1 DE TRANSFORMATIE september 2016 aan de keukentafel

Inhoudsopgavei

In dit e-zine:

Over een licht ver-standelijke beperking

Inhoudsopgave i

Nummer 3 | September 2016

Gehandicaptenzorg in

het sociaal domeinDE TRANSFORMATIE

Hoe doen ze het in Nijmegen?

In gesprek met Ayse Tan ‘Ik heb wat meer hulp nodig bij het inrichten van mijn leven’

Van wet naar praktijk Norm van de verantwoorde werktoedeling

Werken aan werkTransitiecoach Jobstap ondersteunt bij overgang tussen school en werk

Over een licht verstandelijke beperking

Nijmegen

AGENDA

13TOOLKIT

Aandacht voor mensen met een licht verstandelijke beperking

Deze editie van De Transformatie staat in het teken van mensen met een licht verstandelijke beperking. We besteden hier specifiek aandacht aan, omdat dit een groep is die zichzelf niet altijd automatisch meldt aan uw gemeenteloket. Maar ook omdat er in de zorg en ondersteuning aan deze groep nog veel winst te halen is. Bijvoorbeeld voor jongeren tussen de 18 en 24 jaar. Voor hen ontbreekt het vaak nog aan een integrale aanpak over de verschillende domeinen heen.

Een van de knelpunten bij de overgang van jeugd naar volwassenheid is dat jongeren met een licht verstandelijke beperking en een tijdelijke behoefte aan een beschermde woonomgeving vaak tussen wal en schip vallen. Gemeenten zijn op grond van de Wmo 2015 verantwoordelijk voor deze jongvolwassenen die tijdelijk de behoefte hebben aan begeleiding in een beschermende woonomgeving. Hiervoor was echter geen budget overgeheveld. Nu wordt dit gecor-rigeerd door een structurele toevoeging van € 60 miljoen aan het gemeentefonds. De VGN heeft eerder aangedrongen op duidelijkheid voor deze groep en is blij dat met deze budgetaanpassing er nu duidelijkheid is.

Wij wensen u veel leesplezier!

Maartje van der Rijt, projectleider sociaal domein

3 Uitgelicht

INHOUDGehandicaptenzorg in

het sociaal domeinDE TRANSFORMATIE

UitgeverDe Transformatie is het e-zine van de Verenging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) dat eens in de drie maanden verschijnt. Het digitale magazine gaat over de gehandicaptenzorg in het sociaal domein en is gericht op medewerkers van gehandicaptenzorgorganisaties en mede-werkers van gemeenten. Doel is om inzicht te krijgen elkaars wereld.

TekstenKarlijn Meulman (Karlijn Meulman Tekst & Advies) Dianne van der Veen (VGN), Inge Wichink Kruit (VGN) enJeugd & Co.

VormgevingMariël Lam bno, ‘s-Hertogenbosch

Fotografie Pagina 3, links Martine Sprangers, rechtsPhilip Driesen, Pagina 7: Jeannette Schols

Aanmelden: www.vgn.nl/detransformatie/aanmelden Afmelden: www.vgn.nl/detransformatie/afmelden

In gesprek met Ayse Tan 'Ik heb wat meer hulp nodig bij het inrichten van mijn leven’

Van wet naar praktijk Norm van de verantwoorde werktoedeling

8

Werken aan werkTransitiecoach Jobstap ondersteunt bij overgang tussen school en werk

5

OVER EEN LICHT VERSTANDE-LIJKE BEPERKING4

12 Toolkit AGENDA

1313 Agenda

7 Nijmegen

Hoe doen ze het in Nijmegen?

10

Inhoudsopgavei

3 DE TRANSFORMATIE september 2016

Samen spelen en elkaar spelenderwijs versterkenKinderen met én zonder beperking die samen spelen, eten, plezier maken en samen meedoen aan activi-teiten. Kinderopvang Samen Spelen in Wyck en Kinderbehandelcentrum (KBC) De Grummelkes van Radar, laten zien dat dit kan! Sinds 1 maart is een groep van het KBC gevestigd bij Samen Spelen. Het gaat om vijf kinderen met een licht verstandelijke beperking met problemen op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling. >> Lees verder

Buurtcirkel Op een aantal plek-ken in Nederland zijn zogeheten Buurt-cirkels actief. Een Buurtcirkel is een groep van negen tot twaalf mensen die bij elkaar in de buurt wonen. Ieder woont in zijn of haar eigen huis. Buurtcirkel brengt hen met elkaar in contact. Ze helpen elkaar met waar ze goed in zijn. De één gaat mee naar de tandarts, een ander helpt bij de administratie of maakt met iemand een natuurwandeling. Een vrijwilliger uit dezelfde wijk ondersteunt de deelnemers en een professionele coach volgt de groep vanaf de zijlijn. De ondersteuning is gericht op het opbouwen van een informeel netwerk en meedoen met het leven in de wijk. >> Lees verder

In het oktobernummer van tijdschrift Markant, dat eind september verschijnt, staat een reportage over Social Label. Bij Social Label worden professionele ontwerpers samengebracht met werkplaatsen van zorg- en welzijnsorganisaties, om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan betekenisvol werk te helpen. 'Maar om effect op grote schaal te sorteren, is meer nodig’, zeggen de oprichters van Social Label en hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen. 'Ons antwoord is om sociaal ondernemen fiscale en juridische voordelen te geven.' Meer lezen? Check de website www.vgn.nl/markant (vanaf eind september online).

Social label Uitgelicht

Uitgelicht

Integrale Jeugdhulp Bij de hulpverlening aan kind en gezin zijn vaak meerdere

partijen betrokken. Verschillende professionals, vrijwilligers, maar ook anderen uit het netwerk van het gezin. Bij integrale jeugdhulp werken die partijen met elkaar samen. Hulpverleners kijken verder dan de grenzen van de eigen discipline, het eigen vakgebied of de eigen sector. >> Lees verder

Sleutelen aan motoren, brommers en scootersMotorcycle Support Nederland is een kleinschalig en uniek project in Nederland. Motorcycle Support Nederland biedt mensen met een lichte beperking en anderen een prikkelende dagbesteding door ze te leren sleutelen aan motoren, brommers en scooters in een professionele werksfeer en onder professionele begeleiding. Ze krijgen de mogelijkheid zich te ontwikkelen en zich werknemersvaardigheden eigen maken zoals samenwerken, vertrouwen krijgen in jezelf en in anderen, prestaties leveren, angst overwinnen en klantgericht zijn. >> Lees verder

©Martine Sprangers ©Philip Driesen

4 DE TRANSFORMATIE september 2016

Inhoudsopgavei

Over een LVB

ZICHT OP LVB-JONGERENHoewel een jongere met een licht verstandelijke beperking heel ‘streetwise’ kan zijn, zijn de sociale vaardigheden vaak beperkt. Hij overschat zijn eigen mogelijkheden en onderschat zijn tekortkomingen. Hij kan dingen moeilijk onthouden en heeft een lager denktempo. Hij heeft vaak een beperkte woorden-schat en heeft moeite met het begrijpen van informatie en met figuurlijk taalgebruik. Hij is erg gericht op het hier en nu en hij heeft weinig tijdsbesef. Daardoor komt hij óf te laat óf helemaal niet op een afspraak. Het sociale netwerk is vaak beperkt tot de familie. Andere aanwijzingen van LVB-problematiek: hij is emotieloos over ingrijpende gebeurtenissen of heeft de neiging om de schuld buiten zichzelf te leggen. Hij kan meestal slecht lezen, schrijven en rekenen. In de infosheet Zicht op LVB-jongeren brengt het Centrum voor Criminaliteit en Veiligheid (CCV) knelpunten in kaart en worden praktische tips gegeven voor de herkenning van een LVB en hoe je ermee omgaat.

VROEGSIGNALERINGHet is belangrijk dat een licht verstandelijke beperking (LVB) bij kinderen en jongeren zo vroeg mogelijk wordt herkend. Zo kan tijdig de juiste hulp geboden worden, kunnen kinderen zich optimaal ontwikkelen en kunnen sociale problemen en gedragsproblemen zoveel mogelijk worden voorkomen. Door vroegsignalering in onder meer Centra voor Jeugd en Gezin, de jeugdgezond-heidszorg, de voorschoolse opvang, het welzijnswerk en op school krijgen de kinderen en jongeren tijdig de ondersteuning die zij nodig hebben. Hierdoor kunnen zij zich optimaal ontwikkelen, hoeven zij minder gebruik te maken van zwaardere zorg en behandeling en veroorzaken zij minder maatschappelijke overlast en kosten. In de handreiking Vroegsignalering van een licht verstandelijke beperking leest u over de achterstanden en risico’s die wijzen op een verstandelijke beperking. Er zijn verschillende screeninginstrumenten die gebruikt kunnen worden om een LVB te signaleren. Deze worden toegelicht in de handreiking Signalering van kinderen die functioneren op het niveau van een LVB. Beide handreikingen zijn producten van het Landelijk Kenniscentrum LVB.

18 JAAR EN DAN? Met het bereiken van de 18-jarige leeftijd verandert er veel voor jongeren die een beroep doen op jeugdhulp. De jongere belandt van de beschermde omgeving van school en instanties van de Jeugdwet in de vraaggerichte Wmo en de meer eisen stellende Participatiewet. Ineens zit hij zelf aan het stuur, moet hij zijn eigen hulpvraag formuleren en zijn problemen zoveel mogelijk zelf oplossen. Met het risico dat de jongere tussen wal en schip valt. Om alle jongeren te ondersteunen richting participatie en zelfredzaamheid is een integrale en preventieve aanpak nodig van de gemeente en partners op onderwijs, werk, inkomen, zorg,

veiligheid en wonen. Bekijk hier het stappenplan voor gemeenten van het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) om het beleid van jeugd naar volwassenheid integraal vorm te geven.

LIESBETH KAN HET NIET MEER VOLGENSteeds vaker lopen mensen met een licht verstandelijke beperking vast in de maatschappij. Zo ook Liesbeth (57). Haar IQ is 66, wat betekent dat ze een denkniveau heeft van een achtjarige. Liesbeth heeft recht op een bijstandsuitkering, maar begrijpt niets van de aanvraagprocedure. Geen uitkering en dus oplopende schulden en dreigende huisuitzetting. Inmiddels heeft ze door hulp uit haar omgeving wel een uitkering. Om die te behouden moet ze de sociale dienst regelmatig ingewikkelde informatie verstrekken. Liefst

digitaal, inloggen met de DigiD. En dan maakt Liesbeth veel fouten, ze begrijpt niet wat er staat. Zembla onderzocht hoe het gaat met de mensen die niet zelfredzaam zijn. Bekijk hier de uitzending 'Liesbeth kan het niet meer volgen'.

OVER EEN LICHT VERSTANDELIJKE BEPERKINGHet Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) schat dat er in Nederland ongeveer 74.000 mensen een licht verstandelijke beperking (IQ 50-70) hebben. Daarnaast hebben ongeveer 2,2 miljoen Nederlanders een IQ tussen de 70 en 85. On-geveer 37.000 mensen met een IQ tussen de 70 en 85 doet een beroep op professionele zorg. Meer hierover leest u in het rapport Zorg beter begrepen van het SCP.

5 DE TRANSFORMATIE september 2016 aan de keukentafel

Inhoudsopgavei

WERKEN MET DE NORM VAN DE VERANTWOORDE WERKTOEDELING

ontwikkeld. Het Kwaliteitskader biedt werkgevers een handvat bij de afweging voor welke werkzaamheden en in welke situaties een geregistreerde professional moet worden ingezet en wanneer ook niet.

Nieuwe versieOp basis van de ervaringen in de praktijk in het afgelopen jaar is in 2016 een nieuwe versie van het Kwaliteitskader Jeugd uitgebracht. Het sluit hierdoor nog beter aan bij wat nodig is om goede en verant-woorde hulp te bieden. In het Kwaliteitskader zijn drie ontwikkelingen binnen het jeugdhulpdomein verder uitgewerkt: • Het toenemende belang van professionalisering voor

de kwaliteit van hulp, waarbij professionalisering meer is dan beroepsregistratie alleen.

• De belangrijke bijdrage die niet-geregistreerde professionals hebben bij het verlenen van verantwoorde hulp.

• De inzet van niet-geregistreerde professionals onder verantwoordelijkheid van of in combinatie met geregistreerde professionals.

Het afwegingskader dat als hulpmiddel is opgenomen in het Kwaliteitskader Jeugd, is ongewijzigd gebleven. Meer weten? Klik hier voor het Kwaliteitskader Jeugd.

Professionals in de jeugdhulp hebben sinds de komst van de Jeugdwet te maken met de ‘norm van de verantwoorde werktoedeling’. Wat houdt deze norm in? En wat betekent die in de praktijk voor gemeenten en aanbieders van jeugdhulp?

Sinds 1 januari 2015 is de Jeugdwet van kracht. Het doel van deze wet is dat alle kinderen en jongeren in Nederland gezond en veilig opgroeien, hun talenten ontwikkelen en naar vermogen deelnemen aan de samenleving. Als dat niet vanzelf gaat, moeten zij kunnen rekenen op verantwoorde hulp die veilig, doeltreffend, doelmatig en cliëntgericht is. Dit vraagt van professionals dat zij investeren in hun vakman-schap en van organisaties dat zij investeren in hun vakmensen. De verplichting uit de Jeugdwet om ver-antwoorde hulp te leveren, is verder uitgewerkt - in het besluit Jeugdwet - in de norm van de verantwoorde werktoedeling.

De norm van de verantwoorde werktoedeling houdt in dat elke professional in de jeugdhulp werk doet dat aansluit bij zijn expertise en vakbekwaamheid. De norm houdt ook in dat voor bepaalde werkzaamheden geregistreerde professionals moeten worden ingezet. Volgens de Jeugdwet zijn dit professionals die óf in het Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) zijn geregistreerd, of als arts, verpleegkundige, gezondheidszorgpsycholoog of psychotherapeut in het BIG-register.

Om aanbieders van jeugdhulp te helpen bij de toepassing van deze norm is het Kwaliteitskader Jeugd

DE NORM VAN DE VERANTWOORDE WERKTOEDELING BESTAAT UIT DRIE ONDERDELEN:

• De aanbieders van jeugdhulp en jeugdbescherming dragen er zorg voor dat de taken worden uitgevoerd door of onder verantwoordelijkheid van een geregistreerde professional. Zij delen de taken toe met inachtneming van de specifieke kennis en vaardigheden van de geregistreerde professional.

• De aanbieder van jeugdhulp en jeugdbescherming kan anderen dan geregistreerde professionals met de uitvoering van taken belasten indien hij of zij aannemelijk kan maken dat de kwaliteit van de uit te voeren taak daardoor niet nadelig wordt beïnvloed of noodzakelijk is voor de kwaliteit van uit te voeren taak (tenzij bepaling).

• De aanbieders van jeugdhulp en jeugdbescherming dragen er zorg voor dat geregistreerde professionals hun taken kunnen verrichten met inachtneming van de voor hen geldende professionele standaarden.

Van wet naar praktijk

VAN WET NAAR PRAKTIJK

6 DE TRANSFORMATIE september 2016

Inhoudsopgavei

Van wet naar praktijk

Het ontwikkelen van een nieuwe versie van het Kwaliteitskader Jeugd is een van de activitetien van het Programma Professionalisering Jeugdhulp en Jeugdbescherming. In dit programma krijgen thema’s rondom professionalisering vorm. Wat is de taak bij professionalisering van gemeenten, aanbieders en professionals? Hoe besteden zij hier aandacht aan? José Schilderinck, bestuurder van Ambiq en José Manshanden, themadirecteur Sociaal Domein van de gemeente Utrecht vertellen in Jeugd & Co daarover.

Op welke manier besteden jullie aandacht aan professionalisering? José Schilderinck (JS): ‘Als werkgever neem je mensen aan op basis van hun vakkennis. Daarna moet je zorgen dat zij voldoende bijgeschoold worden. De organisatie staat garant voor de kwaliteit van de hulp. Om die kwaliteit te waarborgen, is reflectie van werknemers op eigen handelen nodig. Bij Ambiq doen we dat bijvoorbeeld met intervisiegesprekken en casusbesprekingen.’

José Manshanden (JM): ‘Het werk van ambtenaren is door de transitie veranderd. Schreven ze vroeger een beleidsnota uithuisplaatsing; nu praten ze met instellingen. Daarin moeten ze geschoold worden.’

Wat is nodig om te professionaliseren? JS: ‘Je moet over de grenzen van je eigen organisatie heen kunnen kijken, zelfs over samenwerkings-verbanden heen. Dat vraagt een andere manier van werken: kijken over welke competenties medewerkers beschikken en wat ze in de toekomst nodig hebben.’

JM: ‘Gemeenten zijn zowel opdrachtgever van wijk-teams als financier, en sommigen bieden ook zelf hulp. Dit brengt verschillende opgaven met zich mee. Daarnaast houden we ook de professionalisering bij zorgorganisaties in de gaten. Dat nemen we in de

contracten mee. Overigens best lastig, want het is nog niet duidelijk wat een professional na de transformatie precies moet kunnen.’

JS: ‘Zet je op het juiste moment zwaardere of lichtere hulp in en evalueer je of dat de juiste keuze was? Het is van belang ervaringen te bespreken, met medewerkers, samenwerkingspartners, gemeenten. Dat laatste is soms niet eenvoudig, zeker tijdens aanbestedingstrajecten. Een concurrerende markt maakt ook dat je niet over alles transparant kunt zijn. In de gesprekken is het belangrijk om elkaar te vertrouwen en dezelfde taal te spreken: als we over zorgproducten en resultaten praten, bedoelen we dan hetzelfde?’

Dit is een gedeelte van het dubbelinterview met bestuurders José Manshanden en José Schilderinck uit het augustusnummer van het magazine JeugdenCo.Lees hier het volledige interview

7 DE TRANSFORMATIE september 2016

Inhoudsopgavei

Voornaam Ayse Tan (18)Beperking ontwikkelingsachterstandZorg individuele behandeling bij Ipse de Bruggen, thuisbegeleiding, coördinatie Jeugdteam gemeente

Tip voor gemeenten: ‘Kijk naar de individuele persoon en maak daar een aanpak voor’

Na een moeilijke jeugd kwam Ayse Tan (18) drie jaar geleden terecht bij zorgorganisatie Ipse de Bruggen. Ze woonde een paar jaar in een woongroep en sinds kort woont ze weer thuis. Ze krijgt nog steeds individuele behandeling bij Ipse de Bruggen, binnenkort gaat ze aan de slag met thuisbegeleiding en de zorg die ze krijgt wordt gecoördineerd door het Jeugdteam van de gemeente.

Ayse is pas achttien jaar, maar ze heeft al een heel leven achter de rug. Op haar derde werd ze uit huis geplaatst vanwege problemen in het gezin. Haar jeugd bracht ze door in verschillende pleeggezinnen en leefgroepen. Op haar vijftiende ging ze naar een woongroep van Ipse de Bruggen. Ze haalde haar vmbo-diploma en besloot weer thuis te gaan wonen. ‘Ik wilde niet meer in een groep wonen, ik wilde weer naar huis’, vertelt Ayse. ‘Ik ben op zoek naar een baan en ik wil mijn eigen geld verdienen. Maar helemaal alleen kan ik dat niet. Ik heb een ontwikkelingsachterstand en op sommige gebieden heb ik hulp nodig.’

Praktische hulpAyse krijgt individuele behandeling bij Ipse de Bruggen, bestaande uit wekelijkse steunende en structurerende gesprekken met haar behandelaar. Samen brachten ze de afgelopen tijd bovendien in kaart wat er met Ayse aan de hand is. Het komen tot een diagnose was één van haar belangrijkste vragen. De indicatie voor deze zorg loopt niet via de gemeente, maar direct via het CIZ. ‘Binnenkort krijg ik via de gemeente thuisbegeleiding, in de vorm van persoonlijke gesprekken en praktische hulp bij bijvoorbeeld financiën en post verwerken’, vertelt Ayse. ‘Alle ondersteuning die ik krijg, wordt

In gesprek met

IN GESPREK MET

‘IK HEB WAT MEER HULP NODIG BIJ HET INRICHTEN VAN MIJN LEVEN’

bovendien gecoördineerd door het Jeugdteam van de gemeente. Er is een centraal aanspreekpunt dat het overzicht houdt en alle hulp coördineert. Als ik nieuwe vragen heb, kan zij ook weer de juiste zorg inzetten. Dat werkt prima, want zo is er een goed overzicht.’

Geen nummer zijnMinder positief is Ayse over het jongerenloket van de gemeente, waar jongeren een uitkering aan kunnen vragen. Na de aanvraag moeten ze in vier weken proberen een baan te vinden, of een opleiding gaan volgen die hun kansen op een baan vergroot. Ayse heeft vanwege haar ontwikkelingsachterstand moeite om een baan te houden. ‘Ik heb mijn woordje wel klaar, dus een baan krijgen is geen probleem’, zegt ze. ‘Maar werk houden is lastiger. Ik zou willen dat de gemeente meer rekening hield met mijn beperkingen. Ik heb geen recht op een uitkering, maar ik krijg ook geen hulp bij het vinden van een baan. Ik heb soms het gevoel dat ik een nummer ben, in plaats van een persoon. Ik val in een bepaalde categorie en daar hoort een procedure bij. Terwijl het juist goed zou zijn als mijn vragen individueel werden bekeken. Het zou helpen als de gemeente de tijd voor me nam, begrip toonde en samen wilde kijken wat de beste aanpak zou zijn. Ik wil én kan net als iedereen een goed leven opbouwen, ik heb daar alleen iets meer hulp bij nodig.’

8 DE TRANSFORMATIE september 2016

Inhoudsopgavei

Werken aan werk

Voor jongeren met een licht verstandelijke beperking kan de overgang tussen school en werk lastig zijn. Het is niet gemakkelijk om een baan te vinden en werk houden is vaak ook een uitdaging. De stichting Jobstap ondersteunt jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt bij het vinden en houden van een passende baan. ‘De beste resultaten bereiken we als we nauw samenwerken met scholen en gemeenten.’

Jobstap begeleidt jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk. Het gaat om jongeren met een licht verstandelijke beperking, gedragsproblemen of psychische/psychiatrische problematiek. Carlien Rouschop, regiomanager Zuid bij Jobstap: ‘Voor deze complexe doelgroep kan het moeilijk zijn om een baan te vinden en vooral het houden van werk is een uitdaging. Onze ondersteuning bestaat dan ook uit verschillende onderdelen. We zetten ons in om werkzoekende en bedrijf aan elkaar te koppelen en te zorgen voor een goede match. Daarnaast bieden we begeleiding on the job, waarbij we jongeren leren wat werken en goed werknemerschap inhouden. Tot slot begeleiden we mensen in hun thuissituatie, in relatie tot het werk. Want ook thuis moet een aantal zaken op orde zijn, willen ze hun werk goed kunnen doen.’

De juiste matchDe cliënten van Jobstap worden aangemeld via het UWV, gemeenten, het speciaal- en praktijkonderwijs en zorgorganisaties. Jobstap werkt samen met een groot aantal bedrijven. ‘We zoeken altijd naar de juiste match’, zegt Carlien. ‘Dat bepaalt het succes van een plaatsing. Passen de werkzaamheden bij de persoon, sluiten de cultuur en structuur van het bedrijf bij hem aan? Communiceert het bedrijf goed, zijn ze duidelijk

DIT IS JOBSTAP

• Jobstap begeleidt jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt naar regulier werk.

• Jobstap werkt op het snijvlak van zorg, onderwijs en het bedrijfsleven. Het doel is om een baan te vinden die bij de jongere past en te zorgen dat hij zich daarin verder kan ontwikkelen.

• Elk jaar worden zo’n duizend cliënten in vrijwel heel Nederland begeleid.

• De organisatie werkt nauw samen met het UWV, gemeenten, bedrijven, ROC’s, scholen voor speciaal onderwijs en praktijkscholen en zorgorganisaties.

TRANSITIECOACH JOBSTAP ONDERSTEUNT BIJ OVERGANG TUSSEN SCHOOL EN WERK

tegen medewerkers? Jongeren met een licht verstandelijke beperking lopen bijvoorbeeld vaak tegen specifieke problemen aan. Ze worden onder- of overschat, ze vinden het lastig om de regels te volgen of de communicatie met collega’s is een uitdaging. Daar helpen wij ze bij, maar de werksituatie moet ook kloppen. Als de match goed is, dan beschikt een bedrijf over een fijne medewerker die zijn werk heel goed doet.’

WERKEN AAN WERK

We leren de jongeren ook wat werken en goed werknemerschap inhoudt

9 DE TRANSFORMATIE september 2016

Inhoudsopgavei

Werken aan werk

Verbinding tussen school en werkVoor leerlingen met een licht verstandelijke beperking die op het voortgezet special onderwijs of de praktijkschool zitten, is het niet gemakkelijk om de overstap naar een baan te maken. Jobstap wil hen daarbij in een zo vroeg mogelijk stadium helpen. Daarom is de transitiecoach geïntroduceerd, die instapt zodra iemand nog op school zit. Zo kan Jobstap een sluitende aanpak naar arbeid mee-organiseren. ‘We willen het werk van de school of de gemeente niet overnemen, maar wel versterken’, zegt Carlien. ‘We zorgen voor intensieve stagebegeleiding, bieden praktische ondersteuning aan de stagedocent en begeleiden een jongere gezamenlijk van school naar werk. We stemmen af met gemeenten, adviseren scholen en bedrijven en verzorgen de matching en de coaching on the job. We proberen zoveel mogelijk knelpunten op te lossen, zodat de leerling succesvol aan het werk blijft.’

Kennis van de doelgroepDe transitiecoach kan gemeenten ook ondersteunen op het gebied van voortijdig schoolverlaters met een beperking. Carlien: ‘Als onderwijs geen optie meer is, proberen wij de schoolverlaters aan een passende baan te helpen. Het voordeel van werken met een transitiecoach is dat hij specifieke kennis van de doelgroep in huis heeft, een netwerk van bedrijven heeft én precies weet hoe de arbeidsmarkt in elkaar zit. Met die expertise kunnen wij bedrijven en gemeenten ondersteunen bij de transitie tussen school en werk voor de multicomplexe doelgroep. Bovendien leveren we nazorg: we blijven de jongere in de werksituatie begeleiden. Zo hopen we dat jongeren met een beperking uiteindelijk een baan vinden én houden waarbij ze het meeste uit zichzelf kunnen halen.’

AAN HET WOORD: PIET HENDRIKS

Het leek er even op dat Piet Hendriks (22) bij een dagbestedingsproject aan de slag zou gaan. Maar zijn mentor adviseerde hem om de groenopleiding bij het REA College te gaan volgen en dat deed Piet. Met veel succes. Hij haalde zijn diploma en werkt al twee jaar met veel plezier bij Marc Den-kers Tuinontwerp in Haalderen. Hij krijgt onder-steuning van zijn jobcoach van Jobstap. ‘Ik hoop dat ik een vast contract kan krijgen.’

Het REA College in Nijmegen is onderdeel van zorgorganisatie Pluryn en verzorgt beroeps-opleidingen voor mensen met een beperking. Piet Hendriks heeft een licht verstandelijke beperking en

Marc en Bram, een andere collega, kwamen zelfs naar mijn diploma-uitreiking toe.’

Afwisselend werkSamen met zijn collega’s legt Piet tuinen aan en hij mag steeds meer verschillende werkzaamheden uitvoeren. Op school haalde hij diverse certificaten, zoals tractor rijden op het erf en bosmaaien, waar hij op zijn werk veel voordeel van heeft. Ik vind Marc en Bram heel aardig, ik ben lekker buiten bezig, het werk is afwisselend en ik leer elke dag nieuwe mensen kennen’, zegt Piet. ‘Samen met Liesbeth ga ik nu proberen om een vast contract bij Marc te krijgen. Ze komt nog steeds regelmatig op bezoek om te kijken hoe het gaat en ik ben blij dat ze me kan helpen als dat nodig is.’

volgde de groenopleiding bij het college. ‘Ik zou eigenlijk bij een dagbestedingsproject gaan werken, maar mijn leraren vonden dat ik best door kon leren’, vertelt hij. ‘Ik besloot de groenopleiding te gaan volgen, want ik wilde uiteindelijk een gewone baan proberen te vinden.’

Ondersteuning JobstapToen Piet stage moest gaan lopen, schakelde het REA College een jobcoach van Jobstap in, Liesbeth Meij. Piet en zijn ouders regelden zijn stage bij Marc Denkers Tuinontwerp zelf, maar Liesbeth ondersteunde bij de praktische en financiële zaken en adviseerde Marc Denkers. ‘Ik mocht proefdraaien bij Marc en dat deed ik zo goed dat ik stage mocht komen lopen’, zegt Piet trots. ‘Na de opleiding kreeg ik meteen een contract.

We leveren ook nazorg: we blijven de jongere in de werksituatie begeleiden

10 DE TRANSFORMATIE september 2016

Inhoudsopgavei

Hoe doen ze het in

Nijmegen

Zo doen we dat in Nijmegen

Specifiek beleid voor mensen met een licht verstandelijke beperking heeft de gemeente Nijmegen niet. De gemeente vindt het juist belangrijk om de doelgroepen te overstijgen en per persoon te bekijken wat de hulpvraag is. Daar worden de zorg en ondersteuning vervolgens op afgestemd. ‘Meedoen aan de maatschappij betekent voor iedereen iets anders. Binnen een doelgroep zijn er grote verschillen tussen behoeften en mogelijkheden.’

De afgelopen jaren werkte de gemeente Nijmegen hard aan het vormgeven van de decentralisatie. Leonie Braks, senior beleidsadviseur zorg & welzijn bij de gemeente: ‘Ik vind het knap dat het in korte tijd is gelukt om zoveel organisaties en mensen op een andere manier te laten werken. We hebben bijvoorbeeld veel geïnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams en ambulante teams, waarin vertegenwoordigers van eerstelijns en tweedelijns zorgverleners intensief samenwerken. Deze teams gaan de wijk in om kwetsbare mensen te signaleren, waaronder mensen met een licht verstandelijke beperking. Ze bekijken welke zorg en ondersteuning zij nodig hebben en zetten die vervolgens in. Dat werkt goed.’

Netwerk cliënt benuttenBij het vinden van oplossingen voor kwetsbare inwoners gebruikt de gemeente de Sonestra-

methodiek. Alle medewerkers van de sociale wijkteams zijn hierin getraind. De zorgaanbieders werken hierbij nauw samen met het sociale netwerk van een cliënt, omdat de mensen die dichtbij hem staan het beste weten wat hij nodig heeft. De cliënt en zijn netwerk maken zelf een plan van aanpak, en geven hierin aan op welke punten ze professionele hulp nodig hebben. Zo worden de eigen kracht en deskundigheid van een cliënt en zijn netwerk zoveel mogelijk ingezet.

Verder bouwenGoede samenwerking tussen gemeente en alle zorgaanbieders is essentieel in de aanpak van de gemeente Nijmegen. De basis is goed en daar bouwen de partners nu op verder. Leonie: ‘Natuurlijk is er nog steeds iets te winnen. In de praktijk blijkt het soms lastig om over organisatiegrenzen heen te werken. Zorgaanbieders hebben jarenlang hard gewerkt aan hun profilering, noodzakelijk vanwege de

marktwerking. Nu moeten ze dat weer loslaten en de samenwerking met anderen centraal zetten. Die omschakeling kost tijd, maar ik ben er trots op dat er nu al zoveel goeds gebeurt in de gemeente. We zijn samen met onze partners echt op de goede weg. Binnen de gemeente zelf werken we ook zoveel mogelijk over de zorgdomeinen heen: we proberen samen steeds een optimale oplossing te vinden.’

Samenwerking met het onderwijsNiet alleen zorgaanbieders trekken samen op: ook met het onderwijs wordt de samenwerking gezocht. In het project ‘De school als vindplaats’ wordt expertise van jeugdhulporganisaties naar de scholen gehaald, om waar nodig specifieke hulp te kunnen bieden. Voor het speciaal onderwijs, waar veel kinderen met een verstandelijke beperking les krijgen, bekijkt de gemeente ook samenwerkingsmogelijkheden. Leonie: ‘We onderzoeken hoe we de ondersteuning die deze

We bekijken per persoon wat de beste oplossing is

Leonie Braks

11 DE TRANSFORMATIE september 2016

Inhoudsopgavei

Hoe doen ze het in

kinderen thuis krijgen, beter kunnen afstemmen op de zorg die de school biedt. Omdat deze scholen vaak een regiofunctie hebben, is het een grotere uitdaging om dit goed te organiseren.’

Focus op werkNa hun 18e ligt de focus voor jongeren met een licht verstandelijke beperking op werk. De gemeente wil zoveel mogelijk jongeren een werkplek of arbeidsdagbesteding bij een regulier bedrijf bieden. De gemeenten in de regio hebben daarom een werkbedrijf opgericht dat de Participatiewet uitvoert en dat mensen met een beperking bij bedrijven plaatst. ‘Cliënten met een verstandelijke beperking werken nu vanuit arbeidsmatige dagbesteding bijvoorbeeld in het Radboud Ziekenhuis en bij een verzorgingshuis’, zegt Leonie. ‘Zo zijn ze echt onderdeel van de samenleving.’

Overgang van kind naar jongereDe overgang tussen 18- en 18+, van jeugd naar volwassenheid, bleek de afgelopen jaren een lastig punt. Op deze leeftijd gaan jongeren over van de Jeugdwet naar de Wmo of Wlz en de Participatiewet. Het was lang onduidelijk welke vormen van zorg er voor hen beschikbaar waren en onder welke regeling ze precies zouden vallen. Nijmegen heeft onlangs onderzoek gedaan naar de knelpunten binnen die overgang. ‘Huisvesting bleek bijvoorbeeld een probleem’, zegt Leonie. ‘Veel jongeren met een verstandelijke beperking kunnen na hun achttiende nog niet zelfstandig wonen. Zij hebben tijdelijk een beschermde woonvorm nodig, waar ze voorbereid worden op zelfstandige woonruimte.Eind 2015 werd duidelijk dat tijdelijk beschermd wonen voor jongvolwassenen met een licht verstandelijke beperking (lvb) de verantwoordelijk-heid van de gemeente zou worden. Maar het was niet helder hoeveel geld we daarvoor zouden krijgen. In

de tussentijd hebben we daarom per cliënt voor een ad hoc-oplossing gezorgd en individuele afspraken gemaakt met zorginstellingen.’

Inkoopafspraken makenBinnenkort worden de budgetten voor ‘tijdelijk beschermd wonen lvb’ bekend en kan de gemeente structurele inkoopafspraken gaan maken met zorg-instellingen. In haar onderzoek heeft de gemeente ook geïnventariseerd hoeveel plekken voor beschermd wonen lvb er beschikbaar zijn in de regio, en hoeveel plekken er op termijn nodig zijn. Leonie: ‘We willen dat mensen met een verstandelijke beperking zo zelfstandig mogelijk gaan wonen. Mogelijk moeten we nieuwe woonvormen gaan ontwikkelen die meer gericht zijn op zelfstandigheid, zoals trainings-huizen. Daar gaan we nu beleid en maatregelen voor bepalen. Er mogen in elk geval nooit jongeren tussen wal en schip vallen.’

SUCCESVOLLE PROJECTEN GEWOON MEEDOEN EN WIJKRINGEN

andere een verstandelijke beperking. Deze wijk-bewoners wonen zelfstandig, maar willen niet alleen zijn. In de WijKring kunnen ze elkaar helpen met dagelijkse activiteiten en samen leuke dingen ondernemen. Zo vormen ze samen een goed net-werk. WijKringen is een initiatief van de gemeente Nijmegen, woningbouwcorporaties, zorginstellingen Pluryn, Unik, RIBW en Driestroom en welzijns-organisatie Tandem.

De gemeente Nijmegen vindt het heel belangrijk dat mensen met een beperking zoveel mogelijk meedoen aan de samenleving. In de regio zijn daarom verschillende inclusieprojecten opgezet. ‘Gewoon Meedoen in Dukenburg’ is er daar één van. Het doel is te zorgen dat mensen met een beperking kunnen meedoen aan activiteiten en ontmoetingen in de wijk. Daarnaast zijn in Nijmegen verschillende WijK-ringen actief, bestaande uit mensen met onder

12 DE TRANSFORMATIE september 2016

Inhoudsopgavei

Toolkit

TOOLKIT Factsheet ‘Jeugdigen met een licht verstandelijke beperking’ Deze factsheet geeft feiten en cijfers over jongeren met een licht verstandelijke beperking: wat houdt deze beperking in, wat zijn de kenmerken, welke cijfers horen erbij. U kunt de handreiking gratis downloaden nadat u een aantal gegevens heeft achtergelaten, zoals uw naam en e-mailadres. >> Lees verder

Handreiking vroegsignalering van een licht verstandelijke beperkingDeze handreiking van het Landelijk Kenniscentrum LVB beschrijft achterstanden en risico’s in de kinderlijke ontwikkeling en/of omgeving die wijzen op een verstandelijke beperking of kunnen leiden tot sociale kwetsbaarheid. De handreiking is bedoeld voor professionals in de nulde en eerste lijn, zoals medewerkers van wijkteams. >> Lees verder

Handreiking ‘Signalering van kinderen die funcioneren op het niveau van een LVB in het basisonderwijs’In deze handreiking worden een aantal instrumenten toegelicht die een licht verstandelijke beperking kunnen signaleren. De nadruk in de handreiking ligt op het praktisch gebruik van een aantal instrumenten door leerkrachten, interne begeleiders en orthopedagogen en psychologen die werken in de dagelijkse praktijk van het onderwijs. >> Lees verder

Stappenplan voor gemeenten voor beleid van jeugd naar volwassenheidMet het bereiken van de 18-jarige leeftijd verandert er veel voor jongeren die een beroep doen op jeugdhulp. De jongere belandt van de beschermde omgeving van school en instanties van de Jeugdwet in de vraag-gerichte Wmo en de meer eisen stellende Participatie-wet. Om alle jongeren te ondersteunen richting participatie en zelfredzaamheid is een integrale en preventieve aanpak nodig van de gemeente en partners op onderwijs, werk, inkomen, zorg, veiligheid en wonen. Het Nederlands Jeugdinstituut heeft een stappenplan voor gemeenten ontwikkeld om het beleid van jeugd naar volwassenheid integraal vorm te geven. >> Lees verder

Handreiking Uitvoeringsvarianten iWmo en iJwDe handreiking beschrijft drie varianten van bekostiging en uitvoering van zorg. Voor elke variant is vervolgens advies over het gebruik van de bericht-standaarden iWmo en iJw. Het doel van de handreiking is om gemeenten en zorgaanbieders te ondersteunen bij de keuze voor en implementatie van de bij hen passende uitvoeringsvariant. >> Lees verder

13 DE TRANSFORMATIE september 2016

Inhoudsopgavei

Agenda

8 september Webinar ‘Van Contract tot Controle’

Hoe maken gemeenten en aanbieders contract- afspraken over de uitvoering van Wmo en Jeugdhulp en de financiële controle achteraf? Dit gratis webinar behandelt standaardartikelen voor contracten en drie uitvoeringsvarianten. Het webinar is bedoeld voor verantwoordelijken en betrokkenen bij gemeenten en zorgaanbieders op het gebied van inkoop van Wmo-zorg en jeugdhulp, bedrijfsvoering en financiële controle. >> Lees verder

13, 15, 20, 27 en 28 september Oefenplatforms Kwaliteitskader Jeugd

Tijdens de oefenplatforms gaan werkgevers, gemeenten en professionals met elkaar aan de slag met praktijkvraagstukken rondom het verantwoord toedelen van werk en het toepassen van het Kwali-teitskader Jeugd. Hierbij spelen vragen als: Hoe gebruik je het Kwaliteitskader Jeugd bij het toedelen van werk? Hoe maak je de afweging om geregistreerde of niet-geregistreerde professionals in te zetten? Hoe interpreteer je de begrippen uit het kwaliteitskader? En welke goede ervaringen heb je al opgedaan met het kwaliteitskader? >> Lees verder

3 oktober Voor de Jeugd Dag

Op maandag 3 oktober 2016 organiseren de ministeries van VWS, VenJ, OCW en de VNG voor de vierde keer de ‘Voor de Jeugd Dag’. Op deze dag komen beleidsambtenaren en bestuurders jeugd en onderwijs van gemeenten, zorg en welzijns- en onderwijsprofessionals, raadsleden, ouders en jeugd bij elkaar. >> Lees verder

16 maart Congres 'Met het oog op behandeling'

Dit congres gaat over de diagnostiek en behandeling van gedragsproblematiek bij mensen met een licht verstandelijke beperking. In het ochtendprogramma wordt behandeling van gedragsproblematiek door gerenommeerde sprekers benaderd vanuit drie invalshoeken: sociaal domein, het brein en zorgvernieuwing. In de workshops van het middaggedeelte worden de laatste ontwikkelingen en resultaten gepresenteerd uit de praktijk en het wetenschappelijk onderzoek naar effectieve interventies en hulpverlening. >> Lees verder

AGENDA

13

september

8

september

13maart

16

AGENDAoktober

3