DE OVERHEIDSOPDRACHTEN OP HET KRUISPUNT VAN DE SOCIALE ECONOMIE: TUSSEN UITDAGINGEN EN KANSEN

Alain CoheurVoorzitter van "Social Economy Europe"

Directeur Europese zaken Socialistische Mutualiteiten

Voorstellingsplan I. De Europese invloed: een dubbele uitdaging beheren

I.1. De uitbreiding van de toepassing van de wetgeving "overheidsopdrachten" naar de sociale-economieorganisaties: het geval in de ziekenfondswereld

I.2. De opvatting van de wetgeving "overheidsopdrachten": een economische basis

II. De uitdagingen omzetten in kansen: de sociale dimensievan de overheidsopdrachten versterken

II.1. Anticiperen op de veranderingen in plaats van ze te volgen: het antwoord van de Socialistische Mutualiteiten op de overheidsopdrachten

II.2. De sociale dimensie van de overheidsopdrachten versterken: naar maatschappelijk verantwoorde overheidsopdrachten

I.1. DE UITBREIDING VAN DE TOEPASSING VAN DE "OVERHEIDSOPDRACHTEN" NAAR DE SOCIALE-ECONOMIEORGANISATIES (1)

o Europese richtlijnen (2004/17/EG en 2004/18/EG) en het begrip "aanbestedende overheid": 3 cumulatieve criteria ("cumulatief" karakter erkend door het

HvJ EG, 1 februari 2001, Commissie/Frankrijk, C-237/99, punt 40):

a) opgericht met het specifieke doel te voorzien in behoeften van algemeen belang andere dan die van industriële of commerciële aard;

b) rechtspersoonlijkheid heeft, enwaarvan ofwel de activiteiten in hoofdzaak door de staat,

de territoriale of andere publiekrechtelijke instellingen worden gefinancierd, ofwel het beheer is onderworpen aan toezicht door deze laatsten, ofwel de leden van de directie, de raad van bestuur of de raad van toezicht voor meer dan de helft door de staat, de territoriale lichamen of andere publiekrechtelijke instellingen zijn aangewezen.

o De uitbreiding van het begrip "aanbestedende overheid": de rol van het HvJ EG Uitgebreide interpretatie van het toepassingsgebied van de

richtlijnen "Overheidsopdrachten" (Toepassing op de ziekenfondsen – HvJ EG, Zaak C-300/07, 11/06/2009 Oymanns / AOK Rheinland)

Uitbreiding voor alle activiteiten van de aanbestedende overheid (niet enkel in het kader van haar taak van algemeen belang)

I.1. DE UITBREIDING VAN DE TOEPASSING VAN DE "OVERHEIDSOPDRACHTEN" NAAR DE SOCIALE-ECONOMIEORGANISATIES (2)

De toepassing op de wereld van de ziekenfondsen

Toepassing van de wetgeving op de overheidsopdrachten = verplichting die werd opgelegd aan de wereld van de ziekenfondsen:

De toepassing van de drie criteria op de landsbonden (VV en AV) en op de ziekenfondsen (AO en AC)

a) De bonden: VV en AV. - Verenigde criteria (rechtspersoonlijkheid, entiteit ingevoerd voor taken van algemeen belang en wat met de hoofdzakelijke financiering en de controle: in de VV worden de bonden gefinancierd door hun eigen administratiekosten, maar er worden criteria opgelegd voor de beheersprestatie; in de AV, wordt de LMP, wanneer die wordt toegepast op de AO, toegepast op alle activiteiten van de entiteit (niet enkel voor de taak van algemeen belang). b) De ziekenfondsen: VV en AV .Zelfde lot als de Bonden.

De andere structuren van de wereld van de ziekenfondsen...a) De maatschappijen van onderlinge bijstanda.1.) De maatschappijen van onderlinge bijstand ((art. 43 bis): 1. rechtspersoonlijkheid die verschilt van de Bond en van de ziekenfondsen, 1 taak van algemeen belang (zelfs bij concurrentie met de privéverzekeringen, financiering (financiering door de eigen fondsen uitsluitende AC) en verregaande vorm van controle door de CDZ (wettelijke en financiële controle) a.2.) De zorgkas: 3 verenigde criteria b) De vzw's die diensten van de AV uitvoeren: een oefening die alle soortenvzw's moeten doen (gesubsidieerde, patrimonium-, ...)

c) Andere structuren (voorbeelden: Optimut, Beschutte Werkplaats: L’Ouvroir) Reactie binnen de wereld van de Belgische ziekenfondsen: NIC Politiek en beslissing om

tegelijkertijd de reglementering op de overheidsopdrachten toe te passen. Intussen het akkoord over een overgangsperiode die loopt tot de inwerkingtreding van de nieuwe wetgeving (1ste kwartaal 2012)

I.2. DE OPVATTING VAN DE WETGEVING "OVERHEIDSOPDRACHTEN": EEN ECONOMISCHE BASIS (1)

De economische grondslagen van de overheidsopdrachten Doelstelling van de communautaire regels: het vrij verkeer van goederen en

diensten waarborgen en eerlijke concurrentie mogelijk maken in alle Lidstaten (door de principes te bevestigen van gelijke behandeling tussen de inschrijvers, van non-discriminatie in functie van de nationaliteit en de verplichting tot transparantie)

Wat is een overheidsopdracht? Benadering vanuit economisch standpunt: "een overeenkomst onder bezwarende titel", een economische relatie tussen een aanbestedende overheid en een opdrachtnemer

Maar een progressieve invoering van duurzame ontwikkeling (zorg voor de maatschappij en het milieu) in de overheidsopdrachten Banden verweven met het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (Mededeling

van de Europese Commissie van 2 juli 2002 over de sociale verantwoordelijkheid van bedrijven: een bijdrage van het bedrijfsleven aan duurzame ontwikkeling [ COM (2002) 347 definitief - Niet gepubliceerd in het Publicatieblad].)

De extensieve aanvaarding van het milieu in de overheidsaankopen

De moeilijkheid van het in aanmerking nemen van de sociale aspecten in de overheidsopdrachten

I.2. DE OPVATTING VAN DE WETGEVING "OVERHEIDSOPDRACHTEN": EEN ECONOMISCHE BASIS (2)

De maatschappelijke overwegingen in de procedures "overheidsopdrachten" als uitsluitings- of toekenningscriterium of uitvoeringsvoorwaarde?

Rechtspraak van het HvJ EG (Arrest Gebroeders Beentjes, 1988; Arrest Europese Commissie tegen Frankrijk) om het onderscheid te onderzoeken tussen uitvoeringsvoorwaarden van de opdracht en toekenningscriteria

Uiteenlopende interpretaties... HvJ EG vs. Commissie - Ingevolge de arresten Beentjes en Commissie tegen Frankrijk

ging de Europese Commissie niet akkoord met de integratie van de duurzame ontwikkeling in de overheidsopdrachten, meer bepaald op het vlak van de draagwijdte van de sociale selectiecriteria van de kandidaturen en van de offertes.

- Visie van het HvJ EG: bevestiging van de wettelijkheid van een toekenningscriterium met een sociaal karakter om de keuze te bepalen van de economisch meest voordelige offerte

- De tegenstellingen tussen deze twee communautaire instellingen hebben echter voordeel gehad bij de duurzame overheidsaankoop, door de verfijning van het juridisch kader ervan en door het belang ervan in de debatten van de Europese Unie.

Een tussenzin ... de sociale overwegingen als toekenningscriterium?

Terug naar de definitie van toekenningscriteriumEen toekenningscriteriumo Moet rechtstreeks verband houden met het onderwerp van de

opdrachto Moet een objectieve vergelijking mogelijk maken o Mag de aanbestedende overheid geen onbeperkte keuzevrijheid

toekennen o Moet de principes van het Europees recht naleven

Stelling van de Europese Unieo Sociale overwegingen kunnen niet worden toegestaan in het

Europees recht als toekenningscriterium van de opdracht, voor zover zij het gedrag van de economische operator viseren in plaats van het onderwerp zelf van de opdracht

o "De criteria waarop de aanbestedende overheid zich baseert om toe te kennen zijn: a) ofwel enkel de laagste prijs; b) ofwel, wanneer de economisch meest voordelige offerte, (...) verschillende variabele criteria volgens de bewuste opdracht: bijvoorbeeld de prijs, de uitvoeringstermijn, de gebruikskosten, de rendabiliteit, de technische waarde".

II. DE UITDAGINGEN OMZETTEN IN KANSEN: DE SOCIALE DIMENSIE VAN DE

OVERHEIDSOPDRACHTEN VERSTERKEN

Anticiperen op de veranderingen in plaats van ze te volgen:

het antwoord van de Socialistische Mutualiteiten op deoverheidsopdrachten

I.2. De sociale dimensie versterken van de overheidsopdrachten: naar maatschappelijk

verantwoorde opdrachten

II.1. ANTICIPEREN OP DE VERANDERINGEN IN PLAATS VAN ZE TE VOLGEN … DE ACTIES DIE WERDEN INGEVOERD DOOR DE

SOCIALISTISCHE MUTUALITEITEN (1) Invoeren van een overgangsprocedure (tussen de oorspronkelijke

toestand en de LMP-toestand) De toepassing van de overheidsopdrachten samenbrengen en het

aankoopbeleid versterken (wil om de aankoopprocessen te verbeteren en op een meer duurzame manier aan te kopen).

Voorbeelden: planning van de noden, formalisering van de aankoopprocedures (raadpleging van verschillende ondernemingen, opstellen van de documenten van de opdracht, werkelijke vergelijking van de offertes door onze dienst "Overheidsopdrachten") en ontwikkeling van synergiën tussen onze entiteiten.

Bezorgdheid over de sociale overwegingen Aan de vooravond van de verkiezingen van 2009, ... In de balans van het Belgisch Voorzitterschap, ... Tijdens de recente raadpleging over de Overheidsopdrachten door de Europese

Commissie, "Tegenover de bekrachtiging van de milieudimensie moet de sociale dimensie nog beter

gedefinieerd en in aanmerking genomen worden, meer bepaald voor de sociale diensten waarvoor het interessant zou zijn om de opdrachten voor te behouden voor instellingen zonder winstoogmerk" (principe van de "sociale voorkeur"). SDAB geconfronteerd met de overheidsopdrachten: problematiek van de

toepassing van de LMP op de sociale diensten (een reeks vragen) Op het vlak van bestuur van de onderneming is er de wil om onze sociale

waarden in te voeren in de overheidsopdrachten .

II.1. ANTICIPEREN OP DE VERANDERINGEN IN PLAATS VAN ZE TE VOLGEN … DE ACTIES DIE WERDEN INGEVOERD

DOOR DE SOCIALISTISCHE MUTUALITEITEN (2) De toepassing van de sociale overwegingen in onze

mededinging: wat doen wij momenteel?

Over het algemeen erop toezien dat de onderneming haar maatschappelijke verplichtingen nakomt (controle van het RSZ-attest)

Andere criteria overwegen dan de prijs (verleiding van de laagst biedende offerte)

Voorbeeld: aandacht besteed aan het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (rechten van de mens, arbeidsbetrekkingen en -voorwaarden, milieu, goede praktijk van de zaken, deelname aan de lokale ontwikkeling, goed bestuur van de organisatie)

Om verder te gaan, laten we de mogelijkheden onderzoeken om de sociale dimensie van de overheidsopdrachten te versterken.

II.2. DE SOCIALE DIMENSIE VAN DE OVERHEIDSOPDRACHTEN VERSTERKEN: NAAR MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORDE OVERHEIDSOPDRACHTEN (1)

Enkele contextuele elementen: Strategie "Europa 2020" en Europees sociaal model die tot doel hebben economische groei, sociale cohesie en milieu te verenigen.

Eind januari: publicatie van een gids met als titel "Buying social" met verwijzing naar de gids "Buying green" EN start van de raadpleging over de modernisering van het beleid van de EU inzake overheidsopdrachten in het licht van een herziening van de richtlijn overheidsopdrachten.

Kernprincipes van de gids van de Europese Commissie:- bevordering van de tewerkstellingsmogelijkheden - bevordering van het gepast werk - bevordering van de naleving van de sociale rechten en van het werk, evenals van de collectieve overeenkomsten - steunen van de sociale insluiting en de gelijkheid - bevorderen van de toegankelijkheid voor iedereen- in aanmerking nemen van duurzame handel (ethisch gedeelte)

Maar een beperking van de sociale overwegingen tot de uitvoeringsvoorwaarden van de opdracht en de dynamiek voor het milieu is niet terug te vinden in de sociale aspecten.

Enkele ontwikkelingspistes en punten voor debat... Een plaats naast het milieu via het invoegen van de maatschappelijke

overwegingen in de aanbestedingsprocedures en die niet beperkt zijn tot enkel de uitvoeringsvoorwaarden. De "horizontale clausule" (Art. 9, VWEU) concretiseren via de integratie van sociale criteria in de overheidsopdrachten

Vermijden om te kiezen voor de laagst biedende offerte (opteren voor de laagste prijs) Risico in de context van de economische crisis Sensibilisering rond het in aanmerking nemen van de kwaliteitscriteria

De mogelijkheid uitbreiden van voorbehouden opdrachten (voor de Beschutte Werkplaatsen, maar eveneens in het kader van de SDAB) Mogelijkheid om opdrachten voorbehouden voor de BW voorzien in de Belgische wetgeving voor de opdrachten onder de Europese drempels: deze mogelijkheid uitbreiden Een prioriteit van de Socialistische Mutualiteiten: de beschutte werkplaats "L’Ouvroir" SDAB

De deelname van de KMO's vereenvoudigen Mogelijkheid om te voorzien in "opdrachten in percelen"

Verduidelijking in verband met de controlemiddelen (effectieve controle) voor de sociale criteria (verspreiding van goede praktijken) Normalisering: normen gebruiken zoals de ISO-normen (9001 voor kwaliteitsbeheer, 14001 voor een milieumanagementsysteem), de OHSAS-certificering 18001 Gezondheid en Veiligheid op het Werk voor de arbeidsbetrekkingen- en voorwaarden, ...