de zaak torfs

Copyright © Jo Claes/Uitgeverij Houtekiet 2008Uitgeverij Houtekiet, Vrijheidstraat 33, b-2000 Antwerpen

info@houtekiet.comwww.houtekiet.com

Omslag Wil Immink, naar een kunstwerk‘zonder titel’ van Peter Vanbekbergen

www.vanbekbergen.comFoto auteur Uschi Claes

Zetwerk Intertext, Antwerpen

isbn 978 90 8924 013 2d 2008 4765 18

nur 330

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ofopenbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of opwelke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke

toestemming van de uitgever.No part of this book may be reproduced in any form, by

print, photoprint, microfilm or any other means, withoutwritten permission of the publisher.

Jo Claes

De zaak Torfs

HoutekietAntwerpen / Amsterdam

Voor Kathy, Esther, Rebecca, Elisabeth en Uschi,de belangrijkste vrouwen in mijn leven.

Seks is de belangrijkste drijfveer die mannen door de eeuwenheen tot daden heeft aangezet. Vrouwen zijn zich daar altijdvan bewust geweest en hebben er hun voordeel mee gedaan.

anoniem

Werd mijn verontwaardiging maar eens gewogen,en werd mijn ondergang gelijktijdig op de weegschaal gelegd;

dan zou het zwaarder blijken dan al het zandaan het strand van de zee.

job 6, 1-3

5

proloog

Op dinsdag 25 september 2007 publiceerden de belang-rijkste kranten van het land een artikel dat opschudding

verwekte in de universiteitsstad Leuven en dat in kringen vanmusea en kunstgalerijen overal te lande op ongeloof en ver-bijstering werd onthaald.

Twee dagen later werd het bericht overgenomen door en-kele Franse nieuwsbladen, deze keer voorzien van een inter-view met Maurice Dumortier, de kersverse conservator van hetmuseum d’Unterlinden in Colmar.

Het oorspronkelijke artikel deelde kort en zakelijk mee datop maandag 24 september, om vijf over negen ’s ochtends,het levenloze lichaam van de bekende kunstrestaurateur en-expert, Pieter Torfs, was aangetroffen in zijn woning in deVan Monsstraat 51 te Leuven.

De drieënveertigjarige Torfs, die nog maar twee weken eer-der de krantenkoppen had gehaald met zijn aandeel in eenopzienbarend geval van kunstfraude, was gevonden door zijnassistente Marjan Vranckx en leek op het eerste gezicht zich-zelf van het leven te hebben beroofd. Over de reden van de zelf-moord tastte men voorlopig in het duister, maar het was nietonwaarschijnlijk dat het schandaal waarin Torfs betrokken wasgeweest, geleid had tot zijn wanhoopsdaad. Een afscheidsbriefwas naar verluidt niet gevonden.

6

Daarna volgde een korte biografie van Torfs en een eerderlang uitgesponnen alinea waarin het geheugen van de lezerwerd opgefrist over wat zich twee weken eerder had voorge-daan in verband met het inmiddels beruchte schilderij vanMartin Schongauer, de laatmiddeleeuwse schilder uit de Elzas,met wie Torfs’ naam nu wel voor altijd verbonden zou blijven.

Het artikel eindigde met de mededeling dat het parket vanLeuven de zaak onderzocht en voorlopig alle commentaarweigerde.

Deel 1

Mei

9

1

Christina Jonckheere werd wakker en zag op de wekker-radio dat het iets over halfacht was. Een koffieadem streek

over haar gezicht.‘Ik moet er vandoor,’ hoorde ze Samuel zeggen. ‘Tot van-

avond.’Ze kreeg een kus op haar wang. Het bed veerde lichtjes op;

voetstappen verwijderden zich op de laminaatvloer van deslaapkamer.

Met een zucht sloot ze opnieuw de ogen. Eigenlijk moest zeook opstaan, maar ze wachtte liever tot ze zeker wist datSamuel de deur uit was. Ze geeuwde en koesterde zich nogeven in de loomheid van de slaap. Flarden van een droom dron-gen haar geheugen binnen, maar ze waren te vluchtig om toteen zinnig geheel aan elkaar te rijgen. Iets in verband metschoenen. Nee, sandalen.

Ze hoorde de klap van de voordeur en draaide zich op haarrug. Ineens schoot haar de afspraak te binnen waar ze al enke-le dagen naar uitkeek, nieuwsgierig, opgewonden, een tikkel-tje ongerust ook als ze bedacht hoeveel er op het spel stond.

Ze glimlachte voor haar uit. Het zou wel loslopen. Ze wistperfect wat ze moest zeggen en hóé ze het moest zeggen.

De slaperigheid was eensklaps verdwenen; ze voelde hoe

10

haar blaas bijna ontplofte. De wijn van gisteravond, realiseerdeze zich en ze proefde tegelijkertijd de nasmaak in haar mond.Ze schopte het laken van zich af, tippelde naar het toilet ennam een douche. Terwijl het water de shampoo uit haar harenspoelde, overwoog ze wat ze zou aantrekken. Iets luchtigs hetliefst, het beloofde weer een snikhete dag te worden. Iets uit-dagends ook, iets verleidelijks. Maar niet té. Het mocht er ingeen geval te dik op liggen. Iets geraffineerds en tegelijk aan-trekkelijks had ze nodig. Iets wat smaakte naar meer. Als jemannen te veel ineens gaf, verloren ze meteen hun interesse.Je moest ze het gevoel geven dat wat ze te zien kregen slechtseen voorproefje was, een appetizer. Verleiden was hongerigmaken naar meer.

Ze stapte uit de douche, droogde zich af en föhnde haar ha-ren. In de slaapkamer koos ze na enig aarzelen een strak zit-tende, witkatoenen broek die haar model perfect deed uitko-men en een vederlicht topje in fuchsia. Welke schoenen? Haaroog viel op de sandaaltjes die ze een week eerder gekocht had.Op hetzelfde ogenblik flitste de droom opnieuw door haarhoofd. Was dat een voorteken geweest? Een hint? Ze greep naarde sandaaltjes. Een beetje bijgeloof kon geen kwaad.

Ze ging terug naar de badkamer, bracht eyeliner aan en stifttehaar lippen. Het was bijna halfnegen, er was geen tijd meerom te ontbijten. Dan kocht ze maar een broodje op weg naarkantoor. Of anders wachtte ze tot de lunch. Vandaag werkteze maar een halve dag, om drie uur had ze haar afspraak metPieter Torfs. Tijd genoeg om intussen iets te gaan eten.

Ze deed de deur van het appartement op dubbelslot – daarstond Samuel op – en nam de lift naar beneden. De lucht wasfris, nog niet bezwangerd door de hitte die er volgens het weer-bericht opnieuw zat aan te komen. Ze overwoog even om debus te nemen, maar bedacht zich, wandelde de Leopold i-straat

11

uit en stak het Ladeuzeplein over. Van het appartement tot aanhet werk was het hooguit een kwartiertje stappen en ze wildede tijd benutten om nog een keer te overdenken wat ze metJohan had afgesproken. De wereld van de kunstrestauratie washaar volkomen vreemd, maar als ze Johan mocht geloven, wasPieter Torfs een autoriteit in zijn vak, een man met een inter-nationale reputatie die de belangrijkste musea van het land totzijn klantenkring kon rekenen en dus geenszins om werk ver-legen zat. Het zou daarom de nodige overtuigingskracht kos-ten om hem over te halen haar voorstel aan te nemen, maardaar stond tegenover dat zij een troef had waarover geen en-kele museumdirecteur beschikte en die ze vastbesloten wasuit te spelen. Pieter Torfs mocht dan al een beroemdheid zijnin zijn vakgebied, hij bleef een man.

De zon verscheen vanachter de nok van de monumentaleuniversiteitsbibliotheek en schoof over het grijs betegelde pleintot bij de terrasjes aan de overkant. In de Tiensestraat stondhet verkeer zoals elke ochtend stil. Met de roekeloosheid vankamikazes slalomden drommen studenten op weg naar huneerste les met fiets of brommer tussen de aanschuivende au-to’s.

Christina stak de straat over en wandelde het Donatusparkin, dat als een reusachtige boemerang de Tiensestraat met deNaamsestraat verbond. Het dichte gebladerte van de dubbeleplatanenlaan absorbeerde de geluiden van de stad. Alleen hetgeruis van de wind was nog hoorbaar, af en toe overstemd doorhet gekwetter van een vogel. Op dit uur van de dag was hetpark nagenoeg leeg. Er passeerden haar slechts twee mannenen een vrouw, duidelijk gehaast, net als zij op weg naar hetwerk.

Ze liep de laan uit, nam de weg omhoog tussen de twee res-terende torens van de middeleeuwse stadswal en sloeg de Char-

12

les Deberiotstraat in. Na een vijftal minuten was ze bij het kan-toorgebouw van Inovest nv, de verzekeringsfirma in de Naam-sestraat waarvoor ze al vijf jaar werkte. Net toen ze de glazendeur openduwde, weerklonk op de achtergrond het geklepelvan de klok van de Sint-Michielskerk. Negen uur. Ze was stiptop tijd.

In haar bureau dat uitkeek over de rode pannendaken vanhet lager gelegen begijnhof, hing de hitte van de vorige dagnog tussen de muren. Christina zette het raam open en preeszich gelukkig dat haar werkdag vandaag om twaalf uur ein-digde. In de namiddag stond de zon pal op haar raam en ver-mits de airco het al twee dagen liet afweten, zou haar bureaubinnen de kortste tijd weer veranderen in een sauna.

Ze zette de computer aan en overliep haar memo’s. Om tienuur was er een afdelingsvergadering die ze niet mocht mis-sen. De rest van de voormiddag kon ze besteden aan het afhan-delen van dossiers, in zoverre ze tenminste haar aandacht bijhet werk zou kunnen houden. Ze draaide een kwartslag methaar bureaustoel naar links en staarde in gedachten verzon-ken door het raam naar buiten. Nog zes uur, dan zag ze PieterTorfs. Het leek een eeuwigheid.

Tegen de middag, om iets voor twaalf, ging haar mobieltje.Ze zag dat ze een berichtje had van Johan.

Lunch? stond er.Ze tikte haar antwoord in: Nee, te zenuwachtig.Even later verscheen er: Drankje?Opnieuw reageerde ze: Nee, te riskant vandaag.Het duurde even voor het derde berichtje verscheen. Toen

las ze: Seks?Ze schoot in de lach, aarzelde kort en tikte: Waar?Meteen kwam de reactie: Bij mij thuis.Ze antwoordde: Ik kom.

13

Ze stak haar mobieltje in haar handtas, schakelde de com-puter uit en ging de gang op. Bij de lift liep ze Bart Stevens vanBrand- en Waterschade tegen het lijf die het weer niet kon la-ten haar een complimentje te maken over haar outfit. Ze ver-droeg zijn opdringerig gefleem tot de lift beneden was en ver-liet het gebouw.

Buiten was het al een stuk warmer dan vanmorgen. Ze bleefaan de schaduwkant van de straat en sloeg de richting van hetcentrum in. Bij de Ramberg ging ze naar beneden tot aan hetPater Damiaanplein en vandaar nam ze de Parijsstraat. Johansappartement bevond zich in de buurt van de Kruidtuin, eenwandeling van een tiental minuten.

Ze kwam bijna een kwartier te laat op de afspraak. Aan de tele-foon had Pieter Torfs voorgesteld om elkaar te ontmoeten inzijn atelier in de Van Monsstraat of anders bij haar thuis, maarChristina had met enkele vage bezwaren beide plaatsen afge-wimpeld en gezien het mooie weer aangedrongen op een ter-rasje in de stad. Torfs had even gezwegen en daarna iets ge-mompeld wat ze niet verstond, maar na enig aandringen stem-de hij toe, zij het duidelijk tegen zijn zin.

Ze hoopte maar dat hij op haar had gewacht en verwenstezichzelf dat ze te laat was vertrokken. Telkens wanneer ze metJohan naar bed ging, had ze het gevoel dat niets of niemand ernog toe deed. De wereld versmalde tot de afmetingen van hetbed; haar zintuigen registreerden alleen nog wat er tussen haaren Johan gebeurde. De intensiteit waarmee ze op zijn aanra-kingen reageerde, had soms iets overweldigends, bijna alsofze haar eigen identiteit tijdens het vrijen dreigde te verliezen.Aan de andere kant was het net dat gevoel van complete enonvoorwaardelijke overgave dat haar telkens opnieuw in zijnarmen dreef.

14

Zodra ze de hoek van de Grote Markt omsloeg, kwam hetterras van café De Lange Trappen in zicht. Bijna alle tafeltjeswaren bezet, maar één blik was voldoende om Pieter Torfs teherkennen, ook al zag hij er een stuk ouder uit dan op de fo-to’s die Johan haar had getoond. Hij zat voor zich uit te starenmet een leeg glas op het tafeltje voor hem en een gezicht datop onweer stond. Net op het ogenblik dat zij aankwam, wierphij een blik op zijn horloge en keek haar richting uit. Aan demanier waarop zijn ogen op haar bleven rusten, kon ze opma-ken dat hij zich afvroeg of dit de vrouw was op wie hij zat tewachten.

Christina voelde ineens het kloppen van haar hart, maarstapte resoluut naar hem toe. Dit was het moment waarnaarze zo lang had uitgekeken. Van wat het volgende halfuur ge-beurde, hing alles af.

‘Mijnheer Torfs?’ vroeg ze. ‘Pieter Torfs?’