IKK voor medewerkers Meest gestelde vragen & antwoorden

Werk je op een kinderopvang? Dan heef de Wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang

(IKK) gevolgen voor je dagelijkse werk. Deze brochure wil je helpen met de antwoorden

op de meest gestelde vragen die er zijn over IKK.

Wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang (IKK)

Waarom de Wet Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang? De Wet IKK verbetert de kwaliteit en de toegankelijkheid van de kinderopvang. De nieuwe kwaliteitseisen zijn opgedeeld in vier thema’s: de ontwikkeling van het kind centraal, veiligheid en gezondheid, stabiliteit en pedagogisch maatwerk en kinderopvang is een vak.

Wanneer gaan de IKK-wijzigingen in? Een groot deel van de IKK-wijzigingen is in 2018 ingegaan. De gewijzigde beroepskracht-kindratio (BKR) en de invoering van de pedagogisch beleidsmedewerker zijn per 1 januari 2019 van kracht. Het minimum taalniveau en scholingseisen voor werken met baby’s gaan in per 1 januari 2023. Meer weten? Kijk op de pagina veranderingen kinderopvang 2019 -2023.

Wat betekent dat voor mij als pedagogisch medewerker? De wijzigingen kunnen invloed hebben op jouw dagelijkse praktijk. De belangrijkste voorbeelden? Een aantal maatregelen kan invloed hebben op je werkrooster en de afspraken die je met elkaar maakt voor het registreren van aanwezigheid van jezelf en de kinderen. Dat zijn bijvoorbeeld de aanscherping van het maximaal aantal vaste gezichten bij baby’s, de wijzigingen in de BKR en de gewijzigde 3-uursregeling voor afwijken van de BKR. Misschien word je mentor van één of meerdere kinderen. Het kan ook zijn dat je aanvullende trainingen gaat doen. Je wordt in ieder geval gecoacht bij je werkzaamheden. Je hebt ook een rol bij het opstellen en evalueren van het beleid rondom veiligheid en gezondheid.

Welke wijzigingen zijn er met betrekking tot de communicatie naar ouders? Naast de eisen die vóór de wijzigingen al golden met betrekking tot communicatie met ouders wordt specifeke aandacht in de wet- en regelgeving gevraagd voor:

• Bekendmaken wie de mentor is van het kind. • Bekendmaken van de tijden waarop afgeweken kan worden van de BKR (3-uursregeling). • Het veiligheids- en gezondheidsbeleid en de evaluaties daarvan. • In de dagopvang: met toestemming van de ouders kennis over de ontwikkeling van het kind overdragen aan

de basisschool en de buitenschoolse opvang.

Wat is de rol van de oudercommissie? En hoe kunnen zij meehelpen aan de implementatie van IKK? Nathalie Leeuwestein, voorziter centrale oudercommissie van Kinderopvang Mundo, vertelt: “Om de wijzigingen door IKK goed uit te leggen aan ouders hebben we samen met het management een centrale ouderavond georganiseerd. Ik zou iedere oudercommissie adviseren om zo’n avond te organiseren.”

Bekijk de vlog:

1. De ontwikkeling van het kind centraal De nieuwe wetgeving stelt de ontwikkeling van het kind centraal. Hierbij gaat het vooral om het stimuleren van de ontwikkeling van het kind, maar ook om het signaleren en bijsturen als de ontwikkeling niet optimaal is.

Wat wijzigt in het pedagogisch beleidsplan? Vanaf 1 januari 2018 moet elk kindercentrum een pedagogisch beleidsplan hebben dat voldoet aan de nieuwe eisen. Deze nieuwe eisen zijn bijvoorbeeld de invulling van het mentorschap en de tijdsstippen waarbinnen afgeweken kan worden van het aantal kinderen per pedagogisch medewerker. Als medewerker is het belangrijk dat je weet wat er in dit plan staat en dit uitvoert in de praktijk. Ben je niet bekend met het pedagogisch beleidsplan van je organisatie? Vraag het dan na bij je leidinggevende.

Wat houdt het mentorschap in? Elk kind in de dagopvang en buitenschoolse opvang heef een mentor. De mentor is een pedagogisch medewerker die werkt op de groep van het kind. In de dagopvang wordt de ontwikkeling van het kind periodiek besproken met de ouders. In de buitenschoolse opvang wordt de ontwikkeling besproken als daar behoefe aan is bij de mentor of de ouder. In de dagopvang is de mentor de contactpersoon voor de ouder, in de buitenschoolse opvang ook voor het kind. De werkwijze en rol van de pedagogisch medewerker is niet vastgelegd in de wet- en regelgeving en kan per kinderopvangondernemer en pedagogisch medewerker verschillen.

Is wetelijk bepaald hoe de ontwikkeling van het kind moet worden vastgelegd? Nee, er zijn wetelijk geen inhoudelijke of methodische eisen gesteld omtrent het volgen van de ontwikkeling van het kind of het vastleggen daarvan. Er is dus geen verplichting tot een digitaal kindvolgsysteem of een methodiek met ontwikkelstadia. Ondernemers nemen in hun pedagogisch beleidsplan op hoe kinderen gevolgd worden in hun ontwikkeling. Ben je niet bekend met het pedagogisch beleidsplan van je organisatie, hoe de ontwikkeling van de kinderen wordt gevolgd en of dat vastgelegd wordt? Vraag het dan na bij je leidinggevende.

Hoe vaak heef de mentor contact met de ouders? De mentor bespreekt periodiek de ontwikkeling en het welbevinden van het kind met de ouders. Er zijn in de wet- en regelgeving geen minimumeisen aan het aantal besprekingen gesteld. Ouders kunnen zelf ook initiatief nemen tot een gesprek met de mentor. De kinderopvangondernemer stelt in het pedagogisch beleidsplan vast hoe invulling wordt gegeven aan het mentorschap. Ben je niet bekend met het pedagogisch beleidsplan van je organisatie of hoe het mentorschap wordt ingevuld? Vraag het dan na bij je leidinggevende.

2. Veiligheid en gezondheid Een veilige en gezonde omgeving is van groot belang voor het kind. De Wet IKK is bedoeld om het veiligheids- en gezondheidsbeleid beter te laten aansluiten op de praktijk. Uitgangspunt is steeds om kinderen tegen grote risico’s te beschermen en hen te leren omgaan met kleine risico’s.

Wat is het veiligheids- en gezondheidsbeleid? De jaarlijkse risico-inventarisatie veiligheid en gezondheid maakt plaats voor een actueel veiligheids- en gezondheidsbeleid. Vanaf 1 januari 2018 moet elk kindercentrum een veiligheids- en gezondheidsbeleid hebben dat voldoet aan de nieuwe eisen. Als medewerker is het van belang dat je het veiligheids- en gezondheidsbeleid kent en in de praktijk uit kunt voeren. Ook speel je een rol in het actueel houden en evalueren van het veiligheids- en gezondheidsbeleid. Bent je niet bekend met het veiligheids- en gezondheidsbeleid van jouw locatie? Vraag het dan na bij je leidinggevende.

Welke eisen zijn gesteld aan EHBO? Om adequaat te kunnen handelen bij incidenten is het noodzakelijk dat er op elk kindercentrum een volwassene met een kinder-EHBO-certifcaat aanwezig is tijdens openingsuren. Die volwassene hoef geen pedagogisch medewerker te zijn. Lees op de website welke certifcaten hiervoor aangewezen zijn. En vraag aan je leidinggevende wie een kinder-EHBO-certifcaat heef.

3. Stabiliteit en pedagogisch maatwerk Een vertrouwde en veilige omgeving is een noodzakelijke voorwaarde voor de ontwikkeling en het welzijn van het kind. Vaste groepen, vaste gezichten, vaste ruimten en een vast dagritme dragen bij aan een stabiele omgeving.

Wat is de nieuwe beroepskracht-kindratio (BKR) ? Het aantal pedagogisch medewerkers in verhouding tot het aantal kinderen in de groep is sinds 1 januari 2019 veranderd.Dit is afankelijk van de leefijd van de aanwezige kinderen. De aanpassing van de BKR heef tot doel om beter aan te sluiten bij de ontwikkelingsfasen van kinderen.

De BKR voor baby’s (nuljarigen) gaat van 1 pedagogisch medewerker op 4 baby’s naar 1 pedagogisch medewerker op 3 baby’s. Voor kinderen van 7 jaar en ouder gaat de BKR van 1 op 10 kinderen naar 1 pedagogisch medewerker op 12 kinderen. Bij gecombineerde groepen van dagopvang en buitenschoolse opvang telt een kind van 4 jaar en ouder voortaan mee als 3-jarige. Deze wijzigingen hebben invloed op de samenstelling van horizontale én verticale groepen waar baby’s en/of kinderen vanaf 7 jaar in ziten.

Hoe gaat kinderopvang Katrijn (Junis) om met de nieuwe BKR? Bart Elenga, adjunct-directeur bedrijfsvoering van Junis: “De BKR was best een spannend traject. Daarom zijn we in april 2018 al gestart met een werkgroep met medewerkers.” Bart legt in een vlog uit welke keuzes zij gemaakt hebben en welke investeringen nodig zijn in dit traject.

Bekijk de vlog:

Hoe bereken je de nieuwe groepssamenstellingen? Met de rekentool op www.veranderingenkinderopvang.nl/rekentool bereken je eenvoudig welke groepssamenstelling mogelijk is en hoeveel pedagogisch medewerkers bij een bepaalde groepssamenstelling minimaal vereist zijn.

Tellen vrijwilligers mee in de BKR? Vrijwilligers tellen niet mee bij de berekening van de BKR. Iedere medewerker die meegerekend wordt bij het bepalen van de BKR, wordt daarvoor betaald en voldoet aan de opleidingseisen.

Wat is de 3-uursregeling? De gewijzigde 3-uursregeling houdt in dat er tijdens minimaal 10 uur aaneengesloten kinderopvang, maximaal 3 uur per dag afgeweken mag worden van de beroepskracht-kindratio. Die uren hoeven niet aaneengesloten te zijn. De ondernemer mag minder pedagogisch medewerkers inzeten tijdens deze uren. Voorwaarde is wel dat minimaal de helf van het op grond van de BKR vereiste aantal medewerkers wordt ingezet. Ook de tijdstippen waarbinnen afgeweken kan worden van de BKR mogen per groep verschillend zijn.

Per 1 januari 2018 zijn er geen tijdvakken meer waarbinnen afwijken van de BKR wel of niet is toegestaan. De kinderopvangondernemer bepaalt deze tijdstippen voortaan zelf, mits deze binnen maximaal 3 uren blijven. De ondernemer kan bepalen op welke tijdstippen verantwoord kan worden afgeweken van de BKR op basis van het dagritme op het kindercentrum of in de afzonderlijke groepen. Dit wordt in het pedagogisch beleidsplan opgenomen.

Mag er afgeweken worden van de BKR in de buitenschoolse opvang? Op de buitenschoolse opvang mogen er, voor en na schooltijd en op vrije middagen, maximaal een half uur per dag minder pedagogisch medewerkers worden ingezet. Dat is niet gewijzigd. Naast dit half uur per dag is op vrije dagen en in de vakantie dezelfde 3-uursregeling van toepassing als in de dagopvang. Op voorwaarde dat minimaal 10 uur aaneengesloten opvang geboden wordt. Ook de buitenschoolse opvang moet de drie-uursregeling vastleggen in het pedagogisch beleidsplan.

4. Kinderopvang is een vak Kwalitatief goede opvang valt of staat met goede medewerkers. Ontwikkelingsgericht werken met kinderen vraagt veel kennis en vaardigheden van jou en je collega’s. Daarom zijn in het akkoord Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang afspraken gemaakt over extra eisen aan scholing van pedagogisch medewerkers en ondersteuning bij je werk.

Wat is rol van de pedagogisch beleidsmedewerker? De pedagogisch beleidsmedewerker coacht de medewerkers bij de dagelijkse werkzaamheden. Daarnaast houdt de pedagogisch beleidsmedewerker zich bezig met de ontwikkeling, bewaking en invoering van pedagogisch beleid.

Hoe heef Partou de rol van de pedagogisch beleidsmedewerker geregeld? Inge Hartendorf, regioadviseur kwaliteit & pedagogiek, legt het ons uit en geef een belangrijke tip: “Kijk vooral niet alleen naar de uurnorm en maak je niet te druk of je dit gaat halen. Alles wat je doet om beleid op papier en in de praktijk te brengen valt onder beleidswerk. Dus kijk vooral naar de impact die je wilt maken met de beleidsuren.”

Bekijk de vlog:

Hoeveel uur coaching krijgt een medewerker van de pedagogisch beleidsmedewerker? Voor de berekening van de ureninzet van de pedagogisch beleidsmedewerker(s) voor de coaching van medewerkers, geldt 10 uur per fe per jaar. Je werkgever bepaalt hoe hij of zij de coachingsuren van de pedagogisch beleidsmedewerker inzet. Niet iedere medewerker hoef dus hetzelfde aantal uren coaching te krijgen. Hierbij geldt de voorwaarde dat elke pedagogisch medewerker jaarlijks coaching ontvangt. De verdeling over de verschillende kindercentra dient wel schrifelijk vastgelegd te worden, zodat deze inzichtelijk is voor pedagogisch medewerkers en ouders. Wil je weten hoe je werkgever deze verdeling heef gemaakt? Vraag het na bij je leidinggevende.

Hoe geef kinderopvang ’t Nest invulling aan de coaching? En hoe wordt dit ervaren door de medewerkers? Greetje de Vries, zorgcoördinator / pedagogische coach: “Met de coaching vragen we ons af: doen we de goede dingen en doen we die dingen ook goed? We proberen dit altijd te koppelen aan de scholing die de collega’s volgen.” Naniek Aben, senior pedagogisch medewerker, vertelt in de vlog hoe ze de coaching ervaart.

Bekijk de vlog:

Telt de pedagogisch beleidsmedewerker mee in de beroepskracht-kindratio (BKR)? Pedagogisch beleidsmedewerkers kunnen alleen worden meegeteld als zij tijdens het coachen de reguliere werkzaamheden van een pedagogisch medewerker uitvoeren. Dat wil zeggen het verzorgen, opvoeden en bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen. De coaching komt dan terug, bijvoorbeeld door het geven van voorbeelden, tips en nadere uitleg tijdens de werkzaamheden. De pedagogisch beleidsmedewerker telt niet mee voor de BKR als hij of zij niet op de groep staat en coacht vanuit een observerende rol. Dit geldt ook wanneer de coaching buiten de groep plaats vindt.

Wat is de nieuwe taaleis? Een goede taalontwikkeling is belangrijk voor het kind om een goede start te maken in het primair onderwijs. Een taalrijke omgeving is hierbij cruciaal. Pedagogisch medewerkers moeten daarom minimaal niveau 3F of B2 voor mondelinge taalvaardigheid hebben. Deze kwalifcatie-eis gaat in per 1 januari 2023. Dat betekent dat pedagogisch medewerkers vanaf dat moment aantoonbaar aan deze eis moeten voldoen. Wil je weten of je al aan de taaleis voldoet? Lees het Servicedocument Taaleis.

Wat houdt de nieuwe taaleis in? En hoe wordt dit getoetst? Femke Bos, projectcoördinator UvA Talen, vertelt het in een vlog: “Het gaat vooral om vloeiend en spontaan Nederlands kunnen spreken.” Femke laat zien hoe UvA Talen de toets afneemt en geef praktische tips.

Bekijk de vlog: Lees het Servicedocument Taaleis:

Wat is het verschil in taalniveau tussen de kinderopvang en de voorschoolse educatie? Een pedagogisch medewerker kinderopvang moet beschikken over een certifcaat of diploma waaruit blijkt dat hij de mondelinge Nederlandse taalvaardigheid op ten minste niveau 3F of B2 beheerst. De pedagogisch medewerker voorschoolse educatie moet daarnaast ook beschikken over een certifcaat of diploma voor lezen, op niveau 3F of B2. In sommige gemeenten is het een voorwaarde voor de subsidie voorschoolse educatie om ook te kunnen schrijven op niveau 3F of B2. Voldoe je al aan de taaleis voor de voorschoolse educatie? Dan voldoe je aan de taaleis voor de (overige) kinderopvang.

Wat houdt de babyscholing in? Per 1 januari 2023 geldt dat alle pedagogisch medewerkers die met baby’s werken aanvullend moeten zijn geschoold. In de cao Kinderopvang en de cao Sociaal werk staat de scholing voor het werken met baby’s benoemd en nader uitgewerkt in de kwalifcatie-eisen voor de pedagogisch medewerker (pag. 93 onder g en Bijlage II op pagina 170).

Wat houdt babyscholing voor medewerkers in de kinderopvang in? En waarom is het zo belangrijk voor de ontwikkeling van het kind? Su’en Verweij, adviseur jonge kind bij het Nederlands Jeugdinstituut, legt het uit: “In het eerste levensjaar leert de baby zich te hechten. Om de baby hierin te begeleiden, moet de pm’er inspelen op de signalen van de baby. Daarom richt de babyscholing zich met name op interactievaardigheden.”

Bekijk de vlog:

Wat kun je zelf doen? 1. Check hoe de functie van pedagogisch beleidsmedewerker wordt ingevuld binnen jouw organisatie.

Iedere organisatie kent een eigen invulling. Zijn het meerdere personen en/of meerdere functies? Bij wie kun je terecht voor vragen over de pedagogische praktijk? Krijg je een coach? En wie wordt dat dan? Vraag het na!

2. Vraag zelf actief om coaching. Heb je een vraag over je werk? Of loop je tegen lastige situaties aan? Vraag zelf actief om coaching bij de pedagogisch beleidsmedewerker.

3. Zorg dat je bekend bent met de belangrijkste documenten in het kader van de wet IKK. Goed geïnformeerd zijn maakt het een stuk gemakkelijker om de IKK in de praktijk te brengen. Zorg daarom dat je het pedagogische beleidsplan en veiligheids- en gezondheidsbeleid van jouw organisatie goed kent. Dan kun je het makkelijker in praktijk brengen of bijvoorbeeld aan ouders uitleggen. En neem ook eens de cao Kinderopvang op hoofdlijnen door.

Meer weten over IKK? Kijk op www.veranderingenkinderopvang.nl voor nieuws en uitleg per gewijzigde kwaliteitseis.

Versie: juni 2019