Liturgie vieren met mensen met een verstandelijke beperking

Expertisenetwerk

7 maart 2013

© The Last Supper - Raoef Mamedov

© Kiss the Chaos – Graham Bates

delen van die reflectie … en discussie

getuigenissen en discussie

stellingen en discussie

verlangen om hierover uit te wisselen

theologische reflectie op de praktijk

praktijk liturgie vieren is hot

zintuiglijk vieren (VVKBuO & Vlaams Welzijnsverbond )

eigenlijke vieren

praktische expertise nood aan theoretische reflectie

theoretische expertise

expertisenetwerk netwerk van experten

studiedag 15 mei 2013

praktijk

17 januari 2013

23 november 2012

7 maart 2013

Elisabeth website

klimaatsverandering

technische fiche

zoektocht naar bouwstenen voor zinvolle liturgie

waarbij ruimte voor verschillende meningen en accenten

oorspronkelijk doel

realistische ambitie

maken van een consensustekst over liturgie vieren

met mensen met een verstandelijke beperking

experten culturen waarin liturgie gevierd wordt

liturgische vormen mensen met een beperking

wat is liturgie? wat beoogt liturgie?

wat maakt liturgie zinvolle liturgie?

zintuiglijk vieren regenboogdagen

antwoorden op deze drie vragen vanuit

expertisenetwerk

maar, grote diversiteit aan

3 vragen

focus

niet helemaal duidelijk voor mensen met een verstandelijke beperking?

(en de meerderheid van de mensen vandaag?)

wat is liturgie? duidelijk voor theologen en diepgelovige mensen

liturgie valt te vergelijken met een weg liturgie heeft heel veel mogelijkheden, maar er zijn ook grenzen

deze grenzen impliceren een normativiteit “mogen/moeten we de liturgie wel aanpassen?”

“we moeten erover waken dat we niet teveel aanpassen”

“we mogen de kern van het sacrament niet verliezen”

gevaarlijk om over normativiteit te spreken normalisatieprincipe

“wij hebben de ware liturgie, jullie moeten je aanpassen”

liturgie vindt ook plaats buiten de kerk

“in de kerk”

tegenwoordig gebeurt er wel meer “in de kerk”

hoe naar een integratie- en inclusieprincipe in de liturgie?

inhoud

eerste vraag

extra bouwsteen: de witruimte

representerende voorwerpen Bijbelse taal Bijbelse verhaal

heilige ruimte en tijd bouwstenen van liturgie

voorwaarden om liturgie te vieren

“De ars celebrandi van woord- en gebedsdiensten” door Bart Paepen

laten raken richten tot

verbonden met het dagelijks leven samen

verstilling

de totale mens toffe (tov ) handelingen

de congregatie

Regenboogdagen

laten gebeuren wat gebeurt

gebedsmoment, voetwassing, eucharistie

eenvoud en ongekunsteldheid fragiliteit (in de eenvoud en ongekunsteldheid)

aanvulling op “wat is liturgie?”

feest voor allen

wat beoogt liturgie?

geloven als de ervaring “graag gezien te worden”

ontmoeting met Christus eensgezindheid

nieuwe vraag wie is Christus?

mensen met een verstandelijke beperking

(en de meerderheid van de mensen vandaag?)

theologen en diepgelovige mensen “geïncarneerde God, gekruisigd en gestorven voor de vergeving van onze zonden en verrezen”

de persoon die zegt “Ik ben blij dat jij er bent”

geloven als “vriend zijn van Jezus” “Jezus heeft mij gekozen als vriend, ik ben speciaal, uniek”

andere verwoording – andere ervaring – andere ontmoeting?

uitverkoren volk

zinvol perspectief voor andere mensen? geeft stof voor reflectie bij de derde vraag: wat maakt liturgie zinvolle liturgie?

liturgie vieren met mensen met een verstandelijke beperking moet niet anders nood aan toffe (tov ) liturgie

tweede vraag

wat maakt liturgie zinvolle liturgie?

ruimte, voorwerpen, handelingen

2 bouwstenen

Zijn Woord

Voorbij Zijn Woord klassiek parochiepastoraat

“het Woord is Vlees geworden” herkennen wij het Woord van God wanneer het levend en actief is?

link met het bredere pastoraat pastorale begeleiding is meer dan „woordelijke‟ begeleiding

beleving

inwoning en ontdekking

verbondenheid

structuur, houvast, gewoonte

met zichzelf, met nabije anderen, met verre anderen, met God

passie ervaren in plaats van kennis vergaren: leren zwemmen, doe je in het water

heuristische participatie: je geniet eens te meer van een muziekoptreden wanneer je de liedjes kent

veronderstelt elkaar in de ogen kunnen/durven kijken én de ander de mogelijkheid geven lief te hebben

derde vraag

“De wondere wereld van klank”

geen snoezelvieringen maar zintuiglijke vieringen

Claudia Shmelzer en Katelijne Draulans

dragende functie van klank de juiste snaar raken

geen hocus pocus omwille van de hocus pocus

duidelijk verschil tussen snoezelen en liturgie vieren

“Zin in de Bijbel” Lode Vandeputte

Bijbel eigen beleving

goede liturgie veronderstelt dat je zelf helemaal mee bent

aanvulling op “wat maakt liturgie zinvolle liturgie?”

vereist durf: je durven bewegen op deze spanningsvelden

het essentiële als het relevante

structurele spanning

functionele spanning

fundamentele spanning

3 spanningen

normatief & innovatief homogeen & heterogeen

inclusief & exclusief

verbaal & non-verbaal lichamelijk & geestelijk

actief & passief

individu & gemeenschap

profane & sacrale

essentie & relevantie

ik als deel van wij wij als deel van mij

het gewone als deel van het bijzondere het bijzondere als deel van het gewone

het relevante als het essentiële

aanvulling op “wat maakt liturgie zinvolle liturgie?”

vereist durf: je durven bewegen op deze spanningsvelden

het essentiële als het relevante

structurele spanning

functionele spanning

fundamentele spanning

3 spanningen

normatief & innovatief homogeen & heterogeen

inclusief & exclusief

verbaal & non-verbaal lichamelijk & geestelijk

actief & passief

individu & gemeenschap ik als deel van wij wij als deel van mij

het gewone als deel van het bijzondere het bijzondere als deel van het gewone

het relevante als het essentiële

aanvulling op “wat maakt liturgie zinvolle liturgie?”

profane & sacrale

essentie & relevantie

nood aan sensibilisering

individu & gemeenschap ik als deel van wij wij als deel van mij

van hen leren wat liturgie is

leren ontvankelijk zijn leren van mensen met een beperking niet onze liturgie afstemmen op hen

niet “hoe liturgie vieren met mensen met een beperking?”

van hen leren hoe het moet

hoe?

Wat betekenen liturgie en rituelen voor ons?

Elke Moelants

Willem De Waele Anja T’Kindt

‘Niets over ons, zonder ons’

• Willem en Elke als experts aan het woord

• Willem en Elke nemen zelf het woord en vertellen wie ze zijn, wie Jezus voor hen is, hoe ze bidden en welke band ze hebben met de bredere kerk.

• Mensen met een verstandelijke beperking: – Eenvoudig

– Authentiek

– Concreet

– Levendig

– Uitdagende kronkels

We kunnen van hen leren

• Liefde voor rituelen

• Spontane relatie met God & Jezus

• Belang van gemeenschap

• Creativiteit in theologie en gebed

• (Durven) zingen

• Eenvoud

• Evangelie heel concreet beleven en doen