1

Deontdekkingvandetoekomst;watwealweten,isniettegelovenvanWimdeRidder

DitboekvanWimdeRidder,verschenenhalverwege2014,staatinhetperspectiefvanhetoptimistischetoekomstgeloofvandeVerlichting.Detechnologieisdedrijvendekrachtvandevooruitgang,maarhoewelwegeenideehebbenvanwatdegevolgenvoorhetlevenopaardezijn,heefthetboektocheenoptimistischegrondtoon.Eenpositiefwereldbeeldvanwaterallemaalmogelijkisèninhetverschietligt.Uitgebreidonderzoeknaartrendsenontwikkelingen,gevoeddoorinzichtenuithetverledenliggentengrondslagaanzijnanalyses.DeGlobalFuture2045bewegingonderaanvoeringvandeRussischeondernemerDmitryItskov,gesteunddoorvelewetenschappers,krijgtsteedsmeerpolitiekeinvloedenbeoogteentransformatienaarwatzehetneohumanetijdperknoemen,eennieuwefuturistischewerkelijkheid,diegebaseerdisopvijfprincipes:highspirituality,highculture,highethics,highscienceenhightechnologies.Ditprogrammadateertvanbegin2011.Nuweprecies6jaarlaterzitten,ishetopvallenddatweverderverwijderddanooitlijkentezijnvandezevijfprincipes.Platmaterialisme,plattecommunicatieenbeschaving,geenrespectenmoraal,anti-feitenennepfeitenenterugnaaroudeproductiemethodenenverhoogdeinzetopfossielebrandstof.DiebewegingiszichtbaaronderTrumpenookinEuropabespeurbaaronderhet‘populisme’.Ditintermezzogeeftaandatmooieideeëneenmaakbaarheidsuggererendieernietblijkttezijn,ooknietdoordepopulistendiedenkendatwanneerhetvolkgevolgdwordthetallemaalwelgoedkomt.LeidendinditboekisdeexponentiëleontwikkelingvandecomputertechnologieindevormvandewetvanMoore,diein1965alvoorspeldedatdeprestatievandecomputerchipsiederetweejaarzoudenverdubbelentegeneengelijkblijvendeprijs.DefuturoloogRayKurzweiltoondeaandatderekenkrachtvanallerleiapparateniederetweejaarverdubbelt.DewetvanCoopersteltdatdecapaciteitvandraadlozecommunicatiegemeteninhetaantalbitsiedere30maandenverdubbelt.Dezewettendieookgemonitordwerdenengrotendeelsoverjuistheidberusten,gevenallemaalaandatdieexponentiëleontwikkelingheelsterkonzevisieoptechnologischeontwikkelingheeft

2

veranderd.Hetgaatnietomfysischewetten,maaromeenmenselijkgeloofsysteem.Techniekmaaktheelveelmogelijk,maarerzalooksprakezijnvanterrorisme,corruptieengrotemaatschappelijkespanningen,omdathetmenselijkgedraggeengelijketredhoudtmetdietechnologischemogelijkheden.Ditiszo’nbeetjedebasisredeneringvanDeRidder.Inmijnoptiekistechnologieeenneutraleontwikkeling,dietengoedeentenkwadekanwordeningezet.MorfologievanderevolutiesHistorischeanalysetoontaandatindeafgelopen250jaar5technologischerevolutieshebbenplaatsgevondendieelkeenovereenkomstigpatroonvanhetmenselijkgedraglatenzien(industriëlerevolutie1771,tijdperkvandestoommachineenspoorwegen1829,tijdperkvanstaal,elektriciteitenzwareindustrie1875,tijdperkvanolie,autoenmassaproductie1908,tijdperkvaninformatieencommunicatie1971.DeRiddervoegtereenzesderevolutieaantoe:hettijdperkvankunstmatigeintelligentie,geneticaenzondiehijplaatstrond2025.Demorfologievandezefasenisalsvolgt:debigbangdiedeopkomstfaseinluidt(nieuwetechnologiewordtkostencompetitiefgeadapteerd),daarnadehypefasegekenmerktdoorveeleuforieenspeculatieuitmondendineengrotezeepbel.Spanningenonrealistischeverwachtingendoenderonde,despanningtussennieuwenoud,leidendtotpolarisatie,tegenstellingenenongelijkheid,uitmondendinveelstrijd.Ditleidtdanweertoteenrecessieen/ofdepressie,waarindefinanciëlemarktentotrustkomen.Decrisisleidtvervolgensweltotoverwinningvandenieuweontwikkelingenendeuitrolvantechnologie.Datisdesynergiefase,waarintechnologischemogelijkhedenenhetinstitutioneelraamwerkzogoedmogelijkopelkaarwordenafgestemd.Ditmondtvervolgensuitindevolwassenheidsfase.VolgensCarlotaPerezbevindenweonsalenigejarenvoorbijhetturningpointvande5erevolutievaninformatieencommunicatie.Detechnologischerevolutiesleidendustotstructuurveranderingdienaastveelellendevooruitgangbodenentegelijkertijdleidentoteendrastischeherverdelingvanmachtindesamenleving.DeRiddergeeftaandaternaasteentechno-economischontwikkelingspadooknogeenbestuurlijkontwikkelingspadisendezeheefttemakenmetdetijdgeestendemaatschappelijkeorde.Vanuitdeontwikkelings-psychologiewordeneenviertalfasenonderscheiden,diewonderwelaansluitenbijdefasenvantechnologischeontwikkeling:debabyfasegekenmerktdoorpassiefconsumptiefgedrag,gevolgddoorpeutergedragmetz’negocentrischegedraggerichtoprisico’snemenencentraalstellenvanheteigenbelangenpersoon-lijkbezit.Maatschappelijkpeutergedragheeftdusbetrekkingopdefascinatieomzoveelmogelijkteprofiterenvandemogelijkhedendiezich aandienen.Datinhaligemondtuiteindelijkuitineenkritischturningpoint, eencrash,eencrisis,zoalsdebeurscrisis.Daarnabegintde adolescentiefase,gekenmerktdoorgedragdatwordt gekenmerktdoordezoektochtnaardeeigenidentiteit,mensen zijnopzoeknaareeneigenpositioneringinhetnetwerk(zie artikeleninTrouwvan21en23januari2017,HansBoutellier).Mensengaanopzoeknaarsynergieomin

3

samenwerkingsverbandenhunpositieineenveranderendeeconomiezogoedmogelijkteversterken.Datmondtdanuitineenvolwassenheidsfase,waarinmensenverantwoordelijkheidnemenvoorzichzelf,voorelkaarzorgenenzichookverantwoordelijkvoelenvoordesamenlevingalsgeheel.Ditlaatsteleidtertoedatoverheidenbedrijfslevenhunstrategieënstructureelzullenaanpassen.Deovergangvanverzorgingsstaatvianeo-liberalesamenlevingennetwerkmaatschappijnaareenparticipatiemaatschappijbeleeftdusbijdeovergangtussenfasen2en3eenernstigecrisis.Mogelijkzijnwediefasevoorbijenstevenenweafopdeparticipatiesamenleving,maardaargaanveelbloed,zweetentranenmeeheen.Vooreendeelonnodig,wanneerregeerkrachtenstrategischdenkenmeeraandachtzoudenhebbengehad.Detragiekziterookvooreendeelindatleidersnooitdeactueletijdgeestvertegenwoordigen.Datdraagtbijaandedieptevancrisesenversterkendebewegingronddetrendvandevooruitgang.Ditisnaaronzeovertuigingookeenredenomzwaarintezettenopleiderschapentalentontwikkeling:devernieuwingmoetdoordringentothetestablishment.Veelbestuurderszijnzelfsalnietmeerinstaatdebestaandeordetehandhaven,laatstaandesignalenvandetoekomstoptevangen.HierrakenwedetheorieënvanSpiralDynamicsenBarrett’swaardeladder.Hetgedragdatpastbijniettijdigaanpassenaandeeisenvandetijdishetbestrijdenennegerenvandeveranderingenmetalsgevolgcrisesopallerleivlakken1.InzoomenopontwikkelingenInteressantisde5etechnologischerevolutiediePerezlaatbeginnenop1971.Deverzorgingsstaatopzijnhoogtepunt,eennieuwewerkelijkheidwerdgeschapenentochwaseronderhuidsveelprotestenkritiekopdeinstitutiesenopoverheid(steunaanVietnampolitiek)enbedrijfsleven(milieuonvriendelijkgedrag).Diekritiekbleeknietopzichzelftestaan,toenin1973deoliecrisisuitbrakendekritieknudusookvanbuitenkwam.Deverzorgingsstaatwisthiergeenantwoordopteformuleren.Overheidenpartnersbehieldenhunpositieenburgerswerdengecompenseerdvoordesterkeprijsstijgingen.Deaardgasbatenwerdengestoptinimproductievesubsidiesenanderepopulaireuitgaven.Maardewerkloosheidliepop,arbeidstijdverkortingomloonsverhogingtevoorkomen.Deliberalemarkteconomiedeedzijnintrede.Uitbovenstaandefiguurkanwordenafgeleiddathethierbijomdehyperfasegaat,waarinbedrijvenhoogwaardigeproductenmoetenleverentegenconcurrerende,lageprijzen.Maardeleidershaddengeenoogvoordeveranderendeomstandighedeneninvesteerdenweinigininnovatie:decashcowstrategiestondvoorop(grootmartktdeelinstabielevolwassenmarkttebehouden:laaggroeipotentieel,hoogmarktaandeel)ennietdequestionmark.Nadrukdusopluiheid.Defasediedaaropvolgdewasdefasevanhebzucht,uitmondendindebeurskrachin1929(4efasevandetechnologischerevolutie)enin1998(5efasevandetechnologischerevolutie).Hetleekdusallemaalgoedtegaan,erwerdgesprokenvanDutchMiracleomdatpaciferingvanprotestensteedslukteenindepolderwerdenuit-onderhandeld.ErwerdveeloverinnovatieenEuropagesproken,maarweiniggedaan.Debeurskrachvan1998brakaanengeleidelijkbegonhetvertrouwenindeliberalemarkteconomiemetz’negocentrismeoptedrogen.Hetwasdetijdvandezelfverrijking,vangraaiendebankiers,vanoperationalexcellence(inplaatsvancustomerintimacyàhogeklanttevredenheidenproductleadershipàbesteproduct):maximalewinst,aandeelhouderswaardecentraal,efficiëntiealsleidendprincipeenkostenreductie.Tienjaarlaterontstondeenfinanciëlesysteemcrisis,diebekendstondalsdedot-combubble:definanciëlesectordachtdatdecrisisvoorbijwasengingverdermethaareigenomzetmaximalisatieenhadvoorandereoptiesgeenbelangstelling.Hypothekenwerdenverstrektmetuitzichtopeendoorgaandestijgingvandehuizenprijzen.Ookwerdenerteveelauto’sgebouwd,voedingsmiddelengeproduceerdenenergiecentralesgeopend.Resultaat:overproductie.

1Overtuigendbewijshiervanziejeookindepopulistischeontkenningvandefeiten:deanti-feitenvanTrumpendenep-feitenvanPoetinenWilders.Teinterpreterenalshetkrampachtigvasthoudenaanwatvoorbijis.Zieookmijncolumnindenieuwsrubriekopdewebsitewww.vinndt.nlonderdetitel‘Eigenwaarheideerst’.

4

Datweopwegwarennaareen3.0samenlevingwaarinsprakeisvaneenadolescentengedragwerdnietopgemerkt.Roekeloosenrisicovolhandelenvanuiteigenbelangstondcentraal.Watookduidelijkisvaneensysteemcrisisdathetsysteemnietzelfdeoplossingkanbieden,dusmoestdeoverheiddeproblemenvanbankenoplossen.Uitgangspuntenvaneenrationeleenefficiëntekapitaalmarktblekenonjuistenpassenooknietbijdelogicavaneennetwerksamenleving.Mededoordenieuwecommunicatiemogelijkhedenkondemaatschappelijkebehoefteaansaamhorigheidwordenbewerkstelligd.Deindividualistischesamenlevingwasteneinde.Netwerkenvormdenzichmetklanten,afnemers,maatschappelijkestakeholdersenwerknemersbinnenenprofessionalsbuitendeorganisatie.Hetboeiendevindikdeparadoxdieprof.ClaytonChristensenvanHarvardsignaleerdenamelijkdatnaarmatebedrijvenbeterwordengeleidbedrijvenkansenmissendiedoorbraaktechnologieënhenkunnenbieden.Ikinterpreteerdatalsvolgt:goedleidinggevendendenkenweliswaar2stappenvooruitencalculeren1stapterugin.Opdiemanierbreekthetlijntjesteedsnetnieteniservoldoendespanningomdeaansluitingtehoudenbijdebehoeften.Maardoorbraakinnovatieszullenernietkomen.Hetgaatdusnietomverandering,maaromhervorming,nietomrevolutie,maaromevolutie.RevolutiesDeperiode2014-2025gaatdelaatstefasevandetechnologischerevolutiein.Datheeftookgevolgenvoordeculturelerevolutie,diein1968haarwortelsheeft.Deimmateriëlekantenvanonsbestaanindevormvanmilieu,spiritualiteitenzelfontplooiingkomentotuitdrukking.Economielooptsteedsmeeropinnovatiesenideeënrijkdom.Horizontaliteitstaatcentraal.Begrippenalsquantifiedself,augmentedreality,cloudcomputingetc.leidentotmeerzelforganisatie.Vanuithetperspectiefvanzelfactualiseringdatgeplaatstkanwordenineencultuurdiemensensamenbrengt.Deculturelerevolutieisalbegonnen,hetcollectiefonbewustegrijptnaareentoekomst,waarinplaatsisvoorseksualiteit,rituelenenspiritualiteit.Inkomenisnietbelangrijkenbetaaldwerkishetgevolgvaninspanningendiewaardevolwordengeacht.Inmiddelsdientdeorganisatie4.0zichaan,dieinspeeltopdeopkomendeparticipatiemaatschappij.Productenwordensteedsmeerafgestemdoppersoonlijkwensen(individualizedcustomization).Hettempovaninnovatiesisnietteevenaren.Dekameleontischeondernemerhechtveelbelangaandekrachtvansamenwerkingmetnetwerkpartners.Decultuurvanveranderingenaanpassingstaatcentraal,evenalsexperimenteren,maximaalgebruikvanwaterindeorganisatieaanwezigis,denoodzaakvanblijveninnoverenenzoekenvansamenwerkingomtotgroteprestatiestekomen.Dedigitalerevolutiemaaktmobilemomentsmogelijk,datwilzeggendatjemetbehulpvanjemobieletelefooniedermomentmaximaalkanbeleven:aankopen,communicatieenemoties.Consumentenkunnenzichzoeenbeeldvormenvanwateengekozenproductaanbelevingbijdraagt,bijvoorbeelddigitaalbekijkenhoeeenkledingstukjestaat.Verbeelding,datiswaarhetdusomgaat.Eenpendantisdescenariomethodiekomtelatenzienhoedetoekomsteruitzoukunnenkomentezien.Destapdatdeeindgebruikerzelfhetcreatieveprocesinvultisnietverwegmeer.Zoverandertdeluieconsumentineenactieveproducent.Denkaanhetopwekkenvanenergiemetbehulpvanzonnepanelen.Daarbijpastdatdeconsumentookprijsgevoeligerwordtenzichontwikkeltvanconsumentnaarprosumer:hijbrengtzelfookietsin.Deliberaliseringvandeenergiemarktrond2000washetbeginvaneenratracevanenergiebedrijvenomzoveelmogelijkwinsttebehalen.Daarmeeginghetintegendetijdgeest,dienietindepeutergedragsfasezat,maaralindesynergetischeadolescentiefase.Deenergiebedrijvenzoudenduseenlangetermijnbeleidmetdemaatschappelijkegroeperingenaanmoetengaanovereenverantwoordklimaatbeleid.Watisnodig,watdraagtbijaaneenduurzamebestemming?Envolgensmijishetkwartjenogsteedsnietgevallen.Weleven2017.Maarinplaatsvanhetconcurrerendmakenvandekostprijsvoorzonne-energiekoosdeenergiesectorvoorschaalvergrotingmetcapaciteitsoverschottenalslogischgevolg.

5

Deoverheidisdebetaanditgedragdoordetoepassingvanmogelijkhedenvanduurzameenergieniettebesprekenmetdesamenleving.Dit,terwijldeoverheidmiljardeneuro’ssubsidieterbeschikkingsteldevandezeexploitantenvanbv.windenergie.Deontwikkelingvanlokaleenergienetwerkenisonvermijdelijk,omdatdekostenvanlokaleenergieoptermijnzeergeringwordenenveellagerliggendandeprijsdieelektriciteitsmaatschappijenvragen.Dielokalenetwerkenzullennietalleenoverelektriciteitgaan,maarookoverwarmteenwater.Probleemindeenergiesector,ookzichtbaarinhetEnergieakkoord,isdatdeoverheidenenergiemaatschappijennietgeloveninsterkdalendekostenvanzonne-energieendaterenergieinovervloedis,inplaatsvanschaarste.Deoverheidvoeltzichnetzoverantwoordelijkvoordeenergiereuzenalsdebankreuzentijdensdebankencrisis.Datkomtnietalleendooreengebrekaanvisieeninvesterenindoorbraakinnovaties,maarookomdatzijbelanghebbenbijhetheffenvanbelastingvandeconsumenten.Eensoortgelijkereflexziejeindebouwmarkt;dezeheeftgekozenvooroperationalexcellence,omzetverhoginginplaatsvandoorbraakinnovaties.Deoverheidbleefdewoningmarktsectorsubsidiëreneninvesteerdedaarmeedusinhetbehoudvanhetbestaande.Enwaterdandusweergebeurtiseenoverproductie.Demythevandetoenemendeschaarsteenoplopendeprijzenwerddusinstandgehouden.Deklantwasvergetenendekunstmatigehogeprijzenvoordehuizenzorgdevooreenfinanciëlecrisisdieiedereeninzijngreephield.Bovenstaandevoorbeeldengevenaandatdeoverheidnogverderachterdefeitenaanlooptdandesectorenzelf.Enhetstimulerenvanmaximalezelforganisatie.Sindsde‘uitvinding’vandeverzorgingsstaatisdaternietbeteropgeworden.Meebewegenmetdetijdheeftdeoverheidnietofnauwelijksgedaan.Metalsgevolgeenlegitimatiecrisisvanafhetbeginvandezeeeuw.Nogsteedsoverheerstdeobsessievandemaakbaarheid.Watjedanzietisdatdepolitiekreageertmeteengefragmenteerdbeleidopeengrootaantalgebieden;hetgevolgvanwatweldegulzigheidvanhetbestuurgenoemdwordt.Inplaatsvanteinvesterenindenetwerkvormingindemaatschappijdoorhetondersteunenvanmaatschappelijkarrangementenenalleenflankerendbeleidtevoerenvoorhetbestrijdenvantekortkomingen.Dekrachtvandenetwerksamenlevingligtindesynergiediehetgevolgisvanzelforganisatieensamenwerking.Daarziteeninhoudelijkeenfinanciëlekantaan.Teneersteisdeaanwezigekrachtindesamenlevinggroterdanindeoverheidententweedebeschiktdeoverheidoversteedsminderfinanciëlemiddelenomhaarroltekunnenblijvenspelen.Dusdetoekomstigerolzalbestaanuit:meerdeelnemenenfaciliteren;reductievanportfolio;inzetvantechnologieomefficiëntieenkwaliteitvandienstverleningteverhogen.Doorbrakenindekomende10jaarDevoorloperszittenalindevolwassenheidsfase,maaranderezullenzichmoetenaanpassenaannieuweontwikkelingen.Dekansenzijnerenzijnaantegeven,ofzewerkelijkbenutgaanwordenismoeilijkertebeantwoorden.Deaanpassingeninhetonderwijszijnnetzovoordehandliggendalsmoeilijkterealiseren.DegeneratieZofEinsteinmagdanopgrondvanvertrouwenenvrijheidklaarzijnvoordeparticipatiesamenlevingenopzoekzijnnaarzelfverwerkelijking,terwijlookdetechnologieeenhoopmogelijkmaakt:aanlerenvanvaardigheden,zelfwerkzaamheidbevorderen,zelfresultatenbijhoudenenzelfevaluerenvanderesultaten.Bv.zichtbaarinMOOC’s:massiveopenonlinecourses.Onstopsectorenbeleidisergnaarbinnengericht,hetgaatomeengeslotenkringvanbetrokkenenenteveelpartijenhebbeneeneigenagenda.Watdeagrarischeindustriebetreftwordtsteedsduidelijkerdatconsumentenookproducentenwillenworden.Deconditieswordensteedsgunstiger:energieopwekken,zelfzorginstrumentenontwikkelen.Daarhoortookkennisdelenbij,meergemeenschapszin,contactmetdenatuur,invloedopjeeigenleven,meerrechtvaardigheideneenzinvolbestaan.

6

Indezorgsectorziejeinnovatiecommunities(engemeenschapslaboratoria)ontstaan,zoalsBiocuriousdatzelfonderzoekdoetnaardekansenengevarenvangenetischeproducten.Integratievanverschillendedatabronnenleverteengroterevoorspelbaarheidopvanziekteengezondheid,metuitzichtopmedicijnenengerichtepreventie.Ennatuurlijk:heteigenleefgedragafstemmenopdatgenedatmenmeetenwaarinrisico’sverscholenliggen.Deoverheidtrektzichniethelemaalterug,maarzalburgerinitiatievenondersteunenmethetvervullenvanregisserendetakenendeopbouwvancare-platforms.Opvallendisdatdebankenindefinanciëlesectornogerghechtenaanhuneigenbelang.Terwijldeeconomieindesynergetischefasezit,blijftdefinanciëlesectortelkensachterendenktdatgemaaktefoutenautomatischdoordeoverheidwordengecompenseerd.Derolvanhetbankwezenisinfeitenogeenonontgonnenterrein.Eengedeeldevisieenroadmapvoordetoekomstisernogsteedsniet.Zijheeftzichnogonvoldoendeverbondenmetdeparticipatiemaatschappij.Het(krediet)beleidisindeogenvandecliëntniettransparant.OokdeHogeRaadheefttwijfelsoverdezorgplichtvanbankeninzakebv.dederivatenhandel.Ookisdevraagopportuunnaardehoogtevanfinanciëlerisico’stenbehoevevanhetalgemeenbelang.Watvoorrolmeetdebankzichindetoekomstaan?Paktzemoralhazardgedragaan:hetfeitdatmensennietdirectrisico’slopenvoorhuneigengedrag.Derolvandeoverheidindeparticipatiesamenlevingzalkleinerworden,omdathetrondpompenvanbelastinggeldenpremiessteedslastigerwordtdoordegroeivandeinformeleeconomie(hetbelastenvaninkomenenomzetwordtsteedslastiger).Bovendienschiethaarverbeeldingskrachttekortomdeveranderingenindesamenlevingteregisseren.Deoverheidroeptaandeenekantburgersopomverantwoordelijkheidtenemenvoordewereldomhenheen,maarkanaandeanderekantmoeilijkomgaanmetdezelfredzameburger.Departicipatiemaatschappijimpliceertdatoverheid,bedrijfslevenenkennis-enontwikkelingsinstellingenzichgezamenlijkrichtenopinnovatieindevormvanresearchvalleys.Datismeerdanhetdelenvangemeenschappelijkevoorzieningen.Hetgaatomgezamenlijkeproductontwikkelingopbasisvangezamenlijkemarketingvandezeproducten.Daarnaastziejeookdatdestadzichontwikkeltalsinnovatieplatform,waarbijstaatenbedrijfslevenzichmeerenmeergaanverbindenenermisschieneensoortvaneconomischnationalismegaatontstaan.Wellichtgaanermeerstaatsbedrijvenontstaan.Ookdoenzichveelsectoraleinnovatieplatformsvoor,diezichmetnieuweproductenopnieuwgaanuitvinden.Waardoorwordtdeparticipatiesamenlevingnugedreven?Metnamehetzoekennaargeluk.Datheeftmetzelforganisatietemaken,hetgezond,gelukkigenvitaalouderwordenstaatcentraalindeparticipatiesamenleving.Ooknuzaleenprotestbeweginghetinitiatiefnemenenwellichtdewegbereiderzijnvandezesdetechnologischerevolutie.Mogelijkerwijszaldewerkloosheidkatalysatorzijnvoorhetcultureleprotest.Eennieuwevisieoparbeidisnoodzakelijk,waarbijintegratievaninformeleenformelearbeidtotnieuweconceptenvanwerkmoetleiden.Alsmenselijkemotiegeenuitwegvindtindeeconomie,danwordenrijkdommenvernietigd.Hetbelangvaneensocialesamenhangisdaaromergbelangrijk.Verdermoethetkapitaaldatbelegdisopeenofanderemanierweerindeeigensamenlevingwordengeïnvesteerd.Datgeldtvoorpensioenfondsenenbanken.Dusookdehoudingvandebeleggersmoetveranderen.DetoekomstvanEuropazalgeensmeltkroeszijnmaareenmozaïekvankrachtigeregio’smeteigenculturen.Metalsorganisatiemodeldezelforganisatie(tegenoverAziatischelandenmethiërarchieendeVSbedrijvenenindividuen).

7

StrategievormingenopzoeknaardebigbangHetbepalenvaneenkoersvoordetoekomstisgeeneenvoudigezaak,omdathetpuurvertrouwenophetrationeledenkvermogenveelrisico’smetzichmeebrengen,maaralleenvertrouwenoponzeintuïtieisookeenzwakkebasisvoorhetuitstippelenvaneenlangetermijnstrategie.Hetkomtinelkgevalaanopvertrouwenopdemensendiehetbetreft,opeenonafhankelijkehoudingenzoeerlijkmogelijkemeningsvormingoverdestrategiedieoptafelligt.Hetgaatomverbeeldingenvandevooruitgang.Erzijneenpaarmethodendiehiermeerekeninghouden:

• FuturesFit-methode:opgrondvaneenpersoonlijkerelevantielijsttoewerkennaareenprioriteitenlijst.Eerstefaseisdeidentificatievanhetproductvanuiteenvisie,eendroom.Daarnavolgtdebepalingvandestrategischeteamsamenstelling.Vervolgensdebepalingvandekritischesucces-enfaalfactoren.Entotslot,deopbouwvanhetafnemersnetwerk.

• FlexionsapproachvanMcKinsey:flexionszijnsynoniemenvoorproblemsolvinglanguages.Hetbegintbijdeidentificatievanhetnetwerk.Daarnavolgteenanalysevanontwikkelingenentrends,onderzoeknaarhetgedragvanstakeholders,onderzoekvandesysteemdynamicaenonderzoeknaardeinformatieverwerkingindeorganisatie.

Voordeelvandeeerstemethodeisdathetzichnietrihtopbestaanderelaties,maarruimtebiedtaannieuwestakeholders.VerderisonderzoeknaardesysteemdynamicaalleenwenselijkalsblijktdatbijdeFF-sessieoverkritischesucces-enfaalfactorenonvoldoendezichtontstaatopdeteverwachtenuitkomsten.VoordeelvandeFFisdathetproductcentraalstaatendeorganisatiezichaanpastaandeeisenvanhetproduct.Hetafnemersbestandwisseltvoortdurend.Debigbangbetrefthetproductdatalsmetafoorkandienenvoordebelangrijksteontwikkelingenindenieuwetijd.Alsweonsverdiepenindetechno-economischeontwikkelingendandoenzicheenaantalkandidatenvoor:

• Zeergoedkopeduurzame(zonne)energieDeprijzenvoorzonnepanelendalenjaarlijksmet5-6%,terwijldemarktjaarlijksmet30%stijgt.

• GrafeenalsgrondstofvoorcomputerchipsenvervangervankunststofGrafeenisveelsterkerdanmetaal,batterijenkunnensnelwordenopgeladenenbevatveelmeerenergie.Chipswordenveelgoedkopenenlichter.Ookdenanotechnologiemoetgenoemdworden.

• CommunicatievanhersenenmetcomputersDenkaanregeneratievegeneeskunde,waarbijcellen,weefselsenorganenopnieuwwordenopgebouwd.Breinonderzoekgaatinderichtingvanhetopbouwenvaneenvirtueelbreindatdraaitopsiliciumchipsineensupercomputer.Robotiseringensynthetischebiologie(ombouwvannatuurlijkelevensvormennaarkunstmatigelevensvormen)

• DigitaleonsterfelijkheidDedigitaleonsterfelijkheidbouwtvoortopdeontwikkelingvankunstmatigeintelligentiediesterkerisdandemenselijkeintelligentie.Datpastinhetdenkenoverhetvergrotenvanvermogensvandemensomcreatiefomtegaanmetdeuitdagingenvandewereldwijdebeschaving.Hetoverbrengenvandepersoonlijkheidvandemensenopderobot.Transplantatievanhetbreinnaarderobotalsdemensisoverleden.Demenszouindiegedachtevoortkunnenlevenineenanderlichaam.Omdetoekomstalsuitdagingtezien,moetenweietsdoenaanhetvergrotenvanonzeverbeeldingskracht.VerspreidingvandeverbeeldingskrachtverlooptvolgensdebioloogRichardDawkinsnietalleenviadegenetischeevolutie,maarookviadememetischeevolutie,waarmeehijbedoeltdatookdecultuurzichverspreidtmetbehulpvanmemen.Datzijnfysiekerepresentatiesvaninformatie.VergelijkookKenWilberenSpiralDynamics.Hetbegripvertoontverwantschapmethetbegrip‘flow’datzichininteractievanmensenafspeeltenwaarinmensenhetgevoelhebbenincontacttestaanmetdewereldomhenheenendaarmeebetekenisgeeftaandedingendiezijdoen.Alleenclustersvanmemenkunnenveranderinginhetdenkenvanmensenteweegbrengen.

8

EvaluatieWathetboekheeftlatenzienisdatdecrises(metnameopfinancieelgebied)indetechnologischeontwikkelingtemakenhebbenmetdetehogeverwachtingenwaardooreenzeepbelindeprijsvormingontstaatenoverproductiehetgevolgis.Daarbijkomtdatdedominanteklasseindesamenlevingz’nmachtgebruiktdiegebaseerdisopdesuccessenuithetverleden.WijnoemendatàlaScharmerdedownloadstrategie.Leidinggevendelopenperdefinitiedecennniaachterbijdeontwikkelingvantechnologischeinnovatiesenzijndaarnietgewoonmee.Daarmeeisookeenmaatschappelijkconflictindedopgeboren.Datkneltdestemeer,omdatdetechnologischeontwikkelingeneenexponentieelverloophebben.Interessantvindikdeanalytischetoonvanhetboekendeverklaringvoorcrises,zoalshierbovennogeensaangegeven.Anderzijdswordtookeenbehoeftezichtbaaraaneenvormvanethiek,waarbijdeinternationaleordemeeruitzoumoetengaanvaneenminimumeisvanmenselijkheidendatereenbruggeslagenkanwordennaareennieuwemanierominnetwerkenteintegrerenendaarmeenieuwealliantiestotstandgebrachtkunnenworden.Alsdecrisesbeterbestredenzoudenkunnenworden,komteennieuwefaseindeontwikkelingvandemensheidinzicht.Dekomstvanhetneohumanetijdperk.Eennieuweculturelerevolutievan1968rond2025zouopnieuwkunnenuitbrekenenleidentotrealisatievandenieuwewaardenennormen.