268 0 r g a ii s a t e

DE HARDLEERSE ORGANISATIE

Defensieve routines en struisvogelpolitiek in organisaties

Hoe komt het lath dat organisa

ties of zelfs hete sectoren

ongstvallig vasthouden aan een

produkt of werkwijze, woarvan

het verstandig iou xijn deze over

board to zetten? Voor hot

antwoord op doze vraag spelen

twee barriéres voor organisatia

noel leren eon cruciale rot,

J-erer ia,i dee Knruip

Dc auteur s werkiaam bjk4r eu ED’nuurskrrr

ic ran 1e Erasmus Urrvcrtei Attnrdnr jaar

pr motreonderioc k vem httjtuScrrr.-i fp nfl

Ear vmici

[let fenoiieen dc lerende organisatie koestert ,ich de iaatstc jaren in de warme beangstcliings an svetensuhappers en adviseurs.Dc suggestie dat organisaties alsiodanig kunnen leren wordt hiermee \alselijk geekt. Organisaties kunnen niet in letterlijke undenken. onthouden of leren. Voordenkwerk is cen organisatie aan—gewezen op haar individuele Ic-den an vices en bloed.

ci leren door indis iduen leidtes enss el niet automatisch tot ecu lerende organisatie. Juist in soeLale serban—den ontstaan defensies e mechanismenss aurdoor s eel fouten onhespreekbaarhh1sen en met gecorngeerd kunnenworden. Hiernaast kent ook indisidueel leren haar cognitief hepaaldegrenzen. Vanuit deie gedachten ssorden in dit n1i kel de gren/en san hetleers ermogen san orgamsaties helieht,

Leervermogen als panacee

I urhulente ontssikkelingen. dynaini‘che omges ing. continue ariatie. men—rse ultdaeinr.!en en bedreiingen. Hetzijn cliches waaraan menig orgamsatieads Reur /ijn hrnodss inning dankt incen tijd ss aarin seranderingen elkaar inraiend tempo ups olgen en bus endie nerillig San karakter lijn is het adelIia,tt kunnen reageren en inticipereil

s eranden ngcn san e.-.entieel helung[let sermogen sneiIsr te kunnen ku,’Jan sic a’ ‘us urreni. celdt al’ bet hclanct ste mi ldci urn auri urrenr,es .rs,i

I cite hehaiei [>oor continu ic Lr nci n’urcr. . rei—iricer1 ri [lid ‘an

cc /&‘uden ,rgartiat1e. upca’ aii / n ‘egen Ic pet manente stalE sanitandige bios, die sic or2anisatie Sanhuitenaf [‘cdi eit. Pen gr’ed ,‘ntss ikkeil ‘i Culli—atiuir’ei Let ci rn cr, I, kr

i ts’, ‘c d Is. /111 s)i t aheelLul I\ ‘amissh oir piese nit f.iernecn

in de onige’. ing san de srganisate.I-liernaa’.t doet ecu heroep op on/c‘leerplicht bet altijd goed. Als ietsaai i5. .‘eggen s’ e dat bet erg leer/aam s as. Ook louten en tnt sIt ikk in—gen /ijn mmdci s ers elend al’ ss e kLiii—nen /eggen dat sse ersan geleerd hehhen. Dc eerste tss intig jaar van ons Icen tiian zelfs geheel in bet teken anleren. [let Rijk alleen al geeftjaarliksion 3.1 miliard nit ann onderwijs enonderLoek. onges eer 5.8 procent sanbet BNP. iet ‘oor mets sserd lerenOoit door Wildas sky bestempeld alsgolden Ofleej?t. waar iedereen het cigenlijk sel mee eens is.’

Organisationeel leren: een contradictioin terminis?

Organisationeel leren - een lelijk anglicisine lijkt nodig laat iich echter censoudiger verkondigen dan toepas’-en.I-let ‘ erlangen i rin collect ief ss ii icr teworden’ lijkt in de praktijk sank te duiten op ecu muur ‘an hotsende deelbelangen. ssederiijds onhegrip en s’ an

trouwen, angst your s erandermg en onuitgesproken tssijfel, Deie muur wordtseelal met geslecht. maar mIst ss egget( pt: ss e di ren iI sot ‘c met hestaat. ( )pdeie wljze ontstaat ecu hardnekkigesorm san stmiss ogelpobtiek: iedere dis isie een eigen ,andhak. krrppen in betzand. iedereen gelukkig. \Vanneer ssespreken user de lerende organisatielijkt ecu forse dosis terughoudendheiddan is ‘I íeker op /ijn plants

[let collecuef lijkt saak dirrnmer te ,ijndan bet indisidu. Lnkele sirrrheelden.sic tss cede pi loot die met upenli jk lurftte twitcleti tul sic handelssijie Sail sic‘ci ste piioot vormt sen san sic iacurensire eCu rut peeiden ‘it sic [‘ceratopp 1 mcrut’ I r’ liuotd iii -cii iii i a

titi Ii i—ic s n Philips di sijn upsri

“iran n. t .c r her huntd ‘sil t,’Icr,lilt [Ii ‘si rIi’.fl an rnsc-’crtrl ‘i ii

I Cu kansioze ideo teem 1)en ituur san sic \ AS \ si, erhoudt tes h

I an bun durccie upei ieurcn cr5 anhun aar/sirr1’sI1 i rki”’r ic niu’sll ‘Ii

I ifiCcil a s n I (‘h lien’ ‘u has itnr,rksri Omu Puss ci Lu t I silas sr a

0 r g a ii s a t e 269

Hot onvormogen am to leren kun zich oak uitstrekken aver eon hole sector. De Amerikaonse outomobiolindustrie is rook verweten nietgood en rental to tootle hebben ingespeeld op do veronderde vrnag von do canwment. Deze wilde no do aliecrisis van 1973 kteinere,zuinigo autos, die hovendion met weinig underhand genoegen zouden vernon, Hot kostte do Arnerikoanse autarnobiehndustrio cairn zeveervoodoeerstekloirnautasvandebandroldon,Onderhotmoffo grutlig’werddozoinnuvotievebeslissingigrenlongtogengehoudon. Oak bet tetterlijk vertoloW van grate noar kleine modetton getuigde von eon starhoid in hot donkey, De Japannersspeeldon inmiddets grotig mop bet got in do morkt en veroverden eon be1angrik marktoandoel.

niiljnenen doordat de afdelincen onderinck en niarketing on oldoende o erlet.! pleceden.\Iaar oak in het openhaar hestuur /t.lnleio ourheciden te ni.enien Het dehic Ic i an le Ii —ni.irkt in Amie rdam Iscrtiendeels te s iten aan het lanes ci—Liar heen serken ian cerneentelijkediensten. I)c atdehng Voorlichnng entie dierist \1arktiezen linen n.o hetprestleicuie project ‘an hun coliena’sian Economische Zaken op een adequate inanier ander de aandacht ianhet ii inkelend puhitek te hrengen. Dcdrooni s an honderdtachng startende at—lochione ondernemers eindigde in eensehri I nend tiasco. Het heroemdstei oorhee Id ian collectiese oni ersiandigheid iiordt echter geschetst door Janis ais hij aantoont hoe groupthink ertoe kant leiden dat bestuurders iich onder saciale druk beperken tot slechtsenkeic, op consensus herustende opiossingeil nor een maatschappelijk probleem cue kader).

Het i ccii iji dat er niet ioldoendesvurdt geleerd. is at met a! snel ccinaakt. Dc i raag die iich hierhit a! sne!tpdrinct !uidt: hoe komt het toch datorcanisaiie% of ieifs hele sectorenanesix ailig vasthouden aan een pro—duki at ii erkwijic. ii aari an her icrstandic /ou uijn deie oierhoord te let-ten? 01. nag prangender. hoe komen eden ‘.an organisaties ertoe uich defen‘act op Ic stellen en hoe leren ‘u hunti nisi neelpolitiek te serbergen enuctts IC rechtiaardigen? Voor tie beantiioording van deie sragen iijn tweehaiTiëres mar organisationeel lerens nfl helang: indusiduee1 hepaalde cognitieme ‘staar’ eneruijds en sociale defenstes a routines anderiijds. it beidehlijkr een flinke dosis hangheid voormen andernn en de oniekerhend dieLIaZrmee evpaard gaat. enandenneenin tie nmgei ing won&n net aelden ccparceid Jooi is it Donald Schon noitreIfinl andundde it t dynarniseh m (tflen aci’ane. 1 ‘ nut-ni s to hcht a,u,,)S I?

Cognitieve schema’s

\ Is ct’ cipleins ret/en no tie \ erenigdeerh.nnne isokz. d ni c bet tie

en/s. I. ‘/e entoninhiell -. ,fl f,,: ,

:c’J c:cJce. en ‘‘‘ ‘m

Van Massachusetts tat (‘aiifornie is a!les rot in de details hetielfde ingericht.\ls heioeker kant je nauii clii ks moori en’assingen Ic staan. Hoeii ci uij Cliii!’,ins op haar retour lijkt.5ippelleertdeie unji ersele nina ness aan de fundaiTienteel mensel ij ke hehoc lIe aan iekerheld. Dc Ineesten i an ons i oelen itchnu eenmaal ‘s. cilig en tins prenic in ecurungci inc die in hoge mate oorspelhaar is.)ok nil ans ierstandelijke of cognitie—i e tiinctioneren hhjkt ecu slerke hangnaar zekerheid en moors pe ihaarheid.Dir is op uich niet m ersi onderlijk: inhet dagehjks hestaau staat de mensbloot aan een continue stroom ian in—drukken en informatie. Het is onmogelijk am op elke indruk afionderlijk tereageren of ie als iodanig te onrhouden. Om un te kunnen geven aan betaanhoudende bombardernent ian cornple\e. externe stimuli ardent de mensuijn waarnerning, uingeving en geheugerl. 1-let voornaamste instrument bierhij wordi in de cognitieme psi choiogieaaugeduid als schema.-’ Cognitiei e.chcnia’ zijn classificerende nienralec sucepten. mm aaruiee mdii iduen t dc—menten uiti hun omgei inn lierkennenen interpreteren. Ecu schema kan ii or-den ioargesteld ais ecu hictrarchischestrnctnur met intormatie amer cigen—schappen ian een hepaaid merschijnsel.Zn kent bet schema autnmuhiei’ deelcnicnten ‘mm ieleu’. ‘knetsimerk’. en‘ninta’. Naast abstracte. nicer ainemene intormatie hevat ecu scheizia oakspecitieke voorbee!den ecu spart’.k agen. ecu o/dtnner en. ‘mdi knit. eenfraiL hak.Schematisch opeeslagen kennis oi er‘tie werkelijkheid’ faciliteert bet onbewust of duscursiel functinueren ian indisuduenhen eenvoudig voorbeeld kan dir ullustreren. ak we geen ide hehhen vanhat ser’ahnjnsei tram’. kunnen we oakt.’een trim herkennen mm anueet mm e cc te‘ann on k pen Pas at’ isa in on, hootder’n ‘dianne hehheu man ‘ecu eei ccaartC met meusen p rails dat ,uch‘r ic od ‘.crpla5itsi’ kunnen mm a • en

rain ,iIs zod.inig herkcnncn.\uiraunjtush ‘.olmn tie inierprcririe tiecoede lijn’ en kunnen mm e cc’tlachtelcxmsle prs’r’ naau ecu nun ‘I nncer heim IN

e at sr’cr,n iken. rcden is e flee sf

I eren kan warden hegrepen als bet antis ikkelen van uieuim e en iers olmakenman hestaande coguitici e schema’s.\ieumm e en aringen mm orden ai cc bet a!ceineen vrij ecnmondig ceinterpreteerdmet hehulp ian hesiaande schema’s.La hecrepen is !eren stechrs nodig mm anueer he”.taande schena’s niet langer tot5ifdoeude merklariugen leidcn. I)it Ic—mcii ecu tideh1ke iermm arring op: ‘he.mm at is dat’ Deie i crwamng hcsiaatnit tie a!s lastig cci aren l’.loof of cog—n,tieie dissonant,e tnssen m erim ach—ting en helem ing en varmt tie aanleiding tot bet heim nit overdenken of is’flecreren op tie gehanteerde cogniries eschema’s. Dc uitkomst san deze retlectie kan ccii wijuiging in onze schema’suijn, waarna bet aangepasre schema demmaargenomen verschijnselen mmèi kenv erkiaren.Samenvattend kan een schematischleermodel warden geschetst. waarbinnen cognitieve schema’s de teidraadmormnen moor tie wijue waarop wij on/comgeving waarriemen en interpreterentue fignur ! ).

Ecu individu heschouivt tie ii erelddoor ecu ‘bri I’ man cognitiei e sche—itta’s. Hierhij antmoet bet mdii idn dimerse. camplexe externe stimuli, diedoor iijn cognitieve schema’s a! danniet snccesva! mmordcu mcrkiaard. Naecu succcsvoIle Interpretatie kan bet in-dii idu reageren. mm aarna het proces vanimaarneminn en interpretatie micer opuieuw kan heginnen. Dc mmaargenomeuteuomenen passen echter niet altijd inuijn cognitieme schema’s, Wanneerecutesreden stemumende mnterpretatie vantie stimulus nithiijft, ondersindt can individu cognitiem e dissonantie. Doormiddel van reflectie ken bet undandu,dat s erlangt near cognities e consonantie, tie hetekenis van tie waargenomentimulu of /ijn schamatnsche kennisoi erdenken en mm itulgen Wanneer hernndnvidn unjri eannitceve schcnia’s indir proees adni alt met nneu xc mforrn,ntIL of .inderiins mm itIign. Js cern leercIns s.laarloperi. [ crcn hetteti /u het‘.ei hetcrcn mdii hcstaande cannttIcs ecbcma’ s door, eneruijds, aanpassilinian bet sehettia .ian nienmie nfs’rmaticI aceaminodatie i af aanp.ussine of op

man ‘nienim e cecei en’ m hestjande‘s.iiema’ tsiiiiilatic Hicnia5istkonti in bet ‘s.Iceuna flaji ilCin Lit Ic

210 Organlsatle

I S&rientsch perniodpl

aan namen en de n ieu e in tori nat ie.\oor degene die ,ieh tijdens discussiesopen opstelt, hiedi communicatie ecuuitelezen contest icr oerdenkinci ndividueel gehanteerde schemaVeelal ioeken e in on/C communicatie echter he ust of onbewust he\ estiging van wat e zelt al dachten.I-let rijke usenaal aan standaard-uitdrukkmgen is hiervoor kennierkend:iindjc ook met, to h. nktwaar.’ \eelhorrelpraat is juist geiellig ondat dedeelnemers hun s ersehillen in iniichtiachtjes ss egmasseren. Wanneer meningserschillen op de spits worden gedre en svordt het ongezellig. Toch kanhet erstandig zijn te waken ‘ our situaties saarin iedereen elkaar naar demond praat of op slinkse wijze o ertoch tundamentele erschillen heen—tapt.Door comniunicatie zijn mensen instaat een erkelijkheid sui ç’eneui,s tecreëren: een perspecrief opde sere1dwaarin tedereen ,ich kan vinden. Inmoderne organisaties wordt deze moccli jkheid in vaste sorin gegoten enontstaat door social isering. confi irmering en institutionalisering een mm ofmeer gemeenschappelijk beeld ‘ an detaakomgeving. Dat deze organisationeIc erkelijkheid niet noodzakelijkers ijs innos atief “an karakter is niogeduidelijk zijn.mist in onie professinnele taakx erhan—den. de orcaniaues die opcedeeld iinin sectoren en di’isies. ontstaat na verloop van tijd een systeem van cognitice ketens of kettingen. die op uitersteffectieve v ij/e indi dude in enfls I -leit, originaliteit maar vooral bet icrthscussie stellen san de gedeelde sisieop de serkeIikheid zo coed als onmocclijk makeit Niorcan preeLt in diiserhand treftend san de organisatie alsshk pr!on

Dc teLhnicl van de \ \SA ssaren in IC

kere un ook csangenen Li> wistenhit bet u ten s in kntiek en ‘apenliikt\ utelcu ian de ‘es dude pr&’.edure

l : 1932 inn’ide de Biitse pisdotoeg 3artlefl zich ebcmsd over de mode woane ons begrip en onthauden ,an loden gevormdserden doer couze eewachtingen. Zn oeddekte k’j dci uropeanen eec rndvtoanse 4e op eec geheel ripen owner nececieldeerroow en olgosrdec die net in eec westerse gedodoteowereld poskee werden gereconstrueerd genegeerd of sells eenvoor1ev9 •eIQeldn. Hei gerry ererde .“rhual kwrim &rdelqk screen mel wesler.e ammirmen vi erwarhnrrgen

cognibeveahema s

maclie(dried

ccaarnemmgstimoli

iefleie(denkenl .4—

ren naast ecu cognitleve (denken), oukecu handelingscomponent heeft (doen),1-ut ‘o er de theorie. In de prakiijkss ordt s ens arrende infrirmatie s aak genegeerd ot s ens orpen. In uin theorieuser cognitiese dissonantie stelt Festinger 1957) dat ons zelfbeeld en onievery, achtingen ten opiichte san de ssreId nogal taai lijn. Spanningen tussenschema’s onderling en schema’s en dehuitenss ereld worden vaak up i us en—tiese sijze - ‘weggeredeneerd’. Lukan ecu kettingroker meuwe berichtenover de gesaren van sigaretten wegwuien nder het ml lEn dat met ecu itild/ilerrisis nu eenmaal nicE tC spotten salt.1-let cue schema uk heb lets nodig tegen de stress> rechtsaardigt het andere)Iekker ongezond rokenL

nqnitevecousoncm)ie

In

suciesodlle inlerprelatse

Nee

cognihevedrosonantie

/1)11 cliënten op neutrale ss i/e te hejegenen.

Bli ndelings sertrouss en op iets dat opuichzelf ouk sseer •serhlindt in dieun dat bet bepaalde elementen nit decsrngeving belicht of vergroot en zo andere duet seronacht7amen kan euhterschadelilke gesolgen hebben. Zolangwe niet sseten wat ecu ‘vuurwapen’ isen ssat het in de hand van ecu regenstander al lemaal kan aanrichtcn. iijnwe onnoiel (en ssaarschijnlijk roekeloos overmoedig). Soms schict individucel leren te kort.

Opent sociale interactie de ogen van betindividu?

Door met elkaar tc communiceren kunnen individuen hun serinnerlijkte iniichten heproesen en verrijken. Cominunic.itie laat ,ich s sasrstellcn als ecuspel san hotsende cognitiese sche—ma’s: mdiv iduen confronteren elkaarin ecu ‘taalstrijd’ met hun eigen schemaiische in’. tilling san concepten.Het is ssellicht ecu open deurdat geenmens op deze aarde esact de,clfde verzameling van cognitiese schema’s hanteen. op bet moment dat ecu mdi’. dudee Ineemi ian interactie. ss oi di zij iischematische kenn is plotseline relatiet. Dooi bet declnemen aan sononbumcatic kunuen nd’. iduen /0 san terselispriak en duss,e leren 1—en ourv serdc biertoe is bet ers aren van ecu‘1-er cpannine 51 cor’nite’ve diss,iscanne lu”en Is’ CICCI1 ‘.Joenau-chu

Oogkleppen en staur?

(‘ogititie’. e schema’s Jun utermate he—langrijk sour ons cognitief functione—ten, Londer schema’s is geen cognitlese ontos ikkeling of leien niogelilk.saast bet faciliteren \ an cen elfectiefdiscursef tunctionereu. kent oioie iflivinkel ijkheid van cognitoe e schema’sechter ook risico’s. Dc serinnerlijkte.tannaluen r’. er hue de ss ereld emit ,tctI concept— en persoonsehema I en

werkt (tunchonele ol relationele schema’s I uoin in sterke mate hepalendsIl f vl sssjic ‘.5 airs ‘p teinaid 1(0 \s ereId ss atrnecmt en ens aart. We seleuter ‘n ii’. bet w sic ‘‘n stukjc werkelmjkheid en ‘a. sii dii heekenm, uodat hr Iur ‘115 ‘hetaai’ or de rc1 71110

.s mmii ot tosser hhnvj ‘tereut’. CflhlCi’. bet incest dumdeloke s oochceld vanle ins Issed die vennne lijktc ainnanoenup owe helcs time san de ss ereld 1-un‘en hebben Dc hmjsl.irdsmaatsubappe(1(1- srker Joe ‘r hi ‘. ( iF oat an sirciii dam ‘dIe sic isnmrek ken trauder ‘is’iii hi1’.’s’iKr’c1J i,ii’.sJ’iks is ‘Liii

0 r g d ii s a t e 211

hen door superieuren met tn dank terdafgenomen. Of, ioals Henneeke stelt,wanneer mensen hun organisaticssaarschuwen voor de noodiaak urn teeranderen. v. orden ie aak di smi s’d

Lt\ aiurniist.s ur i,’oubIen,iiI rs!’ Zoakde tragisehe oorheekIen an Fenerifeen de N \SA ilhistreren, is het vooraln protessurnele taakerhanden echtcrsan helang de koppen met altijd allemaal in ten richting te hebben stuan,Ret uiten ‘an kritiek moet rnogelijkiijn.

Defensieve routines

\Vanneer men in organisaties daadserkehjk georgamseerd sil kunnen leren.dan zal het bestaan san leerbarriètes erkend moeten worden. Op ,iehzelf genornen sormen de elernenten uit demuur san botsende deelbelangen. wederzijds onhegrip en wantrouwen.angst voor erandenng en onuilgesproken twijfel ongetwijfeld aanknopingspunten sour het oserwinnen san deiehindermssen. Ge7arnenlijk vormen iijechter de vuedingshodern voor deten-su sv routines: ingesleten mechanis—

men die de leden san de organisatle heschermen tegen bedreicende onderli nge confrontaties en de daarrnee gepaard gaande ges nelens van oniekerheid. pijnlijke serlegenheid en hedreiede posities en iinago’s. Defensic eroutines sulgen saak een simpele s uistreed: sees onduidelijk en dubbeizinnig in kritiek en stel geen sragen. Dcfensiese routines vormen de coniforrabe Ic sluier van onbespreekhaarheid’die over de verschillen russen individudc leden en organisatiedelen wordtaangehracht: rand erover. under bets loerk Iced errneeArgvns stelt dat het paradoxale aan de—lensiese routines is celegen in haar nitkomsi: als een struiss ogel steken v eonze kop in het rand, terwijl het heteriou iijn corrigerend op te treden. Dcfensiese routines besverkstelligen inhet regenovergestelde resultant van watmen in een lerende orgamsatie vsil bereiken: het opsporen en herstellen sanfouten. Om terug te gaan naar bet sour-heck! van de ramp met de Challenger:de waarschuwingen san techmei liepenstuk op de lathartiee bonding van hunsliperieur. Deze hmverde hij de gedaeh

te de NAS \ top teleur te moeten stellen, Dc hesehermende cultuur hoodgeen ruimte urn door kritiek fouten teherstellen en de ramp te s oorkornen.l)eiensisme. ic incest schadeltike ‘ art-ant san defence. iteit. Is bet ccv olg sande hesehermende cultuur die in see! organisaties heerst: pas up dat je nieinand sour /ijn hoofd stOoLJe IOU je—.‘elf kunnen be,cren. Divisies klcurenhun informatie naar de lievelingskleursan her top-management. Managers-under elkaar houden rekening met cikaars tuintjcs’ en hobby’s. En ielt\menig organisnue-ads iseur. een he—roepsgroep waars an toch de nodigeaanzetlen tot reficetie mogen wardens erwacht. praat de opdrachtres er in-see! mogelijk naar de mond. Versluiering en soorzi htigheid iijn in menigeorganisatie verworden tot culturele instituties. Defensief gedrag is een routine waartegen alleen afvaliigen of cxeentriekelingen iich durven te ver,’ettenDc hunkering naar veiligheid en erkennine van bet struiss ogelnest en deangst oni ais dissident te worden hestempeid ontneemt mensen vaak de

o-t a.’ niti at a-n an orb- kkr,n n of oi II

272 0 r g a ii s i t I

roed om noririai te doen. l)at ditzch met name kan reken in ccii sitnatie san collectiese iekte moze dudelijk /ijn. Prohieniatisering san wat al—gemeen als nurmaal of’ voldoendewordt heschouwd, is cruciaal soor betgenereren san social e leerprocessen.Deie problematiserino vindt plaatsdoor bet inforrneren omtrent sucees enfalen of. in de terminologie san de ehernetica: bet serschaffen en interpreteren san Ied—/k1cb, inforinatie omtrentde effectiviteit van bet handelen. Doorbet segniasseren of’ ielfs blokkerensan dergelijke infonnatie kan geen probleinarisering san bestoande aannamenof handeiss ij/en plaatss inden. Ook ersaren de leden san de organisatie geencognitieve dissonantie. die vaak metgesoelens san serlegenheid of bedreiging gepaard gnat. Conclusie van betvoorgaande: de noodlaak tot verandering niet ges odd.Negatiese feed-hack echter, in de systeemleer begrepen als de inl’ormarieover de kloof tussen bedoehng en resultaar. is van gruot belang voor betleers ennogen van een organisatie. Opbasis san deze inforn’iatie kan een mdividu of organisatie ertoe besluiten /ljnbandeiwijien. alsmede de cognities einzichten waar rleie handeiss ij/en opgehaseerd iijn, te seranderen. Doordatdefensies e routines de terende in nctiesan negaties e feed-back belemmeren,hernoeilijken zij bet opsporen en wegnemen ‘an de factoren a elke de negatiese feed-hack seroorzaken. Loals Argrns concludeert: organizational defen.sn’e JVUtLUL s are aiiti—learnirrg andover prUre( tii e. Dc organisatieledenbesinden ,ich in een afgesioten mimIc.waar geen knijek mogelijk is1)etensiese routines /orgen em met atleert soor dat problemen sersluierd ofgencgeerd worden, inaar tes ens datueie struiss ogeipol tick onbepreekbaar is. Maar dat is nog met cites. rkop de enbespreekhaarheid iclt in’.tsscer ceo tahoe. neinand hess huldicten colleec grace son dcfcnsiet cedraco ci helemaci met. wonneer hit of ijielt ook hescherind ordt door hatpdictje mee re spelen Dc onhespreekhoarheid son intomniotie die hedreiendof piinlijk is. wtlrdt io ieif onbespreekhoar Dc institutionele detensis tcitesteit ,ieb is en c i sd in de rgoniate Li ‘v r e n fort air ao”. flu

coilectief ontkennen ol flier ss illen liensan de noodiaak tot erandering kintot grote rampspoed leiden, Het oudI lotlandse spreekssoord san de put enbet serdronken kaif doer ook bier op—geld: n’al (1t’i,’{iflioltiolilll han i usualovurs only after a catastrophic

event. Bennis eaat nog cen slap erder:95/k 1’( en! of L’OfliJ)aflies don’t cluingeuntil i/icy re thrcainened trill Js in

Defensisme: inherent win moderneorganisaties?

\olgensArg) mis is bet hestaan san de—fensiese routines inherent aan de v ij/esvaarop modemne. grootschalige organi—saties lijfl opgeier.

Negatieve feed-backis van grootbelang voor hetleervermogen vaneen organisatie

Door de omvang van sect publieke or—ganisaties is bet soor de top onmogetijk oni atles goed Ic os eriien of te teiden. Decentratisatie en/of deconcentratie ssordt hierdoor at’. stenselijk erva—ren ssaardoor disisies ontstaan. Tussentop en divisic onlstaat ems otgen’. ceocigenaardige, duhbeliinnige verhouding: eneriids id er ceo minimumcan scrtrouwen mocten bcstaan. ter—ssijl er ariderzijds tezengestelde helanecu iullen spelen. Informatme. 5 ertrouss en. autonomie san dis sies en uitelndelijkc heslissingsmacht san de tops ormen (Ic ingrediëntcn soor ceo fascinerend spel. \rgyris stelt dat inenenich hierhij door sier ris bib jncn latenLaden/ n am in 1flh/I is rd comes /2 tOOl, ‘a I1IOIOC t,’d ,mm,ni

0511!.,

S fleCdti lvi (jogs act!

i as ‘ liii o,iI a possz/lk

I )eie consenties leiden er in de prak1k toe dit nac mood bet aebtersic ‘.ui,in )l haar tong Last lien Door delco

slid k is dot dc citkoitist tin

dir fascincrende spel esenwel ncgatmetial /ijn. es ensgroot, Dc top san ceogrotc organisatic, die niet atles kan sseten. ial zicli in baar corninunicatie metautonome disisies hedierien san logenaamde nu.u’d me ‘.ra t’e s. Deie bi iod—schappen iijn regelijkerrijd dubhelzintug en duidelijk. sang en precies. Dctop kan in seel get alien overigens ookniet anders. aangeLien haar bet specifieke inzicbt in dc werkzaamheden(R&1). accounriiig onthreckt. Doorceo mistige canstriring wckt tij es en—wet de suggestie dat iij het reilen enieilen san de organisatie goed ondercootrole heeft. Disisics iullen de hoodschappen interpreteren en op basis bier-san assumpties sormen ten aanziensan ‘ss at men daarhosen si, it’. Her isseilig deze assumpties niet te testen,dir is ook niet de bedoeling san de lop:onzekerheid hehoort tot her spel. Inceo cultuur ss aar hoodschappen hessust saag iijn, ial bet fitteren san negaties e feed-hack rctatief eens oudigiijo. Op deze svijze creëren top en dissies, maar ook hcstuurders en uitsoemders samen de 10 te s reien schijnieker

heid van de struissoget in bet Land.Op komic rermijo hebben teden san ceoorganisatie cm helang hij deic schijnzekerheid te laten voortduren, In de ogcnsan fib mecrdcren toont ceo emptoyc‘goede svil’ wanneer hij ben en iijo cottcgae nict a! te leer S oor bet hoofdstout. Dir teidt ernie dat in sect organisatics maar ook hijvoorheeld in depolitick ecu defcosisme ontstaal dat.ioais we bchben gczicn, er voor /orgtdat prohlemen en hun ooriaken unhcspreekhaar ssordcn, Dourdat ook op deonhcspreckbaarheid zelf ecu tahoerust, taten de elemeotaire fcilen hmnticnbet izedecide organisationclc perspcctief iieh nog nauw elijks ontw arcti liiher incest eunsrigc gcs a! lijn noc‘let ht’. increnientcte erhcteringcn binnen de ganeharc nommen en ascardenoiseelijk 1cm en san dc eerctc odedoom \rgrrls uok w ‘I gcduid ais s aas ‘oj’ ieau”u!eDc k’sensvatbaarhead san or’ iOisdtLt.is toist gehaat hmj anueuss doul Ideemen son ceo tss cede, hovere urdcJoubte loop iscir!11IIC . am Carusotie die semnteuss end wi kunnen lerenitil teo liii lisle lii ‘t.iot ini’cten itjn onds,’ fundomcnrelc miss attinetri in liarhafaid op ic pi’i an. Pc ion is siizUii

C r g an sat 0 213

rele verhetering mogehjk. Dc gangbaremcentives in organisaties, ioals hatautomatsch promoveren op hais vansenioriteit, stimuleren echter flog immar risicoloos gedrag of ielfs trainedim opacity Argyris 1990) onderscheidt m dit verhand raven universeletouten:I maatregelen die hedoeld iijn om begrip en vertrouwen te verheterenproduceren vaak onbegnp en wantrouvven;

2. het heschuldigen van anderen of ‘hatsysteem’ van slechte beslissingen;

3. organisationele inertie: de algemeenaanv aarde. gangbare v ijie waaropdingen gedaan worden domineerthat organisationele denken en doen,ook ten opiichte van de toekomst:

4 hat achterhouden van negatieve inftwmatie en kritiek;

‘ het spelen van hudgetspelletjes (omdat deze een ‘noodzakelijk kwaad’rouden iijn);

6. net als struisvogels handelen mensenvaak niet rationed, reify niet wanneer dit in hun eigen belang is;hat bestaan van can management-team is niet relden een mvthe,

Uiterndelijk komt hat crop neer dat hatmanagement een situatie creëert die tegenstrijdig is met wat voigens eigenreggen can wenselijke managementsituatie is één die haar organisatieledenop ieder niveau aanspoort fouten op tesporen, hespreekbaar te maken en galamenlijk ta hersteilen, Dit laatste vormton/es in/lens een adequate detlnitiev an een larende orgamsatla.

Condusie

mdiv iduen hantaren cognitleve schema’s om rich can heeld van ‘hun werkelijkheid’ te kunnen vormen. Hat geheel aan oqmrieve schema’s versLh1ltn indhidu of erclschap een ‘e

ul ick rh. id en identiteit Do rntac c u dc huitcnw ‘re d is hator aid id en m cc jk ‘v rituck

tI ten i ho i o niei v sh ma s ‘pcii C i r iii at i t r dcien

rmt ‘ci helarmrijke ha ii in fcdhaik intorinatia ovcr de passendheida persoonlijkc mtichten

In el modeme taakverh mdc 1 hceltlimit ft itt id [ ni0k’ tol i

klaurd ot doniweg achtergehoudan tarwijl niamand dit zal toegaven. Defensieve routines, die hat opsporen vantouten dwarsbomen, kunnen rich hierdoor ais can gaivvel in de organisatlanastelan, Elke poging om tot can ‘Icrende organisatie’ te komen is gadoemd te mislukken wanneer hat potentieel v erstikkenda affect v an moderne, bureaucratische organisaties nietwordt onderkend. Tot die tijd rullenveal mensen rich slachtoffer blijvenvoelen van can versluierend machanisme waarvoor nj rich als mdiv idu ofgroep met verantwoordelijk voelen,Het ontbreekt aan voldoenda prikkels0111 onvolkomanheden aan da orda testellen of te verhateren,Ilet management van orgamsatiesheeft hierbinnen can speciaia varantwoordelijkheid: hat wagnemen van degrond waarop mensen kunnan hiijvenreggen: Look, the way you deal iv ithme, I have to cheat, I have to do this, Ihate to do that; lam helplesv the wayyou create the law.’ Peter Sange steltdan ook dat voor see! organisatiesgeldi dat hat sires an naar verbeteringvaak slachts opparvlakkige veranderingen opievert. Dc diepere problemenblijven onaangeroerd)1Door hat bestaan van divisies, die ondariing concurraren an overwegend reageren (inplaats van anticiperen) op veranderingkan van varnieuwend ieran geen spmke nijn. Senge iegt de nadruk op de organisatia ais ‘geheei’. Door hat creërenvan (ominunitie s of commitment, waar—hinnen bet geisolearda denken wordtlosgelatan voor can kritisch-opbousvande dialoog, moat can dynamisch evenvs icht worden gavonden tussen bescherming en sarandaring. Dc angstvoor verandering moat volgens Sengepiaats makan voor the jo of Itaining.Of can dereeiijke aendrachtieheid canpiaats kan veroveren in ons stake! vanWestetse an dus individuele en coinpetittev a aannainen over hoe de vvaraId in elk mar nit is noc maar de vraagGelat op de hoga kosten die da foutanv in hardlcerse organisaties met richTi ‘chic n ‘cf, is hat mettamm hct pa beran waard

Noteii

en ‘renicn ‘,an ecu modieuie meatnor, ii.!kleidc,r lJaaisiha,’pij 1988 2, p. 81102Jams beschiijfl iii iijn hock Cm qsrhinl

19821 hoe onderdelen van de Sn’enkaanseregcrmg eoh tijdvns hr.sluiisorniingsproceccn laten lerdcn door een sierke sociaal p’,yhoIoisvhe neicing om in censgeiindheid enconsensu’, tOt bO,lliiten te komen, Geintriecerd door di sraag hoe mrelhgenre, svherpzinnice piesidenten au truman, Kennedy.“sivon en hun ads iscurs tot onnozel broddelen lapwerk komen, anilyseert Janis achteratonjuisr gebleken heslissingen die leidden tother Varkenshaaihasco in Cuba, de msasiesan Korea, bet node hand lopen san de norlog in Vietnam en bet in de doofpor stoppensan bet \4atcrgare atluisterschaudaal3. /ie voor ecu hesehrrjsmg san coenirmeseschema’s ook; John IT Bransford, Human

c,iirromm I earnnig, understanding and iitnenthertog, i9”9; M. Schrabacq, Dr mnro hring man d s erG If/tSr md, Meppel, 1991,Shelley F, Tloa en Jennifer (‘rocker, Schemarie bases of ‘,orral information processing,in, Sos ial ognirman, b 1’. Higgins. ( P. Hermann en M P. Lanna, 1981.4 ‘vergelijk bet leeicyclusmnodel van I)asid\. Kolh (1984) en de leertheonedn san de heroemde Franse kmnderpsycholoog Jean Piagertl962. 19$Oj.5. Garetli Mom gan. Imag s 07 organieanon.Sage Pribhcations [.rd., London, 1986.6. Malt Hcnnecke, Toward tIre change sensirise organization. ui, Training, May 19917 Lie Chris Argr nv’ Or rr naming rrrarmreationa! slejrnss S I’ Zr dilating organi:ata no!learning (Allyn and Bacon, NeedhamHeights, 1990) en Teaching smart peoplehow to learn, in: Harvard Busine,am Rem wri,May June 1991).8. Opgernerkr moat worden dat besehermende sociale con’. antics zeker met alleen maarncgatieve gesolgen hebben. Dc leer van dediplomatic leert ons esenwel het op effèctiese wijze bewandelen van bet koord nissan“ede omgangwnrnen’ en bet unkomen5 nor je ops artingen.9. /ie Toward the vhmmge sensitive organization san Matt Hennecke, in: Training, stay199110, Onder rationed’ versnaan mensen volgens \rgvns (1991): ‘defining clear obJectis and evaluating their behavior in terms ofshither or not they have a,hiesed them’II. Argvns tijdens ecu sraaggesprek met demuteur (donderdac 19 december 1991 (‘amhi id,,e Massachusetts)P /ie Peter M Scnm, I me j1th dm ip eTSr’ air & r m tic e r’f thc earning ci amt,r lindri, I99

i It ior t an w idt ‘rntetd/ I tHem J vM H