De geschiedenis leert onsdat we nooit iets geleerd hebben

van de geschiedenis

De Joodse Catacomben van Rome

Tweede stukje De dood is verbonden met mysterieuze waarnemingen begraven en graven uitdrukkelijke geloof en ideeeumln uit verschillende perioden van diverse samenlevingen

Elke samenleving en religie hebben andere wijzen en rituelen om hun doden te begraven Door de eeuwen heen is in de westerse cultuurhet begraven van de dierbaren aangepast en daardoor veranderd In bepaalde religies en volkeren wordt nog steeds afscheid van de doden genomen zoals dat al eeuwen voordien werd gedaan Ook het begrafenisritueel van het land van herkomst werd aangepast aan de omgeving waar men woonachtig was Hindoes kunnen hun doden In Nederland bijvoorbeeld niet op een brandstapel cremerenOok kan men in Nederland niet de doden bovengronds in een grot begraven daarom voor heeft men sinds eeuwen geleden mausoleums gebouwd In Limburg zijn er replicarsquos van Romeinse Catacomben De migranten uit de ijstijd bouwden en begroeven hun doden in hunebedden zoals men die kan bewonderen in Drenthe Men zou kunnen stellen dat door gebrek aan grotten het hunebed een soort voorloper is van het mausoleum De mensen die tijdens de ijstijd in het westen van Europa woonden kwamen van oorsprong uit het oosten en AzieumlEr zijn echter ook Hunebedden gevonden in west en zuid Europa in gebieden waar geen bergen of grotten voorkwamen

In het oude Palestina werden de Joden begraven in grotten mausoleums etcIn de diaspora naargelang in welk land de Joden kwamen werden gebruiken aldaar overgenomen waaronder het begraven ondergronds een ter aardebijstelling Dat moest wel gebeuren Wel op een eigen Joodse begraafplaats omdat aangezien de christenen geen Joden of heidenen dulden op hun begraafplaats ( en ook omgekeerd ) bij gebrek aan ruimte begonnen de Joden in het oude Rome als eerste hun doden te begraven in Catacomben Crematie is volgens de Halacha in verboden voor Joden en het lichaam moet eacuteeacuten geheel zijn bij het begraven Romeinen deden wel aan crematie en de nabestaanden bewaarden de as van de overledene in urnen Later maakten ook christenen gebruik van de catacomben en kopieerden daarmee de Joodse manier In verband met christenvervolgingen te Rome werden de catacomben aanvankelijk als toevluchtsoord gebruikt voor christelijke religieuze samenkomsten en later dus ook als begraafplaats Dit werd ook mede veroorzaakt door ruimtegebrek Een zeer lezenswaardig maar ook behoorlijk prijzig boek over de Joodse begrafenis gebruiken en rituelen in de Tweede tempel periode in Palestina is Jewish Funerary Customs Practices And Rites In The Second Temple Period geschreven door Rachel Hachlili

Zoals we al eerder schreven elke samenleving heeft een eigen visie op het beleven en uitvoering van hun religie over leven en dood In de geschiedenis van de Joodse catacomben van Rome gaan we uit van Grsquods visie in het Jodendom Leven en dood zijn in het Jodendom geen twee aparte werelden Het Jodendom benadrukt dat de wereld van het leven die van de mens is Wat na de dood komt laat men over aan de zorg van de Allerhoogste Aangezien de mens is geschapen naar Grsquods beeld en gelijkenis is volgens de joodse traditie de menselijke opdracht aan de mensen dan ook in zijn sporen te gaan De joodse traditie spoort de mens aan menswaardig te leven zoals Grsquod dit gebiedt en zoals dit door de joodse ethiek wordt vermeld in de geschriften van talloze rabbijnen en joodse filosofen (Philo van Alexandrieuml en Maimonides)

In het speuren naar de geschiedenis van de Joodse catacomben verbaasde het mij dat ik zo weinig kon vinden Er zijn waren zeer weinig boeken en artikelen met betrekking tot de Joodse Catacomben op het internet en of ze zijn niet gratis toegankelijk Wat betreft de geschiedenis van de christenen en de catacomben kwam ik honderden artikelen en boeken tegen Maar in de christelijke boeken en geschriften uit de 17e 18e en begin 19e eeuw kwam ik geen woord over de Joodse Catacomben tegen Dit wekt de indruk dat er in

die tijd geen Joden aanwezig waren in Rome en dat het begraven in Catacomben een christelijk gebruik en vinding was

De Joodse community van Rome liet echter een archeologische bewijs achter dat verwijst naar de derde en vierde eeuw voor de Chr jaartelling Volgens de gevonden inscripties waren er elf synagogen waarvan sommige en er zijn bewijzen gevonden dat ze dateren uit de beginperiode van het Romeinse Rijk Er zijn echter geen bewijzen gevonden op welke plek in Rome de Synagogen stonden De vijf Joodse catacomben die gevonden in de ldquoSuburbiumldquo roepen ook de nodige vragen opAfgezien van de locaties Villa Torlonia en Vigna Randanini welke bezocht kunnen worden werden de andere catacomben in alle haast opgegraven en werden daarna vernietigd deels door verkeerde manier van opgraven waardoor ze instorten en deels door slecht onderhoud zoals bijvoorbeeld Monteverde Er zijn ook geen plattegronden van Via Labicana en Vigna Cimarra gemaakt De in de catacomben gevonden inscripties vallen moeilijk exact te dateren welk bijna de enige inscripties van Rome zijn

Doordat de Joodse Catacomben na de derde eeuw niet genoemd werden in de Romeinse christelijke en Joodse literatuur raakten deze in vergetelheid Uit bronnen blijkt dat de catacomben nog werden gebruikt tot ongeveer de vijfde eeuwEchter In de vierde eeuw werd er ook weer algemeen bovengronds begraven zowel door de christenen als de Joden Er werd bovenop de christelijke catacomben gebouwd Zoals bijvoorbeeld de catacombe van Sint Sebastiaan daarbovenop werd een basiliek gebouwd Ook werd er in opdracht van Paus Damasus (366-384) diverse christelijke catacomben uitgebouwd er werden frescorsquos aangebracht ze werden omgedoopt tot begraafplaatsen van martelaren welk door pelgrims bezocht konden worden De laatste Pausen die de catacomben verbouwden en er allerlei artefacten en schrijnen plaatsten in de verbouwde Catacomben waren Paus Adrianus en Paus Leo de derde

Eind achtste begin negende eeuw werden op een enkele na veel van de artefacten en schrijnen uit de christelijke catacomben weggehaald en in kerken gezet Veel van de artefacten werden voordat ze in kerken werden geplaatst eerst verborgen Rome werd diverse keren aangevallen door de zogenoemde Barbaren waarbij veel werd verwoest De leeggehaalde catacomben raakten in vergetelheid Veel van de Joodse catacomben werden bovendien leeg geroofd en vernietigd door grafrovers en door Christenen die op deze wijze de Joden wilden straffen voor het vermoorden van Jezus Daarnaast hoopte men om gouden sieraden en andere kostbare stukken te vinden De christelijke catacomben die niet leeggehaald of later weer aangevuld werden bleven pelgrimsoorden

Pas in de vijftiende eeuw werden de catacomben herontdekt door Antonio Bosio de eerste systematische onderzoeker naar de catacomben en archeologische artefacten Hij werd de Columbus van de Catacomben genoemd In 1602 ontdekte Bosio de Joodse Catacombe Monteverde Men vond boven de ingang een scriptie in het Grieks met het woord συναγωγή (synagoge) en de afbeeldingen van Menorarsquos op bijna elke tombe waaruit men meteen kon opmaken dat het een Joodse catacombe was Bosio beschreef zijn onderzoek(en) in een boek bestaande uit drie delen met de titel lsquoRoma sotterranea welk vijf jaar naar zijn dood gepubliceerd werd Hij was ook de eerstersquo die een Joodse catacombe inclusief met 200 tekeningen van de catacombe beschreef

Pas in de eerste helft van de achttiende eeuw raakte men er weer in geiumlnteresseerd waar de catacombe Monteverde precies lag Die hernieuwde interesse kwam doordat de archeologen Giuseppe Bianchini en Cardinaal Domenico Passionei claimden dat zij in 1740 de catacombe gevonden hadden Ergens in het midden van de achttiende eeuw trachtte Gaetano Migliore de catacombe te onderzoeken maar hij moest stoppen vanwege de aardverschuivingen Hij vond in de korte periode dat hij in de catacombe was 42 inscripties Ongeveer in dezelfde periode kopieerde Gaetano Marini 37 inscripties die bewaard worden in de Museo Borgiano of Velletri en in Benedectine nonnenklooster van S Paolo fuori le Mura Zij claimden dat de inscripties die zij in bezit hebben afkomstig zijn uit MonteverdeIn 1840 een eeuw later konden Marucchi en Marchi nauwelijks de catacomben terugvinden In 1864 schreef Giovanni Battista de Rossi de pionier van de christelijke archeologie dat de catacombe volledig was ingestort

In het najaar van 1904 werd de catacombe per ongeluk door een paar landarbeiders hervonden Nikolaus Muller herkende de gevonden catacomben als de verloren Monteverde catacombenHij begon met onderzoek in November 1904 vervolgde dat in januari 1905 en verder in maart ndashapril en in september-oktober 1906 Het onderzoek was een gevaarlijke bezigheid De galerijen stonden op instorten De werkers konden daardoor maar een paar uur per dag werken Muller was de belangrijkste onderzoeker van Joodse Catacomben in Italieuml Na zijn dood in 1915 werd een essay en een kaart van de catacomben gepubliceerd lsquoIl cimitero degli antichi Ebrei sulla via Portunse Dissertazioni della Pontificia Accademia Romana di Archeologia In een Duitse uitgave van Dr N Muler staan bevindingen over de Monteverde Catacomben en achterliggende geschiedenis beschreven Muler onderzocht een vrij groot gebied (ca 80 X 65 m) Maar liefst 151 inscripties werden er door hem gevonden

Baron Kanzler onderzocht in 1913 een nieuw gebied van Monteverde Er werden 9 inscripties gevonden Dit gedeelte stortte in 1919 in Op 14 oktober

1928 stortte het hele gebied van de catacomben van Monteverde in De totale instorting werd door twee onvoorziene factoren veroorzaakt De catacomben waren gebouwd met Tufsteen daarbovenop een laag zanderig mergel gemengd met kalksteen Mogelijk bij onervarenheid of bij voorgaande onzorgvuldige uitgravingen werd de bovenste laag van gemend kalksteen weggehaald wat de wanden verzwakte Ook eerder landverschuivingen daarvoor hadden Monteverde al verzwakt Een samenhang van boven genoemde factoren zorgde ervoor dat tijdens verdere opgravingen Monteverde in zijn geheel instortte

Het dateren van de catacomben is op verschillende manieren geprobeerdProfessor Rutgers heeft zich hier als laatste enkele jaren mee bezig gehouden Hij schatte dat Monteverde ergens in de eerste eeuw gebouwd moest zijn

De catacombe van Vigna Randanini

Een tweede Joodse catacombe Vigna Randanini werd in een wijngaard in 1857 gevonden door de landeigenaar Ignazio Randanini De Christelijke archeoloog Vader Raffaele Carrucci schreef in 1862 een uitgebreid en gedetailleerd rapport over zijn bevindingen voor de Pontificia Commissione drsquoArte Sacra Hij maakte ook een landkaart van de structuren van de gevonden tunnels bovengronds maar niet van de ondergrondse graven zelf Ook beschreef hij niet op welke plek hij de inscripties en andere artefacten gevonden hadIn 1863 kopieerde Viscontie meerdere inscripties voor Rossi welk hij beschreef in zijn manuscript welk later in 1933 aangevuld werd door JB Frey Frey was de eerste moderne corpus auteur van Joodse inscripties Het was de gewoonte dat de gevonden inscripties eerst bij elkaar op de vloer van de galerij werd gelegd waarna men deze op een zichtbare plaats weer aan de wanden bevestigde Deze gewoonte hield men voor enkele tientallen jaren aan het was dus geen eenmalig incident Frey kwam hier achter doordat de inscripties niet op dezelfde plaats waren zoals ze in de manuscripten de vindplaatsen waren beschreven In Randanini zijn in de periode van 1862 195 inscripties gevonden Toen Henry Leon in 1922 de catacombe bezocht kon hij niet meer als 122 teksten vinden Frey die de catacomben diverse keren in de 30tiger jaren bezocht vond er maar 119 In 1951 toen Leon wederom de catacombe bezocht vond hij de catacombe in een zorgelijke staat De catacombe was tijdens de oorlog in 4345 als schuilkelder gebruikt en daardoor ernstig beschadigdIn 1970 werd e catacombe volledig gerestaureerd door de Pontifica Commissione srsquoArte Leon Rutte schatte naar onderzoek in 1995 dat de catacombe uit de beginperiode tweede eeuw dateert

Hierbij een video van de cataombe

De catacombe van Vigna Cimarra Ook bekent als Vigna Limiti

Deze catacombe werd gevonden tijdens werkzaamheden op de landerijen van graaf Cimarra in 1864 Een gebied tussen via Ardeatina en via Appia Antica niet ver afgelegen van de christelijke catacombe van S Sebastiano De Rosi onderzocht de Galerijen In 1867 schreef hij in een brief het belang van deze vondst maar hij schreef niets over de structuren en van de tombes De Rosirsquos brief beschreef de archeologie van het gebied maar geen kaart van de gevonden galerijen waarvan niets bekend is We nemen aan dat het gebied origineel een verlengstuk van de catacombe is of moeten we spreken van een hypogeum in plaats van een catacombe omdat gezien dat het mogelijk uitgebreider was dan wat gevonden werd omdat een gedeelte al ingestort zou kunnen zijn In de 30tiger jaren stortte het geheel in Tijdens de oorlog werd het gebied bebouwd

De catacombe van via Labicana Ook bekent als via Casilina

Een volgende onverwachte vondst van een Joodse catacombe in 1882 was lsquoVia Labicanarsquo wat nu Via Casilina wordt genoemd op ongeveer twee kilometer van Porta MaggioreEen paar meter daarvandaan is de entree van de christelijke begraafplaats van Marcellino e PietroDe catacombe werd gevonden door Marucchi Marucchi is slechts enkele keren in de catacombe geweest hij kon daar niet lang in blijven vanwege het grote gevaar dat het plotseling zou instorten Helaas is van deze catacombe bijna niets over Het kon als Joodse catacombe worden herkend aan de Menora was

De catacombe van Villa Torlonia

In november 1919 werd deze catacombe gevonden in de tuinen van Villa Torlonia bij het aanleggen van funderingen voor een nieuwe stal Een jaar later publiceerde Marucchi over zijn bevindingen Paribeni publiceerde gelijktijdig over de eerst gevonden inscripties en hij tekende een kaart van de galeries samen met zijn goede collega en rechterhand Gismondi

Met de aanvang van de opgravingen werden de ongewoon uitzonderlijke dimensies van de gevonden catacomben meteen duidelijk Het was voordien al bekend dat het gebied twee ingangen had en niemand twijfelde eraan dat het misschien twee aparte begraafplaatsen waren Men was er dus zeker van dat de gevonden catacomben tot eacuteeacuten begraafplaats behoorde

Frey bezocht de galeries in 1928 drie keer en beschreef de 55 inscripties van de lager gelegen catacomben een inscriptie gevonden in de bovengelegen catacombe en vier inscripties van onbekende herkomst

Beyer en Litzmann publiceerde de eerste monografie in 1939 Ze beschreven het netwerk van galarijen tot in de kleinste details publiceerden opnieuw de inscripties rapporteerden de precieze plaatsen waar ze gevonden waren en zij maakten een landkaart dat een milestone in de studies tot de 70tiger jaren werdDe structuur van de plek werd duidelijk het gebied was van origine bezet met twee aan elkaar gelijke catacomben met wiens galerijen gemaakt op verschillende hoogten die elkaar af aan en toe doorkruisten Beyer die aan de topografische vraagstukken werkte bevestigt dat de bovenste catacomben voorafgaan van de onderste catacombe

Toen de villa in de 40tiger jaren de priveacute residentie van Mussolini werd werden sommige belangrijke veranderingen uitgevoerd De luchtgaten en de entree van de bovenste catacombe werden afgesloten Men was bang dat men via de luchtgaten en de ingang van de catacomben van buitenaf aangevallen kon worden De enige entree van het archeologische gebied wat open bleef was de trappeningang naar de lagere catacomben Het afsluiten van de ventilatiegaten had zeer zeker invloed op de statische balans van de galeries zoals later blijkt Noodreparaties werden uitgevoerd in 1946In 1974 de Commissione Pontificia dAacuterte gaf Umberto Fasola opdracht tot complete restauratie van de catacomben Villa Torlonia

Voor een overzicht van de restauratie lees hier Hier een link naar een video van de catacombe

We kunnen constateren dat de gevonden Joodse en Christelijke catacomben ongeveer 2 kilometer buiten de stadsring liggen van het oude Romevlak aan de huidige belangrijkste snelwegen Er is een snelweg richting het noorden Via Nomentana en eacuteeacuten aan de oostkant Via Labicana (nu Casilina) en drie richting zuidoost vlakbij Via Appia en eacuteeacuten naar het zuiden Via PertuenseDe catacombe of Via Nomentana ligt nu onder Villa Torlonia die van Via Labicana ligt in een wijngaard die van Via Appia Pignatelly is intussen een gecultiveerd grasveld en bovenop Vigna Cimarra is een boerderij gebouwd

Terugkomend op de algemene geschiedenis van de catacomben Vanaf eind vijftiende eeuw werden de catacomben bezocht door pelgrims Er is geen bron dat er ook Joodse pelgrims in de eeuwen voor en na de vondst van Bossiorsquos in 1602 de Joodse catacomben In Rome bezocht hebben

Rabbi Benjamin of Tudela uit Spanje schreef echter al in de twaalfde eeuw in zijn reisboek lsquoItinerary of Benjamin of Tudelarsquo over het bestaan van de ldquoMonteverde Catacomberdquo die hij bezocht had op eacuteeacuten van zijn vele reizen

Over bezoek aan Rome en de Catacomben schreef Rabbi Benjamin het volgendeldquo Thence it is six days journey to the great city of Rome Rome is the head of the kingdoms of Christendom and contains about 200 Jews who occupy an honourable position and pay no tribute and amongst them are officials of the Pope Alexander the spiritual head of all Christendom Great scholars reside here at the head of them being R Daniel the chief rabbi and R Jechiel an official of the Pope He is a handsome young man of intelligence and wisdom and he has the entry of the Popes palace for he is the steward of his house and of all that he has He is a grandson of R Nathan who composed the Aruch and its commentaries Other scholars are R Joab son of the chief rabbi R Solomon R Menachem head of the academy R Jechiel who lives in Trastevere and R Benjamin son of R Shabbethai of blessed memory Rome is divided into two parts by the River Tiber In the one part is the great church which they call St Peters of Rome The great Palace of Julius Caesar was also in Rome There are many wonderful structures in the city different from any others in the world Including both its inhabited and ruined parts Rome is about twenty-four miles in circumference In the midst thereof there are eighty palaces belonging to eighty kings who lived there each called Imperator commencing from King Tarquinius down to Nero and Tiberius who lived at the time of Jesus the Nazarene ending with Pepin who freed the land of Sepharad from Islam and was father of Charlemagne

There is a palace outside Rome (said to be of Titus) The Consul and his 300 Senators treated him with disfavour because he failed to take Jerusalem till after three years though they had bidden him to capture it within two In Rome is also the palace of Vespasianus a great and very strong building also the Colosseum in which edifice there are 365 sections according to the days of the solar year and the circumference of these palaces is three miles There were battles fought here in olden times and in the palace more than 100000 men were slain and there their bones remain piled up to the present day The king caused to be engraved a representation of the battle and of the forces on either side facing one another both warriors and horses all in marble to exhibit to the world the war of the days of old

In Rome there is a cave which runs underground and catacombs of King Tarmal Galsin and his royal consort who are to be found there seated upon their thrones and with them about a hundred royal personages They are all embalmed and preserved to this day In the church of St John in the Lateran there are two bronze columns taken from the Temple the handiwork of King Solomon each column being engraved Solomon the son of David The Jews

of Rome told me that every year upon the 9th of Ab they found the columns exuding moisture like water

There also is the cave where Titus the son of Vespasianus stored the Temple vessels which he brought from Jerusalem There is also a cave in a hill on one bank of the River Tiber where are the graves of the ten martyrs In front of St John in the Lateran there are statues of Samson in marble with a spear in his hand and of Absalom the son of King David and another of Constantinus the Great who built Constantinople and after whom it was called The last-named statue is of bronze the horse being overlaid with gold Many other edifices are there and remarkable sights beyond enumeration ldquo

ldquoThe Itinerary of Benjamin of Tudelardquo vertaald door Marcus Nathan Adler 1907 is hier te downloaden

De Joodse en christelijke catacomben in Rome geven als geen andere archeologische bron en inzicht in het vroeger Joods leven en het christendom in Rome Zowel historici en archeologen kunnen hun hart ophalen aan wat de catacomben prijs geven over het vroegere Joodse en christelijke samenleving in Rome Er bestaat geen andere plek in Europa waar een gelijke concentratie aan graven vroeg Joodse en christelijke schilderingen en grafinscripties gevonden kunnen worden De eerste christelijke catacomben ontstonden in Rome aan het begin van de derde eeuw De gevonden Joodse catacomben dateren al van meer als 200 jaar eerderDe term lsquocatacombersquo komt oorspronkelijk van het Griekse woord Κατακόμβες (bij de gaten)in het Latijn catacumbas en in het Hebreeuws הקטקומבות Volgens Harry J leon The Jews of ancient Rome is het niet bekend waar het woord catacombe van origine vandaan komt Rond de vierde eeuw werd het woord lsquocatacombersquo aangeduid als een regio rondom Via Appia bij de tombe van Caecilia Metella

In de vierde eeuw duidde een catacumbas de locatie van de derde mijlsteen langs de Via Appia aan deze locatie werd gekarakteriseerd door de aanwezigheid van gaten en wijde holtes in het zandsteen Vanaf de derde eeuw ontstond in dit gebied een van de belangrijkste en grotere christelijke catacomben namelijk de catacombe van San Sebastiano De vroege christenen hebben zelf de term lsquocatacombersquo niet gebruikt Tot in de vroege Middeleeuwen werd de term Cryptae gebruikt voor de christelijke ondergrondse begraafplaatsen

De catacomben zijn dus ondergrondse begraafplaatsen Ze bestaan uit uitgestrekte netwerken van galerijen waarin loculi (graven in de wanden van de galerij) arcosolia (halve boog graven) en cubicula (kamers waar meerdere personen werden begraven) werden uitgehakt De meeste catacomben bestaan uit meerdere lagen galerijen en de deze kunnen aangesloten dan ook

vele kilometers vormen Er zijn in Rome maar liefst 60 christelijke catacomben bekend en 6 Joodse catacomben waarvan de laatst genoemden er twee open zijn voor het publiek Deze vorm van begraven was mogelijk in Rome door de grondsoort tuf die overal in en rondom Rome te vinden is Tuf is een vulkanisch gesteente met veel voordelen Het is makkelijk te bewerken doordat het relatief zacht is maar ook sterk genoeg voor constructie doeleinden

In het begin van de derde eeuw ontstonden de eerste christelijke catacomben maar het principe van ondergronds begraven bestond al langer In de eerste eeuw na Christus veranderde geleidelijk aan de opvatting over wat er met het lichaam van een overledene moest gebeuren Tot dan toe werden de Romeinen gecremeerd en in een urn in een graf geplaatst maar inhumatie (lijkbegraving) werd de nieuwe manier van begraven Deze ontwikkeling legde een nieuwe druk op de gebieden rondom het pomerium van Rome Het was verboden om binnen het stadsgebied van Rome begraven te worden en inhumatie kostte veel meer ruimte

Joodse ondergrondse grafkamers ontstonden zover we weten 100 jaar voor de Christelijke jaartelling In de eerste eeuw ontstonden de eerste Romeinse ondergrondse grafkamers deze kamers waren priveacute bezit en behoorden tot de rijkere Romeinse families Tot voor kort heerste de opvatting dat de christenen uit deze heidense ondergrondse grafkamers hun inspiratie haalden voor hun grote christelijke catacomben De catacomben zouden dus ontstaan zijn als een typisch christelijke praktijk Leon Rutgers heeft echter recentelijk bewezen dat de origine voor de catacomben in Rome bij de Joodse gemeenschap lag Door middel van radiocarbon datering is er hout uit een Joodse catacombe (de Villa Torlonia catacombe) gedateerd Uit dit onderzoek blijkt dat het hout honderd aacute tweehonderd jaar eerder is toegepast dan dat de eerste christelijke catacomben ontstonden De uitkomst van deze datering geeft dus aan dat de Joodse Villa Torlonia catacombe al voor de eerste eeuw na Christus in gebruik werd genomen dus eacuteeacuten eeuw voor de Romeinse en twee eeuwen voor de christelijke catacomben ontstonden Het onderzoek van Rutgers Leonard V Rutgers Klaas van der Borg Arie F M de Jong en Imogen Poole lsquoJewish Inspiration of Christian Catacombsrsquo (2005) naar de origine en datering van de catacomben komt voort uit zijn onderzoeksproject lsquoThe Rise of Christianityrsquo Het onderzoeksproject werd voor een groot deel uitgevoerd met materiaal uit de Liberiaanse regio van de catacombe van St Callixtus (Helaas heb ik geen gegevens over dit onderzoek kunnen vinden op het internet)

In christelijke literatuur staat ook gemeld dat in de tijden van vervolgingen op de christenen zoals bijvoorbeeld oa tijdens de regeringsperiode van Marcus Aurelius dat veel christenen die vreesden voor hun leven zich verborgen

hielden in de catacomben En daarnaast ook in het geheim de religieuze diensten en bijeenkomsten van christenen in de catacomben werden gehouden

Dat lijkt mij zeer onwaarschijnlijk Om de volgende redenDe catacomben waren begraafplaatsen In de eerste eeuwen naar de jaartelling was het aantal wat overleed bijzonder groot Als we dat vergelijken met de huidige cijfers komen we in deze tijd op ongeveer minder dan veertien op duizend personen en in die tijd vijfenveertig op duizend per jaarNemen we bijvoorbeeld het sterfgetal tijdens het bewind van Marcus Aurelius toen lag het aantal sterfgevallen vele malen hoger als de geschatte vijfenveertig

In de tijd van Marcus Aurelius hebben zich twee grote catastrofes plaatsgevonden De pest die bijna de helft van het aantal inwoners van Rome heeft uitgeroeid en de enorme hongersnood die kort daarna geheerste rondom het Middellandse Zee gebied waarbij ook zeer velen omkwamen door verhongering We hebben deze hongersnood al beschreven omdat deze ook plaatsvond in het oude Palestina waarvoor Patriarch Juda l zijn graanschuren opende om zijn volk te voedenBeide catastrofes hebben zich voorgedaan rondom het Middellandse Zee gebied

Om genoemde redenen lijkt het me ondenkbaar dat er religieuze bijeenkomsten werden gehouden in de bedompte ruimtes van de catacomben De stank en vochtigheid moet gewoon verschrikkelijk zijn geweest daarin zie ik echt geen mensen zich verschuilen of dat er bijeenkomsten in werden gehoudenAls we het over de periode van de eerste 2 eeuwen hebben vallen deze twee beweringen in de kerkgeschiedenis onder de categorie hagiografie of te wel religieuze fictie Halverwege de tweede eeuw werden er catacomben met voorportalen gebouwd waar men kon verblijven om een soort begrafenisceremonie te houden

Wordt vervolgd