DE VALIDITEIT EN REPRODUCEERBAARHEID VAN DE ASTRAND TEST ... · het volgende onderwerp toegewezen:...

Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie Academiejaar 2013-2014

DE VALIDITEIT EN REPRODUCEERBAARHEID VAN DE ASTRAND TEST EN DE STEEP RAMP TEST BIJ KINDEREN EN JONGVOLWASSENEN MET EEN MENTALE

HANDICAP

TEST HERTEST STUDIE

Masterproef voorgelegd tot het behalen van de graad van Master of Science in de Revalidatiewetenschappen en de Kinesitherapie

Jurre BEHAEGHE Hannes DEPRAETERE

Jens GHETTEM

Promotor: Prof. Dr. P. Calders

I

Woord vooraf

Deze paper is het resultaat van een twee jaar durend project tijdens onze Masteropleiding in

de Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie. In het academiejaar 2012 – 2013 werd ons

het volgende onderwerp toegewezen: “De validiteit en reproduceerbaarheid van de Astrand

Test en de Steep Ramp Test bij kinderen en jongvolwassenen met een mentale handicap”.

Via een literatuurstudie gingen we eerst op zoek naar reeds gekende informatie over het

gebruik van deze twee inspanningstesten, ongeacht de testpopulatie. Verder werd ook het

belang van deze studie gestaafd. Waarom is fysieke fitheid zo belangrijk in deze specifieke

doelpopulatie? Dit academiejaar werd verder gegaan met de eigenlijke uitwerking van het

onderzoek.

Om deze scriptie tot een goed einde te brengen was hulp van een aantal personen

onontbeerlijk. Eerst en vooral een dankwoord aan de leerlingen van ‘SBSO De Varens’ en

‘BUSO Ravelijn’ te Brugge. Zonder hun medewerking en inzet zouden deze resultaten niet tot

stand zijn gekomen. Daarnaast bedanken we ook de kinesitherapeuten van beide scholen

vanwege hun enthousiasme om de testuitvoeringen telkens in goede banen te leiden. In het

bijzonder ook een dankwoord aan onze promotor Prof. Dr. Patrick Calders. Dankzij zijn hulp

en advies, bij zowel de uitwerking van de literatuurstudie alsook de uitwerking van het

verdere onderzoek, is dit resultaat tot stand gekomen.

II

Inhoudsopgave

Woord vooraf .............................................................................................................................. I

Inhoudsopgave ........................................................................................................................... II

1 Inleiding ............................................................................................................................... 1

1.1 Onderzoeksvraag ....................................................................................................... 10

2 Methodologie .................................................................................................................... 11

2.1 Deelnemersselectie ................................................................................................... 11

2.1.1 ‘SBSO De Varens’ ................................................................................................ 11

2.1.2 ‘BUSO Ravelijn’ ................................................................................................... 11

2.1.3 Extra proefpersonen .......................................................................................... 11

2.2 Onderzoekspopulatie ................................................................................................ 12

2.2.1 Inclusiecriteria .................................................................................................... 12

2.2.2 Exclusiecriteria ................................................................................................... 12

2.2.3 Onderzoeksparameters ...................................................................................... 12

2.3 Onderzoeksdesign ..................................................................................................... 14

2.3.1 Meetinstrumenten ............................................................................................. 14

2.3.2 Voorbereiding ..................................................................................................... 15

2.3.3 Protocol maximale inspanningstest ................................................................... 15

2.3.4 Protocol Astrand Test ......................................................................................... 15

2.3.5 Protocol Steep Ramp Test (SRT) ......................................................................... 16

2.4 Data-analyse .............................................................................................................. 16

3 Resultaten .......................................................................................................................... 18

3.1 Gemiddelde en standaarddeviatie (SD) .................................................................... 18

3.2 Validiteit ..................................................................................................................... 18

3.3 Betrouwbaarheid ....................................................................................................... 19

III

3.4 Bruikbaarheid ............................................................................................................ 20

3.4.1 Smallest Real Difference (SRD) ........................................................................... 20

3.4.2 Overschatting versus onderschatting ................................................................ 21

4 Discussie ............................................................................................................................ 22

4.1 Korte samenvatting ................................................................................................... 22

4.2 Validiteit ..................................................................................................................... 22

4.3 Betrouwbaarheid ....................................................................................................... 24

4.4 Bruikbaarheid ............................................................................................................ 26

4.4.1 SRD ..................................................................................................................... 26

4.4.2 Overschatting versus onderschatting ................................................................ 26

4.4.3 Praktisch ............................................................................................................. 27

4.5 Reflectie ..................................................................................................................... 31

4.5.1 Sterkte ................................................................................................................ 31

4.5.2 Zwakte ................................................................................................................ 31

4.5.3 Toekomst ............................................................................................................ 32

5 Conclusie ............................................................................................................................ 34

6 Referentielijst .................................................................................................................... 35

7 Bijlagen ............................................................................................................................... IV

1

1 Inleiding

Mensen met een verstandelijke handicap, ook wel mentale retardatie genaamd, hebben een

aangeboren of later optredende beperking in het intellectueel functioneren. Dit gaat vaak

gepaard met beperkingen in de sociale (zelf)redzaamheid. Reeds vanaf de kindertijd kan

men een ontwikkelingsachterstand en een verminderde intelligentie opmerken (King et al.,

2009). Eerder onderzoek toonde daarenboven aan dat de inspanningscapaciteit in deze

populatie lager ligt t.o.v. een populatie zonder Intellectual Disability (ID) (Gonzalez-Aguero et

al., 2010; Pitetti et al., 1993). Daarvoor kunnen meerdere verklaringen worden aangehaald.

Enerzijds zijn er de aangeboren afwijkingen die zorgen voor lichamelijke en/of mentale

beperkingen. Anderzijds speelt ook de sedentaire levensstijl en overgewicht een grote rol.

Deze jongeren zijn namelijk minder geneigd om actief deel te nemen aan activiteiten en

sport en creëren zo een verhoogd risico op gezondheidsproblemen zoals obesitas en

diabetes (van Ravensberg et al., 2008).

Een intellectuele beperking (ID) kan voorkomen als een geïsoleerde stoornis of als onderdeel

van een syndroom of bredere stoornis (vb. syndroom van Down). Het is dus een zeer

heterogene groep. Er kan onderscheid gemaakt worden in ernst (mild, matig, ernstig en

diep), oorzaak (intern=organisch, extern=socio-cultureel of onbekend), leeftijd waarop het

zich manifesteert en eventuele bijkomende gezondheidsproblemen zoals epilepsie,

zintuigstoornissen, huidproblemen, obesitas, gastro-oesophageale reflux, psychische

stoornissen etc. (Armatas, 2009; Curry et al., 1997; Schaefer & Bodensteiner, 1992) Deze

grote verscheidenheid binnen dergelijke populatie brengt met zich mee dat een accurate,

concrete en consistente definitie van uiterst belang is. In de literatuur zijn sommige

definities louter gebaseerd op de IQ scores. Andere definities hebben het enkel over een

beperking in adaptief gedrag. Nog andere definities houden dan weer rekening met zowel

het IQ als maladaptief gedrag (Whitman et al., 1990; Borthwick-Duffy, 1994). De meest

gekende definities staan op naam van de World Health Organization (WHO) en de American

Association on Intellectual and Developmental Disabilities (AAIDD).

2

De AAIDD beschrijft verstandelijke handicap als volgt: Een significante beperking in

zowel intellectueel functioneren als in adaptief gedrag, met betrekking tot vele

alledaagse sociale en praktische vaardigheden. Deze handicap presenteert zich reeds

voor de leeftijd van 18 jaar. Iemand wordt gequoteerd als intellectueel beperkt

wanneer hij meer dan 2 standaarddeviaties (2x15 punten red.) onder het gemiddelde

intelligentiequotiënt (IQ) van 100 valt (<70). Anderzijds spreken we van een beperkt

adaptief gedrag wanneer op minimaal 2 van de volgende gebieden zich een

tekortkoming presenteert: communicatie, zelfzorg, sociale vaardigheden, deelname

aan de maatschappij, zelfbeheersing, gezondheid en veiligheid, functionele

leervaardigheden, vrije tijd en werk.

In de ICD 10 (de tiende editie van de International Statistical Classification of Diseases

and Related Health Problems red.) (WHO) vinden we terug: ID is een onvolledige of

verminderde geestelijke ontwikkeling, voornamelijk gekenmerkt door een

achteruitgang in alle functies die bijdragen aan het algemene niveau van intelligentie,

zoals cognitie, taal, motoriek en sociale vaardigheden (Katz & Lazcano-Ponce, 2008).

Samenvattend wordt er bij de diagnosestelling over het algemeen rekening gehouden met

de volgende 3 criteria: (1) een significante beperking in het dagelijks en sociaal functioneren,

(2) een significante intellectuele beperking (IQ < 70) en (3) het optreden van deze

beperkingen reeds vóór het 18e levensjaar. Met andere woorden, een IQ lager dan 70 is wel

een vereiste, maar geen voldoende voorwaarde voor de diagnose van ID.

In de onderverdeling o.b.v. IQ onderscheidt men 4 klassen. Personen met een IQ tussen 55

en 70 behoren tot de groep van de milde intellectuele beperking. Zij kunnen nog goed

zelfstandig functioneren en gaan meestal nog naar het gewone onderwijs. Zo’n 85% van de

populatie binnen ID zou zich in deze groep bevinden. Personen met een matige intellectuele

beperking hebben een IQ tussen 40 en 55. Zij ondervinden reeds meer problemen op vlak

van gedrags- en adaptieve vaardigheden en komen vaak in een beschutte werkplaats

terecht. Indien er nog slechter gescoord wordt op de intelligentietesten behoort men tot de

groep van ernstig (IQ tussen 25 en 40) of diep (IQ < 25) ID. Deze individuen zijn vaak belast

met meervoudige problemen en hebben nood aan externe zorg (Elmahgoub et al., 2012).

3

Aangezien opsplitsing o.b.v. IQ eerder artificieel is, wordt er verwacht dat de nadruk in de

toekomst meer zal verschuiven naar de (intensiteit van) ondersteuningsbehoeften en de

aanwezigheid van psychiatrische en/of gedragsproblemen en/of meervoudige medische

problematiek. Bijgevolg zou het onderscheid in de mate van verstandelijke handicap

(gebaseerd op IQ) op de achtergrond komen (Schalock et al., 2010). De door de WHO

gehanteerde definitie is hier reeds een voorbeeld van. Doch, voorlopig bestaat er

onvoldoende objectief meet- en onderzoeksmateriaal om dit verder te concretiseren.

Het buitengewoon onderwijs, waar deze populatie vaak terecht komt, wordt opgesplitst in 8

types (gebaseerd op de handicap of moeilijkheid van de kinderen). Van 1 tot 8 onderscheidt

men respectievelijk (1) lichte mentale handicap, (2) matig of ernstige mentale handicap, (3)

ernstige emotionele of gedragsproblemen, (4) lichamelijke handicap, (5) kinderen in een

ziekenhuis of in een preventorium, (6) visuele handicap, (7) auditieve handicap en (8)

ernstige leerstoornissen. Het secundair onderwijs (BuSO) wordt daarenboven georganiseerd

vanuit (4) opleidingsvormen (OV), afhankelijk van de doelstellingen die men nastreeft.

Binnen elke OV kunnen personen van verschillende types worden samengebracht. Hieronder

wordt een kort overzicht weergegeven. Andersvaliden kunnen zich zowel in OV1, OV2 als

OV3 bevinden. (http://www.ond.vlaanderen.be)

OV 1: sociale vorming als voorbereiding tot wonen in een beschermde leefomgeving

o type 2 (matige of ernstige mentale handicap)

o type 3 (ernstige emotionele en/of gedragsproblemen)

o type 4 (fysieke handicap)

o type 6 (visuele handicap)

o type 7 (auditieve handicap)

OV 2: sociale vorming en voorbereiding tot werken in een beschutte werkplaats en

beschermd of begeleid wonen

o type 2 (matige of ernstige mentale handicap)





4

OV 3: sociale vorming als voorbereiding op de gewone leefomgeving en

beroepsvorming naar het gewone arbeidscircuit

o type 1 (licht mentale handicap)





OV 4: gewoon secundair onderwijs met aangepaste didactische werkvorm



o type 5 (zieke kinderen die verblijven in ziekenhuis/preventorium)



Slechts 15 à 33% van de mensen met ID zou voldoende bewegen (norm voor gezond

bewegen: 10 000 stappen/dag red.) (Viviene et al., 2006; Viviene et al., 2007). Bijgevolg stelt

men heel vaak een verminderde fysieke fitheid vast in deze populatie. Personen die lijden

aan het downsyndroom zijn hierin de koplopers. Meir Lotan (2007) stelde vast dat de fysieke

conditie van een groep 20-30 jarige mannen met het downsyndroom ongeveer overeen zou

komen met deze van 40-50 jarige normale gezonde mannen. Men vermoedt dat dit het

gevolg is van minder zelfdiscipline en motivatie voor lichaamsbeweging (t.o.v. de normale

bevolking) in combinatie met andere belemmerende factoren. Voor een deel zijn deze

dezelfde als in de algemene populatie (gebrek aan tijd, financiële problemen, het weer,

gebrek aan vervoer red.). Daarnaast zijn er ook bijkomende specifieke belemmeringen. Denk

maar aan het gebrek aan sociaal en dagelijks functioneren als één van de drie criteria voor

diagnosticering van ID. Vaak zijn personen met een handicap afhankelijk van derden voor

het uitvoeren van activiteiten (van Ravensberg et al., 2008). Verder zijn er ook nog de

specifieke lichamelijke beperkingen en houdingsafwijkingen die voor een beperking in de

fysieke activiteiten kunnen zorgen. Bij personen met psychiatrische stoornissen (vb ASS -

autisme spectrum stoornissen), die ook vaak in het buitengewoon onderwijs terechtkomen,

heerst eenzelfde problematiek (Mangerud et al., 2014; Pan, 2014).

5

Verminderde fysieke fitheid brengt heel wat risicofactoren met zich mee zoals hart- en

vaatziekten, obesitas, osteoporose, valincidenten, depressie etc. Onder het motto

voorkomen is beter dan genezen zijn vroegtijdige interventies dan ook van uiterst belang.

Regelmatig fysieke activiteit in combinatie met gezonde voeding zijn m.a.w. reeds vanaf de

kinderleeftijd aangewezen. Gerichte trainingsprogramma’s bleken reeds hun effect te

hebben in deze populatie, zowel op vlak van fysieke fitheid als op vlak van algemeen

dagelijks functioneren en aantal ziekteperiodes (Elmahgoub et al., 2009; Hinckson et al.,

2013; van Ravensberg et al., 2008). De trend, die de laatste jaren is ontstaan, om met zijn

allen aan sport te doen, moet dus ook kunnen worden doorgetrokken in deze populatie.

Echter, gezien de multimorbiditeit is training onder begeleiding van een deskundige vereist.

Opbouw en uitwerking van trainingsprogramma’s is bij voorkeur gebaseerd op objectieve,

accurate en concrete metingen. Op die manier kan men een basisniveau bepalen, de

trainingsintensiteit afmeten en de eventueel bereikte vooruitgang evalueren.

Om de fysieke fitheid van jongeren in kaart te brengen, kan men gebruik maken van

inspanningstesten (loop-, wandel- of fietstesten red.) of van de EUROFIT testbatterij (Salaun

& Berthouze-Aranda, 2012). De maximale inspanningstest wordt hierbij nog steeds als de

‘gouden standaard’ gezien. In deze proef wordt de weerstand volgens een vast tijdspatroon

opgedreven totdat uitputting optreedt en de inspanning moet worden gestaakt. Zo kan via

ergospirometrie (gasanalyse) de anaerobe drempel (AT drempel) en de VO2max (of

VO2piek) bepaald worden. De AT drempel, ook wel ventilatoire drempel genaamd, is de

overgang van voornamelijk aerobe energielevering naar een voornamelijk anaerobe

energielevering. Vanaf dit punt wordt lactaat geproduceerd en opgestapeld in het lichaam.

De VO2max wordt omschreven als het maximaal volume zuurstof die een persoon per

tijdseenheid kan opnemen en/of benutten (Bourgois, 2010). Eenvoudig gesteld is de

VO2max een belangrijke indicator voor de aerobe conditie van de mens. Hoe groter deze

waarde, des te beter de bloed- en zuurstoftoevoer naar de werkende spieren. Enerzijds is er

sprake van een absolute waarde, uitgedrukt in l/min. Anderzijds is er ook de relatieve

maximale zuurstofopname, uitgedrukt in ml/kg/min. Daarnaast is er ook nog de VO2piek.

Hiermee wordt er verwezen naar een piekwaarde in de zuurstofopname op het einde van de

inspanning, in tegenstelling tot een steady-state (afvlakking red.) zoals bij bepaling van de

VO2max. Deze VO2piek zou, volgens Welsman en Armstrong (1996), een betere indicator

6

zijn dan de VO2max bij een populatie van ongetrainden en jongeren. Doch, deze waarden

benaderen elkaar sterk. De VO2piek zou op zijn beurt dan wel onderhevig zijn aan bepaalde

criteria. Zo moeten de testpersonen volgens Bourgois (2010) op het moment van de

piekwaarde een RER – waarde van > 1.10 behalen en een bloedlactaatwaarde van 8mmol/l

of meer. Finaal moet de testpersoon op dit moment ook zijn theoretische maximale

hartfrequentie bereikt hebben, berekend volgens de formule: 220 – leeftijd, uitgedrukt in

slagen/min met een standaarddeviatie van 10 slagen/min.

Omwille van verschillende redenen (o.a. gesofisticeerde en dure apparatuur in combinatie

met opgeleid personeel) kan deze test niet altijd in de praktijk worden uitgevoerd. Daarnaast

vraagt deze test een maximale inspanning met bijhorend doorzettingsvermogen waardoor

deze test tevens niet voor elke populatie even toegankelijk is (Legge & Banister, 1986).

Vooral dit laatste vormt een probleem bij personen met ID (Smeets & Soest, 2009).

Een van de mogelijke alternatieven voor de maximale inspanningstest is de Astrand Test. Dit

is een 6 minuten durende fietsproef die dateert uit het jaar 1954. Uit studies over het

gebruik van meerdere submaximale (inspanningstesten) is gebleken dat de Astrand Test één

van de meest betrouwbare zou zijn (Noonan & Dean, 2000; Keller et al., 2001). Daarbovenop

wordt deze korte, gemakkelijk uit te voeren test reeds frequent in de praktijk en in

sportcentra toegepast. Het doel van deze test is een schatting te maken van de werkelijke

VO2max-waarde. Bij het begin van de test wordt de weerstand, waarbij de hartfrequentie

tussen 120 en 170 bedraagt, individueel vastgelegd (Astrand & Rhyming, 1954). Aangezien

de Astrand Test een submaximale test is, zal men de VO2max-waarde op een indirecte

manier gaan bepalen, namelijk door een schatting te maken. Hiervoor hebben diezelfde

Astrand en Rhyming een bijhorend nomogram opgesteld. Aan de hand van twee parameters,

de hartfrequentie en de gebruikte weerstand (wattage), kan de VO2max afgeleid worden.

Echter, juist omwille van deze onrechtstreekse bepaling/afleiding, moet men rekening

houden met een mogelijke foutenmarge. Deze onzekerheid weerspiegelt zich ook in het feit

dat er zes jaar later enkele aanpassingen aan dit nomogram werden aangebracht

(Andersson, 2004). Dit herwerkte testprotocol wordt tot op vandaag nog altijd gebruikt als

de basis van de Astrand Test.

7

Op vlak van validiteit, reproduceerbaarheid en bruikbaarheid is er echter nog veel

onduidelijkheid in de literatuur. Zo zijn er in de loop van de geschiedenis al heel wat

onderzoekers geweest die geprobeerd hebben om verbeteringen aan het originele Astrand-

Rhyming nomogram aan te brengen (Legge & Banister, 1986). Anderen gingen dan weer na

wat de invloed zou zijn van een leeftijdscorrectiefactor (Cink & Thomas, 1981). In tabel 1 is

duidelijk te zien dat er heel wat uiteenlopende cijfers en methodes terug te vinden zijn.

Betreffende de validiteit is gebleken dat de maximale inspanningstest veel beter scoort dan

de Astrand Test. Daartegenover staat dat de reproduceerbaarheid van deze Astrand Test wel

vrij goed is. Dit is zeker het geval bij: (1) een hogere intensiteit van uitvoering,(2) gebruik van

eenzelfde gestandaardiseerd protocol en (3) proefpersonen tussen 20 en 30 jaar met een

goede basisconditie (Andersson, 2004; Wisén & Wohlfart, 1995; Siconolfi et al., 1982; Von

Dobeln et al., 1967). Anderzijds werden er ook heel wat problemen geregistreerd i.v.m. het

gebruik van deze test in bepaalde populaties. Zo is gebleken dat de Astrand Test minder

aangewezen is bij hartpatiënten (Cramer et al., 2004) en bij patiënten na een beroerte

vanwege de invloed van de medicatie op de hartfrequentie (Lennon et al., 2012). De

voorspelde VO2max-waarde bleek op zijn beurt te laag te zijn voor mannen tussen de 30 en

66 jaar en kinderen tussen 11 en 12 jaar (Kasch, 1984; Ekblom, 2014). Daartegenover bleek

voor een vrouwenpopulatie tussen 19 en 70 jaar alsook bij zwangere vrouwen, de VO2max

te hoog geschat (Hartung, 1993; Lotgering et al., 1992).

8

Tabel 1. De Astrand Test doorheen de geschiedenis (Noonan & Dean, 2000; Swinkels & Meewisse, 2011).

Onderzoek Betrouwbaarheid en validiteit (R = Pearson)

Auteur(s) Jaartal

1 Correlatie tussen de gemeten VO2 max en die volgens het originele nomogram met en zonder een leeftijdscorrectiefactor: Zonder: R = 0.71 Met: R = 0.78

Astrand I. 1960

2 Correlatie tussen de gemeten VO2 max en die volgens het originele nomogram met en zonder een leeftijdscorrectiefactor: Zonder: R = 0.69 Met: R = 0.92

Teraslinna P., Ismail A.H., MacLeod D.F.

1966

3 Test hertest betrouwbaarheid: R = 0.96 (gezonde mannen – gem. leeftijd van 24 jaar)

Cink R.E., Thomas T.R. 1981

4 Correlatie tussen de gemeten VO2 max en hun eigen aangepaste nomogram R = 0.98

Legge B.J., Banister E.W. 1986

5 Correlatie tussen de gemeten VO2 max en hun eigen aangepaste nomogram R = 0.95

Hartung G.H., Krock L.P., Crandall C.G. Hartung G.H., Blancq R.J., Lally D.A., Krock L.P.

1993 1995

6 Test hertest betrouwbaarheid: R = 0.95 (gezonde mannen – gem. leeftijd van 22 jaar)

Stevens N., Sykes K. 1996

7 Voorspelde waarde v/d VO2 max: R = 0.40 (gezonde mannen) R = 0.92 (gezonde vrouwen)

Grant J.A., Joseph A.N., Campagna P.D. 1999

Een tweede alternatief voor de maximale inspanningstest is de Steep Ramp Test (SRT). Daar

deze test een lage cardiopulmonale belasting zou hebben, werd hij oorspronkelijk

ontwikkeld als een klinische test voor patiënten met hartfalen (Meyer et al., 1996). Zo

zouden cardiopulmonale testen een onderschatting van de capaciteit van de beenspieren

weergeven ten gevolge van de respiratoire beperkingen, waardoor ze uiteindelijk minder

geschikt zijn om oefenprogramma’s op te stellen (Weisman et al., 2003). Deze indirecte

maximale test is net zoals de Astrand Test een fietstest. Hierbij start de patiënt met onbelast

fietsen aan een omwentelingssnelheid van minstens 60 omwentelingen per minuut.

Vervolgens zal de weerstand continu toenemen met 25 Watt per 10 seconden. De test wordt

beëindigd indien de patiënt er niet in slaagt om het ritme van minstens 60-70

omwentelingen per minuut vol te houden of wanneer de patiënt uitgeput raakt en dus niet

meer verder kan fietsen (Meyer et al., 1996).

9

Omtrent validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid van de Steep Ramp Test zijn er al

verschillende onderzoeken gebeurd bij diverse populaties. Bongers et al. (2012) richtte zich

op een populatie van gezonde kinderen en adolescenten. Zij konden concluderen dat de SRT

een goede test is om de VO2max te voorspellen in een dergelijke populatie aangezien er

hoge waarden werden genoteerd voor zowel validiteit als betrouwbaarheid. Ditzelfde kon

worden geconcludeerd in een studie met kankerpatiënten (De Backer et al., 2007). De SRT

bleek sterker te correleren met de maximale inspanningstest dan met een andere

submaximale fietstest. Verder zou de SRT een heel goede test zijn als basis voor het

opstellen van intervaloefeningen (met hoge intensiteit) bij COPD patiënten (Chura et al.,

2011) nadat opnieuw een hoge betrouwbaarheid en validiteit werd vastgesteld. Verder zag

men ook een sterke correlatie bij kinderen en adolescenten tussen enerzijds het piekwattage

en anderzijds parameters zoals leeftijd, lichaamsgewicht, lengte en vetvrije massa waardoor

resultaten van de SRT makkelijker kunnen worden geïnterpreteerd (Bongers et al., 2013).

Inspanningstesten bij kinderen en jongvolwassenen met een verstandelijke handicap blijken

zelden bestudeerd als men de literatuur erop nagaat. Van zes bruikbare artikels die in de

literatuurstudie werden opgenomen, kon telkens enkel het abstract gelezen worden. Dit

heeft tot gevolg dat er weinig gezegd kan worden over de betrouwbaarheid en

methodologische waarde van elk van deze artikels. Meestal (in 4 van de 6 gevallen red.)

gebeurde de testing bij een volwassen populatie met een mentale handicap (Montgomery et

al., 1992; Hilgenkamp et al., 2012; Mc Cubbin et al., 1997; Rintala et al., 1992). Uit de

conclusies van deze studies is gebleken dat wandeltesten, zoals de (submaximale) Step Test

en de Rockport Fitness Walking test (ook wel 1-mijl wandeltest genaamd) beter zouden zijn

dan submaximale fietstests om de cardiorespiratoire fitheid na te gaan. Echter, om een

sluitende conclusie hierover te kunnen trekken, is verder onderzoek vereist. Daarnaast is het

ook zo dat de waarde van deze tests steeds werd beoordeeld ten opzichte van een maximale

loopband test (en niet via een maximale fietstest) wat een mogelijke verklaring kan zijn voor

het beter scoren van de wandeltesten (Montgomery et al., 1992, Mc Cubbin et al., 1997;

Rintala et al., 1992). Daartegenover werden slechts twee studies gevonden waarin men

kinderen en jongvolwassenen met een verstandelijke handicap includeerde voor het nagaan

van de betrouwbaarheid van inspanningstesten. (Elmahgoub et al., 2012; Fernhall et al.,

1997). Enkel wandeltesten werden echter naar waarde geschat (de 600 yard runtest, de 16

10

of 20m shuttle run en de 6MWT red.). Uit deze studies bleek dat elk van hen bruikbaar en

betrouwbaar was om de fysieke fitheid in deze populatie na te gaan. De bruikbaarheid van

fietstesten werd met andere woorden nog niet nagegaan in een dergelijke populatie.

Uit het literatuuronderzoek, voorafgaand aan dit onderzoek, is dus gebleken dat er nog

weinig evidentie bestaat over hoe men op een concrete, vlotte en betrouwbare manier

metingen kan uitvoeren inzake de fysieke fitheid bij jongeren met een mentale handicap.

Zowel bij de submaximale Astrand Test als bij de Steep Ramp Test werden er weinig tot geen

specifieke data teruggevonden met betrekking tot het gebruik, de validiteit en/of de

reproduceerbaarheid van deze fietstesten in deze specifieke populatie. Enkel in een

onderzoek van Mc Cubbin et al. (1997) werd de betrouwbaarheid van de Astrand Test

nagegaan in een populatie van volwassenen met een verstandelijke handicap. De test werd

hierin niet volledig afgekeurd, maar uit de resultaten is wel gebleken dat wandeltesten zoals

de ‘1 –mijl wandeltest’, een beter alternatief zouden zijn dan de Astrand Test om de aerobe

fitheid te bepalen.

1.1 Onderzoeksvraag

Zowel de Astrand Test als de Steep Ramp Test worden in de praktijk regelmatig gebruikt als

alternatief voor de maximale inspanningstest daar ze gebruiksvriendelijker zijn. Doch, in de

literatuur blijkt er niet steeds evenveel eenduidigheid te zijn omtrent deze testen. In een

populatie jongeren met een verstandelijke handicap zijn de bestudeerde inspanningstesten

nog schaarser. Dit staat in contrast met het feit dat registratie, onderhoud en training van de

fysieke fitheid in deze populatie van primordiaal belang blijken te zijn. Meer en meer worden

kinesitherapeuten, op scholen die buitengewoon onderwijs aanbieden, belast met deze

taken met als gevolg een stijgende vraag naar meer eenduidigheid. Het hoeft met andere

woorden niet meer gezegd dat het wel heel interessant zou zijn om de waarde van beide

testen eens na te gaan in deze populatie. Welke test is hierbij het meest betrouwbaar en/of

valide? Of representeert geen van beide een overeenkomstig beeld van de fysieke

capaciteiten van deze testpersonen in kwestie?

11

2 Methodologie

2.1 Deelnemersselectie

In dit onderzoek werden er in totaal 32 proefpersonen, kinderen en jongvolwassenen met

een mentale handicap, opgenomen. Deze zijn op hun beurt geselecteerd uit twee

verschillende instellingen, meerbepaald ‘SBSO De Varens’ en ‘BUSO Ravelijn’, beide

gesitueerd te Brugge. Elke deelnemer diende zich bij deelname aan dit onderzoek akkoord te

verklaren met het toestemmingsformulier, net zoals minstens één van de ouders dit diende

te doen (bijlage 1). Aangezien dit onderzoek zich enkel zou richten tot het bepalen van de

bruikbaarheid van inspanningstesten in deze specifieke populatie, werden er geen

gematchte controles opgenomen. Daarnaast werd er ook geopteerd om gebruik te maken

van extra data van een groep van 22 proefpersonen. Deze data werden opgenomen uit een

eindwerk van het vorig academiejaar (Hendrickx & Hindryckx, 2012-2013) waarin men de

Astrand Test bij andersvaliden vergeleek met een gematchte controle populatie.

2.1.1 ‘SBSO De Varens’

In deze instelling werden in totaal 22 jongeren, waaronder 16 jongens en 6 meisjes,

geselecteerd om deel te nemen aan dit onderzoek. De leeftijd van deze proefpersonen was

gelegen tussen 13 en 17 jaar. Allen behoorden ze tot opleidingsvorm 3 (=OV3).

2.1.2 ‘BUSO Ravelijn’

In deze instelling werden 10 jongeren geselecteerd. Hierbij was de verdeling jongens –

meisjes gelijk (5-5 red.). De leeftijd van deze jongeren was gelegen tussen 13 en 20 jaar. Van

deze populatie behoorden 7 jongeren tot de OV2 groep en 3 tot de OV1 groep.

2.1.3 Extra proefpersonen

Voor de data van deze groep proefpersonen werd beroep gedaan op extra testdata uit het

eindwerk van Annemiek Hendrickx en Els Hindryckx, “Validiteit, betrouwbaarheid en

bruikbaarheid van de Astrand fietstest bij adolescenten met een intellectuele beperking”,

academiejaar 2012-2013, Universiteit Gent. Deze groep bevatte 22 jongeren, geselecteerd

12

uit de instelling ‘SBSO De Varens’ te Brugge. De leeftijd van deze jongeren was gelegen

tussen 13 en 20 jaar. Er was hierbij een gelijke verdeling tussen jongens en meisjes.

2.2 Onderzoekspopulatie

2.2.1 Inclusiecriteria

Elke deelnemer werd reeds gediagnosticeerd met een mentale beperking.

Elke deelnemer heeft een leeftijd gelegen tussen 13 en 20 jaar.

Zowel jongens als meisjes worden toegelaten.

Elke deelnemer is in staat om te fietsen op een hometrainer.

Elke deelnemer is in staat om cijfers te lezen inzake het juiste toerental te behalen.

De deelnemer kan pas participeren wanneer er toestemming van de ouder(s) is om aan

dit onderzoek deel te nemen.

2.2.2 Exclusiecriteria

De deelnemer voldoet niet aan de vooropgestelde inclusiecriteria.

Elke deelnemer met ernstige medische contra-indicaties voor inspanning.

Elke deelnemer die een (muskuloskeletale) afwijking heeft waardoor het fietsen en

bijgevolg de testresultaten negatief beïnvloed kunnen worden.

2.2.3 Onderzoeksparameters

Tijdens een eerste contact met de testpersonen werden van elke deelnemer telkens enkele

individuele parameters afgenomen. In tabel 2 worden de basisparameters per instelling

weergegeven. Hier zien we dat de gemiddelde waarden omtrent lichaamsgewicht, lengte en

BMI elkaar zeer sterk benaderen bij vergelijking van de 2 scholen onderling. Op basis van

deze waarden kan bevestigd worden dat overgewicht heel vaak voorkomt in deze populatie.

Daarnaast werden ook de medische dossiers per individu gescreend op diagnostiek. In tabel

3 worden deze schematisch voorgesteld.

13

Tabel 2. Vergelijking van de basisparameters tussen beide instellingen

Groep Gegeven Leeftijd (jaar) Gewicht (kg) Lengte (m) BMI (kg/m2) Percentiel BMI (%)

SBSO De Varens N = 22

Maximum

17 122.9 1.78 41.1 99.9

Minimum

13 49.9 1.58 17.7 29.0

Gemiddelde

14 78.5 1.68 27.5 90.2

BUSO Ravelijn N = 10

Maximum

20 82.0 1.82 31.8 99.9

Minimum

13 61.7 1.47 22.7 81.9

Gemiddelde

16 74.3 1.66 27.8 94.8

Tabel 3. Indeling per vastgestelde diagnostiek van de deelnemers

Diagnostiek

Aantal SBSO De Varens (N=22)

Aantal BUSO Ravelijn (N=10)

ASS – Autisme 8 4

ADHD 7 0

Astma 3 0 Diabetes 1 0 Prader – Willi 0 1

Opmerking: Sommige onder de jongeren hadden een combinatie van bovenstaande pathologieën.

14

2.3 Onderzoeksdesign

Iedere deelnemer werd in totaal aan 5 inspanningstesten onderworpen. Aan de hand van

een maximale inspanningstest werd nagegaan of de Astrand Test en de Steep Ramp Test

voldoende valide zijn voor het bepalen van de VO2max. Daarnaast werd, d.m.v. een dubbele

afname van deze 2 laatstgenoemde testen, nagegaan hoe betrouwbaar en reproduceerbaar

de resultaten van deze testen zijn.

Aangezien vermoeidheid de resultaten van een inspanningsproef kan beïnvloeden, werden

er telkens 5 verschillende testmomenten gekozen zodat de deelnemers voldoende fit waren

vooraleer een nieuwe test werd aangevat. Om zo gestandaardiseerd mogelijk te werk te

gaan, werd eerst de maximale test uitgevoerd. Deze werd gevolgd door een dubbele

uitvoering van de Astrand Test, om uiteindelijk te eindigen met een dubbele uitvoering van

de Steep Ramp Test.

2.3.1 Meetinstrumenten

Voor de bepaling van de VO2max tijdens de maximale inspanningstest werd er gebruik

gemaakt van een spirometer. Dit toestel registreert en analyseert aan de hand van een

cortex (masker red.) de uitgeademde lucht tijdens de test. Hierdoor kon er een nauwkeurige

meting gemaakt worden van de zuurstof- en koolstofdioxideconcentratie die door de

proefpersoon tijdens de test opgenomen (O2 red.) en geproduceerd (CO2 red.) werd. Uit

deze waarden kon dan finaal de VO2max en de anaerobe drempel worden afgeleid.

Daarnaast werd bij elke deelnemer een hartslagmeter (Polar red.) aangebracht. Hierdoor

kon de hartfrequentie zowel bij het begin, tijdens als na de test eenvoudig opgevolgd

worden.

Elke inspanningstest werd uitgevoerd op een magnetische fietsergometer, waarbij de

zadelhoogte telkens vooraf individueel werd afgesteld. Deze fiets heeft als voordeel dat hij

trapfrequentie onafhankelijk is. Het vermogen waaraan gefietst zal worden tijdens de test,

blijft op deze manier onveranderlijk.

15

2.3.2 Voorbereiding

Alvorens de testen werden aangevat, werden nog enkele individuele parameters genoteerd.

Lengte, gewicht, geslacht, graad van activiteit, opleidingsvorm en medicatiegebruik werden

per deelnemer afzonderlijk bevraagd en genoteerd. Er was geen pretest voorzien voor elk

van de 3 verschillende tests. Vooraf werd de deelnemer wel duidelijk gemaakt wat er van

hem werd verwacht. Daarna werd ook de ideale fietspositie per deelnemer afgemeten en

genoteerd. Dit om de volgende testen zo gestandaardiseerd mogelijk te laten verlopen.

Tenslotte werd er voor elke inspanningstest telkens een hartslagmeter, met bijhorend

polshorloge, bevestigd ter hoogte van het sternum van de deelnemer. Hiermee kon, naast

de maximale hartfrequentie, ook de rust- en recuperatie hartfrequentie worden bepaald.

2.3.3 Protocol maximale inspanningstest

Bij aanvang van de test krijgt elke deelnemer naast een hartslagmeter ook een cortex

(masker red.) opgezet. Op deze manier kan de uitgeademde lucht geanalyseerd worden via

de spirometer. De test wordt gestart na 2 minuten effectieve rust. Daarna wordt er gefietst

aan een startbelasting die vooraf wordt bepaald o.b.v. parameters zoals leeftijd, geslacht en

graad van activiteit. Vervolgens zal de belasting elke minuut trapsgewijs toenemen. Er werd

in beide instellingen geopteerd voor een startbelasting van 30 of 40 Watt. Afhankelijk van

het individu wordt deze dan om de minuut vermeerderd met 15 tot 25 Watt. Ondertussen

dient de testpersoon te fietsen aan een beoogde trapfrequentie van 70 omwentelingen per

minuut (rpm). Dit proces gaat zo verder tot de inspanning gestaakt moet worden wegens

uitputting. Daarna wordt er nog een cooling down voorzien van 2 minuten aan 1/3 van de

maximale weerstand. De VO2max zal achteraf uit de data van de spirometer worden

afgeleid. Daarnaast zullen ook de relatieve VO2max, de anaerobe drempel en het respiratoir

quotiënt per individu worden berekend.

2.3.4 Protocol Astrand Test

De Astrand Test is een submaximale fietstest, waarbij de testpersoon dus niet tot het

uiterste dient te gaan. Deze test gaat van start met een 2-tal minuten rustig infietsen. Hierbij

zal de weerstand progressief toenemen tot de testpersoon een hartslag bereikt die hoger

ligt dan 120 bpm. Vervolgens zal de testpersoon de komende 6 minuten aan een constant

16

omwentelingsritme van 70 rpm blijven fietsen aan de voor hem/haar vastgelegde

weerstand. Tijdens deze 6 minuten moet de hartslag tussen 120 en 170 bpm blijven. Zo niet,

zal deze test als ongeldig worden beschouwd. Op minuut 5 en 6 wordt telkens de

hartfrequentie geregistreerd. Het gemiddelde van deze 2 waarden wordt gebruikt voor de

bepaling van de VO2max. Na deze 6 minuten wordt er nog een cooling down van 2 minuten

voorzien waarbij de testpersoon fietst aan 1/3 van het maximaal wattage. Op basis van het

wattage en de gemeten hartfrequentie wordt er een schatting gemaakt van de VO2max

(bijlage 2).

2.3.5 Protocol Steep Ramp Test (SRT)

De Steep Ramp Test is een maximale fietstest. Dit wil zeggen dat de testpersoon, net zoals

bij de maximale inspanningstest, tot het uiterste dient te gaan. Deze test wordt gestart met

een 2-tal minuten opwarming. Daarna wordt de weerstand om de 10 seconden vermeerderd

met 25 Watt. Dit proces wordt continu herhaald tot de testpersoon uitgeput is en/of de

beoogde trapfrequentie van 70 rpm niet meer kan behalen. Er wordt ook hier een cooling

down van 2 minuten voorzien aan een weerstand die 1/3 van het maximale wattage

bedraagt. Uiteindelijk kan er bij deze test een schatting van de VO2max gemaakt worden

aan de hand van de volgende formule: Geschatte VO2max (l/min) = 0,0067 x max. weerstand

+ 0,358 (Meyer et al., 1996 - 1997). Voor het berekenen van de VO2max wordt er dus geen

rekening gehouden met de hartfrequentie.

2.4 Data-analyse

De verzamelde data, waaronder de individuele parameters en testresultaten, werden

achteraf geordend en geanalyseerd met behulp van het statisch pakket ‘SPSS 22’.

De centrale parameter in dit onderzoek is de maximale zuurstofopname capaciteit of

VO2max. Aan de hand van de maximale fietsproef werd deze eerst op wetenschappelijke

basis bepaald. Zo werd van in het begin een referentiewaarde bepaald. Vervolgens kon deze

vergeleken worden met de VO2max bepaald via de alternatieve Astrand Test en de Steep

Ramp Test. Er werden in totaal 4 vergelijkingen gemaakt:

17

(1) Maximale inspanningstest vs. gemiddelde Astrand Test 1 & 2

(2) Maximale inspanningstest vs. gemiddelde Steep Ramp Test 1 & 2

(3) Astrand Test 1 vs. Astrand Test 2

(4) Steep Ramp Test 1 vs. Steep Ramp Test 2

In de eerste 2 vergelijkingen kon de validiteit van de testen worden nagegaan. Hiervoor

werd een Pearson correlatiecoëfficiënt (r) berekend. Daarnaast kon ook een scatterplot, met

bijhorende referentielijn, grafisch worden weergegeven. Op die manier werd de mate van

samenhang van beide variabelen in beeld gebracht. P-waarden (two-tailed) van minder dan

0,05 werden beschouwd als zijnde significant. Op basis van tabel 4 konden de resultaten

verder worden geïnterpreteerd.

In vergelijking 3 en 4 ging men na hoe het gesteld is met de reproduceerbaarheid (test-

hertest betrouwbaarheid) van beide alternatieve testen. Deze werd nagegaan via de

Intraclass Correlatie Coëfficiënt (ICC), zowel in single – als in average measure.

Volgens Bland & Altman (1986) is het gebruik van correlaties soms ontoereikend en

mogelijks zelfs misleidend om een klinisch verschil te bepalen. Om de bruikbaarheid na te

gaan werd er daarom, voor zowel de absolute - als de relatieve VO2max-waarden, een

Bland-Altman plot uitgezet. Deze Bland-Altman plots geven het gemiddelde en het 95%

betrouwbaarheidsinterval weer van het verschil in VO2max Max test vs. VO2max Astrand of

SRT (y-as) ten opzichte van het gemiddelde (x-as). Op die manier kon in beeld worden

gebracht of er een overschatting of onderschatting plaatsvond. Daarbovenop werd de

Smallest Real Difference (SRD) berekend o.b.v. de ICC, zoals in tabel 5 weergegeven.

Tabel 4. Interpretatie van de correlatiecoëfficiënt (Hinkle et al., 2003)

Correlatie (r) Interpretatie

< ± 0,30 Nauwelijks of geen correlatie ± 0,30 – 0,50 Lage correlatie ± 0,50 – 0,70 Middelmatige correlatie ± 0,70 – 0,90 Hoge correlatie ± 0,90 – 1 Zeer hoge correlatie

Tabel 5. Berekening van de SRD (http://www.rehabmeasures.org)

1 Bereken ICC (single en average). Neem de beste score mee. 2 SEM = SD x (√(1-ICC)) 3 SRD = 1,96 x 1,41 x SEM

SEM = standard error of measurement; SRD = smallest real difference

18

3 Resultaten

3.1 Gemiddelde en standaarddeviatie (SD)

Per test/testreeks werd afzonderlijk de gemiddelde VO2max berekend. In tabel 6 is duidelijk

te zien dat de gemiddelde VO2max van de Astrand Test, zowel in absolute – (l/min) als in

relatieve waarde (ml/kg/min), heel dicht de referentiewaarden benadert (max test: 2,27 en

30,24; Astrand 1: 2,18 en 28,99; Astrand 2: 2,28 en 30,57). De gemiddelde waarden van de

Steep Ramp Test daarentegen liggen iets lager (Steep Ramp 1: 2,01 en 26,43; Steep Ramp 2:

2,00 en 26,34). Daarnaast stelt men vast dat de SD bij de Astrand Test iets hoger ligt dan de

maximale test en de SRT (A1>A2>Max test>SRT1>SRT2).

Tabel 6. Gemiddelde en standaarddeviatie (SD) van zowel de absolute VO2max (l/min) als de relatieve VO2max (ml/kg/min) van elke test afzonderlijk (maximale test, Astrand Test 1, Astrand Test 2, Steep Ramp Test 1, Steep Ramp Test 2).

Test Waarde Gemiddelde SD

Maximale test Absolute VO2max 2,27 0,54 Relatieve VO2max 30,24 6,39

Astrand 1 Absolute VO2max 2,18 0,61 Relatieve VO2max 28,99 8,08

Astrand 2 Absolute VO2max 2,28 0,57 Relatieve VO2max 30,57 7,06

Steep Ramp 1 Absolute VO2max 2,01 0,38 Relatieve VO2max 26,43 5,93

Steep Ramp 2 Absolute VO2max 2,00 0,37 Relatieve VO2max 26,34 5,30

3.2 Validiteit

De Pearson correlatiecoëfficiënt (r) werd berekend tussen enerzijds de VO2max bepaald

a.d.h.v. de maximale test en anderzijds de VO2max bepaald a.d.h.v. de alternatieve testen

(cfr. 2.4 vergelijking 1 en 2). Om te bepalen of de gemiddelde VO2max-waarde ((VO2max

test 1 + VO2max test 2)/2) mocht genomen worden, moest eerst duidelijk zijn of er al dan

niet een significant verschil was tussen de resultaten van enerzijds Astrand 1 en Astrand 2 en

anderzijds Steep Ramp 1 en Steep Ramp 2. Na het uitvoeren van een gepaarde T-test (bijlage

3) bleek er geen significant verschil tussen beide metingen, zowel bij de Astrand - als de

Steep Ramp Test (P<0,05). Test 1 scoort met andere woorden niet systematisch beter (of

slechter) dan test 2. Zo kon er uiteindelijk gewerkt worden met de gemiddelde VO2max-

19

waarde van test 1 en 2. In tabel 7 worden de resultaten, met bijhorende P-waarde,

weergegeven. De Steep Ramp Test correleert sterk (hoog) met de maximale test, zowel voor

de absolute – als voor de relatieve VO2max (respectievelijk 0,799 en 0,796). De Astrand Test

blijkt slechts middelmatig te correleren met de maximale test (absolute VO2max: 0,543;

relatieve VO2max: 0,607). De determinatiecoëfficiënten (mate waarin de werkelijke data

worden benaderd; fractie gemeenschappelijke variantie) zijn logischerwijs dan ook veel

beter bij de SRT. In bijlage 4 worden deze resultaten grafisch weergegeven via een

scatterplot (met bijhorende regressielijn). Hier wordt duidelijk in beeld gebracht dat er meer

samenhang is tussen de VO2max van de maximale test en de SRT (minder spreiding rond de

rechte red.) in vergelijking met de Astrand Test.

Tabel 7. Correlatie- (+ bijhorende P-waarden) en determinatiecoëfficiënten (r2) van de Astrand Test en de Steep Ramp Test t.o.v. de maximale test, zowel voor de absolute VO2max (l/min) als voor de relatieve VO2max (ml/min/kg)

Analyse Correlatie (r) P-waarde r2

Maximale test - gemiddelde Astrand test Absolute VO2max 0,543 0,000 0,295 Relatieve VO2max 0,607 0,000 0,368

Maximale test - gemiddelde Steep Ramp test Absolute VO2max 0,799 0,000 0,639 Relatieve VO2max 0,796 0,000 0,634

3.3 Betrouwbaarheid

De reproduceerbaarheid of test-hertest betrouwbaarheid werd nagegaan via de Intraclass

Correlatie Coëfficient (ICC). Daarbij werd ook telkens het 95% betrouwbaarheidsinterval

berekend. Zowel de single measure (tabel 8) als de average measure (tabel 9) worden hierbij

weergegeven. De betrouwbaarheid is hierbij systematisch hoger wanneer men meerdere

keren test (average measure). Over het algemeen blijkt de SRT een hogere betrouwbaarheid

te hebben. Daarbovenop blijkt de betrouwbaarheid ook steeds hoger wanneer men werkt

met de relatieve VO2max-waarden. Concreet bedraagt de ICC single measure voor de

Astrand Test 0,600 (absolute VO2max) en 0,700 (relatieve VO2max), wat staat voor een

middelmatige betrouwbaarheid. De ICC single measure voor de Steep Ramp Test

daarentegen bedraagt 0,777 (absolute VO2max) en 0,838 (relatieve VO2max). De

betrouwbaarheid is hier dus hoog. Bij de ICC average measure is er voor de Astrand Test 2x

een hoge betrouwbaarheid (0,750: absolute VO2max; 0,824: relatieve VO2max). De SRT

20

daarentegen scoort voor de absolute VO2max een hoge betrouwbaarheid (0,875) en voor de

relatieve VO2max zelfs een zeer hoge – (0,912).

Tabel 8. ICC en 95% betrouwbaarheidsinterval - single measure.

Analyse ICC 95% betrouwbaarheidsinterval Ondergrens Bovengrens

Astrand 1 – Astrand 2 Absolute VO2max 0,600 0,393 0,749 Relatieve VO2max 0,700 0,527 0,818

Steep Ramp 1 – Steep Ramp 2 Absolute VO2max 0,777 0,586 0,886 Relatieve VO2max 0,838 0,690 0,919

Tabel 9. ICC en 95% betrouwbaarheidsinterval - average measure.

Analyse ICC 95% betrouwbaarheidsinterval Ondergrens Bovengrens

Astrand 1 – Astrand 2 Absolute VO2max 0,750 0,564 0,857 Relatieve VO2max 0,824 0,690 0,900

Steep Ramp 1 – Steep Ramp 2 Absolute VO2max 0,875 0,739 0,940 Relatieve VO2max 0,912 0,817 0,958

3.4 Bruikbaarheid

3.4.1 Smallest Real Difference (SRD)

Om de bruikbaarheid van beide testen te kunnen nagaan, is het belangrijk om ook een

klinisch significant verschil, ook wel het kleinste relevante verschil (SRD) genaamd, te

bepalen. Deze werd berekend vanuit de ICC. Tabel 10 representeert de gevonden resultaten.

Indien het verschil tussen test 1 en test 2 kleiner is dan het berekende SRD, mag er niet

gesproken worden van een klinisch significant verschil. Daartegenover, als het verschil groter

is, kan men spreken van een klinisch significant betere of slechtere test (trainingseffect als

test 2 beter is dan test 1). Voor de Astrand Test zou het verschil in absolute VO2max 0,73

(l/min) moeten bedragen of 6,68 (ml/kg/min) voor de relatieve VO2max waarde. Voor de

Steep Ramp Test ligt dit verschil iets lager, respectievelijk 0,25 (l/min) en 2,66 (ml/kg/min).

Tabel 10. SRD, berekend uit de ICC, van beide testen (in absolute – (l/min) en relatieve waarden (ml/kg/min))

analyse SRD Astrand 1 versus Astrand 2 Absolute VO2max 0,73

Relatieve VO2max 6,68 Steep Ramp 1 versus Steep Ramp 2 Absolute VO2max 0,25

Relatieve VO2max 2,66

21

3.4.2 Overschatting versus onderschatting

In tabel 11 en bijlage 5 worden de resultaten weergegeven van de Bland-Altman plots

waarin men het verschil tussen de werkelijke VO2max (Max test) en de berekende VO2max

(Astrand of SRT) uitzet. Als men ‘VO2max SRT’ vermindert met ‘VO2max Max test’ zal dit

meestal (in 25 van de 31 gevallen red.) tot een negatief resultaat leiden. Het gemiddeld

verschil bedraagt hierbij 0,32 l/min of 4,18 ml/kg/min. Doch, de nullijn bevindt zich nog

steeds in het 95% betrouwbaarheidsinterval (-0,85 tot 0,22 of -11,92 tot 3,56).

Daartegenover ziet men dat het verschil tussen de Astrand Test en de maximale test zich

evenredig rond de nullijn verdeelt. Dit weerspiegelt zich met een gemiddeld verschil van

0,01 l/min of 0,33 ml/kg/min. Echter, de spreiding of 95% betrouwbaarheidsinterval is hier

wel veel groter (-1,04 tot 1,02 of -12,38 tot 11,72).

In bijlage 6 zijn daarbovenop grafieken terug te vinden waar de VO2max per testpersoon

afzonderlijk werd uitgezet. Drie verschillende testen leverden telkens 3 verschillende

VO2max-waarden per persoon. Op deze grafieken kan hetzelfde worden afgeleid als uit

voorgaande Bland-Altman plots. De VO2max berekend a.d.h.v. de Steep Ramp Test ligt

meestal lager dan de maximale test. Voor de Astrand Test daarentegen ligt de berekende

VO2max 15 keer lager en 16 keer hoger dan de werkelijke waarde (VO2max Max test red.).

Tabel 11. Gemiddelde, standaarddeviatie (SD) en 95% betrouwbaarheidsinterval van het verschil in VO2max Astrand of SRT met de werkelijke VO2max.

Analyse Gemiddelde SD 95% betrouwbaarheidsinterval

Ondergrens Bovengrens

Gem Astrand – Max test Absolute VO2max -0,01 0,52 -1,04 1,02

Relatieve VO2max -0,33 6,03 -12,38 11,72

Gem Steep Ramp – Max test Absolute VO2max -0,32 0,27 -0,85 0,22

Relatieve VO2max -4,18 3,87 -11,92 3,56

22

4 Discussie

4.1 Korte samenvatting

Na een eerste analyse waarin gemiddelde en standaarddeviatie per testreeks afzonderlijk

werden berekend, bleken de resultaten van de Astrand Test deze van de Max test het meest

te benaderen. Doch, na verdere analyse van validiteit en betrouwbaarheid werd duidelijk dat

de Steep Ramp Test het best scoorde. Voor de SRT kon men (significante) hoge correlaties

noteren terwijl deze voor de Astrand Test slechts middelmatig waren. Daarnaast haalt de

SRT met een ICC single measure van 0,777 zelfs een hogere waarde dan de ICC average

measure van de Astrand Test, namelijk 0,750 (= o.b.v. absolute cijfers; zelfde verhouding

indien ICC o.b.v. relatieve cijfers). Dit is opmerkelijk want de ICC average measure is steeds

de betere waarde van de 2. Met een ICC van 0,75 als drempelwaarde, betekent dit dat men

genoegen kan nemen met één enkele uitvoering van de SRT terwijl er minstens 2

uitvoeringen van de Astrand Test noodzakelijk zijn. Op vlak van bruikbaarheid scoort de SRD

van de Steep Ramp Test opnieuw beter. Met een waarde van 2,66 ml/min/kg is deze m.a.w.

realistischer (t.o.v. 6,68 ml/min/kg). Echter, na analyse van Bland-Altman plots is wel

gebleken dat de SRT een systematische onderschatting van de VO2max geeft in tegenstelling

tot de Astrand Test die eens hoger en dan weer lager scoort. Het vermoeden na analyse van

de gemiddelden werd hiermee dus bevestigd.

4.2 Validiteit

Alvorens effectief de validiteitsanalyse uit te voeren, werd er eerst een gepaarde T-test

gedaan tussen enerzijds beide Astrand Testen en anderzijds beide SRT’s. Dit om na te gaan

of er een significant verschil (p<0,05) aanwezig was tussen de eerste en de tweede

uitvoering van beide testen. Aangezien dit niet het geval was, kon een mogelijk systematisch

leereffect (indien test 2 beter zou scoren dan test 1 red.) of een mogelijk systematisch

verminderde motivatie (indien test 1 beter zou scoren dan test 2 red.) worden uitgesloten.

Bijgevolg mocht het gemiddelde van beide Astrand Tests en het gemiddelde van beide Steep

Ramp Tests genomen worden om de exacte validiteit na te gaan.

23

Uit de resultaten is gebleken dat de Astrand Test slechts middelmatig correleert met de

maximale test voor zowel de absolute (r=0,543) als de relatieve (r=0,607) VO2max-waarde.

De SRT daarentegen correleert sterk (hoog) met de maximale inspanningstest. De correlatie

coëfficiënt voor de absolute VO2max bedraagt 0,799 terwijl deze voor de relatieve waarde

net iets lager ligt (r=0,796). Hieruit kan men dus besluiten dat de Steep Ramp Test een meer

valide test zou zijn dan de Astrand Test met betrekking tot het bepalen van de VO2max bij

jongeren met een verstandelijke beperking. Opmerkelijk is wel het feit dat de gemiddelde

VO2max van de Astrand Test die van de maximale test beter benadert dan de SRT (cfr 3.1

gemiddelde en standaarddeviatie). Dit voorspelt een mogelijke systematische

onderschatting van de VO2max bij de SRT. De Astrand Test zou op zijn beurt eens een

onderschatting dan weer een overschatting geven.

In de literatuur is er weinig of geen informatie te vinden m.b.t. de validiteit van de SRT in

dergelijke populatie. Het is m.a.w. moeilijk om deze resultaten te vergelijken met

voorafgaand onderzoek. In tabel 12 worden enkele resultaten weergegeven omtrent de

validiteit van de SRT in andere testpopulaties (De Backer et al., 2007; Bongers et al., 2013).

Toch is er een vergelijkbare, hoge correlatiecoëfficiënt vast te stellen. De SRT blijkt dus een

zeer valide test te zijn in meerdere verschillende populaties.

Tabel 12: Vergelijking validiteit SRT met voorafgaand onderzoek

Auteur Doelgroep Validiteit (r-waarde = Pearson correlatiecoëfficiënt)

Bongers et al., 2013 Gezonde, blanke jongeren leeftijd tussen 8 en 19 jaar

0.958

De Backer et al., 2007 Overlevenden aan kanker met gemiddelde leeftijd van 48 jaar

0.850

De literatuur m.b.t. de validiteit van de Astrand Test is uitgebreider. Doch, er zijn nog geen

waarden beschreven in een populatie van andersvaliden. Uit tabel 13 blijkt echter een grote

verscheidenheid tussen de resultaten van de verschillende studies (0,66 < r < 0,92). Dit is

tevens het geval wanneer men de onderzoeksresultaten vergelijkt met voorafgaand

onderzoek in een populatie van (gezonde) kinderen (0,81 < r < 0,89 vs. 0,61) (Buono et al.,

1989; Ekblom, 2014).

24

Tabel 13: Vergelijking validiteit Astrand Test met voorafgaand onderzoek

Auteur Doelgroep Validiteit (r-waarde = Pearson correlatiecoëfficiënt)

Teraslinna et al., 1966 Gezonde mannen, 23-49 jaar

0,69 (zonder leeftijdscorrectie) 0,92 (met leeftijdscorrectie)

Cink et al., 1981 Gezonde jonge mannen, 18-33 jaar 0,76 (absolute VO2max) 0,83 (relatieve VO2max)

Zwiren et al., 1991

Gezonde jonge vrouwen, 30-39 jaar 0,66

Legge & Banister, 1986 Gezonde jonge mannen, 20-29 jaar 0,80 Buono et al., 1989 Gezonde kinderen en adolescenten,

10-18 jaar 0,89

Ekblom, 2014 Gezonde kinderen, 11-12 jaar 0.81

4.3 Betrouwbaarheid

Na statistische analyse van de absolute VO2max van beide Astrand Testen onderling en

beide SRT’s onderling bleek de SRT een goede (=hoge) test-hertest betrouwbaarheid te

hebben voor zowel de single (0.777) als average measure (0.875) ICC. De Astrand Test

daarentegen bleek enkel een goede (=hoge) test-hertest betrouwbaarheid te hebben indien

men meerdere metingen in acht neemt (average measure ICC = 0.750; single measure ICC =

0.600). Volgens Hodselmans et al. (2008) zou een ICC waarde van 0,750 voldoende

acceptabel zijn en bijgevolg als drempelwaarde kunnen worden gebruikt. Hieruit volgt dat de

absolute VO2max bepaald via de Astrand Test slechts betrouwbaar is door het gemiddelde

te nemen van minstens 2 metingen.

Als we het lichaamsgewicht van de testpersonen in rekening nemen, (betrouwbaarheid

o.b.v. relatieve VO2max red.) blijken de ICC’s iets hoger te liggen. Opnieuw is de average

measure ICC hoger dan de single measure ICC. Concreet bedraagt dit voor de Astrand Test

0.824 (hoog) t.o.v. 0.700 (middelmatig) en voor de SRT 0.912 (zeer hoog) t.o.v. 0.838 (hoog).

Opnieuw kan besloten worden dat de SRT een betere betrouwbaarheid heeft dan de

Astrand Test. Indien men toch opteert om met de Astrand Test te werken, is het belangrijk

om zich te baseren op 2 (of meerdere) metingen.

Uit bovenstaande cijfers kan men besluiten dat de SRT een heel betrouwbare test is in

dergelijke populatie. Daarenboven geldt dat deze test al voldoende betrouwbaar zou zijn als

men zich baseert op slechts 1 test aangezien de ‘single measure’ ICC reeds voldoende groot

is. De Astrand Test daarentegen is slechts bruikbaar en betrouwbaar indien men minstens 2

testen uitvoert.

25

Uit tabel 14 blijkt dat er reeds onderzoek werd gedaan naar de betrouwbaarheid van de SRT

binnen populaties zoals kankerpatiënten, gezonde kinderen & adolescenten en COPD-

patiënten (De Backer et al., 2007; Bongers et al., 2013; Chura et al., 2012). Bij elk van deze 3

populaties blijkt de SRT een zeer betrouwbare test te zijn. Met ICC waarden van 0,98 tot

0,99 worden de reeds hoge waarden uit dit onderzoek uiteindelijk zelfs overtroffen.

Tabel 14: Vergelijking betrouwbaarheid SRT met voorafgaand onderzoek

Auteur Doelgroep Betrouwbaarheid (ICC)

Bongers et al., 2013 Gezonde, blanke jongeren leeftijd tussen 8 en 19 jaar

0.986

Chura et al., 2012 COPD-patiënten

0.996

De Backer et al., 2007 Overlevenden aan kanker met gemiddelde leeftijd van 48 jaar

0.990

Ook over de betrouwbaarheid van de Astrand Test zijn heel wat gegevens terug te vinden,

weliswaar opnieuw in andere doelpopulaties. In tabel 15 zien we dat de ICC waarden voor

gezonde personen en personen met CLBP schommelen tussen 0,80 en 0,98. Als men deze

waarden vergelijkt met de waarden uit dit onderzoek (ICC average measure 0,750 red.) kan

men besluiten dat de Astrand Test in een populatie van jongeren met ID zwakker voor de

dag komt.

Tabel 15: Vergelijking betrouwbaarheid Astrand Test met voorafgaand onderzoek

Auteur Doelgroep Betrouwbaarheid (ICC)

Macsween A, 2001 Gezonde personen

0,94

Keller et al., 2001 Gezonde personen CLBP-patiënten

0,80 – 0,98 0,93 – 0,98

Hodselmans et al., 2008 Non-specifieke CLBP-patiënten

0,91

26

4.4 Bruikbaarheid

4.4.1 SRD

De ‘Smallest Real Difference’ (SRD) of het ‘kleinste relevante verschil’ geeft weer hoeveel

verschil er minstens zou moeten zijn tussen 2 opeenvolgende testen om te kunnen spreken

van een trainingseffect. Concreet zegt de SRD dus iets over het klinisch significant verschil.

Uit de resultaten is gebleken dat de SRD van de Astrand Test relatief groot is ten opzichte

van die van de SRT. De SRD van de Astrand Test bedraagt namelijk voor de absolute en

relatieve VO2max respectievelijk 0,73l/min en 6,68ml/kg/min. De SRD van de Steep Ramp

Test blijkt daarentegen slechts ± 1/3 te bedragen van die van de Astrand Test (0,25l/min en

2,66ml/kg/min). De SRD-waarde van de Astrand Test lijkt zeer onrealistisch aangezien de

trainbaarheid van de VO2max per (gezond) individu slechts zo’n 15 tot 20% zou bedragen

(Vrijens et al). Hoewel deze van de SRT nog steeds vrij groot lijkt te zijn, zou er toch gesteld

kunnen worden dat de SRT meer bruikbaar is dan Astrand Test. Dit wordt duidelijker a.d.h.v.

volgend voorbeeld. Stel een proefpersoon van 70kg haalt via de Astrand Test een VO2max

van 2,4l/min of 34ml/kg/min. Deze proefpersoon volgt daarna een oefenprogramma van x

aantal weken. Na het beëindigen van dit programma wordt diezelfde proefpersoon opnieuw

aan een Astrand Test onderworpen. Om te kunnen spreken van een significant

trainingseffect zou de VO2max nu 6,68 ml/kg/min (=20%) hoger moeten liggen. Hij zou dus

minstens een VO2 max van 40,68ml/kg/min moeten halen. Indien dit niet het geval is, kan

men bijgevolg niet spreken over enig trainingseffect. Daarentegen, indien men zich baseert

op de SRT, is een VO2max van 36,66 ml/kg/min (=7%) wel reeds voldoende om te spreken

van een klinisch significant verschil.

4.4.2 Overschatting versus onderschatting

Uit tabel 10 en bijlage 5 & 6 kan worden geconcludeerd dat de SRT eerder een

onderschatting van de werkelijke VO2max waarde weergeeft. Echter, er is weinig spreiding

(klein 95% betrouwbaarheidsinterval) van het verschil tussen de werkelijke VO2max en de

berekende VO2max. Bijgevolg zou men a.h.w. een vaste maat van onderschatting kunnen

bepalen om de werkelijke VO2max te voorspellen. In dit onderzoek bedraagt deze waarde

27

(gemiddeld verschil tussen SRT en Max test red.) 0,32 l/min in absolute cijfers en 4,18

ml/min/kg in relatieve cijfers. Rekening houdend met deze kleine onderschatting, heeft men,

via de SRT, derhalve een zicht op de werkelijke VO2max. Daartegenover geeft de Astrand

Test eens een overschatting, dan een onderschatting van de VO2max weer. Tevens is het

95% betrouwbaarheidsinterval van het verschil tussen de werkelijke VO2max en de

geschatte VO2max veel groter. Dit brengt met zich mee dat het wel heel moeilijk wordt om

de werkelijke VO2max waarde te voorspellen.

Volgens Hulzebos et al. (2002) en Takken T. (2004) moet men voor applicatie van de Astrand

Test bij kinderen jonger dan 18 jaar rekening houden met een overschatting van 25%. Met

behulp van volgende correctieformule zou men de meetfout kunnen reduceren tot 10%;

VO2max (l/min)= 0,166 – (0,028*leeftijd) + (0.026*lichaamsgewicht (kg)) + (0,66* VO2max

uit Astrand-Rhyming nomogram). Als deze voorspelling zou kloppen en de

leeftijdscorrectiefactor dusdanig wordt toegepast, betekent dit dat de Astrand Test

eveneens een onderschatting van de werkelijke VO2max zou geven in een populatie

kinderen en adolescenten met een verstandelijke handicap.

4.4.3 Praktisch

Hoewel uit de vorige resultaten gebleken is dat de SRT meer valide en betrouwbaar lijkt te

zijn in een populatie van jongeren met ID, kan men zich de vraag stellen in welke mate deze

test altijd toepasbaar is. Wandel- en looptesten zoals de 6 minuten wandeltest (6MWT), de

Rockport One Mile Walk Test (RMWT) of de 20 meter shuttle run (20 MSR; ‘Beep test’)

worden nog steeds aanschouwd als beter haalbaar en uitvoerbaar voor dergelijke populaties

aangezien hiervoor minder (duur) materiaal en een lagere inspanningsintensiteit nodig is. De

6MWT wordt hierbij het best getolereerd. Tevens zou hij de beste reflectie geven van ADL-

activiteiten. De 20 MSR wordt dan weer minder goed getolereerd daar de

inspanningsintensiteit vaak hoger ligt (Takken et al, 2009; Vis et al., 2009; ATS Committee,

2002). Submaximale testen, zoals de Astrand Test, zouden m.a.w. voorrang krijgen. Een

maximale test brengt daarnaast ook bepaalde risico’s met zich mee, vooral bij patiënten met

cardiovasculaire problemen, zoals reeds eerder beschreven. Registratie van de

hartfrequentie op het einde van de SRT leerde ons in dit onderzoek dat deze 91% (De

28

Varens) en 97% (Ravelijn) bedraagt van de maximale hartfrequentie bereikt tijdens de

maximale inspanningstest (tabel 16). Vijf testpersonen haalden bij de SRT zelfs een hogere

hartfrequentie. Het is zozeer de vraag in welke mate de zogezegde lagere cardiopulmonale

belasting van deze test (cfr 1 inleiding) effectief geldig is.

Tabel 16. Verhouding eindhartfrequentie (eindHF) van SRT t.o.v. de maximale inspanningstest per testlocatie

‘SBSO De Varens’: 2 op 22 testpersonen hebben een hogere eindhartfrequentie bij de SRT; De gemiddelde eindHF van de maximale test: 183.3 bpm De gemiddelde eindHF van de SRT: 166.9 bpm Conclusie: De eindHF van de SRT bedraagt 91% van de maxHF van de maximale inspanningstest ‘BUSO Ravelijn’: 3 op 9 testpersonen hebben een hogere eindhartfrequentie bij de SRT; De gemiddelde eindHF van de maximale test: 161.2 bpm De gemiddelde eindHF van de SRT: 156.2 bpm Conclusie: De eindHF van de SRT bedraagt 97% van de maxHF van de maximale inspanningstest

De praktische bruikbaarheid van beide testen kan verder geïllustreerd worden m.b.v. bijlage

4. Op deze scatterplots worden de regressievergelijkingen van de maximale test t.o.v. de

Astrand Test en van de maximale test t.o.v. Steep Ramp Test weergegeven. Op basis van de

bijhorende vergelijking van deze rechten kan er een inschatting van de (werkelijke) VO2max

gemaakt worden. Hieruit blijkt de Steep Ramp Test een meer bruikbare test te zijn dan de

Astrand Test. Dit wordt duidelijk als we de richtingscoëfficiënten (rico’s red.) van de rechten

erbij nemen. De rico’s van de absolute VO2max van de maximale inspanningstest t.o.v. de

absolute VO2max van de Astrand Test en de relatieve VO2max van de maximale

inspanningstest t.o.v. de relatieve VO2max van de Astrand bedragen beide 0,56. Met andere

woorden: slechts 56% van de ingeschatte waarde via de Astrand Test kan gebruikt worden

om de werkelijke VO2max te berekenen. Dit in tegenstelling tot de Steep Ramp Test waar

we respectievelijk rico’s hebben van 1,01 voor de absolute waarde en 0,93 voor de relatieve

waarde. Dit betekent dat voor berekening van de (werkelijke) absolute VO2max 101% van de

geschatte waarde gebruikt kan worden en voor de relatieve VO2max 93%.

Beide inspanningstesten hebben natuurlijk elk hun voor – en nadelen. Bij de Astrand Test

werd snel duidelijk dat de hartfrequentie de zwakke schakel zou zijn. Zoals het protocol de

test beschrijft, moet de hartfrequentie na 2 minuten infietsen hoger dan 120 bpm bedragen

om de test te kunnen aanvatten. Dit laat echter heel wat interpretatiemogelijkheid toe. In

29

dit onderzoek werd gestreefd naar een beginwaarde net boven 120 bpm (tussen 120 en 130

red.). Dergelijke hartfrequentie bleek echter voor sommigen reeds vrij intensief te zijn (met

een wattage die dat van de maximale inspanningstest reeds sterk benaderde). Voor die

jongeren was het bijgevolg heel moeilijk om de test 6 minuten vol te houden. Met andere

woorden, de submaximale Astrand Test was voor hen eerder een maximale test.

Onmiddellijk werd gedacht aan het eventueel gebruik van medicatie als mogelijke oorzaak.

Doch, in de meeste gevallen was dit niet het geval waardoor de oorzaak nog steeds

ongekend is. Zo wordt meteen duidelijk dat de hartfrequentie een heel variabele parameter

is om zich op te baseren voor verdere berekeningen (vb. schatten van VO2max).

Het protocol van de Steep Ramp Test laat daarentegen weinig interpretatiemogelijkheid toe.

Er is bijgevolg weinig variatie mogelijk. Men houdt voor het berekenen van de VO2max geen

rekening met de hartfrequentie (Geschatte VO2max (l/min) = 0,0067 x max. weerstand +

0,358), waardoor medicatie het resultaat weinig tot niet zal beïnvloeden. Echter, deze

sterkte is tegelijk ook een zwakte. Tijdens de test wordt de weerstand namelijk om de 10

seconden met 25 watt verhoogd, waardoor extra aanmoediging en motivatie het

testresultaat en dus de geschatte VO2max wel sterk kan beïnvloeden. Zoals hoger vermeld is

het daarnaast ook nog maar de vraag of de lagere cardiopulmonale belasting wel degelijk

van toepassing is.

Tenslotte een korte vergelijking met voorafgaande studies omtrent de 6MWT. Uit de

literatuur blijkt de 6MWT een valide en betrouwbare test te zijn bij zowel gezonde kinderen

(Li et al., 2005) als bij obese kinderen en adolescenten (Morinder et al., 2009). De

betrouwbaarheid van de 6MWT bij obese kinderen en adolescenten bedraagt volgens

Morinder et al. 0.84 (single measure ICC). Indien men dit gaat vergelijken met de resultaten

uit deze studie blijkt de 6MWT een hogere betrouwbaarheid te hebben dan zowel de

Astrand als de SRT. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat de testpopulatie in dit

onderzoek slechts gedeeltelijk uit obese jongeren bestond. De 6MWT zou daarentegen geen

goed alternatief zijn voor fietstesten daar uit onderzoek gebleken is dat er slechts een

correlatie van 0.34 gevonden werd tussen enerzijds de gewandelde afstand bij de 6MWT en

anderzijds de geschatte VO2max bij het uitvoeren van een fietstest (Morinder et al, 2009).

Toch blijkt hierover wat onenigheid te bestaan in de literatuur. Uit onderzoek van

30

Elmahgoub et al. (2012) bij adolescenten met overgewicht in combinatie met ID (14-22

jarigen) blijkt immers dat er een correlatie van 0.69 is tussen de gewandelde afstand tijdens

de 6MWT en de relatieve VO2max. Bijgevolg is er dus sprake van een matige correlatie,

waardoor de 6MWT toch enigszins bruikbaar kan zijn binnen deze populatie voor het

bepalen van de relatieve VO2max. Uit hetzelfde onderzoek blijkt tenslotte dat deze 6MWT,

naast het feit dat het een valide test is, ook een betrouwbare test is (ICC = 0.82).

31

4.5 Reflectie

4.5.1 Sterkte

Op voorhand werd grondig nagegaan welke zaken aandacht vereisten om een kwalitatief

hoogstaand onderzoek op te zetten en uit te voeren. Gebaseerd op Boeije H. (2005) werd

gestart met het uitschrijven van een onderzoeksplan met duidelijke verantwoording en

afbakening van de probleemstelling. Bijgevolg werd dan ook een grondige literatuurstudie

uitgevoerd. Later kon worden verder gegaan met de gegevensverzameling en de eigenlijke

verwerking. Hiervoor werd o.a. beroep gedaan op de hulp en de ervaring van een statisticus.

Als basis van een goed onderzoek is standaardisatie van uiterst belang. Met als doel elke test

in dezelfde testomstandigheden uit te voeren, werd er bijgevolg gebruik gemaakt van vaste

protocollen en specifieke criteria. Gebaseerd op Taylor et al. (1994) onderscheiden we o.a.

de strenge in- en exclusiecriteria, één en dezelfde testlocatie per instelling, herhaling van de

testen over een korte periode, gebruik van hetzelfde onderzoeksmateriaal in dezelfde

omstandigheden, een identieke meetprocedure en de registratie van parameters zoals

zadelhoogte – lengte – leeftijd en gewicht. Omwille van praktische redenen werden de

testen hier echter niet steeds uitgevoerd door dezelfde onderzoeker(s). Bij de

dataverwerking werden finaal de gegevens van ongeldige testuitvoeringen geëxcludeerd.

Tenslotte bleek er heel wat variatie te zijn in de resultaten van de Astrand Test. Daarom

werd beroep gedaan op data van 22 extra proefpersonen met ID (Hendrickx & Hindryckx,

2012-2013). Hierdoor kon de correlatie, alsook de ICC van de Astrand Test, kracht worden

bijgezet.

4.5.2 Zwakte

Na het uitvoeren van het onderzoek bleek echter dat er, ondanks de goede voorbereiding,

toch ook enkele zwaktes te noteren zijn. Zo is er eerst en vooral de selectie van de

deelnemers. Er werd hiervoor aangeklopt bij twee scholen waar kinderen met ID aangepast

onderwijs volgen. De kinesitherapeuten ter plaatse waren verantwoordelijk voor de selectie

van de kandidaten. Enkel leerlingen die kinesitherapie en trainingstherapie op school kregen,

32

kwamen m.a.w. in aanmerking voor deelname aan het onderzoek. Dit kan het hoge BMI in

de geteste populatie mogelijks verklaren. Daarnaast werd bij de selectie geen rekening

gehouden met de vastgestelde diagnose waardoor een vrij heterogene testpopulatie

ontstond (cfr. Tabel 3). Doch, in het kader van het doel van dit onderzoek was deze

heterogeniteit geen grove tekortkoming.

Reeds bij de eerste inspanningstest nl. de maximale test, werd duidelijk dat het masker voor

heel wat onrust en ongemak zorgde bij de kinderen. Sommigen staakten zelfs de inspanning

vanwege een beangstigend gevoel. Tevens zorgde het contact met de ‘onbekende’

testafnemers voor merkbare veranderingen in het gedrag van de kinderen. Of dit het

testresultaat ernstig heeft beïnvloed, is echter moeilijk te bepalen. Het zou in de toekomst

misschien niet slecht zijn om eerst een kennismakingstest te organiseren. Andere opties zijn

een dubbele uitvoering van de maximale test, waarbij de beste VO2max-waarde dan wordt

opgenomen of een submaximale test als eerste uitvoeren aangezien deze een minder hoge

(zowel fysieke als mentale) impact heeft op de testpersoon. Daarnaast bleek het bij velen

heel moeilijk om tot volledige uitputting te gaan. Vaak werd de test reeds gestaakt vooraleer

de theoretisch maximale hartfrequentie werd bereikt ondanks het feit dat deze personen

geen (hartslagbeïnvloedende) medicatie namen.

4.5.3 Toekomst

Voor volgend onderzoek kan er eens worden nagedacht over de mogelijke invloed op de

testresultaten van verschillende onderzoekers en de aanwezigheid van een

vertrouwenspersoon. Hierbij komt het aspect van de intra vs. intertester betrouwbaarheid

naar voor. In welke mate zou dit een invloed gehad hebben op de resultaten uit dit

onderzoek. Het zou dus interessant zijn om in verder onderzoek na te gaan in welke mate er

verschil is in de resultaten afgenomen door één (intra) of meerdere personen (inter).

Met betrekking tot de veiligheid moeten we ons ook de vraag stellen of dergelijke testen,

met vooral aandacht voor de (maximale) SRT, wel afgenomen mogen worden binnen een

schoolomgeving in afwezigheid van een arts. Aangezien de SRT als beste test uit dit

onderzoek komt en deze vrij maximaal is, zou preventieve screening op aanwezigheid van

33

cardiale problemen (vb. ECG) in een populatie van ID wel aangeraden zijn. Vraag is natuurlijk

of dit praktisch en financieel allemaal wel haalbaar is. Indien er op het ECG geen afwijkingen

vastgesteld zouden worden, is het risico bij uitvoering van de SRT vervolgens miniem. Indien

er wel afwijkingen op het ECG te zien zouden zijn, is dit echter een contra-indicatie voor het

gebruik van de SRT. Hier zou de (submaximale) Astrand Test dan een beter alternatief zijn.

Volgens de bekomen resultaten blijkt de SRT het beste alternatief te zijn voor de maximale

inspanningstest in de schatting van de VO2max. We moeten hierbij wel rekening houden

met een systematische onderschatting. Echter, wat zou er gebeuren met de resultaten

indien men het activiteitenniveau van de testpopulatie zou gelijkstellen? In dit onderzoek

werden jongeren geselecteerd uit zowel OV1, OV2 en OV3 en dat willekeurig ten opzichte

van hun activiteitenniveau. In welke mate zou er nog sprake zijn van een (systematische)

onderschatting indien men allemaal jongeren zou opnemen die een vergelijkbare

basisconditie (goed of slecht) hebben?

Tenslotte zou het ook interessant zijn in de toekomst te onderzoeken of men aan de hand

van deze alternatieve testen, met extra aandacht voor de SRT, een trainingschema voor

jongeren met ID kan opstellen. Om een trainingsschema op te bouwen heeft men nood aan

2 parameters, namelijk het wattage en de hartfrequentie. Beide gegevens kan men

eenvoudig afleiden d.m.v. een maximale inspanningstest. De Astrand Test werkt ook op

basis van deze gegevens om de VO2max te schatten in tegenstelling tot de SRT, die zich

enkel richt op het wattage. Stel: Als er voor de training van het aerobe systeem getraind

moet worden aan 50 – 75% van de VO2max kan men eenvoudig uit de data van de maximale

test afleiden aan welke hartfrequentie en/of wattage er bijgevolg zal moeten getraind

worden. Na de uitvoering van de SRT kan men dit niet, aangezien er volgens de formule geen

direct verband is met de hartfrequentie. Het zou bijgevolg wel nuttig zijn te onderzoeken in

welke mate er een verband kan aangetoond worden in de eindhartfrequenties van beide

testen. Op die manier zou men dan eventueel aan de hand van een bepaald % van de

eindhartfrequentie van de SRT t.o.v. de maximale inspanningstest op een eenvoudigere en

goedkopere manier de trainingshartfrequentie van een proefpersoon kunnen bepalen.

34

5 Conclusie

In dit onderzoek is de Steep Ramp Test duidelijk de betere test gebleken. Zowel op vlak van

validiteit als betrouwbaarheid scoort de SRT beter dan de Astrand Test (r=0.796 vs. r=0.607;

ICC=0.912 vs. ICC=0.824). Tevens inzake bruikbaarheid heeft de SRT een streepje voor op de

Astrand Test. De SRD-waarde is namelijk veel kleiner bij de SRT (2,66 ml/min/kg vs. 6,68

ml/min/kg). Deze stelt m.a.w. een meer realistische waarde voor aangezien de mate van

trainbaarheid van de VO2max slechts beperkt is. Daarnaast is er bij bepaling van de VO2max

via de Astrand Test veel meer variatie rond de werkelijke waarde. Zo kan gesteld worden dat

er eens een overschatting, dan weer een onderschatting plaatsvindt bij deze test waardoor

het gebruik in de klinische praktijk heel moeilijk wordt. Daarentegen bemerkt men bij de SRT

een systematische onderschatting van de werkelijke VO2max-waarden. Dit maakt het

mogelijk om eventueel een vaste maat van onderschatting te bepalen (vb. 0,32 l/min of 4,18

ml/min/kg) en zodoende een beter beeld te verkrijgen van de werkelijke VO2max. Indien

men toch de Astrand Test zou verkiezen, is het wenselijk om zich te baseren op meerdere

metingen en telkens het lichaamsgewicht in rekening brengt. Om verdere conclusies te

formuleren over de algemene bruikbaarheid van beide inspanningstesten in een populatie

van jongeren met ID, is verder uitgebreid onderzoek aangeraden.

35

6 Referentielijst

1. American Association on Intellectual and Developmental Disabilities. American

Association of Mental Retardation. Definition, classification and Systems of Supports 10th ed. Washington, D.C., 2002.

2. Andersson, D. (2004); The Åstrand-Ryhming test/method under the magnifying glass. A review of research articles.

3. Armatas V. (2009); Mental retardation: definitions, etiology, epidemiology and diagnosis. Journal of Sport and Health Research, 1(2), 112-122.

4. Astrand, P.O & Ryhming, I. (1954); A nomogram for calculation of aerobic capacity from pulse rate during sub-maximal work. J Appl Physiol, 7(2), 218-221.

5. ATS Committee on Proficiency Standards for Clinical Pulmonary Function Laboratories (2002). ATS statement: guidelines for the six-minute walking test. Am J RespirCrit Care Med, 166(1), 111-7.

6. Bland, J.M., Altman, D.G. (1986); Statistical methods for assessing agreement between two methods of clinical measurement. Lancet, 307-310.

7. Boeije. H., Hart, H. Analyseren in kwalitatief onderzoek. Amsterdam: Boom Onderwijs. 2005.

8. Bongers, B.C., de Vries S.I., Helders P.J.M., Takken T. (2012); The Steep Ramp Test in Healthy Children and Adolescents: Reliability and Validity.

9. Bongers, B.C., de Vries S.I., Obeid, J., van Buuren, S., Helders, P.J., Takken, T. (2013); The Steep Ramp Test in Dutch white children and adolescents: age- and sex-related normative values. Phys Ther, 93(11), 1530-9.

10. Borthwick-Duffy, S.A. (1994); Epidemiology and prevalence of psychopathology in people with mental retardation. J Consul Clin Psych, 62, 17-27.

11. Bourgois, J. Cursus Inspanningsfysiologie; Academiejaar 2010 - 2011. Tweede Bachelor in de revalidatiewetenchappen en kinesitherapie.

12. Buono, M. J., Roby, J. J., Micale, F. G., Sallis, J. F. (1989). Predicting Maximal Oxygen Uptake in Children: Modification of the Astrand-Ryhming Test. Pediatric Exercise Science, 1(3), 278.

13. Chura, R.L., Marciniuk, D.D., Clemens, R., Butcher, J.S. (2011); Test-Retest Reliability and Physiological Responses Associated with the Steep Ramp Anaerobic Test in Patients with COPD. Pulmonary Medicine, Article ID 653831, 6 pages.

14. Cink, R.E., Thomas, T.R. (1981); Validity of the Astrand-Rhyming nomogram for predicting maximal oxygen intake. Brit J Sports Med, 15(3), 182-185.

15. Cramer, S.P., Yaunlong, L., Timothy, M., Carol W. (2004); Effects of beta-blockers on maximal oxygen consumption. Medicine & Science in Sports & Exercise, 36(5), supplement S211.

36

16. Curry, C.J., Stevenson, R.E., Aughton, D., Byrne, J., Carey, J.C., Cassidy, S. et al. (1997); Evaluation of mental retardation: recommendations of a consensus conference. Am J Med Genet, 72(4), 468-477.

17. De Backer, I.C., Schep, G., Hoogeveen, A., Vreugdenhil G., Kester, A.D., van Breda E. (2007); Exercise Testing and Training in a Cancer Rehabilitation Program: The Advantage of the SRT. Arch Phys Med Rehabil, 88, 610-6.

18. Ekblom, O. (2014); Testing the validity of three submaximal ergometer tests for estimating maximal aerobic capacity in children. Acta Paediatr, doi: 10.1111/apa.12582.

19. Elmahgoub, S.M., Lambers, S., Stegen, S., Van Laethem, C., Cambier, D., Calders, P. (2009); The influence of combined exercise training on indices of obesity, physical fitness and lipid profile in overweight and obese adolescents with mental retardation. Eur J Pediatr, 168, 1327-1333.

20. Elmahgoub, S.M., Van de Velde, A., Peersman, W., Cambier, D., Calders, P. (2012); Reproducibility, validity and predictors of six-minute walk test in overweight and obese adolescents with intellectual disability. Disabil Rehabil, 34(10), 846-51.

21. Fernhall, B., Pitetti K.H, Vukovich M.D, Stubbs N, Hensen T & Winnick JP (1997); Validation of cardiovascular fitness field tests in children with mental retardation. American Journal on Mental Retardation, 102(6), 602-612.

22. Gonzalez-Aguero, A., Vicente-Rodriguez, G., Moreno, L. A., Guerra-Balic, M., Ara, I., & Casajus, J. A. (2010). Health-related physical fitness in children and adolescents with Down syndrome and response to training. Scand J Med Sci Sports, 20(5), 716-724.

23. Grant, J.A., Joseph, A.N., & Campagna, P.D. (1999); The prediction of VO2max: a comparison of 7 indirect tests of aerobic power. Journal of Strength and Conditioning Research, 13(4), 346-352.

24. Hartung, G.H., Krock, L.P., Crandall, C.G. (1993); Prediction of maximal oxygen uptake from submaximal exercise testing in aerobically fit and non-fit men. Aviat Space Environ Med, 64, 735–740.

25. Hendrickx, A., Hindryckx E., Calders, P. (2013). Validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid van de Astrand fietstest bij adolescenten met een intellectuele beperking. Academiejaar 2012-2013. Universiteit Gent.

26. Hilgenkamp, T.I., van Wijck, R., Evenhuis, H.M. (2012); Feasibility and reliability of physical fitness tests in older adults with intellectual disability: a pilot study. Journal of Intellectual Disability, 37(2), 158-162.

27. Hinckson, E.A., Dickinson, A., Water, A., Sands, M., Penman, L. (2013); Physical activity, dietary habits and overall health in overweight and obese children and youth with intellectual disability or autism. Res in Developmental disabilities, 34 (4), 1170-1178.

28. Hinkle, D.E., Wiersma, W., Jurs S.G. (2003); Applied statistics for the behavioral sciences (5th ed.). Geraadpleegd via http://www.tilburguniversity.edu/nl/studenten/vaardigheden/spsshelpdesk/edesk/correlat/

37

29. Hodselmans AP, Dijkstra PU, Geertzen JH, van der Schans CP. (2008). Exercise capacity in non-specific low back pain patients: a lean body mass-based Astrand bicycle test; reliability, validity and feasibility. J Occup Rehabil, 18 (3), 282-289.

30. Hulzebos, E., van der Loo, H. (2002); Paramedische trainingsbegeleiding. Trainingsleer en inspanningsfysiologie voor de paramedicus. Deel 2 training van het cardiorespiratoir uithoudingsvermogen. AK Houten:Bohn Stafleu Van Loghum.

31. Kasch, F.W. (1984); The validity of the Astrand and Sjostrand submaximal tests. Physician & Sports medicine, 12, 47–52.

32. Katz, G., Lazcano-Ponce, E. (2008); Intellectual disability: definition, etiological factors, classification, diagnosis, treatment and prognosis. Salud Publica Mex, 50 (S2), 132-141.

33. Keller, A., Hellesnes, J., Brox J.I. (2001); Reliability of the isokinetic trunk extensor test, Biering-Sørensen test, and Astrand bicycle test: assessment of intraclass correlation coefficient and critical difference in patients with chronic low back pain and healthy individuals. Spine, 26 (7), 771-777.

34. King, B.H., Toth, K.E., Hodapp, R.M., Dykens, E.M. (2009); Intellectual Disability. In: Sadock, B.J., Sadock, V.A., Ruiz, P. Comprehensive Textbook of Psychiatry. 9th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.

35. Legge, B.J., Banister, E.W. (1986); The Astrand-Ryhming nomogram revisited. J ApplPhysiol, 61(3), 1203-1209.

36. Lennon, O.C., Denis, R.S., Grace, N., Blake, C. (2012); Feasibility, criterion validity and retest reliability of exercise testing using the Astrand-rhyming test protocol with an adaptive ergometer in stroke patients. Dis and Rehab, 34 (14), 1149-1156.

37. Li, A.M., Yin, J., Yu, C.C., Tsang, T., So, H.K., Wong, E. (2005); The six-minute walk test in healthy children: reliability and validity. EurRespir J, 25(6), 1057-60.

38. Lotgering, F.K., Struijk, P.C., van Doorn, M.B., Wallenburg, H.C. (1992); Errors in predicting maximal oxygen consumption in pregnant women. Journal of Applied Physiology, 72 (2), 562-567.

39. Macsween A. (2001). The reliability and validity of the Astrand nomogram and linear extrapolation for deriving VO2max from submaximal exercise data. J Sports Med and Phys Fitness, 41 (3), 312-317.

40. Mangerud, W.L., Bjerkeset, O., Lydersen, S., Indredavik, M.S. (2014); Physical activity in adolescents with psychiatric disorders and in the general population. Child Adolesc Psychiatry Ment Health, 8 (1), 2. doi: 10.1186/1753-2000-8-2.

41. McCubbin, J.A., Rintala, P., Frey, G.C. (1997); Correlational study of three cardiorespiratory tests for men with mental retardation. APAQ, 14(1), 43-50.

42. Meir Lotan (2007); Quality Physical Intervention Activity for Persons with Down Syndrome. The Scientific World Journal 7, 7–19. ISSN 1537-744X; DOI 10.1100/tsw.2007.20.

43. Meyer, K., Samek, L., Schwaibold, M. et al.(1996); Physical responses to different modes of interval exercise in patients with chronic heart failure—application to exercise training. European Heart Journal, 17 (7), 1040–1047.

38

44. Meyer, K., Samek, L., Schwaibold, M. et al. (1997); Interval training in patients with severe chronic heart failure: analysis and recommendations for exercise procedures. Medicine and Science in Sports and Exercise, 29(3), 306–312.

45. Montgomery, D.L., Reid, G., Koziris, L.P. (1992); Reliability and validity tests for adults with mental handicaps. Canadian Journal of Sport Sciences, 17 (4), 309-315.

46. Morinder, G., Mattson, E., Sollander, C., Marcus, C., Larsson, U.E. (2009); Six-minute walk test in obese children and adolescents: Reproducibility and validity. PhysiotherRes Int, 14(2), 91-104.

47. Noonan, V. & Dean, E. (2000); Submaximal Exercise Testing: Clinical Application and Interpretation. Physical Therapy, 80 (8), 782-807.

48. Pan, C. (2014); Motor proficiency and physical fitness in adolescent males with and without autism spectrum disorders. Autism, 18 (2), 156-165.

49. Pitetti, K. H., Rimmer, J. H., & Fernhall, B. (1993). Physical fitness and adults with mental retardation. An overview of current research and future directions. Sports Med, 16(1), 23-56.

50. Rintala, P., Dunn, J.M., McCubbin, J.A., Quinn, C. (1992). Validity of a cardiorespiratory fitness test for men with mental retardation. Medicine and Science in Sports and Exercise, 24(8), 941-945.

51. Salaun, L., Berthouze-Aranda, S.E. (2012); Physical fitness and fatness in adolescents with intellectual disabilities. J Appl Res Intellect Disabil, 25(3), 231-9.

52. Schaefer, G.B., Bodensteiner, J.B. (1992); Evaluation of the child with idiopathic mental retardation. Pediatr Clin North Am, 39(4), 929-943.

53. Schalock, R.L., Verdugo, M.A., Gomez, L.E. (2010); Evidence-based practices in the field of intellectual and developmental disabilities: an international consensus approach. Eval Program Plann, 34 (3), 273-282.

54. Siconolfi, S.F., Cullinane, E.M., Carleton, R.A., Thompson, P.D. (1982); Assessing VO2 max in epidemiological studies: a modification of the Åstrand-Ryhming test. Med Sci Sports Exerc, 14 (5), 335-338.

55. Smeets, R. J., Soest, M. V. (2009). The usability of a modified Astrand bicycle test to assess the aerobic capacity in patients with musculoskeletal pain and healthy controls. Disabil Rehabil, 31(24), 1988-1995. doi: 10.3109/09638280902874162.

56. Stevens, N., Sykes, K. (1996); Aerobic fitness testing: an update. Occup Health, 48(12), 436-438.

57. Swinkels, E.J., Meewisse, C.M, (2011); Uitgebreide toelichting van het meetinstrument: Astrand fietstest.

58. Takken, T. (2004); Inspanningstesten. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg.

59. Takken, T., Engelbert, R., Van Bergen, M., Groothoff, J., Nauta, J., Van Hoeck, K. (2009); Six-minute walking test in children with ESRD: discrimination validity and construct validity. Pediatr Nephrol, 24(11), 2217-23.

60. Taylor, B.N., Kuyatt, C.E. (1994). Guidelines for Evaluating and Expressing the Uncertainty of NIST Measurement Results.

39

61. Teraslinna, P., Ismail, A.H., MacLeod, D.F. (1966); Nomogram by Astrand and Ryhming as a predictor of maximum oxygen intake. J Appl Physiol, 21, 513–515.

62. Van Ravensberg, D.C, van Hirtum, H., van den Heuvel, S. (2008); Verstandelijk gehandicapten trainen naar fitheid – Een literatuurstudie. NPI Ruiter Actief. Geraadpleegd via http://www.paramedisch.org/onderzoek-en-ontwikkeling/nieuws/430-fitheid-verstandelijk-gehandicapten.html

63. Vis, J.C., Thoonsen, H., Duffels, M.G., de Bruin-Bon, R.A., Huisman, S.A. van Dijk, A.P. (2009); Six-minute walking test in patients with down syndrome: validity and reproducibility. Arch Phys Med Rehabil, 90(8), 1423-7.

64. Viviene, A., Temple, V.A., Frey, G.C., Stanish, H.I. (2006); Physical activity of adults with mental retardation: review and research needs. Am J Health Promot, 21(1), 2-12.

65. Viviene, A., Temple, V.A. (2007); Barriers, enjoyment and preference for physical activity among adults with intellectual disability. International Journal of Rehabilitation Research, 30(4), 281-287.

66. Von Dobeln, W., Astrand, P.O., Bergstrom, A. (1967); An analysis of age and other factors related to maximal oxygen uptake. Journal of Applied Physiology, 22, 934-938.

67. Vrijens, J., Bourgois, J. Basis voor verantwoord trainen. Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding nr. 47. België, 2011.

68. Weisman, I.M., Beck, K., Casaburi, R. (2003); ATS/ACCP statement on cardiopulmonary exercise testing. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 167(2), 211–277.

69. Welsman, J.R., Armstrong, N. (1996); The measurement and interpretation of aerobic fitness in children: current issues. J R Soc Med, 89(5), 281-285.

70. Whitman, T.L., Hantula, D.A., Spence, B.H. (1990); Current Issues in behavior modification with mentally retarded persons. In Matson JL (ed) Handbook of Behavior Modification with the Mentally Retarded. New York: Plenum Press.

71. Wisén, A.G., Wohlfart, B. (1995); A comparison between two exercise tests on cycle; a computerized test versus the Åstrand test. Clin Physiol, 15 (1), 91-102.

72. World Health Organization (WHO). 2007. Atlas: global resources for persons with intellectual disabilities. Geneva. World Health Organization.

73. Zwiren, L. D., Freedson, P. S., Ward, A., Wilke, S., & Rippe, J. M. (1991). Estimation of VO2max: a comparative analysis of five exercise tests. Res Q Exerc Sport, 62(1), 73-78.

IV

7 Bijlagen

Bijlage 1. Formulier goedkeuring van de ouders

Bijlage 2. Berekening Astrandwaarden

Bijlage 3. Gepaarde T-test van de Astrand test 1 versus 2 en Steep Ramp test 1 versus 2

(telkens berekend voor zowel de absolute – (l/min) als voor de relatieve

VO2max (ml/kg/min).

Bijlage 4. Validiteit: Scatterplots met bijhorende regressielijn

Bijlage 5. Overschatting versus onderschatting: Bland-Altman plots

Bijlage 6. Overschatting versus onderschatting: VO2max per persoon afzonderlijk voor

de 3 verschillende testen (n=31)

Absolute VO2max waarden

V

Bijlage 1. Formulier goedkeuring van de ouders

De validiteit en Reproduceerbaarheid van de astrand test en de Steep Ramp

test bij kinderen met intellectuele beperking

Patiënt studienummer: …………………………………………

Toestemmingsformulier van de patiënt

Naam patiënt: ………………………………………………….

Ik verklaar mij bereid om aan deze studie deel te nemen. Mijn medewerking is

volledig op vrijwillige basis.

Ik heb het bijgevoegde patiënteninformatieformulier grondig gelezen en met de

onderzoekers besproken.

Ik geef mijn toestemming om de onderzoeken die aan de studie zijn verbonden

(inspanningstesten) te laten gebeuren.

Ik begrijp dat de studie werd goedgekeurd door het Ethisch Comité van het UZ

Gent.

Ik begrijp dat mijn deelname aan deze studie volledig vrijwillig gebeurt, en dat

ik kan weigeren, zonder dat dit een goede relatie tot de arts of een optimale

opvolging in de weg staat.

Ik begrijp dat alle persoonlijke informatie en gegevens die uit deze studie

voortvloeien en zullen worden verwerkt, volledig anoniem blijven, zodat een

eventuele derde niet in staat is deze gegevens in verband te brengen met mijn

kind als patiënt.

Ik begrijp dat ik het recht heb op elk moment toegang te krijgen tot de gegevens

en eventuele onnauwkeurigheden in de gegevens kan corrigeren.

Door dit toestemmingsformulier te ondertekenen stem ik toe in het verzamelen

en verwerken van alle informatie uit deze studie.

Mijn handtekening betekent dat ik het patiënteninformatieformulier volledig heb

gelezen en begrepen. Mijn handtekening betekent ook dat ik de gelegenheid heb

gehad vragen te stellen over de studie, en dat de antwoorden voldoende duidelijk

waren. Daarom stem ik toe deel te nemen aan deze studie.

Ik begrijp dat auditors, vertegenwoordigers van de opdrachtgever, het Ethisch

Comité of bevoegde overheden, de gegevens mogelijk willen inspecteren om de

verzamelde informatie te controleren. Door dit document te ondertekenen geef ik

toestemming om de verzamelde informatie te controleren. Door dit document te

ondertekenen, geef ik toestemming voor deze controle. Bovendien ben ik op de

hoogte dat bepaalde gegevens doorgegeven worden aan de opdrachtgever. Ik

geef hiervoor mijn toestemming, zelfs indien dit betekent dat de gegevens

doorgegeven worden aan een land buiten de Europese Unie. De gegevens zullen

wel altijd gecodeerd doorgegeven worden, waarbij zijn/haar naam en adres

geheim blijven.

VI

Bijlage 2. Berekening Astrandwaarden (http://community-micoach.adidas.com)

Mannen Maximale zuurstofopname (l.min)

HF 50w 75w 100w 125w 150w 175w 200w 225w 250w HF

120 2.2 2.9 3,5 4,2 4,8 120

121 2.2 2.8 3,4 4,1 4,7 121

122 2.2 2.8 3,4 4,0 4,8 122

123 2.1 2.8 3,4 4,0 4,6 123

124 2.1 2.7 3,3 3,9 4,5 5,3 6,0 124

125 2.0 2.6 3,2 3,8 4,4 5,2 5,9 125

126 2.0 2.6 3,2 3,8 4,4 5,1 5,8 126

127 2.0 2.6 3,1 3,7 4,3 5,0 5,7 127

128 2.0 2.6 3,1 3,7 4,2 4,9 5,6 128

129 1.9 2.5 3,0 3,6 4,2 4,9 5,6 129

130 1.9 2.5 3,0 3,6 4,1 4,8 5,5 130

131 1.9 2.4 2,9 3,5 4,0 4,7 5,4 131

132 1.8 2.4 2,9 3,5 4,0 4,7 5,3 132

133 1.8 2.3 2,8 3,5 3,9 4,6 5,3 133

134 1.8 2.3 2,8 3,4 3,9 4,6 5,2 134

135 1.7 2.3 2,8 3,4 3,8 4,5 5,1 135

136 1.7 2.2 2.7 3,3 3,8 4,4 5,0 136

137 1.7 2.2 2.7 3,3 3,7 4,4 5,0 137

138 1.7 2.2 2.7 3,2 3,7 4,3 4,9 138

139 1.7 2.1 2.6 3,2 3,6 4,2 4,8 139

140 1.7 2.1 2.6 3,1 3,6 4,2 4,8 5,4 6,0 140

141 2.6 3,1 3,5 4,1 4,7 5,3 5,9 141

142 2.5 3,1 3,5 4,1 4,6 5,2 5,8 142

143 2.5 3,0 3,4 4,0 4,6 5,2 5,7 143

144 2.5 3,0 3,4 4,0 4,5 5,1 5,7 144

145 2.4 3,0 3,4 4,0 4,5 5,1 5,6 145

146 2.4 2,9 3,3 3,9 4,4 5,0 5,6 146

147 2.4 2,9 3,3 3,9 4,4 5,0 5,5 147

148 2.4 2,9 3,2 3,8 4,3 4,9 5,4 148

149 2.3 2,8 3,2 3,8 4,3 4,9 5,4 149

150 2.3 2,8 3,2 3,7 4,2 4,8 5,3 150

151 2.3 2,8 3,1 3,7 4,2 4,7 5,2 151

152 2.3 2,7 3,1 3,6 4,1 4,7 5,2 152

153 2.2 2,7 3,0 3,6 4,1 4,6 5,1 153

154 2.2 2,6 3,0 3,5 4,0 4,6 5,1 154

155 2.2 2,6 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 155

156 2.2 2,6 2,9 3,5 4,0 4,5 5,0 156

157 2,1 2,5 2,9 3,4 3,9 4,4 4,9 157

158 2,1 2,5 2,9 3,4 3,9 4,4 4,9 158

159 2,1 2,5 2,8 3,3 3,8 4,3 4,8 159

160 2,1 2,5 2,8 3,3 3,8 4,3 4,8 160

161 2,0 2,4 2,8 3,3 3,7 4,2 4,7 161

162 2,0 2,4 2,8 3,3 3,7 4,2 4,6 162

163 2,0 2,4 2,8 3,3 3,7 4,2 4,6 163

164 2,0 2,4 2,7 3,2 3,6 4,1 4,5 164

165 2,0 2,4 2,7 3,2 3,6 4,1 4,5 165

166 1,9 2,3 2,7 3,2 3,6 4,1 4,5 166

167 1,9 2,3 2,6 3,1 3,5 4,0 4,5 167

168 1,9 2,3 2,6 3,1 3,5 4,0 4,4 168

169 1,9 2,3 2,6 3,1 3,5 3,9 4,3 169

170 1,8 2,2 2,6 3,0 3,4 3,9 4,3 170

VII

Vrouwen Maximale zuurstofopname (l.min)

HF 50w 75w 100w 125w 150w 175w 200w 225w 250w HF

120 2.6 3.4 4.1 4.8 120

121 2.5 3.3 4.0 4.8 121

122 2.5 3.2 3.9 4.7 122

123 2.4 3.1 3.9 4.8 123

124 2.4 3.1 3.6 4.5 124

125 2.3 3.0 3.7 4.4 125

126 2.3 3.0 3.6 4.3 126

127 2.2 2.9 3.5 4.2 127

128 2.2 2.8 3.5 4.2 4.8 5.4 6.0 128

129 2.2 2.8 3.4 4.1 4.8 5.4 6.0 129

130 2.1 2.7 3.4 4.0 4.7 5.3 5.9 130

131 2.1 2.7 3.4 4.0 4.6 5.3 5.9 131

132 2.0 2.7 3.3 3.9 4.5 5.2 5.8 132

133 2.0 2.6 3.2 3.8 4.4 5.1 5.7 133

134 2.0 2.6 3.2 3.8 4.4 5.0 5.6 134

135 2.0 2.6 3.1 3.7 4.3 4.9 5.5 135

136 1.9 2.5 3.1 3.6 4.2 4.8 5.4 136

137 1.9 2.5 3.0 3.5 4.2 4.8 5.4 137

138 1.8 2.4 3.0 3.5 4.1 4.7 5.3 138

139 1.8 2.4 2.9 3.5 4.0 4.6 5.2 139

140 1.8 2.4 2.8 3.4 4.0 4.6 5.2 140

141 1.8 2.3 2.8 3.4 3.9 4.5 5.1 141

142 1.7 2.3 2.8 3.3 3.9 4.5 5.1 142

143 1.7 2.2 2.7 3.3 3.8 4.4 5.0 143

144 1.7 2.2 2.7 3.2 3.8 4.4 5.0 144

145 1.6 2.2 2.7 3.2 3.7 4.3 4.9 145

146 1.6 2.2 2.6 3.2 3.7 4.2 4.8 146

147 1.6 2.1 2.6 3.1 3.6 4.1 4.7 147

148 1.6 2.1 2.6 3.1 3.6 4.1 4.6 148

149 2.1 2.6 3.0 3.5 4.0 4.5 149

150 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 150

151 2.0 2.5 3.0 3.4 3.9 4.4 151

152 2.0 2.5 2.9 3.4 3.9 4.4 152

153 2.0 2.4 2.9 3.3 3.8 4.3 153

154 2.0 2.4 2.8 3.3 3.8 4.3 154

155 1.9 2.4 2.8 3.2 3.7 4.2 155

156 1.9 2.3 2.8 3.2 3.7 4.2 156

157 1.9 2.3 2.7 3.2 3.6 4.1 157

158 1.8 2.3 2.7 3.1 3.5 4.0 158

159 1.8 2.2 2.7 3.1 3.5 3.9 159

160 1.8 2.2 2.6 3.0 3.4 3.8 160

161 1.8 2.2 2.6 3.0 3.4 3.8 161

162 1.8 2.2 2.6 3.0 3.4 3.8 162

163 1.7 2.2 2.6 2.9 3.3 3.7 163

164 1.7 2.1 2.5 2.9 3.3 3.7 164

165 1.7 2.1 2.5 2.9 3.3 3.7 165

166 1.7 2.1 2.5 2.8 3.2 3.6 166

167 1.6 2.1 2.4 2.8 3.2 3.6 167

168 1.6 2.0 2.4 2.8 3.2 3.5 168

169 1.6 2.0 2.4 2.8 3.2 3.5 169

170 1.6 2.0 2.4 2.7 3.1 3.5 170

VIII

Bijlage 3. Gepaarde T-test van de Astrand test 1 versus 2 en Steep Ramp test 1 versus 2

(telkens berekend voor zowel de absolute – (l/min) als voor de relatieve

VO2max (ml/kg/min)). (Significantie niveau 0.05)

Analyse P-waarde

Pair 1 absolute VO2max Astrand 1 - absolute VO2max Astrand 2 0,180

Pair 2 relatieve VO2max Astrand 1 - relatieve VO2max Astrand 2 0,056

Pair 3 absolute VO2max Steep Ramp 1 - absolute VO2max Steep Ramp 2 0,831

Pair 4 relatieve VO2max Steep Ramp 1 - relatieve VO2max Steep Ramp 2 0,878

Bijlage 4. Validiteit: Scatterplots met bijhorende regressielijn

Correlatie Max test vs. Astrand test – absolute waarden

IX

Correlatie Max test vs. Astrand test – relatieve waarden

Correlatie Max test vs. Steep Ramp test – absolute waarden

X

Correlatie Max test vs. Steep Ramp test - relatieve waarden

XI

Bijlage 5. Overschatting versus onderschatting: Bland-Altman plots

(VO2max Astrand – VO2max Max test) ifv gemiddelde (absolute waarden)

(VO2max Astrand – VO2max Max test) ifv gemiddelde (relatieve waarden)

XII

(VO2max SRT – VO2max Max test) ifv gemiddelde (absolute waarden)

(VO2max SRT – VO2max Max test) ifv gemiddelde (relatieve waarden)

XIII

Bijlage 6. Overschatting versus onderschatting: VO2max per persoon afzonderlijk voor

de 3 verschillende testen (n=31)



Relatieve VO2max waarden

DE VALIDITEIT EN REPRODUCEERBAARHEID VAN DE ASTRAND TEST ... · het volgende onderwerp toegewezen:...

Documents

Transcript of DE VALIDITEIT EN REPRODUCEERBAARHEID VAN DE ASTRAND TEST ... · het volgende onderwerp toegewezen:...