Werkplan in een multidisciplinair kader

Invulling van p-taak 2.5

Naam: Ruth Noordmans

Studentnummer: S1046908

Stagebegeleider: Marjo Veldman

Stagedocent: Betty van Goor

Datum: 1 december 2013

2

Voorwoord

Voor u ligt het ‘werkplan in een multidisciplinair kader’, een invulling van p-taak 2.5. Ik heb dit verslag geschreven aan de hand van een multidisciplinair overleg, dat ik heb bijgewoond. Tijdens dit multidisciplinaire overleg werd de hulpverlening van Anja door de verschillende instanties besproken. Met de informatie uit dit overleg en de informatie die ik vanuit mijn stageplaats over Anja heb, heb ik een plan opgesteld waarin de begeleiding van Anja rondom een ontmoeting met haar vader wordt uitgewerkt. Mijn stageplaats is de naschoolse dagbehandeling van Ambiq in Deventer. Ambiq is een instelling voor cliënten met een licht verstandelijke beperking. Op de naschoolse dagbehandeling komen op maandag tot en met donderdag dagelijks maximaal acht kinderen in de leeftijd van 8 tot ongeveer 16 jaar. Al deze kinderen hebben een licht verstandelijke beperking en andere daarbij komende problematieken.

Ik wil Kim en de moeder van Anja bedanken voor het feit dat ik bij het overleg aanwezig mocht zijn en daardoor de mogelijkheid had om dit werkplan te schrijven. Verder wil ik Marjo bedanken voor haar feedback op en beoordeling van dit verslag.

3

InhoudsopgaveInleiding..................................................................................................................................................4

Deel I......................................................................................................................................................5

Betrokken deskundigen......................................................................................................................5

Moeder...........................................................................................................................................5

Speltherapeut.................................................................................................................................5

Persoonlijk begeleider (Ambiq).......................................................................................................5

Casemanager..................................................................................................................................5

Gespreksverslag.................................................................................................................................7

Het plan............................................................................................................................................10

Hulpvraag en doelen.....................................................................................................................10

Plan...............................................................................................................................................10

Evaluatie.......................................................................................................................................12

Deel II...................................................................................................................................................13

Aandeel verschillende deskundigen.................................................................................................13

Methoden en technieken.................................................................................................................15

De multidisciplinaire aanpak............................................................................................................17

Deel III..................................................................................................................................................19

Feedback..........................................................................................................................................19

Reflectie...........................................................................................................................................21

Literatuurlijst....................................................................................................................................24

4

Inleiding

Dit verslag gaat over Anja. Het is een invulling van p-taak 2.5, een p-taak die gekoppeld is aan competentie 2, plannen. Anja is een meisje van 11 jaar, die drie dagen in de week op de naschoolse dagbehandeling van Ambiq komt. Net als alle cliënten van Ambiq, heeft Anja een licht verstandelijke beperking. Daarnaast heeft Anja veel moeite met het uiten van haar emoties of gevoelens. Doordat Anja hier moeite mee heeft, bouwt zij soms veel spanning op. Deze spanning kan er dan uit komen door middel van een woede uitbarsting. Anja woont thuis met haar moeder en haar jongere broertje. Haar vader kent Anja niet. Op dit moment is er sprake van een ontmoeting tussen Anja en haar vader. Deze mogelijke ontmoeting en andere zaken rondom de hulpverlening van Anja, zijn besproken in een multidisciplinair gesprek. Dit gesprek en een plan voor de ontmoeting tussen Anja en haar vader, zijn uitgewerkt in dit verslag. Allereerst worden in dit verslag de deskundigen die bij het gesprek aanwezig waren en hun taak in relatie tot Anja beschreven in het hoofdstuk betrokken deskundigen. De inhoud van het gesprek tussen deze deskundigen, is te vinden in het gespreksverslag. Aan de hand van dit gesprek zijn er een hulpvraag, doelen en een plan opgesteld in het plan.De verantwoording van het plan, is beschreven in het tweede deel van dit verslag. In het hoofdstuk aandeel verschillende deskundigen wordt het aandeel van de verschillende deskundigen verantwoord. In het hoofdstuk methoden en technieken worden de methodes en technieken die als interventie worden ingezet, uitgelegd en verantwoord. De verantwoording voor de multidisciplinaire aanpak wordt verantwoord in het gelijknamige hoofdstuk.Als laatste volgt er een reflectie op het hele proces van totstandkoming van dit verslag en de bijdrage daarvan aan mijn professionele ontwikkeling.

De namen die in dit verslag genoemd worden, zijn gefingeerd.

5

Deel I.

In dit deel van het verslag komt het gesprek aan bod. Tijdens het gesprek waren verschillende deskundigen aanwezig die allemaal iets met Anja te maken hebben. Allereerst zullen al deze deskundigen aan bod komen. Vervolgens volgt er een verslag van het gesprek waar al deze deskundigen aan hebben deelgenomen.

Betrokken deskundigenHieronder volgt een beschrijving van de verschillende deskundigen die iets met de hulpverlening aan Anja te maken hebben. Hun relatie met Anja wordt hier beschreven, evenals hun taken als deskundige.

MoederDe moeder van Anja is de meest deskundige persoon als het gaat om het kennen van Anja. De moeder van Anja, kent haar natuurlijk al vanaf de geboorte. Een groot deel van haar tijd brengt Anja bij haar door. De moeder van Anja is de hoofdverantwoordelijke voor de opvoeding van Anja. Nu het (thuis) met Anja niet zo goed gaat, deelt moeder deze verantwoordelijkheid met een aantal hulpverleners. Zij ondersteunen moeder bij de opvoeding van Anja.Moeder is ook de veilige basis voor Anja. Moeder kent Anja door en door en Anja weet wat ze van haar moeder kan verwachten.

SpeltherapeutDe speltherapeut vanuit Dimence, begeleidt Anja tijdens de speltherapiesessies die zij wekelijks heeft. Tijdens de speltherapie probeert de speltherapeut door middel van spel, Anja vooruit te helpen op het gebied van haar doelen. Een van de doelen is het leren uiten van haar emoties.Wat Anja tijdens de speltherapie precies doet, wordt in principe niet met derden gedeeld, dus ook niet met de andere betrokken hulpverleners.

Persoonlijk begeleider (Ambiq)De persoonlijk begeleider van Anja is een van de groepsleiders van de naschoolse dagbehandeling, waar Anja sinds een ruim half jaar, drie dagen in de week na schooltijd aanwezig is. De persoonlijk begeleider wordt ook wel mentor genoemd. De mentor van Anja is haar voornaamste aanspreek punt op de dagbehandeling. Ook voor de moeder van Anja is de persoonlijk begeleider het aanspreekpunt binnen de dagbehandeling. Het persoonlijk begeleiderschap van een jongere is namelijk ook gekoppeld aan ouderbegeleiding. De persoonlijk begeleider is daardoor niet alleen goed op de hoogte van Anja’s functioneren op de naschoolse dagbehandeling, maar is ook op de hoogte van Anja in haar thuissituatie.Het is de taak van de persoonlijk begeleider om samen met een gedragswetenschapper de doelen voor Anja op te stellen en deze met de rest van het team te bespreken. Samen met Anja wordt er door de verschillende groepsleiders aan deze doelen gewerkt. De persoonlijk begeleider bespreekt deze doelen en de voortgang ook met Anja en met haar moeder. Voor Anja is haar persoonlijk begeleider de meest veilige persoon op de dagbehandeling. Wanneer zij problemen heeft, wil zij deze het liefst oplossen wanneer haar persoonlijk begeleider er bij is. Ook andere dingen deelt en bespreekt Anja het liefst met haar mentor.

CasemanagerDe casemanager is een medewerker van Bureau Jeugdzorg die de hulp voor Anja coördineert aan de hand van een indicatiebesluit dat door Bureau Jeugdzorg is afgegeven. In het geval van Anja is aan de hand van het indicatiebesluit van Bureau Jeugdzorg gekozen voor speltherapie bij Dimence en naschoolse dagbehandeling bij Ambiq. De casemanager houdt de gekozen hulpverlening in de gaten

6

en stuurt dit bij wanneer dit nodig mocht zijn. De casemanager houdt bij of de afspraken die gemaakt zijn tussen Bureau Jeugdzorg, de cliënt en de hulpverlenende instantie nagekomen worden en bekijkt hoe lang de hulp nodig is.Anja heeft wat dit betreft weinig met de casemanager te maken. De casemanager heeft voornamelijk contact met moeder om te bekijken hoe het staat met de hulp die Anja krijgt. Daarnaast heeft de casemanager ook contact met bijvoorbeeld de speltherapeut en de persoonlijk begeleider om na te gaan of de afgesproken hulp daadwerkelijk geboden wordt en om bij te houden hoe het met Anja gaat. Aan de hand hiervan kan de casemanager namelijk besluiten of de hulp nog langer nodig is en of de geboden hulp de juiste hulp is voor Anja.

7

GespreksverslagHieronder volgt het verslag van het multidisciplinaire overleg over Anja. De manier waarop het gesprek hieronder staat weergegeven, klopt niet volledig met hoe het gesprek liep. Het verhaal van een bepaalde aanwezige werd soms onderbroken door een andere aanwezige. Deze stemde in met wat er werd gezegd of vulde het verhaal met een paar woorden aan. Om het gesprek overzichtelijk weer te kunnen geven, is ervoor gekozen om deze onderbrekingen weg te laten en dit toe te voegen aan een later verhaal van deze aanwezige. Tijdens het gesprek stond het maken van afspraken over wat er gaat gebeuren en wie wat gaat doen centraal. Bij dit gesprek waren de volgende mensen aanwezig: moeder van Anja; casemanager vanuit Bureau Jeugdzorg; speltherapeut vanuit Dimence; orthopedagoog vanuit Dimence (om haar traject met Anja af te ronden); persoonlijk begeleider vanuit Ambiq; stagiaire vanuit Ambiq (zonder actief aandeel). De speltherapeut vanuit Dimence zit voor. De verschillende aanwezigen krijgen allereerst de mogelijkheid om hun bevindingen met en indruk van Anja de anderen te delen.

Ambiq: De eerste zes weken voelde Anja zich niet veilig op de dagbehandeling wat zich uitte in boze buien. Tijdens deze weken kwam naar voren dat Anja duidelijke begeleiding nodig heeft bij het uiten van haar emoties en dat zij deze begeleiding fijn vindt. Evenals de begeleiding bij het duidelijk krijgen van haar gevoel. Benoemen wat je aan emoties/gevoel bij Anja ziet en dit gevoel erkennen lijkt goed te helpen. In het behandelplan van Anja bij de dagbehandeling is het leren uiten van emoties ook als doel meegenomen. Een ander doel is het ontwikkelen van eigenheid/een positief zelfbeeld.

Dimence: Er is bij Anja mogelijkheid tot groei in het sociale zichtbaar. Verder is ze afhankelijk van steun van een volwassene. Op school vindt Anja het bijvoorbeeld moeilijk wanneer de docent de klas verlaat. Anja is achter in haar rijping. Ze functioneert jonger dan haar kalender leeftijd. Haar lachen en grapjes maken is een soort masker. Bij therapie speelt ze vaak dat ze een jonger kind is. Voor een deel is ze in het echt ook echt jonger dan haar kalender leeftijd. Ze doet, mede hierdoor waarschijnlijk, een appel op bescherming van volwassenen.

Moeder: Thuis doet ze weinig appel op mij. Anja wil juist veel alleen doen, omdat zij zichzelf daar oud genoeg voor vindt. Bijvoorbeeld het alleen naar huis fietsen vanaf de dagbehandeling. Ze vindt zichzelf hier oud genoeg voor en wil dit dus ook, maar ondertussen vindt ze het heel erg spannend.

Dimence: Anja laat dus vooral op moeilijke momenten zien dat ze nabijheid nodig heeft. Daarmee geeft ze dus eigenlijk dubbele signalen af. Op haar jonge niveau heeft ze dus bescherming nodig. Omdat ze zichzelf op bepaalde gebieden wel oud genoeg vindt, wiebelt ze dus erg in het vragen van en zoeken naar nabijheid en bescherming.

De voorzitter brengt het gesprek op de situatie rondom vader.

Ambiq: Het thema van vader leeft heel erg. Af en toe komt Anja met een verhaal over dat ze haar vader heeft gezien. Anja kwam twee weken terug bijvoorbeeld met het volgende verhaal. Terwijl zij van school naar huis fietste kwam ze een busje tegen van het bedrijf waar haar vader in het verleden voor heeft gewerkt. Anja had het idee dat het busje langzaam achter haar aan reed. Ook dacht ze haar vader achter het stuur te zien zitten. Ze durfde alleen niet om af te stappen en een gesprek met haar vader aan te gaan.

Dimence: Ik heb er nog niet veel van gemerkt. Ze heeft bij mij eigenlijk nog nooit over haar vader gesproken, geen van zulke verhalen.

Moeder: Thuis heeft ze het uit het niets ook wel eens over haar vader. Wanneer ze wat vraagt geef ik haar daar wel antwoord op. Verder begin ik er zelf niet over omdat ik haar

8

geen onnodige informatie wil geven en haar ook niet onnodig zenuwachtig wil maken.

BJZ: Is er met Anja al wel een gesproken over het ontmoeten van vader? Dat ze het zo veel over vader heeft, moet toch ergens vandaan komen?

Moeder: Anja praat thuis dus wel veel over haar vader, maar ik heb haar nog nooit verteld dat ze hem mag ontmoeten als ze dat zou willen. Ambiq zou dat met Anja oppakken toch?

Ambiq: Dat klopt. Wij zouden inderdaad bij Anja na gaan of zij interesse heeft in een ontmoeting met haar vader. Ik heb hier vorige week een gesprek met haar over gehad, omdat Anja weer met een verhaal over vader kwam. Hier kon ik toen mooi op inspringen. Ik heb Anja gevraagd wat zij ervan zou vinden om haar vader te ontmoeten. Hier kwam niet echt reactie op. Toen heb ik geprobeerd het wat concreter voor Anja te maken. Op de vraag of zij haar vader een keer een uurtje zou willen zien, met iemand van Ambiq erbij om de ontmoeting te begeleiden, gaf Anja aan dat wel te willen.

BJZ: Dus er kan een afspraak met vader worden gemaakt. Is er al bekend wie van Ambiq de ontmoeting gaat begeleiden?

Ambiq: Er is overleg geweest met het team en er is inderdaad besloten dat Ambiq iemand beschikbaar wil stellen om Anja te gaan begeleiden bij de ontmoeting met haar vader. Er is alleen nog niet bekend wie, omdat wij nog niet weten wanneer de ontmoeting zal zijn. Daar hangt het voor ons vanaf, maar het zal in ieder geval iemand zijn die Anja kent.

Dimence: Wat kan ik hier in betekenen? Moet ik hier iets mee?BJZ: Ik denk dat het wel handig is dat je op de hoogte bent van wanneer die

ontmoetingen zijn en hoe dat gaat. Het zou namelijk best kunnen zijn dat Anja daar hier wel over begint. Daarbij kan je er misschien ook wel goed achter komen hoe Anja zich voelt bij het ontmoeten van haar vader.

Dimence: Dus wel in gesprek met haar gaan over dit onderwerp, of tenminste het wel aan bod laten komen.

Moeder: Ik denk dat je er voorlopig nog niet over moet beginnen. Pas als het voor Anja concreet is dit aan bod laten komen lijkt mij. Anders zorgt dit bij Anja waarschijnlijk alleen maar voor onrust over dit onderwerp.

Dimence: Op de situatie inspelen dus. Als Anja zelf dingen hierover los laat, kan ik daar met haar op verder gaan en anders pas wanneer ik weet dat ze bijna een ontmoeting met haar vader heeft of wanneer ze net een ontmoeting met hem heeft gehad. In ieder geval pas wanneer zij hier concreet over weet.

Ambiq: Dat lijkt me voor Anja wel het best ja. Zal ik dan contact hierover houden met u? Dan laat ik u weten wanneer er concrete plannen zijn voor de ontmoeting en wanneer Anja hier van weet. Dan kan er vanaf dan ook aandacht aan worden besteed bij speltherapie.

BJZ: Dat lijkt me inderdaad goed. Dan zal ik zorgen dat er zo snel mogelijk een afspraak wordt gemaakt om de begeleider van Ambiq te ontmoeten en dan kan dan alles verder in gang worden gezet.

Dimence: Is moeder hier ook bij betrokken of aanwezig?Moeder: Nou nee, in principe niet. Ambiq en BJZ gaan dit samen verder regelen. Ook voor het

broertje van Anja.Ambiq: Ja dat is denk ik ook het makkelijkst. Dan blijf jij hierin een onafhankelijke partij voor

de kinderen. Dan is de controle hiervoor nu ook echt bij jou weg. Dat ligt nu in eerste instantie bij BJZ en deels bij ons.

BJZ: Laat Ambiq dan aan mij weten, wie de ontmoetingen gaat begeleiden? Ambiq: Ja, dat zal ik gaan overleggen.

9

Dimence: Mooi. Dit zal vast nog een vervolg krijgen. Jij houdt mij op de hoogte. Wat betreft de verdere hulp voor Anja. Speltherapie zal voorlopig denk ik nog wel door gaan.

Moeder: Ja. Maar ik zou ook graag hulp willen voor beide kinderen, dus niet alleen voor Anja en Joah apart maar ook samen. Want thuis is alles tussen hun eigenlijk actie-reactie. Ik weet dat Ambiq daar wel iets in kan betekenen omdat het ook met Anja te maken heeft, maar of dat genoeg is vraag ik me af.

Ambiq: Ik kan wel wat betekenen daarin ja, maar niet zoveel als jij graag zou willen zien.Dimence: In principe kunnen wij daarin wel wat betekenen. Joah en Anja hebben immers

allebei individuele therapie hier. Ik kan wel gaan uitzoeken of het mogelijk is dat jullie IPG, intensieve psychiatrische gezinsbehandeling, krijgen. Maar daar moet ik dan even achteraan gaan.

Moeder: Hoe lang zal dat dan duren, voor dat dat kan gaan beginnen?Dimence: Daar zit wel een wachttijd op, maar daar kom ik dan ook wel achter als ik dat ga

uitzoeken. En de hulp van Ambiq?Moeder: Anja heeft het daar wel erg naar haar zin. Het is denk ik ook goed voor haar.Ambiq: Anja heeft het denk ik wel echt nodig. Alleen al om te leren hoe emoties te

herkennen en hier mee om te gaan.Dimence: Ja na wat ik vandaag heb gehoord, denk ik dat Anja Ambiq echt nodig heeft voor haar

sociale contacten en het leren omgaan met emoties. Ook het leren taal geven aan haar emoties en gevoelens. Helemaal gezien de zaak met vader nu, denk ik dat het belangrijk is dat deze hulp zich in dezelfde lijn voort zet.

Ambiq: Dat is inderdaad belangrijk lijkt mij.Dimence: Mooi. Ik denk dat we nu alles besproken hebben. Dan kunnen we vast een vervolg

afspraak plannen en dan horen we dan wel verder. Dan zorgen we dat school er dan ook bij aanwezig kan zijn. Dan zijn we compleet.

De vervolgafspraak wordt gepland en er worden nog wat gegevens tussen de verschillende aanwezigen uitgewisseld. Iedereen vertrekt.

10

Het planIn dit hoofdstuk staat het opgestelde plan voor de ontmoeting van Anja en haar vader beschreven. In dit plan wordt allereerst de hulpvraag vanuit Anja geformuleerd met de verschillende doelen die daarbij horen. Deze hulpvraag en doelen zijn opgesteld aan de hand van de gegevens uit het gesprek, welke beschreven staan in het vorige hoofdstuk gespreksverslag. De doelen worden vervolgens uitwerkt in een concreet plan waarin het aandeel van de verschillende betrokkenen ook naar voren komt. Als laatste wordt er beschreven hoe dit hele plan geëvalueerd gaat worden.

Hulpvraag en doelenAnja was tijdens het hierboven beschreven gesprek niet zelf aanwezig. Zij heeft haar eigen mening niet kunnen geven en ze heeft ook niet aan kunnen geven waar zij in deze situatie graag hulp bij zou willen hebben. Tijdens het gesprek hebben de verschillende betrokken deskundigen wel laten weten wat zij denken dat Anja nodig heeft. In het kader van een ontmoeting tussen Anja en haar vader, met behulp van aanwezige informatie over Anja, is de volgende hulpvraag opgesteld:

Help mij tijdens de hele periode rondom het ontmoeten van mijn vader (voor, tijdens, na), de situaties te structureren en mijn emoties en gevoelens te structureren en te uiten zodat ik overzicht heb en zo rustig mogelijk door deze periode heen kom.

Vanuit deze hulpvraag zijn de volgende doelen opgesteld. Deze doelen zijn SMART geformuleerd.1. Een week voor de ontmoeting kan Anja vertellen wanneer de ontmoeting plaats vindt, waar

de ontmoeting plaats vindt, wie er bij de ontmoeting aanwezig zullen zijn en wat er van haar tijdens de ontmoeting wordt verwacht.

2. Wanneer Anja weet van de ontmoeting met haar vader, kan Anja in de dagen vooraf aan de ontmoeting met de hulp van haar persoonlijk begeleider uitdrukken (vertellen, schrijven of tekenen) wat zij hier van vindt en wat zij hier bij voelt.

3. Na de ontmoeting met haar vader kan Anja met de hulp van haar persoonlijk begeleider uitdrukken (vertellen, schrijven of tekenen) wat zij hier van vond en vindt en hoe zij zich voelt.

PlanHieronder staat voor elk doel een tabel met daarin stapsgewijs een plan uitgewerkt. In dit plan staat weergegeven wat er gedaan moet/gaat worden, wanneer dit plaats vindt en wie verantwoordelijk is voor de uitvoering hier van.

Doel 1:Wat Wanneer WieVaststellen wie de ontmoeting van Anja met haar vader gaat begeleiden, doorgeven aan casemanager.

December 2013 Persoonlijk begeleider

Een ontmoeting organiseren tussen een begeleider van Ambiq en de vader van Anja.

December 2013 Casemanager

Kennismaking tussen begeleider van Ambiq en vader. Casemanager begeleidt deze kennismaking.

December 2013 Casemanager; begeleider Ambiq

Een ontmoeting voor het nieuwe jaar regelen tussen Anja en haar vader.

December 2013 Casemanager

Wanneer persoonlijk begeleider niet de ontmoeting gaat begeleiden: Afstemming over wie welke rol aan neemt in begeleiding van Anja tijdens de komende periode.

Week 1 of 2, 2014 Persoonlijk begeleider en begeleider Ambiq

Anja informeren over de ontmoeting met haar Week 3 of 4, 2014 (Persoonlijk)

11

vader. Wie, waar, wanneer, wat wordt van mij verwacht.

begeleider Ambiq

Anja kan alle praktische informatie over de ontmoeting vertellen aan haar (persoonlijk) begeleider of haar moeder.

Week 5, 2014 Anja; begeleider Ambiq; moeder

Komende ontmoeting volledig doorspreken met Anja.

Eind week 5, begin week 6 2014

Begeleider Ambiq

Ontmoeting tussen Anja en haar vader Week 6, 2014 Casemanager; begeleider Ambiq

Doel 2:Wat Wanneer WieAnja informeren over de ontmoeting met haar vader. Wie, waar, wanneer, wat wordt van mij verwacht.

Week 3 of 4, 2014 Begeleider Ambiq

Moeder en speltherapeut informeren over het feit dan Anja van een ontmoeting op de hoogte is.

Week 3 of 4, 2014 (direct na informeren van Anja)

Begeleider Ambiq

Met Anja afspreken om elke dag op de dagbehandeling een gesprekje te hebben over wat zij denkt over de ontmoeting en hoe zij zich hierbij voelt. Koppelen aan haar scorekaart voor het uiten van emoties.

Week 3 of 4, 2014 (Persoonlijk) begeleider Ambiq

Elke dag dat Anja op de dagbehandeling komt een gesprek met haar hebben over de aankomende ontmoeting en de scorekaart invullen.

Week 4, 5 (en 6) 2014, elke maandag, woensdag en donderdag.

(Persoonlijk) begeleider Ambiq

Wekelijks tijdens een van de gesprekken met Anja, het emotions spel doen.

Week (4,) 5 en 6, 2014 op de maandag

Persoonlijk begeleider

Moeder en speltherapeut op de hoogte brengen van wat Anja verteld over de ontmoeting met haar vader.

Week 4, 5 en 6, 2014 (Persoonlijk) begeleider Ambiq

Door middel van speltherapie Anja haar gedachten en gevoelen omtrent de ontmoeting laten uiten.

Week 4, 5 en 9, 2014; tijdens wekelijkse speltherapie sessie.

Speltherapeut

Moeder en (persoonlijk) begeleider van Ambiq op de hoogte brengen of en wat Anja los laat over de ontmoeting met haar vader.

Week 4, 5 en 6, 2014; na de speltherapie sessie.

Speltherapeut

(Persoonlijk) begeleider van Ambiq en speltherapeut op de hoogte brengen hoe Anja zich thuis gedraagt en wat zij verteld over de ontmoeting met haar vader.

Week (3,) 4, 5 en 6, 2014 Moeder

Laatste gesprekje met Anja over hoe zij zich voelt bij het vooruitzicht van de ontmoeting met haar vader.

Week 6, 2014; op de dag van de ontmoeting.

Begeleider Ambiq

Doel 3:Wat Wanneer WieGesprekje met Anja over wat zij vond van de ontmoeting met haar vader, hoe zij zich voelde tijdens de ontmoeting en hoe zij zich nu voelt.

Week 6, 2014; Direct na de ontmoeting met vader.

Begeleider Ambiq

12

Moeder, speltherapeut en casemanager op de hoogte brengen van het verloop van de ontmoeting.

Week 6, 2014; Direct na de ontmoeting met vader.

Begeleider Ambiq

Met Anja afspraken maken over wekelijkse gesprekken over de ontmoeting met haar vader en een eventueel vervolg.

Week 6, 2014 (Persoonlijk) begeleider

Speltherapeut en (persoonlijk) begeleider Ambiq op de hoogte houden van hoe Anja zich thuis gedraagt en wat ze zegt en laat merken van de ontmoeting.

Week 6 en 7, 2014 Moeder

Wekelijks volgens afspraak met Anja, gesprekken over de ontmoeting met vader. Wat denkt, voelt en vindt Anja nu? Eventueel aan de hand van emotions spel.

Week 6, 7, 8(, 9, 10 enz), 2014

(Persoonlijk) begeleider Ambiq

In de gaten houden of Anja dingen los laat over de ontmoeting met haar vader tijdens de speltherapiesessies. Deze informatie delen met moeder en (persoonlijk) begeleider Ambiq.

Week 6, 7, 8(, 9, 10 enz), 2014

Speltherapeut

EvaluatieAnja heeft aangegeven om haar vader te willen ontmoeten. Om deze reden is bovenstaand plan opgesteld. Wanneer de ontmoeting heeft plaatsgevonden, volgt er een evaluatie van het hele plan. Hierbij zijn alle betrokkenen aanwezig. Tijdens deze evaluatie wordt bekeken of de doelen zijn behaald. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van de scorekaart die gebruikt is. Tijdens de evaluatie is het belangrijk om te bespreken hoe Anja deze hele periode en voornamelijk de ontmoeting zelf ervaren heeft. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van de informatie vanuit speltherapie en de gesprekken op de naschoolse dagbehandeling. Verder is het ook van belang om te bespreken hoe de vader van Anja de ontmoeting met zijn dochter heeft ervaren. De casemanager kan in een gesprek met vader naar zijn ervaring vragen en dit met de andere betrokkenen delen tijdens het evaluatiegesprek.Aan de hand van de ervaringen van Anja en haar vader kan er gekeken worden of er vervolg wordt gegeven aan de ontmoetingen tussen Anja en haar vader. Het is daarbij belangrijk dat de betrokkenen op de hoogte zijn van wat Anja hierin graag zou willen, zodat Anja ook achter de beslissing kan staan en zij geen dingen tegen haar zin in moet doen.Wanneer er wordt besloten vervolg te geven aan de ontmoeting tussen Anja en haar vader, kan er tijdens dit evaluatiegesprek bekeken worden hoe dit aangepakt moet worden. De verbeterpunten die vanuit de evaluatie van de eerste ontmoeting naar voren zijn gekomen, kunnen meegenomen worden in het besluit van de aanpak van de volgende ontmoetingen.

13

Deel II.

Aandeel verschillende deskundigenZoals in het plan te zien is, in de laatste kolom van alle tabellen, heeft de Ambiq het grootste aandeel in de hulp van Anja ten aanzien van de ontmoeting met haar vader. Hier zijn twee redenen voor. De eerste reden is dat er besloten is dat iemand van Ambiq Anja gaat begeleiden tijdens de ontmoeting met haar vader. De tweede reden is dat Anja veel tijd doorbrengt op de naschoolse dagbehandeling van Ambiq, namelijk de maandag, woensdag en donderdag na school tijd. Op de naschoolse dagbehandeling wordt er met Anja al gewerkt aan het leren uiten van emoties. Hier kan mee verder worden gegaan, maar dan meer gericht op de ontmoeting tussen Anja en haar vader.Wie van Ambiq overal verantwoordelijk voor is, is in het plan niet helemaal duidelijk weergegeven. Meestal staat er de volgende aanduiding: (persoonlijk) begeleider Ambiq. Dit komt omdat nog niet duidelijk is wie Anja gaat begeleiden in de ontmoeting met haar vader. Het kan zijn dat de persoonlijk begeleider van Anja dit op zich gaat nemen, maar het kan ook zijn dat een van de andere groepsleiders van de naschoolse dagbehandeling Anja tijdens de ontmoeting gaat begeleiden. Wanneer dit duidelijk is, zou het plan aangepast kunnen worden, met een duidelijkere aanduiding welke persoon vanuit de naschoolse dagbehandeling van Ambiq verantwoordelijk is voor de betreffende actiepunten. Wanneer de persoonlijk begeleider van Anja haar niet gaat begeleiden in de ontmoeting met haar vader, kan het alsnog wel zijn dat zij bepaalde taken voor haar rekening neemt. Bijvoorbeeld het maken van afspraken over de dagelijkse gesprekjes voorafgaand aan de ontmoeting tussen Anja en haar vader. Er kan ook voor gekozen worden dat degene die Anja bij de ontmoeting gaat begeleiden deze afspraken met Anja gaat maken. Daarom de dubbele aanduiding. Vandaar dat er in het stappenplan bij het eerste doel staat dat er een afstemming tussen de persoonlijk begeleider en de groepsleiding die wel gaat begeleiden, plaats moet vinden. Dit om te zorgen dat het voor deze personen duidelijk is wat hun taak is in de begeleiding van Anja in de situatie rondom de ontmoeting met haar vader. Wanneer dit voor hen duidelijk is, kan dit ook naar Anja duidelijk gemaakt worden en weet Anja waar zij aan toe is. Voor Anja haar rust is deze duidelijkheid belangrijk. Voordat Anja op de hoogte gebracht wordt van een ontmoeting tussen haar en haar vader, vindt er een ontmoeting plaats tussen de vader van Anja en degene die Anja bij de ontmoeting gaat begeleiden. Op deze manier kan er al informatie uitgewisseld worden die van pas kan komen bij het helpen van Anja bij het structureren van de hele situatie.De (persoonlijk) begeleider vanuit Ambiq is in het plan voor het grootste deel verantwoordelijk voor de emotionele begeleiding van Anja. De begeleider zorgt ervoor dat Anja elke dag op de naschoolse dagbehandeling, kan praten over wat zij denkt, voelt en vindt rondom de ontmoeting met haar vader, zodat Anja de spanning die hiermee samenhangt niet vanbinnen opbouwt. Het is ook aan deze begeleider om samen met Anja te zoeken naar de beste manier voor Anja om haar emoties te uiten. Het kan zijn dat Anja haar emoties het liefst uit door te praten, maar het kan ook zijn dat Anja dat te moeilijk vindt en haar emoties liever opschrijft of uittekent. Het is belangrijk dat zij daar de ruimte voor krijgt, zodat Anja niet zelf met haar emoties en gevoelens blijft zitten.Tijdens de gesprekjes waarin Anja haar emoties en gevoelens kan uiten, is het ook de verantwoordelijkheid van de begeleider om Anja te helpen haar emoties onder woorden te brengen wanneer Anja dat zelf niet kan. Ook heeft Anja de hulp van de begeleider nodig om de emoties en gevoelens die naar boven komen te structureren. De gespreksvaardigheden die de begeleider daarvoor nodig heeft, zijn beschreven in het volgende hoofdstuk in de scorekaart en het gesprek.Het is ook de taak van de (persoonlijk) begeleider van Ambiq om de dingen die Anja op de naschoolse dagbehandeling vertelt en laat zien, wat te maken heeft met de ontmoeting met haar vader, te communiceren met de moeder van Anja en de speltherapeut. Op deze manier kan er thuis of tijdens

14

de speltherapie rekening gehouden worden met de dingen die Anja in haar gedrag heeft laten zien of heeft verteld.Ook wordt de (persoonlijk) begeleider geacht aanwezig te zijn bij de evaluatie van het hele plan. Wanneer de persoonlijk begeleider Anja niet tijdens de ontmoeting gaat begeleiden, worden beide groepsleiders geacht bij de evaluatie aanwezig te zijn. Op deze manier zijn de beide personen die veel met Anja hebben gewerkt in de hele periode, er zelf bij om hun ervaring en mening te delen met de andere deskundigen.

De casemanager heeft voornamelijk bij het eerste doel een aandeel. Zij is op dit moment degene die in contact is met vader. Het is daarom aan de casemanager om een ontmoeting te plannen tussen vader en Anja, in overleg met de groepsleider van Ambiq die Anja gaat begeleiden. Voordat deze ontmoeting gepland wordt, is het de taak van de casemanager een afspraak te regelen tussen de vader van Anja en de begeleider vanuit Ambiq. De casemanager is ook aanwezig bij de evaluatie van de ontmoeting tussen Anja en haar vader. Wanneer er wordt besloten om vervolg te geven aan de ontmoeting tussen Anja en haar vader, kan de casemanager de vervolgontmoetingen in overleg met degene die Anja begeleidt gaan plannen.

De speltherapeut heeft in het plan een niet hele actieve rol. Het hangt vooral van Anja af, of de speltherapeut een aandeel heeft in het plan. Wanneer Anja tijdens speltherapie namelijk zaken aangeeft omtrent haar vader en de ontmoeting, kan de speltherapeut tijdens de therapiesessies hier iets mee doen. Wel wordt de speltherapeut door de (persoonlijk) begeleider van Ambiq en de moeder van Anja op de hoogte gehouden van hoe het thuis en op de naschoolse dagbehandeling met Anja gaat. Vooral wat betreft de emoties die zij toont over het ontmoeten van haar vader. Omgekeerd is het ook de taak van de speltherapeut om de (persoonlijk) begeleider van Ambiq en de moeder van Anja op de hoogte te houden over wat Anja tijdens de sessies van speltherapie los laat over de ontmoeting met haar vader. Vanaf het moment dat Anja concrete informatie heeft over de ontmoeting met haar vader, kan de speltherapeut er wel voor kiezen om vanuit hem hier iets mee te doen tijdens de therapiesessies, zonder dat Anja hier als eerst over begint. Tijdens de evaluatie van de ontmoeting wordt de speltherapeut ook geacht aanwezig te zijn om vanuit zijn contacten met Anja aan te geven of de doelen wel of niet behaald zijn en wat verstandig is voor een vervolg.

De moeder van Anja heeft de kleinste rol in het hele plan. Dit omdat zij in het gesprek (zie het gespreksverslag) aan gaf de organisatie en begeleiding van een ontmoeting tussen Anja en haar vader aan Ambiq en Bureau jeugdzorg over te willen laten. Zij is in dit hele proces aanwezig als moeder, een moeder die niet direct iets te maken heeft met de ontmoeting. Haar relatie met Anja verandert hierdoor niet direct. Wel wordt moeder door de (persoonlijk) begeleider van Ambiq en de speltherapeut op de hoogte gehouden van wat Anja bij deze mensen los laat over de ontmoeting met haar vader. Vooral de bijzonderheden worden aan haar doorgegeven zodat zij hier in de thuissituatie rekening mee kan houden als dat nodig mocht zijn. Omgekeerd is het ook de taak van moeder om de (persoonlijk) begeleider van Ambiq en de speltherapeut op de hoogte te houden van bijzonderheden die Anja laat zien of vertelt en die te maken (kunnen) hebben met de ontmoeting tussen Anja en haar vader. Op die manier kunnen ook zij hier tijdens de naschoolse dagbehandeling en speltherapie rekening mee houden.

15

Methoden en technieken

In het plan, in het gelijknamige hoofdstuk, worden verschillende methoden en technieken ingezet, om de doelen te bereiken. Hieronder worden de in ‘het plan’ genoemde methoden en technieken verder uitgewerkt en verantwoord. Een van de methoden die ingezet wordt is de scorekaart voor het uiten van emoties. Deze is hieronder gekoppeld aan het voeren van de gesprekjes, ook een methode die in het plan is genoemd. De gespreksvaardigheden die de gesprekspartner moet beheersen om het doel van de gesprekken te kunnen behalen, worden hier ook vermeld. Als laatste methode wordt het spel emotions hieronder uitgewerkt.

De scorekaart en het gesprekZoals eerder in het verslag al vermeld, heeft Anja moeite met het uiten en ordenen van emoties. Een van de doelen van Anja op de naschoolse dagbehandeling is dan ook het leren uiten van emoties. Anja heeft een kaart waarop alle emoties door middel van een smiley zijn afgebeeld. Deze kaart kan voor Anja een hulpmiddel zijn om te herkennen hoe zij zich op een bepaald moment voelt. Aan deze kaart is ook een scorekaart gekoppeld, een papier waarop Anja elke dag scores kan verdienen voor het uiten van haar emoties. Wanneer zij elke dag van de week waarop zij naar de naschoolse dagbehandeling komt, emoties heeft geuit en dus scores heeft verdiend, krijgt Anja een beloning die zij zelf mag uitkiezen.Deze scorekaart kan bij Anja heel bewust ingezet worden, bijvoorbeeld tijdens een gesprek. De scorekaart kan ook minder bewust ingezet worden. Een voorbeeld van het minder bewust inzetten van de scorekaart is wanneer Anja uit school komt en over haar dag op school verteld. Wanneer zij dan verteld dat ze op school boos is geworden om iets wat een klasgenoot heeft gedaan, uit zij haar emoties, zonder dat daar bewust op ingestoken is door een groepsleiding. Soms krijgt Anja hier dan meteen een score voor op haar scorekaart. Andere keren wordt de dag aan het eind van de dag met Anja doorgesproken. Er wordt dan samen met Anja gepraat over moment waarop zij haar emoties heeft geuit en op welke manier zij dit deed. Dan komt het moment van vertellen over school weer ter sprake en krijgt ze dan een score voor het vertellen over haar boosheid op school.

In het plan voor de ontmoeting tussen Anja en haar vader en de begeleiding die Anja daarbij krijgt, wordt de scorekaart bewust ingezet. In de periode voorafgaand aan de ontmoeting met haar vader, heeft Anja elke dag op de naschoolse dagbehandeling een gesprekje met haar persoonlijk begeleider, degene die de ontmoeting gaat begeleiden of wanneer deze beide groepsleiders niet aanwezig zijn, met een andere groepsleider. Het doel van deze gesprekjes is dat Anja verteld wat zij voelt of vindt wanneer zij denkt aan de ontmoeting met haar vader. Om Anja te stimuleren haar emoties te uiten, kan Anja scores verdienen voor haar scorekaart wanneer zij in dit gesprekje verteld hoe zij zich voelt omtrent de ontmoeting met haar vader. Een score verdient Anja dan door bijvoorbeeld aan te geven dat zij het spannend of eng vindt om haar vader te gaan ontmoeten. In het gesprek kan de groepsleiding hierop in gaan door op een juiste manier door te vragen, een belangrijke gesprekstechniek. Op deze manier kan de groepsleiding er samen met Anja achter komen, waarom Anja zich zoals in dit voorbeeld gespannen of angstig voelt. Groepsleiding kan Anja dan door middel van het gesprek helpen om haar emoties en gevoelens te structureren, iets wat Anja zelf niet kan. Als Anja haar emoties heeft kunnen uiten en met hulp heeft kunnen structureren, kan dit er voor zorgen dat spanning die Anja voelt afneemt.Dit vraagt van de groepsleiding die met haar het gesprek aan gaat wel dat zij over de juiste gespreksvaardigheden en technieken beschikt. Anja zal namelijk niet alles wat zij voelt en denkt uit zichzelf op tafel kunnen gooien. Zoals net al is gezegd, is doorvragen een van die gesprekstechnieken. Ook het stellen van open vragen is tijdens de gesprekken met Anja een belangrijke gesprekstechniek. Op een open vraag kan Anja namelijk alle mogelijke antwoorden geven. Er is dan echt ruimte voor haar om te vertellen wat zij voelt of vindt. Een andere belangrijke gespreksvaardigheid is het parafraseren. Door te parafraseren krijgt Anja in de eerste plaats het gevoel dat er echt naar haar

16

geluisterd wordt. Daarnaast kan de groepsleiding hiermee na gaan of ze Anja goed begrepen heeft (Van der Molen & Kluijtmans, 2005). Door te parafraseren kan Anja ook direct geholpen worden met het structureren van haar emoties en gevoelens doordat iemand anders aan de hand van haar woorden, aan haar terug geeft hoe zij zich voelt en waarom. Verder is het geven van een gevoelsreflectie een belangrijke gespreksvaardigheid, misschien wel de belangrijkste, in de gesprekken met Anja. Een goede gevoelsreflectie geeft Anja namelijk het gevoel dat haar gevoelens begrepen en geaccepteerd worden. Een gevoelsreflectie kan uitdrukking geven aan de emoties die doorklinken in het verhaal dat Anja verteld (Van der Molen & Kluijtmans, 2005). Dit kan nodig zijn wanneer Anja wel dingen verteld maar niet direct noemt hoe zij zich voelt, welke emoties zij ervaart. Uit haar verhaal kan best naar voren komen dat zij het eng vindt. Bijvoorbeeld wanneer zij vertelt dat ze ’s nachts slecht slaapt, kan dit komen omdat ze het eng of spannend vindt haar vader te gaan ontmoeten. Dit kan de groepsleiding dan naar Anja benoemen. De groepsleiding geeft dan woorden aan Anja’s emoties en gevoelens, waardoor er voor Anja structuur in wordt gebracht.

Het emotions spel Zoals de naam al aan geeft is dit een spel dat gaat over emoties. Bij dit spel wordt er gewerkt met de vier basisemoties, blij, boos, verdrietig en bang. Emotions is een bordspel waarop in de vakjes gezichtjes zijn afgebeeld die een van de genoemde emoties weergeven. Wanneer iemand op een vakje met een blij gezichtje komt, mag diegene iets vertellen waar hij of zij blij van wordt of een situatie vertellen waarin hij of zij zich blij voelde. Ditzelfde geldt voor de andere drie emoties. Als spelleider kun je de antwoorden van de deelnemers sturen, bijvoorbeeld door aan te geven dat alle antwoorden met ervaringen van een bepaalde dag te maken moeten hebben.In het geval van de ontmoeting tussen Anja en haar vader, kan dat als onderwerp voor de antwoorden geïntroduceerd worden. Wanneer Anja op een blij gezichtje komt, zou ze kunnen vertellen wat er tijdens de ontmoeting moet gebeuren om haar blij te maken. Wanneer Anja op een boos gezichtje komt, zou ze kunnen vertellen of ze boos is op haar vader en waarom, of wat er tijdens de ontmoeting zou kunnen gebeuren wat haar boos kan maken. Door dit spel hiervoor in te zetten, kan de persoonlijk begeleider op een speelse manier met Anja over de ontmoeting met haar vader praten en over alles wat Anja hierbij denkt en voelt.

17

De multidisciplinaire aanpak

Bij een multidisciplinaire aanpak zijn er meerdere hulpverleners, allemaal vanuit een verschillende discipline, betrokken bij de hulpverlening van een cliënt. Multidisciplinair werken heeft voor- en nadelen.

VoordelenMultidisciplinair werken heeft veel voordelen. Wanneer verschillende professionals met een verschillende beroepsachtergrond zich over eenzelfde cliënt buigen, zullen er veel verschillende visies op de hulpverlening van deze cliënt komen. Door deze visies, of delen van deze visies, met elkaar te combineren, kan de hulpverlening zo goed mogelijk worden afgestemd op de hulpvraag en mogelijkheden van de cliënt. Deze afstemming zal beter zijn wanneer de hulpverlening plaats vindt vanuit de eenzijdige visie van één van de professionals.Verder is het zo dat er vaak verschillende hulpverleners bezig zijn in een gezin of met een cliënt. Deze hulpverleners zijn er vaak voor hulp op verschillende leefgebieden. Bijvoorbeeld iemand van de schuldsanering, een voogd, een pedagoog voor opvoedingsvragen en ga zo maar door. Al deze hulpverleners werken vaak met dezelfde cliënt(en) aan verschillende doelen. Dit kan voor een cliënt (te) veel tegelijk zijn. Ook kan het zijn dat cliënt bij het werken aan veel verschillende doelen, totaal geen overzicht heeft over waar hij of zij nou precies aan moet werken. Ook kan het voorkomen dat verschillende hulpverleners aan bijna dezelfde doelen werken met de cliënt, maar het doel is dan net anders of de werkwijze is anders. Ook dit kan verwarrend zijn voor de cliënt. Op dit gebied heeft multidisciplinair werken voordelen. De hulpverleners kunnen dan namelijk met elkaar afstemmen aan welke doelen er met de cliënt(en) gewerkt wordt. Wanneer er te veel doelen zijn, kunnen de hulpverleners samen bekijken welke doelen de hoogste prioriteit hebben. Wanneer er aan (bijna) dezelfde doelen wordt gewerkt, kunnen er afspraken gemaakt worden over een zelfde werkwijze. Dit alles om ervoor te zorgen dat de hulp voor de cliënt zo duidelijk en overzichtelijk mogelijk is. Multidisciplinair werken kan ook zorgen voor tijdsbesparing van de verschillende hulpverleners. Wanneer er bijvoorbeeld twee verschillende hulpverleners zijn die met de cliënt aan (bijna) hetzelfde doel werken, kunnen zij hun taken als hulpverleners op elkaar gaan afstemmen. Dan kan blijken dat het niet nodig is dat beide hulpverleners dezelfde tijd in de hulp stoppen, als wat zij voor de afstemming deden. Het kan namelijk zijn dat de ene hulpverlener tijdens zijn hulpverlening bepaalde taken van de andere hulpverlener uit kan voeren. Gekeken vanuit het economisch perspectief ‘tijd is geld’ kan er door multidisciplinair werken uiteindelijk dus ook geld bespaard worden.Verder is het zo dat verschillende hulpverleners in een gezin of van een cliënt over verschillende informatie van de cliënt beschikken. Dit kan bijvoorbeeld komen door de vertrouwensband die er tussen de ene hulpverlener en de cliënt wel is, maar die er niet of in mindere mate tussen een andere hulpverlener en de cliënt is. De informatie die de eerste hulpverlener wel heeft, maar de tweede hulpverlener niet, kan wel relevant zijn voor de hulpverlening door de tweede hulpverlener. Door multidisciplinair te werken, kan deze informatie gemakkelijk uitgewisseld worden, waardoor de hulpverlening van de tweede hulpverlener verbeterd kan worden. Hier heeft de cliënt uiteindelijk alleen maar baat bij.

NadelenEr zijn ook nadelen aan het multidisciplinair werken, vooral voor de hulpverleners. Het kan heel fijn zijn om vanuit verschillende visies naar de hulpverlening van een gezin of cliënt te kijken. Wanneer je als hulpverlener alleen nauw samen moet werken met een hulpverlener die er een compleet andere visie dan jij op na houdt, kan dit lastig zijn. Het kan ook zijn dat er middels afstemming tussen alle hulpverleners besloten wordt om op een bepaalde manier met de cliënt te gaan werken. Wanneer dit niet overeen komt met jouw visie op het werken met die cliënt, kun je tegen problemen aanlopen. Ofwel moet je als hulpverlener besluiten jouw visie aan de kant te schuiven en vanuit het ‘collectieve’ idee met de cliënt te gaan werken, ofwel werk je alsnog op je eigen manier en heb je

18

kans dat je de andere hulpverleners dus tegen werkt. Dit kan ook nadelen hebben voor de cliënt(en). Deze kan namelijk problemen gaan ervaren in de verschillende manieren van werken. Ook kan het zijn dat er spanningen ontstaan tussen de verschillende hulpverleners. Deze spanning zou door de cliënt(en) opgepikt kunnen worden, iets wat op verschillende manieren van invloed kan zijn op de hulpverlening. Een ander nadeel van multidisciplinair werken kan zijn dat je met meerdere hulpverleners aan hetzelfde doel werkt, maar dat een van die hulpverleners langzamer werkt als jij, of dat deze hulpverlener minder snel iets bereikt bij de cliënt als jij. Dan is het zaak om ook dit op elkaar af te stemmen, iets wat niet altijd lukt en wat ook niet altijd prettig is voor een van beide hulpverleners.Bij het multidisciplinair werken hangt er veel af van de samenwerking tussen verschillende hulpverleners. Deze samenwerking kan soms moeizaam verlopen. Toch is het dan belangrijk om het belang van de cliënt voor ogen te houden. De hulpverlening aan de cliënt mag namelijk niet lijden onder problemen tussen verschillende hulpverleners onderling.

De multidisciplinaire aanpak in dit planIn het plan voor de begeleiding van Anja rondom een ontmoeting met haar vader, is er ook gekozen voor een multidisciplinaire aanpak. Een ontmoeting met haar vader, zal waarschijnlijk veel impact hebben op Anja. Niet alleen de ontmoeting zelf, maar ook het vooruitzicht van een ontmoeting. Omdat Anja veel moeite heeft met het uiten van haar emoties, heeft zij in deze situatie hier veel begeleiding bij nodig. De verwachting is namelijk dat het vooruitzicht van een ontmoeting met haar vader, veel verschillende emoties en veel spanning bij Anja op zal leveren. Op dit moment is de casemanager de enige hulpverlener die contact heeft met vader. Het is dus noodzakelijk dat zij betrokken wordt bij het regelen van een ontmoeting tussen Anja en haar vader. Verder worden er bij speltherapie en de naschoolse dagbehandeling aan doelen gewerkt die te maken hebben met het uiten van emoties. De manier waarop er aan deze doelen wordt gewerkt is voor de speltherapie en de naschoolse dagbehandeling verschillend. Beide manieren kunnen bijdragen aan het helpen van Anja met het uiten van haar emoties, ook emoties rondom de ontmoeting met haar vader.Om te voorkomen dat de hulpverleners langs elkaar heen werken, wat ten nadelen kan zijn voor Anja, is het verstandig dat de hulpverleners in dit plan samenwerken voor een zo goed mogelijke begeleiding van Anja in dit hele proces. Wanneer de samenwerking tussen de hulpverleners goed gaat, kan dit ook voor moeder voordelen opleveren. Wanneer Anja namelijk haar emoties en gevoelens goed kan uiten tijdens speltherapie en de naschoolse dagbehandeling, bouwt zij minder spanning op. Anja zal dan thuis meer ontspannen zijn dan wanneer ze met de emoties en gevoelens blijft zitten.

19

Deel III.

Feedback

Hieronder staat de feedback van een van mijn collega’s op het gehele verslag. Deze feedback is gegeven aan de hand van onderstaande punten. Deze punten zijn afgeleid van indicatoren uit competentiemeter 2.

De student houdt in het plan rekening met het probleemoplossend vermogen van de cliënt en stemt de hulp daar op af.

Voor Anja is het uiten van haar emoties inderdaad erg lastig. Je beschrijft duidelijk dat de ontmoeting met vader, Anja veel spanning op kan leveren. Voor Anja is het van groot belang een uitlaatklep te vinden om deze spanning te kunnen reguleren. Anja is niet in staat dit zonder hulp van anderen te handelen. Ik zie wel dat Anja de laatste tijd steeds beter in staat is om woorden te geven aan haar gevoelens; en dat is precies waar jij nu op in haakt; dmv gesprekjes voeren of en spel (emotions) spelen woorden gaan geven aan de gevoelens/gedachten/angsten/onzekerheden….of wat Anja ook allemaal zal ervaren rondom de ontmoeting met haar vader.

Ik vroeg me wel af; Wat als Anja helemaal niets in taal loslaat? Als zij geen woorden kan geven aan haar gevoelens/gedachten? Hoe zou je dan vorm kunnen geven aan de ‘wekelijkse gesprekjes’? Dit heb je duidelijk beschreven op p13; het aandeel van de PB’er.

De student vertaalt de doelen naar handelingsniveau.Je hebt heel duidelijk stapsgewijs je plan uitgewerkt; heel overzichtelijk!

Bij Doel 1 beschrijf je onder andere; ‘Anja kan vertellen wat er van haar wordt verwacht’ Kun je wat verder toelichten wat Anja nodig heeft om zich zo veilig mogelijk te kunnen voelen in deze voor haar zeer onveilige situatie?

Hoe zou je concreet Anja kunnen helpen om haar gevoelens onder woorden te brengen? Zodat je informatie ontvangt over hoe Anja het ervaart, wat zij denkt, voelt?

De student maakt in het plan gebruik van samenwerkingsmogelijkheden tussen verschillende hulpverleners.

Je hebt de verschillende disciplines duidelijk beschreven; en ook hun rollen/taken zijn helder.

Je beschrijft dat moeder een kleine rol heeft; maar ik vermoed dat de rol van moeder wel groot is; wat als Anja´ s nachts wakker ligt? Wat als ze meer boze buien krijgt door de opbouwende spanning…? Moeder is misschien wel de meest veilige persoon in Anja’s omgeving waar ze zich durft te uitten. Ik vraag me af welke begeleiding moeder ontvangt tijdens dit proces?

De student beschrijft passende methoden en technieken.Prima methoden/technieken ingezet; gesprek/scorekaart en emotions-spel.

Wat mij het groots belang lijkt is Anja geruststellen, veiligheid en duidelijkheid bieden. Ruth hoe doe je dat?

Op p16 beschrijf je dat het geven van een gevoelsreflectie misschien de belangrijkste vaardigheid is. Hoe leg je uit dat het geven van een gevoelsreflectie past bij Anja? Als ik haar aansturing doorlees

20

kom ik er achter dat Anja juist gebaad is bij een wat meer ‘zakelijke’ aanpak, niet te dichtbij; affectief neutraal.

De student geeft een goede verantwoording van het plan.Ik ben het met Ruth eens dat een multidisciplinaire aanpak als deze grote kans van slagen heeft. Wanneer Anja de kans krijgt om op verschillende plekken; binnen de spelkamer, op de dagbehandeling en thuis, haar gevoelens te uitten rondom de ontmoeting met haar vader, zal zij zo rustig mogelijk door deze periode heen komen, zoals je mooi hebt beschreven in het ‘hoofd’doel.

Ik vraag me af; wie waarborgt dat de samenwerking goed verloopt? Is dat de rol van de casemanager? Hoe heeft deze persoon zicht op bijvoorbeeld de wekelijkse communicatie tussen de PB’er en de speltherapeut? Of tussen de PB’er en moeder?

Je beschrijft nadelen vooral voor hulpverleners. Wat zou een nadeel van een multidisciplinaire aanpak kunnen zijn voor Anja?

21

Reflectie

Hieronder zal ik reflecteren op het hele proces van totstandkoming van dit verslag. Het gaat om het bijgewoonde gesprek, het maken van het plan en de verkregen feedback op het plan. Dit doe ik niet aan de hand van een specifiek reflectiemodel.

Voorafgaand aan het schrijven van dit verslag, heb ik een gesprek bijgewoond, waarbij alle in het verslag beschreven deskundigen aanwezig waren. Ik had geen aandeel in het gesprek, maar ik zat er alleen bij. Dit vond ik erg interessant want ik had nog niet eerder een multidisciplinair gesprek bijgewoond. Het was voor mij nieuw om met verschillende hulpverleners over eenzelfde cliënt te praten om alle hulp op elkaar af te stemmen. Ik vond het leuk om te zien hoe de verschillende betrokkenen hun informatie over Anja met elkaar deelden en elkaar daarmee een breder beeld van Anja gaven. Ik vond het voor mijzelf ook leuk om informatie over Anja te horen van buiten de dagbehandeling. Alles wat ik van Anja wist, was afkomstig van de dagbehandeling. Door wat moeder en de speltherapeut over Anja vertelden, kreeg ik ook een beeld van hoe Anja op andere plekken functioneert. Tijdens het gesprek heb ik aantekeningen gemaakt van wie wat zei. Zoals in het gespreksverslag al weergegeven is, begon het gesprek met meer algemene informatie over Anja en de hulp die zij krijgt. Daarna kwam het gesprek op een ontmoeting tussen Anja en haar vader. Ik vond het mooi om te zien hoe de hulpverleners met elkaar in overleg gingen. Bijvoorbeeld dat de speltherapeut vroeg of hij nog iets kon betekenen in de hulpverlening rondom de ontmoeting tussen Anja en haar vader. Dit liet voor mij zien dat de hulpverleners echt willen dat hun hulp aan Anja op elkaar wordt afgestemd zodat Anja zo goed mogelijk wordt geholpen. Dat vond ik een prettige ervaring, omdat ik ook wel heb gehoord dat er hulpverleners zijn die niet bereid zijn om samen te werken ten behoeve van hun cliënt.

Na het gesprek ben ik begonnen met het schrijven van een plan rondom een ontmoeting tussen Anja en haar vader. Dit vond ik aan het begin wel lastig. Ik vond het moeilijk om een hulpvraag te bedenken, vanuit Anja gezien. Dat ik dit lastig vond, komt denk ik doordat Anja zelf niet bij het gesprek aanwezig was en ik niet van Anja had gehoord waarbij zij graag hulp zou willen. Hier liep ik eerst dan ook een beetje vast. Ik besloot om het verslag even een dag of twee te laten rusten, zodat ik rustig kon nadenken over wat een goede hulpvraag en doelen zouden zijn. Na een dag werd ik me er bewust van dat Anja in dit proces hulp nodig heeft bij het omgaan met haar emoties, omdat ze anders een vreselijke periode tegemoet gaat. De ontmoeting met haar vader zou namelijk veel spanning opleveren. Wanneer Anja veel spanning ervaart kan dit zich namelijk uiten in een woede uitbarsting, waar Anja later vaak spijt van heeft. Dit is namelijk wat ik bij haar heb gezien op de dagbehandeling. Het is voor haar daarom van belang dat ze zulke begeleiding krijgt dat ze deze periode zo rustig mogelijk door komt. Toen ik me hier bewust van was, heb ik de hulpvraag met doelen redelijk gemakkelijk op kunnen stellen. Ik was er ook direct tevreden over. Ik heb ze nadat ik ze de eerste keer had geformuleerd, niet meer aangepast. Nadat ik tevreden was over de hulpvraag en doelen, ben ik begonnen met het uitwerken van de doelen in een stappenplan. Dit kostte mij wel wat denkwerk. Ik wist namelijk wel waar ik moest beginnen en waar ik wilde eindigen, maar bedenken welke stappen er precies allemaal tussen moesten, kostte me wel wat moeite. Door mijzelf elke keer de vragen te stellen ´is het doel behaald?’; ‘is iedereen op de hoogte?’ kon ik voor mezelf na gaan of er nog stappen ontbraken of dat het stappenplan compleet was. Ik vind zelf dat me dit goed is gelukt. Ik heb de doelen goed naar handelingsniveau kunnen vertalen, wat ook blijkt uit de feedback, zodat voor iedereen duidelijk en inzichtelijk is wat er van hem of haar wordt verwacht en wat zij van de anderen kunnen verwachten. Ik heb het plan vooral toegespitst op de professionele hulp die Anja krijgt, en moeder een beetje buiten beschouwing gelaten. Vandaar dat ik in mijn verslag ook noem dat moeder wat dat betreft een kleine rol heeft. Zoals mijn collega in haar feedback aangeeft, heeft moeder eigenlijk juist een

22

hele grote rol. Dit klopt ook, maar dit heb ik bewust niet genoemd in het plan. De reden hiervoor is, is dat moeder in het gesprek heeft aangegeven zo veel mogelijk buiten deze situatie te willen staan. Zij wil eigenlijk niks te maken hebben met de ontmoeting tussen Anja en haar vader. Vandaar dat zij ook geen ‘professionele’ rol heeft in het plan. Zij heeft voornamelijk de rol van moeder, de meest veilige persoon voor Anja. Op die manier kan Anja ‘gewoon’ zichzelf uiten bij haar moeder, zoals ze dat altijd doet, zonder dat moeder een specifieke rol inneemt in dit hele verhaal. Ik heb verder ook niet veel aandacht besteed aan de rol van moeder en die dus klein gehouden, omdat ik eigenlijk niet goed op de hoogte ben van hoe de relatie tussen Anja en haar moeder precies is en hoe dit meegenomen zou kunnen worden in dit plan. Hier had in mij verder in kunnen verdiepen door bijvoorbeeld in gesprek te gaan met de persoonlijk begeleider van Anja, omdat zij ook bij Anja thuis komt en contact heeft met de moeder. Waarom ik dit niet heb gedaan, weet ik niet zo goed. Ik denk dat ik ben gaan werken vanuit het gegeven dat moeder aangaf er buiten te willen staan. Daarom zag ik denk ik ook niet direct de noodzaak om hier toch verder op in te gaan. Achteraf gezien, aan de hand van de feedback van mijn collega, denk ik dat het plan nog completer was geweest als ik wel meer aandacht had besteed aan de (mogelijke) rol van moeder en ook aan de eventuele begeleiding die zij nodig zou kunnen hebben in deze situatie.

Bij het opstellen van de doelen en het stappenplan heb ik geprobeerd om te denken vanuit Anja. De hulpvraag en doelen heb ik opgesteld vanuit wat ik weet over Anja en wat ik bij haar heb gezien. Vanuit deze kennis heb ik geprobeerd de hulp die in het stappenplan staat uitgewerkt, zoveel mogelijk aan te laten sluiten bij Anja en wat zij nodig heeft. Anja heeft het nodig om haar emoties en gevoelens te uiten, zodat haar spanning afneemt of niet verder toe neemt. Dit uiten van haar emoties kan Anja niet zelf en daarom heeft zij daar hulp van buitenstaanders bij nodig. Deze buitenstaanders moeten voor Anja wel veilige personen zijn, want anders kan Anja alsnog haar emoties niet uiten. Deze personen zouden moeder en haar persoonlijk begeleider kunnen zijn. Daarom heb ik er ook voor gekozen om de persoonlijk begeleider van Anja een grote rol in het hele plan te geven. Ik vind zelf dat het mij goed is gelukt om in het plan rekening te houden met het oplossend vermogen van Anja. Dit komt ook naar voren in de feedback van mijn collega.Omdat Anja al gewend is te werken met een scorekaart voor het uiten van emoties en het spel emotions, heb ik er voor gekozen deze twee methodes in te zetten in het plan. Op die manier sluit het plan aan bij waar Anja op dit moment al mee bezig is. Terwijl ik bezig was om de methode ‘scorekaart’ uit te werken, die ingezet wordt tijdens gesprekken, kwam ik tot de conclusie dat niet zomaar iedereen een gesprek met Anja kan voeren waarin Anja haar emoties kan uiten. Ik bedacht me dat er ook specifieke gespreksvaardigheden nodig zijn, om te zorgen dat Anja’s emoties in het gesprek duidelijk worden. Een van de gespreksvaardigheden die mij daarvoor belangrijk lijkt, is de gevoelsreflectie. In de feedback van mijn collega komt naar voren dat ik daarvoor geen goede onderbouwing heb gegeven vanuit Anja. Voor mijzelf was en is dit wel duidelijk. Ik weet namelijk bepaalde informatie over Anja en haar aansturing, die in de feedback ook wordt genoemd, waarop ik het gebruik van een gevoelsreflectie gebaseerd heb. Ik heb deze informatie alleen als te vanzelfsprekend beschouwd. Ik was me er onvoldoende van bewust dat niet iedereen over deze informatie over Anja beschikt en het dus niet voor iedereen ‘logisch’ is dat een gevoelsreflectie in dit verhaal goed bij Anja past. De reden waarom ik een gevoelsreflectie een belangrijke gespreksvaardigheid vind in de gesprekken met Anja, is omdat het voor Anja belangrijk is dat zij erkenning krijgt voor haar gevoel. Daarnaast kan een gevoelsreflectie gebruikt worden wanneer emoties niet letterlijk benoemd worden, maar wanneer uit het verhaal van Anja wel een bepaalde emotie doorklinkt. Omdat Anja moeite heeft met het uiten van haar emoties, kan zo’n gevoelsreflectie juist heel handig zijn. Degene die met Anja in gesprek is kan dan namelijk onder woorden brengen wat Anja bijvoorbeeld uitstraalt maar zelf niet onder woorden kan brengen. Het gaat over haar emoties en dat lijkt mij voor Anja heel belangrijk.

Ik van het maken van dit plan en de feedback die ik erop ontvangen heb, veel geleerd. Door het maken van dit plan ben ik zeker gegroeid in de competentie ‘plannen’. Dit is ook terug te zien in de

23

competentiemeter in de bijlagen. Bijvoorbeeld in het rekeninghouden met het probleemoplossend vermogen van de cliënt; toepassen van methoden en technieken. Waar ik voornamelijk in gegroeid ben, is het plannen van samenwerkingsmogelijkheden. Dit was namelijk de eerste keer dat ik een plan heb geschreven waarbij ik uit ben gegaan van verschillende hulpverleners die met een cliënt aan dezelfde doelen werken. Ik werd ‘gedwongen’ om vanuit de verschillende hulpverleners en hun taken te kijken naar de doelen en de mogelijkheden om aan deze doelen te werken. Dit was voor mij nieuw en heel leerzaam. Ik heb hierdoor namelijk ook ontdekt wat een meerwaarde het kan zijn als hulpverleners samen werken ten behoeve van een cliënt. Ik heb vaak genoeg wel gehoord dat multidisciplinair werken goed en handig is, maar door zelf een multidisciplinair overleg bij te wonen en aan de hand hiervan een multidisciplinair plan te schrijven, mocht ik hier zelf ook over nadenken en zelf ontdekken dat het inderdaad goed en handig kan zijn als het goed gebeurt. Ik heb ook geleerd dat ik nog veel concreter kan zijn, wanneer ik een plan schrijf. Ik heb bijvoorbeeld niet nagedacht over en beschreven wie er het overzicht over de hulpverlening houdt. Ook had ik concreter kunnen zijn over wat iemand in een gesprek met Anja precies moet doen om haar een veilig gevoel te geven, wat moeder nodig heeft om Anja als moeder goed door dit proces heen te helpen. Dit zijn kleine maar hele belangrijke dingen, waar ik in dit plan niet voldoende aandacht aan heb besteed. Hier was ik zonder de feedback van mijn collega niet achter gekomen. De feedback van mijn collega is eigenlijk heel specifiek gericht op dit plan. Toch denk ik dat ik deze feedback goed kan gebruiken bij volgende plannen die ik moet maken. Het wijst mij namelijk op details waar ik zelf niet aan gedacht heb. Bij andere plannen die ik maak gaat het misschien om andere details, maar door naar deze feedback te kijken, wordt ik me misschien wel bewust van die andere details waar ik niet aan heb gedacht en waar ik nog wel aandacht aan moet besteden om het plan zo compleet mogelijk ta maken.

24

Literatuurlijst

Van der Molen, H. T., & Kluijtmans, F. (2005). Gespreksvoering, basisvaardigheden en gespreksmodellen. Groningen: Wolters Noordhoff.