def jaarverslag 2013 GOEDE VERSIE onget

-1-

Inhoudsopgave pagina Voorwoord 3 Hoofdstuk 1 Inleiding 5 Hoofdstuk 2 Excellente dienstverlening 11 Hoofdstuk 3 Een toegankelijke woningmarkt 15 Hoofdstuk 4 Excellent in maatschappelijk presteren 23 Hoofdstuk 5 Excellent in wonen en zorg 29 Hoofdstuk 6 Excellent in vastgoed en duurzaamheid 31 Hoofdstuk 7 Excellent in samenwerking en cultuur 37 Hoofdstuk 8 Governance 41 Hoofdstuk 9 Financiële continuïteit 49 Hoofdstuk 10 Verklaring bestede middelen 67 Hoofdstuk 11 Kengetallen 68 Jaarrekening

Hoofdstuk 1/6 Geconsolideerde jaarrekening 70 Hoofdstuk 7/12 Enkelvoudige jaarrekening 102 Overige gegevens

- Gegevens na balansdatum - Resultaatbestemming

Accountantsverklaring

113

114

Bijlage 1 Uitgangspunten actuele waarde 117 Bijlage 2 Verhuureenheden in exploitatie 118 Bijlage 3 Verbindingen 120

-3-

Voorwoord

Voor u ligt het jaarverslag 2013 van TBV Wonen. Sinds het derde kwartaal is de economische recessie formeel voorbij omdat Nederland weer een, zij het lichte, groei kende in het verslagjaar. Het consumentenvertrouwen is gestegen van -52 naar -32 en zal in 2014 langzaam maar zeker positief worden. Omdat een toename in de werkgelegenheid na een crisis, zich pas enkele maanden later manifesteert, zal de werkloosheid in 2014 echter nog iets oplopen.

De woningmarkt trekt aan, vooral starters op de woningmarkt durven de stap weer te zetten. Woningen tot een bedrag van € 220.000 worden weer vaker verkocht, hetgeen later in de duurdere segmenten effect zal sorteren. Desalniettemin zal huren populairder worden. Flexibilisering van de arbeid, beperkingen van de hypotheekrenteaftrek, maar ook een andere houding met betrekking tot bezit, zorgen ervoor dat mensen zich ook in hun woonsituatie onafhankelijker zullen opstellen. Huren is zo gek nog niet, was de slogan van Aedes eind negentiger jaren, maar zou ook in het huidige tijdsgewricht niet vreemd in de oren klinken.

Veel regio’s in Nederland worden geconfronteerd met krimp, met alle gevolgen voor draagkracht en voorzieningen in de betreffende gebieden. Tilburg zal, net als andere onderwijssteden, volgens de prognoses nog verder groeien. Er treedt een verdere urbanisering op ten gunste van de grote steden. Dat betekent dat er nog wel gebouwd moet worden, maar dat er wel innovaties doorgevoerd moeten worden in het bouwproces. Er moet gebouwd worden op een andere, goedkopere manier. De verdunning van de huishoudens staat verkleining van de woningplattegronden toe, zeker indien gerelateerd aan de inkomensverwachting van de sterk ingeperkte doelgroep van woningcorporaties.

TBV Wonen doet het goed en ook in 2013 hebben we mooie resultaten geboekt. We hebben 841 nieuwbouwwoningen opgeleverd, waarvan 705 studenteneenheden. TBV Wonen werkt aan verduurzaming van de bestaande voorraad. Ruim 200 woningen werden opgetrokken naar label B en zelfs A. We blijven een financieel robuuste organisatie met een kasstroom uit operationele activiteiten van 16,7 miljoen. Maatschappelijk timmeren we aan de weg met het Tilburg Akkoord en de MOM. Door onze belanghouders is TBV Wonen zeer goed beoordeeld in de visitatie met een 7,8, waar we zeer trots op zijn. Conform het Ondernemingsplan 2013-2016 wil TBV Wonen een excellente organisatie zijn in 2016. Een excellente organisatie word je niet vanzelf, daar wordt hard aan gewerkt door 87 enthousiaste en zeer betrokken medewerkers, iedere dag opnieuw.

De directie dankt alle medewerkers voor de grote inzet die heeft gezorgd voor mooie resultaten in het verslagjaar, maar ook dat we de toekomst met vol vertrouwen tegemoet kunnen zien.

Drs. R. Vinke

Directeur-bestuurder

-5-

Hoofdstuk 1 Inleiding

Voor u ligt het jaarverslag van TBV Wonen over het jaar 2013. Het functioneren van TBV Wonen kan niet los gezien worden van de economische situatie die zich in de wereld voordoet. We schetsen daarom kort de kaders en ontwikkelingen waarbinnen u dit jaarverslag kunt plaatsen. We verantwoorden in dit jaarverslag de geleverde prestaties over 2013 aan de hand van de 7 gebieden uit ons Ondernemingsplan. U leest hierover in de hoofdstukken 2 tot en met 7. Vervolgens leest u in hoofdstuk 8 over governance, in hoofdstuk 9 over de financiële continuïteit, in hoofdstuk 10 vindt u een verklaring van de bestede middelen, in hoofdstuk 11 de kengetallen, in hoofdstuk 12 en 13 de jaarrekening en in hoofdstuk 14 vindt u de overige gegevens.

Ontwikkelingen Na het in vele opzichten rumoerige 2012 begon 2013 economisch bezien licht positief. In de laatste maanden van 2012 en de eerste maanden van 2013 gaven financiële marktindicatoren blijk van enig vertrouwensherstel. Hieraan droegen het monetaire beleid van de ECB, het besluit om toezicht op een groot deel van de bancaire sector naar Europees niveau te tillen, nieuwe Europese fiscale weten regelgeving en het langzaam op gang komende aanpassingsproces in probleemlanden bij. Desondanks bleven er grote risico’s bestaan en is er geen aanleiding om echt positief te zijn. Er kunnen opnieuw banken in de eurozone in de problemen komen. Een verslechtering van de Europese schuldencrisis raakt de Nederlandse overheid via de effecten op de economische groei en de financiële sector, maar ook als gevolg van garanties en steunmaatregelen. Dit betreft de garanties die voortvloeien uit het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM), evenals de garanties aan de financiële en niet-financiële sector, zoals de woningmarkt.

De economische malaise van de afgelopen jaren is duidelijk voelbaar op de Nederlandse arbeidsmarkt. Het aantal werkelozen nam nog verder toe. In 2013 was 8.3%1 van de beroepsbevolking werkeloos, een absoluut dieptepunt. De werkeloosheid was sinds de eeuwwisseling niet zo hoog. Het aantal werkzame personen krimpt in 2013 met 1,1%. De lagere groei van de economie en de oplopende werkloosheid tasten de betaalcapaciteit van huishoudens, bedrijven en overheid aan, terwijl de consumptie verder wordt geremd doordat huishoudens hun schulden proberen af te bouwen.

TBV Wonen ziet deze zorgwekkende ontwikkeling op de arbeidsmarkt en zet daarom sterk in op het voorkomen van huurachterstanden. We nemen bij huurachterstanden direct contact op met de huurder en hebben een zeer goede en intensieve samenwerking met Bureau Schuldhulpverlening bekrachtigd in een samenwerkingsconvenant. In 2012 viel TBV Wonen hiermee al op. TBV Wonen had tegen de trend in juist minder huurachterstanden dan het jaar ervoor, terwijl dit landelijk gezien juist behoorlijk aan het oplopen was. We zijn daarom geïnterviewd door branchevereniging Aedes en in augustus 2013 verscheen hierover een artikel in het Aedesmagazine. Ondanks de grote betaal moraal bij onze huurders zien we helaas in 2013 de gevolgen van de economische crisis en lopen ook bij onze huurders de huurachterstanden ten opzichte van 2012 licht op. TBV Wonen heeft hier aandacht voor en beseft zich dat een actief beleid noodzakelijk is. De huurachterstanden van TBV Wonen zijn ten opzichte van het landelijk gemiddelde nog steeds laag te noemen. Wel zien we dat met het storten van de huurtoeslag rechtstreeks aan de huurder het voor veel huurders lastiger is geworden om hun huur tijdig te betalen.

1 Gegevens CBS www.statline.cbs.nl

-6-

Woningmarkt Ook op de woningmarkt is nog steeds sprake van stagnatie. Huizen verkopen moeizaam en als gevolg daarvan blijven mensen noodgedwongen langer in hun koopwoning wonen. Wederom werden de hypotheekregels aangescherpt en werd het voor starters nog lastiger om een woning te kopen. De dalende huizenprijzen hebben een sterk negatief effect op de consumptie doordat consumenten meer gaan sparen, wat de economische groei drukt. De oplopende werkloosheid vergroot de onzekerheid over het inkomen en de mogelijkheid om de lasten van de woning te dragen. Vooral jonge tweeverdieners in grote steden hebben te maken met hypotheekschulden die boven de actuele verkoopwaarde van hun huis liggen. Als de economie de komende jaren slecht blijft presteren en de werkloosheid verder toeneemt, kunnen deze huishoudens in de problemen komen. Dat zou de gezondheid van banken negatief beïnvloeden. Maar brengt ook de betaalbaarheid van woonlasten in gevaar.

Als gevolg van de stagnerende woningmarkt zien we dan ook dat voor het eerst er de nodige inspanning moet worden geleverd om woningen in het duurdere huursegment verhuurd te krijgen. Deze beweging past binnen de inmiddels al langdurige stilstand op de woningmarkt en ook bij andere corporaties en particuliere ontwikkelaars zien we deze trend. TBV Wonen zet hier actief op in en blijkt, ondanks deze ontwikkelingen, goed in staat de leegstand beheersbaar en onder controle te kunnen houden.

In oktober 2013 kwam de inflatie voor het eerst sinds maart 2011 onder de 2%. De geraamde inflatie voor 2014 en 2015 is met 1% duidelijk lager dan in de drie voorafgaande jaren. Deze lagere inflatie, die gunstig is voor de koopkracht van huishoudens, past bij een economie die nog fors onder het niveau produceert dat normaal gesproken haalbaar is. Het begrotingstekort van de overheid neemt dit jaar af door de genomen maatregelen. Een verdere verbetering van de overheidsfinanciën is afhankelijk van de nadere invulling van voorgenomen beleid.

Ondanks het terugdringen van het begrotingstekort was het kabinet in 2013 niet in staat het consumentenvertrouwen te doen laten toenemen, en bleek nog steeds net zoals in 2012 kwetsbaar doordat de regeringspartijen geen meerderheid in de Eerste Kamer hebben. Er wordt lang geworsteld alvorens er wordt gekomen tot een begrotingsakkoord voor 2014. Dit lukt uiteindelijk en op diverse terreinen worden akkoorden gesloten. Pas op het laatste moment komt minister Blok met D66, SGP en Christen Unie tot een woonakkoord. Uiteindelijk werd het in februari gesloten woonakkoord pas in december 2013 door de Eerste Kamer vastgesteld. Minister Blok wil middels zijn novelle een aanpassing van de Woningwet en stuurt aan op een sterke inperking van de taken van corporaties. Zeker als het gaat om maatschappelijke taken maar ook activiteiten in het niet-Daeb bezit zijn volgens de minister uit den boze. Een politieke lijn die in groot contrast staat met de lokale situatie waarin TBV Wonen acteert.

Wonen en zorg TBV Wonen heeft vanuit haar maatschappelijke taak altijd ingezet op mensen die niet zelf kunnen voorzien in hun huisvesting. Specifiek heeft TBV Wonen veel aandacht voor ouderen die ook een zorgvraag hebben. TBV Wonen heeft dan ook een ruime voorraad toegankelijke woningen waarbij ook in veel gevallen samenwerkingsovereenkomsten zijn met zorgpartijen uit de stad. Met de komst van het versnelt invoeren van het scheiden van wonen en zorg per 1 januari 2013 is de verhuurbaarheid van deze complexen onder druk komen staan. Het scheiden van wonen zorg heeft voor zowel zorgpartijen als corporaties grote gevolgen. TBV Wonen is hierover in gesprek met de Gemeente maar ook met zorgpartijen om te komen tot alternatieven. Kwetsbare ouderen met een zorgvraag blijft een belangrijke doelgroep die TBV Wonen wil bedienen.

-7-

Heffingen en woonlasten Het woonakkoord behelst een aantal maatregelen waaronder de invoering van een verhuurdersheffing voor alle corporaties. Deze verhuurdersheffing loopt voor de sector van 50 miljoen euro per jaar in 2013 op naar 1,7 miljard euro totaal in 2017. Ter compensatie van deze heffing stelt het kabinet een inkomensafhankelijke huurverhoging voor tot en met 2014. Corporaties zijn vrij om te kiezen voor deze vorm van huurverhoging maar er wordt haar door de grote financiële druk niet veel keus gelaten.

De invoering van de verhuurdersheffing en de saneringsheffing hebben grote gevolgen voor de sector en men vreest voor een bouwstop. Ook voor TBV Wonen hebben deze heffingen gevolgen, de verhuurdersheffing betekent voor ons een jaarlijkse last van 5 miljoen euro tot en met 2017. En daarna zullen de bedragen verder oplopen.

TBV Wonen heeft, net zoals de meeste corporaties, gekozen voor invoering van de inkomensafhankelijke huurverhoging. TBV Wonen realiseert zich ter degen dat deze huurverhoging een bittere pil is voor haar huurders, met name voor de laagste inkomens. Wij beseffen ons ook dat de betaalbaarheid voor veel huurders onder druk staat. In 2014 zal in Tilburg daarom, mede op initiatief van TBV Wonen, het woonlasten onderzoek dat in 2009 werd uitgevoerd, opnieuw plaatsvinden. Vooruitlopend op de uitkomsten van dit onderzoek is het duidelijk dat betaalbaarheid voor huurders, met name met een laag inkomen, een belangrijke zorg zal gaan worden. Ook wij maken ons daar grote zorgen over, zeker met de komst van de verhuurdersheffing. Hierdoor zal het ook voor TBV Wonen steeds lastiger worden om nog uit te breiden in de vastgoedportefeuille. We zien grote uitdagingen voor de stad op dit gebied. Het is een belangrijk thema in de samenwerking met de Gemeente om tot een nieuw Woonconvenant te komen waarvan de voorbereidingen nu al in gang zijn gezet.

Strategie In 2012 hebben we ons Ondernemingsplan ‘ruimte voor mensen’ afgerond en ons nieuw Ondernemingsplan ontwikkeld. De financieel-economische tijden zijn behoorlijk veranderd sinds 2008 en ook de corporaties zijn door allerlei omstandigheden steeds meer in het centrum van de publieke en politieke aandacht komen staan. Helaas niet altijd even positief. Het is juist in deze tijden van groot belang dat corporaties laten zien dat zij betrouwbare en degelijke organisaties zijn. TBV Wonen voelt deze maatschappelijke verantwoordelijkheid en zet met haar Ondernemingsplan sterk in op dienstverlening.

TBV Wonen is in 2013 aan de slag gegaan met haar nieuw Ondernemingsplan ‘Gewoon excellent’ dat een doorloop heeft tot 1 januari 2016. De dynamiek en de onzekerheden in de volkshuisvesting zijn op dit moment dusdanig groot dat TBV Wonen nu voor een termijn van drie jaar haar plannen heeft vastgesteld. Jaarlijks stelt het Bestuur een organisatieplan vast waarin zij concrete vertaling geeft aan de strategische doelen.

Gewoon excellent in het bedienen van haar klanten en de klant centraal stellen vraagt een behoorlijke inspanning van de organisatie. Een grote ambitie heeft TBV Wonen zichzelf daarmee gesteld. We kiezen voor een strategie gericht op excellence om beter te kunnen inspelen op de sterk toenemende behoeften en wensen van onze (toekomstige) klanten. We willen van ‘voldoende presteren’ naar ‘excellent presteren’. De ambitie is om in 2016 van de klant een cijfer 8,3 te krijgen voor de geleverde dienstverlening. Dat cijfer ligt nu op een 7,5, niet slecht maar het kan beter vindt TBV Wonen. In het Ondernemingsplan kiest TBV Wonen daarom op zeven terreinen voor excellence.

Excellent op 7 gebieden:

1. Excellente dienstverlening. 2. Excellent in maatschappelijk presteren. 3. Excellent in wonen en zorg. 4. Excellent in vastgoed en duurzaamheid.

-8-

5. Excellente samenwerking en cultuur. 6. Financiële continuïteit. 7. Excellent in governance. Allemaal vanuit onze drie kernwaarden: klantgericht, resultaatgericht en kwaliteitsgericht.

Om dit concreet te vertalen heeft de organisatie 9 speerpunten benoemd voor 2013. Deze speerpunten zijn:

- Betrouwbare organisatie - Maatwerk leveren - Co-Maker (samen met bewoners) - Verbeteren van de klachtafhandeling - Verhogen van de klanttevredenheid van nieuwe klanten - Klant- en markt onderzoek doen (ken je klant en pas je dienstverlening daarop aan) - Klantfocus aanbrengen in de afdelingsplannen - Persoonlijke vakbekwaamheid - Klantgerichtheid in ieders persoonlijk werkplan

De organisatie werkt in 2013 hard samen, zowel intern als extern, om uitvoering aan deze speerpunten te geven. TBV Wonen heeft in 2013 onder andere sterk ingezet op het verbeteren van haar klachtenprocedure en met resultaat. Er werd een interne klachtentaskforce in het leven geroepen en er is sterk ingezet op een goede en juiste afhandeling van de klachten. Het afhandelen van klachten door KWH wordt permanent beoordeeld. Eind 2013 stond de beoordeling door de klant op het cijfer 7,1, een ruime voldoende dus.

In 2013 is TBV Wonen voor de tweede maal gevisiteerd. De gemiddelde score van een 7,4 die we haalden is ruim boven het landelijk gemiddelde. TBV Wonen heeft tevens geparticipeerd in de visitatiebenchmark van Raeflex. Op de onderdelen Presteren volgens belanghebbenden, Presteren volgens Vermogen en Governance hebben we flink boven het landelijk gemiddelde gescoord en op de overige punten scoorden we gelijk. Maatschappelijke bijdrage aan de stad TBV Wonen leverde in 2013 een stevige bijdrage aan de ontwikkeling van de stad door het opleveren van verschillende en diverse nieuwbouwprojecten. TBV Wonen nam haar verantwoordelijkheid in de grote vraag naar kwalitatieve studentenhuisvesting in Tilburg en TalentSquare werd opgeleverd en 705 nationale en internationale studenten namen hun intrek in het spiksplinternieuw nieuwe gebouw aan de Hart van Brabantlaan. Een internationale campus waar jonge talenten samen kunnen leven, studeren, recreëren en werken is geboren. SoulCafé in de commerciële plint zorgt voor een ontmoetingsplek waar jong en oud elkaar kunnen ontmoeten en wat voor verbinding zorgt van TalentSquare met de stad. TalentSquare geeft een nieuw gezicht aan het voormalig braakliggend terrein wat grenst aan de Spoorzone en is daarmee van grote betekenis voor de ontwikkeling van de stad Tilburg en de verdere ontplooiing van de spoorzone.

Maar ook werden er 58 nieuwbouwwoningen gerealiseerd voor senioren in Het Brokaat in samenwerking met de Wever en werd het complex Zonnehof opgeleverd met 78 woningen en een combinatie met zorg dichtbij doordat TBV Wonen hier samen werkt met Schakelring. En er wordt gewerkt aan de oplevering van Rijghpark begin 2014 waar 48 woningen worden gerealiseerd in nauwe samenwerking met Thebe. TBV Wonen realiseert in samenwerking met Stichting Ru van Rossem 29 appartementen voor kunstenaars in de herfst van hun leven in het rijksmonument Mariëngaarde. Deze woningen worden medio 2014 opgeleverd. En hiermee is een prachtige herbestemming gevonden voor het monument.

-9-

Maar ook in de bestaande voorraad is TBV Wonen hard aan de slag in 2013. 154 woningen in Berkdijk worden gerenoveerd en energetisch verbeterd en daarmee opgetrokken naar een woning met energielabel B woning. Ook in Groenewoud wordt gewerkt aan het duurzaam renoveren van 148 woningen. Een belangrijke bijdrage aan het toekomstbestendig houden van deze woningen maar ook aan het betaalbaar houden van de woonlasten voor huurders (door de energielasten terug te dringen).

TBV Wonen heeft in verhouding tot vergelijkbare corporaties en het landelijk gemiddelde substantieel lage netto bedrijfslasten en personeelskosten per verhuurbare eenheid2. TBV Wonen vindt het gezien haar maatschappelijke opgave in de stad belangrijk om hier kritisch op te zijn en blijven. En kan op deze manier ook naar de toekomst een financieel robuuste en maatschappelijk betrokken partner in de stad zijn.

In 2010 sloot de Gemeente samen met de vier Tilburgse corporaties een Woonconvenant voor 5 jaar. Ze maakten hierin afspraken over woningvoorraad en betaalbaarheid. Dit convenant gaat richting zijn laatste loopjaar en de voorbereiding voor een nieuw convenant zijn inmiddels in gang gezet. Het woonlastenonderzoek dat in 2014 uitgevoerd zal gaan worden zal een belangrijke basis vormen voor deze samenwerkingsafspraken.

TBV Wonen vindt het belangrijk een maatschappelijke partner te zijn in de stad en middels samenwerking sociale doelen te realiseren. Daarom heeft TBV Wonen samen met de andere drie corporaties en de Gemeente in 2009 Tilburg Akkoord gesloten. Dit plan omvat maatregelen om mensen aan een baan te helpen, jongeren een startkwalificatie te verschaffen via onderwijs en door in te zetten op armoedebestrijding. Dit is een tienjarenplan dat loopt tot 2018.

Ook participeert TBV Wonen in de MOM. De MOM is een samenwerkingsverband van zes partijen in Tilburg. Samen met TIWOS, WonenBreburg, de twee zorgpartijen Thebe en De Wever en de welzijnsorganisatie ContourdeTwern, werkt de MOM aan het verschil maken in de wijken Groenewoud en Kruidenbuurt. De taak van de MOM is om alle plannen, activiteiten en projecten die er voor de wijk bedacht zijn te coördineren en verbinden zodat er geen dingen dubbel gedaan worden.

Tevens heeft TBV Wonen samen met de Gemeente en de andere 3 Tilburgse corporaties het Lemon onderzoek uitgevoerd in 2013. Deze leefbaarheidsmonitor is reeds drie keer eerder uitgevoerd. De resultaten van dit onderzoek zullen in 2014 bekend zijn en worden gepresenteerd. In 2013 is Lemon voor het eerst gekoppeld aan de wijktoets waarbij zowel objectieve gegevens over de wijken als subjectieve gegevens (beleving bewoners) in beeld zijn gebracht. Samen met haar stakeholders zal TBV Wonen haar inzet op het gebied van leefbaarheid middels beheerplannen en complexvisies afstemmen op de resultaten van Lemon.

TBV Wonen realiseert zich dat goede samenwerking met haar partners in de stad van essentieel belang is. TBV Wonen werkt dan ook intensief samen met de Gemeente Tilburg en de andere Tilburgse corporaties, maar ook met maatschappelijke instellingen en zorgpartijen in de stad. TBV Wonen wil al haar samenwerkingspartners hartelijk danken voor de goede en constructieve samenwerking die zij in 2013 had.

Gericht op de toekomst TBV Wonen is ondanks de grote financiële gevolgen van de sanerings- en verhuurdersheffing nog steeds, net zoals in voorgaande jaren, een financieel gezonde organisatie. Maar de plannen van het kabinet betekenen wel dat ook TBV Wonen een pas op de plaats moet maken ten aanzien van nieuwe bouwplannen. In 2014 zal TBV Wonen zich op een aantal projecten focussen. Dit zijn het verder energetisch verbeteren van onze

2 Bron: analyse CVF 2013

-10-

voorraad in nauw overleg met de Gemeente. In 2014 leveren we de nieuwe woningen in Rijghpark in samenwerking met Thebe op. En herbestemmen we het voormalig klooster Mariëngaarde waarin we in samenwerking met Stichting Ru van Rossem gepensioneerde kunstenaars gaan huisvesten. Ook de herontwikkeling van de Tobias Asserlaan is een investering in de toekomst. Hierbij ontwikkelen we in nauwe samenwerking met de bewoners bestaande bouw naar sloop en nieuwbouw.

TBV Wonen heeft in 2013 wederom laten zien dat zij op financieel, organisatorisch en sociaal gebied er goed voor staat en heeft een goede bijdrage geleverd in 2013 aan de ambitieus gestelde doelstellingen. Individuele medewerkers hebben laten zien dat zij gezamenlijk in staat zijn de klant optimaal te bedienen. Van onze klanten horen we regelmatig terug dat TBV Wonen opener is geworden en meer toegankelijk voor haar klanten. Maar gewoon excellent ben je niet zomaar. Het is een kwestie van goed luisteren, kritisch op elkaar zijn en nauw samenwerken. De medewerkers van TBV Wonen hebben laten zien dat zij daar toe in staat zijn. Maar de klant bepaalt uiteindelijk hoe goed we dat hebben gedaan. We hebben in ieder geval voor 2014 alweer de nodige ambities om aan te werken. En daar gaan we onverstoorbaar mee verder, we geloven er namelijk in. De directie wil graag al haar medewerkers bedanken voor hun bijdrage aan het gezamenlijke resultaat dat TBV Wonen in 2013 heeft bereikt.

Met het afronden van het jaar 2013 kijken we al weer met een blik vooruit naar het nieuwe jaar. Het tweede jaar van ons Ondernemingsplan ‘Gewoon excellent’ waarin we verder werken aan het leveren van excellente dienstverlening. Samen met de Gemeente Tilburg zullen we in 2014 de voorbereidingen treffen voor een nieuw Woonconvenant. Belangrijke basis hiervoor zal het woonlastenonderzoek zijn dat tevens in 2009 is uitgevoerd en we in 2014 zullen herhalen.

De verwachtingen zijn dat in 2014 en 2015 de economie langzaam verder zal herstellen. Dat is vooral te danken aan de uitvoer, die kan profiteren van de voorziene groeiversnelling van de mondiale economie. Ook voor de investeringen worden positieve cijfers verwacht. Echter geldt dat niet voor de particuliere consumptie. Ondanks de vermoedelijke stijging van het beschikbaar inkomen zal de consumptie opnieuw dalen. Huishoudens zullen eerst hun financiële situatie op orde moeten brengen.

In het laatste kwartaal van het afgelopen jaar liet de werkeloosheid enige stabilisatie zien. Toch voorzien we dat deze in 2014 weer zal oplopen omdat de economische groei nog onvoldoende uitblijft. Wederom een jaar waarin de verwachting is dat de economie onder druk blijft staan. Ook de sector krijgt middels de parlementaire enquête die zal worden uitgevoerd naar de misstanden in de corporatiesector klappen te verwerken. TBV Wonen focust zich net als andere jaren op haar volkshuisvestelijke en maatschappelijke opgave in de stad en opereert daarin als betrouwbare organisatie en excellente dienstverlener.

-11-

Hoofdstuk 2 Excellente dienstverlening Geen huurder is gelijk, iedere klant is uniek. Met de ambitie om een klantorganisatie te zijn en te excelleren in dienstverlening, stellen we onszelf een pittig maar noodzakelijk doel. Het kwaliteitswaarborg Huursector meet onze prestaties door vooral te vragen naar de tevredenheid van onze huurders. Deze cijfers zijn het resultaat van onze klantgerichte houding en aanpak, en geven ons inzicht waar we nog in moeten verbeteren. We kijken kritisch naar onze dienstverlening maar ook onze producten, het eindresultaat bij nieuwbouw- en renovatieprojecten. Klachten zien we als een tip om het beter te doen. Tips die we zeer serieus nemen en met maatwerk proberen te benaderen. De klant centraal betekent in alles wat we doen afvragen waarom we het doen. Met als antwoord: Voor de klant. Dit spraken we af voor 2013 Strategisch doel: Excellente dienstverlening aan de klant KWH-score labelonderdeel Totaal 7,6 of meer Behaalde score 7,8 ● KWH-score labelonderdeel Klantcontact 7,9 of meer Behaalde score 7,5 ● KWH-score labelonderdeel Verhuizen 7,9 of meer Behaalde score 8,0 ● KWH-score labelonderdeel Onderhoud 8,1 of meer Behaalde score 8,1 ● KWH-score labelonderdeel Klachten afhandelen 6,8 of meer Behaalde score 7,0 ● TBV Wonen behoort met de KWH score tot de top-50 van de Nederlandse corporaties Behaalde positie: 44 ●

De klant waardeert de dienstverlening van TBV Wonen met minimaal een 7,5

Op de vraag naar de tevredenheid van de huurders wordt gemiddeld een 8,0 gescoord

●

Bewoners waarderen renovatie bij oplevering met minimaal een 7,5

Bewoners van complex Dolomietenlaan waardeerden de renovatie met een 7,5

●

KWH In onderstaande tabel worden de voorlopige scores over het jaar 2013 weergegeven. Op het onderdeel Klantcontact na zijn alle onderdelen conform de TBV Wonen norm gehaald. Alle onderdelen scoren boven de KWH norm waardoor het KWH label over 2013 wordt behaald.

-12-

Peildatum 1-1-2014

Klachtenafhandeling Het onderdeel Klachtenafhandeling vormde begin 2013 een groot probleem. Met de werkgroep Klachtenafhandeling is er gestart met een consequente aanpak van de klachten. De oude aanpak is geanalyseerd en samen met ideeën en ervaringen van andere corporaties is er een systematiek ontwikkeld waarbij er één persoon verantwoordelijk werd van de afhandeling van begin tot eind. Hiermee is de score gestegen van een 5,1 in april tot een 7,1 op 31 december 2013. Bij KWH is er bezwaar aangetekend tegen de statistische verwerking van de scores van de vragen op het onderdeel Klachtenafhandeling. Door de manier van berekenen bleek dat de erg weinig voorkomende zware negatieve reacties net zo zwaar meewogen als de vele positieve reacties. Hierop is TBV Wonen uitgenodigd om mee te denken en werken aan een nieuwe opzet van het meten van klanttevredenheid. Deze zal in alle KWH onderdelen worden gemeten. Dit nieuwe systeem zal in 2014 worden ingevoerd. De werkgroep heeft ervoor gezorgd dat alle binnengekomen klachten op een juiste en consequente manier zijn afgehandeld. In 2013 zijn er 113 klachten bij TBV Wonen ingediend. Hiervan zijn er 84 binnen 15 dagen afgehandeld.

Klachtencommissie Tilburg In 2013 heeft de klachtencommissie in Tilburg 12 klachten over TBV Wonen ontvangen. Hiervan zijn 7 ongegrond en 5 niet ontvankelijk verklaard.

Totaalscore Klantcontact Verhuizen Onderhoud Klachten

norm KWH 7 7 7 7 6,5

2012 7,8 7,8 8 8,3 6,3

2013 7,8 7,5 8 8,1 7,1

norm TBV 7,6 7,9 7,9 7,9 6,8

66,26,46,66,8

77,27,47,67,8

88,28,48,6

Sco

re

KWH scores TBV Wonen

2012 - 2013

-13-

De positie van TBV Wonen De huidige positie op de onderdelen zoals gerapporteerd in het KWH Klantvizier zien er op 31 december 2013 als volgt uit: Onderdeel positie totaal % dat lager scoort Totaal 44 148 70% Klantcontact 47 127 63% Verhuizen 63 154 59% Onderhoud 26 149 83% Klachten behandelen 18 154 88%

Vergelijking met collega corporaties levert onderstaande grafiek op:

Peildatum 1-1-2014

Opvallend hierin is de hoge score van TBV Wonen op het onderdeel Klachtenbehandeling.

Dit resulteert in de onderstaande positie van TBV Wonen in vergelijking met de landelijke scores.

totaal Klantcontact Verhuizen Onderhoud Klachten

TBV Wonen 7,8 7,5 8,0 8,1 7,1

Landelijk 7,6 7,3 7,9 7,8 6,5

Regio 7,6 7,4 8,0 7,8 6,6

Grootte 7,5 7,3 7,9 7,7 6,5

Stedelijkheid 7,4 7,2 7,8 7,7 6,4

6,06,26,46,66,87,07,27,47,67,88,08,28,4

Sco

re

KWH scores TBV Wonen over 2013vergeleken met landelijk, regio, grootte en stedeli jkheid

2012 2013 norm TBV

Positie 84 44 50

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Po

siti

e o

p K

WH

ra

ng

lijs

t

Positie TBV Wonenten opzichte van ranglijst KWH

-14-

Enquêtes Omdat we steeds vaker willen weten wat onze klanten vinden van onze dienstverlening en andere specifieke onderwerpen vragen we hen dat vaak. Hoe vaak en waarover? Hieronder volgt een overzicht:

Een enquête over het invoeren van een klantportaal: Er zijn 2454 huurders benaderd om te peilen of zij behoefte hebben aan een digitaal klantportaal waar zij zelf 24/7 zaken online kunnen regelen. Huurders zijn zeer positief over de invoering van een dergelijk digitaal klantportaal en hebben ook aangegeven wat zij graag binnen dit portaal zouden zien. Inmiddels is besloten om het klantportaal ook te realiseren in 2014.

Enquête over erfafscheidingen Voor de mening van de rol van TBV Wonen bij erfafscheidingen is er een enquête uitgezet onder 374 huurders. Uit deze formulieren bleken veel verschillen in mening. Dat leidt waarschijnlijk tot een erfafscheidingenbeleid op maat.

Digitaal klantenpanel Reeshof In de wijk de Reeshof zien we dat er nauwelijks mensen zijn die aan een huurderscommissie deelnemen. Het is een groep die moeilijker via de reguliere participatiemethoden te bereiken is. In 2012 is er daarom een digitaal panel opgezet waarin gevraagd is naar verschillende aspecten van de buurt en gevraagd is naar de tevredenheid over TBV Wonen. De respons op deze digitale vragenlijst is zeer hoog. Het digitale klantenpanel is in 2013 dan ook toegevoegd aan onze reguliere participatie- en onderzoeksmethoden. Huurdersdag We hebben de aanwezigen op de huurdersdag gevraagd wat zij er van vonden. Ruim 70 formulieren zijn geretourneerd en het resultaat is een ruime 8,5.

Renovatie Berkdijk We hebben met zo’n 70 bewoners in ons complex Berkdijk (154 woningen waarvan toen 35 bewoond) een gesprek gevoerd over hun ervaringen over de zeer ingrijpende renovatie. Het eindcijfer was een 7,4. Uit de ruim 20 vragen en de gesprekken kwamen veel leerpunten naar voren.

Renovatie Dolomietenlaan/Dolomietenweide We vroegen 52 bewoners hoe zij het aanbrengen van energetische maatregelen hebben ervaren. Uit de 26 geretourneerde formulieren bleek een 7 voor de uitvoering. Voor de buitenkant en de nieuwe uitstraling zelfs een 8.1.

Woonbelevingsonderzoek Kasteel We hebben 800 bewoners in het Kasteel benaderd voor een interview over de buurt. Deze gesprekken leverden zinvolle informatie op over hoe de bewoners hun woonomgeving en buurt ervaren. Als resultaat schrijven we in 2014 een plan van aanpak voor dit gebied.

-15-

Hoofdstuk 3 Een toegankelijke woningmarkt Dit spraken we af voor 2013 Strategisch doel

Verkoop van 20 woningen Er zijn 17 woningen en 2 garages verkocht. ●

Stand van zaken Aantallen woningen in exploitatie 2013 2012 2011 2010 2009 2008

Woningen/woongebouwen 6477 6026 6084 5982 5893 5839

Onzelfstandige eenheden 286 4

Eenheden in verzorgingshuizen 452 426 426 434 434 403 Overige eenheden in zorgcomplexen 83 10 10 74 74 24

Bedrijfspanden 16 10 10 8 7 7

Maatschappelijk Vastgoed 16 10 10 9 9 9

Garages / parkeerplaatsen 766 634 635 633 633 636

Overig bezit 2 2 2 2 2 2 Totaal aantal eenheden ongewogen 8098 7118 7177 7142 7052 6919

Totaal aantal eenheden gewogen 7483 6619 6677 6643 6553 6417

Weging conform methode CFV; Woongelegenheden en bedrijfspanden 100%, maatschappelijk vastgoed 200%, garages en overig bezit 20%

Verhuur In de periode 2009 – 2013 zijn de volgende kengetallen gerealiseerd. Hierin valt op dat de huurderving in 2013 is toegenomen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door leegstand in vrije sector woningen.

2009 2010 2011 2012 2013

Huurderving incl. oninbare huur

in %0,92 0,89 1,56 1,97 2,31

Huurachterstand in % 1,70 1,58 1,56 1,30 1,33

Aanbiedingsgraad 2,91 1,24 1,91 2,00 1,99

Gem. huurverhoging in % 2,50 1,20 1,30 2,35 4,14

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00

4,50

Per

cent

age

Verhuren van woningen

-16-

Huurverhoging In 2013 is de inkomensafhankelijke huurverhoging ingevoerd. TBV Wonen heeft het volgende onderscheid aangebracht binnen de huurverhoging:

inkomen inflatie huurverhoging totaal verhoging aantal

Tot € 43.000 2,5% 1,5% 4% 5144 € 43.000 en hoger 2,5% 4% 6,5% 590

We hebben er voor gekozen de middeninkomens te ontzien. Het blijkt dat deze groep moeilijk aan een koopwoning kan komen en door de maximale huurverhoging geconfronteerd kan worden met op termijn moeilijk betaalbare huren. De gemiddelde huurverhoging over 2013 is hiermee uitgekomen op 4,14%. Onderstaand overzicht geeft een beeld van de ontwikkeling van de prijs/kwaliteitverhouding over de afgelopen jaren.

2013 2012 2011 2010 2009 2008

Gem. aantal punten 135 134 134 130 129 129

Gem. nettohuurprijs in € 493 469 450 437 426 410

Gem. puntprijs in €-centen 365 350 336 336 330 318

0

100

200

300

400

500

600

Gemiddelde prijs - kwalteitverhouding

-17-

Huurderving De huurderving over 2013 als gevolg leegstand, exclusief afboekingen, bedroeg 2,31%. In onderstaande tabel worden de oorzaken van deze derving weergegeven:

Mutatiegraad Onderstaand overzicht geeft de ontwikkeling van de mutatiegraad over de afgelopen jaren weer.

11%

15%

19%

8%

47%

Oorzaken huurderving 2013

Verkoop

Niet planmatig onderhoud

Nieuwbouw

Groot onderhoud inc.

Berkdijk

Marktomstandigheden

2009 2010 2011 2012 2013

Mutatiegraad 9,60% 10,00% 8,14% 10,39% 10,40%

7,00%

7,50%

8,00%

8,50%

9,00%

9,50%

10,00%

10,50%

11,00%

Per

cent

age

Mutatiegraad

-18-

Ontwikkelingen woningvoorraad

70%

11%

12%7%

Verdeling woningvoorraadper 31-12-2013

Goedkoop, < € 535,91

Tussencategorie, € 545,91 - € 574,35

Middelduur, € 574,35 - € 681,02

Duur, > € 681,02

Goedkoop < 1e

aftoppingsgrens

Tussencategorie

1e - 2e

aftoppingsgrens

Middelduur,

maximale

subsidiegrens

Duur Totaal

1-1-2010 5045 333 198 142 5718

1-1-2011 4961 442 142 150 5695

1-1-2012 4860 508 423 216 6007

1-1-2013 4536 619 563 264 5982

31-12-2013 4556 740 818 436 6550

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

Aan

tal w

onin

gen

Ontwikkeling woningvoorraad 2010 - 2013conform afspraken convenant wonen 2010 -2015

-19-

Toewijzingen

Cijfers Woning in Zicht 2012 2013 Aanbiedingsgraad 2,00 1,99 Aantal weigeringen TBV Wonen 733 756 Aantal ingeschrevenen WiZ, waarvan administratief

46.417 3.325

46.257 3552

Bijzondere toewijzingen In het samenwerkingsverband Woning in Zicht maken we met diverse hulpverleningsinstanties afspraken over de huisvesting van bijzondere doelgroepen. Het aantal bijzondere toewijzingen is in onderstaande tabel opgenomen.

Bijzondere toewijzingen 2012 2013 Aantal 119 107 Percentage van totaal 6% 4%

Huurachterstand en huisuitzetting

In 2013 zijn er door TBV Wonen 13 woningen ontruimd. Alle ontruimingen vonden plaats op huurachterstand, waarbij er in twee situaties ook hennep werd geteeld.

HuurachterstandHuurachterstand

en hennepHennep Fraude / overlast Totaal

2009 14 0 2 1 17

2010 10 2 0 1 13

2011 24 0 7 0 31

2012 8 2 2 0 12

2013 11 2 0 0 13

0

5

10

15

20

25

30

Reden ontruiming

-20-

Woningverkoop In 2013 zijn er 17 woningen en 2 garages verkocht voor een totaal bedrag van € 2.421.750,-. Zes van de woningen zijn met Koopgarant verkocht. Onderstaande tabellen geven een overzicht van respectievelijk de verkoopontwikkeling 2009 – 2013 en de verdeling per verkoopcategorie. Ook de verkoopresultaten van Koopgarant 2006 – 2013 worden per categorie weergegeven.

2009 2010 2011 2012 2013

Koopgarant 14 11 11 6 6

Regulier 47 30 16 7 11

0

10

20

30

40

50

60

70

Aa

nta

l w

on

ing

en

Verkoop woningen

50%23%

4%

23%

Verkoop per prijscategorieincl. verkoop van 9 teruggekochte Koopgarantwoningen

< € 125.000

€ 125.000 - € 150.000

€ 150.000 - € 175.000

> € 175.000

-21-

Koopgarant In 2006 is TBV Wonen gestart met het verkopen van woningen in Koopgarant. Inmiddels zijn er in totaal 152 woningen met deze kortingsconstructie verkocht. In onderstaande grafiek wordt de ontwikkeling en differentiatie van de verkopen in beeld gebracht.

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

egz nwb 11 19 29 29 29 29 29 29

egz oud 0 0 5 11 16 23 26 27

etage nwb 16 28 56 57 57 57 57 57

etage oud 0 9 14 22 29 31 34 39

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Aan

tal w

onin

gen

Verkoop Koopgarant cumulatief

-23-

Hoofdstuk 4 Excellent in maatschappelijk presteren Steeds meer komt het brede takenveld van corporaties onder druk te staan. Waar zijn corporaties voor en waar zouden ze op moeten inzetten? Met de keuze voor een klantorganisatie in ons Ondernemingsplan maken we heel duidelijk de keuze voor onze huidige én potentiële klant. Dit betekent echter niet dat we niet meer investeren in leefbaarheid in wijken. Daarvoor werken we intensief samen met een diversiteit aan partijen in Tilburg. Op deze manier kunnen we samen excelleren in maatschappelijk presteren. Dit hoofdstuk gaat in op onze inzet op het maatschappelijke vlak. We doen veel maar wat vinden onze belanghouders van onze rol en inzet? De visitatie geeft meer inzicht over ons presteren en waar we nog aan moeten werken de komende jaren. Iets waar we graag mee aan de slag gaan met onze belanghouders.

Dit spraken we af voor 2013 Strategisch doel: Investeren in doelen met een maat schappelijk rendement Score op visitatie minimaal een 7,3 Visitatie afgerond met een 7,4 ● Minimaal 5 afgeronde stages Negen stages afgerond ● Acht mensen aan een baan helpen Vijf mensen aan een baan

geholpen ● Visitatie Met de visitatie kunnen we op een eenduidige manier verantwoording afleggen over maatschappelijk presteren. Hiertoe doet een onafhankelijk bureau een documentstudie en heeft gesprekken met belanghouders. In 2013 is TBV Wonen voor de tweede maal gevisiteerd (eerder in 2009). De gemiddelde score van 7,4 is ruim boven het landelijk gemiddelde. Ten opzichte van de vorige keer is een andere meetschaal gebruikt wat het moeilijker maakt exact aan te geven in welke mate TBV Wonen hoger scoort dan de vorige keer. De huidige scores maken het wel makkelijker te vergelijken met andere corporaties.

TBV Wonen heeft geparticipeerd in de visitatiebenchmark van Raeflex. In onderstaande tabel zijn de TBV Wonen scores vergeleken met de landelijke scores. Totale beoordeling (Bron raeflex) TBV Wonen

Referentiekader

Prestatievelden Min Gemiddeld Max

Presteren naar Ambities ● 7,1 ● 6,2 ● 7,1 ● 8,1

Presteren naar Opgaven ● 7,2 ● 5,4 ● 7,2 ● 8,6

Presteren volgens Belanghebbenden ● 7,9 ● 6,5 ● 7,4 ● 8,2

Presteren naar Vermogen ● 7,4 ● 5,2 ● 6,8 ● 8,3

Governance ● 7,4 ● 5,4 ● 7,1 ● 8,8

Gemiddelde score ● 7,4 ● 7,1 ●

-24-

Uit de resultaten van de visitatie kunnen we concluderen dat we het goed doen volgens onze belanghouders en het ook steeds beter doen. We scoren met name op de onderdelen Governance, presteren naar vermogen en presteren volgens belanghouders, bovengemiddeld hoog. Presteren naar Ambities en Presteren naar Opgaven scoren gemiddeld. Het zijn thema’s waaraan we nu extra aandacht besteden, onder andere door maandelijks op de voorgang van een aantal essentiële organisatiedoelen te rapporteren.

Van school naar werk In 2012 zijn zes stagiaires begeleid. In 2013 is dit aantal uitgebreid naar negen personen, waarvan drie studenten een vervolgopdracht binnen de organisatie deden. Daarnaast hebben vier personen een leer-werkstage bij TBV Wonen gevolgd. Op verschillende afdelingen zijn zij werkzaam geweest en hebben werkervaring opgedaan om op een gedegen manier de arbeidsmarkt op te kunnen. Hierbij is de begeleiding en coaching van de ervaringsdeskundigen op de werkvloer van grote toegevoegde waarde gebleken voor de ontwikkeling.

0

2

4

6

8

10

Presteren naar

Ambities

Presteren naar

Opgaven

Presteren volgens

Belanghebbenden

Presteren naar

Vermogen

Presteren ten aanzien

van Governance

Score visitatie 2013

6

6,5

7

7,5

8Presteren naar Ambities

Presteren naar Opgaven

Presteren volgens

BelanghebbendenPresteren naar vermogen

Governance

Visitatiebenchmark 2013

TBV Wonen

Referentiekader

-25-

Afstand tot de arbeidsmarkt verkleinen TBV Wonen heeft een maatschappelijk hart. Voor een aantal functies is het in de huidige markt moeilijk een passende baan te vinden. Met goede begeleiding hebben we in 2013 vijf werkeloze personen aan een (tijdelijk) betaalde baan kunnen helpen.

Maatschappelijk presteren en vastgoed Met de bouw van een aantal complexen in Tilburg hebben we ook een belangrijke bijdrage willen leveren aan de maatschappelijke rol van TBV Wonen binnen Tilburg. Met zorgcomplex Zonnehof bijvoorbeeld dat we in intensieve samenwerking met Stichting Schakelring in de Reit ontwikkelden. Een modern en toekomstgericht woonzorgcomplex dat rekening houdt met de wensen en behoeften van ouderen nu én in de toekomst. Ook Het Brokaat, een modern complex aan de Ringbaan Zuid speelt in op deze behoeften.

Dat TBV Wonen lef en durf heeft blijkt wel uit de ontwikkeling van TalentSquare; een studententcomplex dat plek biedt voor 705 (nationale en internationale) studenten. Ook met dit project speelt TBV Wonen in op de ontwikkelingen en geeft meerwaarde aan de stad gericht op de toekomst. Maatschappelijk presteren en samenwerking Huurders Belangenorganisatie TBV Wonen kan als organisatie niet excelleren op maatschappelijk presteren zonder haar belanghouders. Dan bedoelen we in eerste plaats onze huurders, maar even belangrijk zijn de samenwerkingspartners in en buiten de stad. De stem van de huurders wordt ook vertegenwoordigd door de HBO. Regelmatig hebben we overleg met hen over zaken die huurders aangaan. Er is 4x een overleg geweest met de Bestuurder en de manager Woonservice.

Onderwerpen die in 2013 besproken zijn:

- Planning groot onderhoud - Huurverhoging - Visitatie - Begroting HBO TBV Wonen - Herziening convenant HBO TBV Wonen en TBV Wonen - Voordragen lid Raad van Toezicht (de heer J. Kleijn) Vast agendapunt bij de overleggen is de voortgang Huurderscommissies

Huurderscommissies Het gaat niet zozeer om de frequentie van ons overleg met huurderscommissies maar vooral de kwaliteit van deze overleggen. Medewerkers van TBV Wonen zijn makkelijk benaderbaar en er zijn korte lijntjes. Aantal overleggen

Huurderscommissies Projectgroepen VvE’s

41 5 7

Huurdersdag Iedere twee jaar organiseert TBV Wonen een huurdersdag. Deze huurdersdag is bedoeld om collectief de actieve huurders te bedanken voor hun inzet en gezamenlijk in gesprek te gaan over diverse thema’s. Dit jaar hadden we gekozen om deze dag samen met een aantal actieve bewoners samen te stellen, om zo aan te sluiten bij de behoeften van de doelgroep zelf. Op 28 september vond de huurdersdag plaats. Informeren, ontmoeten en verwennen

-26-

stonden centraal deze dag in het Deprezgebouw. Met de nieuwbouwprojecten in vogelvlucht op film en een kijkje in de portemonnee van TBV Wonen nam TBV Wonen zelf het thema ‘informeren’ op zich. De middag stond voornamelijk in het thema van ontmoeten en verwennen. Dat deze nieuwe aanpak zijn vruchten afwerpt blijkt uit het hoge cijfer van de deelnemers: gemiddeld een 8,5.

Gemeente Tilburg De Gemeente Tilburg is een van de belangrijkste samenwerkingspartners van TBV Wonen. Al jaren wordt er samengewerkt in onderstaande verbanden:

• Hennepconvenant • Convenant Wonen • Regiegroepen • Tilburg Akkoord

Daarnaast is er in 2013 specifiek samengewerkt in onderstaande projecten: Glasvezelnetwerk De Gemeente Tilburg wil graag op korte termijn de hele stad laten voorzien van een glasvezelnetwerk. Hiertoe heeft zij contact gezocht met Reggefiber, een van de grootste glasvezelproviders in Nederland. Om enerzijds de belangen van de Tilburgse bewoner hierin te behartigen en anderzijds de samenwerking bij de aanleg te optimaliseren participeren de Tilburgse corporaties in dit project. In 2013 heeft dit geresulteerd in een overeenkomst tussen Reggefiber, Gemeente en corporaties waarmee de toegankelijkheid van alle dienstenaanbieders op het glasvezelnetwerk is gegarandeerd. Hierdoor kunnen de Tilburgse bewoners profiteren van lage tarieven voor “triple play” abonnementen en andere specifieke glasvezeldiensten.

Lemon & Wijktoets Lemon is het 3 jaarlijks onderzoek naar de leefbaarheid in Nederlandse steden. Vanaf 2004 participeren de Tilburgse corporaties, later aangevuld met de Gemeente in Lemon. In 2013 is voor de vierde maal gestart met het onderzoek naar de leefbaarheid in de Tilburgse buurten en wijken. Ditmaal is het onderzoek gecombineerd met de wijktoets, een Gemeentelijk onderzoek dat 2 jaarlijks de leefbaarheid en veiligheid in de Tilburgse wijken onderzoekt.

Collega-corporaties In Tilburg werken de corporaties nauw samen in Woning in Zicht, het Tilburgse woonruimteverdelingssysteem. Daarnaast werken we intensief samen in de Maatschappelijke OntwikkelingsMaatschappij (MOM).De taak van de MOM is om plannen, activiteiten en projecten van de deelnemende organisaties in de impulswijken in Tilburg te coördineren en te verbinden. Kanswonen Een aantal woningen wordt verhuurd volgens de spelregels van het project Kanswonen. Bij de verhuur van een woning wordt dan gekeken naar de persoonlijke situatie (bijvoorbeeld of de aanvrager wel of geen werk heeft) en of hij/zij gebruik mag maken van Kanswonen. Op basis hiervan maakt de woningcorporatie afspraken met de nieuwe bewoner. Een vaste afspraak is dat huurders geen overlast mogen veroorzaken. Op basis van de afspraken worden er mogelijkheden en kansen om de persoonlijke situatie te verbeteren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan kansen voor werk en scholing.

In 2013 is het project geëvalueerd door de betrokken partijen, de corporaties, Gemeenten politie en maatschappelijk werk. De uitkomsten hiervan zijn positief. Ook huurders ervaren de inzet op de leefbaarheid in de wijk en de op maat aangeboden hulp als positief.

Uiteraard zijn er ook verbeterpunten. Hiermee gaan we in 2014 aan de slag!

-27-

Onderwijs TalentSquare TalentSquare is in 2013 opgeleverd. Hierin krijgen studenten vanuit Nederland en de gehele wereld, buitenlandse kenniswerkers en werkenden een plek om te wonen. Tijdens de totstandkoming en exploitatie is nauw samengewerkt met Tilburg University. Brabant Medical School TBV Wonen heeft een intentieverklaring met Brabant Medical School afgesloten. Co-assistenten die in het 5de en 6de studiejaar geplaatst worden in het Elisabeth Ziekenhuis wordt woonruimte aangeboden in het Clarissenklooster aan de Lange Nieuwstraat in Tilburg. Dit voor de duur van de co-schappen en eventueel verlengd voor de duur van het keuzeonderzoek en/of oudste co-schap.

Het Boddehuis Het project Boddehuis is voor de school voor speciaal onderwijs de Bodde al jaren een succes in de Kruidenbuurt. De jongeren zitten drie dagen in het Boddehuis, waar ze leren schoonmaken, koken, klussen enz. Daarnaast lopen er een aantal projecten in de wijk waar ze samen met bewoners activiteiten ondernemen Elke maand maken ze samen met de bewoners de omgeving van de flat schoon. Tweede voorbeeld is de samenwerking met het personeel in de Kievitshorst. In dit project brengen ze eten rond en hebben ze contact met de bewoners. De Bodde heeft behoefte aan nog meer projecten. Dit is lastig. Er zijn weliswaar voldoende projecten, maar de doelstelling, integratie met de bewoners uit de wijk is steeds moeilijker te verwezenlijken omdat er een tekort is aan bewoners die willen participeren.

Internationale samenwerkin g DCH en Aiguilon Ook dit jaar is de samenwerking met onze Engelse partner Devon and Cornwall Housing en de Franse partner Aiguillon, werkzaam in Bretagne, voortgezet. In juli was er een bijeenkomst in Parijs waar een nieuw samenwerkingsprogramma voor 2013 – 2014 is opgesteld. In september bezocht een delegatie van de twee corporaties bestaande uit huurders en medewerkers, de huurdersdag van TBV Wonen. Eind 2013 zijn de voorbereidingen getroffen voor de jaarlijkse directeuren bijeenkomst in Tilburg die voor begin januari 2014 op het programma stond.

ADDC De bestuurder is lid van het bestuurdersnetwerk Anglo Dutch Director’s Club (ADDC). Tijdens bijeenkomsten van dit netwerk worden kennis en ervaringen uitgewisseld. In april 2013 is Londen bezocht. Het thema was opvang; daycare. In oktober 2013 vond er een bijeenkomst in Leiden/Amstelveen plaats met als thema studentenhuisvesting

Belanghoudersoverleg 2013 14 november 2013 organiseerden we een belanghoudersbijeenkomst in het Deprezgebouw. Hierbij hebben zowel maatschappelijke als zakelijke belanghouders uitgenodigd voor een ‘klimsessie’ om samen met onze belanghouders te bespreken hoe we gezamenlijk de lat iedere keer weer een stukje hoger kunnen leggen. De Raad van Bestuur lichtte het Ondernemingsplan 2013-2016 toe en gaf een terugkoppeling over de visitatieresultaten. Daarnaast werd er ingezoomd op de excellente klantorganisatie, de interne organisatie en de (goede) financiële positie van TBV Wonen. Met stellingen over maatschappelijk onder-nemen, concurrentie door excellente dienstverlening, nieuwe markten en investeren werd de dialoog met de aanwezigen aangegaan. Diverse spelers uit het veld waaronder Gemeente, Huurders Belangen Organisatie, Zorg- en welzijnspartijen, collega-corporaties, aannemers, architecten, makelaars en Raad van Toezicht mengden zich in de interessante discussie.

-29-

Hoofdstuk 5 Excellent in wonen en zorg

TBV Wonen staat in Tilburg en daarbuiten bekend als goede samenwerkingspartner voor zorgpartijen. Ons inzetten voor mensen die de helpende hand nodig hebben – met name voor senioren- zit in onze genen. Met het scheiden van wonen en zorg zijn ook wij voor een uitdaging komen te staan samen met onze samenwerkingspartijen op het gebied van zorg en welzijn. Ons doel is altijd om een gezamenlijke oplossing te vinden waar uiteindelijk de klant optimaal van profiteert. Ook het verbeteren van complexen om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen past binnen onze focus op zorg. Dit spraken we af voor 2013 Strategisch doel: Mensen kunnen heel lang zelfstand ig blijven wonen Opplussen woningen Steve Bikohof, Wethouderslaan Volgens planning uitgevoerd ● Opplussen woongebouw Pres. Mandelahof, Wethouderslaan, Kalenbergplaats/Klundertplein Volgens planning uitgevoerd ● Opleveren Jozefpark fase 1 In juni 2013 opgeleverd ● Opleveren Zonnehof In december 2013 klaar ●

Opplussen In 2013 zijn de volgende projecten volgens planning uitgevoerd: Opplusmaatregelen woningen complex Steve Bikohof. De helft van de bewoners wilde graag gebruik maken van de opplusmaatregelen. Tegen een kleine huurverhoging konden deze bewoners kiezen uit verschillende maatregelen. Bij de opplusmaatregelen aan het complex Wethouderslaan hebben 15 van de 39 bewoners één of meerdere maatregelen uit laten voeren. Ook hebben we extra verlichting aangebracht. Bij Tafelbergstraat en Kalenbergplaats/Klundertplein zijn veel woningen al geschikt voor (intensieve) zorg. Hier hebben we voornamelijk deurautomaten geplaatst.

Bouw woon- zorgcomplexen TBV Wonen is van vroeger uit een echte seniorenhuisvester. Dat begint te verschuiven maar we blijven doen waar we goed in zijn. In 2013 is er gebouwd aan een aantal woon-zorgcomplexen. Bij ieder project zijn er één of meerdere samenwerkingspartners zonder wie het project niet mogelijk zou zijn geweest. Met TBV Wonen als leverancier van zorgvastgoed en de zorgpartij als diensten en zorgleverancier blijven we een waardevolle bijdrage leveren op het gebied van zorg.

Het Brokaat Het Brokaat is onderdeel van Jozefpark en bestaat deels uit sociale huurwoningen (23) en deels uit vrije sectorwoningen (35). De gebouwen op het terrein zijn gesloopt en samen met De Wever is gekomen tot een goede mix van zorg en wonen. Met Satijnhof op Jozefpark is er een modern zorgcentrum opgezet. Ook een wijkrestaurant maakt onderdeel uit van het gebouw. De woningen in Het Brokaat zijn modern en voorbereid op een eventuele zorgvraag. Tevens kunnen de bewoners gebruik maken van zorg en welzijn van De Wever om de hoek. Zonnehof Nog net in 2013 was het gebouw Zonnehof aan de Prof. Gimbrèrelaan gereed. Een pareltje in de wijk de Reit. Een bijzondere samenwerking met Stichting Schakelring waarbij we tijdens de bouw samen door het scheiden van Wonen en Zorg voor een uitdaging werden gesteld. We voelen ons even verantwoordelijk voor het probleem als Schakelring en hebben samen gezocht naar een oplossing. Gezamenlijk uitgangspunt was dat het concept zoveel mogelijk overeind moest blijven omdat alle partijen hierin geloofden. Uiteindelijk is door

-30-

innovatieve oplossingen en optimale samenwerking het toch gelukt om Zonnehof als baken in de wijk te realiseren. De verhuur van de 43 appartementen ging zeer voorspoedig en bewoners wonen met veel plezier in het mooie gebouw in de Reit. Onder andere het wijkrestaurant, de kinderdagopvang Nulvier en de Fysio Therapie Albers en van Dommelen maken het concept compleet. Rijghpark In 2013 werd er hard gebouwd aan Rijghpark. Ook hier vinden we weer de samenwerking met een zorgpartij: Thebe. In mei verwelkomen we hier ook de nieuwe huurders. Mariëngaarde Midden in de wijk Zorgvlied ligt het monumentale Mariëngaarde. De afgelopen jaren hebben we hard gezocht naar een passende invulling van het gebouw. Passend bij de prachtige monumentale uitstraling maar ook bij de wijk Zorgvlied. Samen met de Stichting Ru van Rossemhuis vonden we een bestemming die bij beide ambities prima past: een woon- werkgemeenschap voor ouder wordende kunstenaars. De kleine kamers worden omgebouwd tot moderne appartementen en er komen ateliers en werkruimten. In juli 2014 kunnen de kunstenaars geestverwanten ontmoeten in Mariëngaarde. Zorgpartij Surplus is de betrokken partij voor eventuele levering van zorg aan de toekomstige bewoners. In hoofdstuk excelleren in vastgoed leest u meer over de bovenstaande projecten.

Pro

ject

Arc

hite

ct

Slo

op

Ver

wer

ven

Huu

r

Koo

p

Dat

um

Bijz

onde

r he

den

Mariëngaarde

Crepain Binst Archi- tecture

29

Start planontwikkeling 2012, Start bouw september 2013

Omzetting van koop naar huur als gevolg van slechte woningmarkt.

Zonnehof IAA 99

Grond + opstallen verworven van Tiwos

114 0

Start ontwikkeling en sloop 2010, start bouw juni 2011, oplevering december 2013

Omzetting van 30 koop naar 30 dure huur als gevolg van slechte woningmarkt.

Het Brokaat (fase 1 Jozefpark)

DAT 119

Grond was al in eigendom. Verpleeghuis was in eigendom van De Wever

58 0

Start ontwikkeling 2009, sloop 2010, start bouw december 2010, oplevering juni 2013


Rijghpark AWG

47 Oplevering 2014

Samenwerking met Thebe en Hurks: 20 ouderen app., 27 psychogeriatrische eenheden met 1 zorgsteunpunt

-31-

Hoofdstuk 6 Excellent in vastgoed en duurzaamheid

In 2013 heeft TBV Wonen niet stilgezeten. Ondanks de malaise in de markt bouwden we door. Ook renovaties waarbij energielabelverbetering centraal staat, gingen onverminderd door in 2013. De koopmarkt bleek wat moeilijker te beïnvloeden. Desondanks verkochten we een aantal woningen. De verhuur van woningen is onze corebusiness, ook daar leggen we de focus nog meer op de klant en de behoeftes van de klant.

Dit spraken we af voor 2013 Strategisch doel: Meer dan 40% van Dolomietenlaan – patiowoningen gerenoveerd met minimaal label B Project uitgesteld naar 2014 ● Complex Dolomietenlaan voor 100% gerenoveerd met minimaal label B 100% gereed ●

Nieuwbouw en Herstructurering

Mariëngaarde Het ontwerp voor het verbouwingsplan is in samenspraak met de Stichting Ru van Rossem Huis in mei afgerond. Hierop hebben we overleggen gevoerd met de aannemer over de aanneemsom en vlak voor de zomervakantie hebben we hierover overeenstemming bereikt. Nadat de omgevingsvergunning onherroepelijk is geworden zijn we in september gestart met de bouw. Volgens planning worden de nieuwe woningen rond de zomer van 2014 opgeleverd. Er zijn 14 leden van de Stichting Ru van Rossem Huis die zeer geïnteresseerd zijn om in Mariëngaarde te wonen. Begin januari zijn de huurovereenkomsten ondertekend. Tobias Asserlaan In mei hebben we besluit genomen om de drie portiekflats te slopen. Hierop is het traject van de verhuizing naar een nieuwe huurwoning gestart. Aan de hand van persoonlijke gesprekken worden de bewoners geholpen een nieuw thuis te vinden. Op basis van de resultaten van het marktonderzoek en de wensen van alle bewoners hebben we besloten om één blok appartementen voor 1 à 2 personen te bouwen. Voor de andere twee blokken onderzoeken we of we daar andere woningtypen kunnen terugbouwen. TBV Wonen hecht grote waarde aan de inspraak van haar huurders. Bewoners, die terug willen terugkeren naar de nieuwbouw en andere toekomstige bewoners kunnen mee praten over het ontwerp van de nieuwe appartementen. Ze kunnen dus in grote mate zelf bepalen hoe hun woningen eruit komen te zien. We hebben het adviesbureau BIEB aangesteld om ons soepel door dit proces van vergaande participatie te loodsen. TalentSquare Ondanks de strenge winter is het gelukt om de 705 appartementen volgens planning in juli op te leveren. Deze appartementen bestaan uit 50 groepswoningen met elk 5 kamers van 18 m² en 455 zelfstandige studio’s van 24 m². De kamers zijn voorzien van eigen sanitair. De bewoners delen een gemeenschappelijke keuken. De groepswoningen zijn volledig gestoffeerd en gemeubileerd. De studio’s hebben een eigen keuken en sanitair. De studio’s worden verhuurd in drie uitrustingsniveaus.

Op het moment van sleuteluitgifte in medio augustus zijn alle 705 appartementen verhuurd. Dit is een prestatie om er trots op te zijn. De bewoners zijn studenten die uit alle windstreken komen. Dit maakt TalentSquare tot een bijzondere studentenwoongemeenschap in Tilburg.

-32-

In oktober is de Soul Café in de commerciële ruimten geopend. Dit geeft een extra impuls om in TalentSquare te wonen.

Zonnehof In 2010 heeft TBV Wonen de locatie en de opstallen van zorgtehuis Zonnehof van Tiwos overgenomen. In samenwerking met Stichting Schakelring, Kinderdagverblijf NulVier, Fysio- en Manuele therapie Albers en Van Dommelen en IAA Architecten heeft TBV Wonen het nieuwbouwplan ontwikkeld. In december 2009 zijn de bewoners verhuist naar Mariahof en De Duynsberg. Na sloop (2010) en de verlening van de omgevingsvergunning (april 2011) heeft Bouwcombinatie Remmers Coolen de uitvoering van het nieuwe Zonnehof voor haar rekening genomen. Met start uitvoering in juni 2011, de strenge winter 2011/2012 en de oplevering in december 2013 hebben zij een bouwtijd van 18 maanden gerealiseerd. Het gebouw meet bijna 17.000 m² bvo.

De nieuwbouw bestaat uit: - 30 dure huurappartementen van 90 m² (netto) - 48 appartementen van 70 m² (netto), waarvan we er 35 aan Schakelring verhuren en

waarvan 13 in de sociale huursector - 5 kleinschalige groepswoningen (34 Pg plaatsen) met ondersteunende ruimtes - Wijkrestaurant, winkel, kapper, pedicure, keuken en multifunctionele ruimte - Fysio- en manuele therapie Albers en Van Dommelen - WKO systeem, pv panelen en zonneboilers (reductie CO2 uitstoot 76% /

energiebesparing 92%) In januari 2014 zijn alle appartementen verhuurd.

Het Brokaat (fase 1B Jozefpark) Het Brokaat maakt deel uit van de herontwikkeling Zorgcentrum St. Jozefzorg naar woonlocatie Jozefpark, conform de samen met de Gemeente en DAT Architecten samengestelde ontwikkelingsvisie Jozefpark. De eerste fase bestaat uit de sloop van het verpleeghuis en de nieuwbouw van appartementencomplex Het Brokaat (TBV Wonen) en verpleeghuis Satijnhof (De Wever). De tweede fase bestaat uit het vernieuwbouwen van 26 eengezinswoningen en 4 studio’s in het Rijksmonument aan de Ringbaan Zuid. Fase 3 is de sloop verzorgtehuis aan de Kruisvaardersstraat en nieuwbouw van een soortgelijk complex als Het Brokaat.

De Wever en TBV Wonen zijn in 2009 in nauwe samenwerking gestart met de ontwikkeling van de eerste fase. Na sloop verpleeghuis in 2010, is de bouw gestart in december 2010. Aannemer Heijmans heeft Satijnhof en het Brokaat tegelijkertijd uitgevoerd (samen ca. 15.000 m² bvo). Na een bouwtijd van 19 maanden zijn beide werken in juni 2013 opgeleverd.

Het Brokaat bestaat uit: - 35 dure huurappartementen van ca. 85 en 120 m² (netto) - 23 sociale huurappartementen van ca. 75 m² (netto) - 1 ontmoetingsruimte (hiervoor moeten we nog opdracht verlenen) - Stallingsgarage met daktuin - WKO systeem

In dit complex hebben we met leegstand te maken.

Clarissenhof (voormalig MTS terrein) DOK architecten heeft de prijsvraag voor de stedenbouwkundige invulling gewonnen. Het voorlopig ontwerp heeft in 2013 vorm gekregen. Er wordt regelmatig een inloopatelier georganiseerd waar de architect zijn ideeën laat zien.

-33-

Rijghpark Deze inbreidingslocatie ligt aan de Goirkestraat. Samen met Thebe en Bouwbedrijf Hurks realiseren we 27 psychogeriatrische eenheden, een zorgsteunpunt en 20 appartementen voor ouderen. Thebe huurt 27 eenheden met een zorgsteunpunt en verleent zorg aan de bewoners. In april 2014 kunnen nieuwe huurders de sleutel in ontvangst nemen. Transvaalstraat Op deze locatie, tegenover het verzorgingstehuis Koningsvoorde zijn we samen met de Gemeente een plan aan het uitwerken waarin zowel startende kopers en huurders terecht kunnen voor een betaalbare woning. De woningen worden als bouwpakket in de fabriek geproduceerd en binnen 8 weken op de bouwplaats worden afgebouwd. De kostprijs en de vraag vanuit de markt bepalen straks het woningtype en het gevelbeeld. Thornerbeek Stichting De Zevenhoek is een groep ouders van jonge mensen met een verstandelijke beperking. Zij zoeken passende woonruimten voor 16 jonge mensen die net niet zelfstandig kunnen wonen. In de Blaak is een locatie gevonden waar dit project mogelijk gerealiseerd kan worden. In 2012 is de haalbaarheid van dit plan onderzocht.

Pro

ject

Arc

hite

ct

Slo

op

Ver

wer

ven

Huu

r

Koo

p

Dat

um

Bijz

onde

r he

den

Mariëngaarde

Crepain Binst Archi- tecture

29

Start planontwikkeling 2012, Start bouw september 2013

Omzetting van koop naar huur als gevolg van slechte woningmarkt.

Tobias Asserlaan

Nog niet bekend 96

Nog niet

bekend

Start planontwikkeling 2012

TalentSquare BO2

705

Start planontwikkeling 2010, start bouw februari 2012, oplevering juli 2013

Huisvesting voor internationale studenten en kennismigranten.

Zonnehof IAA 99

Grond + opstallen verworven van Tiwos

114 0

Start ontwikkeling en sloop 2010, start bouw juni 2011, oplevering december 2013


Het Brokaat (fase 1 Jozefpark)

DAT 119

Grond was al in eigendom. Verpleeghuis was in eigendom van De Wever

58 0

Start ontwikkeling 2009, sloop 2010, start bouw december 2010, oplevering juni 2013


Clarissenhof DOK 120 Prijswinnende

-34-

(MTS terrein) Architecten stedenbouwkundig plan is door architect uitgewerkt.

Rijghpark

AWG

47 Oplevering 2014

Samenwerking met Thebe en Hurks 20 ouderen appartementen 27 psychogeriatrische eenheden met 1 zorgsteunpunt

Thorner beek

16 Initiatieffase

Transvaalstraat 4 18 Voorlopig Ontwerp

Onderhouds- en renovatieprojecten

Groenewoud 149 eengezinswoningen In 2013 is het groot onderhoud aan deze woningen grotendeels afgerond. Daarbij worden niet alleen een keuken , douche en toilet verbeterd maar ook allerlei maatregelen getroffen om de woningen duurzamer te maken. Het energielabel gaat van F naar B door aanbrengen van isolatie in spouwmuren en op het dak. Vervanging glas, geïsoleerde voordeur, zuinige cv ketel. Sloten en verlichting worden verbeterd om de kans op inbraak te verkleinen. Het politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) is dankzij deze maatregelen behaald. De bewoners krijgen tijdens de oplevering een vragenlijst om de bewonerstevredenheid te toetsen. Dit levert verbeterpunten op die direct in de uitvoering toegepast kunnen worden. Het aantal opleverpunten daalt naarmate het project vordert. Bewoners zijn tevreden over het eindresultaat. De score bedraagt gemiddeld 7,5.

Opplussen Zoals in het hoofdstuk over wonen en zorg al is aangegeven zijn in 2013 de volgende projecten opgeplust:

- Steve Bikkohof - Pres. Mandelahof - Wethouderslaan - Kalenbergplaats/Klundertplein

Toepassen van een pilot voor ketenintegratie bij re novatie middels een vraag gestuurde aanbesteding In het project complex Dolomietenlaan (44 patiowoningen in Groenewoud) hebben we er voor gekozen om een nieuwe wijze van aanbesteden uit te proberen: de zogenaamde vraaggestuurde aanbesteding. We zijn uiteindelijk uitgekomen op een mix van de oude en nieuwe manier van aanbesteden. Zo zijn prestaties omschreven en is er geen bestek gemaakt maar wel een ontwerp door de architect. De hoogte van aanneemsom was belangrijk, deze telde voor 65% mee, maar ook andere aspecten werden gewaardeerd voor 35%. Zoals de mate van compleetheid, bewonersaspecten, hoge isolatiewaarde, planning en de presentatie. Een zevenkoppige vertegenwoordiging van TBV Wonen en de architect hebben cijfers per onderdeel gegeven. In onderstaande tabel staan de uitkomsten.

-35-

Punten per onderdeel aanbesteding Aannemer 1

Aannemer 2

Aannemer 3

Niet-financieel: programma, bewoners, duurzaamheid, planning, presentatie.

28 25 10

Financieel: aanneemsom basiswerkzaamheden 65 60 65

Totaal 93 85 75

Een toelichting van de beoordeling werd eind november gedeeld met de aannemers. In december zijn drie aannemers uitgenodigd en is samen met de interne beoordelingscommissie teruggekeken naar het verloop en de uitkomsten van de aanbesteding. Vervolgens zijn de contacten gelegd met “Aannemer 1” om toe te gaan werken naar de opdracht en naar de start van het werk. Het afgelopen traject wordt na de uitvoering geëvalueerd en tussentijds worden de leerpunten vastgelegd. Duurzaamheid In 2013 zijn in een drietal complexen in totaal 112 woningen energiezuinig gemaakt In complex Berkdijk zijn de laatste vier woningen opgeleverd (van de 132). Alle gerenoveerde woningen hebben nu label A. Groenewoud heeft de laatste 56 woningen opgeleverd (van de 149). Eén woning heeft label A, 144 woningen hebben label B en vier woningen hebben label C (deze vier hebben wel 3 of meer labelsprongen ondergaan). In Groenewoud zijn alle 52 eengezinswoningen naar label B gegaan. Daarnaast is in alle complexen Led verlichting aangebracht, zijn er duurzame daken gerealiseerd als bijdrage in de weg naar CO2 neutraal 2045. Energienotaloze woning Er zijn nog veel onbeantwoorde vragen inzake de energienotaloze woning. Teveel om een experiment te starten. Wel is een Green Deal gesloten met Gemeente en corporaties, waarin energienotaloos verder onderzocht wordt. In 2014 zal op papier een pilot geanalyseerd worden.

Energieneutrale nieuwbouw Dit is gekoppeld aan de notaloze woning (zie bovenstaande) Energienotaloos wordt landelijk ontwikkeld, maar bevindt zich nog in een erg vroeg stadium.

Duurzame Energie Exploitatie TBV Wonen BV TBV Wonen investeert in alternatieve vormen van energie opwekking om zowel de milieubelasting als de woonlasten van haar huurders laag te houden. Een van de manieren om dit te realiseren is om daar waar mogelijk de aanleg van Warmte Koude Opslag installaties (WKO’s) in haar complexen te realiseren.

Vanwege fiscale redenen en risicobeheersing is in 2013 is ten behoeve van de exploitatie van de WKO installaties de Duurzame Energie Exploitatie TBV Wonen BV opgericht. De BV vormt een onderdeel van TBV holding B.V. die enig aandeelhouder is. In 2013 is de BV in eerste instantie gestart met de exploitatie van de WKO in het net opgeleverde Het Brokaat. Eind december is hier de WKO van Zonnehof aan toegevoegd. Het is de bedoeling om de twee resterende WKO’s einde 2014 ook onder te brengen in de Energie BV.

-36-

Warmtewet Na een langdurige procedure en veel onduidelijkheid over de uitvoering heeft de politiek in 2013 besloten om de Warmtewet op 1 januari 2014 in werking te laten treden. Hiermee wordt TBV Wonen als exploitant van diverse collectieve verwarmingsinstallaties aangemerkt als energieleverancier. Deze verwarmingsinstallaties vallen onder de warmtewet waardoor de administratie, leveringsvoorwaarden en tariefstelling van deze installaties aangepast moeten worden aan de eisen die de wet hieraan stelt. Om dit proces op een goede en effectieve manier te laten verlopen is er in 2013 een werkgroep Warmtewet opgericht. Hierin zitten medewerkers van TBV Wonen vanuit verschillende disciplines die nodig zijn om de vereisten van de Warmtewet organisatie breed te kunnen implementeren.

-37-

Hoofdstuk 7 Excellent in samenwerking en cultuur

In het hoofdstuk excelleren in maatschappelijk presteren las u al over de samenwerking van TBV Wonen met een diversiteit aan organisaties. Tilburg staat bekend om zijn maatschappelijke speelveld en karakter en dat biedt ook ons als woningcorporatie de mogelijkheid om te excelleren. Daarnaast vormt de Huurdersbelangenorganisatie een belangrijke stem van de huurders naar onze organisatie. Een partij waar we graag mee in gesprek gaan en onze ideeën en ambities spiegelen. Iedere individuele medewerker van TBV Wonen probeert zoveel mogelijk de klant op te zoeken. Een klantorganisatie moet immers weten wat de klant wil, waar zijn/haar behoeftes liggen. Maar ook met (digitale) klantenpanels achterhalen we deze behoeftes en stemmen er onze richting op af. Gegevens bestuur en managementteam Op 31 december 2013 bestond het MT van TBV Wonen uit:

• De heer drs. R. Vinke, directeur-bestuurder • De heer J. de Bresser, manager Bedrijfsvoering • De heer ir. E.A.F Kint, manager Vastgoed • Mevrouw drs. M.J.E. van der Plas, manager Woonservice a.i.

Zonder betrokken medewerkers geen excellente klantorganisatie. Met 87 medewerkers geeft TBV wonen invulling aan de doelen in het Ondernemingsplan. Kengetallen Aantal medewerkers 87 Instroom 7 mensen Uitstroom 7 mensen Ziekteverzuimpercentage 3,4% Gemiddelde leeftijd op 31-12-2013 46 jaar Gemiddelde duur dienstverband 13 jaar 12,5 jarig jubileum 14 mensen 25 jarig jubileum 3 mensen

De komende jaren verwachten we dat het aantal FTE’s stabiel blijft.

2009 2010 2011 2012 2013

Personen 92 90 89 87 87

FTE 85 82,9 82,3 80,2 80

7476788082848688909294

Aan

tal

Overzicht bezetting2009-2013

-38-

Arbo • Er zijn geen bedrijfsongevallen geweest. • Er is een actieve BHV ploeg die ook dit jaar weer is uitgebreid in het aantal leden. De

terugkerende oefeningen gebruiken zij om zichzelf steeds te verbeteren. • Het ziekteverzuimbeleid functioneert nog steeds goed; laag ziekteverzuim. 1,83% is

langdurig verzuim (langer dan 10 dagen). 1,58% is kortdurend verzuim. • Alle elektrische installaties zijn gekeurd volgens de NEN3140. Er was een flinke

achterstand en die is nu ingehaald. • Al het klimmateriaal is gekeurd.

Communicatie Communicatie is niet iets waar één persoon of afdeling verantwoordelijk is. Communicatie is iets voor de gehele organisatie. De afgelopen jaren is er een behoorlijke professionaliseringsslag gemaakt. Ook de komende jaren zijn er grote ambities om klantgericht communiceren nog verder te verbeteren en professionaliseren. Wat betreft sponsoring is er voor 2013 weer een tweedeling te maken in wijkgerichte sponsoring en corporate sponsoring. Er is ruim € 10.000 euro uitgegeven aan verzoeken van bewoners/instanties die een wijkgerichte activiteit of project wilden organiseerden. Deze sponsoring werd toegekend op basis van het sponsorbeleid, waarbij een straat/complex recht heeft op € 4 per jaar per woning. Daarnaast sponsoren we een klein bedrag (€ 500) maatschappelijke projecten.

Ondernemingsraad In 2013 bestond de Ondernemingsraad uit de volgende personen: Voorzitter: Roland van der Schoor, Lid: René de Graaf, Lid: Frans Leenaars, Lid: Martijn in ‘t Groen, Lid: Reinier Zegers

2009 2010 2011 2012 2013

Gemiddeld % 5,61 3,08 2,25 2,9 3,41

0

1

2

3

4

5

6

Ve

rzu

imp

erc

en

tag

e

Gemiddeld verzuim %

-39-

Door de OR is in 2013 op onderstaande zaken geadviseerd:

Onderwerp Verloop en stand van zaken Recht van de OR m.b.t. de geschetste ontwikkeling

Regeling diensten voor, door en aan medewerkers

Ingestemd met een toevoeging aan de regeling. Deze toevoeging betreft ‘collectieve voordeelregelingen’

Adviesrecht

Opheffing Sociaal Fonds

Positief advies gegeven over opheffing Sociaal Fonds, omdat er nauwelijks beroep op wordt gedaan, maar er wel jaarlijks beheerskosten zijn. Vangnet voor personeel met (financiële) prive-problemen wordt geïntegreerd in de reguliere bedrijfsvoering.

Adviesrecht

Essentieel was voor de OR in 2013 het overleg met de Bestuurder los van bovengenoemde officiële bevoegdheden. Deze overleggen zijn vooral beschouwend van aard geweest. De OR probeerde / probeert steeds een raadgever te zijn vanuit het personeelsperspectief. Onder meer de volgende onderwerpen zijn in dat kader besproken in 2013: - Ontwikkelingen in de sector, met name in de regio - Beleid, begroting en jaarverslag - Lopende bouwprojecten van TBV Wonen - Ontwikkelingen binnen verschillende afdelingen van TBV Wonen - Doelensysteem en bonussysteem - Informatievoorziening binnen TBV Wonen

-41-

Hoofdstuk 8 Governance Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) wordt in toenemende mate belangrijk voor ieder bedrijf. Vanzelfsprekend was dat al het geval voor bedrijven in non-profitsector, maar ook in de profitsector wordt MVO meer en meer gemeengoed. Verantwoording afleggen over de manier waarop besluitvorming tot stand komt en uitvoering daaraan geven, wordt daarmee dus van groot belang. Open, transparant en eerlijke verantwoording over het handelen van de organisatie is zeker voor maatschappelijke ondernemingen een must. In de corporatiesector worden derhalve terecht hoge eisen gesteld aan de Governance als gevolg van enkele onverkwikkelijke incidenten binnen de sector. Daarbij gaat het om de inrichting van besturen en beheersen, over verantwoordelijkheid en zeggenschap, maar ook over verantwoording en toezicht. Hoewel het extern toezicht op woningcorporaties wordt aangescherpt, blijft het intern toezicht heel belangrijk.

Inleiding De Raad van Toezicht en het Bestuur van TBV Wonen hebben reeds in 2006 de Governancecode Woningcorporaties vastgesteld en goedgekeurd. In 2011 heeft een aanscherping plaatsgevonden die onmiddellijk in de structuur bij TBV Wonen is vertaald. Reglementen en profielschetsen zijn eind 2011 vastgesteld en op de website geplaatst. Bij governance gaat het echter om meer dan reglementen en profielschetsen. Het betreft de vertaling van governance in houding en gedrag van het ondernemingsbestuur. Het gaat meer en meer om voorbeeldgedrag van Raad van Toezicht, Bestuur en Managementteam zodat de gehele organisatie er naar kan leven. Governance staat dan ook prominent op de agenda en is een terugkerend onderwerp van gesprek in het overleg tussen Raad van Toezicht en Bestuur, maar ook binnen het Managementteam.

Belangrijk onderdeel van governance wordt gevormd door integriteit. Jaarlijks worden integriteitsbevorderende activiteiten ontwikkeld om medewerkers bewust te maken van hun rol binnen een maatschappelijke organisatie. TBV Wonen wil te allen tijde een betrouwbare, integere, op samenwerking gerichte partij zijn voor de samenleving.

Binnen het kader van goed ondernemingsbestuur wordt het principe van pas toe of leg uit gehanteerd. De governancecode wordt bij TBV Wonen volledig nageleefd.

Document Vastgesteld Website Gewijzigde Governancecode 2011 ja Gewijzigd reglement RvT 2011 ja Gewijzigde profielschets RvT 2013 ja Gewijzigd profiel lid RvT 2011 ja Gewijzigde profielschets voorz. RvT 2011 ja Integriteitbeleid 2011 ja Integriteitcode 2007 ja Klokkenluiderregeling 2008 ja Gewijzigd rooster van aftreden 2011 ja Zelfevaluatie RvT 2013 ja Reglement auditcie. 2008 ja Reglement remuneratiecie. 2008 ja Treasurystatuut 2011 ja Visitatie 2013 ja

Bestuursverslag De directeur-bestuurder is belast met het besturen van de onderneming in de zin der wet. De principes van goed ondernemingsbestuur zijn daarbij leidend. Het Bestuur zorgt voor de

-42-

omstandigheden dat de onderneming volgens principes van goed ondernemingsbestuur handelt. Van belang voor iedere onderneming is een Ondernemingsplan, waarin strategische doelen vermeld staan en de richting aangeeft, waarin de onderneming zich ontwikkelt. Vanaf begin verslagjaar is het Ondernemingsplan “Gewoon excellent” leidend in het handelen van TBV Wonen. Wij zijn nog niet excellent, maar we willen ons wel ontwikkelen tot een klantenorganisatie, waarbinnen de dienstverlening absoluut centraal staat. De beoordeling van onze klanten is goed, maar we willen “Gewoon excellent” zijn voor onze huurders en toekomstige klanten. Naast een strategische keuze geeft het Ondernemingsplan ook een aantal concrete doelen voor de komende drie jaar. Omdat de omgevingsvariabelen sterk aan verandering onderhevig zijn, is gekozen voor een planningshorizon van drie jaar, waarmee in feite een tactisch plan is vastgesteld.

Op basis van het Ondernemingsplan wordt jaarlijks een organisatiewerkplan opgesteld met een scope van één jaar. Onderlegger voor het jaarlijkse werkplan vormen de afdelingswerkplannen die de operationele doelen beschrijven. De dagelijkse werkzaamheden plus de zaken die bijdragen aan het realiseren van het Ondernemingsplan worden resultaatgericht geformuleerd. Resultaatgerichtheid is één van de drie kernwaarden van TBV Wonen, samen met klantgerichtheid en kwaliteitsgerichtheid. Het functionerings- en beoordelingssysteem werkt inmiddels drie jaar en is gekoppeld aan de teambeloning. In 2014 wordt het gehele systeem geëvalueerd. In 2013 zijn drie van de vijf doelen gehaald, waardoor de teams in aanmerking kwamen voor een bonus.

Binnen TBV Wonen is één directeur-bestuurder werkzaam. Bestuursbesluiten worden altijd genomen in aanwezigheid van de managementteamleden in de tweewekelijkse vergadering. Daarnaast vindt één keer per maand een zogenoemd benen op tafeloverleg plaats.

Belangrijke Bestuursbesluiten • Marketing-communicatieplan TalentSquare • Glasvezelnetwerk Tilburg • Klantvisie • Projectplan asbestbeleid • Beleid zonnepanelen • Vaststelling differentiatie en huurprijzen TalentSquare • Beslisdocument energetisch verbeteren Dolomietenlaan/weide • Beslisdocument Mariëngaarde • Huurbeleid • Huurprijzen Het Brokaat • Jaarverslag en jaarrekening 2012 • Oprichting Energie BV (DEET BV) • Toewijzingsbeleid Zonnehof • Sloop en herontwikkeling Tobias Asserlaan • Beleidskader 2014 • Vervreemding gedeelte grond Bredaseweg • Overnamebeleid • Beslisdocument Transvaalstraat • Bevoorschotting SOM • Vervroegde aflossing WSW • Treasuryjaarplan 2014 • Huurdersportaal • Organisatiedoelen en afdelingsplannen • Informatiebeleidsplan 2013-2016 • Beslisdocument huurprijzen Rijghpark

-43-

De cultuurverandering is in 2008 ingezet en heeft als voornaamste doel samenwerking en gezamenlijke verantwoordelijkheid bewerkstelligen. Samenwerking zowel intern als extern is ingeburgerd. Belangrijk onderdeel daarin wordt gevormd door resultaatgerichtheid. Meetbare doelen worden al jarenlang gesteld in de werkplannen, maar dienen vooral gerelateerd te zijn aan het Ondernemingsplan. Op het realiseren van de organisatiedoelen wordt toezicht gehouden door Bestuur en Raad van Toezicht. Jaarlijks vindt een beleidsdag plaats om te bezien of en in hoeverre bijstelling noodzakelijk is. Het toezicht vindt plaats via maand- kwartaal- en jaarrapportages gebaseerd op de Balanced Score Card. Maand- en kwartaalrapportages worden besproken en vastgesteld in de MT vergaderingen, waarbij de planning- en controlcyclus regelmatig wordt geëvalueerd.

TBV Wonen is een algemene woningcorporatie waarbij de nadruk wordt gelegd op het realiseren van woningen voor mensen die een helpende hand kunnen gebruiken. De groei van het aantal huishoudens in Tilburg is gelegen in gezinsverdunning, maar ook in de groei van het aantal jongeren en studenten. In 2013 heeft TBV Wonen 841 nieuwbouwwoningen opgeleverd en 35 PG plekken voor ouderen.

Integriteit In 2011 is het integriteitbeleid ontwikkeld en vastgesteld. Aan de hand van dit beleid wordt minimaal één keer per jaar een integriteit bevorderende activiteit ontwikkeld om het integriteitbewustzijn te stimuleren in alle lagen van de organisatie. In het verslagjaar heeft een lid van de Raad van Toezicht in een tweetal bijeenkomsten gesproken over Governance en de invloed op toezicht hiervan.

Statutair is bepaald welke besluiten de bestuurder mag nemen. Bij majeure besluiten wordt altijd een risicoanalyse opgesteld. Periodiek worden de elementen van risicomanagement besproken in het MT. Toezicht op het integer en transparant handelen van de organisatie is een taak voor de Bestuurder, maar de Raad van Toezicht heeft daar eveneens een belangrijke rol in. De mate waarin sturing wordt gegeven aan de organisatie en verantwoording wordt afgelegd aan belanghouders, is kenmerkend voor een organisatie. TBV Wonen wil een integere en transparante organisatie zijn en werkt daar consequent aan. Integriteit staat hoog in het vaandel en is inmiddels een belangrijk cultuurelement binnen de onderneming.

Rechtspositie en bezoldiging Bestuur De directeur- bestuurder is in 2006 voor onbepaalde tijd in dienst getreden. De bezoldiging sluit volledig aan bij de adviesregeling van de Commissie Izeboud en past geheel binnen de aangegeven grenzen. In november 2012 heeft de Eerste Kamer de Wet Normering Topinkomens aangenomen. Deze wet behelst het beperken van de inkomens van Bestuurders in de publieke en semi-publieke instellingen. Minister Blok heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid in de wet om voor woningcorporaties nadere regels te stellen. De VTW en NBTV hebben zowel de WNT als de Regeling Bezoldigingsmaxima toegelaten instellingen aangevochten bij de Rechtbank. De WNT was rechtmatig maar de Regeling werd vanwege onzorgvuldigheden afgewezen. Daarop heeft de Minister een nieuwe regeling ingevoerd die per 1 januari 2014 in werking is getreden, met een overgangsperiode van zeven jaar.

Jaarlijks voert de remuneratiecommissie een beoordelingsgesprek met de bestuurder aan de hand van een ingevulde scoringslijst, die door de gehele Raad van Toezicht wordt ingevuld.

Er is geen variabele beloningscomponent opgenomen in het contract met de Bestuurder, conform de beloningscode. Er zijn geen aanvullende pensioenafspraken gemaakt en er worden geen leningen en garanties verstrekt aan Bestuur of aan medewerkers in dienst van TBV Wonen. Er is geen onkostenvergoeding. De secundaire arbeidsvoorwaarden voor de directeur- bestuurder bestaan uit een autoregeling, een smartphone en een laptop.

-44-

Onbetaalde Nevenfuncties:

• Voorzitter Tilburgse Bouwsociëteit • Lid Klimaatadviesraad • Lid Bestuur TBV Holding BV • Lid Bestuur TBV Bouwontwikkeling BV • Lid Bestuur Bouwontwikkeling VOF • Lid Bestuur Triborgh Koolhoven BV • Lid Bestuur StadsOntwikkelingsMaatschappij • Bestuur Gezamenlijke Participatiemaatschappij • Lid Bestuur Ondersteuningsfonds

Deze nevenfuncties vloeien voort uit de functie van directeur-bestuurder bij TBV Wonen. Er zijn geen tegenstrijdige belangen die het functioneren in de weg staan.

Naa

m

Fun

ctie

Leef

tijd

Tot

aal v

ast

inko

men

Pen

sioe

n ko

sten

Ver

goed

ing

Tot

aal

Drs. R. Vinke Dir-bestuur 58 € 170.558 € 40.295 € 0 € 210.853 Max. norm 2013 €187.340 € 33.190 € 8.069 € 228.599

Verplichte sociale lasten (geen WNT) € 8.959. Binnen de drie componenten WNT: beloning, onkostenvergoeding en beloningen op termijn is onderling compensatie mogelijk. In totaal wordt aan de WNT-norm 2013 voldaan.

Raad van Toezicht Woningcorporaties zijn private ondernemingen, maar werken met maatschappelijk kapitaal, omdat de Staat garant staat bij leningen. TBV Wonen is zich daar volledig van bewust en daarom streeft TBV Wonen openheid en transparantie na in haar verantwoording. Waar marktpartijen zich verantwoorden aan aandeelhouders, zo leggen maatschappelijke organisaties verantwoording af aan belanghouders, aan de samenleving dus. Belanghouders moeten er op kunnen vertrouwen dat hun belangen in goede handen zijn bij een woningcorporatie.

TBV Wonen heeft in 2013 wederom een belanghoudersbijeenkomst georganiseerd die goed bezocht was. In deze bijeenkomst heeft TBV Wonen verantwoording afgelegd over het gevoerde beleid, over het Ondernemingsplan en over de uitkomsten van de visitatie. Bij deze bijeenkomst was ook de Raad van Toezicht vertegenwoordigd. Toegelaten instellingen bevinden zich in het maatschappelijk middenveld en moeten in wijken en buurten het verschil maken. Dat doen zij over het algemeen goed in nauwe samenwerking met andere maatschappelijke instellingen. Maar er wordt ook meer en meer samengewerkt met marktpartijen om wijken en buurten te verbeteren.

Doelen Raad van Toezicht Doelen Gerealiseerd Verklaring Uitvoeren zelfevaluatie ja Extern voorzitterschap Aftreden twee leden ja Rooster van aftreden Werving twee leden ja Sollicitatie cie. Beoordeling bestuurder ja Remuneratie cie. Beleidsdag nee Doorgeschoven i.v.m. nieuwe leden

Overleg Raad van Toezicht De Raad van Toezicht is in het verslagjaar vijf keer bijeengekomen in vergadering. Hiervan zijn vier reguliere vergaderingen en één bijeenkomst ten behoeve van de zelfevaluatie. In de

-45-

vier reguliere vergaderingen werd gesproken over, goedkeuring verleend aan, toestemming verleend of werd vastgesteld:

• Garantiestelling Tilburg University TalentSquare • Vierde kwartaalrapportage 2012 • Eerste kwartaalrapportage 2013 • Jaarrekening en jaarverslag 2012 • Oprichting Energie BV • Risicoanalyse deelnemingen • Vervreemding grond Mariahof • Tweede kwartaalrapportage 2013 • Aankoop commerciële ruimten TalentSquare • Beleidskader 2014 • Derde kwartaalrapportage 2013 • Beleid, resultaten en begroting 2014 • Treasurystatuut • Treasuryjaarplan 2014 • Opheffen Sociaal Fonds • Benoeming twee leden Raad van Toezicht

In de kwartaalrapportages wordt verantwoording afgelegd over de doelen in het organisatiewerkplan voor het betreffende jaar in relatie tot het Ondernemingsplan. Ook wordt gerapporteerd over de deelnemingen, risico’s en integriteit. Daarmee kan de Raad van Toezicht zijn toezichthoudende rol vervullen. Risico’s bij woningcorporaties liggen natuurlijk vooral in de projectensfeer.

In het verslagjaar zijn de heren J.G.M. Huffmeijer en J.A. Boogaard, conform het rooster van aftreden, na acht jaar in de Raad van Toezicht van TBV Wonen teruggetreden als lid. In het najaar van 2013 heeft de werving en selectiecommissie voordracht gedaan voor de functie lid van de Raad van Toezicht, mevrouw E.M.C. Melis en de heer J.C.M. Kleijn.

Vergoeding Raad van Toezicht Naam Functie Vaste bezoldiging *

Dhr. drs. J.F.M. Janssen Voorzitter € 12.681 Mevr. A.C.M. Schwartzmans Vicevoorzitter € 9.907 Mevr. drs. S.P.I. Lohf Lid € 9.907 Dhr. J.G.M. Huffmeijer Lid € 9.907 Dhr. J.A. Boogaard Lid € 9.907 *exclusief BTW

De honorering van de Raad van Toezicht vindt plaats conform de aanbevelingen van de Commissie Honorering Commissarissen Woningcorporaties die door de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties werd ingesteld. Door de Regeling Bezoldigingsmaxima toegelaten instellingen ontvangen de twee nieuwe leden van de Raad van Toezicht een lagere honorering. De honorering staat vermeld in de jaarrekening.

Tegenstrijdige belangen en nevenfuncties Geen van de leden van de Raad van Toezicht heeft een arbeidsovereenkomst met TBV Wonen of een andere woningcorporatie. Ook zijn geen van de leden lid van het College van Burgemeester en Wethouders of van de Gemeenteraad waarin TBV Wonen feitelijk werkzaam is. Voor elk van de leden van de Raad van Toezicht is nagegaan of zij zich onafhankelijk kunnen opstellen in de uitoefening van hun functie binnen TBV Wonen. De nevenfuncties van de leden van de Raad van Toezicht leiden niet tot

-46-

belangenverstrengeling met de taken van de Raad van Toezicht en ieder lid kan zich onafhankelijk en kritisch opstellen. Geen van de leden van de Raad van Toezicht is werkzaam bij een instelling op het gebied van de volkshuisvesting met raakvlakken naar TBV Wonen. De Raad van Toezicht heeft in de besluitvorming geen transacties gehad, waarbij binnen de Raad van Toezicht sprake is geweest van tegenstrijdige belangen. Ook de onafhankelijkheid van de accountant is besproken en door de accountant in zijn accountsrapport vastgelegd.

Naam Geb. datum leeftijd

Benoemd per

Zittings - duur per

2013

Herbenoem baar

Aftredend per

Dhr. drs. J.F.M. Janssen 06-05-64 49 jaar

01-01-09 5 jaar nee 01-01-17

Mevr. A.C.M. Schwartzmans

19-06-45 68 jaar 13-02-07 6 jaar nee 13-02-15

Mevr. drs. S.P.I. Lohf 07-01-57 56 jaar

01-01-09 5 jaar nee 01-01-17

Dhr. Drs. J.A. Boogaard 08-04-46 67 jaar

01-01-06 7 jaar nee 31-12-13

Dhr. J.G.M. Huffmeijer 20-02-46 67 jaar

15-12-05 8 jaar nee 15-12-13

Kerncommissies De Raad van Toezicht van TBV Wonen kent in totaal twee kerncommissies te weten: de remuneratiecommissie en de auditcommissie. De werkzaamheden van beide commissies staan beschreven in het Reglement Auditcommissie en het Reglement Remuneratiecommissie. De werkzaamheden van de auditcommissie zijn gericht op een verdieping van het toezicht op de Bestuurder op het brede gebied van de financiën.

Samenstelling Auditcommissie Naam Functie Dhr. drs. J.A. Boogaard Voorzitter Mevr. drs. S.P.I. Lohf Lid Dhr. J.G.M. Huffmeijer Lid

De Auditcommissie is in het verslagjaar vier keer bijeen geweest. Eén keer voor de bespreking van de jaarrekening en het jaarverslag en één keer voor de bespreking van de Beleid, Resultaat en Begroting en werkplan. De Auditcommissie is eveneens één keer aanwezig bij de overlegvergadering tussen Ondernemingsraad en Bestuur over de gang van zaken bij TBV Wonen.

Samenstelling Remuneratiecommissie Naam Functie Dhr. drs. J.F.M. Janssen Voorzitter Mevr. A.C.M. Schwartzmans Lid

De werkzaamheden van de Remuneratiecommissie richten zich op de personele aangelegenheden van de Bestuurder. De Remuneratiecommissie is in het verslagjaar één keer bijeen geweest voor het jaarlijkse beoordelingsgesprek van de bestuurder. Het gesprek is gebaseerd op een vragenlijst die door alle leden van de Raad van Toezicht wordt ingevuld, plus een 360 graden feedback van enkele medewerkers. Het verslag van het beoordelingsgesprek wordt plenair besproken in een vergadering van de Raad van Toezicht.

-47-

Aan het eind van het verslagjaar zijn de heren Boogaard en Huffmeijer, conform rooster van aftreden, teruggetreden als lid van de Raad van Toezicht van TBV Wonen. Om in de vacatures te voorzien is een werving- en selectiecommissie ingesteld. Mevrouw Schwartzmans en mevrouw Lohf hebben kandidaten geselecteerd en voor benoeming voorgedragen in de Raad van Toezicht. Mevrouw mr. E.C.M. Melis en de heer ir. J.C.M. Kleijn. Eén van de vertrekkende leden van de Raad van Toezicht was huurdercommissaris. Aan de Huurdersbelangenvereniging is derhalve in een vroeg stadium gevraagd in de procedure mee te lopen en tot een voordracht te komen. De heer Kleijn is door de HBO voorgedragen als huurdercommissaris.

Deskundigheid en samenstelling Reeds in 2006 werd de governancecode onderschreven en werden een reglement en profielschetsen voor de voorzitter en de leden van de Raad van Toezicht vastgesteld. De gewenste deskundigheden worden bevorderd op het gebied van de volkshuisvesting, vastgoed, financiën, sociaal maatschappelijk, organisatie en management en openbaar bestuur. De samenstelling van de Raad van Toezicht voldoet aan de vereisten. Er is een rooster van aftreden vastgesteld, waarbij een lid maximaal één keer herbenoemd kan worden voor een periode van vier jaar. Deskundigheidsbevordering vindt plaats door het lidmaatschap van de VTW en door specifieke opleidingen.

Financiële verslaglegging en de rol van de interne controller Per kwartaal worden onder andere de financiële gegevens van TBV Wonen gepresenteerd aan de Raad van Toezicht. Bij de goedkeuring van de Raad van Toezicht van het jaarverslag, de jaarrekening en het accountantsverslag, is de accountant altijd aanwezig in de vergadering. De Raad van Toezicht benoemt de accountant. De controlerende accountant wordt voor een periode van vier jaar aangesteld, waarna een andere accountant de controlewerkzaamheden overneemt. Eind 2010 heeft een evaluatie plaatsgevonden van het accountantskantoor en de controlerende accountant. Derhalve zal in 2014 wederom een evaluatie plaatsvinden.

Visitatie In 2013 is TBV Wonen is TBV Wonen voor de tweede keer gevisiteerd. Dit keer was de keuze gevallen op bureau Ecorys als visitator. Waar een 7,0 de norm is, behaalde TBV Wonen het mooie cijfer 7,4. Op alle onderdelen scoorden we ruim boven de norm, waarbij met name de waardering van de belanghouders eruit sprong met een 7,8.

Belanghouders TBV Wonen is zich bewust van haar rol binnen het maatschappelijk middenveld. De rol van belanghouders daarbinnen is essentieel. De Raad van Toezicht ziet dan ook actief toe op de manier waarop de belangen van de belanghouders worden gediend. In 2013 is wederom een belanghoudersbijeenkomst georganiseerd. Verantwoording werd afgelegd over het gevoerde beleid in het voorgaande jaar, het Ondernemingsplan en de resultaten van de visitatie die in het verslagjaar is gehouden.

De Raad van Toezicht heeft grote betrokkenheid bij het reilen en zeilen van de organisatie waar hij toezicht op houdt. Dit betekent dat regelmatig contact plaatsvindt met medewerkers van TBV Wonen. Twee keer per jaar woont de Auditcommissie de Overlegvergadering bij tussen Ondernemingsraad en Bestuur om de gang van zaken bij TBV Wonen te bespreken. Besloten is om in 2014 de Auditcommissie niet de Overlegvergadering tussen Ondernemingsraad en Bestuur meer bij te laten wonen. Dit contact zal worden onderhouden door twee andere leden van de Raad van Toezicht te weten mevrouw Melis en mevrouw Schwartzmans.

-48-

In de Raad van Toezicht van TBV Wonen treden begin 2014 twee nieuwe leden toe op een totaal van vijf leden. Daarmee komt het aantal vrouwen in de Raad van Toezicht op drie.

Voorzitter Lid

Dhr. drs. J.F.M Janssen Mevr. drs. S.P.I. Lohf Vice voorzitter Lid Mevr. A.C.M. Schwartzmans Dhr. ir. J.C.M. Kleijn MBA

Lid Mevr. mr. E.M.C. Melis

-49-

Hoofdstuk 9 Financiële continuïteit

Zo zien wij dat Financiële continuïteit is voor TBV Wonen een belangrijk uitgangspunt. Door ontwikkelingen zoals de sanerings- en verhuurdersheffing, de sterk gestegen nieuwbouwkosten, de stagnerende koopmarkt de invoering van de integrale vennootschapsbelasting en de (tijdelijk) verruiming van de mogelijkheden voor hogere huurverhogingen is een adequate financiële sturing niet alleen een uitdaging maar ook een absolute must. In dat licht bezien is het zeer terecht dat het financieel toezicht van zowel het Waarborgfonds Sociale Woningbouw als van het Centraal Fonds Volkshuisvesting regelmatig wordt aangescherpt. Het Centraal Fonds Volkshuiksvesting heeft een methode ontwikkeld voor de bepaling van het risicoprofiel en het minimale volkshuisvestelijke vermogen. Het Waarborgfonds Sociale Woningbouw stelt naast de eis dat het geborgde vreemd vermogen niet meer mag bedragen dan 50% van de WOZ-waarde ook de eis dat de jaarlijkse kasstromen positief moeten zijn rekening houdend met een normatieve aflossing van 2% van de leningenportefeuille. Inmiddels heeft het WSW haar risicobeoordelingsmodel voor 2014 verder aangepast. In het Ondernemingsplan “Gewoon excellent” zijn voor de beleidsperiode 2013 tot 2016 de algemene financiële doelstellingen als volgt gedefinieerd:

• TBV Wonen wil een solvabiliteit van minimaal 21% op basis van de bedrijfswaarde; • De A-status conform de normen van het CFV behouden; • Een kasstroom uit de operationele activiteiten van minimaal € 10 miljoen; • Te allen tijde toegang tot de kapitaal markt; • Kosten bedrijfsvoering op of onder de referentiewaarde van het CFV; • Huurderving door leegstand en wanbetaling maximaal 1%.

Met bedrijfswaarde in de meerjarenraming bedoelen we de beleidswaarde. In de jaarrekening wordt de waarde van het bestaand bezit per ultimo van het jaar berekend op basis van bedrijfswaarde. De beleidswaarde in de meerjarenraming bestaat uit de bedrijfswaarde aangevuld met de waarde van in de beleidsperiode voorgenomen verkopen en (des) investeringen in onderhoud en nieuwbouw.

-50-

Onze bestemmingen uit de begroting 2013 Strategisch doel: solvabiliteit en financierbaarhei d voldoende in relatie tot investeringen en exploitatie

Solvabiliteit van minimaal 21% op basis van de bedrijfswaarde en behoud A-status conform de normen van het CFV

Systematiek van het CFV is gewijzigd. Solvabiliteits- en continuiteitsoordeel is nu de toezichtsbrief geworden. TBV Wonen voldoet hierin aan de normen. Het oordeel komt overeen met het A1 oordeel. Volgens Corporatie in Perspectief, uitgegeven door het Centraal Fonds dd. 28 november 2013 is de solvabiliteit > 21%

●

Kasstroom uit de operationele activiteiten van minimaal € 11,5 miljoen

De kasstroom over 2013 is uitgekomen op € 11,5 miljoen.

●

Leegstand ten gevolge van onderhoudswerkzaamheden beperken tot 10 dagen

De werkelijke leegstand is iets hoger dan geraamd; 11 ipv 10 dagen. ●

Verkoop van 20 woningen In 2013 zijn 17 woningen en 2 garages verkocht. ●

Huurachterstand maximaal 1,4% De totale achterstand inclusief vertrokken huurders was 31 dec. 2013 1,138%.

●

Huurderving door leegstand te verhuren woningen exclusief nieuwbouw 0,7%.

De leegstand “te verhuren” was in 2013 0,98% en dus hoger dan geraamd. De totale derving was in 2013 2,3%.

●

Resultaat De behoordelingssystematiek van het CFV is gewijzigd. Het solvabiliteits- en continuïteitsoordeel is nu de toezichtbrief geworden. TBV Wonen voldoet hierin aan de normen. Het oordeel komt overeen met het A1 oordeel. Volgens Corporatie in Perspectief, uitgegeven door het Centraal Fonds d.d. 28 november 2013 is de solvabiliteit > 21% In de jaren daarna schommelt de gecorrigeerde solvabiliteit rond de 21%. Reden van deze lage solvabiliteit is dat CFV wel rekening houdt met verhuurdersheffing maar niet met de extra huurinkomsten.

TBV Wonen stelt jaarlijks een meerjarenraming op die op dezelfde voorgenomen activiteiten is gebaseerd als aangeleverd voor het continuïteitsoordeel. Op basis van de meerjarenraming 2014 t/m 2018 stijgt de solvabiliteit van 19,9% ultimo 2013 (op beleidswaarde) naar 27,9% in 2018.

-51-

Begroting en resultaat exploitatie 2013 en 2012

Exploitatie Het netto bedrijfsresultaat bedraagt € 15 miljoen en komt daarmee € 1 miljoen lager uit dan geraamd en € 2,2 hoger dan in 2012. Onderstaand is een specificatie opgenomen van de belangrijkste verschillen ten opzichte van de begroting 2013 en jaarrekening 2012. Exploitatieoverzicht (x € 1.000)

Omschrijving Begroting Rekening Rekening Verschil Verschil

2013 2013 2012 in bedrag in % Huuropbrengsten 40.912 40.288 37.606 2.682 7,1% Bedrijfskosten -10.373 -11.045 -8.551 -2.494 29,2% Onderhoudskosten -6.691 -6.135 -6.841 706 -10,3% Financieringsresultaat -9.696 -9.652 -9.993 341 -3,4% Resultaat uit verhuur 14.152 13.456 12.221 1.235 10,1% Verkoop bestaand bezit 2.575 1.979 1.504 475 31,6% Resultaat uit verhuur en verkoop 16.727 15.435 13.725 1.710 12,5% Resultaat koop en deelnemingen -250 -198 -706 508 Beheersmatige investeringen -163 -292 -292 Incidentele opbrengsten 61 61 Maatschappelijke investeringen -500 -169 -418 249 Bruto bedrijfsresultaat 15.814 14.837 12.601 2.236 17,7% Vennootschapsbelasting 126 126 126 0 Netto bedrijfsresultaat 15.940 14.963 12.727 2.236 17,6% Waardeveranderingen MVA: Afschrijvingen -8.731 -8.657 -9.258 601 Overige mutaties MVA 1.538 -12.602 4.581 -17.183 Totaal waardeverandering -7.193 -21.259 -4.677 -16.582 354,5% Jaarresultaat 8.747 -6.296 8.050 -14.346 -178,2% Herwaardering rechtstreeks in eigen vermogen -4.176 11.695 -15.871 -135,7% Mutatie eigen vermogen 8.747 -10.472 19.745 -30.217 -153,0% Toelichting exploitatie 2013 Het resultaat uit verhuur is feitelijk de belangrijkste indicator voor de exploitatie van het gehele bezit. Voor 2013 bedraagt het resultaat uit verhuur 33% van de huuropbrengst. Dit is 1 % lager dan de raming en 1% hoger dan in 2012. Het langjarig gemiddelde van TBV Wonen ligt rond de 25%. Het netto bedrijfsresultaat is met 16% gestegen. Belangrijkste oorzaken daarvan zijn de lagere onderhoudskosten, de hogere opbrengst uit verkoop bestaand bezit en het lagere verlies op deelnemingen. Het jaarresultaat is ten opzichte van 2012 sterk gedaald en is ook lager geraamd. Dit wordt veroorzaakt door de lagere bedrijfswaarde van het sociaal bezit o.a. door het opnemen van de verhuurdersheffing. Ook de marktwaarde van het commercieel bezit is in 2013 gedaald ten opzichte van de waarde in 2012. Een deel van deze mutaties zijn ook opgenomen in de post “Herwaardering rechtstreeks in eigen vermogen”.

-52-

Overzicht onderhoud In onderstaand overzicht is het totale onderhoud opgenomen conform onderhoudsbegroting 2013 alsmede de realisatie over 2013 en 2012. Het onderhoud is te onderscheiden in twee hoofdcategorieën. De eerste categorie betreft het onderhoud dat ten laste komt van de reguliere exploitatie en daardoor onderdeel uitmaakt van het resultaat uit verhuur. De tweede categorie betreft onderhoud dat als een investering moet worden beschouwd. De verantwoording van de tweede categorie onderhoud vindt gedeeltelijk plaats via de overige kosten in de exploitatie en gedeeltelijk via de waardeveranderingen van de materiële vaste activa (MVA).

Begroting

2013

Rekening

2013

Rekening

2012

Rekening

2011

Rekening

2010

Rekening

2009

Resultaat uit verhuur 14.152 13.456 12.221 13.178 11.475 10.020

Res. uit verhuur & verkoop 16.727 15.435 13.725 17.043 17.012 18.166

Netto bedrijfsresultaat 15.940 14.763 12.727 16.659 17.506 16.695

8.000

10.000

12.000

14.000

16.000

18.000

20.000

Bed

rag

x €

1.00

0

Ontwikkeling exploitatie2009 - 2013

Begroting

2013

Rekening

2013

Rekening

2012

Rekening

2011

Rekening

2010

Rekening

2009

Totaal exploitatieonderhoud 7.112 6.478 7.010 5.420 5.861 5.892

Tot. onderhoud t.l.v. exploitatie 6.929 5.985 6.509 4.729 5.135 5.398

Tot. o.b.v. onderhoudsbegroting 7.092 6.075 6.841 5.531 6.446 9.699

Totaal onderhoud 7.092 6.432 7.189 6.255 10.182 10.738

4.500

5.500

6.500

7.500

8.500

9.500

10.500

Be

dra

g x

€1

.00

0,-

Ontwikkeling exploitatieonderhoud2009 - 2013

-53-

Overzicht exploitatieonderhoud en beheersmatig onderhoudsinvesteringen (x € 1.000,-) Omschrijving Begroting Rekening Rekening Verschil Verschil 2013 2013 2012 bedrag in % Exploitatieonderhoud Storingsonderhoud 1.452 1.961 1.815 146 8% Mutatieonderhoud 1.382 1.261 1.508 -247 -16% Subtotaal NPO 2.834 3.222 3.323 -101 -3% Contracten, keuringen en jaarlijks onderhoud 1.161 1.205 1.197 8 1% Planmatig onderhoud 3.018 2.004 2.408 -404 -17% Wettelijk verplichte aanpassingen 79 31 79 -48 -61% Subtotaal 4.258 3.240 3.684 -444 -12% Woningaanpassingen en brandschades 20 80 114 -34 -30% Vergoeding aanpassingen en brandschade 0 -64 -111 47 -42% Subtotaal 20 16 3 13 Totaal exploitatieonderhoud 7.112 6.478 7.010 -532 -8% Opbrengsten BTW voordeel door uitvoering eigen onderhoudsdienst -309 -107 -279 172 -62% Door te belasten aan derden of fondsen -386 -223 -163 73% Totale opbrengsten -309 -493 -501 8 -2% Nieuwbouw / verkocht bezit 126 Totaal onderhoud t.l.v. exploitatie 6.929 5.985 6.509 -524 -8% Beheersmatige onderhoudsinvesteringen Beheersmatige zaken 163 90 61 Verbouwing entree's 272 Totaal beheersmatig onderhoudsinvesteringen 163 90 333 -243 Totaal op basis van onderhoudsbegroting 7.092 6.075 6.841 -766 -11% Investeringen PKVW, opplussen Opplussen woongebouwen diverse complexen 118 158 Opplussen woningen diverse complexen 53 37 Totaal investeringen PKVW, opplussen 0 171 196 -25 -13% Onderhoudskosten voorgaande jaar 186 152 34 22% Totaal onderhoud 7.092 6.432 7.189 -757 -11%

-54-

Toelichting Het niet-planmatig onderhoud (NPO) is ten opzichte van vorig jaar met 3% gedaald, maar is ruim 13% hoger dan geraamd. Evenals in 2012 waren de kosten in 2013 extra hoog omdat bij mutatie nu extra werkzaamheden worden uitgevoerd in de badkamer en keuken bij woningen waar nog geen groot onderhoud is uitgevoerd. Het planmatig onderhoud was in 2013 ruim € 0,4 miljoen lager dan in 2012 en € 1 miljoen lager dan begroot. Dit zijn vooral posten die vervallen zijn of opnieuw zijn geraamd in 2014. Mede door deze daling komt het onderhoud dat t.l.v. de exploitatie wordt gebracht 8 % lager uit dan in 2012. Totaal, inclusief de kosten over voorgaande jaren, zijn de uitgaven in 2013 11% lager dan in 2012.

Overzicht kasstroom Onderstaande opzet is wat betreft de kasstroom uit operationele activiteiten gelijk aan het model van het WSW. Op basis hiervan toetst het WSW of sprake is van een positieve operationele kasstroom. Kasstroomoverzicht (x € 1.000,-)

Omschrijving

Begroting Rekening Rekening Verschil Verschil

2013 2013 2012 in bedrag in %

Operationele activiteiten Saldo ingaande kasstromen 45.485 44.246 42.518 1.728 4% Saldo uitgaande kasstromen -34.464 -32.421 -30.350 -2.071 7% Kasstroom uit operationele activiteiten 11.021 11.825 12.168 -343 -3% af: genormeerde aflossing -5.536 -5.536 -5.411 -125 2% Saldo operationele kasstromen 5.485 6.289 6.757 -468 -7% (Des)investeringsactiviteiten Verkoopontvangsten bestaande huurwoning 3.075 2.390 1.680 710 42% Verkoopontvangsten koopwoningen 4.195 502 0 502 Nieuwbouw huurwoningen -53.258 -47.748 -28.196 -19.552 69% Woningverbeteringen woningen -13.537 -9.140 -10.557 1.417 -13% Nieuwbouw koopwoongelegenheden -3.402 0 -611 611 -100% Verkoopkosten -500 -155 -67 -88 131% Overige investeringen -350 -16 -1.392 1.376 -99% Saldo (des)investeringskasstroom -63.777 -54.167 -39.143 -15.024 38% Financieringsactiviteiten Nieuwe leningen 66.025 70.000 30.000 40.000 133% Aflossing leningen -26.138 -26.270 -23.726 -2.544 11% Saldo financieringskasstroom 39.887 43.730 6.274 37.456 597% Kasstromen voorgaande jaren Ingaande kasstroom 0 432 2.191 -1.759 -80% Uitgaande kasstroom 0 -868 -1.358 490 -36% Saldo kasstroom voorgaande jaren -436 833 -1.269 -152% Mutatie liquide middelen -12.869 952 -19.868 20.820 -105% Liquide middelen per 1-1 12.907 9.146 29.014 Liquide middelen per 31-12 38 10.098 9.146

-55-

Toelichting De kasstroom uit operationele activiteiten is 3% lager dan in 2012. Dit wordt o.a. veroorzaakt door de hogere huurderving. De kasstroom is gelijk aan 4,3% van de leningsschuld per ultimo 2012. Hiermee voldoet TBV Wonen ruimschoots aan de norm van 2% van de leningsschuld die het WSW in het kader van de borging stelt aan de operationele kasstroom. Het saldo van de (des) investeringen is in 2013 38% hoger dan in 2012. Dit is vooral veroorzaakt door de grote nieuwbouwprojecten die in 2013 zijn opgeleverd.

Onrendabele investeringen 2013 In 2013 zijn onrendabele investeringen verantwoord voor de volgende nieuwbouw- en renovatieprojecten. Mariahof, MTS-terrein en ’t Laar zijn projecten die voorlopig niet door gaan en waar de investeringen als onrendabel afgeboekt zijn.

Onrendabele investeringen 2013 (x € 1.000) Omschrijving Aantal Totaal Mariëngaarde 29 2.301 Mariahof 267 MTS terrein en 't Laar 38 2.606

Ontwikkeling bedrijfswaarde 2013 ten opzichte van 2 012 en 2011 Onderstaand is weergegeven de totale bedrijfswaarde alsmede de bedrijfswaarde per verhuureenheid per ultimo jaar.

Bedrijfswaarde sociaal en commercieel bezit (x € 1.000)

Omschrijving Rekening Rekening Rekening

2013 2012 2011 Begin boekjaar 351.500 340.671 336.196 Mutaties: Verbeteringen bestaand bezit 14.260 -465 -6.077 Verkoop bestaand bezit -719 -698 -2.115 Einde exploitatie 0 -422 -6.860 Nieuwbouw / aankoop 81.835 254 20.452 Autonome mutatie -13.050 12.160 -925 Saldo mutaties bedrijfswaarde 82.326 10.829 4.475 Bedrijfswaarde ultimo boekjaar 433.826 351.500 340.671 Bedrijfswaarde per vhe 58,0 53,1 51,1

De bedrijfswaarde stijgt ten opzichte van 2012 vooral door opgeleverde nieuwbouw in 2013 en renovaties van bestaand bezit. Het opnemen van de verhuurdersheffing tot en met 2027 heeft geleid tot een forse daling van de bedrijfswaarde. Dit wordt deels gecompenseerd door de hogere huurstijging en de lagere indexering op kosten van beheer en de onderhoud over de periode 2014 tot 2018. Door de opgeleverde nieuwbouw is er toch nog sprake van een stijging van de gemiddelde bedrijfswaarde per verhuureenheid van € 5.000,-. Als de verhuurdersheffing voor 5 jaar zou worden meegenomen zou de bedrijfswaarde € 21 miljoen hoger zijn. De verhuurdersheffing meenemen tot het einde van de exploitatieperiode geeft een bedrijfswaarde die € 14 miljoen lager is.

-56-

Een volledig overzicht van de mutaties is opgenomen in de jaarrekening.

Ontwikkeling volkshuisvestelijk vermogen 2013 ten o pzichte van 2012 en 2011 Onderstaand is weergegeven het totale volkshuisvestelijk vermogen alsmede het volkshuisvestelijk vermogen per verhuureenheid ultimo jaar.

Volkshuisvestelijk vermogen bezit (x € 1.000)

Omschrijving Rekening Rekening Rekening

2013 2012 2011 Volkshuisvestelijk vermogen 132.151 112.406 107.711 Stelselwijziging 5.508 Herwaardering in boekjaar -4.176 11.695 -8.746 Jaarresultaat -6.496 8.050 7.933 Volkshuisvestelijk vermogen 121.479 132.151 112.406 Balanstotaal 478.194 444.111 422.925 Solvabiliteit 25,4% 29,8% 26,6% Volkshuisvestelijk vermogen per vhe 16,3 20,0 16,8

Door de lagere waardering van het zowel het sociaal als het commercieel bezit daalt het vermogen per 31 december 2013 van € 132 naar € 122 miljoen. De solvabiliteit daalt van 29,8% naar 25,4% per 31 december 2013. We voldoen daarmee nog ruim aan de minimale solvabiliteit van 21%.

2013 2012 2011 2010 2009

Bedrijfswaarde per vhe 58 53,1 51,1 50,6 50,4

46

48

50

52

54

56

58

60B

edra

g x

€1.

000

Ontwikkeling bedrijfswaarde per vhe2009 - 2013

-57-

Ontwikkeling resultaat uit verhuur, volkshuisvestel ijk vermogen en operationele kasstroom, op basis van beleidswaarde voor de perio de 2014 t/m 2018 Onderstaande cijfers zijn gebaseerd op de oorspronkelijk meerjarenbegroting. Bij de vaststelling van de meerjarenraming is het medio 2010 geformuleerde beleid omtrent de kasstromen uitgangspunt geweest. Dit beleid komt er op neer dat de jaarlijkse kasstroom van de operationele activiteiten minimaal 110% dient te bedragen van 2% van de leningsschuld. Met deze norm voldoet TBV Wonen enerzijds ruimschoots aan de voorwaarde van het WSW dat de operationele kasstroom minimaal gelijk moet zijn aan 2% van de leningsschuld, terwijl anderzijds de afhankelijkheid van de opbrengst uit verkoop bestaand bezit wordt teruggedrongen. Ook worden de uitkomsten afgezet tegen de nieuwe normen die door het WSW worden gehanteerd, zoals: rentedekkingsratio (ICR), rentegevoeligheid (Loan to Value) en aflossingsverdiencapaciteit (DSCR). In onderstaand overzicht zijn de belangrijkste uitgangspunten, gegevens en resultaten opgenomen uit de meerjarenraming

2013 2012 2011 2010 2009

Solvabiliteit in % 25,4 29,8 26,6 27,0 30,0

Volkshuisvestelijk vermogen per

vhe x € 1.00016,3 20 16,8 16,2 17,4

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

Ontwikkeling volkshuisvestelijk vermogen2009 - 2013

-58-

Meerjarenraming 2014 t/m 2018 (bedragen x € 1.000) Omschrijving Norm 2014 2015 2016 2017 2018 Aantallen huurwoningen:

Verkopen -20 -20 -20 -20 -20

Uit exploitatie -148

Nieuwbouw 116 216

Verhuureenheden ultimo jaar 7.569 7.399 7.379 7.575 7.555

Aantal nieuwbouw koop 10 0 0 0 0

Parameters:

Disconteringsrente 5,25 5,25 5,25 5,25 5,25

Huurverhoging 4,50 3,75 3,75 3,75 2,00

Indexering bedrijfskosten 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00

Indexering onderhoudskosten 2,58 3,00 3,00 3,00 3,00

Investeringen:

Bestaand bezit -4.020 -11.935 -9.444 -9.200 -9.150

Nieuwbouw huur -16.997 -11.210 -20.814 -9.853 0

Resultaten:

Resultaat uit verhuur 11.869 11.990 13.569 14.273 13.450

Resultaat uit verhuur in % huuropbrengst

26% 25% 27% 27% 24%

Verkoop bestaand bezit 2.482 2.584 2.266 2.222 2.188

Maatschappelijke investeringen -500 -500 -500 -500 -500

Beheersmatig onderhoud -190 -200 -200 -200 -200

Verlies koopgarant -250

Resultaat bedrijfsresultaat 13.411 13.874 15.135 15.795 14.938

Vennootschapsbelasting 126 0 0 0 0

Netto bedrijfsresultaat 13.537 13.874 15.135 15.795 14.938

Afschrijvingen -9.373 -9.456 -9.784 -10.459 -11.019

Resultaat waardeveranderingen 5.878 5.401 5.734 5.839 7.317

Jaarresultaat 10.042 9.819 11.085 11.175 11.236

Volkshuisvestelijk vermogen 103.366 113.185 124.270 135.445 146.681

Solvabiliteit min. 21% 22% 23% 24% 26% 28%

Kasstroom:

Operationele kasstroom obv definitie WSW 11.320 11.905 13.062 14.000 13.234

Toegerekende rente aan invest. 361 281 776 227 0

Af: genormeerde aflossing -6.411 -6.459 -6.653 -6.962 -7.019

Saldo 5.270 5.727 7.185 7.265 6.215

-59-

Omschrijving Norm 2014 2015 2016 2017 2018 Aflossingspotentieel vreemd vermogen

min. 2,2% 3,5% 3,7% 3,9% 4,0% 3,8%

Rentedekkingsratio (ICR) min. 1,4 1,93 1,95 1,98 1,95 1,88

Financiering investeringen:

Investering nieuwbouw huurwoningen en woningverbetering

20.398 23.880 30.562 18.825 9.150

Financiering door:

Kasstroom operationele activiteiten

11.320 11.905 13.062 14.000 13.234

Kasstroom verkoop bestaand bezit

2.482 2.584 2.266 2.222 2.188

Externe financiering 6.596 9.391 15.234 2.603 -6.272

Financiering in % van investering nieuwbouw en bestaand bezit:

Kasstroom operationele activiteiten

56% 50% 43% 74% 100%

Verkoop bestaand bezit 12% 11% 7% 12% 0

Investerings/financieringsratio max. 79% 32% 39% 50% 14% 0

Investeringen nieuwbouw koop -1.795 0 0 0 0

Verkoopopbrengsten 1.850 0 0 0 0

Rentegevoeligheid:

Totaal leningschuld per 31-12 322.951 332.625 348.080 350.954 345.409

Materiële vaste activa op basis van beleidswaarde

460.034 467.182 480.447 489.057 494.314

Rentegevoeligheid (Loan to Value, LTV)

max. 75% 70% 71% 72% 72% 70%

Renterisico:

Bedrag waarover renterisico wordt gelopen in boekjaar

13.241 12.568 36.430 21.207 0

Renterisico leningenportefeuille per ultimo voorgaand boekjaar

max. 15% 4,1% 3,9% 11,4% 6,6% 0,0%

Bedrag waarover renterisico wordt gelopen inclusief nieuwe leningen

21.572 27.200 57.0000 29.407 0

Renterisico per jaar 6,7% 8,4% 17,8% 9,2% 0,0%

Faciliteringsvolume:

Faciliteringsvolume in jaar 100.564 106.091 78.729

Restant borgingsruimte 86.564 106.091 78.729

-60-

Parameters In vergelijking met de beleidsperiode 2013 t/m 2017 is een aantal parameters aangepast. De belangrijkste zijn:

• gemiddelde indexering bedrijfskosten was 2% en nu 3%; • gemiddelde huurverhoging was 2% en nu 4%, • de verhuurdersheffing is gemiddeld in de jaren 2013 t/m 2016 opgenomen voor

gemiddeld € 3.340,- per € 1 miljoen WOZ-waarde voor sociale huurwoningen; daarna van 2018 tot 2027 voor € 5.360,-. Dit laatste komt overeen met een bedrag van ongeveer € 700,- per sociale huurwoning.

Resultaten De resultaten uit verhuur blijven nominaal redelijk stabiel en komen uit op gemiddeld 25,5% De netto bedrijfsresultaten (inclusief verkoop bestaand bezit en vennootschapsbelasting) vertonen hetzelfde beeld, met een gemiddelde rond de € 15 miljoen. Het volkshuisvestelijk vermogen bedraagt gemiddeld 24,5% en blijft daarmee boven de norm van 21% van TBV Wonen en voldoet daarmee ook aan de normen van het CFV. De jaarlijkse kasstroom voldoet ruimschoots aan de fictieve aflossingsnorm van 2% van het WSW, terwijl de rentedekkingsratio (ICR) gemiddeld 1,9 bedraagt en daarmee voldoet aan de minimum norm van WSW en TBV Wonen van 1,4. De investeringen in huurwoningen en bestaand bezit bedragen in totaal € 103 miljoen. Hiervan wordt € 63 miljoen (62%) gefinancierd uit de operationele kasstroom, € 12 miljoen (11%) uit verkoop bestaand bezit en € 28 miljoen (27%) met geldleningen. De afhankelijkheid van de te realiseren verkoopopbrengsten uit bestaand bezit voor de financiering van de investeringen is beperkt. Doorgerekend is dat indien de verkoopopbrengsten niet worden gerealiseerd de investeringsambitie niet behoeft te worden bijgesteld en blijven we voldoen aan de norm van Loan to Value van 75%. De aflossingsverdiencapaciteit wordt bepaald door de DSCR. Dit kengetal geeft aan of er tot einde looptijd van het bezit voldoende kasstromen worden gegenereerd voor rentebetaling en aflossing van de leningen. De DSCR behoort minimaal 1,0 te bedragen en hoe hoger dit getal des te gunstiger. Op basis van de meerjarenbegroting bedraagt de DSCR eind 2013 1,32 en zit daarmee ruim boven de norm van het WSW. De investeringen in koopwoningen zijn in de huidige begroting beperkt tot € 1,8 miljoen. De start van een project vindt niet eerder plaats dan dat minimaal 70% is verkocht. Het resterende risico is voor TBV Wonen aanvaardbaar. Zelfs in de situatie dat en geen huurwoningen worden verkocht en de resterende 30% van de koopwoningen ook niet zouden worden verkocht, is het niet noodzakelijk om onze investeringsambitie bij te stellen. Het bedrag waarover jaarlijks renterisico wordt gelopen mag niet meer bedragen dan 15% van de leningenportefeuille. In de beleidsperiode bedraagt het maximale risico 11,4%. Indien rekening wordt gehouden met nieuw aan te trekken geldleningen bedraagt het maximale risico in enig jaar 17,8%. De financieringsbehoefte bedraagt gedurende de beleidsperiode € 135 miljoen. Het faciliteringsvolume is voor 2013 op basis van de meerjarenbegroting 2014 t/m 2018 vooralsnog berekend op een bedrag van € 101 miljoen en is gebaseerd op de financieringsbehoefte in de eerste drie jaar. Hiervan is intussen € 14 miljoen aangetrokken.

-61-

In 2017 en 2018 is de ruimte € 29 miljoen. Dit betekent dat alle leningen door het WSW geborgd kunnen worden. Hierbij is nog geen rekening gehouden met eventuele niet-DAEB investeringen die in de huidige begroting zijn opgenomen. Deze investeringen worden niet geborgd door het WSW en moeten uit eigen middelen gefinancierd worden.

Vervreemding Met de Gemeente Tilburg is afgesproken dat we vanaf 2005 350 huurwoningen zullen verkopen. De opbrengst dient ter dekking van onrendabele investeringen in de nieuwbouw. Tot en met het verslagjaar zijn 314 huurwoningen verkocht, waarvan 17 woningen in 2013. De verkoopopbrengst komt niet in zijn geheel ten goede van TBV Wonen. Bij de afkoop van de erfpacht is door de Gemeente Tilburg bedongen dat bij verkoop van sociale huurwoningen de corporatie alsnog, onder aftrek van de actuele sociale kavelprijs, de grondprijs moet betalen die geldt voor de vrije sector. Dit geldt niet voor woningen die met Koopgarant worden verkocht. Over de periode 2005 t/m 2012 hebben we voor 170 woningen een bedrag van € 6.094.000,- betaald. Over de verkopen in 2013 zijn we aan de Gemeente Tilburg voor 9 woningen nog een bedrag aan grondkosten verschuldigd van € 341.200,-. Dit is gemiddeld per woning € 37.900,-. Beleggingen en financieringen Het treasurystatuut is in 2013 geactualiseerd. Het statuut wordt één keer per drie jaar op actualiteitswaarde getoetst. In 2013 heeft deze toets plaatsgevonden. De belangrijkste doelstellingen in dit statuut zijn:

- waarborgen van een blijvende toegang tot de gelden kapitaalmarkt (door onder andere te voldoen aan de WSW-normen);

- beheersen van renterisico’s; - waarborgen van de liquiditeitspositie (door middel van aantrekken van gelden in

rekening-courant en/of kasgeld); - realiseren van een zo hoog mogelijk rendement op het eigen vermogen binnen de

randvoorwaarden van het financierings- en beleggingsbeleid door: o een optimaal rendement op liquide en belegde middelen; o een zo laag mogelijke vermogenskostenvoet van het vreemd vermogen.

- het jaarlijks opstellen van een treasury jaarplan. Financiering Ons financieringsbeleid is erop gericht dat de gemiddelde financieringsrente van het totaal aan leningen zo laag mogelijk te houden en dat jaarlijks over niet meer dan 15% van de leningenportefeuille renterisico wordt gelopen. Voor 2013 is in het jaarplan opgenomen dat de financieringsrente voor een lening niet meer mag bedragen dan 4,50%. In 2013 zijn 3 leningen aangetrokken en gestort voor een totaal bedrag van € 70 miljoen. De gemiddelde rente voor deze leningen was 3%. De leningenportefeuille bestaat per ultimo 2013 uit 31 leningen. Het totaalbedrag bedraagt € 321 miljoen. De gemiddelde rentevoet bedraagt 3,88%. In geen enkel jaar bedraagt het renterisico meer dan 15% van de leningenportefeuille. We hebben volledige toegang tot de kapitaalmarkt. Beleggingen Het eigen vermogen is voor 100% intern belegd. Door een actief cashmanagement streven we naar een zo optimaal mogelijk rendement op haar liquide middelen. Het gemiddelde rendement bedroeg in 2013 1,1%.

-62-

Financiële ondersteuning van buitenlandse instellingen heeft niet plaatsgevonden, behoudens de garantie die verstrekt is aan de Stichting DIGH voor leningen die zij heeft aangetrokken bij de BNG. Dit zijn leningen voor sociale woningbouw in Montenegro. Bezwaren Het beleid is erop gericht dat we de aan te trekken geldleningen borgen door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Het WSW staat ook borg voor de leningen die door de Gemeente Tilburg zijn verstrekt. De leningen die in 2013 zijn aangetrokken zijn geborgd door het WSW. Risicomanagement We hebben in 2013 beperkte vorderingen gemaakt met het opzetten en implementeren van risicomanagement. De bedoeling is dat leidinggevenden risico’s in de bedrijfsprocessen onderkennen en dat zij daar vervolgens actief op gaan sturen. Bij de tussentijdse controle is door BDO de wijze waarop wij omgaan met het beheersen van onze risico’s onderzocht. Hierbij is nagegaan welke beheersingsinstrumenten we binnen de organisatie hanteren en in hoeverre deze voldoende zekerheid geven dat de risico’s geborgd worden. Ook is de risicobereidheid en de afstemmingen met de toezichthouder beoordeeld. Op basis van de bevindingen van de accountant is per onderkend risicogebied een score toegekend aan de risico’s die we lopen. In de score zijn de getroffen interne beheersingsmaatregelen meegenomen. Op basis van de uitgevoerde controle worden door de accountant in de managementletter van 17 januari 2014 de risico’s als volgt ingeschat:

Score Laag Gemiddeld Hoog 2012 Branche

Risico 1 2 3 4 5 6 7 8 9

A. Woningmarktrisico x 2 3

B. Financieel risico x 2 4

C. Rapporteringsrisico x x 3/4 3

D. Projectrisico x 4 4

E. Onderhoudsrisico x 3 3

F. Overige bedrijfsprocessen

x 3 3

G. Fiscale risico x 2 3

H. Wet- en regelgeving x 4 4

In 2012 bedroeg het gemiddelde risico 2,9; in 2013 is het gemiddelde gestegen naar 3,1. Deze verhoging wordt veroorzaakt door de overige bedrijfsprocessen, waar de score verhoogd is van 3 naar 5. Inmiddels zijn er maatregelen getroffen om deze risico’s te beperken. Het gemiddelde in de branche ligt op een gemiddelde van 3,4.

Overige risico’s De scheiding van wonen en zorg heeft ook financiële consequenties voor TBV Wonen. De huurovereenkomst met Schakelring voor het project Zonnehof, dat eind 2013 is opgeleverd, voorziet in de mogelijkheid voor Schakelring minder zorgappartementen te huren dan er worden gerealiseerd. Het risico bestaat dat deze appartementen tegen een lagere huur

-63-

moeten worden verhuurd dan overeengekomen met Schakelring. De Wever heeft inmiddels de huurovereenkomst voor St Jozefzorg opgezegd. Er is nog geen overeenstemming over de restant looptijd of afkoopsom van de overeenkomst. Via TBV Holding BV en TBV Triborgh Bouwontwikkeling BV participeert TBV Wonen in VOF Triborgh Piushaven, Udenhout & Koolhoven en Triborgh Koolhoven BV. Gelet op de problemen op de woningmarkt en de risico’s van projectontwikkeling zal TBV Wonen haar participatie in Triborgh in 2014 nader beoordelen. Het financiële risico voor TBV Wonen bedraagt ongeveer € 2,7 miljoen. Overige werkzaamheden en deelnemingen Algemeen De huisvesting van de primaire doelgroep is en blijft de hoofdzaak, maar daarnaast wordt door de organisatie ook energie gestoken in neventaken. Sommige van deze taken zijn ondergebracht in aparte rechtspersonen waarin TBV Wonen een 100% dan wel een gedeeltelijk belang heeft. De activiteiten van deze rechtspersonen zijn bedoeld om de volkshuisvestelijke opgaven in Tilburg te realiseren en passen daarmee binnen de mogelijkheden en grenzen die het BBSH daaraan stelt. Met betrekking tot dit hoofdstuk worden onder overige werkzaamheden en deelnemingen alle activiteiten beschouwd die niet onder onze juridische vlag vallen. Dit betreft deelnemingen in TBV Holding BV en de daaraan gekoppelde Triborgh structuur. TBV Wonen heeft in 1999 de TBV Holding BV opgericht die als moeder fungeert voor Triborgh Bouwontwikkeling BV. Deze BV maakt, samen met zeven andere Triborgh BV’s, deel uit van VOF Triborgh Piushaven, Udenhout & Koolhoven en Triborgh Koolhoven BV. De samenwerking is aangegaan om een aantal redenen, waarvan risicospreiding en marktpositie de belangrijkste zijn. We lopen financieel risico over het ingebrachte (aandelen)kapitaal en de ingebrachte financiering die, direct of indirect, aan onderstaande deelnemingen/verbindingen zijn verstrekt. Het maximale risicoprofiel is op basis van het door TBV Wonen aan deze deelnemingen/verbindingen verstrekte leningen en kapitaal als volgt gekwantificeerd.

TBV Holding BV TBV Holding BV is op 30 december 1999 door ons opgericht en is de moedermaatschappij van TBV Triborgh Bouwontwikkeling BV en van Tympanon Projectontwikkeling BV. Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 453.780,-, waarvan 20% is geplaatst en gestort. De holding heeft per ultimo 2013 een eigen vermogen van € 814.130,-. Dit bedrag is inclusief de niet uitgekeerde resultaten t/m 2013, zijnde een bedrag van totaal € 723.374,-. Ten behoeve van de deelneming in TBV Triborgh Bouwontwikkeling BV heeft TBV Wonen aan de holding een rentedragende geldlening beschikbaar gesteld. Het saldo van de geldlening bedraagt per ultimo 2013 € 778.688,-. Het bedrag waarover TBV Wonen per ultimo 2013 risico loopt bedraagt € 1.592.818,-. Consolidatie vindt plaats met Stichting TBV .

Duurzame Energie Exploitatie TBV Wonen BV De Duurzame Energie Exploitatie TBV Wonen BV (DEET BV) is op 30 mei 2013 opgericht door TBV Holding BV, met als doel het beheren van energie-installaties en leveren van energie ten behoeve van huurders van de toegelaten instelling TBV Wonen, alsmede eventueel naastgelegen complexen. De betreffende installaties zijn en blijven eigendom van TBV Wonen en worden verhuurd aan DEET BV. Per 31 december 2013 was er de installatie van Het Brokaat in exploitatie. Per 1 januari 2014 komt hier Zonnehof bij. In de loop van 2014 worden nog 2 bestaande installaties in beheer genomen. Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 1. De BV heeft per ultimo 2013 een eigen vermogen van € 120,-.

-64-

TBV Triborgh Bouwontwikkeling BV Doelstelling van TBV Triborgh Bouwontwikkeling BV is het participeren in VOF Triborgh Piushaven, Udenhout & Koolhoven en Triborgh Koolhoven BV en is door TBV Holding BV opgericht op 30 december 1999. Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 90.756,-, waarvan 20% is geplaatst en gestort. Het eigen vermogen bedraagt per ultimo 2013 € 735.160,-. Dit bedrag is inclusief de niet uitgekeerde resultaten t/m 2013, zijnde een bedrag van € 717.009,-. Voor deelname aan de VOF heeft de BV € 453.780,- gestort. Voor de financiering van de deelname heeft de BV een lening bij TBV Holding gesloten welke ultimo 2011 € 854.053,- groot is. Het bedrag waarover de holding per ultimo 2013 risico loopt bedraagt € 1.589.213,-.

Fiscale eenheid Vanaf 1 januari 2012 is er sprake van een fiscale eenheid tussen TBV Wonen, TBV Holding BV en TBV Triborgh Bouwontwikkeling BV voor de vennootschapsbelasting. In 2013 is hier DEET BV aan toegevoegd. Vanaf 1 jan. 2014 is er ook een fiscale eenheid van toepassing op de BTW.

VOF Triborgh Piushaven, Udenhout & Koolhoven, voorh een Triborgh Bouwontwikkeling VOF Doelstelling van de VOF is het gezamenlijk, en voor gezamenlijke rekening drijven van een projectontwikkelingsbedrijf in de Gemeente Tilburg. In de VOF participeren naast TBV Triborgh Bouwontwikkeling BV: 1. Alphons Coolen 2. André Doevendans 3. Heerkens van Bavel 4. Remmers Bouwgroep 5. Tiwos 6. Van der Weegen 7. De Wilde / vanaf 12 juni 2007 Gezamenlijke Participatie Triborgh BV Elke participant heeft € 453.780,- gestort in het kapitaal van de VOF. Het gezamenlijke vermogen van de VOF bedraagt per ultimo 2013 € 10.708.598,-. Hierin is opgenomen een bedrag van € 7.078.358,- aan nog niet uitgekeerde winst t/m 2013. Van de nog niet uitgekeerde winst komt 1/8 deel ten gunste van TBV Triborgh Bouwontwikkeling BV. Op 12 juni 2007 is de deelneming van De Wilde overgenomen door de 7 andere participanten in de VOF, hiervoor is de Gezamenlijke Participatie Triborgh BV opgericht. De VOF heeft voor 100% een deelneming in Triborgh Koolhoven BV. Daarnaast participeert de VOF in Koolhoven Beheer BV. Voor de financiering van onroerend goed heeft de VOF een lening aangetrokken waarvoor we garant staan voor € 1.134.000,-.

Triborgh Koolhoven BV Doelstelling is het optreden als commanditair vennoot in de Grondexploitatiemaatschappij Koolhoven CV. Het eigen vermogen per ultimo 2013 bedraagt € 190.641,-. De BV participeert voor 40% in Grondexploitatiemaatschappij Koolhoven CV. Dit is een consortium van grondeigenaren voor de geplande bouw van ongeveer 2.000 nieuwbouwwoningen. Hiervan is 20% bestemd voor de sociale huur. Indirect participeert TBV Wonen via TBV Triborgh Bouwontwikkeling BV voor 5,8% in de Grondexploitatiemaatschappij Koolhoven CV.

Koolhoven Beheer BV Doelstelling is het optreden als beherend vennoot van de Grondexploitatiemaatschappij Koolhoven CV.

-65-

Grondexploitatiemaatschappij Koolhoven CV De CV is een consortium van grondeigenaren voor de geplande bouw van ongeveer 2.000 nieuwbouwwoningen. In het consortium participeren naast Triborgh Koolhoven BV: 1. Rotij Koolhoven BV 2. Van Wanrooij Koolhoven BV 3. Klok Koolhoven BV.

Triborgh Vastgoed BV Op 11 april 2008 is TBV Triborgh Bouwontwikkeling BV voor 1/8 deel eigenaar geworden van Triborgh Vastgoed BV. Deze BV was eerst eigendom van Triborgh Bouwontwikkeling VOF. Het gestorte kapitaal bedraagt € 18.151,-. Het eigen vermogen per ultimo 2013 bedraagt € 29.356,-. De BV vormde samen met Moonen Projectontwikkeling BV de VOF Fabriekskwartier. Per 1 januari 2009 is de VOF Fabriekskwartier vervreemd.

StadsOntwikkelingsMaatschappij Tilburg BV Op 31 januari 2008 is door de Gemeente Tilburg, WonenBreburg Holding BV, Tiwos Holding BV en TBV Wonen de Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg BV opgericht. Het doel van de BV is het in stand houden, verbeteren, daaronder begrepen de open herbouw van onroerende goederen in de binnenstad van Tilburg. De deelnemers hebben elk € 800.000,- aandelenkapitaal gestort. Het negatieve eigen vermogen per ultimo 2013, volgens de voorlopige jaarrekening, bedraagt € 766.215,-. De verwachting is dat na renovatie en verkoop van de huidige panden er geen eigen vermogen meer resteert binnen de BV. TBV Wonen heeft de deelneming gewaardeerd op nihil.

Stichting Woning in Zicht Stichting Woning in Zicht is sinds 1997 het gezamenlijke woonruimteverdelingssysteem van de vier Tilburgse woningcorporaties. De wijze van verdeling van woonruimte is vastgelegd in een met de Gemeente Tilburg afgesloten woonruimteverdelingsovereenkomst. In 2008 is een nieuw informatiesysteem voor de woonruimteverdeling in gebruik genomen, met daarbij een nieuwe website voor de woonruimteverdeling in Tilburg. De stichting heeft 3 medewerkers in dienst die gehuisvest zijn bij TBV Wonen. De administratie is uitbesteed aan TBV Wonen. In 2013 is er een positief saldo in de exploitatie. Het aandeel van TBV Wonen hierin bedraagt € 8.100,-. TBV Wonen heeft ter financiering van het nieuwe informatiesysteem voor de woonruimte-verdeling aan Stichting Woning in Zicht een renteloze lening verstrekt van € 117.180,-. In 2012 is gestart met de aflossing van deze lening en het huidige saldo bedraagt € 27.180.

Overig We zijn lid van twaalf Verenigingen van Eigenaren (VvE): VvE Driehuizen, VvE Henriëtte Ronnerstraat 6 t/m 72, VvE Olivijn, VvE Jade, VvE De Diamant, VvE Het Kasteel –noord, VvE Fokkerhof 15 t/m 48, VvE Schubertstraat 2 t/m 112, VvE Schuberstraat 114 t/m 224, VvE Kanteel, VvE La Scala, VvE De Nieuwe Bouwmeester en VvE De Werf. Van VvE Driehuizen is TBV Wonen tevens administrateur. We participeren in een tweetal beheercommissies in de complexen Wandelbos en Tilburg Noord. We blikken vooruit De financiële positie van TBV Wonen is op basis van de voorgenomen activiteiten tot en met 2018 zondermeer gezond. De solvabiliteit blijft in relatie tot het risicoprofiel positief en ook de operationele kasstroom is over de gehele periode positief. Toch zal ook TBV Wonen de

-66-

komende jaren minder ontwikkelen en uitvoeren dan voorgaande jaren, gelet op de onzekerheden in de woningmarkt. Continue monitoring van omgevingsfactoren op de financiële positie is en blijft een vereiste.

-67-

Hoofdstuk 10 Verklaring bestede middelen

Besteding middelen

Verklaring

TBV Wonen verklaart conform artikel 26 BBSH in het verslagjaar 2013 de haar ter beschikking staande middelen uitsluitend te hebben besteed in het belang van de volkshuisvesting.

Vaststelling en goedkeuring

Dit verslag is door het Bestuur van de organisatie op 8 april 2014 vastgesteld en door de Raad van Toezicht goedgekeurd op 14 mei 2014.

Raad van Bestuur

Dhr. drs. R. Vinke

Raad van Toezicht

Dhr. drs. J.F.M. Janssen Voorzitter Mevr. A.C.M. Schwartzmans Vice-voorzitter Mevr. mr. E.M.C. Melis Lid Mevr. drs. S.P.I. Lohf Lid Dhr. Ir. J.C.M. Kleijn MBA Lid

-115-

Accountantsverklaring

def jaarverslag 2013 GOEDE VERSIE onget

Documents

Transcript of def jaarverslag 2013 GOEDE VERSIE onget