Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking

Landelijk Congres

Inschrijven: www.studiearena.nl

Vroegsignalering en diagnostiek Symptomen en fysieke gevolgen Pijn en onbegrepen (probleem)gedrag Begeleiding en ondersteuning Organisatie en beleid

13 mei 2013 - De Werelt in Lunteren

On

twer

p:

Van

Lin

t in

Vo

rm,

Zie

rik

zee

/ 7

75

5

Wegens succes herhaald!

Foto

: Kan

sPlu

s (i

nfo

zie

ach

terz

ijd

e)

Voor uw aanmelding of meer informatie over de bijeenkomsten van StudieArena verwijzen wij u graag naar onze website: www.studiearena.nl.

Soc ia l Media

Voorafgaand en tijdens het congres kunt u ook via de sociale media kennis maken met vernieuwende onderwerpen, projecten en actueel wetenschappelijk onderzoek. Deel uw mening, kennis of start zelf een discussie.

Twitter: @studiearena - #dvbcongresTwitter over en tijdens het congres door gebruik te maken van #dvbcongres. Deel uw persoonlijke mening, tips en ervaringen als het gaat om innovaties voor mensen met een verstandelijke beperking en dementie.

LinkedIn-groep: Moderne DementiezorgIn onze LinkedIn groep ‘Moderne Dementie-zorg’ kunt u voorafgaand aan het congres reeds kennismaken en kennisdelen. Discussieer mee en laat u inspireren door vernieuwende praktijkvoorbeelden en actueel wetenschappelijk onderzoek.

Op 13 mei 2013 organiseert StudieArena i.s.m. KansPlus en het Kennisplein Gehandicaptensector het Landelijk Congres Dementie bij mensen met een verstandelijke beperking. Dit congres vindt plaats in De Werelt in Lunteren. Het congres is eerder georganiseerd op 21 januari en wordt gezien de grote belangstelling en positieve beoordeling opnieuw aangeboden.

Dementie komt vaker voorMensen met een verstandelijke beperking leven steeds langer. Bij deze cliëntgroep komt dementie vaker voor dan bij normaal begaafde mensen. Dit geldt in het bijzonder voor men-sen met het syndroom van Down. De eerste verschijnselen openbaren zich soms al rond het veertigste levensjaar; de ziekte schrijdt daarna snel voort. Van de mensen met het syndroom van Down die ouder zijn dan 40 jaar heeft ongeveer een derde dementie; boven de 60 jaar loopt dit zelfs op tot 92%.

Diagnose stellen is lastigHet is vaak moeilijk de diagnose dementie te stellen. Dat geldt zowel voor professionele hulpverleners als de familie van mensen met een verstandelijke beperking. De eerste sympto-men van de meest voorkomende vorm van dementie, de ziekte van Alzheimer, zijn moeilijk te herkennen. Stoornissen in het kortetermijngeheugen of oriëntatieproblemen kunnen ook bij de handicap horen. Onrustig gedrag, een depressie of ziektes worden vaak verward met de eerste symptomen van dementie. Slecht horen en slecht zien maakt communicatie lastig.

Veel vragen bij hulpverleners en familieIs de diagnose dementie eenmaal gesteld, dan komen weer nieuwe vragen boven. Wat zijn de gevolgen voor de cliënt en zijn omgeving? Hoe kan je daar als hulpverlener op inspringen? Hoe reageer je op ander gedrag? Hoe kan familie worden ondersteund? Hoe ga je om met ethische vraagstukken? Deze en vele andere vragen komen tijdens dit congres aan de orde.

Wegens succes herhaald!

P rogramma

09.00 uur Ontvangst en registratie

09.30 uur Start ochtendprogramma voorzitter: Jeroen Meeder, directeur StudieArena

09.35 uur Inleiding dementie Wat is dementie nu precies, wat gebeurt er allemaal, ook als mensen een verstandelijke

beperking hebben en dan gaan dementeren? Dr. Frans Hoogeveen, lector Psychogeriatrie aan De Haagse Hogeschool

10.05 uur Fysieke en psychische gevolgen De diagnose dementie is gesteld. Wat nu? Wat verandert er allemaal bij de cliënt?

Wat zijn de fysieke en psychische gevolgen en hoe kun je hierop inspelen? Dr. Marijke Tonino, arts Verstandelijk Gehandicapten en arts-consulent Palliatieve Zorg

Prisma

10.35 uur Koffie- / theepauze

10.50 uur Het dementieproces in de praktijk Als arts bij de downpoli maakt Peter Vos het dementeringsproces van heel dicht bij mee,

samen met de cliënt en diens mantelzorgers. Een dergelijk proces kan erg snel en intensief verlopen. Hilair Balsters heeft zijn zus Marie-Jose samen met Peter Vos en het Thomashuis Tilburg optimaal ondersteund en begeleid en hier een prachtige weblog over geschreven.

Peter Vos, arts en intern consulent Palliatieve Zorg, Hilair Balsters, broer/mantelzorger en coördinator van het Kennisplein Gehandicaptensector en Helma Plantinga en Kees Schrijvers, zorgondernemers Thomashuis

11.25 uur Wisseling sessies

11.30 uur Sessieronde 1 Maak uw keuze uit één van de 11 sessies.

12.45 uur Lunchpauze

13.45 uur Sessieronde 2 Maak uw keuze uit één van de 11 sessies.

15.00 uur Koffie- / theepauze

15.15 uur Sessieronde 3 Maak uw keuze uit één van de 11 sessies.

16.30 uur Aansluitend netwerkborrel

T hema’s sess ieronde 1 en 2

Sessie 1 Symptomen en vroegsignaleringIn een vroegtijdig stadium signaleren van dementie bij mensen met een verstandelijke beperking is niet eenvoudig. In deze sessie gaan we in op de gedragssymptomen die al in een voorstadium te zien zijn. Welke gedragsveranderingen zijn er? Wat betekenen deze voor het dementieproces? Marian Maaskant, onderzoekscoördinator Stafgroep Kwaliteit & Innovatie Stichting Pergamijn en Rianne Meeusen, GZ-psycholoog en orthopedagoog GGZ Eindhoven

Sessie 2 DiagnosestellingVoor een juiste diagnosestelling bestaan er voor mensen met een verstandelijke beperking landelijke richt-lijnen. Deze zorgen voor een goede uitvoering van het diagnostische proces bij dementie. Veel organisaties gebruiken deze richtlijnen of hebben op basis daarvan eigen diagnostische protocollen ontwikkeld. Wat houden de richtlijnen in? Welke testmaterialen zijn er? Wat zijn de ontwikkelingen op dit gebied? Rachel Dautzenberg, GZ-psycholoog/NVO orthopedagoog Chamsa

Sessie 3 Begeleiden ouder wordende cliëntDe zorg voor de ouder wordende cliënt met een verstandelijke beperking kent unieke aspecten die vragen om specifieke competenties van medewerkers. Dit geldt in het bijzonder voor de omgang met mensen met dementie. Hulpverleners moeten goed op de hoogte zijn van de veranderingen bij de cliënt en hoe hij of zij deze ondergaat. Alleen dan is begeleiding effectief en efficiënt. Een sessie met veel voorbeelden uit de praktijk.Dionne Schellekens, trainer adviseur HAN/VDO opleiding, advies en coaching

Sessie 4 Pijn bij dementieIemand met dementie kan zijn persoonlijke wensen en behoeften niet altijd duidelijk maken. In deze in-teractieve sessie laten we zien hoe u pijn kunt herkennen bij personen met verminderde communicatieve mogelijkheden. U komt meer te weten over het mogelijke gevolg van verschillende typen dementie voor de pijnbeleving. We dagen u uit mee te denken over de mogelijkheden pijnbeleving bij de verstandelijk be-perkte persoon met dementie goed in te schatten.Nanda de Knegt, onderzoeker (pijnbeleving en cognitie bij volwassenen met Down syndroom) Klinische Neuro-psychologie Vrije Universiteit Amsterdam enHilde Giesbers, orthopedagoog ASV

Sessie 5 Omgaan met onbegrepen (probleem)gedragHet dementieproces verloopt doorgaans snel. Het gedrag dat de cliënt daarbij vertoont is vaak moeilijk te begrijpen. De karakterveranderingen zijn indringend om mee te maken, voor begeleiders, familie en medecliënten. Hoe ga je daarmee om in de dagelijkse praktijk? Wat is de rol van de omgeving en de pro-fessional? Hoe pak je dit multidisciplinair aan? De sessie wordt omlijst door casuïstiek uit de praktijk en ervaringen vanuit het ouderenadviesteam (ASVZ).Voor de deelnemers van de sessie alvast iets om over na te denken: Is agressie iets dat hoort bij de demen-tie als ziektebeeld of bij de interactie met de omgeving?Arianne Uijl-Blijenberg, orthopedagoog/generalist & GZ-psycholoog ASVZ enNel Kraayeveld, ouderenadviseur/-coach ASVZ

Sessie 6 OndersteuningsmethodiekenDe fenomenologische benadering biedt handvatten bij de begeleiding van dementerende cliënten met een verstandelijke beperking. Deze alomvattende begeleiding brengt onderdelen van complementaire zorg, belevingsgerichte zorg en reminiscentie bij elkaar. Interactie, inleving en respect zijn sleutelbegrippen. In deze sessie een toelichting op deze benadering met praktijkvoorbeelden. Deelnemers ervaren ook zelf hoe deze benadering werkt.Marloes Lansbergen, gedragsdeskundige i.s.m. Danielle van den IJssel, verpleegkundige en Linda Havelaar, senior begeleider locatie Toermalijn Ipse de Bruggen

Sessie 7 Haptonomie en ShantalaAls communicatie steeds moeilijker wordt bij de voortschrijdende dementie bij mensen met een ver-standelijke beperking, spelen non-verbale benaderingswijzen een steeds grotere rol. Door een vaak hoge werkdruk en daardoor gejaagde manier van werken komen respect voor de cliënt en de bejegening in het geding. Met haptonomie en shantalamassage is goede zorg mogelijk met behoud van respect voor de cliënt. Na een theoretische inleiding doen deelnemers in deze sessie zelf een aantal praktische oefeningen.Marca van de Broek, bewegingsagoge en docent Shantalamassage en Karin Meulenbroeks, fysiotherapeute, beide trainers buro Urlings

Sessie 8 Contactbevorderende benaderingUit ervaring blijkt dat mensen met een verstandelijke beperking en dementie niet altijd de communica-tieve middelen tot hun beschikking hebben om via taal uiting te geven aan hun beleving. Deze sessie wil de deelnemers laten zien hoe het gebruik van rituelen en belangrijke levensthema’s zoals liefde, dood en afscheid extra ondersteuning kan bieden in het maken van contact. Ook zal er nader worden ingegaan op de vraag waarom poëzie bij uitstek een therapeutische werking kan hebben bij deze doelgroep.Jan Krol, speler en trainer bij Theater Veder en Edith Knollema, woonbegeleider Lunetzorg

Sessie 9 Inzet ervaringsdeskundigheid cliënten/mantelzorgersDe ervaringsdeskundigheid en de eigen inbreng van de cliënt en zijn naasten wordt vaak onderbelicht. Gelukkig zijn er steeds meer ontwikkelingen waarbij wel gebruik gemaakt wordt van deze deskundigheid. De cliëntenorganisaties werken aan de ontwikkeling van dementietafels (alzheimercafé’s). Ook worden wegwijzers en handreikingen ontwikkeld voor en door de ouder wordende cliënt met een verstandelijke beperking en diens naasten. Dementie is daarbinnen een bijzonder aandachtsgebied. In deze sessie pas-seert een aantal mogelijkheden, om meer gebruik te maken van ervaringsdeskundigheid, de revue. Dickie van de Kaa, adjunct-directeur KansPlus/VraagRaak

Sessie 10 Belang en invloed van omgevingsfactoren (alleen ronde 1)Gedrag van mensen met dementie is sterk afhankelijk van de omgeving. Dit komt door het verlies van het denkvermogen. In een ‘gunstige’ omgeving (stressvrij voor het onderbrein), is het gedrag ook gunstig en omgekeerd. Een gunstige omgeving kan daarmee probleemgedrag voorkomen. Bovendien wordt het gedrag eenvormig en voorspelbaar. Er zijn veel gunstige omgevingsfactoren die goed werken voor álle mensen met dementie, ook voor mensen met een verstandelijke beperking. Welke dat zijn hoort u in deze sessie.Jos Slutter, docent Het BreinCollectief (in de visie van Anneke van der Plaats)

Sessie 11 Organisatie en beleidBinnen veel VGZ-instellingen groeit het aantal dementerende cliënten. Dit vraagt enige aanpassing; van de zorgverleners, de medecliënten, de leidinggevenden en de hele organisatie. Hoe zorg je er nu voor dat je team, afdeling en/of instelling voldoende is toegerust om deze doelgroep goed te kunnen bedienen? Hoe ga je om met scholing, met groepsindelingen? Verplaats je mensen of juist niet? Lunetzorg heeft binnen de PG-woningen gezocht naar antwoorden op deze en andere vragen en heeft daar zijn beleid op aangepast. Zij willen het verloop en de uitkomsten van dit proces graag met u delen.Isabelle van Lieshout, hoofd PG-afdelingen Lunetzorg locatie Eckartdal

* Spel ontwikkeld door Arianne Uijl-Blijenberg, Orthopedagoog-Generalist & GZ-psycholoog ASVZ.

Het spel ‘Weten, Vergeten en Begeleiden’* maakt een onderdeel uit van diverse sessies. Dit spel biedt hand-vatten om met elkaar in gesprek te gaan over verschillende thema’s en praktijkvoorbeelden. Deze sessies herkent u aan achter de titel.

Datum: 13 mei 2013Locatie: De Werelt in LunterenDeelnamekosten: € 330,- p.p.Elke extra deelnemer(s): € 280,- p.p. (bij gelijk-

tijdige aanmelding)

De genoemde bedragen zijn inclusief documentatie, lunch, koffie/thee, netwerkborrel en excl. 21% BTW.

OrganisatieStudieArena i.s.m. KansPlus en het Kennisplein Gehandicaptensector (initiatief van VGN, MEE Nederland en Vilans)

DoelgroepenHet programma is bedoeld voor: verpleegkundigen en verzorgenden zorgcoördinatoren casemanagers en ketenregisseurs orthopedagogen sociaalagogisch werkers woonbegeleiders maatschappelijk werkers groepsleiders/sociotherapeuten activiteitenbegeleiders en medewerkers

dagbehandeling ouderenadviseurs (psycho)gerontologen en specialisten

ouderengeneeskunde psychologen en psychotherapeuten ergotherapeuten en fysiotherapeuten artsen voor verstandelijk gehandicapten

(AVG artsen) huisartsen en praktijkondersteuners huisartsen geestelijk verzorgers (locatie)managers en afdelingshoofden vertegenwoordigers van cliëntraden medewerkers van kennisinstituten en

brancheorganisatiesFoto voorkant in kader van Goede zorg en ondersteuning voor ouder wordende mensen met een verstandelijke beperking - KansPlus 2012.

InschrijvenU kunt zich eenvoudig online aanmelden op: www.studiearena.nl. Na inschrijving ontvangt u per e-mail een bevestiging van uw aanmelding. Bij deze bevestiging sturen wij u tevens het programma, de factuur en de routebeschrijving. Een kopie van de factuur ontvangt u per post.

AnnuleringsvoorwaardenU kunt uw deelname tot 4 weken voor het congres schriftelijk annuleren bij StudieArena. Wij berekenen dan € 45,- (excl. BTW) administratie-kosten. Na deze datum bent u het volledige bedrag verschuldigd. Uw collega kan u uiteraard zonder bijkomende kosten vervangen.

AccreditatieVoor dit congres is accreditatie aangevraagd bij verschillende beroepsverenigingen, o.a. voor het Kwaliteitsregister V&V en Register Zorgprofes-sionals, Accreditatie Bureau Cluster 1, Beroeps- register van Agogisch en Maatschappelijk werkers, NVO Orthopedagoog-Generalist. Voor het actuele overzicht en het toegekende aantal accreditatie- punten verwijzen wij u graag naar onze website: www.studiearena.nl.

ContactOostergracht 13-15 Postbus 32893763 LX Soest 3760 DG Soest

T 035 - 5394005 info@studiearena.nlF 035 - 8875024 www.studiearena.nl

Twitter: @studiearenaLinkedIn-groep: Moderne Dementiezorg

Infor mat ie

Inschrijven: www.studiearena.nl Twitter mee: #dvbcongres

On

twer

p:

Van

Lin

t in

Vo

rm,

Zie

rik

zee

/ 7

75

5