De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie is een ...

Brabants gemeentelijk dementiebeleid

anno 2012 in beeld

Inventarisatie van bestaand gemeentelijk dementiebeleid in 2012

aan de hand van de Dementieproofmeter

Hilde Stoop

Tilburg, oktober 2012

De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie zet zich sinds 1994 in voor het behoud of het vergroten van de kwaliteit van leven van zowel men-sen met dementie als de mantelzorgers en voor de kwaliteit van de (infor-mele) zorg.

De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie is een Brabantse net-werkorganisatie waarin een diversiteit aan Brabantse expertise en krachten gebundeld is.

De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie geeft gevraagd en on-gevraagd advies, verspreidt kennis en biedt begeleiding en ondersteuning bij vernieuwingen in de dementiezorg.

p/a ZetPostbus 271 5000 AG Tilburg

Telefoon (013) 544 14 [email protected]

Brabantsgemeentelijk dementiebeleid anno 2012 in beeld

Brabantsgemeentelijk dementiebeleid

omslagDementiemeter2012.indd 1 01-10-12 11:10

Colofon

Uitgave: Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, oktober 2012

Auteur: Hilde Stoop

Productie: btz vorm en regie

Prijs: € 15,00 (incl. BTW)

De activiteiten van de Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie worden (mede) mogelijk

gemaakt door subsidie van de provincie Noord-Brabant.

ISBN/EAN 978-90-814523-4-2

Deze uitgave is als drukversie te bestellen via [email protected]

met vermelding C04.035 Brabants gemeentelijk dementiebeleid 2012

Brabants gemeentelijk dementiebeleid anno 2012 in beeld

Inhoudsopgave

1. Gemeentelijk dementiebeleid anno 2012 in beeld ......................................................................................5

2. De Dementieproofmeter ...............................................................................................................................................................11

3. Respons ................................................................................................................................................................................................................15

4. Sociale kaart en Wmo-loket ......................................................................................................................................................17

5. (Zoals) thuis blijven wonen .......................................................................................................................................................21

6. Subsidie vrijwilligersinzet .............................................................................................................................................................27

7. Emotionele ondersteuning en lotgenotencontact ........................................................................................32

8. Mantelzorg geven en vrijstelling van betaald werk verlenen .....................................................35

9. Opvang/respijt ...........................................................................................................................................................................................38

10. Wmo-voorzieningen met indicatie ..................................................................................................................................40

11. Dementieconsulent ..............................................................................................................................................................................43

12. Gemeente en zorgkantoor ..........................................................................................................................................................46

13. Dementieproofmeterscore van de Brabantse gemeenten ...............................................................49

13.1 Inleiding .............................................................................................................................................................................................49

13.2 Scoreberekening ......................................................................................................................................................................50

13.3 Rangorde Dementieproofmeterscore ..........................................................................................................51

14. Bestaand beleid van acht van de negen grootste Brabantse gemeenten ..................54

15. Conclusies Dementieproofmeting 2012 ..................................................................................................................58

Bijlage 1. De Dementieproofmeter en frequenties per item ..........................................................................64

Bijlage 2. De resultaten van de Dementieproofmeting 2012 vergeleken met 2010 ....70

Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie ....................................................................................................75

Publicatielijst Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie ...........................................................77

Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, 2012


5

1. Gemeentelijk dementiebeleid anno 2012 in beeld

Brabantse gemeenten worden geconfronteerd met een sterke dubbele vergrijzing.

Hierdoor zal het aantal mensen met dementie ook in de komende decennia onrustba-

rend stijgen. Volgens de Gezondheidsraad (2002) zal over 40 jaar 1 op de 44 Nederlan-

ders lijden aan dementie. Bezuinigingen in de AWBZ, een tekort aan zorgcapaciteit en

de voortschrijdende tendens van vermaatschappelijking in de zorg zullen er toe leiden

dat mensen met dementie meer en langer dan voorheen thuis blijven wonen. Daarmee

neemt de druk op de mantelzorg én de thuiszorg nog verder toe.

‘Dementie is een ernstige en uiteindelijk fatale aandoening die berust op

een voortschrijdende achteruitgang van het functioneren van de hersenen.

Een beschrijving van dementie in louter medische termen is niet toereikend

om de draagwijdte ervan te karakteriseren. De gevolgen ervan voor de persoon

zelf en voor zijn omgeving zijn dramatisch.’ (Advies Dementie, Gezondheids-

raad, 2002)

Mensen met dementie en hun mantelzorgers (familieleden en anderen waarmee de

patiënt een persoonlijke sociale relatie heeft, zoals vrienden, kennissen en buren) vor-

men een zeer kwetsbare groep burgers.

Dementie

In de Provincie Noord-Brabant wordt de prevalentie van mensen met dementie in 2012

geschat op meer dan 34.000. In 2015 op 38.000, in 2020 op 44.5000 en in 2030 op

bijna 60.000 inwoners met dementie. Hiervan woont in 2012 70% thuis! Naar verwach-

ting zal dit percentage gaan stijgen.

Op dit moment wordt de groep alleenstaande mensen met dementie geschat op 30%

van deze populatie. Dit percentage zal in de toekomst verder oplopen tot 50%.


6

De twee meest voorkomende vormen van dementie zijn de ziekte van Alzheimer en

vasculaire dementie. Dementie is een sluipende niet te genezen ziekte met een pro-

gressief verloop. Verschijnselen van dementie zijn: stoornissen in het geheugen (ver-

minderd vermogen om nieuwe informatie op te nemen en desoriëntatie) en een of

meer van de volgende cognitieve stoornissen: afasie, apraxie, agnosie en een stoornis

in plannen maken, organiseren, abstract denken.

Zeker in de beginperiode worden de eerste ziekteverschijnselen, zoals toenemende

vergeetachtigheid, vermindering van activiteit en minder spontaan worden, vaak niet

door de omgeving én de patiënt als zodanig herkend en erkend.

De gemiddelde ziekteduur ligt tussen de 6 tot 8 jaar. Doch 10 jaar of langer is geen uitzon-

dering. Door de hogere levensverwachting van de bevolking in Nederland neemt de ziekte-

duur bij dementie nog steeds toe. Dementie behoort samen met angst en depressie tot de

meest voorkomende psychiatrische stoornissen bij ouderen boven de 60 jaar.

• Alzheimer Nederland gaat voor de komende jaren uit van ongeveer 30.000

nieuwe gevallen van dementie per jaar.

• Het aantal patiënten dat op jongere leeftijd (jonger dan 65 jaar) aan dementie

lijdt, blijft de komende jaren nagenoeg constant (tussen de 10.000 en 12.000).

• Dementiepatiënten leven gemiddeld zo’n acht jaar met de ziekte. Van die

acht jaar wonen ze gemiddeld zes jaar thuis en twee jaar vooral in ver-

pleeg- en verzorgingshuizen. Een aanzienlijk aantal mensen met dementie

blijft echter ook tot het einde aan toe thuis wonen.

• Dementie staat in de top drie van ziekten die voor de patiënt het meeste

verlies van kwaliteit van leven veroorzaken. Bovendien is dementie een

ziekte die grote impact heeft op de naaste omgeving van de patiënt.

Bron: ‘Leidraad Ketenzorg Dementie Een hulpmiddel voor de ontwikkeling van ketenzorg demen-

tie’, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Zorgverzekeraars Nederland, Alzheimer Ne-

derland en ActiZ, mei 2009


7

Mantelzorgers van mensen met dementie

Het leeuwendeel van de zorg, begeleiding en toezicht wordt door de mantelzorgers,

vaak partners en kinderen, geboden. Alleenstaande ouderen met dementie - waaron-

der veel vrouwen - vallen vooral terug op (schoon)dochters. 40% van de mantelzorgers

is tussen 45-65 jaar en 40% is ouder dan 65 jaar. Oudere partners zijn vaak de enige

mantelzorger (85%). Bij zorgende kinderen en andere familieleden wordt de zorg vaker

verdeeld.

Vaak zijn mantelzorgers zowel fysiek (vaak een 24-uurs zorgtaak), psychisch als so-

ciaal zwaar belast. Dementie is niet alleen een zeer ingrijpende aandoening voor de

patiënt, maar ook voor de mantelzorger. Zo moet men leren omgaan met de gevolgen

van de ziekte, het veranderende gedrag en de veranderingen in de persoonlijkheid

van de patiënt, de toenemende afhankelijkheid van de patiënt en het verlies van een

dierbare. Depressie, burn-out en stress komen veel voor. Ook medicijngebruik en het

aantal doktersbezoeken ligt driemaal hoger in vergelijking met leeftijdsgenoten. Veel

mantelzorgers kampen met sociaal isolement. Overbelasting van de mantelzorgers is

vaak de reden voor definitieve opname van de persoon met dementie.

Mantelzorgers vormen de ruggengraat in de zorg voor mensen met dementie. On-

dersteuning en begeleiding zijn daarom essentieel en de noodzaak daartoe zal in de

toekomst alleen maar toenemen. Ook in het licht van het (te verwachten) personeels-

tekort, onder andere door de toenemende vergrijzing en ontgroening.

• Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau zijn er gemiddeld drie mensen

betrokken bij zorg van iemand met dementie. Dat betekent dat op dit mo-

ment meer dan een miljoen mensen te maken hebben met dementie.

• 82% van de mantelzorgers is overbelast of loopt een groot risico op overbe-

lasting (bron: Alzheimer Nederland 2011)

• Vergeleken met mensen met een partner zonder dementie, blijken partners

van patiënten met dementie een vier zo grote kans op depressie te hebben.

(Nivel 2010).

• Deze mantelzorgers hebben vanwege deze (over)belasting adequate en

professionele begeleiding nodig. Bij overbelasting wordt een groter beroep

gedaan op gezondheidszorgvoorzieningen.


8

Het besef dat welzijn en maatschappelijke ondersteuning van grote betekenis zijn om

de kwaliteit van leven van thuiswonende mensen met dementie te behouden groeit.

Het merendeel wordt door informele zorgverleners en vrijwilligers ingevuld.

Naast behandeling en zorg heeft de doelgroep behoefte aan:

• Informatie en voorlichting

• Participatie: Educatie en scholing (niet regulier), Ontmoeting, Lotgenoten-

contact, Ontspanning, Sociale dagopvang (en toezicht), Belangenbeharti-

ging

• Adviserende en administratieve hulpverlening

• Haal- en brengservicediensten, Servicediensten thuis

• Ondersteuning bij bereiding van de maaltijd, Maaltijdlevering thuis, Eetpunt

• Begeleiding en ondersteuning van mantelzorg, Tijdelijk ontlasting (respijt),

Verlichting van zorgtaken

• Praktische thuishulp

Bron: Behoeftekaart dementie: behoeften van mensen met dementie en mantelzorg, Program-

maraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, 2008

Dementie en rol van de gemeente

Bij het voortschrijden van het dementeringsproces heeft de mens met dementie een

toenemende behoefte aan ondersteuning, begeleiding, toezicht, hulp en zorg van ande-

ren. Ook de behoeften aan ondersteuning, begeleiding en respijt bij de mantelzorger(s)

worden naarmate de zorgbelasting toeneemt steeds groter.

Een goed zorgen voorzieningenniveau voor mensen met dementie en hun mantelzorg

kan en wordt binnen de huidige regelgeving niet alleen binnen de AWBZ en door de AWBZ-

sector vormgegeven. Veel behoeften van de doelgroep liggen op het terrein van welzijn.

Het gemeentelijk (Wmo-)beleid is sterk bepalend voor de mate van kwaliteit van leven

en van zorg voor thuiswonende mensen met dementie (70% van de populatie, van wie

bijna de helft zonder partner of inwonend familielid) en hun mantelzorgers. De rol en

de verantwoordelijkheid van de gemeente zal door de transitie van AWBZ-functies naar

de Wmo in de nabije toekomst nog groter worden.


9

Provinciale inventarisatie van bestaand gemeentelijk dementiebeleid

Om zicht te krijgen op het in 2012 door de Brabantse gemeenten gevoerd beleid, dat

ten goede komt aan de behoeften van de doelgroep dementie, heeft de Programma-

raad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, net als in 2010, het initiatief opgepakt om dit

beleid binnen Brabant te inventariseren. Het eindresultaat van deze inventarisatie biedt

elke gemeente inzicht in waar zij staat in vergelijking met andere gemeenten en kan

zij te weten komen waar al meer know how aanwezig is, waar zij wellicht gebruik van

zou kunnen gaan maken. Ook kan inzicht in bestaand eigen beleid en dat van anderen

gemeenten stimuleren tot meer samenwerking op het gebied van dementiebeleid.

De vraag is welk beleid, gericht op mensen met dementie en hun mantelzorgers,

Brabantse gemeenten anno 2012 voeren en hoe zij dit beleid vormgeven.

Subvragen hierbij zijn:

• Waar zetten gemeenten op in om de kwaliteit van leven voor de doelgroep te be-

houden?

• Welke typen voorzieningen bieden de Brabantse gemeenten in 2012 aan de doel-

groep?

• In hoeverre is er sprake van diversiteit in de voorzieningen die de gemeente aan de

doelgroep biedt?

• Welke beleidsvoornemens hebben de gemeenten voor de toekomst, indien zij op

bepaalde onderdelen van gewenst dementiebeleid nu nog geen beleid hebben?

Om de diversiteit van het gevoerde gemeentelijk dementiebeleid in Brabant in kwali-

tatieve zin in beeld te brengen is gebruik gemaakt van de Dementieproofmeter 2012.

Met de Dementieproofmeter 2012 kan inzichtelijk gemaakt worden in hoeverre de

gemeente zorg draagt voor antwoorden op de diverse behoeften van de thuiswonende

mensen met dementie en hun mantelzorgers, waarvan de beantwoording niet binnen

het kader van de zorgverzekeringswet of AWBZ valt. (Zie verder hoofdstuk 2.)

Deze Dementieproofmeter is in het voorjaar 2012 naar alle Wmo-wethouders -en amb-

tenaren van alle Brabantse gemeenten gestuurd met het verzoek mee te werken aan

deze inventarisatie.

In deze rapportage worden de resultaten gepresenteerd.


10

Opbouw van de rapportage

Hoofdstuk 2 geeft informatie over het instrument Dementieproofmeter, gebaseerd op

het Behoefteprofiel Dementie en de mogelijke gemeentelijke verantwoordelijkheden

in relatie tot de zeer kwetsbare groep burgers met dementie en hun mantelzorgers,

specifiek in het kader van de Wmo.

Vanaf hoofdstuk 3 t/m hoofdstuk 12 worden de resultaten van de inventarisatie gepre-

senteerd, ingedeeld naar de volgende thema’s:

• Sociale kaart en Wmoloket

• (Zoals) thuis blijven wonen

• Subsidie vrijwilligersinzet

• Emotionele ondersteuning en lotgenotencontact

• Mantelzorg geven en vrijstelling van betaald werk aannemen/doen

• Opvang/respijt

• Wmo-voorzieningen met indicatie

• Dementieconsulent

• Gemeente en zorgkantoor

Hoe de gemeenten op de Dementieproofmeter scoren komt in hoofdstuk 13 aan bod.

In hoofdstuk 14 wordt ingezoomd op het bestaand gemeentelijk beleid van acht van de

negen grootste gemeenten in Brabant. In hoofdstuk 15 worden naar aanleiding van de

resultaten van de inventarisatie 2012 vijf conclusies getrokken.

In bijlage 1 is de Dementieproofmeterkaart opgenomen met per item de frequenties

van de totale groep responsgemeenten. In bijlage 2 worden de resultaten van de inven-

tarisatie 2012 met de resultaten van de inventarisatie 2010 op hoofdlijnen vergeleken.


11

2. De Dementieproofmeter 2012

Bij het opstellen van de Dementieproofmeter is het Behoefteprofiel Dementie (Pro-

grammaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie/2008) allereerst als uitgangspunt geno-

men. Deze geeft inzicht in de diversiteit van de behoeften van de mensen met demen-

tie en hun mantelzorgers. Vanuit dit behoefteprofiel is gekeken naar wie (wettelijk)

verantwoordelijk zou kunnen zijn om deze behoeften te beantwoorden, indien de doel-

groepleden dat niet zelf (of met hun eigen omgeving) kunnen. Op de volgende twee

pagina’s wordt in schema 1 een overzicht gegeven van de behoeften van mensen met

dementie en hun mantelzorgers (het Behoefteprofiel Dementie) en wie verantwoordelijk

kan zijn voor beantwoording van deze behoeften gedurende het dementeringsproces.

De meest urgente behoeften van thuiswonende mensen met dementie en

hun mantelzorgers (zonder rangorde) zijn:

• Informatie over ziektebeeld en verloop van de ziekte (inclusief informatie

en voorlichting over het ouder worden en het geheugen)

• Informatie en advies over zorgen hulpmogelijkheden

• Cliëntsysteembegeleiding (consultatie, advies, emotionele begeleiding, be-

middeling, (zorg-)coördinatie)

• Psycho-educatie

• Ontmoeting en lotgenotencontact

• Praktische hulp en/of respijt

• Opvang, begeleiding

• Toezicht

Vandaar uit zijn, vanuit vragersperspectief gezien, 20 items geformuleerd over de ge-

wenste gemeentelijke voorzieningen en/of maatregelen of inzet: de Dementieproof-

meter. Deze items sluiten aan bij de taken en verantwoordelijkheden van een gemeen-

te. Met name zijn de taakstellingen binnen de Wmo hierbij richtinggevend geweest.

De meeste items in de Dementieproofmeter hebben betrekking op voorzieningen die

niet door de AWBZ of zorgverzekering geboden kunnen worden, maar wel in het kader

van de Wmo in het gemeentelijk beleid opgenomen kunnen zijn of worden.

Sch

ema

1.

Beh

oeft

en v

an m

ense

n m

et d

emen

tie

en h

un

man

telz

org

ers

en w

ie v

eran

twoo

rdel

ijk

kan

zij

n v

oor

bea

ntw

oord

ing

van

dez

e b

ehoe

ften

Beh

oeft

en v

an m

ense

n m

et d

emen

tie

en h

un

man

telz

org

ers

1. V

oor

de

dia

gn

ose

2

. D

iag

nos

efas

e2

3

. Man

ifes

te f

ase

t

hu

is

o

pn

ame

1. In

form

atie

en

voor

licht

ing

Info

rmat

ie e

n vo

orlic

htin

g

Mel

dpun

t

2. P

artic

ipat

ie

Educ

atie

en

scho

ling

(nie

t re

gulie

r)

Ont

moe

ting

Lotg

enot

enco

ntac

t

O

ntsp

anni

ng

So

cial

e da

gopv

ang

Soci

ale

dago

pvan

g en

toe

zich

t

Be

lang

enbe

hart

igin

g

Bu

rger

part

icip

atie

en

bele

idso

ntw

ikke

ling

3. S

peci

fieke

pre

vent

ie

Bem

oeiz

org

4.

Won

en

Aan

gepa

ste

woo

nom

gevi

ng

Fysi

eke

won

inga

anpa

ssin

g

Ve

iligh

eids

tech

niek

in d

e w

onin

g

(V

erpl

eeg-

) hu

lpm

idde

len

A

ange

past

e w

oonv

orm

5. F

inan

ciël

e/ad

min

istr

atie

ve

Adv

iser

ende

en

adm

inis

trat

ieve

hul

pver

leni

ng

Fina

ncië

le t

egem

oetk

omin

g

In

kom

enso

nder

steu

ning

6. H

et v

erkr

ijgen

voo

rzie

- Co

nsul

tatie

en

advi

es

nin

gen

op m

aat

Bem

idde

ling

In

dica

tie, t

oew

ijzin

g in

div.

Wm

o-vo

orzi

enin

gen

In

dica

tie v

an t

oew

ijzin

g va

n AW

BZ-f

unct

ies

In

dica

tie v

erkr

ijgen

mat

erië

le/

finan

ciël

e hu

lp

Regi

e en

coö

rdin

atie

Cl

iënt

(-sy

stee

m)

onde

rste

unin

g

7.

Mob

ilite

it In

divi

duel

e ve

rvoe

rs-/

verp

laat

sing

shul

pmid

dele

n

A

ange

past

ver

voer

bui

tens

huis

8. S

ervi

ce

Haa

l- e

n br

engs

ervi

ce-d

iens

ten

Serv

iced

iens

ten

thui

s

Ove

rige

serv

iced

iens

ten

9.

Voe

ding

O

nder

steu

ning

bij

bere

idin

g va

n de

maa

ltijd

Maa

ltijd

leve

ring

thui

s

Ee

tpun

t

10. S

cree

ning

, dia

gnos

tiek

Sc

reen

ing

en d

iagn

ostie

k

en

beh

ande

ling

Beha

ndel

ing

Cris

isin

terv

entie

11.

Steu

n en

hul

p va

n St

eun

en h

ulp

van

man

telz

org

man

telz

org

Bege

leid

ing

en o

nder

steu

ning

van

man

telz

org

Verl

icht

ing

van

zorg

take

n

Fi

nanc

iële

ont

last

ing

Ont

heffi

ng v

an in

kom

ensv

erw

ervi

ng

12

. Zo

rg e

n th

uis

won

en

Ond

erst

eune

nde

bege

leid

ing

en b

ehan

delin

g4

Hui

shou

delij

ke h

ulp

Pe

rsoo

nlijk

e ve

rzor

ging

Ve

rple

ging

A

ctiv

eren

de b

egel

eidi

ng e

n be

hand

elin

g

(da

gstr

uctu

rerin

g en

act

iver

ing)

4

13

. O

nzel

fsta

ndig

won

en

Tijd

elijk

ver

blijf

La

ngdu

rig v

erbl

ijf

Mog

elij

ke fi

nan

cier

ing

skad

ers

voor

bea

ntw

oord

ing

van

de

beh

oeft

en

Priv

aat

Wm

o

Zorg

verz

eker

ings

wet

(ev

entu

eel i

n aa

nvul

lend

pak

ket)

A

WBZ

A

WBZ

-fun

ctie

Beg

elei

ding

zal

van

af 2

014

over

gedr

agen

wor

den

naar

de

Wm

o

Wet

wer

k en

bijs

tand

/Bel

astin

gwet

gevi

ng

1. G

eraa

dple

egde

bro

nnen

: Hild

e St

oop,

Mar

jo L

ahai

je e

n M

yra

Lenn

arts

: Het

vor

mge

ven

aan

maa

tsch

appe

lijke

ond

erst

euni

ng, D

eel 1

. Beh

oeft

epro

fiele

n en

Dee

l 2. K

ieze

n m

et z

org!

Wat

zou

de

gem

eent

e vo

or d

e W

mo

kunn

en b

iede

n? G

emee

nte

Tilb

urg

en Z

et, 2

007.

2. O

ok w

el d

e ‘n

iet-

plui

s’ f

ase

geno

emd.

3. A

WBZ

-ver

blijf

svor

men

pas

sen

bij d

e be

antw

oord

ing

van

beho

efte

cate

gorie

13.

4.

De

AWBZ

-fun

ctie

Beg

elei

ding

val

t to

t 20

14 b

inne

n de

AW

BZ. H

iern

a w

ordt

dez

e ov

erge

drag

en n

aar

de W

mo.

De

AWBZ

-fun

ctie

Beh

ande

ling

blijf

t vo

oral

snog

ond

er d

e AW

BZ v

alle

n. D

agop

vang

en

huis

kam

erpr

ojec

t zi

jn g

een

AWBZ

-beg

elei

ding

spro

duct

en e

n zi

jn v

oorb

eeld

en v

an m

ogel

ijke

antw

oord

en d

ie b

ij be

hoef

teca

tego

rie p

artic

ipat

ie, s

ocia

le o

pvan

g (m

et t

oezi

cht)

pas

sen.


14

Daarnaast zijn ook de volgende thema’s in de randvoorwaardelijke sfeer, waarop een

gemeente beleid kan voeren, in de Dementieproofmeter opgenomen:

• de leefbaarheid en thuis kunnen blijven wonen in de eigen wijk/kern of gemeente.

• mantelzorg mogelijk (blijven) maken.

• samenwerking en afstemming met zorgkantoor in relatie tot Ketenzorg Dementie.

Begin 2012 is de Dementieproofmeter van 2009 geactualiseerd. (Zie bijlage 1)

Zo is bij het item 8 dat betrekking heeft op het wel of niet financieren van de inzet

van dementieconsulent of geheugenconsulent (varianten van casemanagerfuncties de-

mentie) het criterium ‘inzet van de functie in de ‘niet-pluis-fase’ tot aan diagnosestel-

ling’ toegevoegd.

Het item 16. ‘Samenwerken met zorgkantoor/zorgverzekering’ is in de versie 2012 on-

derverdeeld in: a. samenwerken met zorgkantoor/zorgverzekering en b. de gemeente

sluit met haar inkoopcriteria voor dementiespecifieke voorzieningen aan bij de criteria

die het regionaal ketenzorgnetwerk dementie hanteert voor alle ketenpartners.

Bij de actualisering van de Dementieproofmeter werd er van uitgegaan dat de Wet

werken naar vermogen (WWNV) spoedig zou worden ingevoerd. Vooruitlopend hierop

is bij het item 17 de WWNV in plaats van de Wet werk en bijstand genoemd. Echter de

invoering van deze wet is vertraagd. De in de Dementieproofmeter 2012 opgenomen

deelitems van item 17 zijn t.o.v. de versie 2010 niet veranderd.

N.B. Deze Dementieproofmeter geeft in kwalitatieve zin een beeld van de mate van

diversiteit van de beleidsdoelen en –resultaten in de gemeente. Ofwel met andere

woorden: hiermee kan inzichtelijk gemaakt worden in hoeverre de gemeente zorg

draagt voor antwoorden op de diverse behoeften van de thuiswonende mensen

met dementie en hun mantelzorgers, waarvan de beantwoording niet binnen het

kader van de zorgverzekeringswet en/of AWBZ valt.

De Dementieproofmeter geeft nog geen antwoord in hoeverre bepaald gemeente-

lijk aanbod voldoet aan de kwantitatieve vraag. Dit vraagt per gemeente om nader

onderzoek.


15

3. Respons

In het voorjaar 2012 zijn alle Wmo-wethouders en hun ambtenaren van alle 67 Bra-

bantse gemeenten verzocht om deel te nemen aan de inventarisatie. In mei 2012 is

een herinneringsverzoek verstuurd naar de gemeenten, die tot dan toe nog niet gere-

ageerd hebben, gestuurd.

Eind juni is van 60 gemeenten de ingevulde Dementieproofmeter 2012 ontvangen.

Dit is een respons van 90%.

Kaart 1. Responsgemeenten

Waarom de overige 7 gemeenten niet aan de provinciale inventarisatie hebben deel-

genomen is niet bekend.

De respons per WZV-regio wordt in onderstaande tabel weergegeven.

Tabel 1.a Respons per WZV-regio

WZV-regio Aantal gemeenten Aantal gemeenten respons %

West-Brabant 18 18 100

Midden-Brabant: 9 8 89

Noordoost-Brabant 19 14 74

Zuidoost-Brabant 21 20 95


16

Tabel 1.b Respons ingedeeld naar grootte gemeente

Inwonersaantal Aantal gemeenten Respons %

<= 10.000 3 3 100

10.001 - <= 30.000 44 38 86

30.001 - <= 50.000 11 11 100

50.001 - <= 100.000 5 4 80

>100.0001 4 4 100

In de rapportage worden de resultaten van de inventarisatie van het bestaand gemeen-

telijk dementiebeleid van de responsgroep (60 gemeenten) gepresenteerd volgens de

volgende thema’s:

• Sociale kaart en Wmo-loket

• (Zoals) thuis blijven wonen

• Subsidie vrijwilligersinzet

• Emotionele ondersteuning en lotgenotencontact

• Mantelzorg geven en vrijstelling van betaald werk aannemen/doen

• Opvang/respijt

• Wmo-voorzieningen met indicatie

• Dementieconsulent

• Gemeente en zorgkantoor

• Dementieproofmeterscore

• Bestaand beleid van acht van de negen grootste gemeenten

N.B. De Dementieproofmeter is ingevuld door de beleidsambtenaar Wmo van de be-

treffende gemeente, al dan niet met hulp van collega’s van bijvoorbeeld Sociale Zaken

en/of Wmo-loket.


17

4. Sociale kaart en Wmo-loket

Velen van de doelgroep dementie weten niet welke ondersteuning en hulp mogelijk

is en waar men daarvoor terecht kan. De weg vinden wordt vaak als het verdwalen in

een doolhof ervaren.

Een actuele sociale kaart dementie is onmisbaar, zowel voor vragers als verwijzers en

in het bijzonder voor de medewerkers van Wmo-loketten en overige informatiepunten.

Deze sociale kaart dient op een eenvoudige wijze zelfstandig te raadplegen zijn, bij-

voorbeeld via internet. Voor deze doelgroep is ook een print- of drukversie gewenst.

Om de vraag achter de vraag goed helder te krijgen dienen Wmo-loketmedewerkers

voldoende kennis te hebben van dementie en mantelzorg(problematiek), zodat zij ook

goed in staat zijn om informatie en advies te geven en toe te leiden tot bij de vraag

passende voorzieningen.

Gemeentelijk beleid op dit thema sluit aan bij de taakstelling van prestatieveld 3 van

de Wmo.

Prestatieveld Taakstelling binnen prestatieveld

3. Het geven van informatie, • Informatie

advies en cliëntondersteuning • Advies

• Cliëntondersteuning

In tabel 2.a worden de aantallen gemeenten gepresenteerd met bestaand beleid, met

plannen om tot beleid te komen en het aantal gemeenten dat geen plannen heeft om

tot beleid op dit thema te komen.


18

Tabel 2.a Sociale kaart en Wmo-loket

Bestaand Plannen Geen beleid plannen

1 Uw gemeente kent/heeft een actuele sociale 29 11 20

kaart dementie opgebouwd vanuit vragers-

perspectief met het aanbod in uw gemeente

en in de eigen regio.

Toelichting: Met vanuit vragersperspectief

wordt bedoeld dat de behoeften van de

doelgroep ‘mensen met dementie en hun

mantelzorgers’ de ingang voor het zoeken

naar een passend aanbod vormen.

2 Uw gemeentelijke sociale kaart dementie is 13 5 37

qua opbouw en inhoud ook getoetst en

goedgekeurd door de regionale afdeling van

Alzheimer Nederland.

(Niet ingevuld/onbekend = 5)

3.a Uw gemeentelijke sociale kaart dementie 9 5 41

wordt als print-/of drukversie breed binnen

uw gemeente verspreid.


3.b Uw gemeentelijke sociale kaart dementie 24 7 25

is digitaal te raadplegen. (Bijvoorbeeld

via de gemeentelijke informatiesite, speciale

website met sociale kaart, digitaal lokaalloket.)


4 In uw gemeente zijn de (Wmo)loketmede- 23 11 26

werkers en intakers geschoold met betrek-

king tot (vroeg-)signalering dementie en

het omgaan mensen met dementie en hun

mantelzorgers (bejegening).


19

Actuele sociale kaart Dementie

Kaart 2. Actuele sociale kaart dementie, opgebouwd vanuit vragersperspectief

sociale kaart dementie

van plan

geen plannen

non-respons

29 gemeenten (48%) geven aan dat zij over een actuele sociale kaart, opgebouwd

vanuit vragersperspectief kennen/hebben.11 gemeenten zijn dit van plan.

33% heeft nog geen plannen om een sociale kaart dementie vanuit vragersperspectief

te gaan invoeren.

Tabel 2.b Aantal gemeenten met actuele sociale kaart ingedeeld naar WZV-regio

WZV-regio Aantal gemeenten uit Aantal gemeenten uit Aantal gemeenten uit responsgroep in de responsgroep met een responsgroep die dit regio actuele sociale kaart wel van plan zijn dementie

West Brabant 18 13

Midden Brabant 8 3 1

Noordoost Brabant 14 7 3

Zuidoost Brabant 20 6 7


20

In drukversie en digitaal te raadplegen

Bij 24 gemeenten is de sociale kaart dementie digitaal te raadplegen (40%). Dertien

van deze groep gemeenten geven aan dat deze sociale kaart getoetst en goedgekeurd

is door de regionale Alzheimerafdeling.

Bij negen gemeenten (15%) is de sociale kaart dementie zowel digitaal als in druk- of

printversie te raadplegen. Bij acht van de negen gemeenten is deze actuele sociale

kaart opgebouwd vanuit vragersperspectief.

Dementie geschoolde Wmo-medewerkers en intakers

Bij 38% van de gemeenten (n= 23) zijn de medewerkers van het Wmo-loket en de in-

takers geschoold met betrekking tot dementie. Elf gemeenten hebben wel plannen om

hun Wmo-loket medewerkers met betrekking tot het thema dementie te gaan scholen.


21

5. (Zoals) thuis blijven wonen

70% van de mensen met dementie woont thuis. Mantelzorg geven betekent vaak een

zware belasting, zeker als het dementeringsproces al gevorderd is.

Zowel mensen met dementie als hun mantelzorgers verkeren vaak in een sociaal iso-

lement. Factoren die hierbij een rol spelen zijn onder andere taboes rond dementie,

onbekendheid met hoe om te gaan met dementie, onbegrip ervaren in de omgeving

en bijvoorbeeld als mantelzorger de persoon met dementie niet alleen durven te laten

of niet mee te willen of durven te nemen. Door het meer inzetten op het vergroten van

het sociale netwerk rondom het cliëntsysteem en het realiseren van maatschappelijke

steunsystemen in de eigen buurt of wijk kan sociaal isolement verbroken worden, par-

ticipatie bevorderd worden en zeker ook de mantelzorger ontlast worden.

Tijdelijk ontlasting van zorgtaken en tijd voor zichzelf kunnen hebben, wordt voor de

zwaar belaste mantelzorger steeds meer noodzakelijk om overeind te kunnen blijven.

Dit vraagt om respijtzorg. In de thuissituatie zou dit door leden van het sociaal netwerk

of door vrijwilligers geboden kunnen worden.

Respijtzorg in de vorm van een dagopvangvoorziening of een logeervoorziening wordt

het liefst in de eigen buurt, wijk of kern gewenst.

Voor het verlichten van zorgtaken voor de mantelzorger en het beperken van de vraag

naar fysiek toezicht kunnen domoticavoorzieningen in de eigen woning ingezet wor-

den. Mits hiervoor de (technologische) infrastructuur aanwezig is of eenvoudig kan

worden gerealiseerd. Mede door domoticavoorzieningen met als functie alarmering,

detectie, toezicht op afstand en monitoring, kan de mens met dementie (ook de al-

leenstaande) langer in zijn eigen thuissituatie blijven wonen.

Indien thuis kunnen blijven wonen niet meer mogelijk is, zijn aangepaste woonzorg-

vormen nodig, zoals kleinschalig wonen (groepswoning met kleinschalige zorg) of

woonzorgcomplexen met mogelijkheden voor 24-uurszorg en toezicht voor mensen

met dementie en het liefst in de eigen buurt, wijk of kern.

Gemeentelijk beleid op dit thema sluit aan bij de taakstelling van prestatieveld 1 van

de Wmo en het leefbaarheidsbeleid.


22


1 Het bevorderen van de sociale • Bevorderen van sociale samenhang

samenhang in en leefbaarheid • Bevorderen van leefbaarheid

van dorpen, wijken en buurten • Veilige en toegankelijke woningen en open-

bare ruimte

• Stimuleren van burgerinitiatieven

In tabel 3 worden de aantallen gemeenten gepresenteerd met bestaand beleid, met



Tabel 3. (Zoals) thuis blijven wonen

Bestaand Plannen Geen

beleid plannen

15 Uw gemeente bevordert een goede leefbaar- 36 7 15

heid voor thuiswonende mensen met dementie,

zodat zij zo lang mogelijk in hun eigen leef-

omgeving kunnen blijven wonen en functio-

neren met stimuleringsgelden gericht op het

versterken van sociale netwerken en het

realiseren van maatschappelijke steunsystemen.

(Niet ingevuld, onbekend = 2)

18 Uw gemeente zet zich actief in om locaties 28 8 22

te vinden voor het realiseren van respijtvoor-

zieningen, specifiek voor mensen met demen-

tie, zoals dagopvang, logeermogelijkheden

(logeerhuis) of een ontmoetingshuis-/centrum.


19 Uw gemeente zet zich actief in om locaties te 32 3 24

vinden voor het realiseren van woonzorgvor-

men specifiek voor mensen met dementie,

zoals kleinschalig wonen.



23

20 Uw gemeente stelt bij het afgeven van bouw- 12 5 40

vergunningen voor nieuwbouw en renovatie

van woningen en wooncomplexen, die specifiek

voor de ouder wordende inwoners bedoeld zijn,

als criterium dat er een zodanige (technolo-

gische) infra-structuur gerealiseerd zal worden,

dat domoticavoorzieningen (ten behoeve van

de functies contact, alarmering, detectie, toe-

zicht op afstand en monitoring) op een een-

voudige wijze en zonder veel extra kosten in

een latere fase gerealiseerd kunnen worden.


Stimulering goede leefbaarheid

Van de responsgemeenten voert 60% beleid om de leefbaarheid voor thuiswonende

mensen met dementie te bevorderen door met stimuleringsgelden de sociale netwer-

ken te versterken en maatschappelijke steunsystemen te realiseren en zeven gemeen-

ten hebben plannen hiervoor. 25% heeft hier (nog) geen plannen voor.

Kaart 3. Stimulering goede leefbaarheid

stimuleringsgelden sociale netwerken

van plan

geen plannen

non-respons


24

Actief vinden van locaties voor respijtvoorzieningen

28 gemeenten zetten zich actief in het vinden van locaties voor het realiseren of aan-

bieden van respijtvoorzieningen.

Kaart 4. Actief in het vinden van locaties voor respijtvoorzieningen

actief in vinden locatis voor respijtvoorzieningen

van plan

geen plannen

non-respons


25

Actief vinden van locaties voor woonzorgvormen

Tweeëndertig gemeenten zetten zich actief in om locaties te vinden voor het realiseren van

woonzorgvormen, specifiek voor mensen met dementie. Acht gemeenten zijn dit van plan.

Kaart 5. Actief in het vinden van locaties voor zorgwoonvormen

Van de gemeenten, die op leefbaarheid voor de doelgroep reeds beleid voeren

(n = 36), zetten

• 18 gemeenten zich actief in om locaties te vinden voor respijtvoorzieningen en zes

gemeenten zijn dit ook van plan en

• 20 gemeenten zich actief in om locaties te vinden voor woonzorgvormen, specifiek

voor mensen met dementie en is een gemeente dit van plan.

actief in vinden locatis voor woonzorgvormen

van plan

geen plannen

non-respons


26

Criterium infrastructuur bij bouwvergunningverlening

Twaalf gemeenten stellen bij het afgeven van bouwvergunningen voor nieuwbouw en

renovatie van woningen en wooncomplexen, die specifiek voor de ouder wordende

inwoners bedoeld zijn, als criterium dat er een zodanige (technologische) infrastructuur

gerealiseerd zal worden, dat domoticavoorzieningen (ten behoeve van de functies con-

tact, alarmering, detectie, toezicht op afstand en monitoring) op een eenvoudige wijze

en zonder veel extra kosten in een latere fase gerealiseerd kunnen worden.

Vijf van de zestig gemeenten geven aan dat zij van plan zijn om hier criteria voor te

gaan hanteren.

Kaart 6. Criterium (technologische) infrastructuur bij bouwvergunningverlening

criterium infrastructuur bij bouwvergunningverlening

van plan

geen plannen

non-respons


27

6. Subsidie vrijwilligersinzet

Vrijwilligerswerk vormt een onmisbaar deel van ‘de civil society’. De vrijwilliger draagt

bij aan het ‘meedoen’ van kwetsbare groepen. Ook voor de mensen met dementie en

hun mantelzorgers kunnen zij een grote rol spelen in het ‘mee’ (kunnen blijven) doen.

Ondersteuning van vrijwilligerswerk

Gemeentelijk beleid op dit thema sluit aan bij de taakstelling aan van prestatieveld 4

van de Wmo. Ondersteuning van vrijwilligerswerk is de vijfde taakstelling binnen het

prestatieveld 4: het realiseren van randvoorwaarden zodat vrijwilligers en –initiatieven

met als doel het versterken van de civil society en participatie en/of het bieden van

praktische (thuis) hulp aan kwetsbare burgers hun diensten optimaal kunnen aanbie-

den.

Door:

• het bieden van professionele ondersteuning en coördinatie;

• het mogelijk maken (om tegen geringe kosten) gebruik te maken van locaties en

materiele hulpmiddelen;

• het bieden van een financiële tegemoetkoming ter bestrijding van de kosten die ge-

paard gaan met het uitvoeren van vrijwilligerswerk (subsidie/onkostenvergoeding).

Door middel van het ondersteunen van vrijwilligers kan de gemeente er mede voor

zorgen dat er een goed informeel aanbod van zorg-, welzijns- en gemaksdiensten

aangeboden worden.

Voorbeelden van instrumenten van de lokale overheid

Ondersteunen, faciliteren en subsidiëren van vrijwilligers (organisaties, die actief zijn

op het terrein van educatie, recreatie, sport en zorg.


4 Het ondersteunen • Praktische ondersteuning

van mantelzorgers • Emotionele ondersteuning

en vrijwilligers • Advies

• Bemiddeling

• Ondersteunen van vrijwilligerswerk


28




Tabel 4. Subsidie vrijwilligersinzet


beleid plannen

5 Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of 56 4

subsidies aan organisaties, die met vrijwilligers:

a. praktische hulp bieden aan thuiswonende

mensen met dementie en aan hun mantel-

zorgers;

b. bewegings- en ontspanningsactiviteiten 28 3 29

bieden aan thuiswonende mensen met

dementie of hen hierbij begeleiden;

c. oppasdiensten bieden aan thuiswonende 44 2 13

mensen met dementie ter activering of

ontlasting van hun mantelzorgers (in de

thuissituatie of buitenshuis).


6 Uw gemeente geeft de Alzheimerafdeling 19 2 38

(vrijwilligers- en belangenbehartigersorganisatie)

financiële ondersteuning voor coördinatie en

ondersteuning van haar vrijwilligersdiensten

die aan uw burgers geboden worden.


10 Uw gemeente biedt financiële ondersteuning 51 9

of subsidies aan organisaties, die met vrijwil-

ligers en/of professionals lotgenotencontact

organiseren en/of dit begeleiden voor mensen

met dementie en/of voor de mantelzorgers

van mensen met dementie.


29

Subsidie vrijwilligersinzet

56 responsgemeenten (93%) financieren organisaties die met vrijwilligers praktische

hulp in de thuissituatie bieden. Vier gemeenten ((Breda, Haaren, Oirschot en Reusel

– de Mierden) doen dit volgens hun opgave niet of hebben geen plannen in deze.

Deze gemeenten geven ook geen financiële ondersteuning of subsidies bieden aan

organisaties die met vrijwilligers die ofwel bewegings- en ontspanningsactiviteiten of

oppasdiensten bieden. Twee van deze vier gemeenten (Haaren en Oirschot) geven ook

geen financiële steun aan organisaties die lotgenotencontact ondersteunen (item 10).

Deze twee gemeenten zijn qua inwonersaantal (13.000 – 18.000 inwoners) vrij klein.

28 gemeenten (47%) ondersteunen financieel bewegings- en ontspanningsactiviteiten

voor thuiswonende mensen met dementie, die door vrijwilligers begeleid worden.

73% van de gemeenten biedt financiële ondersteuning aan organisaties die met vrij-

willigers oppasdiensten thuis of buitenshuis bieden.

Kaart 7. Financiële steun bewegings- en ontspanningsactiviteiten

Financiële ondersteuning van oppasdiensten ter ontlasting van mantelzorgers van men-

sen met dementie wordt door 44 gemeenten (73%) geboden.

subsidie voor beweging en ontspanning

van plan

geen plannen

non-respons


30

32% van de gemeenten (n = 19) biedt financiële ondersteuning aan de Alzheimerafde-

ling voor coördinatie en ondersteuning van haar vrijwilligersdiensten. Achttien van deze

gemeenten geven ook financiële steun aan de Alzheimerafdeling om de uitvoering van

een Alzheimer Café mogelijk te maken.

Kaart 8. Financiële ondersteuning voor Alzheimerafdeling

WZV-regio Aantal gemeenten Aantal gemeen- Aantal gemeenten: in responsgroep ten: ja van plan dit op te pakken

West-Brabant 18 2 1

Midden-Brabant 8 2

Noordoost-Brabant 14 9


financiële steun aan Alzheimerafdeling

van plan

geen plannen

non-respons


31

Van de 60 gemeenten geeft 85% financiële ondersteuning aan organisaties die lotge-

notencontact voor de doelgroep organiseren. 15% is dit niet van plan.

Kaart 9. Financiële steun voor lotgenotencontact voor de dementiedoelgroep

financiële steun voor lotgenotencontact

geen plannen

non-respons


32

7. Emotionele ondersteuning en lotgenotencontact

Het ervaren van herkenning, erkenning en het ontvangen van emotionele ondersteu-

ning zijn voor zowel mensen met dementie als de mantelzorger belangrijk. Een zeer

laagdrempelig antwoord op deze behoeften vormt het Alzheimer Café. Ook doelgroep-

leden in de ‘niet-pluis’-fase kunnen hier terecht. Het Alzheimer Café wordt georgani-

seerd door de Alzheimerafdeling.

Een deel van de mantelzorgers heeft duidelijk behoefte aan frequent lotgenotencontact

bijvoorbeeld in de vorm van gespreks- of ondersteuningsgroepen. In deze momenten

van lotgenotencontact ervaren zij veel emotionele ondersteuning. Beide voorzieningen

stimuleren tevens de participatie van deze kwetsbare doelgroepleden.

Gemeentelijk beleid op dit thema sluit aan bij de taakstellingen van prestatievelden 3,

4 en 5 van de Wmo.


3 Het geven van informatie, • Informatie

advies en cliëntonder- • Advies

steuning • Cliëntondersteuning

4 Het ondersteunen van man- • Praktische ondersteuning

telzorgers en vrijwilligers • Emotionele ondersteuning

• Advies

• Bemiddeling


5 Het bevorderen van de deel- • Bevorderen van deelname: toegankelijkheid en

name aan het maatschappe- organiseren activiteiten

lijk verkeer en van het zelf-

standig functioneren van

mensen met een beperking

of een chronisch psychisch

probleem en van mens en

met een psychosociaal

probleem


33


plannen om tot beleid te komen en het aantal gemeenten dat geen plannen heeft

om tot beleid op dit thema te komen.

Tabel 5.a Emotionele ondersteuning en lotgenotencontact


beleid plannen

7 Dankzij uw gemeentelijke financiële onder- 41 2 17

steuning als bijdrage in de kosten van de inzet

van vrijwilligers en locatiegebruik wordt er voor

uw inwoners regelmatig (bijvoorbeeld 1x per

maand of 1x per 6 weken) een Alzheimer Café

georganiseerd voor mensen met dementie en

hun mantelzorgers en geïnteresseerde burgers.

9 Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of 55 5

subsidies aan organisaties, die met vrijwilligers

en/of professionals emotionele ondersteuning

(individueel of in groepsverband) bieden aan man-

telzorgers voor mensen met dementie.

Financiële steun voor Alzheimercafé

41 gemeenten (68%) geven een financiële bijdrage waarmee de Alzheimerafdeling

deels de organisatie en uitvoering van het Alzheimercafé kan bekostigen. 18 van deze

gemeenten geven ook financiële ondersteuning aan de Alzheimerafdeling voor de co-

ordinatie en ondersteuning van haar vrijwilligersdiensten.


34

Tabel 5.b Aantal gemeenten die aan de organisatie van het Alzheimer Café financiële

steun bieden of dit van plan zijn, ingedeeld naar WZV-regio


West-Brabant 18 14 2

Midden-Brabant 8 4

Noordoost-Brabant 14 12

Zuidoost-Brabant 20 11

Kaart 10. Financiële ondersteuning Alzheimer Café

Emotionele ondersteuning

Emotionele ondersteuning van mantelzorgers van mensen met dementie wordt door

92% van de responsgemeenten mede mogelijk gemaakt. De gemeenten Boxtel, Cra-

nendonck, Haaren, Loon op Zand en Oirschot geven aan dat zij geen financiële onder-

steuning bieden om lotgenotencontact van mensen met dementie en/of hun mantel-

zorgers mogelijk te maken.

financiële steun aan Alzheimercafé

geen plannen

non-respons


35

8. Mantelzorg geven en vrijstelling van betaald werk verlenen

Naast behoeften aan praktische en emotionele ondersteuning, advies, bemiddeling en

begeleiding hebben mantelzorgers (onder de 65 jaar, veelal dochters) ook behoefte

aan goede randvoorwaarden die het verlenen van mantelzorg mogelijk (blijven) ma-

ken, zoals tijd hebben voor of financiële ondersteuning ter bestrijding van onkosten of

ter compensatie van inkomensverlies.

Gemeentelijk beleid op dit thema sluit aan bij de taakstelling van de Wet werk en

bijstand (Wwb) en de mogelijke opvolger van deze wet: Wet werken naar vermogen

(WWNV).

Kanttekening: In de Dementieproofmeterversie 2012 is in de bij dit onderwerp van toe-

passing zijnde item (nr. 17) WWNV in plaats van Wet werk en bijstand genoemd, maar

zijn de twee subitems van inhoud niet veranderd. Later in het voorjaar werd duidelijk

dat de nieuwe wet WWNV (vooralsnog) niet ingevoerd gaat worden. Waarschijnlijk is

dit de reden dat meerdere gemeenten bij dit item geen respons gegeven hebben (zie

tabel 6).





36

Tabel 6. Mantelzorg geven en vrijstelling van betaald werk verlenen


beleid plannen

17 In uw gemeente kunnen mensen die geen 31 2 20

betaald werk hebben, mantelzorger van een

thuiswonende persoon met dementie zijn en

gebruik maken van de Wet werken naar ve-

mogen (WWNV, zie bovenstaande kantteke-

ning) een (tijdelijke):

a. ontheffing krijgen van sollicitatieplicht om

toch in aanmerking te blijven komen voor

de (maximale) uitkering volgens de Wet

werk en bijstand;


b. toestemming krijgen om minder arbeids

uren per week te maken om toch in aan-

merking te blijven komen voor de (maxi-

male) uitkering volgens de Wet werk en

bijstand.

(Niet ingevuld/onbekend = 8) 26 2 24

Bij 31 van de 60 gemeenten is het mogelijk om als mantelzorger van een persoon met

dementie ontheffing van sollicitatieplicht te krijgen en/of om toestemming te krijgen

om minder arbeidsuren per week te maken om toch in aanmerking te blijven komen

voor de uitkering.


37

Kaart 11. Ontheffing van sollicitatieplicht en/of toestemming om minder te werken

Zesentwintig responsgemeenten (43%) bieden beide mogelijkheden aan mantelzor-

gers. Vijf gemeenten alleen de ontheffingsmogelijkheid. Twee gemeenten (Gilze-Rijen

en Uden) willen beide mogelijkheden gaan invoeren.

ontheffing en toestemming

alleen ontheffing

plan om toestemming voor minder uren werken

geen plannen

non-respons


38

9. Opvang/respijt

Respijtzorg buitenshuis is voor mantelzorgers van mensen met dementie een van de

belangrijke voorzieningen om de zorg voor de mens met dementie vol te kunnen hou-

den. Dankzij dit type voorziening kan de mantelzorger een of meerdere dagdelen ont-

last worden van zijn zorgtaken.

De opvang van de mensen met dementie vraagt specifieke kennis en vaardigheden van

de begeleiders in het omgaan met deze doelgroepleden. Ook het aangeboden dagpro-

gramma dient afgestemd te zijn op de mogelijkheden van de mensen met dementie.

Door het aanbieden van dagopvangmogelijkheden in de eigen buurt, wijk of dorp, kan

de drempel om gebruik te maken van hulp voor veel mantelzorgers, maar ook voor de

mensen met dementie, sterk verlagen.

De deelname aan de dagopvang kan de mogelijkheid om ‘mee’ te blijven doen voor de

mens met dementie sterk vergroten.

Gemeentelijk beleid op dit thema sluit aan bij de taakstellingen van prestatievelden 5

en 6 van de Wmo.


5 Het bevorderen van de deelname • Bevorderen van deelname: toegankelijkheid

aan het maatschappelijk verkeer en organiseren van activiteiten

en van het zelfstandig functione-

ren van mensen met een beper-

king of een chronisch psychisch

probleem en van mensen met

een psychosociaal probleem

6 Het verlenen van voorzieningen aan • Verlenen van een individuele voorziening,

mensen met een beperking of een die aan de behoefte van het individu is

chronisch psychisch probleem en aangepast middels collectief doelgroep-

van mensen met een psychosociaal specifieke voorziening

probleem


39




Tabel 7. Opvang/respijt


beleid plannen

11 Uw gemeente financiert een of meerdere 21 28 11

dagopvangvoorziening(en) voor thuiswonende

mensen met dementie waardoor ook de

mantelzorgers tijdelijk ontlast kunnen worden.

Toelichting: Met dagopvangvoorziening wordt

een vorm van respijtzorg buitenshuis bedoeld

(bijvoorbeeld huiskamerproject, ontmoetings-

huis, -centrum of logeeropvang).

Bij 35% van de responsgemeenten worden de dagopvangvoorzieningen voor mensen

met dementie door de gemeente gefinancierd. 47% is dit van plan.

18% geeft aan dat zij nu nog geen plannen hebben om dit te gaan doen.

Kaart 12. Dagopvangvoorziening voor mensen met dementie

financiering dagopvang

van plan

geen plannen

non-respons


40

10. Wmo-voorzieningen met indicatie

Met het vorderen van de leeftijd neemt de kans op dementie sterk toe. De grootste

groep mensen met dementie is 75 jaar en ouder. Binnen de groep mantelzorgers is de

groep partners het grootst, hierna volgen de (schoon-)dochters. De partners hebben

vaak ook al een hoge leeftijd bereikt, waardoor zij niet altijd meer volledig in staat zijn

om alle fysieke en huishoudelijke hulp goed te verrichten. Ook de niet-inhuiswonende

mantelzorger, die vaak ook de zorg heeft voor zijn of haar eigen huishouden en gezin, al

dan niet in combinatie met werken, is vaak niet in staat om de noodzakelijke huishou-

delijke hulp en toezicht te bieden. Het kunnen verkrijgen van huishoudelijke hulp biedt

voor beide groepen mantelzorgers verlichting van hun zorgtaken. Het kunnen inzetten

van sociale alarmering kan toezicht op afstand mogelijk maken.

Gezien de toenemende desoriëntatie en toenemende afhankelijk van de persoon met

dementie, is bij het zich buitenshuis verplaatsen vaak begeleiding van een vertrouwd

persoon/mantelzorger noodzakelijk. Indien het zich buitenshuis verplaatsen alleen mo-

gelijk is met een specifieke Wmo-voorziening, is het gewenst dat ook de vertrouwde

begeleider zonder kosten mee kan reizen.

Gemeentelijk beleid op dit thema sluit aan bij de taakstellingen van prestatievelden 4

en 6 van de Wmo.


4 Het ondersteunen van mantel- • Praktische ondersteuning

zorgers en vrijwilligers • Emotionele ondersteuning

• Advies

• Bemiddeling


6 Het verlenen van voorzieningen • Verlenen van een individuele voor

aan mensen met een beperking ziening, die aan de behoefte van het of een

chronisch psychisch pro- individu is aangepast middels collectief

bleem en van mensen met een doelgroepspecifieke voorziening

psychosociaal probleem ten be-

hoeve van het behoud van hun

zelfstandig functioneren of hun

deelname aan het maatschap-

pelijke verkeer


41




Tabel 8. Wmo-voorzieningen met indicatie


beleid plannen

12 Het inzetten van huishoudelijke hulp kan over- 37 3 20

belasting van mantelzorgers voorkomen. Om

in aanmerking te komen voor de Wmo-voor-

ziening huishoudelijke hulp is het mantelzorger

zijn van een thuiswonende persoon met de-

mentie een van de indicatiecriteria voor toe-

wijzing van deze voorziening.

In uw gemeente is dit het geval.

13 In uw gemeente kunnen mantelzorgers van 36 1 22

mensen met dementie gratis mee als begelei-

der wanneer de persoon met dementie een

van uw Wmo-vervoersvoorzieningen toege-

wezen heeft gekregen.

14 In uw gemeente kunnen thuiswonende 35 25

mensen met dementie via de Wmo een

sociale alarmeringsvoorziening (passieve

en/of actieve) toegewezen krijgen.

Het mantelzorgzijn geldt bij 37 gemeenten (62%) als indicatiecriterium om huishoude-

lijke hulp toegewezen te krijgen.


42

Kaart 13. Huishoudelijke hulp om overbelasting van de mantelzorger te voorkomen

In 36 gemeenten (60%) kunnen mantelzorgers gratis als begeleider mee als de per-

soon met dementie een Wmo-vervoersindicatie heeft toegewezen gekregen.

De toewijzing van sociale alarmering via de Wmo kan bij 58% van de gemeenten wor-

den afgegeven.

toekenning huishoudelijke hulp

van plan

geen plannen

non-respons


43

11. Dementieconsulent

De Dementieconsulent biedt laagdrempelig (zonder kosten) en aanbodonafhankelijk

informatie, advies en cliënt(systeem-)ondersteuning aan thuiswonende mensen met

dementie (of waarbij het vermoeden bestaat dat er sprake is van dementie) en aan

hun familieleden (mantelzorgers).

De Dementieconsulent speelt een belangrijke rol in de ‘niet-pluis‘-fase van dementie

door het bieden van informatie over dementie en over hulp- en zorgmogelijkheden en

het bieden van advies over hoe om te gaan met dementie. In de fase van diagnose-

stelling kan de dementieconsulent het cliëntsysteem begeleiden en coachen en in de

manifeste fase van dementie de thuiswonende mensen met dementie en hun mantel-

zorgers cliënt(systeem-)begeleiding bieden, het sociale netwerken rondom dit systeem

versterken en indien nodig zorg op maat regelen door te bemiddelen en de belangen

van het cliëntsysteem te behartigen.

Het realiseren en aanbieden van de functie Dementieconsulent als een gemeentelijk

voorziening sluit aan bij de taakstellingen van prestatievelden 3, 4, 5, 6 en 8 van de

Wmo.


3 Het geven van informatie, advies • Informatie

en cliëntondersteuning • Advies

• Cliëntondersteuning

4 Het ondersteunen van mantel- • Praktische ondersteuning

zorgers en vrijwilligers • Emotionele ondersteuning

• Advies

• Bemiddeling


5 Het bevorderen van de deelname • Bevorderen van deelname:aan het maat-

schappelijk verkeer en van het toegankelijkheid en organiseren van

zelfstandig functioneren van activiteiten

mensen met een beperking of een


44

chronisch psychisch probleem

en van mensen met een psycho-

sociaal probleem

6 Het verlenen van voorzieningen • Verlenen van een individuele

aan mensen met een beperking of voorziening, die aan de behoefte

een chronisch psychisch probleem en van het individu is aangepast

van mensen met een psychosociaal middels collectief doelgroep-

probleem ten behoeve van het specifieke voorziening

behoud van hun zelfstandig functio-

neren of hun deelname aan het

maatschappelijke verkeer

8 Het bevorderen van openbare geeste- • Signaleren en bestrijden

lijke gezondheidszorg • Bereiken en begeleiden van kwets-

bare personen en risicogroepen

• Functioneren als melpunt

Andere benamingen voor de dementieconsulentfunctie zijn geheugenconsulent, case-

manager dementie of zorgtrajectbegeleider.

In Ketenzorgdementieprojecten wordt de inzet van een casemanager, zorgtrajectbege-

leider en/of dementieconsulent vanaf de diagnose dementie gefinancierd via de AWBZ

of zorgverzekeringswet (GGZ-inzet).




Tabel 9.a Dementieconsulent


beleid plannen

8 Uw gemeente financiert de functie ‘Dementie- 24 4 32

consulent’ cq ‘Geheugenconsulent’.


45

Vierentwintig gemeenten van de responsgroep (40%) financieren op dit moment de

functie ‘Dementieconsulent’ cq ‘Geheugenconsulent’. Vijf gemeenten geven aan van

plan te zijn om dit als beleid te gaan doen.

Tabel 9.b Aantal gemeenten met financiering van de functie Dementieconsulent, inge-

deeld naar WVZ-regio


West-Brabant 18 8

Midden-Brabant 8 5 1



In Midden-Brabant wordt deze functie relatief gezien door de meeste gemeente aan-

geboden.

53% van de gemeenten is nu nog niet van plan om deze functie te gaan financieren.

Kaart 14. ‘Dementieconsulent’ of ‘Geheugenconsulent’

financiering dementieconsulent

van plan

geen plannen

non-respons


46

12. Gemeente en zorgkantoor

Gedurende het dementeringsproces neemt de diversiteit aan behoeften en de vraag

naar (professionele) begeleiding, toezicht en zorg steeds verder toe. Om de gewenste

zorg-op-maat gedurende het gehele dementeringsproces (continuïteit van zorg) te

kunnen bieden is samenhang en afstemming tussen alle mogelijke behandelaars en

(informele en professionele) aanbieders van welzijn, hulp en zorg noodzakelijk gedu-

rende het gehele traject: de keten. Om tot volwaardige ketenzorg te kunnen komen

vanaf de ‘niet-pluis’-fase tot aan de fase van opname of in de thuissituatie overlijden is

het van belang, gezien de bestaande verschillende financieringsstromen (Wmo, Zorg-

verzekeringswet en AWBZ), dat gemeenten en zorgverzekeringen (en de nu nog be-

staande zorgkantoren) gaan samenwerken. Onder andere om samen programma van

eisen en inkoopbeleid te ontwikkelen.

Met beleid op dit thema wordt samenwerking en afstemming tussen gemeente en

zorgkantoor beoogd met als doel ketenzorg dementie tot stand te brengen.




Tabel 10.a Gemeente en zorgkantoor


beleid plannen

16.a Uw gemeente werkt samen met het zorgkan- 25 15 20

toor/Zorgverzekeraar om samen, op het snij-

vlak van de Wmo, de zorgverzekeringswet en

de AWBZ, zorg te dragen voor ondersteuning,

welzijn en zorg op maat voor thuiswonende

mensen met dementie.

(Samen zorgen voor ketenzorg).


47


beleid plannen

16.b Uw gemeente sluit met haar inkoopcriteria 7 10 37

voor dementie specifieke voorzieningen aan

bij de criteria die het regionaal ketenzorgnet-

werk Dementie hanteert voor alle ketenpartners.


Samenwerking met zorgkantoor/zorgverzekeraar

25 gemeenten (42%) geven aan samen te werken met het zorgkantoor om samen,

op het snijvlak van de Wmo, de zorgverzekeringswet en de AWBZ, zorg te dragen voor

maatschappelijke ondersteuning, welzijn en zorg op maat voor thuiswonende mensen

met dementie. (Samen zorgen voor ketenzorg.) Vijftien gemeenten geven aan van plan

te zijn om te gaan samenwerken met het zorgkantoor. 33% heeft hiertoe nog geen

plannen.

Tabel 10.b Aantal gemeenten met samenwerking met zorgkantoor, ingedeeld naar

WZV-regio


West-Brabant 18 7 7

Midden-Brabant 8 6 1




48

Kaart 15. Samenwerken met zorgkantoor

Inkoopcriteria sluiten aan bij criteria van ketenzorgnetwerk Dementie

Bijna 12% van de gemeenten geeft aan dat zij de criteria, die het ketenzorgnetwerk

Dementie stellen aan dementiespecifieke voorzieningen, hanteren bij hun inkoop. Dit

zijn de volgende gemeenten: Bergen op Zoom, Boekel, Deurne, Goirle, Oosterhout,

Steenbergen en Waalwijk. 17% geeft aan dit van plan te zijn. 62% heeft hiervoor nog

geen plannen.

samenwerken met zorgkantoor

van plan

geen plannen

non-respons


49

13. De Dementieproofmeterscore van de Brabantse gemeenten

13.1 Inleiding

De behoeften van de doelgroep thuiswonende mensen met dementie en hun mantel-

zorgers is zeer divers en beantwoording vraagt om diverse vormen van maatschappe-

lijke ondersteuning welzijns- en zorgproducten.

Behoeften van de doelgroep waarbij de verantwoordelijkheid van de beantwoording

door de gemeente (zie hoofdstuk 2, schema 1.) opgepakt kan worden zijn:

• Informatie en voorlichting.

• Participatie (niet-reguliere scholing, ontmoeting, lotgenotencontact, ontspanning,

sociale dagopvang (+ toezicht), belangenbehartiging, burgerparticipatie bij beleids-

ontwikkeling).

• Bemoeizorg.

• Wonen (aangepaste woonomgeving, fysieke woningaanpassing, veiligheidstechniek

in de woning, hulpmiddelen).

• Adviserende en administratieve hulpverlening, financiële tegemoetkomen en inko-

mens-ondersteuning.

• Het verkrijgen van voorzieningen op maat (consultatie en advies, bemiddeling, indica-

tie en toewijzing individuele Wmo-voorzieningen, regie en coördinatie, cliënt(systeem)

ondersteuning).

• Mobiliteit (aangepast vervoer buitenshuis).

• Service (haal- en brengservicediensten, servicediensten aan huis).

• Voeding (ondersteuning bij bereiding van maaltijden, maaltijdlevering thuis).

• Crisisinterventie.

• Steun en hulp van mantelzorg (begeleiding en verlichting van zorgtaken).

• Zorg en thuis wonen (huishoudelijke hulp).

• Tijdelijk verblijf buitenshuis (logeren).

Beantwoording vraagt dus om een ‘breed’ welzijnspakket ofwel de maatschappelijke

ondersteuning voor deze doelgroep dient op diverse manieren vorm gegeven te wor-

den.


50

13.2 Scoreberekening

De mate waarin het bestaande gemeentelijke dementiebeleid zorg draagt voor een

divers wel-zijnspakket en beleid voert om randvoorwaarden te creëren, zodat de doel-

groep zo lang mogelijk ‘thuis’ in zijn eigen wijk of dorp kan blijven wonen, kan in

kwalitatieve zin met een score uitgedrukt worden.

Hoe hoger de score, hoe breder het welzijnspakket zal zijn en hoe diverser maatschap-

pelijke ondersteuning vorm gegeven wordt binnen een gemeente en de gemeente zich

inzet om randvoorwaarden voor het realiseren van voorzieningen te realiseren.

Bij de scoretoekenning van elk item is een onderscheid gemaakt in:

• items, die, wanneer dit nu bestaand beleid is, 1 punt scoren (nrs. 3.a, 3.b en 17.a en

17.b);

• items die, wanneer dit nu bestaand beleid is, 5 punten scoren (nr. 8 Dementieconsu-

lent en 16.a Samenwerken met zorgkantoor en 16.b inkoopcriteria ketenzorgnetwerk

Dementie;

• de overige items waarbij bij bestaand beleid 2 punten toegekend worden.

Aan de Dementieconsulent worden 5 punten toegekend. Gemeenten, die deze voorzie-

ning inkopen, onderkennen het belang van het vroegtijdig inzetten op cliëntsysteem-

begeleiding (vanaf ‘niet-pluis’-fase) en het waarborgen van continuïteit van ‘zorg’ op

maat gedurende het gehele dementietraject (casemanagement). De dementieconsu-

lent draagt zorg voor een bij het cliëntsysteem passend welzijn- en zorgpakket. Deze

functie is een doelgroepspecifieke voorziening, de caseload per fte ligt tussen 50 en

70 cases. Invoering van deze voorziening betekent vaak een grote kostenpost binnen

het Wmo-budget. In het kader van Ketenzorg Dementie vult de dementieconsulent een

belangrijke rol in.

Ook aan bestaande samenwerking met het zorgkantoor worden meer punten toege-

kend, daar wij veronderstellen dat de gemeente, die dit beleid voert, bewust is van

aard van de dementieproblematiek, van de noodzaak om tot een goede ketenzorg

dementie te komen en van haar rol in deze. In de Dementieproofmeterversie 2012 is

als nieuw item 16.b opgenomen. Ook aan dit item worden 5 punten toegekend, daar

uit dit gevoerd beleid afgeleid kan worden dat financiers en aanbieders samenwerken

om integrale dementiezorg te realiseren.


51

De maximaal haalbare score bij de Dementieproofmeterversie 2012 is 55 punten. Bij de

versie van 2010 was dit 50 punten.

13.3 Rangorde Dementieproofmeterscore

De maximale score in 2012 bedraagt 43 punten, de laagste score is 0 punten. De ge-

middelde score ligt op 26,1 punten.

29 gemeenten hebben een score van 26 of hoger op de Dementieproofmeter 2012. Dit

is 48% van de respons.

42% scoort 30 punten of hoger (n = 25). Van deze gemeenten kan gesteld worden

dat binnen deze gemeenten een breed palet aan welzijnsvoorzieningen bestemd voor

mensen met dementie en hun mantelzorgers (naast het AWBZ-aanbod in de eigen ge-

meente) aanwezig is en dat deze gemeenten zich actief inzetten op het creëren van de

randvoorwaarden zodat de doelgroep zolang mogelijk ‘thuis’ in de eigen wijk of dorp

kunnen blijven wonen.

Een kwart van de responsgemeenten scoort 20 punten of lager.

Wanneer we de totaalscores van 2012, zonder de scores van item 16.b mee te tellen,

vergelijken met die van 2010 heeft 38% in 2012 een score van 30 of meer punten. In

2010 was dit 27%. Een stijging van maar liefst 11%!

Rangorde van gemeenten naar hoogte van de Dementieproofmeterscore 2012

en 2010

In de volgende tabel wordt allereerst in kolom 1 de rangorde aan de hand van de De-

mentieproofscoremeter in 2012 weergegeven, uitgaande van de totaalscore, exclusief

de score op 16.b, kolom 6. Dit om een vergelijking met de rangorde van 2010 mogelijk

te maken (kolom 2.).

In kolom 5 wordt de totaalscore inclusief de score op item 16.b weergegeven. Kolom 6

geeft de totaalscore zonder meetelling van de score op item 16.b. In de laatste rechtse

kolom worden de totaalscores uit 2010 vermeld.

Bij de non-responsgemeenten treft u een kruisje.


52

Rangorde Rangorde Score Score Score2012 2010 Gemeente Regio 2012 2012 2010(zonder (max 55) (zonder (max 50)item 16.b) item 16.b max 50)

1 8 Bernheze Noord 43 43 34

2 1 Tilburg Midden 42 42 48

3 16 Woudrichem West 41 41 31

4 12 Bladel Zuid 39 39 31

5 19 Oosterhout West 41 36 29

6 59 Bergeijk Zuid 36 36 8

7 29 Loon op Zand Midden 35 35 24

8 50 s-Hertogenbosch Noord 34 34 17

9 47 Bergen op Zoom West 38 33 17

10 5 Waalwijk Midden 38 33 37

11 - Oisterwijk Midden 33 33 -

12 15 Uden Noord 33 33 31

13 20 Geldrop-Mierlo Zuid 32 32 28

14 21 Laarbeek Zuid 32 32 28

15 18 Maasdonk Noord 32 32 29

16 27 Boekel Noord 36 31 24

17 35 Valkenswaard Zuid 31 31 23

18 44 Zundert West 31 31 19

19 6 Aalburg West 30 30 36

20 9 Geertruidenberg West 30 30 34

21 13 Landerd Noord 30 30 31

22 52 Veghel Noord 30 30 16

23 26 Veldhoven Zuid 30 30 25

24 55 Baarle Nassau West 29 29 13

25 53 Goirle Midden 33 28 14

26 38 Steenbergen West 33 28 21

27 23 Sint Michielsgestel Noord 28 28 26

28 43 Roosendaal West 26 26 19

29 2 Werkendam West 26 26 43

30 28 Boxtel Noord 25 25 24

31 17 Etten-Leur West 25 25 29

32 37 Halderberge West 25 25 22

33 51 Heeze-Leende Zuid 25 25 16

34 40 Best Zuid 23 23 20


53

Rangorde Rangorde Score Score Score2012 2010 Gemeente Regio 2012 2012 2010(zonder (max 55) (zonder (max 50)item 16.b) item 16.b max 50)

35 7 Breda West 23 23 35

36 36 Eindhoven Zuid 23 23 22

37 25 Grave Noord 23 23 25

38 - Heusden Midden 23 23 -

39 46 Woensdrecht West 23 23 18

40 35 Alphen-Chaam West 22 22 22

41 32 Eersel Zuid 22 22 23

42 - Rucphen West 22 22 -

43 31 Someren Zuid 22 22 24

44 4 Cuijk Noord 21 21 37

45 30 Sint Oedenrode Noord 21 21 24

46 48 Drimmelen West 20 20 17

47 42 Deurne Zuid 24 19 19

48 45 Nuenen Zuid 19 19 18

49 49 Gemert-Bakel Zuid 18 18 17

50 22 Reusel - de Mierden Zuid 18 18 28

51 3 Helmond Zuid 17 17 40

52 41 Dongen Midden 16 16 20

53 - Moerdijk West 16 16 -

54 24 Son en Breugel Zuid 16 16 26

55 - Vught Noord 16 16 -

56 11 Gilze -Rijen Midden 12 12 32

57 58 Haaren Noord 12 12 9

58 56 Waalre Zuid 12 12 12

59 57 Cranendonck Zuid 10 10 11

60 60 Oirschot Zuid 0 0 3

- 39 Asten Zuid - - 20

- - Boxmeer Noord - - -

- 54 Hilvarenbeek Midden - - 14

- - Mill Noord - - -

- 10 Oss Noord - - 34

- 14 Schijndel Noord - - 31

- 33 Sint Anthonis Noord - - 23

14. Bestaand beleid van acht van de negen grootste gemeenten in Brabant

Het betreft de volgende acht gemeenten uit de responsgroep:

1. Eindhoven

2. Tilburg

3. Breda

4. ‘s-Hertogenbosch

5. Helmond

6. Roosendaal

7. Bergen op zoom

8. Oosterhout

Welk dementiebeleid hebben de grootste gemeenten en wat is hun dementie-

proofmeterscore?

Op de pagina’s 56 en 57 wordt in een schema van acht grootste gemeenten uit de

responsgroep het bestaande dementiebeleid en de Dementieproofmeterscore per ge-

meente weergegeven.

Drie van deze gemeenten kennen een lagere Dementieproofmeterscore dan het ge-

middelde (26 punten): Breda, Eindhoven en Helmond. Drie gemeenten scoren hoger

dan 33 punten: Bergen op Zoom, ’s-Hertogenbosch en Tilburg.

Alle acht gemeenten bieden financiële ondersteuning aan organisaties die emotionele

ondersteuning bieden aan mantelzorgers voor mensen met dementie en lotgenoten-

contact organiseren of begeleiden.

Zeven gemeenten kennen/hebben een actuele sociale kaart dementie en zeven ge-

meenten bieden financiële steun voor de organisatie van een Alzheimer café. Verder

stimuleren zes gemeenten een goede leefbaarheid zodat men zo lang mogelijk in de

eigen omgeving kan blijven wonen/functioneren.


54

Het minst vaak komt het volgende beleid voor.

• De gemeente stelt bij het afgeven van bouwvergunningen voor nieuwbouw en re-

novatie van woningen en wooncomplexen, die specifiek voor de ouder wordende

inwoners bedoeld zijn, als criterium dat er een zodanige (technologische) infrastruc-

tuur gerealiseerd zal worden, dat domoticavoorzieningen op een eenvoudige wijze en

zonder veel extra kosten in een latere fase gerealiseerd kunnen worden. (1x)

• De gemeente geeft de Alzheimerafdeling financiële ondersteuning voor coördinatie

en ondersteuning van haar vrijwilligersdiensten. (2 x)

• In de gemeente kunnen mensen die geen betaald werk hebben, mantelzorger van

een thuiswonende persoon met dementie zijn en gebruik maken van de Wet werk en

bijstand een (tijdelijke) ontheffing van sollicitatieplicht en toestemming krijgen om

minder arbeidsuren per week te maken. (2x)

• De gemeente sluit met haar inkoopcriteria voor dementie specifieke voorzieningen

aan bij de criteria die het regionaal ketenzorgnetwerk Dementie hanteert voor alle

ketenpartners. (2 x)

• De (Wmo)loketmedewerkers zijn/worden geschoold met betrekking tot dementie,

inclusief de bejegening. (3 x)

• De gemeente financiert een of meerdere dagopvangvoorziening(en) voor thuiswo-

nende mensen met dementie. (3 x)


55

Sch

ema

2.

Het

bes

taan

d d

emen

tieb

elei

d v

an a

cht

van

de

neg

en g

root

ste

gem

een

ten

en

hu

n D

emen

tiep

roof

met

ersc

ore

D

emen

tiep

roof

met

er

1 A

ctue

le s

ocia

le k

aart

dem

entie

opg

ebou

wd

vanu

it vr

ager

sper

spec

tief

met

het

aan

bod

in u

w g

emee

nte

en

in

de

eige

n re

gio.

2 U

w g

emee

ntel

ijke

soci

ale

kaar

t de

men

tie o

ok g

etoe

tst

en g

oedg

ekeu

rd d

oor

de r

egio

nale

afd

elin

g va

n

A

lzhe

imer

Ned

erla

nd.

3a

Uw

gem

eent

elijk

e so

cial

e ka

art

dem

entie

als

prin

t-/o

f dr

ukve

rsie

bre

ed v

ersp

reid

.

3b

Uw

gem

eent

elijk

e so

cial

e ka

art

dem

entie

is d

igita

al t

e ra

adpl

egen

.

4 D

e (W

mo)

loke

tmed

ewer

kers

zijn

/wor

den

gesc

hool

d m

et b

etre

kkin

g to

t de

men

tie, i

nclu

sief

de

beje

geni

ng

5a

Uw

gem

eent

e bi

edt

finan

ciël

e on

ders

teun

ing

of s

ubsi

dies

aan

org

anis

atie

s di

e m

et v

rijw

illig

ers

prak

tisch

e

hu

lp b

iede

n aa

n de

doe

lgro

ep d

emen

tie

5b

bew

egin

gs-

en o

ntsp

anni

ngsa

ctiv

iteite

n bi

eden

aan

/beg

elei

den

van

thui

swon

ende

men

sen

met

dem

entie

5c

oppa

sdie

nste

n bi

eden

aan

de

doel

groe

p de

men

tie

6 U

w g

emee

nte

geef

t de

Alz

heim

eraf

delin

g fin

anci

ële

onde

rste

unin

g vo

or c

oörd

inat

ie e

n on

ders

teun

ing

van

ha

ar v

rijw

illig

ersd

iens

ten.

7 D

ankz

ij uw

gem

eent

elijk

e fin

anci

ële

onde

rste

unin

g w

ordt

er

voor

uw

inw

oner

s re

gelm

atig

een

Alz

heim

er

Ca

fé g

eorg

anis

eerd

8 U

w g

emee

nte

finan

cier

t de

fun

ctie

‘Dem

entie

cons

ulen

t’ c

q ‘G

eheu

genc

onsu

lent

’.

9 U

w g

emee

nte

bied

t fin

anci

ële

onde

rste

unin

g aa

n or

gani

satie

s, d

ie e

mot

ione

le o

nder

steu

ning

bie

den

aan

m

ante

lzor

gers

voo

r m

ense

n m

et d

emen

tie.

10

Uw

gem

eent

e bi

edt

finan

ciël

e on

ders

teun

ing

aan

orga

nisa

ties,

die

lotg

enot

enco

ntac

t or

gani

sere

n en

/of

be

gele

iden

voo

r de

doe

lgro

ep d

emen

tie.

11

Uw g

emee

nte

finan

cier

t een

of m

eerd

ere

dago

pvan

gvoo

rzie

ning

(en)

voo

r thu

isw

onen

de m

ense

n m

et d

emen

tie

12

Om

in a

anm

erki

ng t

e ko

men

voo

r de

Wm

o-vo

orzi

enin

g hu

isho

udel

ijke

hulp

is h

et m

ante

lzor

ger

zijn

van

ee

n th

uisw

onen

de p

erso

on m

et d

emen

tie e

en v

an d

e in

dica

tiecr

iteria

voo

r to

ewijz

ing

van

deze

voo

rzie

ning

.

13

In u

w g

emee

nte

kunn

en m

ante

lzor

gers

van

men

sen

met

dem

entie

gra

tis m

ee a

ls b

egel

eide

r w

anne

er d

e

pe

rsoo

n m

et d

emen

tie e

en v

an u

w W

mo-

verv

oers

voor

zien

inge

n to

egew

ezen

hee

ft g

ekre

gen.

14

In u

w g

emee

nte

kunn

en t

huis

won

ende

men

sen

met

dem

entie

via

de

Wm

o ee

n so

cial

e al

arm

erin

gs-

vo

orzi

enin

g to

egew

ezen

krij

gen.

15

Uw

gem

eent

e be

vord

ert

een

goed

e le

efba

arhe

id v

oor

thui

swon

ende

men

sen

met

dem

entie

, zod

at z

ij

zo

lang

mog

elijk

in h

un e

igen

leef

omge

ving

kun

nen

blijv

en w

onen

/fun

ctio

nere

n, m

et s

timul

erin

gsge

lden

ge

richt

op

het

vers

terk

en v

an s

ocia

le n

etw

erke

n en

het

rea

liser

en v

an m

aats

chap

pelij

ke s

teun

syst

emen

.

16a

Uw

gem

eent

e w

erkt

sam

en m

et h

et Z

orgk

anto

or/Z

orgv

erze

kera

ar o

m s

amen

, op

het

snijv

lak

van

de W

mo,

de

zor

gver

zeke

rings

wet

en

de A

WBZ

, zor

g te

dra

gen

voor

maa

tsch

appe

lijke

ond

erst

euni

ng, w

elzi

jn e

n zo

rg

op

maa

t vo

or t

huis

won

ende

men

sen

met

dem

entie

. (Sa

men

zor

gen

voor

ket

enzo

rg).

16b

Uw

gem

eent

e sl

uit

met

haa

r in

koop

crite

ria v

oor

dem

entie

spec

ifiek

e vo

orzi

enin

gen

aan

bij d

e cr

iteria

die

het

re

gion

aal k

eten

zorg

netw

erk

Dem

entie

han

teer

t vo

or a

lle k

eten

part

ners

17.

In u

w g

emee

nte

kunn

en m

ense

n di

e ge

en b

etaa

ld w

erk

hebb

en, m

ante

lzor

ger

van

een

thui

swon

ende

pe

rsoo

n m

et d

emen

tie z

ijn e

n ge

brui

k m

aken

van

de

Wet

wer

k en

bijs

tand

17a

een

(tijd

elijk

e) o

nthe

ffing

krij

gen

van

solli

cita

tiepl

icht

om

toc

h in

aan

mer

king

te

blijv

en k

omen

voo

r de

(m

axim

ale)

uitk

erin

g vo

lgen

s de

Wet

wer

k en

bijs

tand

;

17b

toes

tem

min

g kr

ijgen

om

min

der

arbe

idsu

ren

per

wee

k te

mak

en o

m t

och

in a

anm

erki

ng t

e bl

ijven

kom

en

vo

or d

e (m

axim

ale)

uitk

erin

g vo

lgen

s de

Wet

wer

k en

bijs

tand

.

18

Uw

gem

eent

e ze

t zi

ch a

ctie

f in

om

loca

ties

te v

inde

n vo

or h

et r

ealis

eren

van

res

pijt

voor

zien

inge

n, s

peci

fiek

vo

or m

ense

n m

et d

emen

tie.

19

Uw

gem

eent

e ze

t zi

ch a

ctie

f in

om

loca

ties

te v

inde

n vo

or h

et r

ealis

eren

van

woo

nzor

gvor

men

spe

cifie

k vo

or

m

ense

n m

et d

emen

tie

20

Uw

gem

eent

e st

elt

bij h

et a

fgev

en v

an b

ouw

verg

unni

ngen

voo

r ni

euw

bouw

en

reno

vatie

van

won

inge

n en

w

oonc

ompl

exen

, die

spe

cifie

k vo

or d

e ou

der

wor

dend

e in

won

ers

bedo

eld

zijn

, als

crit

eriu

m d

at e

r ee

n

zo

dani

ge (

tech

nolo

gisc

he)

infr

astr

uctu

ur g

erea

lisee

rd z

al w

orde

n, d

at d

omot

icav

oorz

ieni

ngen

op

een

een

voud

ige

wijz

e en

zon

der

veel

ext

ra k

oste

n in

een

late

re f

ase

gere

alis

eerd

kun

nen

wor

den.

Dem

entie

proo

fmet

ersc

ore

42

41

38

34

26

23

23

17

Tilburg

Oosterhout

Bergen op Zoom

’s-Hertogenbosch

Roosendaal

Breda

Eindhoven

Helmond

Sch

ema

2.

Het

bes

taan

d d

emen

tieb

elei

d v

an a

cht

van

de

neg

en g

root

ste

gem

een

ten

en

hu

n D

emen

tiep

roof

met

ersc

ore

D

emen

tiep

roof

met

er

1 A

ctue

le s

ocia

le k

aart

dem

entie

opg

ebou

wd

vanu

it vr

ager

sper

spec

tief

met

het

aan

bod

in u

w g

emee

nte

en

in

de

eige

n re

gio.

2 U

w g

emee

ntel

ijke

soci

ale

kaar

t de

men

tie o

ok g

etoe

tst

en g

oedg

ekeu

rd d

oor

de r

egio

nale

afd

elin

g va

n

A

lzhe

imer

Ned

erla

nd.

3a

Uw

gem

eent

elijk

e so

cial

e ka

art

dem

entie

als

prin

t-/o

f dr

ukve

rsie

bre

ed v

ersp

reid

.

3b

Uw

gem

eent

elijk

e so

cial

e ka

art

dem

entie

is d

igita

al t

e ra

adpl

egen

.

4 D

e (W

mo)

loke

tmed

ewer

kers

zijn

/wor

den

gesc

hool

d m

et b

etre

kkin

g to

t de

men

tie, i

nclu

sief

de

beje

geni

ng

5a

Uw

gem

eent

e bi

edt

finan

ciël

e on

ders

teun

ing

of s

ubsi

dies

aan

org

anis

atie

s di

e m

et v

rijw

illig

ers

prak

tisch

e

hu

lp b

iede

n aa

n de

doe

lgro

ep d

emen

tie

5b

bew

egin

gs-

en o

ntsp

anni

ngsa

ctiv

iteite

n bi

eden

aan

/beg

elei

den

van

thui

swon

ende

men

sen

met

dem

entie

5c

oppa

sdie

nste

n bi

eden

aan

de

doel

groe

p de

men

tie

6 U

w g

emee

nte

geef

t de

Alz

heim

eraf

delin

g fin

anci

ële

onde

rste

unin

g vo

or c

oörd

inat

ie e

n on

ders

teun

ing

van

ha

ar v

rijw

illig

ersd

iens

ten.

7 D

ankz

ij uw

gem

eent

elijk

e fin

anci

ële

onde

rste

unin

g w

ordt

er

voor

uw

inw

oner

s re

gelm

atig

een

Alz

heim

er

Ca

fé g

eorg

anis

eerd

8 U

w g

emee

nte

finan

cier

t de

fun

ctie

‘Dem

entie

cons

ulen

t’ c

q ‘G

eheu

genc

onsu

lent

’.

9 U

w g

emee

nte

bied

t fin

anci

ële

onde

rste

unin

g aa

n or

gani

satie

s, d

ie e

mot

ione

le o

nder

steu

ning

bie

den

aan

m

ante

lzor

gers

voo

r m

ense

n m

et d

emen

tie.

10

Uw

gem

eent

e bi

edt

finan

ciël

e on

ders

teun

ing

aan

orga

nisa

ties,

die

lotg

enot

enco

ntac

t or

gani

sere

n en

/of

be

gele

iden

voo

r de

doe

lgro

ep d

emen

tie.

11

Uw g

emee

nte

finan

cier

t een

of m

eerd

ere

dago

pvan

gvoo

rzie

ning

(en)

voo

r thu

isw

onen

de m

ense

n m

et d

emen

tie

12

Om

in a

anm

erki

ng t

e ko

men

voo

r de

Wm

o-vo

orzi

enin

g hu

isho

udel

ijke

hulp

is h

et m

ante

lzor

ger

zijn

van

ee

n th

uisw

onen

de p

erso

on m

et d

emen

tie e

en v

an d

e in

dica

tiecr

iteria

voo

r to

ewijz

ing

van

deze

voo

rzie

ning

.

13

In u

w g

emee

nte

kunn

en m

ante

lzor

gers

van

men

sen

met

dem

entie

gra

tis m

ee a

ls b

egel

eide

r w

anne

er d

e

pe

rsoo

n m

et d

emen

tie e

en v

an u

w W

mo-

verv

oers

voor

zien

inge

n to

egew

ezen

hee

ft g

ekre

gen.

14

In u

w g

emee

nte

kunn

en t

huis

won

ende

men

sen

met

dem

entie

via

de

Wm

o ee

n so

cial

e al

arm

erin

gs-

vo

orzi

enin

g to

egew

ezen

krij

gen.

15

Uw

gem

eent

e be

vord

ert

een

goed

e le

efba

arhe

id v

oor

thui

swon

ende

men

sen

met

dem

entie

, zod

at z

ij

zo

lang

mog

elijk

in h

un e

igen

leef

omge

ving

kun

nen

blijv

en w

onen

/fun

ctio

nere

n, m

et s

timul

erin

gsge

lden

ge

richt

op

het

vers

terk

en v

an s

ocia

le n

etw

erke

n en

het

rea

liser

en v

an m

aats

chap

pelij

ke s

teun

syst

emen

.

16a

Uw

gem

eent

e w

erkt

sam

en m

et h

et Z

orgk

anto

or/Z

orgv

erze

kera

ar o

m s

amen

, op

het

snijv

lak

van

de W

mo,

de

zor

gver

zeke

rings

wet

en

de A

WBZ

, zor

g te

dra

gen

voor

maa

tsch

appe

lijke

ond

erst

euni

ng, w

elzi

jn e

n zo

rg

op

maa

t vo

or t

huis

won

ende

men

sen

met

dem

entie

. (Sa

men

zor

gen

voor

ket

enzo

rg).

16b

Uw

gem

eent

e sl

uit

met

haa

r in

koop

crite

ria v

oor

dem

entie

spec

ifiek

e vo

orzi

enin

gen

aan

bij d

e cr

iteria

die

het

re

gion

aal k

eten

zorg

netw

erk

Dem

entie

han

teer

t vo

or a

lle k

eten

part

ners

17.

In u

w g

emee

nte

kunn

en m

ense

n di

e ge

en b

etaa

ld w

erk

hebb

en, m

ante

lzor

ger

van

een

thui

swon

ende

pe

rsoo

n m

et d

emen

tie z

ijn e

n ge

brui

k m

aken

van

de

Wet

wer

k en

bijs

tand

17a

een

(tijd

elijk

e) o

nthe

ffing

krij

gen

van

solli

cita

tiepl

icht

om

toc

h in

aan

mer

king

te

blijv

en k

omen

voo

r de

(m

axim

ale)

uitk

erin

g vo

lgen

s de

Wet

wer

k en

bijs

tand

;

17b

toes

tem

min

g kr

ijgen

om

min

der

arbe

idsu

ren

per

wee

k te

mak

en o

m t

och

in a

anm

erki

ng t

e bl

ijven

kom

en

vo

or d

e (m

axim

ale)

uitk

erin

g vo

lgen

s de

Wet

wer

k en

bijs

tand

.

18

Uw

gem

eent

e ze

t zi

ch a

ctie

f in

om

loca

ties

te v

inde

n vo

or h

et r

ealis

eren

van

res

pijt

voor

zien

inge

n, s

peci

fiek

vo

or m

ense

n m

et d

emen

tie.

19

Uw

gem

eent

e ze

t zi

ch a

ctie

f in

om

loca

ties

te v

inde

n vo

or h

et r

ealis

eren

van

woo

nzor

gvor

men

spe

cifie

k vo

or

m

ense

n m

et d

emen

tie

20

Uw

gem

eent

e st

elt

bij h

et a

fgev

en v

an b

ouw

verg

unni

ngen

voo

r ni

euw

bouw

en

reno

vatie

van

won

inge

n en

w

oonc

ompl

exen

, die

spe

cifie

k vo

or d

e ou

der

wor

dend

e in

won

ers

bedo

eld

zijn

, als

crit

eriu

m d

at e

r ee

n

zo

dani

ge (

tech

nolo

gisc

he)

infr

astr

uctu

ur g

erea

lisee

rd z

al w

orde

n, d

at d

omot

icav

oorz

ieni

ngen

op

een

een

voud

ige

wijz

e en

zon

der

veel

ext

ra k

oste

n in

een

late

re f

ase

gere

alis

eerd

kun

nen

wor

den.

Dem

entie

proo

fmet

ersc

ore

42

41

38

34

26

23

23

17


58

15. Conclusies Dementieproofmeting 2012

60 gemeenten hebben de Dementieproofmeter ingevuld geretourneerd. Dit is een res-

pons van 90%.

1. Welk beleid wordt door veel gemeenten nu gevoerd?

In bijlage 1 worden op alle items van de Dementieproofmeter het aantal gemeenten

aangegeven die nu op een item beleid voeren of dit van plan zijn en het aantal ge-

meenten die op elk item nu geen beleid voeren en dit ook nog niet van plan zijn.

Hieronder wordt de top 5 van beleidsitems gepresenteerd die door een groot aantal

gemeenten nu gevoerd worden.

Top 5 van het beleidsitems die door een groot aantal gemeenten anno 2012 gevoerd

worden

Rang- Item Top 5 van meest voorkomend bestaand beleid anno 2012 Aantal %orde gemeenten

1 5.a Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of 56 93


praktische hulp bieden aan thuiswonende mensen

met dementie en aan hun mantelzorgers;

2 9 Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of 55 92


en/of professionals emotionele ondersteuning

(individueel of in groepsverband) bieden aan

mantelzorgers voor mensen met dementie.

3 10 Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of 51 85


en/of professionals lotgenotencontact organiseren

en/of dit begeleiden voor mensen met dementie

en/of voor de mantelzorgers van mensen met

dementie.


59

Rang- Item Top 5 van meest voorkomend bestaand beleid anno 2012 Aantal %orde gemeenten

4 5.c Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of 44 73


oppas en/of begeleidingsdiensten bieden aan

thuiswonende mensen met dementie ter acti-

vering of ontlasting van hun mantelzorgers (in

de thuissituatie of buitenshuis).

5 7 Dankzij uw gemeentelijke financiële ondersteuning 41 68

als bijdrage in de kosten van de inzet van vrijwilli-

gers en locatiegebruik wordt er voor uw inwoners

regelmatig (bijvoorbeeld 1x per maand of 1x per

6 weken) een Alzheimer Café georganiseerd voor

mensen met dementie en hun mantelzorgers en

geïnteresseerde burgers.

93% van de gemeenten zorgen er voor dat vrijwilligers ingezet kunnen wor-

den om praktische hulp thuis te bieden. Dit beleid valt binnen prestatieveld

4 van de Wmo. Dankzij de inzet van vrijwilligers in de vorm van praktische

hulp kunnen mantelzorgers tijdelijk verlicht worden van zorgtaken en kan

de vraag naar het inzetten van de duurdere Wmo-voorziening huishoude-

lijke hulp voorkomen c.q. uitgesteld worden. Ook definitieve opname van de

mens met dementie kan hierdoor mede voorkomen c.q. uitgesteld worden.

Ook zien we dat veel gemeenten in het kader van prestatieveld 4 van de

Wmo emotionele ondersteuning van mantelzorgers (92%) en lotgenotencon-

tact (85%) financieel mede mogelijk maken.


60

2. Welk beleid wordt door een groot aantal gemeenten (nu nog) niet gevoerd?

De top 5 van beleidsitems die door een groot aantal gemeenten nu niet gevoerd wor-

den of niet van plan zijn om dit beleid te gaan voeren wordt hieronder gepresenteerd.

Top 5 van beleidsitems, die door een groot aantal gemeenten niet gevoerd worden of

niet van plan zijn om dit beleid te gaan voeren

Rang- Item Top 5 van minst voorkomend bestaand beleid anno 2012 Aantal %orde gemeenten

1 3.a De gemeentelijke sociale kaart dementie wordt als 41 68

print-/of drukversie breed verspreid.

2 20 De gemeente stelt bij het afgeven van bouwver- 40 67

gunningen voor nieuwbouw en renovatie van

woningen en wooncomplexen, die specifiek

voor de ouder wordende inwoners bedoeld zijn,

als criterium dat er een zodanige (technolo-

gische) infrastructuur gerealiseerd zal worden,

dat domotica- en ICT-voorzieningen op een een-

voudige wijze en zonder veel extra kosten in een

latere fase gerealiseerd kunnen worden.

3 6 Uw gemeente geeft de Alzheimerafdeling finan- 38 63

ciële ondersteuning voor coördinatie en

ondersteuning van haar vrijwilligersdiensten.

4 2 De gemeentelijke sociale kaart dementie ook 37 62

getoetst en goedgekeurd door de regionale

afdeling van Alzheimer Nederland.

5 16.b De gemeente sluit met haar inkoopcriteria voor 37 62

dementie specifieke voorzieningen aan bij de

criteria die het regionaal ketenzorgnetwerk

Dementie hanteert voor alle ketenpartners.


61

De sociale kaart dementie wordt door 68% van de gemeenten niet als print-

of druk-versie verspreid. Ook is toetsing van sociale kaart door de belangen-

behartigersorganisatie Alzheimerafdeling niet gangbaar bij veel gemeenten.

Tweederde van de gemeenten stelt geen criteria aan de (technologische)

infrastructuur bij het afgeven van bouwvergunningen van voor ouderen be-

stemde woningen of woonvoorzieningen.

Bij 63% van de gemeenten ontvangt de vrijwilligersorganisatie Alzheimeraf-

deling geen financiële ondersteuning voor de coördinatie van haar vrijwil-

ligers en voor de onkosten van de vrijwilligersdiensten van haar afdeling.

3. De functie Begeleiding

De huidige AWBZ-functie Begeleiding kan individueel of in groepsverband aangeboden

worden. Deze AWBZ-functie gaat over naar de Wmo. Naar verwachting dienen de ge-

meenten vanaf 1 januari 2014 verschillende vormen van Begeleiding in hun voorzie-

ningenpakket te hebben opgenomen.

In de Dementieproofmeter wordt al gevraagd of de gemeente met haar beleid verschil-

lende vormen van Begeleiding financiert of financieel ondersteunt.

In 2012 biedt 93% financiële ondersteuning aan organisaties die met vrij-

willigers praktische hulp bieden (individuele begeleiding, item 5.a) en 73%

ondersteunt organisaties die oppas-/of begeleidingsdiensten bieden in de

thuissituatie of buitenshuis, bijvoorbeeld huiskamerprojecten of dagopvang

(item 5.b).

De dementieconsulent is een van de aanbodsvormen van individuele bege-

leiding. 40% van de gemeenten financiert dit aanbod.

Slechts 35% van de gemeenten financiert dagopvangvoorzieningen.


62

4. Divers welzijnspakket voor de doelgroep dementie

De mate waarin het bestaande gemeentelijke dementiebeleid zorg draagt voor een

divers welzijnspakket en beleid voert om randvoorwaarden te creëren, zodat de doel-

groep zo lang mogelijk ‘thuis’ in zijn eigen wijk of dorp kan blijven wonen, wordt in

kwalitatieve zin met een score uitgedrukt worden. Hoe hoger de score, hoe breder het

welzijnspakket zal zijn en hoe diverser maatschappelijke ondersteuning vorm gegeven

wordt binnen een gemeente en hoe meer de gemeente zich inzet om randvoorwaar-

den voor het realiseren van voorzieningen te realiseren. De maximaal haalbare score

in 2012 is 55.

De maximale score in 2012 bedraagt 43 punten, de laagste score is 0 punten. 29 ge-

meenten hebben een score van 26 of hoger. Dit is 48% van de respons.

42% scoort 30 punten of hoger (n = 25). Een kwart van de responsgemeenten scoort

20 punten of lager.

Van 42% van de gemeenten kan gesteld worden dat binnen deze gemeenten

een breed palet aan welzijnsvoorzieningen bestemd voor mensen met de-

mentie en hun mantelzorgers (naast het AWBZ-aanbod in de eigen gemeen-

te) gerealiseerd is en dat zij inzetten op het creëren van de randvoorwaarden

om de doelgroep mogelijkheden te bieden om zolang mogelijk ‘thuis’ in de

eigen wijk of dorp te kunnen blijven wonen.

In vergelijking met 2010 lag dit % nog op 27%.

5. Dementieconsulent, samenwerking met zorgverzekeraar/-kantoor

en ketenzorg

40% van de gemeenten koopt de doelgroepspecifieke voorziening dementieconsulent-

functie in. In vergelijking met 2010 is dit een toename van 33%.

Ook zien we een sterke toename van het aantal gemeenten dat samenwerking met de

zorgverzekeraar/het zorgkantoor heeft opgestart. Nu 40% ( in 2010 was dit nog 25%)

en 25% geeft aan dat zij dit van plan zijn.


63

Dementie is een progressieve ziekte, waarbij de diversiteit in behoeften (toenemende

(zorg-)afhankelijkheid en toenemende mantelzorgbelasting) toeneemt en inzet vraagt

van diverse disciplines uit de welzijn-, cure- en caresector. Om goede kwaliteit van zorg

te kunnen waarborgen, ook in de tijd, is het maken van ketenzorgafspraken en ke-

tensamenwerking noodzakelijk. Ook het gemeentelijk beleid, als financier van diverse

voor de doelgroep dementie van belang zijnde voorzieningen, dient op deze ketenzorg-

afspraken aan te sluiten.

Een toenemende groep gemeenten biedt de dementieconsulent als laag-

drempelige voorziening aan haar burgers met dementie (of met een ver-

moeden van dementie) en aan hun mantelzorgers.

Steeds meer gemeenten zijn zich bewust van het belang om samen (te gaan)

werken met zorgkantoor/de zorgverzekeraar.

Een klein deel van de gemeenten (12%) geeft al aan dat zij bij hun inkoopcri-

teria voor voorzieningen voor de dementiedoelgroep aan sluiten bij de crite-

ria die door het ketenzorgnetwerk Dementie gehanteerd worden.


64

Bijlage 1. De Dementieproofmeter (2012) en resultaten van de responsgroep (n = 60)

Dementieproofmeter

1 Uw gemeente kent/heeft een actuele sociale kaart de-

mentie opgebouwd vanuit vragersperspectief met het

aanbod in uw gemeente en in de eigen regio.

Toelichting: Met vanuit vragersperspectief wordt bedoeld

dat de behoeften van de doelgroep ‘mensen met demen-

tie en hun mantelzorgers’ de ingang voor het zoeken naar

een passend aanbod vormen.

2 Uw gemeentelijke sociale kaart dementie is qua opbouw

en inhoud ook getoetst en goedgekeurd door de regionale

afdeling van Alzheimer Nederland.


3.a Uw gemeentelijke sociale kaart dementie wordt als print-/

of drukversie breed binnen uw gemeente verspreid.


3.b Uw gemeentelijke sociale kaart dementie is digitaal te raad-

plegen. (Bijvoorbeeld via de gemeentelijke informatiesite,

speciale website met sociale kaart, digitaal lokaalloket.)


4 In uw gemeente zijn de (Wmo)loketmedewerkers en in-

takers geschoold met betrekking tot (vroeg-)signalering

dementie en het omgaan met mensen met dementie en

hun mantelzorgers (bejegening).

ja nee van niet plan van plan

29 19 11 1

13 36 5 1

9 40 5 1

24 24 7 1

23 25 11 1


65

Dementieproofmeter

5 Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of subsidies

aan organisaties, die met vrijwilligers:

a. praktische hulp bieden aan thuiswonende mensen met

dementie en aan hun mantelzorgers;

b. bewegings- en ontspanningsactiviteiten bieden aan

thuiswonende mensen met dementie of hen hierbij be-

geleiden;

c. oppas- en/of begeleidingsdiensten bieden aan thuis-

wonende mensen met dementie ter activering of ont-

lasting van hun mantelzorgers (in de thuissituatie of

buitenshuis).


6 Uw gemeente geeft de Alzheimerafdeling (vrijwilligers-

en belangenbehartigersorganisatie) financiële ondersteu-

ning voor de coördinatie en ondersteuning van haar vrij-

willigersdiensten, die aan uw burgers geboden worden.


7 Dankzij uw gemeentelijke financiële ondersteuning als

bijdrage in de kosten van de inzet van vrijwilligers en lo-

catiegebruik wordt er voor uw inwoners regelmatig (bij-

voorbeeld 1x per maand of 1x per 6 weken) een Alzhei-

mer Café georganiseerd voor mensen met dementie en

hun mantelzorgers en geïnteresseerde burgers.

8 Uw gemeente financiert de inzet van de functie ‘Demen-

tieconsulent’ cq ‘Geheugenconsulent’ in de niet-pluisfase

(voor de diagnose) tot aan het moment dat deze inzet

financierbaar is via de zorgverzekering of AWBZ.


56 4

28 28 3 1

44 13 2

19 35 2 3

41 14 2 3

24 32 4


66

Dementieproofmeter

Toelichting: De ‘Dementieconsulent’ biedt laagdrempe-

lig (zonder kosten) en aanbod onafhankelijk informatie,

advies en ondersteuning aan thuiswonende mensen met

dementie (of waarbij het vermoeden bestaat dat er spra-

ke is van dementie) en aan hun familieleden (mantelzor-

gers).


aan organisaties, die met vrijwilligers en/of professionals

emotionele ondersteuning (individueel of in groepsver-

band) bieden aan mantelzorgers voor mensen met de-

mentie.


aan organisaties, die met vrijwilligers en/of professionals

lotgenotencontact organiseren en/of dit begeleiden voor

mensen met dementie en/of voor de mantelzorgers van

mensen met dementie.

11 Uw gemeente financiert een of meerdere dagopvang-

voorzieningen voor thuiswonende mensen met dementie

waardoor ook de mantelzorgers tijdelijk ontlast kunnen

worden.

Toelichting: Met dagopvangvoorziening wordt een vorm

van respijtzorg buitenshuis bedoeld (bijvoorbeeld huiska-

merproject, dagverzorging, ontmoetingshuis of -centrum,

logeeropvang).

12 Het inzetten van huishoudelijke hulp kan overbelasting

van mantelzorgers voorkomen. Om in aanmerking te ko-

men voor de Wmo-voorziening huishoudelijke hulp is het

mantelzorger zijn van een thuiswonende persoon met


55 5

51 8 1

21 10 28 1

37 19 3 1


67

Dementieproofmeter

dementie een van de indicatiecriteria voor toewijzing van

deze voorziening. In uw gemeente is dit het geval.

13 In uw gemeente kunnen mantelzorgers van mensen met

dementie gratis mee als begeleider wanneer de persoon

met dementie een van uw Wmo-vervoersvoorzieningen

toegewezen heeft gekregen.


14 In uw gemeente kunnen thuiswonende mensen met de-

mentie via de Wmo een sociale alarmeringsvoorziening

(passieve en/of actieve) toegewezen krijgen.

15 Uw gemeente bevordert een goede leefbaarheid voor

thuiswonende mensen met dementie, zodat zij zo lang

mogelijk in hun eigen leefomgeving kunnen blijven wo-

nen en functioneren met stimuleringsgelden, gericht op

het versterken van sociale netwerken en het realiseren

van maatschappelijke steunsystemen.


16a Uw gemeente werkt samen met het Zorgkantoor / de

Zorgverzekeraar om samen, op het snijvlak van de Wmo,

de zorgverzekeringswet en de AWBZ, zorg te dragen voor

maatschappelijke ondersteuning, welzijn en zorg op maat

voor thuiswonende mensen met dementie. (Samen zor-

gen voor ketenzorg)

16b Uw gemeente sluit met haar inkoopcriteria voor dementie

specifieke voorzieningen aan bij de criteria die het regio-

naal ketenzorgnetwerk Dementie hanteert voor alle ke-

tenpartners.



36 22 1

35 24 1

36 14 7 1

25 20 15

7 37 10


68

Dementieproofmeter

17 In uw gemeente kunnen mensen die geen betaald werk

hebben, mantelzorger van een thuis-wonende persoon

met dementie zijn en gebruik maken van de Wet werken

naar vermogen (WWNV) een (tijdelijke):

a. ontheffing krijgen van sollicitatieplicht om toch in aan-

merking te blijven komen voor de (maximale) uitkering

volgens de Wet werken naar vermogen;


b. toestemming krijgen om minder arbeidsuren per week

te maken om toch in aanmerking te blijven komen voor

de (maximale) uitkering volgens de Wet werken naar

vermogen.


18 Uw gemeente zet zich actief in om locaties te vinden voor

het realiseren van respijtvoorzienin-gen, specifiek voor

mensen met dementie, zoals dagopvang, logeermogelijk-

heden (logeerhuis) of een ontmoetingshuis-/centrum.


19 Uw gemeente zet zich actief in om locaties te vinden voor

het realiseren van woonzorgvormen specifiek voor men-

sen met dementie, zoals kleinschalig wonen.



31 20 2

26 24 2

28 21 8 1

32 24 3


69

Dementieproofmeter

20 Uw gemeente stelt bij het afgeven van bouwvergun-

ningen voor nieuwbouw en renovatie van woningen en

wooncomplexen, die specifiek voor de ouder wordende

inwoners bedoeld zijn, als criterium dat er een zodanige

(technologische) infrastructuur gerealiseerd zal worden,

dat domotica- en ICT-voorzieningen op een eenvoudige

wijze en zonder veel extra kosten in een latere fase gere-

aliseerd kunnen worden.

Toelichting: De functies van de domotica- en ICT-

voorzieningen hebben betrekking op contact, alarmering,

detectie, toezicht op afstand en monitoring.



12 39 5 1


70

Bijlage 2. Dementieproofmeting 2012 vergeleken met 2010

In het volgend overzicht worden per item het aantal gemeenten dat beleid

voert in 2012 en in 2010 weergegeven.

Dementieproofmeter 2012 2010 verschil met 2010

1 Actuele sociale kaart dementie opgebouwd vanuit

vragers-perspectief met het aanbod in uw gemeente

en in de eigen regio. 29 17 + 12

2 Uw gemeentelijke sociale kaart dementie ook getoetst

en goedgekeurd door de regionale afdeling van Alzheimer

Nederland. 13 5 + 8

3.a Uw gemeentelijke sociale kaart dementie als print-/of

drukversie breed verspreid. 9 5 + 1

3.b Uw gemeentelijke sociale kaart dementie is digitaal te

raadplegen. 24 18 + 6

4 De (Wmo)loketmedewerkers zijn/worden geschoold

met betrekking tot dementie, inclusief de bejegening 23 25 -2

5.a Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of

subsidies aan organisaties die met vrijwilligers:

praktische hulp bieden aan de doelgroep dementie 56 55 + 1

5.b Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of


bewegings- en ontspanningsactiviteiten bieden

aan/begeleiden van thuiswonende mensen met

dementie; 28 30 -2


71

2012 2010 verschil met 2010

5.c Uw gemeente biedt financiële ondersteuning of


oppasdiensten bieden aan de doelgroep dementie 44 43 + 1

6 Uw gemeente geeft de Alzheimerafdeling financiële

ondersteuning voor coördinatie en ondersteuning

van haar vrijwilligersdiensten. 19 18 + 1

7 Dankzij uw gemeentelijke financiële ondersteuning

wordt er voor uw inwoners regelmatig een Alzheimer

Café georganiseerd 41 39 + 2

8 Uw gemeente financiert de functie ‘Dementie-

consulent’ cq ‘Geheugenconsulent’. 24 18 + 6

9 Uw gemeente biedt financiële ondersteuning aan

organisaties, die emotionele ondersteuning bieden

aan mantelzorgers voor mensen met dementie. 55 52 + 3

10 Uw gemeente biedt financiële ondersteuning aan

organisaties, die lotgenotencontact organiseren en/of

begeleiden voor de doelgroep dementie. 51 50 + 1

11 Uw gemeente financiert een of meerdere dagopvangvoor-

ziening(en) voor thuiswonende mensen met dementie 21 16 + 5

12 Om in aanmerking te komen voor de Wmo-voorziening

huishoudelijke hulp is het mantelzorger zijn van een

thuiswonende persoon met dementie een van de

indicatiecriteria voor toewijzing van deze voorziening. 37 39 -2

13 In uw gemeente kunnen mantelzorgers van mensen met

dementie gratis mee als begeleider wanneer de persoon

met dementie een van uw Wmo-vervoersvoorzieningen

toegewezen heeft gekregen. 36 39 -3

72


14 In uw gemeente kunnen thuiswonende mensen met

dementie via de Wmo een sociale alarmerings-

voorziening toegewezen krijgen. 35 41 + 6

15 Uw gemeente bevordert een goede leefbaarheid voor

thuiswonende mensen met dementie, zodat zij zo lang

mogelijk in hun eigen leefomgeving kunnen blijven

wonen/functioneren, met stimuleringsgelden gericht op

het versterken van sociale netwerken en het realiseren

van maatschappelijke steunsystemen. 36 39 -3

16.a Uw gemeente werkt samen met het Zorgkantoor/Zorg-

verzekeraar om samen, op het snijvlak van de Wmo,

de zorgverzekeringswet en de AWBZ, zorg te dragen voor

maatschappelijke ondersteuning, welzijn en zorg op

maat voor thuiswonende mensen met dementie.

(Samen zorgen voor ketenzorg). 25 15 + 10

16.b Uw gemeente sluit met haar inkoopcriteria voor

dementie specifieke voorzieningen aan bij de criteria

die het regionaal ketenzorgnetwerk Dementie

hanteert voor alle ketenpartners. 7 n.v.t. n.v.t.

17. In uw gemeente kunnen mensen die geen betaald

werk hebben, mantelzorger van een thuiswonende

persoon met dementie zijn en gebruik maken van de

Wet werk en bijstand

17.a een (tijdelijke) ontheffing krijgen van sollicitatie-

plicht om toch in aanmerking te blijven komen voor de

(maximale) uitkering volgens de Wet werken naar

vermogen (of Wet werk en bijstand); 31 38 -7*

Zie kanttekening h. 8



17.b toestemming krijgen om minder arbeidsuren per

week te maken om toch in aanmerking te blijven komen

voor de (maximale) uitkering volgens de Wet werken

naar vermo-gen (of Wet werk en bijstand). 26 33 -7*

Zie kanttekening h. 8

18 Uw gemeente zet zich actief in om locaties te vinden

voor het realiseren van respijtvoorzieningen, specifiek

voor mensen met dementie. 28 22 + 6

19 Uw gemeente zet zich actief in om locaties te vinden

voor het realiseren van woonzorgvormen specifiek

voor mensen met dementie 32 27 + 5

20 Uw gemeente stelt bij het afgeven van bouwvergun-

ningen voor nieuwbouw en renovatie van woningen

en wooncomplexen, die specifiek voor de ouder

wordende inwoners bedoeld zijn, als criterium dat er

een zodanige (technologische) infrastructuur gerea-

liseerd zal worden, dat domotica-voorzieningen op een

eenvoudige wijze en zonder veel extra kosten in een

latere fase gerealiseerd kunnen worden. 12 13 -1

Gemiddelde dementieproofmeterscore 26,1 24,2

* Zie kanttekening hoofdstuk 8, pagina 35


73


De grootste toename in het aantal gemeenten zien we bij het item: 1 (actu-

ele sociale kaart), 16.a (samenwerking met zorgkantoor/-verzekeraar) en 8

(financiering dementieconsulent).

Het gemiddelde van de Dementieproofmeterscore ligt in 2012 hoger dan in

2010. Meer gemeenten voeren in 2012 een beleid dat een breed palet aan wel-

zijnsvoorzieningen voor mensen met dementie en hun mantelzorgers biedt en

dat randvoorwaarden creëert, zodat de doelgroep zo lang mogelijk ‘thuis’ in ei-

gen wijk of dorp kan blijven wonen.


74

Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie

Dementie is een van de grote maatschappelijke vraagstukken nu en in de toekomst.

Zeker in een sterk vergrijzende provincie als Noord-Brabant is dit vraagstuk zeer actueel

en zal, mede gezien de toename van de doelgroep en de afname van het potentieel

aan mantelzorg (familiezorg), de ontwikkelingen in de zorg (en zorgwetgeving), de

komende decennia hoog op de agenda blijven.

De Programmaraad wil medeverantwoordelijkheid dragen voor het aanpakken van dit

grote maatschappelijke vraagstuk. Haar rol in deze is:

• signaleren;

• agenderen;

• adviseren;

• op vraag van lokale overheden en regionale samenwerkingsverbanden (tijdelijk) on-

dersteuning bieden in ontwikkelingstrajecten;

• met het veld nieuwe oplossingen mee ontwikkelen of implementatie hier van stimu-

leren.

Het programma Zorgvernieuwing Psychogeriatrie richt zich op

• verbetering van de zorg voor de thuiswonende mensen met dementie.

• verbetering van het wonen met zorg voor niet meer thuiswonende patiënten.

• versterking van de mantelzorg.

• verbeteren van de kwaliteit van zorg.

De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie is een Brabants kennis- of exper-

tise-netwerk, waarin naast doelgroepbelangenbehartigers (Alzheimerafdelingen) alle

disciplines op het gebied van psychogeriatrie, middels deskundige sleutelfiguren uit de

verschillende sectoren, zijn vertegenwoordigd.


75

Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie (2012)

De heer drs. H. Kemps Voorzitter

De heer drs. L. Bisschops Alzheimerafdeling Zuidoost-Brabant

Mevrouw J. de Boer Alzheimerafdeling Uden/Veghel

De heer drs. E. Dirkx Welzijn Ouderen (RIGOM Oss)

De heer drs. A. van den Dungen Provinciale Raad Gezondheid

Mevrouw dr. T. Eerenberg TweeSteden ziekenhuis

De heer prof. dr. G. van Heck UvT/Tranzo

Mevrouw A. Heezemans ROC Eindhoven

De heer drs. B. Janssen Alzheimerafdeling Midden-Brabant

Mevrouw drs. W. de Jong BrabantZorg

De heer B. Megens Zet

De heer M. van Oosterhout Wethouder gemeente Drimmelen

De heer H. van der Reijden Zuidzorg

Mevrouw drs. T. Rietveld PON

De heer drs. S. Roufs GGzE

De heer prof. dr. R. Schalk UvT/Tranzo

Mevrouw drs. I. Smoor Alzheimer afdeling ‘s-Hertogenbosch

Mevrouw H. Stoop Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie

Mevrouw J. Tacke BRIZ

De heer A. Vos Alzheimerafdeling West-Brabant

Mevrouw drs. R. Werkhoven Provincie Noord-Brabant

Mevrouw K. Wiersema VGZ-Zorgkantoor Midden-Brabant

Mevrouw dr. E. Wouters Fontys Hogeschool


76

Publicatielijst 2012 Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie

1. Westelaken, Anja van de: 42% van de mantelzorgers zorgt voor een persoon

met dementie. Facts & Figures 2012, Programmaraad Zorgvernieuwing Psycho-

geriatrie Tilburg, april 2012

2. Stoop, Hilde: Toepassen van de wijk-/dorpsschets. Draaiboek. Programmaraad

Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, Tilburg, maart 2012

3. Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, Factsheets van Noord-Bra-

bantse gemeenten 2012, te downloaden via www.pgraad.com.

4. Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie Dementieproofmeter 2012,

Tilburg, februari 2012

5. Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie: AWBZ-veranderingen 2012 –

2014. Wat komt op u af?, Tilburg, oktober 2011

6. Schoot, Anja van der, Met ‘zorg’ wonen in wijken en kernen, Programmaraad

Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, Tilburg, september 2011, € 15,- excl. BTW

7. Lahaije, Marjo, Hilde stoop en Han te Brummelstroete, Kwetsbare burgers langer

thuis. schets gewenst aanbod op verschillende geografische gebiedsniveaus,

Gemeente Tilburg, Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, Tilburg,

juli 2011.

8. Stoop, Hilde en Anja van der Schoot, Brabants Actieprogramma dementie 2011

– 2015, Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, Tilburg, april 2011.

9. Stoop, Hilde, Brabants gemeentelijk dementiebeleid in beeld. Tilburg, mei

2010, Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie, € 12,50.

10. Stoop, Hilde, Zuidoost-Brabants gemeentelijk dementiebeleid anno 2010 in

beeld, Tilburg, april 2010, Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie.


77

11. Gemeenten moeten dementie serieus nemen. Verslag van het regionaal de-

bat Noordoost-Brabant: Dementie vergeten?.....Toch zeker niet! (2-12-2009

Heesch), Tilburg, januari 2010, Programma Zorgvernieuwing Psychogeriatrie en

Alzheimerafdelingen Noordoost-Brabant.

12. Advies Empowerment en Dementie: Vergeet mij niet! Tilburg, oktober 2009,

Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie.

13. Redactie: prof. dr. Guus van Heck & Hilde Stoop: Vergeet mij niet!, Tilburg, sep-

tember 2009, Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie.

14. Redactie: Hilde Stoop en mr. Ietje de Rooij, Grote kwaliteit op kleine schaal. Is

kleinschalig wonen voor mensen met dementie een succesvolle parel in de ou-

derenzorg? Tilburg, mei 2008, Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie

en De Kievitshorst/De Wever, € 12,50, inclusief BTW.

15. Alexander van den Dungen (PRVMZ) en Hilde Stoop (Zet) Klein, maar fijn?,

PRVMZ, Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie en Zet, ’s-Hertogen-

bosch, 2008.

16. Stoop, Hilde, Behoeftenkaart dementie en Kaart Voorbeelden van Wmo-ant-

woorden, Tilburg, mei 2008, Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie.

17. Stoop, Hilde, Evaluatie Dementieconsulent Tilburg, Tilburg, mei 2005, BOZ, € 10,00.

De producten zijn te bestellen bij:

Zet, Afdeling Documentatie

Telefoon : 013 54 41 440

E-mail : [email protected]


78

De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie zet zich sinds 1994 in voor het behoud of het vergroten van de kwaliteit van leven van zowel men-sen met dementie als de mantelzorgers en voor de kwaliteit van de (infor-mele) zorg.

De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie is een Brabantse net-werkorganisatie waarin een diversiteit aan Brabantse expertise en krachten gebundeld is.

De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie geeft gevraagd en on-gevraagd advies, verspreidt kennis en biedt begeleiding en ondersteuning bij vernieuwingen in de dementiezorg.

p/a ZetPostbus 271 5000 AG Tilburg

Telefoon (013) 544 14 [email protected]

Brabantsgemeentelijk dementiebeleid anno 2012 in beeld

Brabantsgemeentelijk dementiebeleid

omslagDementiemeter2012.indd 1 01-10-12 11:10

De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie is een ...

Documents

Transcript of De Programmaraad Zorgvernieuwing Psychogeriatrie is een ...