Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI...

10
21/09/11 11:17 keuring.html Pagina 1 van 10 file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html Diergeneeskundige keuring van het paard De aankoop van een nieuw paard is vaak een weg met vele hindernissen. Het aanbod is groot en de zoektocht lang naar het vinden van het geschikte paard op gebied van type, exterieur, afstamming, sportaanleg, karakter en prijs. Eenmaal de ideale kandidaat gevonden vormt het diergeneeskundig onderzoek de laatste horde naar de nieuwe stal. In dit driedelig dossier bespreken we de diergeneeskundige keuring van het paard. In het eerste deel richten we ons op het klinisch onderzoek. Het tweede deel staat in het teken van het radiografisch onderzoek en in het laatste deel belichten we verder aanvullend onderzoek zoals bijvoorbeeld endoscopie en echografie en geven we meer concrete voorbeelden. DEEL 1 : HET KLINISCH ONDERZOEK Een paard is een levend wezen en de aanschaf ervan houdt inherent een risico in. Toch wordt via een keuring een zekere garantie gevraagd voor de toekomt. Geen sinecure, want de diergeneeskunde is niet zwart-wit en er zijn heel veel individuele variaties tussen verschillende paarden. Ook eventuele ziekte of orthopedische aandoeningen kunnen zeer grillig en onvoorspelbaar verlopen. Een diergeneeskundige keuring is aldus een momentopname van de gezondheidstoestand van het paard. Het klinisch onderzoek is het belangrijkste en vormt de basis. Via aanvullend onderzoek zoals radiografie en endoscopie wordt een zo'n volledig mogelijk beeld geschept en wordt een soort van risicoanalyse gemaakt. Alle bevindingen van de dierenarts tijdens het keuringsonderzoek worden opgetekend in een keuringsrapport, waarna na interpretatie van alle gegevens een advies wordt geformuleerd. Het is uiteindelijk aan de koper om de knoop door te hakken. GEBRUIKSDOEL Het klinisch onderzoek begint met een controle van het signalement. Ofwel wordt het signalement opgetekend, ofwel gecontroleerd aan de hand van het stamboekbewijs. Tegenwoordig dienen te paarden te zijn gechipt en wordt bijkomend het chipnummer afgelezen en vermeld op het keuringsdocument. Het protocol van elk keuringsonderzoek is in principe gelijk, maar naargelang het gebruiksdoel wordt een verschillend gewicht gegeven aan de gevonden bevindingen. Keuringsadviezen zijn om die redenen niet zomaar herbruikbaar bij eventuele latere doorverkoop. De waardeparameters bij de aankoopkeuring van een recreatiepaard zullen verschillen van deze van een Grand-Prix paard. Een onderscheid dient eveneens gemaakt te worden tussen een keuring voor de fokkerij (keuring als dekhengst, G-label keuring BWP) en keuring als sportpaard. Beide keuringen overlappen op vele gebieden, maar zijn niet identiek. Elk stamboek in België heeft zijn eigen verantwoordelijke keuringsinstantie (vb. Faculteit diergeneeskunde van Merelbeke voor het BWP, de faculteit van Luik voor het SBS en Dr. Leo De Backer voor Zangersheide). Hun advies is bindend voor het betreffende stamboek. Bij de keuring als dekhengst ligt de nadruk op de detectie van eventueel overerfbare aandoeningen. Het radiografisch onderzoek met o.a. controle op OCD fragmenten is dus zeer belangrijk. Een gunstig/ongunstig advies als dekhengst betekent dus niet noodzakelijk een gunstig/ongunstig advies als sportpaard of omgekeerd.

Transcript of Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI...

Page 1: Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI Pressfile:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/ Pagina 1 van 10 De aankoop van een nieuw paard

21/09/11 11:17keuring.html

Pagina 1 van 10file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html

Diergeneeskundige keuring van het paardDe aankoop van een nieuw paard is vaak een weg met vele hindernissen. Het aanbod is groot en de zoektochtlang naar het vinden van het geschikte paard op gebied van type, exterieur, afstamming, sportaanleg, karakter enprijs. Eenmaal de ideale kandidaat gevonden vormt het diergeneeskundig onderzoek de laatste horde naar denieuwe stal. In dit driedelig dossier bespreken we de diergeneeskundige keuring van het paard. In het eerste deelrichten we ons op het klinisch onderzoek. Het tweede deel staat in het teken van het radiografisch onderzoek enin het laatste deel belichten we verder aanvullend onderzoek zoals bijvoorbeeld endoscopie en echografie engeven we meer concrete voorbeelden.

DEEL 1 : HET KLINISCH ONDERZOEK

Een paard is een levend wezen en de aanschaf ervan houdt inherenteen risico in. Toch wordt via een keuring een zekere garantiegevraagd voor de toekomt. Geen sinecure, want de diergeneeskundeis niet zwart-wit en er zijn heel veel individuele variaties tussenverschillende paarden. Ook eventuele ziekte of orthopedischeaandoeningen kunnen zeer grillig en onvoorspelbaar verlopen. Eendiergeneeskundige keuring is aldus een momentopname van degezondheidstoestand van het paard.

Het klinisch onderzoek is het belangrijkste en vormt de basis. Viaaanvullend onderzoek zoals radiografie en endoscopie wordt eenzo'n volledig mogelijk beeld geschept en wordt een soort vanrisicoanalyse gemaakt. Alle bevindingen van de dierenarts tijdenshet keuringsonderzoek worden opgetekend in een keuringsrapport,waarna na interpretatie van alle gegevens een advies wordtgeformuleerd. Het is uiteindelijk aan de koper om de knoop door tehakken.

GEBRUIKSDOEL

Het klinisch onderzoek begint met een controle van het signalement. Ofwel wordt het signalement opgetekend,ofwel gecontroleerd aan de hand van het stamboekbewijs. Tegenwoordig dienen te paarden te zijn gechipt enwordt bijkomend het chipnummer afgelezen en vermeld op het keuringsdocument. Het protocol van elkkeuringsonderzoek is in principe gelijk, maar naargelang het gebruiksdoel wordt een verschillend gewichtgegeven aan de gevonden bevindingen. Keuringsadviezen zijn om die redenen niet zomaar herbruikbaar bijeventuele latere doorverkoop. De waardeparameters bij de aankoopkeuring van een recreatiepaard zullenverschillen van deze van een Grand-Prix paard. Een onderscheid dient eveneens gemaakt te worden tussen eenkeuring voor de fokkerij (keuring als dekhengst, G-label keuring BWP) en keuring als sportpaard. Beidekeuringen overlappen op vele gebieden, maar zijn niet identiek. Elk stamboek in België heeft zijn eigenverantwoordelijke keuringsinstantie (vb. Faculteit diergeneeskunde van Merelbeke voor het BWP, de faculteitvan Luik voor het SBS en Dr. Leo De Backer voor Zangersheide). Hun advies is bindend voor het betreffendestamboek. Bij de keuring als dekhengst ligt de nadruk op de detectie van eventueel overerfbare aandoeningen.Het radiografisch onderzoek met o.a. controle op OCD fragmenten is dus zeer belangrijk. Een gunstig/ongunstigadvies als dekhengst betekent dus niet noodzakelijk een gunstig/ongunstig advies als sportpaard of omgekeerd.

Page 2: Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI Pressfile:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/ Pagina 1 van 10 De aankoop van een nieuw paard

21/09/11 11:17keuring.html

Pagina 2 van 10file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html

INSPECTIE/PALPATIE

Na controle van het signalement wordthet paard grondig bekeken en volledigafgetast op stand. Elk lichaamsdeel vande neus tot aan de staart wordtgeïnspecteerd. Enkel de afwijkingen ofklinisch belangrijke malformatiesworden vermeld. Normale anatomischevariaties worden niet noodzakelijkvermeld op het rapport. Er wordtgezocht naar eventuele littekens,zwellingen, warmte, gevoeligheden engebreken. Het gebit wordtgecontroleerd op over- of onderbeet.Uitzonderlijke afwijkingen aan hethoofd kunnen zijn een niet volledigontwikkeld traankanaal thv de neus ofeen chronische fistel aan de oorbasistengevolge een ectopische tand.

De ogen moeten een mooi heldere cornea hebben en de pupil dient vlot te verkleinen onder invloed van licht.Het hart en de longen worden geausculteerd met een stethoscoop. Sommige bijgeruisen op het hart zijnfysiologisch en dienen onderscheiden te worden van de pathologische. Aanvullend onderzoek is hier somsnoodzakelijk (zie deel III). Standafwijkingen van de ledematen worden genoteerd. Een erg vlaamse of fransestand hoeft niet noodzakelijk manken te geven, maar het belang op lange termijn wordt vermeld. Symmetrie bijbeoordelen van afwijkende bevindingen is belangrijk. Een lichte opzetting van de sesamschede op beideachterbenen (galletjes) zijn minder belangrijk dan een opzetting van één enkele sesamschede. De voorvoeten zijnliefst symmetrisch in hoogte en vorm. Een milde asymmetrie wordt getolereerd, maar vraagt om alertheid. Eenpaard met een langdurige sluimerende pijn ontlast vaak subtiel het been. Bij langdurige ontlasting groeit de enevoet iets steiler en hoger uit dan de andere. We spreken van een onder- en overbelast patroon. Er dientopgemerkt te worden dat deze exterieurkeuring van het paard vanuit een diergeneeskundig standpunt gebeurt.Paarden met een matig exterieur kunnen perfect gezond zijn en aldus geen diergeneeskundige opmerkingenkrijgen.

BEWEGINGSONDERZOEK

Het paard wordt bekeken in stap en draf op de harde bodem oprechte lijn en op volte naar links en rechts. Daarnaast wordt hetpaard gelongeerd op zachte bodem in draf en galop. In geen enkelevan de omstandigheden mag het paard mank zijn. Eens eenenkelvoudige onregelmatige pas tussen correcte passen is niet erg.Indien men echter een subtiel manken elke pas opnieuw opmerkt isvoorzichtigheid geboden en is het advies vaak negatief. Bij hetgalopperen op zachte bodem mogen geen abnormaleademhalingsgeluiden worden opgemerkt.

Verder wordt het paard neurologisch gecontroleerd op ataxie. Bijhet rond de as draaien, dient het paard dit gecoördineerd te doen enmogen de achterbenen niet te sterk uitzwaaien. Bij tractie aan destaart dient het paard snel en krachtig te corrigeren.

De bedoeling van de buigproeven is het onder spanning brengenvan bepaalde structuren om alzo een eventueel subtiel onderliggendprobleem te onderkennen. Een standaard voor het uitvoeren van de

Page 3: Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI Pressfile:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/ Pagina 1 van 10 De aankoop van een nieuw paard

21/09/11 11:17keuring.html

Pagina 3 van 10file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html

buigproef van de kogel-voet is gedurende 1 minuut het been plooienonder een spanning van +/- 10 kg. Daarna wordt meteenweggedraafd. Gezonde paarden draven meteen goed weg. Eenbuigproef is positief indien manken kan worden uitgelokt bij hetwegdraven. Een positieve buigproef is dus negatief voor het paard ende eventuele koper. Symmetrie is opnieuw belangrijk. Licht positievebuigproeven van de kogel-voet van beide voorbenen is minderbelangrijk dan een uitgesproken positieve buigproef op één been.Ook wordt er gelet op de reactie van het paard bij het aanspannenvan het betreffende gewricht. Een pijnlijke passieve flexie wijst oponderliggende problemen zoals bijvoorbeeld gewrichtsverstijvingdoor kapselfibrose, ligamentschade,…

CONCLUSIE KLINISCH ONDERZOEK

Alle bevindingen tijdens het klinisch onderzoek worden bij elkaar gelegd en vormen de basis van hetgeformuleerde advies. Zo krijgen manke paarden een ongunstig advies bij aankoop, zelfs indien de radiografieënnormaal zijn. Te vaak wordt nog gedacht dat een paard goed is, indien het radiografisch onderzoek goed is. Eenpaard is veel meer dan enkel skelet en een radiografie brengt maar een fractie van alle mogelijke oorzaken vankreupelheden in beeld. Niettegenstaande hoeft een ongunstig klinisch advies niet eeuwig te zijn. Een paardkan perfect alsnog een gunstig advies krijgen indien hij bij herkeuring na 4 tot 6 weken wel correct draaft enbloedonderzoek geen verboden stoffen aantoont. Niet alle manken is chronisch en onomkeerbaar. Denk maaraan een blein of zoolkneuzing. Een klinisch onderzoek wordt meestal gevolgd door aanvullende onderzoekenzoals radiografie en endoscopie. Sommige abnormale bevindingen tijdens het klinisch onderzoek hebbenevenzeer nood aan verder onderzoek.

DEEL II:RADIOGRAFISCHE KEURING

Page 4: Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI Pressfile:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/ Pagina 1 van 10 De aankoop van een nieuw paard

21/09/11 11:17keuring.html

Pagina 4 van 10file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html

DEEL II:RADIOGRAFISCHE KEURINGRöntgenfoto's vormen een aanvulling aan het klinisch onderzoek enbrengen eventuele verborgen gebreken aan het licht, daar waar onzeogen en handen tekort schieten. De meerwaarde van radiografietijdens een keuring is enorm, maar we moeten ons net zozeer bewustzijn van de beperkingen. Radiografie brengt enkel de botstructuren inbeeld en bepaalde aandoeningen moeten al vrij uitgebreid zijnalvorens ze radiografisch worden opgemerkt. Via radiografie wordtgepoogd een blik in de toekomst te werpen omdat we weten hoesommige afwijkingen evolueren.

De (dier-)geneeskunde is echter niet zwart-wit, maar bestaat uit verschillende grijswaarden. Wetenschappelijkestudies worden uitgevoerd op grote populaties paarden en bij een keuring wordt een uitspraak gedaan over éénenkel paard. De balans voor dat ene paard kan dus in principe twee kanten omslaan. Valt hij in de goede groepof in de slechte groep. Soms een dubbeltje op zijn kant, zeker bij slechts milde radiografische afwijkingen.

PROTOCOL

Digitaal of analoog? Net zoals in de gewone fotografie heeft ook in de medische beeldvorming het digitaletijdperk zijn intrede gedaan. En net zoals bij elke vernieuwde techniek werd deze initieel vrij sceptisch en metenige achterdocht ontvangen. Doorgewinterde dierenartsen (net zoals fotografen in de fotografie) met eenopmerkelijke ervaring in de analoge radiografie blijven vaak nog heilig geloven in de superieure kwaliteit vananaloge beelden. De techniek en voornamelijk de toestellen zijn intussen dermate geëvolueerd dat men rustigmag stellen dat de digitale revolutie het pleit heeft gewonnen. Digitale radiografie is kwalitatief beter dananaloge radiografie. Bovendien is de gebruiksvriendelijkheid een niet te onderschatten troef. De beelden kunnenenkele minuten na het nemen worden afgelezen op een computerscherm. Dit laat toe meteen ter plaatse een fotoopnieuw te nemen indien deze qua belichting of positie slecht is.

Vroeger diende de film eerst te worden ontwikkeld thuis en diende men terug te rijden om eventuele bijkomendeopnamen te maken. Het oordeel werd aldus vaak gebaseerd op een sub-optimale opname. Software laat eveneenstoe na het nemen van een digitale RX alsnog verbeteringen aan de kwaliteit aan te brengen. Echter volgendeopmerking. Of het nu digitaal of analoog betreft, de basisvereiste voor hoge kwaliteit is de kunde van de persoondie het toestel bedient. Standaardprojecties van de verschillende gewrichten zijn gekend en deze dienen perfectuitgevoerd te worden. Zoniet kunnen afwijkingen gemist worden. Kwalitatief hoogstaande foto's zijn dus eenabsolute must. Maar dit is nog maar het begin. Eenmaal die technisch perfecte radiografie voor ogen, begint het

Page 5: Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI Pressfile:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/ Pagina 1 van 10 De aankoop van een nieuw paard

21/09/11 11:17keuring.html

Pagina 5 van 10file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html

lezen ervan en de interpretatie. En daar is het waar alles om draait. Een deskundige interpretatie van wat eenradiografie ons vertelt.Het radiografisch onderzoek is volledig orthopedisch gericht. M.a.w. onderzoek van ledematen en gewrichten.Het aantal opnamen die gemaakt wordt, varieert nogal vaak. Het is onmogelijk (en onbetaalbaar) om op routinebasis elk paard van kop tot teen te röntgenen. Een selectie wordt gemaakt van die regio's en gewrichten waar demeeste problemen voorkomen. Bij verdachte zones opgemerkt tijdens het klinisch onderzoek kunnen eventueelextra beelden genomen worden. De hals en rug wordt eventueel ook bekeken, alhoewel niet standaard en tevensafhankelijk van de klinische bevindingen. In Europa is er een vrij goede consensus in wat wel en wat nietgeröntgend wordt. De voorvoeten (hoefkatrolstreek), de kogels, de sprongen en de knieën zijn routine. Van elkeregio worden foto's in 2 of meer richtingen genomen, wat een standaard radiografische keuring op een 14 tot 16-tal beelden doet uitkomen. Keuringen voor Amerika kunnen tot meer dan 50 opnamen beslaan.

VOORVOETEN

Een zeer belangrijke zone thv de voorvoeten is uiteraard hetstraalbeen of hoefkatrolbeentje in de volksmond. Het straalbeen isechter een structuur waar men een enorme radiografische variatie inziet. De grens tussen wat nog fysiologisch is en wat reedspathologisch is, is zeer vaag. Kortom er zijn paarden die niet mankzijn met radiografisch matige straalbeenderen en anderzijds zie je bijmanke paarden (gelokaliseerd in de voet) radiografisch perfectestraalbeenderen. Een deel wordt verklaard door de lage gevoeligheidvan radiografie om afwijkingen thv het straalbeen aan te tonen.Bovendien toont een RX enkel het bot en niet de omgevende wekedelen zoals buigpees en bursa. NMR onderzoek is daar veelgevoeliger, maar dit wordt volgende maand besproken. Eenradiografisch gezond straalbeen heeft een mooie scherpe aflijningtussen de compacta (buitenrand) en de mergholte en mag enkeleondiepe voedingskanaaltjes vertonen aan de onderrand. Grotefragmenten aan de onderrand van het straalbeen zijn liever te mijden.Op lange termijn geven ze in een overgrote meerderheid van depaarden (factor 10 verschil, dus 10 maal meer kans) problemen en zezijn chirurgisch niet te verwijderen.

OCD - OSTEOCHONDROSIS DISSECANS

OCD of osteochondrosis dissecans presenteert zich als aandoeningonder verschillende vormen. In principe gaat het over eenontwikkelingsstoornis waar kraakbeen zich onvoldoende verbeentin de nabijheid van gewrichten. Het meest gekend zijn defragmenten of chips in de sprong en de knie. Subchondralebeencysten kunnen echter ook een teken van OCD zijn.Niettegenstaande onomstotelijk wetenschappelijk bewijs tot op hedenontbreekt, kan OCD als een erfelijke aandoening wordenbeschouwd. Paarden die gekeurd worden voor de dekdienst zullendus een negatief advies krijgen. Bij een keuring als sportpaarddient een evaluatie gemaakt te worden.

Afhankelijk van de grootte, lokalisatie en het aantal van de fragmenten wordt een advies geformuleerd, tevensrekening houdend met het gebruiksdoel van het paard. Als algemeen devies kan gelden dat we fragmenten lieverkwijt dan rijk zijn. De voorbeelden van paarden die op lange termijn (na verloop van jaren sport)kraakbeenletsels ontwikkelen met als gevolg artrose en manken zijn zeer talrijk. Eenmaal artrose zichontwikkelt, is men te laat en brengen enkel symptomatische infiltraties soelaas. Wij raden aan de fragmentenpreventief te verwijderen. Soms komt een fragment eens los en begint vrij te zweven in het gewricht. Opnieuwmet kraakbeenschade tot gevolg. Vrijzwevende fragmenten moeten zeker verwijderd worden.

Page 6: Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI Pressfile:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/ Pagina 1 van 10 De aankoop van een nieuw paard

21/09/11 11:17keuring.html

Pagina 6 van 10file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html

Subchondrale beencysten zijn als het ware holtes in de nabijheid van gewrichten en kunnen gelijk waar in hetlichaam voorkomen. Indien er zich een intacte beenplaat bevindt tussen de cyste en het gewricht kunnen dezeperfect symptoomloos verlopen en aldus een gunstig advies krijgen. Of die beenplaat wel intact is, is echter nietaltijd met zekerheid op een RX foto te zien. NMR kan opnieuw raad brengen.

KOGELS

In de kogels komen eveneens vaak fragmenten voor. Hun oorsprong is niet meteen exact dezelfde als in desprong en de knie en in strikte zin is de term OCD misplaatst.

Men spreekt beter over osteochondralefragmenten. Drie lokalisaties komenvoor: aan de voorzijde van de pijp(plica synovialis), aan de voorzijde vanhet kootbeen en aan de achterzijde vanhet kootbeen. Als algemene richtlijnkan gelden dat de fragmenten die aande voorzijde van het gewricht zitten(voorbeen en achterbeen) best wordenverwijderd, daar waar deze aan deachterzijde van het kootbeen zelden ofnooit artrose veroorzaken. Indien zetoch last bezorgen (vb. overdrevengewrichts- opzetting) kunnen ze tenallen tijde verwijderd worden.

CONCLUSIE VAN HET RADIOGRAFISCH ONDERZOEK

De radiografieën dienen in het licht van het totale paard geïnterpreteerd te worden. Zowel het gebruiksdoel, deleeftijd, eventuele sportcarrière en de bevindingen tijdens het klinisch onderzoek zijn van belang. Men keurtuiteindelijk een paard en niet alleen een foto. Te vaak wordt ook nog gedacht: de RX foto's zijn goed, dus hetpaard is gezond. Fout. Het radiografisch onderzoek geeft veel informatie, maar lang niet alles. Letsels thv deweke delen (pezen, ligamenten, gewrichtskapsel,…) die onzichtbaar zijn op radiografie, kunnen evengoed eenpaard chronisch kreupel en onbruikbaar maken voor het beoogde doel.

DEEL III: AANVULLEND ONDERZOEKWe hebben eerder gezien dat het klinisch onderzoek aangevuld met een radiografisch onderzoek de basis vormtvoor ons keuringsonderzoek. Beiden worden bijna standaard uitgevoerd. Toch gebeurt het soms dat we tijdenshet klinisch onderzoek bepaalde afwijkingen opmerken die verder onderzoek vereisen. De huidigeonderzoekstechnieken laten toe een objectieve inventarisatie van de toestand van het paard te maken. Naast hetemotioneel belang neemt tegenwoordig ook het financieel belang toe. Paarden worden duurder tot heel duur ende professionaliteit stijgt. De vraag naar uitgebreider onderzoek wordt dus door de markt opgedrongen en denieuwe technieken laten toe concretere antwoorden te formuleren.

ENDOSCOPIE

Endoscopie is een veel gevraagd onderzoek. Bij jonge paarden endekhengsten wordt het standaard uitgevoerd. Via een camera op een

Page 7: Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI Pressfile:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/ Pagina 1 van 10 De aankoop van een nieuw paard

21/09/11 11:17keuring.html

Pagina 7 van 10file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html

dekhengsten wordt het standaard uitgevoerd. Via een camera op eenflexibele sonde wordt een beeld verkregen van de keel en vooral vande larynx (en stembanden). Paarden met cornage (zie voorbeeldhiernaast) hebben een asymmetrische larynx die veroorzaakt wordtdoor een verlamming van één kant (één van de 2 arytenoïden). Dieverlamming bevindt zich meestal links, waarvan een erfelijke aanlegis bekend. Dekhengsten krijgen dus (vanaf een bepaalde graad) eennegatief dekadvies. De ergheid van de verlamming wordt ingedeeldin verschillende graden.

Tot de leeftijd van 6 jaar is er een zekere evolutie en dusverslechtering mogelijk. Een paard met een graad 2 op 3 jaar kan duseen graad 4 of volledige verlamming van het arytenoïd hebben op 6jaar.

Klik op afbeelding voor real-timebeelden.

Gezien die mogelijke evolutie is voorzichtigheid geboden bij uitspraken over een milde graad cornage bij jongepaarden. Een zeldzame keer zien we rechts verlamming die meestal posttraumatisch van oorzaak is. De zenuwdie de larynx innerveert, bevindt zich in de nabijheid van de grote bloedvaten in de hals. Indien een irriterendproduct eens verkeerdelijk wat naast de vene wordt geïnjecteerd met een lokale forse ontsteking tot gevolg, kande nabijgelegen zenuw verlamd geraken, waardoor eveneens cornage ontstaat. Paarden met cornage in een ergegraad maken een typisch geluid bij inademen onder toenemende belasting. Door de verminderde lucht en alduszuurstof kan het paard conditie missen en een verminderd recuperatievermogen hebben. Tegenwoordig kan datgelukkig verholpen worden en de laserchirurgie is hierbij een grote vooruitgang.

Tijdens een endoscopie wordt eveneens eens in de luchtpijp gekeken. Indien zich daar overvloedig veel slijmbevindt of er bloedsporen te zien zijn, kan er een slijmstaal worden genomen. Aan de hand van labo onderzoekwordt uitgemaakt of een paard 'dempig' is of niet of mogelijks aan longbloeden lijdt.

ECHOGRAFIE - ECHOCARDIOGRAFIE

Echografie is een onderzoek dat zelden wordt uitgevoerd in hetkader van een keuring. Niettegenstaande is de bekomen informatiemogelijks zeer nuttig.

Wat doe je bijvoorbeeld met een harde of zachte zwelling ter hoogtevan de buigpezen. Soms is het mogelijk aan de hand van de vorm enplaats van de zwelling te kunnen uitmaken welke pees ontstoken isof ontstoken is geweest. Het is echter niet altijd zo makkelijk.Littekens van oude verwondingen geven eveneens een zwelling. Zokunnen de onderhuidse weefsels rondom pezen verdikt zijntengevolge een oude wonde, zonder dat de pees is aangetast. Eenechografie laat toe om het onderscheid objectief te maken.

En als de pees dan toch is aangetast is een echografie de enige manier om de kwaliteit van het herstel te kunneninschatten. Zijn er nog plaatsen van gescheurde peesvezels zichtbaar of is alles netjes hersteld. Peesletselsblijven toch vaak zorgenkinderen voor de toekomst die de nodige aandacht vereisen. Opletten dus.

Bij de aankoop van een fokmerrie is het niet onverstandig een rectaal echografisch onderzoek van beideovaria en baarmoeder te laten uitvoeren. Voornamelijk om te bevestigen dat beide ovaria nog aanwezig zijn,aangezien bij merries in de sport soms de ovaria worden verwijderd.

Tijdens het klinisch onderzoek wordt het hart nauwkeurig geausculteerd. Met een stethoscoop worden deharttonen beluisterd. Die harttonen geven de werking van de hartkleppen weer. Het hart wordt ingedeeld in 2voorkamers en 2 kamers. De hartkleppen bevinden zich tussenbeide en eveneens aan de uitgangen van dekamers, waar het bloed in de grote slagaders wordt gepompt. Door het sluiten van de kleppen wordt verhinderd

Page 8: Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI Pressfile:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/ Pagina 1 van 10 De aankoop van een nieuw paard

21/09/11 11:17keuring.html

Pagina 8 van 10file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html

dat bloed terugstroomt. Als zo'n klep minder goed functioneert, zal er een zekere terugvloei van bloedplaatsvinden. Dit bijgeruis wordt hoorbaar door de stethoscoop. Bepaalde buigeruisen zijn fysiologisch en dusniet afwijkend (voorbeeld ejectiegeruis).

Ze verdwijnen spontaan na enige beweging. Indien een bijgeruisechter continu hoorbaar is, is opnieuw voorzichtigheid geboden. Eenechocardiografie wordt ten zeerste aangeraden. Op die manier wordtde ergheid van het klepletsel in beeld gebracht en kan eveneens degrootte van de voorkamers en de kamers worden opgemeten. Eenhart die al een geruime tijd met een klepletsel sukkelt, zalcompenseren en vaak vergroten. Objectief evalueren is opnieuwbelangrijk. Het gebruiksdoel van het paard speelt uiteraard een rol.Een topsporter heeft hogere eisen dan een wandelpaard. Indien hetletsel beperkt is en er weinig vergroting van het hart aanwezig is, kanhet paard alsnog een keuring passeren. Soms zijn klepletsels dermategroot dat ronduit wordt afgeraden het paard nog te berijden, wegenshet gevaar op flauwvallen of acute sterfte van het paard.

ATAXIE

Ataxie (= wobbler) is een neurologische afwijking die zich voornamelijk uit in een slappe, ongecoördineerdegang van het paard. Deze ontstaat door een beschadiging van het ruggemerg, vaak ter hoogte van hethalsruggemerg, waardoor de zenuwgeleiding van de hersenen naar de ledematen wordt verstoord. Er zijn veelgradaties mogelijk. Van zeer subtiel tot paarden die hun evenwicht niet meer kunnen houden en vallen of zelfsverlamd zijn. Klinisch is een milde vorm van ataxie niet altijd makkelijk te herkennen. De paarden worden rondhun as gedraaid, achteruit gestapt en eventueel over een drempel geleid. In beweging aan de longe op zachtebodem worden de overgangen (stap-draf-galop-draf-stap) goed bekeken. Alle bewegingen dienen gecoördineerdte verlopen. Bij twijfel is er tegenwoordig de MMEP-test en electromyografisch onderzoek beschikbaar, datzwart-wit aantoont of er vertraging van de zenuwgeleiding aanwezig is of niet. Belangrijk om weten, want hetmerendeel van de atactische paarden blijft het voor de rest van hun leven.

NMR - SCINTIGRAFIE

NMR en scintigrafie zijn 2 hoogtechnologische scanners die in de orthopedie dagelijks gebruikt worden.

NMR of nucleaire magnetische resonantie is in staat om alle typesweefsel (pees, ligament, bot, kraakbeen) op 1 beeld weer te geven. Erworden als het ware doorsneden van slechts enkele mm dik gemaaktin alle mogelijke richtingen. Voornamelijk in de screening op'hoefkatrol' of podotrochleose is NMR superieur aan radiografie. Erwordt veel meer gedetailleerde informatie bekomen over hetstraalbeen en de omgevende structuren, die op een RX fotoonzichtbaar zijn.

Page 9: Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI Pressfile:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/ Pagina 1 van 10 De aankoop van een nieuw paard

21/09/11 11:17keuring.html

Pagina 9 van 10file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html

Scintigrafie wordt voornamelijk als botscan gebruikt. Biphosphonaten zijn stoffen die zich binden op actiefdelend bot. Aan die biphosphonaten linken wij een radioactieve stof die ingespoten wordt in het bloed van hetpaard. Na 2 uur wachten heeft de stof zich verdeeld over het skelet van het paard. Daar waar er verhoogdebotactiviteit aanwezig is (vb. door ontsteking, barstje, botafbraak,…) zal er zich een opstapeling vanbiphosphonaten bevinden. Door de gekoppelde radioactieve stof, kunnen we dit detecteren via onze camera en inbeeld brengen.

BLOEDONDERZOEK

Via een bloedonderzoek krijgt men een indruk van de algemenetoestand van het paard en de werking van de belangrijksteinwendige organen. Meestal echter wordt bloed bewaard omeventueel onderzoek uit te voeren op aanwezigheid vanontstekingsremmers. Elk advies die wordt geformuleerd wat betrefthet klinisch onderzoek vervalt indien een paard positief test opverboden middelen in het kader van een keuring.

Voornamelijk voor de structuren vanhet paard zoals de wervelkolom en hetbekken, die radiografisch mindermakkelijk in beeld te brengen zijn, is ditnuttig. Tevens zullen bepaaldeaandoeningen zoals 'spat', die eenartrose is van de kleine gewrichtjes inde sprong, veel sneller scintigrafischdan radiografisch opgemerkt worden.

CONCLUSIE

Het wordt duidelijk dat men tegenwoordig bij de keuring van een paard een heel uitgebreid gamma aanonderzoeken ter beschikking heeft. Het mag echter niet de bedoeling zijn om oneindig ver te gaan inonderzoeken om toch maar iets te vinden om een paard een ongunstig advies te geven. Alle informatie die wordt

Page 10: Diergeneeskundige keuring van het paard - AGRI Pressfile:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/Website%20bosdreef/ Pagina 1 van 10 De aankoop van een nieuw paard

21/09/11 11:17keuring.html

Pagina 10 van 10file:///Volumes/My%20computer/Users/bibliotheek/Beeldmateriaal/…site%20bosdreef/www.bosdreef.be/info_paard/keuring/keuring.html

bekomen dient gekaderd te worden in het groter geheel van de keuring en het gebruiksdoel. Het juiste gewichtgeven aan gevonden bevindingen is van cruciaal belang en daar speelt ervaring een rol. Het is evident dat nietelk paard dermate uitgebreid wordt gekeurd. Een goede vuistregel is een goed klinisch onderzoek, eenradiografisch onderzoek en endoscopie. Daarmee kom je al een heel eind. De mogelijkheid om dieper te gravenis echter beschikbaar en het is aan koper en verkoper om in overleg met de keurende dierenarts het protocol vande keuring samen te stellen. En eenmaal die laatste hindernis genomen, staat het paard uiteindelijk in zijn nieuwestal.