De gezone bedrijfkantine. Reorganisatie bedrijfkantine NS

De Gezonde Bedrijfskantine Adviesrapport aan cateraar Eurest voor een gezondere NS bedrijfkantine en een voedingsadvies voor een aantal medewerkers. Datum: 16 april 2013 Docent: Lucita Couto Gestal Projectgroep: VD-‐co-‐1B: Susanne Drienhuizen 12081353 Margarita Galibardova 12010707 Martina de Haan 12099147 Evelien van der Heiden 12076929 Anita Hellemons 12020044 Floor Hendriks 12089249 Maartje Hommeles 12103276

2

MANAGEMENT SAMENVATTING

In dit adviesrapport wordt er antwoord gegeven op de vraag in hoeverre de bedrijfskantine van de NS, aangeboden door cateraar Eurest, verantwoord eten aanbiedt. We geven een aanbeveling voor de lunch, hiervoor hebben we het assortiment vergeleken met richtlijnen goede voeding (mede gebaseerd op het tegengaan van welvaartziekten). Wij hebben de voedingsmiddelen onderverdeeld in basisvoedingsmiddelen en niet basisvoedingsmiddelen. Wij hebben anamneses afgenomen maar die niet gebruikt voor de aanbevelingen. Daarnaast hebben we niet alleen naar het aanbod gekeken maar ook naar de afnames, deze geven een beter beeld van wat er werkelijk wordt gegeten. Aanbevelingen:

v Het aanbod nbvm (niet-‐basisvoedingsmiddelen) verkleinen en een aantal producten vervangen door varianten die minder vet (of gezondere onverzadigde vetten) suiker en zout bevatten.

v Een aantal producten van nbvm laten verschuiven naar bvm (basisvoedingsmiddelen) bijvoorbeeld een vissalade die nu op basis van mayonaise wordt aangeboden vervangen door verse vis.

v Wat betreft de bvm een deel van het assortiment vervangen met magere en vezelrijkere producten. Hierdoor zal het aantal ‘bij uitzondering’ producten omlaag gaan en het aantal ‘bij voorkeur’ en ‘middenweg’ producten vergroten.

v Het gezonde aanbod goed profileren waardoor het NS personeel bewuster wordt gemaakt van de gezondere voedingsmiddelen.

v Het invoeren van een kleurensysteem dat aangeeft in welke categorie de aangeboden producten vallen; voorkeur(l), middenweg (l)en bij uitzondering(l). Dit kleurensysteem kan ondersteund worden met een duimpjes systeem.

v De voedingswaarde vermelden op de kaartjes bij de aangeboden producten. v Deze maatregelen kunnen worden ondersteund door een placemat (die op de dienbladen

kan worden gelegd) waar aandacht wordt gevraagd voor een gezonde leefstijl, Argumentatie: In de huidige situatie is het aanbod niet-‐basis voedingsmiddelen groter dan het aanbod basis voedingsmiddelen. Hierdoor wordt het NS personeel in de verleiding gebracht tot het maken van een ongezonde keuze. Het profileren van het gezondere aanbod zorgt ervoor dat het NS personeel bewust wordt gemaakt van de gezondere voedingskeuze. Dit zou kunnen door de snack van de week aanbieding te laten vervallen en deze te vervangen door een gezonde aanbieding van de week. Ook zouden basisvoedingsmiddelen meer vooraan geplaatst kunnen worden en aantrekkelijker gepresenteerd kunnen worden waardoor ze meer in het oog springen. Consequenties:

v Het personeel dient geinformeerd te worden over een gezonde levensstijl. Hierdoor zal cateraar Eurest draagvlak vinden voor een gezonder aanbod.

v Het assortiment zal aangepast moeten worden om het aanbod niet-‐basis voedingsmiddelen te verkleinen het aanbod basis-‐voedingsmiddelen te vergroten.

v Wanneer het kleuren-‐duimpjessysteem ingevoerd wordt zal het noodzakelijk zijn de NS medewerkers te informeren over de betekenis van het kleurensysteem.

v De kaartjes bij de aangeboden producten zullen aangepast moeten worden zodat de voedingswaarde van de producten hierop vermeld staat.

v Er zal tijd geïnvesteerd moeten worden om de NS medewerkers te informeren over een gezonde levensstijl.

v De kantine zal opnieuw ingericht moeten worden om het aanbod basis voedingsmiddelen beter te profileren.

v Alle bovenstaande aanbevelingen zullen de nodige kosten met zich meebrengen.

3

INHOUD

Management Samenvatting ............................................................................................................................................ 2 Inleiding ................................................................................................................................................................................... 4 Methode ................................................................................................................................................................................... 4 Het voedselaanbod ............................................................................................................................................................. 4

Basisvoedingsmiddel of niet basisvoedingsmiddel .................................................................................... 5 Productgroepen .......................................................................................................................................................... 5 Bij voorkeur, middenweg of bij uitzondering ............................................................................................... 6 Afname van de voedingsmiddelen ..................................................................................................................... 6

Ziektebeelden ........................................................................................................................................................................ 7 Obesitas ............................................................................................................................................................................... 7 Hypertensie ........................................................................................................................................................................ 7

Hypercholesterolemie .................................................................................................................................................... 8 Voedingsanamneses medewerkers ............................................................................................................................. 9 Advies en aanbevelingen .................................................................................................................................................. 9 Informering medewerkers ........................................................................................................................................... 11 Conlusie ................................................................................................................................................................................ 12 Discussie ............................................................................................................................................................................... 12 Bibliografie .......................................................................................................................................................................... 13 Bijlagen ................................................................................................................................................................................. 14 I voedingsmiddelen aanbod voor de analyse en de beoordeling ............................................................ 14 II basis-‐ en niet-‐basisvoedingsmiddelen ........................................................................................................... 20 III verdeling van voedingsmiddelen over productgroepen ...................................................................... 21 IV indeling voedingsmiddelen over indelingscriteria ................................................................................. 22 V Schema rationale voedingsmiddelenindeling ............................................................................................. 22 VI classificaties van overgewicht bij volwassenen ........................................................................................ 23 VII de aanbevelingen van voedingsmiddelen op de preventie van drie genoemde welvaartsziekten .......................................................................................................................................................... 24 VIII voedingsanamneses ........................................................................................................................................... 25 IX plan van informeren ............................................................................................................................................. 56 IIX afname producten ................................................................................................................................................ 58

4

INLEIDING

Voor de integrale opdracht in blok 1.3 van de opleiding Voeding en Diëtetiek aan de Haagse Hogeschool hebben wij een voedingskundig adviesrapport geschreven over de bedrijfskantine van de Nederlandse Spoorwegen (NS), met als cateraar Eurest. Het rapport is geschreven voor het management team van Eurest en is aan hen gepresenteerd. Wij adviseren Eurest hoe zij het voedingsassortiment voor de lunch gezonder kunnen maken. Het doel van het adviesrapport is om de bedrijfskantine gezonder te maken. Daarnaast is er uitgewerkt hoe de medewerkers kunnen worden geinformeerd over een gezond voedingsaanbod en hoe ze kunnen worden gestimuleerd om hier ook werkelijk voor te kiezen en op een creatieve manier draagvlak te creëren voor het verbeterde aanbod. Binnen deze integrale opdracht heeft iedere student ook een individuele opdracht volbracht. Iedereen heeft een voedingsanamnese afgenomen bij een werknemer van de NS. Hierover heeft iedereen schriftelijk een voedingsadvies gegeven rekening houdend met eventuele risicofactoren als hart-‐ en vaatziekten, overgewicht en een te hoog cholesterol. De resultaten zijn vervolgens meegenomen in het adviesrapport voor het management team.

METHODE

Bij het samenstellen van dit rapport is gebruik gemaakt van literatuuronderzoek en is door ieder groepslid een voedingsanamnese afgenomen. Het rapport bestaat uit: een analyse van het voedselaanbod van de bedrijfskantine waarbij een verdeling is gemaakt in basis en niet-‐basisvoedingsmiddelen, productgroepen en bij voorkeur-‐, middenweg-‐ en bij uitzonderingproducten, afname van de producten, de ziektebeelden; obesitas, hypertensie en hypercholestrolemie, voedingsanamnese medewerkers, advies en aanbevelingen. We hebben gegevens ontvangen van Eurest over de inkopen, afnamen en menusamenstellingen. Hierdoor hebben we realistische cijfers ontvangen en hierop is het onderzoek deels gebaseerd. Bij het literatuuronderzoek over de ziektebeelden is gebruik gemaakt van websites, artikelen, passages uit vakliteratuur en het informatorium voor voeding en Diëtetiek, de nevotabellen, voorlichtingsartikelen voedingscentrum en literaire bronnen.

De volgende zoektermen zijn in Google gebruikt: obesitas, hypertensie, hypercholesterolemie, voedingscentrum, richtlijnen goede voeding, aanbevolen dagelijkse hoeveelheden, welvaartsziektes en cateraar Eurest.

HET VOEDSELAANBOD

Het voedselaanbod voor de lunch van de NS kantine te Rotterdam is geanalyseerd op het mogelijk bijdragen aan welvaartsziekten. Hiervoor hebben we gebruik gemaakt van de Richtlijnen goede voeding. Dit is een Evidence Based advies dat in december 2006 is uitgebracht door de gezondheidsraad ter ondersteuning van het overheidsbeleid en dient als basis voor de voedselvoorlichting in Nederland. In deze richtlijnen staat omschreven aan welke voedingskundige eisen een totaal voedingspakket moet voldoen om een adequate hoeveelheid nutriënten te leveren en zodoende een preventieve bijdrage te leveren aan voeding gerelateerde welvaartsziekten. (Voedingscentrum, 2011) Het assortiment van de NS-‐kantine is voor de analyse en beoordeling ondergebracht in een tabel (zie bijlage I) waarbij voor ieder voedingsmiddel wordt vermeld:

5

-‐ basisvoedingsmiddel (b.v.m, groene vakken) of niet basisvoedingsmiddel (n.b.v.m, blanco vakken) -‐ productgroep -‐ bij voorkeur (l), middenweg (l) of bij uitzondering (l) -‐ hoeveelheid calorieën per product Deze begrippen worden hierna verder toegelicht en met behulp van cirkeldiagrammen wordt de verdeling van de verschillende voedingsmiddelen in de NS-‐kantine weergegeven.

BASISVOEDINGSMIDDEL OF NIET BASISVOEDINGSMIDDEL

De Richtlijnen goede voeding (Voedingscentrum, richtlijnen voedselkeuze, blz 35-‐40, 2011) adviseert om met de basisvoedingsmiddelen te zorgen dat de micro-‐ en macronutriëntenvoorziening gedekt is. Daarbij is de aanbeveling dat een totale dagvoeding voor ongeveer 85% uit basisvoedingsmiddelen bestaat en de resterende 15% komt uit niet basisvoedingsmiddelen. Basisvoedingsmiddelen zijn als volgt te omschrijven: v Voedingsmiddelen die van belang zijn in het voorzien van 5% of meer van essentiële nutriënten (vitamines en mineralen, essentiële vetzuren en vezel). v Voedingsmiddelen die van belang zijn voor het leveren van eiwitten en koolhydraten. vVoedingsmiddelen met een hoge nutriëntendichtheid per hoeveelheid energie. v Dranken voor de vochtvoorziening. Niet-‐basisvoedingsmiddelen leveren een minder belangrijke bijdrage aan een gezond voedings-‐patroon en worden daarom in mindere mate aangeraden. Deze voedingsmiddelen zijn als volgt te karakteriseren: v Voedingsmiddelen met over het algemeen een lage nutriëntendichtheid en een hoge energie-‐dichtheid. v Voedingsmiddelen die minder dan 5% bijdragen aan de voorziening van een enkel essentieel nutriënt. In het cirkeldiagram in bijlage II wordt de verdeling van het NS-‐aanbod weergegeven voor wat betreft basisvoedingsmiddel versus niet-‐basisvoedingsmiddel. In bijlage V vindt men een gegroepeerde indeling van het aangeboden assortiment wat is gemaakt met behulp van het programma Rationale.

PRODUCTGROEPEN

Een groep voedingsmiddelen die qua herkomst, nutriëntensamenstelling en gebruik vergelijkbaar is, is ingedeeld in een productgroep. Over het algemeen zijn mensen bekend met deze indeling omdat deze ook bij de schijf van vijf wordt gehanteerd. Indien er onduidelijkheden zijn omtrent de indeling wordt de 70% regel gebruikt waarbij een product wordt ingedeeld bij de productgroep waarvoor het uit meer dan 70% bestaat. Indien dit niet werkt kan men de beslisboom gebruiken zoals die staat weergegeven in de richtlijnen voedselkeuze (Voedingscentrum, richtlijnen voedselkeuze, blz 35-‐40, 2011). Bij de samengestelde voedingsmiddelen (bv. een broodje kaas of sap op basis van vruchten) worden beiden productgroepen vermeld. De onderstaande tabellen geven de verschillende productgroepen aan. Daarnaast wordt in het circeldiagram in bijlage III de verdeling van het kantineaanbod over de productgroepen weergegeven.

Tabel 1. Basisvoedingsmiddelen zitten in de volgende productgroepen:

6

Productgroep Bron van nutriënten Groente en fruit Vitamine C, foliumzuur, mineralen (o.a. kalium), vezel, bioactieve

stoffen Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

Koolhydraten, eiwit, vezel, B-‐vitamines, mineralen (waaronder jodium)

Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

Eiwit, mineralen (o.a. calcium en ijzer), B-‐vitamines en visvetzuren

Smeer-‐ en bereidingsvetten Essentiële vetzuren, vitamine A, D en E Water Water (vocht) Tabel 2. Niet-‐basisvoedingsmiddelen zitten in de volgende productgroepen: Productgroep Bron van nutriënten Snacks n.v.t. Soepen n.v.t. Sauzen n.v.t. Broodbeleg, suiker, zoetjes n.v.t. (Fris)dranken n.v.t. Overig n.v.t.

BIJ VOORKEUR, MIDDENWEG OF BIJ UITZONDERING

Per productgroep zijn er door het voedingscentrum indelingscriteria opgesteld om een gezonde(re) keuze te kunnen maken. Het assortiment van de kantine is ingedeeld in drie criteria; met behulp van de kleuren groen, geel en rood wordt in één oogopslag duidelijk wat de voedingskundige bijdrage is van het product (Voedingscentrum, richtlijnen voedselkeuze, blz 35-‐40, 2011). In de onderstaande tabel wordt aangegeven waar de indeling op is gebaseerd. Tabel 3. Verdeling van bij voorkeur-‐, middenweg-‐ en bij uitzonderingproducten driedeling criteria

l Bij voorkeur deze producten hebben een positieve invloed op het realiseren van een voeding die is gericht op de preventie van chronische-‐ en welvaartsziekten ziekten

l Middenweg deze producten hebben een neutrale invloed op het realiseren van een voeding die is gericht op de preventie van chronische-‐ en welvaartsziekten ziekten

l Bij uitzondering deze producten hebben een negatieve invloed op het realiseren van een voeding die is gericht op de preventie van chronische-‐ en welvaartsziekten ziekten

In bijlage IV zie je het cirkeldiagram waarin wordt weergegeven wat het procentuele aanbod in de NS-‐kantine is voor de producten die een positieve, neutrale dan wel een negatieve invloed hebben op het realiseren van een voeding die is gericht op de preventie van chronische-‐ en welvaartsziekten ziekten.

AFNAME VAN DE VOEDINGSMIDDELEN

De bedrijfskantine van Eurest/NS Rotterdam Centraal heeft een breed assortiment. Na evaluatie van de verkooplijsten blijkt dat onderstaande producten het meest worden verkocht:

-‐ Heldere soep – 936 stuks per maand -‐ Frisdranken (alle soorten ook light) – 805 stuks per maand -‐ Gebonden soep – 679 stuks per maand

7

-‐ Halfvolle melk 0,250 l – 600 stuks per maand -‐ Karnemelk 0,250 l – 600 stuks per maand -‐ Zachte bol wit/bruin – 350 stuks per maand -‐ Frites – 300 stuks per maand -‐ Uitsmijter – 300 stuks per maand -‐ Boterham bruin/volkoren – 226 stuks per maand -‐ Kroket – 162 stuks per maand -‐ Frikadel – 162 stuks per maand Uit de opsomming hierboven blijkt dat er een grotere afname is van niet-‐basisvoedingsmiddelen. Alleen de basisvoedingsmiddelen karnemelk en halfvolle melk hebben hoge verkoopcijfers. Bij de verkoopcijfers van de frisdranken wordt geen onderscheid gemaakt tussen de suikerrijke-‐ en de light varianten. Hier kunnen dus geen conclusies aan worden verbonden. Het verse fruit en de salades (fruit, rauwkost, pasta, aardappel etc.) hebben lage verkoopcijfers. Dit kan worden toegeschreven aan het feit dat deze producten nog niet zo lang zijn opgenomen in het assortiment van de bedrijfskantine. De verkoopcijfers voor de belegde broodjes liggen ook laag. De reden hiervoor kan zijn dat het personeel van de NS personeelskorting krijgt in de nabij liggende ‘’Broodjeszaak ‘’ en ‘’La Place’’. Zie bijlage IIX voor de afname lijsten.

ZIEKTEBEELDEN

Bij de beoordeling van het voedselaanbod in de bedrijfskantine hebben we rekening gehouden met drie welvaartsziekten; obesitas, hypertensie en hypercholesterolemie. Deze ziektebeelden zijn alledrie gerelateerd aan een ongezonde levensstijl. Dit zijn alle drie ziektebeelden gerelateerd aan een ongezonde levensstijl. Daarnaast blijkt ook dat 60 tot 70 % van de NS medewerkers overgewicht heeft. Dit ligt hoger dan het landelijke gemiddelde dat in 2008 op 45,9% lag. (ministerie van volksgezondheid)

OBESITAS

Wanneer men een grote toename heeft van lichaamsgewicht dat veroorzaakt wordt door een opstapeling van vetweefsel met een BMI hoger dan 25 spreken we van overgewicht. Wanneer men een BMI hoger heeft dan 30 spreken we van obesitas. Vet in de buikholte geeft een hoger risico op chronische aandoeningen dan vet op de billen of heupen. De BMI vormt het uitgangspunt voor de bepaling van wel of niet obesitas en in welke vorm, aanvullend wordt ook de buikomvang gemeten. Beide maten in combinatie voldoen goed, omdat over het algemeen geldt dat bij een gegeven lengte, meer lichaamsgewicht en een grotere buikomvang gepaard gaan met meer vetopslag (zie bijlage VI voor de classificaties van overgewicht bij volwassenen) (Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, 2008). (Pijl, 2009)

HYPERTENSIE

De bloeddruk wordt bepaald door het bloedvolume, de kracht van de hartslag en de perifere weerstand. Een bloeddruk lager dan 140/90 mm Hg is een normale bloeddruk. Wanneer men een bloeddruk hoger dan 160/95mm Hg heeft spreekt men van een hoge bloeddruk, ook wel hypertensie genoemd (C.A. Bastiaanssen, 2007) (Dr. E.E. Van der Wall, 2008). Dit houdt in dat het hart het bloed met een te grote kracht door de slagaders pompt. Er zijn twee verschillende soorten hoge bloeddruk namelijk primaire hypertensie en secundaire hypertensie. Primaire hypertensie komt het meest voor.

8

Primaire hypertensie houdt in dat de arts geen oorzaak van de hoge bloeddruk heeft gevonden. Vaak zijn de vaatwanden stijf en zijn en vernauwde bloedvaten in handen en voeten. Men spreekt van secundaire hypertensie als de arts wel een oorzaak heeft gevonden. Er kunnen verschillende oorzaken zijn voor secundaire hypertensie o.a. van hormonale oorsprong, zwangerschap, een vernauwde aorta, renale-‐ en neurogene oorsprong. (Dr. E.E. Van der Wall, 2008) Er zijn verschillende risicofactoren die kunnen leiden tot een hoge bloeddruk; diabetes, overgewicht, roken, hoog cholesterol, overmatige alcohol consumptie en overmatige stress. Een te hoge bloeddruk kan schadelijke effecten hebben; de vaatwand van de slagaderen kan beschadigen en er kan slagaderverkalking optreden. (Dr. E.E. Van der Wall, 2008) (Kindersley, 2003) Er wordt bij hypertensie geadviseerd de natrium en kalium inname te matigen, te stoppen met roken en gewichtsreductie. Daarnaast dienen spanning en stress vermeden te worden(Kindersley, 2003).

HYPERCHOLESTEROLEMIE

Bij een te hoog cholesterol gehalte in bloed spreken we van hypercholesterolemie. Cholesterol is een bouwstof voor lichaamscellen en hormonen. De meeste cholesterol wordt aangemaakt in de lever en een klein deel komt rechtstreeks uit voeding. Cholesterol is net als andere vetten niet water oplosbaar. Tijdens het vervoer door het vasculaire systeem wordt het verpakt in eiwitten. Deze transporteurs noemen we lipoproteïnen. De belangrijkste twee zijn; low density lipoproteïn (LDL) en high density lipoproteïn (HDL). Wanneer men last heeft van hypercholesterolemie is de hoeveelheid LDL in het vasculaire systeem verhoogd. Hypercholesterolemie kan veroorzaakt worden door het gebruik van te veel verzadigde vetten en cholesterolrijke voedingsmiddelen. Daarnaast kunnen overgewicht, suikerziekte en een geringe werking van de schildklier een te hoog cholesterolgehalte veroorzaken (P. Kitslaar, 2007). Er vindt een verhoogde opslag van cholesterol in de lever plaats waardoor meer cholesterol terecht komt in de bloedbaan. Daarnaast kan men ook aanleg hebben voor deze aandoening, dit wordt familiare hypercholesterolemie genoemd (P. Daenens, 1999). Er wordt bij hypercholesterolemie geadviseerd dagelijks matig intensief te bewegen, stoppen met roken, minder verzadigd vet consumeren en gewichtsreductie (CVZ, 2013). In bijlage VII staan aanbevelingen ter preventie van de drie genoemde welvaartziektes.

9

VOEDINGSANAMNESES MEDEWERKERS

Ieder groepslid heeft een voedingsanamnese afgenomen bij een medewerker van de NS. Om een goed beeld te krijgen van de normale individuele voedselinname van de medewerkers is de anamnese afgenomen met de dietary history-‐methodiek.

De resultaten uit deze anamneses zijn echter niet representatief voor het gebruik van het aanbod uit de kantine. Er zijn namelijk te weinig mensen geïnterviewd om een volledig beeld te krijgen en niet alle werknemers met wie is gesproken maken gebruik van het aanbod in de kantine. Toch geven de anamneses wel een globaal beeld van deze werknemers. Eén anamnese wordt bij deze analyse buiten beschouwing gehouden omdat deze persoon een maagverkleining heeft ondergaan. In bijlage VIII zijn alle uitgewerkte anamneses toegevoegd.

Samengevat komen uit zes van de zeven anamneses de volgende punten naar voren:

§ Gegevens over het cholesterol gehalte en de bloeddruk zijn niet bij alle werknemers bekend. Hier kunnen dus ook geen conclusies aan worden ontleend.

§ Alle geïnterviewden eten voldoende groente (volgens de ADH) en eten gevarieerd. § De aanbeveling voor fruit wordt slechts door de helft van de geïnterviewden gehaald, dit

geldt eveneens voor de volkoren producten; de helft eet dit regelmatig, de rest te weinig of niet regelmatig.

§ De meeste personen (vijf van de zes) krijgen voldoende beweging en hebben een vast eetpatroon. Een onregelmatig eetpatroon wordt ook veroorzaakt bij medewerkers die onregelmatige werktijden hebben.

§ Vier van de zes personen krijgen voldoende melkproducten binnen, één persoon krijgt te weinig en één persoon krijgt niet regelmatig voldoende zuivel binnen.

§ De meeste personen (vijf van de zes) krijgen voldoende vocht binnen. § Ten aanzien van vetten krijgt één persoon teveel transvet en één persoon soms te veel

transvet. De helft van de geïnterviewden krijgen te veel verzadigde vetten binnen. § Drie (waarvan één soms) van de zes personen krijgen teveel natrium binnen. § Twee (waarvan één soms) van de zes personen krijgen te veel suikers binnen. § Door vier mensen wordt er regelmatig twee keer per week (vette) vis gegeten. § Er wordt door twee geïnterviewden teveel gegeten, door één persoon soms. Toch hebben

vier van de zes werknemers een te hoog BMI.

ADVIES EN AANBEVELINGEN

Met de onderstaande aanbevelingen voor een gezonde lunch in de bedrijfskantine van de NS willen we een bijdrage leveren aan het voorkomen van de genoemde voedingsgerelateerde welvaartsziekten. Als het NS-‐personeel zich bewuster wordt van een gezonder voedingspatroon kunnen welvaartsziekten mogelijk worden voorkomen. Het aanbod van de NS-‐kantine bestaat voor 55% uit basisvoedingsmiddelen (bvm) en voor 45% uit niet-‐ basisvoedingsmiddelen (nbvm). De aanbeveling is dat een voeding voor ongeveer 85% uit bvm bestaat. Het advies is om een aantal nbvm in de kantine te vervangen door basisvoedingsmiddelen om op deze manier de verhouding recht te trekken. Ook is in bijlage 3 te zien dat de productgroep ‘snacks’, welke onder de nbvm valt, overheerst, daarentegen is de productgroep ‘groenten en fruit’ welke onder de bvm valt ondervertegenwoordigd. Er valt dus vooral veel winst te behalen door het aanbod aan zoete en hartige snacks (bijlage 3) te verkleinen en meer groente-‐ en fruitproducten aan

10

te bieden, hierdoor zal de verhouding beter worden. Het aanbieden van meer bvm kan voorkomen dat de werknemers in de verleiding komen om de nbvm te kiezen. In het cirkeldiagram van bijlage IV is te zien dat het assortiment van de NS-‐kantine voor 77% uit ‘bij uitzondering’ producten bestaat. Dit komt vooral door de grote hoeveelheden verzadigd vet, suiker en zout die erin voorkomen. Ons advies is: v wat betreft de nbvm het aanbod verkleinen en een aantal producten vervangen door varianten met minder vet of gezondere vetten (onverzadigde vetten), suiker en zout. v een aantal producten van nbvm laten verschuiven naar bvm zoals een vissalade die nu op basis van mayonaise wordt aangeboden vervangen door verse vis. v wat betreft de bvm een deel van het assortiment vervangen met magere en vezelrijkere producten. Hierdoor zal het aantal ‘bij uitzondering’ producten omlaag gaan en het aantal ‘bij voorkeur’ en ‘middenweg’ producten vergroten. Hieronder een aantal voorbeelden van adviezen op een rijtje; v De hoeveelheid zoete en hartige snacks is vertegenwoordigd met 31 producten; advies luidt om dit aanbod te halveren. v Vetarme snacks aanbieden, bv; olijven, dadels, zakje worteltjes/radijsjes (snack-‐groenten), gedroogde mango. v Minder zoute soep aanbieden; de kant en klaarsoepen bevatten zeer veel zout. v Suikerarme producten aanbieden; bv. Go!Greenbar, zakjes gemixte noten, stukjes kokos. v Meer groente en rauwkost salades aanbieden. v Meer variatie aanbrengen in het aanbieden van fruit salades. v Vissalades (op basis van mayonaise) vervangen door verse vis, bv. haring of een magere vissoort zoals een in de oven klaargemaakt stukje kabeljauw. v Meer magere melkproducten en varianten hierop aanbieden in plaats van de volle of halfvolle varianten; bv o.a. sojamelk, rijstmelk, amandelmelk. v Meer volkoren brood of speltbrood aanbieden in plaats van wit of bruin brood. v Minder frisdrank en voorverpakt fruitsap aanbieden; bv. -‐ Bereiding van maaltijden in gezonde vetten zoals kokosvet, vloeibare varianten. Door het gezondere aanbod goed te profileren kan het NS personeel bewuster worden gemaakt van een gezondere voedingskeuze en minder snel in de verleiding komen om te kiezen voor een ‘bij uitzondering’ product. Dit zou men op de volgende manieren kunnen doen; v De ‘snack van de week’ aanbieding laten vervallen. Aanbeveling is om niet meer dan twee keer per week een snack te eten. Men kan nog steeds kiezen voor een snack maar door dit niet te stimuleren komen mensen minder snel in de verleiding en zullen eerder voor een gezondere variant kiezen. v Een gezonde ‘aanbieding van de week’ aanbieden; dit zal mensen stimuleren om gezonder te eten en ze ook bewuster maken van gezond eten. v Voorkeursproducten en basisvoedingsmiddelen meer vooraan plaatsen; hierdoor springen ze meer in het oog en zal er eerder voor gekozen worden. v ‘kant en klaar’ bord klaar zetten met een gezonde lunch; bijvoorbeeld 3 volkoren boterhammen, mager plakje kaas, kipfilet en een kuipje appelstroop, daarbij een paar plakjes tomaat en komkommer, halvarine , een mager melkproduct en een stuk fruit; dit zal mensen bewuster maken van wat een gezonde lunch is.

11

INFORMERING MEDEWERKERS

De doelgroep van de bedrijfskantine bestaat uit werknemers van NS. De doelgroep is breed qua leeftijd, de werknemers variëren in leeftijd van 20-‐65 jaar. Het aantal mannen en vrouwen is min of meer gelijk verdeeld. Deze doelgroepsamenstelling vraag dus ook om informatie die door een breed publiek wordt gedragen. Om de werknemers te informeren inzake de voedingswaarden van de aangeboden producten uit de kantine kunnen een aantal maatregelen worden genomen. Maatregelen voor de korte termijn maar ook inspiratie voor de toekomst die een nadere uitwerking verdienen. Maatregelen voor korte termijn: 1. Een kleurensysteem dat aangeeft welke aangeboden producten uit de kantine een

voorkeurskeuze, middenweg dan wel een uitzonderingskeuze zijn. Dit kleurensysteem correspondeert met de voedingsmiddelen voor wat betreft voorkeur(l), middenweg (l)en bij uitzondering(l). Dit kan extra worden ondersteund door:

2. de voorkeurskeus te belonen met drie groene duimpjes,

twee gele bij de keus voor de middenweg

en een rood duimpje omlaag voor de categorie bij uitzondering Hierdoor worden de medewerkers er extra op gewezen dat het product bij uitzondering kan worden gebruikt. Het systeem kan met een spaarkaart worden geïntroduceerd en aan het spaarsysteem moet uiteraard een prijs vastzitten bijvoorbeeld een gratis smoothie of een ander product wat lekker en gezond is of korting op een sportabonnement.

3. Vermelden van de voedingswaarden op kaartjes bij de aangeboden producten. Uit eigen ervaring (kantine Haagse Hogeschool is ook klant van Eurest) weten we dat het vermelden van de voedingswaarden op een extra kaartje een mogelijkheid is die door Eurest makkelijk kan worden geïmplementeerd.

4. Deze maatregelen kunnen worden ondersteund door een placemat (die op de dienbladen kan worden gelegd) waar aandacht wordt gevraagd voor een gezonde leefstijl, info over de schijf van vijf, energiebalans, uitleg van het kleurensysteem met de duimpjes etc. (bijlage XI diverse placemats)

Inspiratie voor de toekomst: Om een gezonde leefstijl extra onder de aandacht te brengen met gezonde producten die in de kantine te verkrijgen zijn kan een themaweek worden geïntroduceerd waarin de gezonde leefstijl centraal staat. Met informatiestands over de bijdrage die de producten leveren aan een gezonde leefstijl, de leveranciers, kleine hapjes/drankjes om te proeven en mensen over de streep te trekken voor gezonde (en duurzaam gemaakte) producten te kiezen. In bijlage XI vindt men een voorbeeld van hoe een product zou kunnen worden gepresenteerd (Info Bagels & Beans, 2013) Het werken met themaweken zoals een italiaanse week is al bekend bij Eurest maar dit kan in het kader van een gezonde leefstijl verder gaan dan alleen wat extra producten bieden. Dit is ook iets om samen met de opdrachtgever (werkgever van de medewerkers) te overleggen, zij hebben immers het meeste baat bij gezonde medewerkers.

12

CONLUSIE

We zien een stijgende aandacht voor een gezonde leefstijl, waaronder gezonde voeding. Bedrijfskantines moeten in een korte tijd voor een snelle afname kunnen zorgen. Na analyse van het voedingsaanbod van de bedrijfskantine van de NS blijkt dat bijna de helft van de voeding niet-‐basis voedingsmiddelen (45%) zijn. Met zo’n groot aanbod van nbvm is de verleiding groot en het schept tevens een scheef beeld voor de medewerkers. Het is echter wel mogelijk om met kleine aanpassingen het voedingsaanbod en de scheve verdeling van nbvm en bvm te veranderen.

Om het voedselaanbod gezonder te maken voor de NS medewerkers is het van belang dat er enkele productgroepen inkrimpen. Bij voorkeur zijn dit: zoete en hartige snacks en frisdrank. De productgroepen die juist uitgebreid mogen worden zijn: groente en fruit, salades (zonder vette dressings), suikerarme producten en magere zuivelproducten.

Om de medewerkers de ‘gezonde keuze’ makkelijker te laten maken zijn er enkele acties bedacht, met als doel de consument bewust te maken van hun voedingskeuze. Ook wordt een voorstel gedaan om de product-‐placement wat te veranderen en om vermelding van Kcal te vermelden. Daarnaast is een kleurensysteem bedacht waardoor de medewerkers in een oogopslag kunnen zien of ze een ‘bij voorkeur’, ‘middenweg’, of ‘bij uitzondering’ product kiezen.

Met al deze signalen en een verandering van het aanbod hebben wij het vertrouwen dat de NS-‐medewerker zich bewuster zal worden van een gezondere voeding en daardoor een gezondere keuze zal maken.

DISCUSSIE

De uitkomsten van dit onderzoek zijn gebaseerd op bronnen verkregen van Eurest, het bedrijf waar we de opdracht voor uitvoeren. Van hen hebben we de benodigde informatie verkregen om het onderzoek op te baseren. Hieronder vallen afname productlijsten,bestellijsten, artikelenoverzicht, kopie van week menu, kopie van menu cyclus. We baseren onze bevindingen op de richtlijnen goede voeding, 2011 van het voedingscentrum (evidence based) en aan de hand van deze werkwijzen hebben we conclusies getrokken.

Om de voedingsmiddelen zo duidelijk mogelijk in te delen hebben we in rationale schema’s gemaakt met basis en niet basisvoedingsmiddelen. Daarnaast hebben we het volledige assortiment van de NS kantine ingedeeld op basisvoedingsmiddelen en niet basisvoedingsmiddelen en gecodeerd met het kleurensysteem: groen; bij voorkeur, geel; middenweg en rood; bij uitzondering.

Er zijn enkele kritische kanttekeningen te zetten wat betreft de voedingsanamnese die zijn afgenomen bij de medewerkers van de NS. Het zijn slechts zeven anamneses en niet iedereen van de ondervraagden eet in de bedrijfskantine. Ook was het lastig om de verdeling in Rationel te onderbouwen. Er zijn verschillende manieren hoe je producten op niveaus kan indelen. Daarnaast zijn er enkele kritische kanttekeningen te plaatsen bij het door ons opgezette literaire onderzoek. De betrouwbaarheid van enkele literaire bronnen is in twijfel te trekken. Een ander kritisch punt is de gedateerdheid van sommige informatie. Enkele gebruikte onderzoeken is van meer dan vijf jaar geleden. Het is de vraag in hoeverre deze informatie nog precies klopt. Er worden jaarlijks nieuwe ontdekkingen gedaan over deze ziektebeelden. Na het gesprek met Eurest kunnen we concluderen dat de keuze voor de producten die verkocht worden op aanvraag van de NS te koop zijn. Eurest kan wel gezonde producten leveren en caterd gezonde bedrijfskantines. Een voorbeeld hiervan is Ernst

13

en Young waar een ander assotiment verkocht wordt. De medewerkers van de NS hebben veel keuze aan voedingsmiddelen door de omliggende horeca, de NS volgt de vraag.

BIBLIOGRAFIE

(n.d.). Retrieved 2013 йил april from http://cocacolanederland.nl: http://cocacolanederland.nl/Aquarius/Blue_Berry.aspx

(n.d.). Retrieved 2013 йил april from https://mijn.voedingscentrum.nl: https://mijn.voedingscentrum.nl/nl/caloriechecker/

(n.d.). Retrieved 2013 йил april from http://www.calorielijst.nl: http://www.calorielijst.nl/?calorie=R

CVZ. (2013). Lipidenverlagende middelen. Retrieved 2013 йил 28-‐februari from Het farmaceutisch kompas: http://www.fk.cvz.nl/Inleidendeteksten/I/inl%20lipidenverlagende%20middelen.asp?blPrint=True

Info Bagels & Beans. (2013 йил 3-‐April). Retrieved 2013 йил 3-‐April from Bagels & Beans: http://www.bagelsbeans.nl/menukaart.asp

Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO. (2008). Richtlijn Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen. Alphen aan den Rijn: Van Zuiden Communications B.V.

ministerie van volksgezondheid, w. e. (n.d.). nationale atlas volksgezondheid. Retrieved 2013 йил april from http://www.zorgatlas.nl: http://www.zorgatlas.nl/beinvloedende-‐factoren/lichamelijke-‐eigenschappen/overgewicht-‐2005-‐2008/

P. Daenens, H. D. (1999). Bijzondere voeding. Leuven: Garant Uitgevers.

P. Kitslaar, M. C. (2007). Klinische zorg rondom de vaatpatiënt. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Pijl, H. (2009). Obesitas bij volwassenen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Voedingscentrum. (2011). Richtlijnen voedselkeuze. Den Haag: Voedinsgcentrum.

Voedingscentrum, richtlijnen voedselkeuze, blz 35-‐40. (2011 йил 1-‐maart). From www.voedingscentrum.nl.

14

BIJLAGEN

I VOEDINGSMIDDELEN AANBOD VOOR DE ANALYSE EN DE BEOORDELING

Overzicht van het NS-‐kantine voedingsmiddelen aanbod voor de analyse en beoordeling

categorie basisvoedingsmiddel (bvm)/niet-‐ basisvoe-‐dingsmiddel (nbvm)

productgroep kCal

l l frisdranken

l red bull blik 250 ml nbvm (fris)dranken 113 l fernandes blik 330 ml nbvm (fris)dranken 155 l coca cola blik light

330 ml nbvm (fris)dranken 0

l coca cola blik 330 ml nbvm (fris)dranken 139 l aquarius pet 500 ml nbvm (fris)dranken 142 l coca cola pet light 500 ml nbvm (fris)dranken 0 l coca cola pet 500 ml nbvm (fris)dranken 210 l sprite pet 500 ml nbvm (fris)dranken 205 l chaudfontaine pet 500ml bvm water 0 zuiveldranken l biologische halfvolle

melk 250 ml bvm Water + Melk(producten), kaas

en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

115

l nutricia chocomel (vol) blik 250 ml

bvm Water + Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

220 (vol) 200(halfvol) 160(halfvol)

l karnemelk 250 ml bvm Water + Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

78

l vifit drink 250 ml (met vruchten)


140

l optimel drink 250 ml bvm Water + Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

75

l vifit drink 500 ml bvm Water + Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

190

warme dranken l koffie zonder suiker

(automaat) bvm water 0

l thee zonder suiker (automaat)

bvm water 0

l Chocomel(automaat) automaatbeker 130 g


86

sap l vers sap (sinasappel) bvm Water + groente en fruit 68

15

soep l heldere soep 200 ml nbvm soepen 76 l gebonden soep 200 ml nbvm soepen 126 soep crostini l Soep crostini pesto,

tomaat en kaas nbvm overig 127

l soepstengel karwijzaad

nbvm overig 92

brood: brood van de

plank

l mais calebasse & boter

bvm Groente en fruit + Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

273

brood: brood&zo l waldkornbroodje

krabsalade bvm + nbvm Brood, aardappelen, pasta, rijst,

peulvruchten + Broodbeleg, suiker, zoetjes

138+182=320

l Baguette wit(1/3) paté(50g)

bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten + Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

269+180=449

l Pistolet (wit) +salade (50g)

bvm + nbvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten + Broodbeleg, suiker, zoetjes

124+125=249

l krentenbol kaas (48+) bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten + Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

134+74=208

l Tosti, ham-‐kaas bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten + Melk(producten) + vlees, gevogelte, ei, vleesver-‐vangers, vis

410

l XL tosti mozarella-‐tomaat bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten + Melk(producten) en vlees, gevogelte, ei, vleesvervangers, vis

469

l kaasbroodje (70g) nbvm snacks 231 l saucijzenbroodje (70g) nbvm snacks 275 overige broodproducten l boterham bruin/volkoren bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst,

peulvruchten 82

l boterham wit bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

92

l zacht bolletje wit bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

131

l zacht bolletje bruin bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

129

l kaiserbroodje wit bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

111

16

l meergranenbol bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

176

l krentenbol/ rozijnenbol bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

134

l croissant bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

157

l pistolet wit bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

124

l pistolet tarwe bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

118

l Knäckebrod (volkoren) bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

34

l roggebrood bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

87

brood: zoet l appelflap gesuikerd

(100g) nvbm snacks 410

Snacks: frituur l Kipcorn (90g) nbvm snacks 231 l portie frites (150g) bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst,

peulvruchten 458

l Carrero (90g) nbvm snacks 225 l Ribster (90 g) nbvm snacks 225 l groente kroket (65g) nbvm snacks 176 l loempia taugé kip (80g) nbvm snacks 145 l Kroket (65 g) nbvm snacks 151 l Frikandel (75g) nbvm snacks 194 l Kaassoufflé (55g) nbvm snacks 195 l kwekkeboom

goulash/satékroket nbvm snacks 156

l bamiblok (85g) nbvm snacks 233 l Goulashkroket (65g) nbvm snacks 160 l visnugget (75g) nbvm Melk(producten), kaas en

vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

179

Snacks: hartig l Gehaktbal half om half

(100g) bvm Melk(producten), kaas en


267

fruit l Banaan (130g) bvm Groenten en fruit 124 l Appel (135g) bvm Groenten en fruit 81 l Sinaasappel (120 g) bvm Groenten en fruit 61 l Kiwi (75g) bvm Groenten en fruit 51 l Fruitsalade vers (125g) bvm Groenten en fruit 79 broodbeleg: kaas l light kaas (20g) bvm Melk(producten), kaas en


49

17

l komijne kaas (20g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

68

l belegen kaas(20g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

75

l jonge kaas (20g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

73

l oude kaas (20g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

83

l extra belegen kaas (20g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

79

l mosterd-‐kaas (20g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

76

l cantadou (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

49

l St. Moret (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

29

l Slankie (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

34

broodbeleg: vleeswaren l Achterham (20g) bvm Melk(producten), kaas en


27

l Cervelaat (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

56

l corned beef (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

31

l Varkenslever (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

20

l kipfilet tuinkruiden (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

24

l Leverkaas (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

48

18

l Salami (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

59

l Roompaté (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

54

l Rookvlees (10g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

15

l paté cupje (15g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

54

l filet americain (20g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

48

l Ossenworst (20g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

33

l saks mini worst (20g) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

35

broodbeleg: zoet l hagelslag melk nbvm Broodbeleg, suiker, zoetjes 68 l hagelslag puur nbvm Broodbeleg, suiker, zoetjes 67 l jam nbvm Broodbeleg, suiker, zoetjes 36 l chocopasta nbvm Broodbeleg, suiker, zoetjes 85 l pindakaas nbvm Broodbeleg, suiker, zoetjes 99 broodbeleg: hartig (ei) * gekookt ei bvm Melk(producten), kaas en


68

* gebakken ei bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

110

* Uitsmijter (2 eieren en ham)

bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

482

* Boerenomelet (van 1 ei) bvm Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers

144

505 smeersel: l becel light (8g/cup) bvm Smeer-‐ en bereidingsvetten 22 l Roomboter (8g/cup) bvm Smeer-‐ en bereidingsvetten 59 zuivel l mona boordevol

(150g/bakje) bvm Melk(producten), kaas en


165

l polderland kwark (150g/bakje)


222

19

l zuivelhoeve yoghurt muesli (150g/bakje)


201

l mondelice fruity low-‐fat (120g/bakje)


102

Salade op mayonnaise

basis

l huzarenslaatje bakje (150g/bakje)

nbvm 248

l kipkerrie salade (30g/cup)

nbvm Broodbeleg, suiker, zoetjes 85

l eiersalade cup (30g/cup) nbvm Broodbeleg, suiker, zoetjes 74 l tonijn salade cup

(30g/cup) nbvm Broodbeleg, suiker, zoetjes 70

saladebar l kant en klaar rauw-‐kost

mix (per 100g) bvm Groente & fruit 11

l Pasta-‐salade (1portie) bvm Brood, aardappelen, pasta, rijst en peulvruchten

147

l gemixte salade (tomaat en komkommer)

bvm Groente & fruit 13

Sauzen l mayo mono sachet (13g) nbvm sauzen 86 l ketchup mono sachet

(13g) nbvm sauzen 13

l mosterd mono sachet (13g)

nbvm sauzen 18

l dressing cup heinz (28gr/cup)

nbvm sauzen 120

l satésaus per portie (25ml)

nbvm sauzen 77

Zoete snacks candybars l balisto muesli (1

verpakking) nbvm snacks 214

l Bounty (1 verpakking) nbvm snacks 243 l Kitkat (1 verpakking) nbvm snacks 264 l Twix (1 verpakking) nbvm snacks 277 l Mars (1 stuks) nbvm snacks 267 l Snickers (1 stuks) nbvm snacks 299 Zoete snacks zakjes/rol l Rolo (52g/rol) nbvm snacks 249 l M&M’s pinda (45g/zakje) nbvm snacks 231 l winegums (166g/zakje) nbvm snacks 339 l mintnopjes (73g/zakje)) nbvm snacks 285 l Schoolkrijt (152g/zakje) nbvm snacks 593 l mentos mint (1rol) nbvm snacks 144 kauwgum snacks

20

Zoete snacks koek l stroopwafel kanjers (2

stuks/verpakking) nbvm snacks 196

l liga evergreen (2 stuks/verpakking)

nbvm snacks 165

l Sultana (3 stuks/verpakking)

nbvm snacks 170

l snelle jelle kruidkoek (70gr)

nbvm snacks 215

* Gemiddelde consumptie van drie eieren per week past in een gevarieerd voedingspatroon.

II BASIS-‐ EN NIET-‐BASISVOEDINGSMIDDELEN

Het aanbod van de NS-‐kantine bestaat voor 55% uit basisvoedingsmiddelen en voor 45% uit niet-‐ basisvoedingsmiddelen.

55%

45% bvm

nbvm

Verdeling van de voedingsmiddelen over basisvoedingsmiddelen en niet-‐basisvoedingsmiddelen

21

III VERDELING VAN VOEDINGSMIDDELEN OVER PRODUCTGROEPEN

Voedingsmiddelen die voorkomen in de productgroepen ‘Brood, aardappelen, pasta, rijst en peulvruchten’, Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers’ en ‘snacks’ zijn het meest vertegenwoordigd.

6%

16%

34%

2% 2%

24%

2%

4%

8%

6%

2%

Groente en fruit

Brood aardappelen, pasta, rijst, peulvruchten

Melk(producten), kaas en vlees(waren), vis, kip, eieren en vleesvervangers Smeer-‐ en bereidingsvesen

Water

Snacks

Soepen

Sauzen

Broodbeleg, suiker, zoetjes

(Fris)dranken

Overig

Verdeling van de voedingsmiddelen over de productgroepen

22

IV INDELING VOEDINGSMIDDELEN OVER INDELINGSCRITERIA

Met het cirkeldiagram is goed te zien dat de NS-‐kantine met name producten in het assortiment heeft die een negatieve invloed hebben op het realiseren van een voeding die is gericht op de preventie van chronische ziekten.

V SCHEMA RATIONALE VOEDINGSMIDDELENINDELING

14%

9%

77%

Bij voorkeur

Middenweg

Bij uitzondering

Verdeling van de voedingsmiddelen over de indelingscriteria

23

VI CLASSIFICATIES VAN OVERGEWICHT BIJ VOLWASSENEN

Bijlage 6 Classificatie van overgewicht bij volwassenen (WHO 2000) classificatie BMI (kg/m2) Risico op comorbiditeit Normaal gewicht 18,5-‐24,9 Gemiddeld Overgewicht 25-‐29,9 Verhoogd Obesitas -‐Niveau I 30-‐34,9 Matig -‐Niveau II 35-‐39,9 Ernstig -‐Niveau III ≥ 40 Zeer ernstig Buikomvang: De buikomvang hangt sterk samen met de hoeveelheid buikvet. De hoeveelheid visceraal buikvet (vet aanwezig in de buikholte,binnen het buikvlies, dichtbij, rondom en in de organen) is de belangrijkste risicofactor voor het optreden van diabetes mellitus type 2 en hart-‐ en vaatziekten. Bij een normale buikomvang is het risco bij:

24

-‐ Overgewicht 25,0-‐29,9 Verhoogd -‐ Obesitas I 30,0-‐34,9 Hoog -‐ Obesitas II 35,0-‐39,9 Zeer hoog -‐ Extreme obesitas 40 of hoger Extreem hoog -‐

Een verdere verhoging van het risico treedt op bij een buikomvang ≥ 102 cm bij mannen en ≥ 88 cm bij vrouwen. Het risico wordt dan:

-‐ Overgewicht 25,0-‐29,9 Hoog -‐ Obesitas I 30,0-‐34,9 Zeer hoog -‐ Obesitas II 35,0-‐39,9 Zeer hoog -‐ Extreme obesitas 40 of hoger Extreem hoog

VII DE AANBEVELINGEN VAN VOEDINGSMIDDELEN OP DE PREVENTIE VAN DRIE GENOEMDE WELVAARTSZIEKTEN

• Aanbevelingen: -‐ eet voldoende groenten (zeker 2 ons) en fruit(2 stuks) -‐ eet voldoende vezelrijke producten, deze zorgen voor een verlaging van het cholesterol. -‐ eet zo weinig mogelijk verzadigd vet -‐ eet zo weinig mogelijk gehard vet (transvet) -‐ beperk de inname van cholesterolrijke producten, bijvoorbeeld: -‐ probeer 2 keer per week vis op het menu te zetten waarvan 1 keer vette vis (bijv. makreel,

zalm, haring) • Daarnaast betekent het gezonde leefstijl ook: -‐ probeer te stoppen met roken, roken verlaagd het “goede” HDL-‐cholesterolgehalte wat een

ongunstig effect heeft op hart en bloedvaten. -‐ Beweeg dagelijks minimaal een half uur matig intensief, dit verlaagd het triglyceriden-‐gehalte

en verhoogd het HDL-‐cholesterol (goede cholesterol) -‐ Matig het gebruik van alcohol, mannen max. 2 glazen per dag, vrouwen 1 glas, daarna is het

gunstige effect van alcohol verdwenen en kan het weer slecht zijn voor hart-‐en bloedvaten.

• Minder goede producten zijn: • Voedsel met een hoge energiedichtheid en arm aan micronutriënten. • Zoals producten met veel vet, fastfood/snacks • Producten met hoog suikergehalte (vaak in frisdranken) • Mogelijk speelt voeding met een lage glykemische index ook een rol • portiegroottes

25

VIII VOEDINGSANAMNESES

Dietary History registratie (document voor bijlage)

Anamnese afgenomen door: Floor Hendriks Persoonsgegevens: Naam: deze wordt niet genoemd in verband met privacy Geslacht: m Geboortedatum: 1962 Sociale gegevens: Leefsituatie: getrouwd Beroep: hoofdconducteur/ medewerker service en veiligheid Activiteit: werkt full-‐time en sport gemiddeld drie keer per week. Medische gegevens/ antropometrie (indien bekend): Lengte: 1.89 Gewicht: 98 BMI: 27 (BMI tussen de 25 en 30 = overgewicht) Cholesterol gehalte: geen waarde bekend Bloeddruk: -‐ Medicatie: -‐ Bijzonderheden: EET OP VASTE MOMENTEN. EET GEEN VARKENSVLEES EN DRINKT GEEN ALCOHOL. EET VAN GEKOOKT EI ALLEEN HET EIWIT. Paramedische gegevens: Kauwproblemen: nee Regelmatig eetpatroon: ja Dieetgeschiedenis: nee Berekening energiebehoefte met de Harris en Benedict Formule: mannen: 66 + (13,7 x W) + (5,0 x H) – (6,8 x A) x 1 kcal of 4,2 kJ vrouwen: 655 + (9,6 x W) + (1,9 x H) – (4,7 x A) x 1 kcal of 4,2 kJ W = gewicht in kg (normale lichaamssamenstelling) Soms ook streefgewicht genoemd: QI 22,5 H = lengte in centimeters A = leeftijd in jaren De energiebehoefte voor de cliënt is: 2007 Kcal of 8429 KJ Dagindeling: Cliënt staat iedere dag op tijd op. Ontbijt, Tijd: 7.00/8.00 uur gevarieerd. Hij eet brood in combinatie met kwark. Hij belegt gevarieerd van kaas 48+, kipfilet, zoet beleg; melk hagelslag, pindakaas, chocoladepasta tot eieren; gekookt of gebakken. (al het broodbeleg is ingevuld maar er wordt een keuze gemaakt tussen kaas, vlees, zoet) Keren per week

Aantal hoeveelheid product

Iedere dag 4 snee Bruin brood Iedere dag 1 150 ml kwark Iedere dag 4 5 g Halvarine, boter, (becel) afwisselend 2 20 g Kaas, 48+ afwisselend 2 15 g Kipfilet

26

afwisselend 3 15 g Hagelslag melk, pindakaas, chocoladepasta Iedere dag 1 stuk Ei, gekookt Iedere dag 1 150 ml Multivitamine Iedere dag 1 125 ml Cappuccino met zoetjes T1, Tijd: 9.00-‐13.00 Keren per week


Iedere dag 1 250 ml thee Iedere dag 1 250 ml Halfvolle melk 2 a 3 keer per week

1 stuk Gevulde koek of croissant

Lunch, Tijd: 13.00 is van huis meegenomen. Ongeveer 1 keer in de week gaat hij naar de Burger King voor een hamburger. Keren per week


6 x per week

4 4 2 1 1

stuk Boterham, bruin 5 g Halvarine, becel 20 g Kaas 48+ 15 g Kipfilet 15 g Hagelslag

3 x per week

1 stuk Omelet uit 2 eieren (ipv ander hartig beleg)

1x per week

1 Maaltijd van de Burger King

Iedere dag 1 250 ml Thee met zoetjes (2) Iedere dag 1 250 ml Halfvolle melk of vruchtenkwark T2, Tijd: verdeeld tussen 14.00 en 17.30 Keren per week


Iedere dag 1 250 ml Thee met zoetjes Iedere dag 2 stuk Fruit appel, peer, mandarijn, banaan Avondmaal, Tijd: 17.30-‐18.30 Keren per week


2 1 kop Soep: tomaten, groenten 2 1 stuk Vlees: rund (ongeveer 400 g) 3 1 stuk kip 2 1 stuk Vis, gebakken, varieert 7 3/4 Groentelepels

(200g) Groente, gevarieerd, gekookt

4 1 Portie (35 g) Schaaltje rauwe groente met dressing, azijn of olie 3 1 Portie (50-‐100

g) Frites

1 1 Portie (135 g) Pasta, gekookt 5 1 Portie (110 g) Zilvervliesrijst 6 1 Portie (60 g) Peulvruchten zoals sperziebonen, kidneybonen,

kikkererwten 4 1 Portie (50-‐100

ml) Magere kwark of fruitsalade

T3, Tijd: 20.00-‐ 22.00 Keren per week


27

Iedere dag 1 250 ml Thee met zoetjes (2) Iedere dag 1 150 ml Halfvolle melk 3 x per week

1 50 g Stroopwafel, chocoladekoek

2 x per week

2 blokjes melkchocolade

2 x per week

1 Portie (30 g) Chips

4 x per week

1 stuk Fruit; banana, appel, peer

3 – 4 x per week

1 Portie (30 g) Noten; amandelen, pistach

Extra informatie: De producten zijn geregistreerd over een hele week. Hier volgen enkele vragen over inkopen en bereiding om een duidelijker beeld te krijgen van de regelmaat en de invloed van de cliënt op het avondmaal. Inkopen: samen met zijn partner Bereiding: meestal partner Maaltijdgebruik: thuis, indien niet thuis wordt een maaltijd van thuis meegenomen Elke dag warme maaltijd: ja Regelmatig eten: ja Weekend eten: zelfde als door de weeks Alcohol: geen alcohol gebruik Checklijst voor een gezond eetpatroon toelichting ja nee soms aanbeveling/opmerking Is het voedingspatroon gevarieerd?

Eet alle dagen uit de schijf van 5

X

De cliënt eet heel erg gevarieerd. Vooral voor het diner, iedere week eet hij uit alle voedingsgroepen. Er worden alleen geen vleesvervangers gegeten.

Wordt er te veel gegeten? Aan de hand van de ADH (zie de tabel onder aan)

X De cliënt eet redelijk veel. Hij komt overal aan de ADH waar dit belangrijk is (groente/fruit/peulvruchten bijvoorbeeld) Maar zou best mogen minderen in zuivelproducten, vlees, koolhydraat component, koek/chips, vette kaas.

Beweegt de cliënt genoeg? Beweeg tenminste 30 minuten per dag 5 keer per week

X De cliënt sport drie keer per week. Dit is voldoende. Daarnaast heeft hij een beroep waarmee hij ook in beweging is.

Heeft de cliënt een vast eetpatroon?

Ontbijt, lunch, avondmaal, maximaal 7 eetmomenten op een dag

X Ja de cliënt eet regelmatig en heeft een redelijk standaard eetpatroon, er zijn 6 eetmomenten per dag. Drie hoofdmaaltijden en drie tussendoortjes

Bevat het voedingspatroon veel verzadigd vet?

X De cliënt eet drie keer in de week friet bij de hoofdmaaltijd, dit is veel. Daarnaast eet hij voor de lunch ook nog één keer per

28

week bij Burger King. Beide verschaffen de nodig portie verz. Vet. Chips en koek voor de tussendoortjes zorgen voor nog meer. De 48+ kaas is ook vet voor het brood.

Bevat het voedingspatroon veel transvet?

Komen met name voor in snacks, gebak en koekjes

X Geen overdreven porties. Iedere dag kleine hoeveelheid door koekje/chips.

Bevat het voedingspatroon veel natrium?

Aanbeveling is max 6 gram keukenzout (=2,4 gram Natrium) per dag

X Alle supermarkt producten bevatten zout; chips, vleeswaren, kaas. De Burger King verwerkt een grote hoeveelheid. Soep kan ook zorgen voor een aardige hoeveelheid.

Bevat het voedingspatroon veel suiker?

X Nee, alleen suikers in koek, toetjes. Verder wordt er geen suiker toegevoegd, wordt gebruik gemaakt van zoetstof.

Bevat het voedingspatroon voldoende vocht?

Aanbeveling is 1,5 – 2 liter vocht binnen te krijgen

X Er wordt bij iedere maaltijd thee gedronken. Het watergebruik is wel heel minimaal. Daarnaast wisselt cliënt af met sap of melk wat ook voor vloeibaar vocht zorgt.

Bevat het voedingspatroon voldoende melkproducten?

Aanbeveling is 500 ml zuivel en 1,5 plak kaas (30g)

X De cliënt drinkt/eet bij iedere maaltijd een zuivelproduct in de halfvolle of magere vorm. Daarnaast bij twee maaltijden kaas. Hierin mag de cliënt minderen.

Eet de cliënt 200 gr groente? Is gelijk aan 4 opscheplepels

X Ja, vaak combinatie van rauwe groente met gekookte of met peulvruchten.

Eet de cliënt 2 stuks fruit X Vaak in de middag al en soms nog een stuk in de avond.

Eet de cliënt volkoren producten?

X Niet voldoende, er wordt bruinbrood geconsumeerd, witte pasta. De rijst is zilvervlies dus dat is goed.

Eet de cliënt twee keer per week vis, waarvan 1 keer per week vette vis?

Zoals makreel, haring, zalm. Gefrituurde vis valt hier niet onder.

X Ja, er worden ten minste bij twee hoofdmaaltijden vis gegeten

Bevat het voedingspatroon veel alcohol?

Aanbeveling is niet meer dan 2 glazen voor mannen en 1 glas voor vrouwen per dag, pas op voor gewenning, sla ook eens een dag over. Alcohol bevat veel calorieën

X Er wordt geen alcohol geconsumeerd

Advies aan de hand van de dietary history: Naar aanleiding van het gesprek heb ik voor u het volgende advies opgesteld. Een gezonde voeding dient te voorzien in onze dagelijkse behoefte water, eiwitten, vetten, suiker, vezel, vitaminen en mineralen voor het goed functioneren van ons lichaam. Daarbij is een gezond lichaamsgewicht van belang om minder risico te lopen op bepaalde ziekte of aandoeningen. U lichaamsgewicht van 98 Kilo is net wat te hoog. U heeft een verhoogd BMI. Een goed streven zou

29

zijn om richting 90 kilo te willen gaan. Als u drie keer in de week blijft sporten en u voedingspatroon hier en daar aanpast zou het een mooi streven zijn. Om u voeding te optimaliseren kan ik het volgende adviseren: 8 kilo afvallen is het doel. Bij het ontbijt of de lunch het bruinbrood vervangen door volkorenbrood, speltbrood of zuurdesembrood. Deze varianten bevatten meer vezel en zijn goed voor u darmen. (neem in plaats van 4 boterhammen met kwark 3 of 2 boterhammen) De kaas vervangen door een 30+ of 40+ kaas met iets minder verzadigde vetten. (andere alternatieven zijn geitenkaas of hüttenkäse) Bij de avondmaaltijd minder vaak friet eten. Beperk dit tot 1 keer per week en eet de andere keren bijvoorbeeld gekookte aardappelen. Eén of twee keer per week een kip of rundvlees dag vervangen door een vleesvervanger op basis van soja. Zo wordt u eetpatroon nog gevarieerder. Eén maaltijd (meest ideaal laatste tussendoortje na avondmaaltijd) beker melk vervangen door water of kokoswater. Probeer de laatste snack wat kleiner te houden of thee met koekje of thee met stuk fruit. Over het algemeen iets meer water tussendoor drinken. Ik hoop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben, mocht u nog vragen hebben hoor ik het graag. Met vriendelijke groet, Floor Hendriks [email protected] Dietary History registratie: Anamnese afgenomen door: Margarita Galibardova Persoonsgegevens: Naam: deze wordt niet genoemd in verband met privacy Geslacht: v Geboortedatum: 1952 Sociale gegevens: Leefsituatie: getrouwd, geen inwonende kinderen Beroep: facilitair medewerker Activiteit: zittende werk, geen sport activiteiten Medische gegevens/ antropometrie (indien bekend): Lengte: 1,67m Gewicht: 93,8 kg BMI: 33,7 (BMI tussen de 25 en 30 = overgewicht, tussen 30-‐35 = obesitas) Cholesterol gehalte: is normaal, geen waarde bekend Bloeddruk: normaal Medicatie: geen Bijzonderheden: Ze werkt onregelmatig, vroege diensten of late diensten en zowel doordeweeks als in het weekend. Is in de afgelopen zeven weken 6kg afgevallen. Ze wilt haar gewicht met nog 15-‐25kg verminderen. Paramedische gegevens: Kauwproblemen: nee

30

Regelmatig eetpatroon: ja Dieetgeschiedenis: ja Berekening energiebehoefte met de Harris en Benedict Formule x de PAL in kcal: vrouwen: 655 + (9,6 x W) + (1,9 x H) -‐ (4,7 x A) x 1 kcal of 4,2 kJ W = gewicht in kg (normale lichaamssamenstelling) Soms ook streefgewicht genoemd: QI 22,5= 89kg(huidige gewicht) H = lengte in centimeters=178cm A = leeftijd in jaren= 56 PAL(personal activity level)= 1,6 aangehouden (zittend werk afgewisseld met rondlopen met weinig of geen beweging in vrije tijd Energiebehoefte met huidig gewicht (93,8 kg): 2550 kcal/per dag Energiebehoefte met 15 kg (79kg) lichter (BMI = 28): 2289 kcal/per dag Energiebehoefte met 25 kg (69kg) lichter (BMI = 25): 2135 kcal/per dag Dagindeling: Werktijden -‐ onregelmatig Ontbijt, Tijd: 8.00 ontbijt Keren per week

Aantal Hoeveelheid Product

Iedere dag 1 5 ml Zoetstof Euroshopper AH Iedere dag 1 35 g Brinta Iedere dag 1 200 ml Magere melk T1, Tijd: 9.00-‐13.00 Keren per week


Iedere dag 1 250 ml Cappuccino zonder suiker Ieder dag 1 15 Volkoren boterham kaas/vleeswaren Ieder dag 1 5 Becel dieet Lunch, Tijd: 13.00 wordt meestal van huis meegenomen Keren per week


7 x per week

2 Boterham Volkoren

7 x per week

1 Plak

Kaas 30+/ rookvlees/gerookte zalm/rosbief

Iedere dag 1 250 ml magere melk Iedere dag 2 10 Becel dieet 2 x per week

1 Boterham Halvajam

1 x per week

1 Stuk Gebakken ei

4 x per week

1 Blikje Groentesap

7 x per week

1 Stuk Fruit – appel/ peer/ mandarijn

T2, Tijd: verdeeld tussen 14.00 en 17.30 Keren per week


Iedere dag 2 250 ml thee zonder suiker

31

1-‐3 x per week

1 Stuk Sultana

Avondmaal, Tijd: 17.30-‐18.00 thuis, of wordt meegenomen naar werk en opgewarmd in magnetron Keren per week


1 x per week

1 Soepkom Soep, zelf gemaakt met bouillonblokjes, kippenvlees en soms met groenten

Ieder dag 1 75 g Biefstuk, gebakken in Becel 2 x per week

1 75 g Gebakken kipfilet

3-‐4 x per week

1 75 g Gebakken vis – zalm, kabeljauw, tilapia of roodbaars

2-‐3 keer per week

1 15 g Saus, gemaakt van ½ lepel maggi met water

Ieder dag 2 Opscheplepels Groenten, gekookt Ieder dag 1 Opscheplepels Gekookte aardappels 2 x per week

2 Opscheplepels Pasta, volkoren

1-‐2 x per week

2 Opscheplepels Zilvervlies rijst

2 x per week

1 Blikje Fanta light

1 x per 2 weken

1 Blikje Bruine bonen of andere peulgruchten



Iedere dag 2 250 ml Thee zonder suiker Iedere dag 1 Stuk Fruit mandarijn, kiwi of peer Iedere dag 1 25 g Volkoren ontbijtkoek Iedere dag 1 250 ml Magere yoghurt Extra informatie: De producten zijn geregistreerd over een hele week. Hier volgen enkele vragen over inkopen en bereiding om een duidelijker beeld te krijgen van de regelmaat en de invloed van de cliënt op het avondmaal. Inkopen: zelf Bereiding: zelf Maaltijdgebruik: thuis, indien niet thuis wordt een maaltijd van thuis meegenomen Elke dag warme maaltijd: ja Regelmatig eten: ja Weekend eten: zelfde als door de weeks. Soms wordt er een uitzondering

gemaakt met een blikje frisdrank, koek, gebak of nootjes Alcohol: geen Checklijst voor een gezond eetpatroon Toelichting ja nee soms aanbeveling/opmerking Is het voedingspatroon gevarieerd?


X

Meer variaties in groenten nodig

32


X De cliënt is al bezig met afvallen en uit de anamnese komt naar voren dat de porties per dag liggen in aanbevolen hoeveelheiden


X Meer bewegen is aan te bevelen.



x Het ontbijt is altijd op een vaste tijd, lunch en avondeten niet altijd mogelijk door onregelmatige werktijden


De inname van vet is gesteld op 20-‐40en% en bij overgewicht 20-‐35en% waarvan max hooguit 10% er van mag bestaan uit verzadigd vet

X De cliënt gebruikt weinig verzadigde vetten. Het wordt goed rekening gehouden met productenkeuze.


Komen vooral voor in snacks, gebak en koekjes

X Snacks, koekjes en gebak worden per uitzondering gebruikt.



X Er worden weinig kant-‐en-‐klaar producten gebruikt. Af en toe een bouillon blokje voor de soep, saus van ½ lepel Maggi met water en blikje van natriumarm groentesap.


X Nee. Als zoetstof wordt er gebruikt het zoetstof Euroshopper van AH. Af en toe een blikje fanta light.



X Het voedingspatroon bevat voldoende vocht. Met name uit melk en thee.



X Ja, 3-‐ 4 bekers magere melk en 1-‐2 plakken kaas per dag


X Ja, er worden genoeg groenten per dag geconsumeerd. Kan meer variaties.

Eet de cliënt 2 stuks fruit X Ja, heel goed.


X Ja, keurig



X Ja, 4 keer per week. Meestal



x Geen consumptie van alcohol

Advies aan de hand van de dietary history: Geachte cliënt,

33

Gezonde voeding dient te voorzien in onze dagelijkse behoefte aan water, vezels, vetten, suikers, eiwitten, vitaminen en mineralen voor het optimaal functioneren van het menselijk lichaam. Verder is een gezonde voeding een belangrijke factor voor preventie van bepaalde ziektes en aandoeningen. Na aanleiding van ons gesprek op 28 februari waarbij ik u gevraagd heb naar u voedingspatroon, heb ik voor u het onderstaande advies opgesteld: uw gewicht nog meer verminderen. U geeft aan dat u in de afgelopen zeven weken zes kilo’s afgevallen bent. Voor een persoon van uw leeftijd met lengte 162 cm. is een gewicht tussen 65-‐69 kg. aanbevolen. Meer variaties in groenten – gevarieerd eten is nodig om je lichaam gezond te houden. Eet je steeds hetzelfde, dan is het lastig om alle benodigde voedingsstoffen binnen te krijgen. Meer bewegen -‐ beweging heeft een positief effect op de gezondheid, zowel op lange als korte termijn. Door te bewegen worden spieren en bloedsomloop gestimuleerd. Uw lichaam krijgt meer zuurstof binnen waardoor u zich beter zult voelen. Het zorgt ervoor dat uw bloedvaten en hart in conditie blijven. Door regelmatig te bewegen wordt u fitter en krijgt u meer energie. Bewegen is ook een goed middel tegen overgewicht. Indien u wilt gaan sporten om gewicht te verliezen kunt u het best kiezen voor minder zware sporten, zoals wandelen, zwemmen, fitness, fietsen, dansen en gymnastiek. Bij deze sporten wordt de afbraak van het vetweefsel meer gestimuleerd. Meer vocht innemen – extra water drinken is belangrijk bij afvallen. Het ook belangrijk bij de opname van voedingsstoffen in de darm, het transport van voedings-‐ en afvalstoffen in het lichaam. Ik hoop u zo voldoende geïnformeerd te hebben, mocht u nog vragen hebben dan hoor ik het graag. Ik wens u heel veel succes met afvallen! Met vriendelijke groet, Margarita Galibardova e-‐mail: [email protected] Dietary History registratie (deze cliënt heeft een maagverkleining gehad.) Anamnese afgenomen door: Maartje Hommeles Persoonsgegevens: Naam: deze wordt niet genoemd in verband met privacy Geslacht: v Geboortedatum: 1965 Sociale gegevens: Leefsituatie: samenwonend met partner Beroep: buitengewoon opsporingsambtenaar Service&Veiligheid NS Activiteit: Veel lopen op het werk. Lopend van en naar het werk: 3 keer per week in totaal een half uur. Gemiddeld 2 à 3 keer per week naar de sportschool, ongeveer 1 à 1,5 uur sporten. Medische gegevens/ antropometrie (indien bekend): Lengte: 1,63m Gewicht: 77 kg BMI: 29,0 (BMI tussen de 25 en 30 = overgewicht) Cholesterol gehalte: onbekend Bloeddruk: onbekend

34

Medicatie: geen Bijzonderheden: 2,5 jaar geleden een maagverkleining gehad. Toen zwaar overgewicht en van alles geprobeerd om af te vallen, zoals sporten en verschillende diëten, maar zonder resultaat. De huisarts heeft een maagverkleining voorgesteld en hiermee is zij akkoord gegaan. Sindsdien 55 kg afgevallen en wordt in de gaten gehouden door de huisarts. Ze werkt onregelmatig, vroege diensten of late diensten en zowel doordeweeks als in het weekend. Ze moet erg veel rekening houden met alles wat zij eet, omdat ze niet veel meer kán eten. Ook kan ze niet drinken tijdens het eten. Paramedische gegevens: Kauwproblemen: nee Regelmatig eetpatroon: ja Dieetgeschiedenis: ja Berekening dagelijkse energiebehoefte met de Harris en Benedict Formule x de PAL waarde in kcal: (655 + (9,6 x W) + (1,9 x H) -‐ (4,7 x A)) x PAL waarde Energiebehoefte met huidige gewicht= 2669 kcal/dag Energiebehoefte met 10 kg lichter= 2497 kcal/dag W = gewicht in kg (normale lichaamssamenstelling) Soms ook streefgewicht genoemd: QI 22,5 (huidig gewicht 77kg) H = lengte in centimeters (163cm) A = leeftijd in jaren (47jaar) PAL = factor welke activiteit aangeeft (PAL waarde bij staand werk= 1,8) Dagindeling: Cliënt staat niet elke dag op dezelfde tijd op, dit is afhankelijk van haar dienstrooster Ontbijt, Tijd: tussen 08:00 uur en 09:30 uur Keren per week


3 keer 1 snee Volkoren brood 1 30 g Voorgesneden plak milner 30+ kaas 1 5 g Becel light smeerboter 4 keer 1 150 ml Goede morgen drinkontbijt Iedere dag 1 tablet Supradyn multivitamine Iedere dag 1 tablet Vitamine D T1, Tijd: tussen 09:30 uur en 12:00 uur Keren per week


Iedere dag 1 stuk Fruit (appel, peer, banaan of mango) Iedere dag 2 150 ml Thee zonder suiker Lunch, Tijd: tussen 12:00 uur en 14:00 uur Keren per week


Iedere dag 1 150 ml Magere yoghurt T2, Tijd: tussen 14:00 uur en 18:00 uur Keren per week


Iedere dag 1 150 ml Halfvolle melk (1 uur na de lunch) 5 keer 1 20 g Volkoren cracker 1 keer 1 150 ml Soep (tomaat zonder balletjes of kip) 1 keer 1 5 g Snoepje (zoals zuurtje of dropje of stukje chocolade)

35

Avondmaal, Tijd: na 18:00 uur, maar altijd vóór 20:00 uur. Er zit veel variatie in en wordt vaak op het werk genuttigd. Neemt ze mee van thuis Keren per week


2 keer 1 75 g In de oven gestoomde vis (pangasius, kabeljauw of zalm)

2 keer 1 75 g Vlees van de grill, mager vlees zoals kipfilet of rund 4 keer 1 10 ml Olijfolie of becel light vloeibaar 2 keer 1 100 g Salade van tomaat, komkommer en sla met dressing 1 keer 2 75 g Pasta met mager gehakt en tomatensaus 4 keer 2 75 g Gekookte groente (spinazie, spitskool, witlof). Op

smaak gebracht met aromat 3 keer 1 40 g Halve gekookte aardappel T3, Tijd: Na 20:00 uur Keren per week


2 keer 1 150 ml Cola light 3 keer 1 150 ml Thee zonder suiker Extra informatie: De producten zijn geregistreerd over een hele week. Hier volgen enkele vragen over inkopen en bereiding om een duidelijker beeld te krijgen van de regelmaat en de invloed van de cliënt op het avondmaal. Inkopen: 50/50 zelf of partner Bereiding: 50/50 zelf of partner Maaltijdgebruik: thuis, indien niet thuis wordt een maaltijd van thuis meegenomen Elke dag warme maaltijd: nee Regelmatig eten: ja Weekend eten: zelfde als door de weeks Alcohol: nee Checklijst voor een gezond eetpatroon toelichting ja nee soms aanbeveling/opmerking Is het voedingspatroon gevarieerd?


X

Ze eet wel gevarieerd, echter wel zeer weinig waardoor ze niet voldoet aan de ADH


X Zij eet juist zeer weinig


X Ja, cliënt loopt heel veel tijdens het werk en gaat 2 à 3 keer per week sporten



X Ja, 3x grote maaltijd: ontbijt, lunch en avondeten. En 2 of 3 keer een tussendoortje


X Nee, ze let keurig op gezonde keuzes. Zoals 30+ kaas en ze gebruikt bij de bereiding olijfolie, ze kiest voor magere vleessoorten en magere of halfvolle zuivel.



X Nee, ze kan naar eigen zeggen ook geen producten meer eten die veel vet bevatten

36



X Nee, ze eet dusdanig weinig dat ze netjes binnen deze aanbeveling blijft


X Nee, ze snoept maar heel soms en gebruikt verder weinig tot geen suiker



X Ze geeft aan niet te kunnen drinken terwijl ze ook eet. Ze drinkt tussendoor wel, maar komt niet aan de aanbeveling



X Nee, niet iedere dag. Maar ze eet wel zuivel, echter in kleine porties


X Nee, ze eet wel vaak groente maar de porties zijn klein

Eet de cliënt 2 stuks fruit X Ze eet dagelijks 1 stuk fruit (varieert wel in soort fruit)


X Ze eet niet veel, maar als ze brood of crackers eet pakt zij altijd de volkoren variant



X Ja, ze eet bewust twee keer in de week vis en varieert ook in soort (witvis en zalm)



X Ze gebruikt nooit alcohol

Advies aan de hand van de dietary history: Geachte cliënt, Naar aanleiding van ons gesprek op 29 maart j.l., waarbij ik u gevraagd heb naar u voedingspatroon heb ik voor u het onderstaande advies opgesteld. Een gezonde voeding dient te voorzien in onze dagelijkse behoefte aan water, eiwitten, vetten, suikers, vezels, vitaminen en mineralen voor het goed functioneren van ons lichaam. Daarbij is een gezond lichaamsgewicht van belang om minder risico te lopen op bepaalde ziektes of aandoeningen. In ons gesprek heeft u mij verteld over de maagverkleining die u nu ongeveer 2,5 jaar geleden heeft gehad. Daarvoor had u last van overgewicht en als gevolg daarvan had u gezondheidsklachten. U heeft er toen in overleg met de huisarts voor gekozen een operatie te laten uitvoeren. Sindsdien bent u 55 kg afgevallen en nu zit u alweer een jaar op een stabiel gewicht. U vertelde mij dat u ten gevolge van deze operatie altijd moet opletten op wat u eet en de hoeveelheid daarvan en dat u ook een aantal voedingsmiddelen niet meer kunt eten. Hiervoor heeft u gesproken met een diëtist en weet u zelf erg goed wat gezond en goed voor u is. Wat mij opvalt aan de zogenaamde ‘dietary history’ is de hoeveelheid voeding die u inneemt. Deze is zeer laag in vergelijking tot de ‘aanbevolen soorten en hoeveelheden voedingsmiddelen per dag, volgens richtlijnen goede voeding’, deze tabel zal ik meesturen. Echter gebruikt u netjes 3 hoofdmaaltijden; ontbijt, lunch en avondeten en 2 à 3 keer een klein tussendoortje. U bent sinds de operatie erg bewust met uw gezondheid bezig en komt ook

37

regelmatig bij de huisarts voor controle. Daarbij geeft u aan ook niet meer te kunnen eten, omdat u daar anders last van krijgt. In ons gesprek heb ik u al aangegeven dat ik u geen advies kan geven, omdat mijn kennis op medisch gebied hiervoor ontoereikend is. Derhalve wil ik u bedankt voor uw openheid in ons gesprek en mocht u nog vragen hebben dan hoor ik het uiteraard graag. Ik hoop u voldoende geïnformeerd te hebben. Met vriendelijke groet, Maartje Hommeles [email protected] Dietary History registratie Anamnese afgenomen door: Evelien van der Heiden Persoonsgegevens: Geslacht: m Leeftijd: 28 Sociale gegevens: Leefsituatie: alleenstaand Beroep: teammanager, werktijden variëren tussen 7.00 uur en 22.00 uur. Activiteit: 2 maal in de week sporten, 1x cardio, 1x krachttraining, fietst naar werk iedere dag gemiddeld 6 kilometer. Medische gegevens/ antropometrie (indien bekend): Lengte: 1,76m Gewicht: 74 kg BMI: 23,8 Cholesterol gehalte: geen waarde bekend Bloeddruk: geen gegevens bekend Medicatie: gebruikt geen medicatie Paramedische gegevens: Kauwproblemen: nee Regelmatig eetpatroon: ja Dieetgeschiedenis: nee Bijzonderheden: geen Berekening energiebehoefte met de Harris en Benedict Formule: mannen: 66 + (13,7 x 74) + (5,0 x 176) -‐ (6,8 x 28) x 1 kcal of 4,2 kJ = 2150 kcal of 9031 Kj. W = gewicht in kg,74 kg H = lengte in centimeters, 176 cm A = leeftijd in jaren, 28 jaar Dit vermenigvuldigd met een PAL-‐waarde van 2,0 (cliënt heeft afwisselend zittend werk en loopt rond, fietst naar het werk (6 km per dag) en sport 2x per week, heeft dus redelijk veel inspanning tijdens werk en vrije tijd) Dus 2150 kcal x 2,0= 4300 Kcal of 9031 Kj x 2,0 18062 Kj Dagindeling: Cliënt staat iedere dag op om ca 8.00 Ontbijt, Tijd: 8.00 uur

38

Keren per week


Bijna iedere dag

2 35 g Bruin brood of meergranen

Bijna iedere dag

2 5 g Becel light

Bijna iedere dag

2 20 Milner Kaas kant en klare plakken

Iedere dag 1 100 ml Kamillethee met 1 schepje suiker Soms 1 40 g Cruesli met noten Soms 1 250 ml(schaaltje) Melk, halfvolle T1, Tijd: 9.00-‐11.00 Keren per week


Iedere dag 1 200 ml Water Lunch, Tijd: 11.00-‐12.00 uur, lunch wordt meestal van huis meegenomen Keren per week


Bijna iedere dag

3 35 g (snee) Bruin brood of meergranen

Bijna iedere dag

3 5 g Becel Light

Bijna iedere dag

1 15 g Pindakaas

1 15 g Jam 1 15 g Hagelslag Bijna iedere dag

1 200 ml Water

Soms 1 500 ml Vifit rode vruchten (pakje) Soms Mandarijn 1 keer per 2 weken

Lunch buiten de deur bijv. panini of wrap o.i.d.

T2, Tijd: verdeeld tussen 13.00 en 17.00 Keren per week


Iedere dag 2/3 200 ml Water Bijna iedere dag

¼ pakje Zoutsticks (zoute stokjes)

Soms 1 Donut Soms 1 Broodje kroket of tosti Gem. 1x per 2 weken

1 Gebak (als er iemand trakteert)

Avondmaal, Tijd: 18.00 uur Keren per week


6x per week

1 1 bord Maaltijd die bestaat uit Rundsgehakt of kipfilet. Af en toe vis (1x per 2 weken zalm) met

Pasta (normaal) of witte rijst en groentemix (bestaande uit meerdere soorten groenten)

of losse groenten bijv. sperzieboontjes

39

Aangevuld met een maaltijdmix bijv. lasagnette van Knorr

1x per week

Uitgebreidere maaltijd bijv. pannenkoeken of hamburgers (zelf gemaakt)

3x per week

1 250 ml Vanilleyoghurt

Iedere dag 1 200 mk Water Soms Schaaltje Salade met oliedressing T3, Tijd: 19.00-‐ 22.00 Keren per week


Iedere dag 1 100 ml Thee met een schepje suiker Iedere dag 2 200 ml Coolbest drank of perensap aangevuld met water (dan

is het niet zo zoet) Soms ¼ Pakje Zoutsticks (zoute stokjes) of Soms 3 à 4 Stuk Pindakoekje Extra informatie: De producten zijn geregistreerd over een hele week. Hier volgen enkele vragen over inkopen en bereiding om een duidelijker beeld te krijgen van de regelmaat en de invloed van de cliënt op het avondmaal. Inkopen: Zelf Bereiding: Zelf Maaltijdgebruik: Meestal thuis, gemiddeld 1x per week buiten de deur Elke dag warme maaltijd: ja Regelmatig eten: nee Weekend eten: Lunchen vaker buiten de deur. Ook uit eten in het weekend komt Voor soms in combinatie met op stap gaan. Alcohol: Met stappen (gem. 2x per maand) 3 à 4 whisky en bij het uit eten gaan 2x glas zoete witte wijn Checklijst voor een gezond eetpatroon toelichting ja nee soms aanbeveling/opmerking Is het voedingspatroon gevarieerd?


X

Meer fruit, iedere dag 2 stuks wordt niet gehaald. Meer melkproducten op regelmatige basis. Vaker vis


X Avondmaaltijd normaal en ontbijt en lunch is wat aan de lage kant (5 sneetjes)


X Perfect, 2x p.w. sporten en op de fiets naar het werk.



X


X Mager vlees wordt afgewisseld met iets vetter vlees, calorierijke snacks etc. komen af en toe voor.



X Koekjes en gebak worden niet met grote regelmaat genuttigd

Bevat het voedingspatroon Aanbeveling is max 6 x De zoutsticks bevatten veel

40

veel natrium? gram keukenzout (=2,4 gram Natrium) per dag

zout en hiermee krijgt men gauw teveel binnen, de zoutsticks worden ook regelmatig geconsumeerd.


x Gebruikt wel suiker in de thee maar de hoeveelheid thee is niet zo groot



X Geen probleem!



x Meer niet dan wel, dit zou met een grotere regelmaat kunnen worden ingenomen


x Gemiddeld komt dat wel op 200 gram

Eet de cliënt 2 stuks fruit X 2 stuks per dag worden niet gehaald


x Soms wel in brood maar soms niet, de pasta en rijst zijn niet van een volkoren variant



x Gemiddeld 1x per 2 weken dan wel zalm



X Alcohol wordt geconsumeerd met uitgaan (komt ong. 2x p.maand voor

Advies aan de hand van de dietary history: Het advies wat uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt: Probeer meer fruit te eten, zeker 2 stuks per dag. Probeer wat regelmatiger melkproducten te gebruiken (bijvoorbeeld een glas melk bij de lunch en altijd een schaaltje yoghurt als toetje) Je zou meer (het liefst volkoren)brood mogen eten, dit om te voorkomen dat je later in de middag trek krijgt en dan de zoutsticks of calorierijke producten zoals de tosti of broodje kroket gaat nemen. Probeer wat vaker vis op het menu te zetten, vis kun je ook makkelijk verwerken in een eenpansgerecht met pasta en rijst dus leef je uit!! Let op met het gebruik van de kant en klare maaltijdmixen, ze bevatten onnodig veel zout. Vaak bestaan deze mixen uit een vast kruidenmengsel wat je zelf zo kunt namaken (zonder het zout uiteraard). Wat ook interessant is om te vermelden dat deze cliënt weinig of niet van de bedrijfskantine gebruik maakt en de soep te zout vindt! Anamnese afgenomen door: Susanne Drienhuizen Persoonsgegevens: Naam: deze wordt niet genoemd in verband met privacy Geslacht: Man Geboortedatum: 06-‐09-‐1959 Sociale gegevens: Leefsituatie: getrouwd en heeft twee kinderen. Deze twee kinderen zijn reeds uit huis.

41

Beroep: machinist/conducteur/luister-‐is medewerker Activiteit: Doet aan skiën, ook indoor op de baan. Daarnaast werkt hij graag aan de tuin en wandelt met zijn vrouw. Wanneer het weer goed is gaat hij graag op de fiets naar zijn werk. Dit is circa 20 á 25 minuten fietsen, en gebeurd zo een drie keer per week. Medische gegevens/ antropometrie (indien bekend): Lengte: 1,80m Gewicht: 81,5 kg BMI: 25 Cholesterol gehalte: Normaal Bloeddruk: Normaal Medicatie: geen Bijzonderheden: Doordat hij op hogere leeftijd is heeft hij regelmatige werktijden gekregen. Dit houdt in dat hij vier dagen in de week een dienst draait van 14:00 tot 21:00. Hierdoor is er meer regelmaat gecreërd. Paramedische gegevens: Kauwproblemen: nee Regelmatig eetpatroon: ja Dieetgeschiedenis: Sober eten. Af en toe wanneer hij meer dan 85 kg weegt stopt hij met het eten van tussendoortjes. Tot dat het gewenste gewicht is bereikt. Vervolgens wordt het normale eetpatroon weer opgepakt. Berekening energiebehoefte met de Harris en Benedict Formule: mannen: 66 + (13,7 x W) + (5,0 x H) -‐ (6,8 x A) x PAL waarde (1,7) PAL waarde = zittend werk afgewisseld met rondlopen met weinig of geen beweging in vrije tijd. Dit is gelijk aan de gewenste PAL waarde voor de leeftijdscategorie 51-‐70 jaar. Energiebehoefte huidige gewicht en beweging: 2819,3 Dagindeling: Cliënt staat iedere dag op om ca 8.30 (ook in het weekend, de hond moet dan uit) Ontbijt, Tijd: 09:30 Keren per week


Iedere dag 3 Volkoren brood Iedere dag 1 150 ml Versgeperste jus d’orange Iedere dag 3 Pindakaas Iedere dag 3 Hagelslag Lunch, Tijd: T2, Tijd: 14:00 Keren per week


Iedere dag 2 250 ml Koffie Iedere dag 1 stuk Grote koek (variërend in gevulde koek, roze koek,

mergpijp, etc) T3, Tijd: 16:00-‐ 20:00 Keren per week


Iedere dag 2 250 ml Koffie Iedere dag 1 stuk Zak snoepjes of chocolade reep

42

Avondmaal, Tijd: 17.00-‐19:00 Keren per week


Bijna iedere dag

Aardappelen

Groente Vlees / vis Saus over groente 1 150ml Dessert, variërend van yoghurt tot vla (altijd op basis

van zuivel) 2 keer per week

+ schaaltje salade met zelfgemaakte dressing

Vis (variërend van zalm tot witvis) 1 keer per week

Diner buiten de deur, afwisselend pizza tot een uitgebreid 3 gangen diner.

Pasta, variërend van bolognese saus tot zalm. T4, Tijd: 19.00-‐ 2.00 Keren per week


Iedere dag 2 250 ml Koffie Iedere dag 1 stuk Grote koek (gevulde koek, roze koek, mergpijp etc.) 1 keer per week

1 Frikandel/kroket/bamischijf/kaassoufle

Extra informatie: De producten zijn geregistreerd over een hele week. Hier volgen enkele vragen over inkopen en bereiding om een duidelijker beeld te krijgen van de regelmaat en de invloed van de cliënt op het avondmaal. Inkopen: partner Bereiding: Afwisselend. Houdt zelf erg van koken, waardoor in het weekend en op vrije dagen gekookt wordt. Op werkdagen hangt de bereiding af van diegene die het meeste tijd heeft. Maaltijdgebruik: thuis, indien niet thuis wordt een maaltijd van thuis meegenomen Elke dag warme maaltijd: ja Regelmatig eten: ja Weekend eten: In het weekend wordt er vaak zelf taart gebakken of een andere zoetigheid klaar gemaakt. Dit kan variëren van chocoladetaart tot magere cake. Daarnaast gaat de cliënt minimaal één keer per week uit eten met zijn echtgenote. Dit kan variëren van pizza tot een drie-‐gangen-‐diner. Alcohol: 2 wijn/ wit bier per week. Wordt vaak genuttigd wanneer de cliënt uit eten gaat. Checklijst voor een gezond eetpatroon toelichting ja nee soms aanbeveling/opmerking Is het voedingspatroon gevarieerd?


X


X


X Skiën, fietsen, wandelen en werkzaamheden in de tuin.

Heeft de cliënt een vast Ontbijt, lunch, X Gebruikt nooit lunch en mist

43

eetpatroon? avondmaal, maximaal 7 eetmomenten op een dag

dit ook niet. De rest van de eetmomenten zijn regelmatig. Ook in het weekend is dit zo.


X Veel zoetige tussendoortjes worden genuttigd die veel verzadigd vet en suiker bevatten.



X Veel zoete tussendoortjes, de grote koeken die twee maal daags genuttigd worden bevatten veel transvetten.



X Cliënt is bewust bezig tijdens het koken door weinig natrium te gebruiken. Mist dit ook niet door het gebruik van kruiden en specerijen.


X Grote dagelijkse inname van koek en snoep.



X Vocht wordt met name gehaald uit koffie en water.



X Zuivel wordt in de huidige situatie alleen gehaald uit een dessert na het eten.


X Eet elke dag voldoende groente (veel diversiteit in keuze) en daarnaast wordt een aantal maal per week een salade met zelfgemaakte dressing bij het eten genuttigd naast de groente.

Eet de cliënt 2 stuks fruit X Elke ochtend wordt de dag begonnen met een glas verse jus d’orange.


X Heeft een voorkeur voor volkoren brood / meergranen brood boven wit brood.



X Twee maal per week wordt ’s avonds vis gegeten. De cliënt houdt erg van afwisseling en kiest dan ook vaak voor diverse soorten vis.



X Alcohol wordt alleen genuttigd wanneer er buiten de deur wordt gegeten

Advies aan de hand van de dietary history: Ermelo, 3 april ’13 Geachte cliënt, Naar aanleiding van ons gesprek op 28 maart waarbij ik u gevraagd heb naar u voedingspatroon heb ik voor u het onderstaande advies opgesteld.

44

Een gezonde voeding dient te voorzien in onze dagelijkse behoefte aan water, eiwitten, vetten, suikers, vezels, vitaminen en mineralen voor het goed functioneren van ons lichaam. Daarbij is een gezond lichaamsgewicht van belang om minder risico te lopen op bepaalde ziektes of aandoeningen. Uw lichaamsgewicht van 81.5 kg is een gezond gewicht voor een man van uw leeftijd en lengte. Tijdens ons gesprek is duidelijk naar voren gekomen dat u bewust bezig met met uw gewicht. U vindt het belangrijk om gezond te leven en een gewicht boven de 85 kg ervaart u als onprettig. Naar uw werk neemt u een zelf gekookte maaltijd mee die u opwarmd in de magnetron. Het wordt aangeraden dit te blijven doen omdat de maaltijd die u zelf bereid bestaat uit verse producten en weinig natrium. Deze maaltijd bevat hierdoor meer voedingsstoffen dan kant-‐ en klare producten. Wat mij met name opviel tijdens ons gesprek is uw grote behoefte aan zoetigheid. Elke ochtend begint u de dag met drie volkoren boterhammen belegd met hagelslag en pindakaas. Door elke dag te beginnen met zoet beleg wordt de zoete trek versterkt. Ik zou uw adviseren om één van de drie boterhammen te beleggen met iets hartigs (kaas of vleeswaren) en te kijken of dit u zoete trek beïnvloed. De lunch wordt nooit gebruikt, opvallend is dat daardoor wel elke dag een grote koek wordt genuttigd rond lunch tijd. Op deze momenten is er behoefte aan iets zoets. Er wordt aangeraden ee een volkoren boterham te nemen met zoet beleg/ hartig beleg of een banaan in plaats van deze koek. Door toch een kleine lunch te nemen wordt deze zoete trek minder en daarnaast wordt er onvoldoende brood genuttigd voor een man in uw leeftijdscategorie. Over de gehele dag genomen worden er ook te weinig melkproducten genuttigd.Er wordt aangeraden om tussen de middag of tussendoor een glas melk te drinken om zo aan een voldoende calcium inname te komen (het advies is 500ml). Elke dag wordt er naar het werk een zak snoep of chocolade reep meegenomen. Er wordt aangeraden ook deze zoete trek te vervangen door een gezondere variant. Probeer een zoet stuk fruit tussendoor te nemen of een plakje ontbijtkoek. In de loop van de avond wordt weer een grote koek genuttigd door een behoefte aan zoetigheid. Probeer deze te vervangen door een kleine zoete koek of een gezondere variant zoals een plakje ontbijtkoek. U beweegt elke dag voldoende en het wordt aangeraden om hier mee door te gaan. Ik hoop u voldoende geïnformeerd te hebben, mocht u nog vragen hebben dan hoor ik het graag. Met vriendelijke groet, Susanne Drienhuizen ([email protected]) Dietary History registratie (document voor bijlage) Anamnese afgenomen door: Anita Hellemons Persoonsgegevens: Naam: deze wordt niet genoemd in verband met privacy Geslacht: m Geboortedatum: 1958 Sociale gegevens: Leefsituatie: samenwonend, twee tieners

45

Beroep: logistiek medewerker Activiteit: vijf dagen in de week zwaar fysiek werk, geen sportactiviteiten. Medische gegevens/ antropometrie (indien bekend): Lengte: 1,81m Gewicht: 104 kg BMI: 31,7 (BMI tussen de 30 en 35 = obesitas I, doordat de cliënt vijf

dagen in de week zwaar fysieke arbeid verricht is er ook veel spiermassa, mijn inschatting is dat de cliënt hierdoor overgewicht heeft en geen obesitas I )

Cholesterol gehalte: 4.9 (4-‐5 jaar geleden) Bloeddruk: 60-‐120 (3 maanden geleden gemeten) Medicatie: geen Bijzonderheden: -‐ laatste jaar last van brandend maagzuur, een paar uur na het

eten, cliënt gebruikt hiervoor Rennies, die helpen -‐ sterke zoetbehoefte na het eten -‐ cliënt heeft geen rem wanneer hij bijv. koekjes eet Paramedische gegevens: Kauwproblemen: nee Regelmatig eetpatroon: ontbijt en avondeten regelmatig, lunch onregelmatig Dieetgeschiedenis: nee, weegt laatste tien jaar tussen 102-‐105 kg (20-‐30 jaar geleden

72kg, over de jaren heen steeds aangekomen) Berekening dagelijkse energiebehoefte met de Harris en Benedict Formule x de PAL waarde in kcal: (66 + (13,7 x W) + (5,0 x H) -‐ (6,8 x A)) x PAL waarde Energiebehoefte met huidige gewicht= 3639 kcal/dag Energiebehoefte met 10 kg lichter= 3393 kcal/dag W = gewicht in kg (normale lichaamssamenstelling) Soms ook streefgewicht genoemd: QI 22,5 (74kg) H = lengte in centimeters (181cm) A = leeftijd in jaren (55jaar) PAL = factor welke activiteit aangeeft (PAL waarde bij staand werk= 1,8) Dagindeling: Werktijden van de cliënt; meestal tussen 7.00u en 15.00u Ontbijt, Tijd: meestal om 6.00h ontbijt (weekend later) Keren per week


Iedere dag 2 snee Geroosterde zuurdesem boterham Iedere dag 2 10g Roomkaas, bv. St.Moret Iedere dag 2 stuks Tomaten Iedere dag 1 220ml (Half)volle melk T1, Tijd: in de ochtend Keren per week


Iedere dag 1 à 2 150 ml Koffie met een scheut melk en soms suiker Lunch, Tijd: onregelmatige tijden Keren per week


Vijk keer per week

1 stuk Bruine panini met sla en tonijnsalade (op mayonaise basis) (van La Place)

1 Kom Soep (gevarieerd; helder of gebonden)

46

T2, Tijd: onregelmatige tijden Keren per week


5 0 à 3x 200ml Spa rood, soms sinas, in de zomer meer Iedere dag 1 stuk Fruit; gevarieerde soorten T3, Tijd: rond 16.00u thuis Keren per week


5 1 snee Bruine of zuurdesem boterham met plak oude kaas, tomaat, mayonaise en een uitje, zonder boter

Avondmaal, Tijd: rond 18.00u Keren per week


5 2 Grote borden Eten; de maaltijd bestaat uit; 1 à 2 4 Grote

opscheplepels Puree

1 à 2 4 Grote opscheplepels

Gekookte aardappelen

1 4 Grote opscheplepels

Friet

1 4 Grote opscheplepels

Pasta

1x per mnd 4 Grote opscheplepels

rijst

1x per mnd 4 Grote opscheplepels

bami

5 1 2 ons Vlees 5 4 juslepels Jus 1 à 2 1 2 ons Vis 5 4 Grote

opscheplepels Groenten; gevarieerd

Iedere dag 1 220 ml Water Soms op zondag

1 Plank Tapas; salami, tzatziki, olijven, uitjes (dit als maaltijd)

Meteen na het eten;

Iedere dag 1 100 ml Espresso (met een beetje opgeklopte melk) Iedere dag 2 à 3 Snee Witte boterhammen met appelstroop (af en toe met

zoutloze roomboter) Of 2 à 3 Snee Krentenbrood Of 1-‐10 Stuks Chocoladekoekjes T4, Tijd: rond 21.00u Keren per week


2 à 3 1 250 ml Volle boeren yoghurt met twee theelepels suiker 2 In het weekend zoutjes en bier Extra informatie: De producten zijn geregistreerd over een hele week. Hier volgen enkele vragen over inkopen en bereiding om een duidelijker beeld te krijgen van de regelmaat en de invloed van de cliënt op het avondmaal. Inkopen: 80% zelf, 20% partner Bereiding: vier keer per week zelf koken

47

Maaltijdgebruik: thuis (lunch wordt op het werk gekocht) Elke dag warme maaltijd: vijf keer per week, twee keer per week anders (bv. soep of haring) Regelmatig eten: ontbijt en avondeten regelmatig Weekend eten: hetzelfde als door de week Alcohol: vier keer per week meestal twee flesjes bier soms twee glazen

wijn, in het weekend meer flesjes bier (10-‐15 flesjes; 1x per maand een krat)

Checklijst voor een gezond eetpatroon toelichting ja nee soms aanbeveling/opmerking Is het voedingspatroon gevarieerd?


X

Ja


X Ja, cliënt heeft overgewicht. De voedingsmiddelen die hier aan bijdragen zijn het overmatig gebruik van alcohol, grote portie vlees, de extra boterhammen of koekjes na het avondeten


X Ja, de cliënt heeft een fysiek zware baan



X Redelijk, beter om de lunch op een vast tijdstip te nuttigen waardoor het vier uur eetmoment beperkt kan blijven met een stuk fruit en wat drinken


X Ja, verzadigde vetten komen voor in kaas (48+), worst, vet vlees, jus, volle melk-‐producten, koek, snacks en zoutjes. Beter om de volle melkproducten te vervangen door magere producten en de lunch te vervangen door volkoren brood belegd met mager vlees (zoals kip). Probeer ook matig te zijn met worst



X Koekjes bevatten veel transvet, probeer het bij twee koekjes te houden



X Kant en klare soep (uit de kantine, uit blik of een pakje) bevat zeer veel zout, ook kaas, worst, vlees, salades. Probeer verse soep te eten en de hoeveelheid vlees en worst te beperken


X Probeer de hoeveelheid zoetigheid na het eten te beperken, probeer ook zo min mogelijk frisdrank te nemen, maar houdt het bij spa rood of kraanwater



X Met de drie glazen spa rood per dag en de soep erbij is het net voldoende. (Alcohol is niet mee gerekend).

48



X Ja, keurig


X Heel goed, veel groenten en gevarieerd

Eet de cliënt 2 stuks fruit X Indien mogelijk nog een stuk fruit per dag erbij, bijv. bij de lunch of na het avondeten een stuk fruit i.p.v. de boter-‐hammen (fruit is ook zoet)


X Zuurdesembrood bevat veel vezels, dus prima, ik weet niet of de panini volkoren is, advies is om de panini te vervangen door volkorenbrood met daarop vetarmer beleg.



X Keurig



X Een aantal keer per week wordt teveel alcohol gebruikt, probeer het bij 2 glazen per dag te houden. Alcohol bevat veel calorieën en kan ook een oorzaak zijn, samen met vet eten, van het maagzuur

Advies aan de hand van de dietary history: Geachte cliënt, Naar aanleiding van ons gesprek op 25 februari jl., waarbij ik u gevraagd heb naar uw voedingspatroon, heb ik voor u het onderstaande advies opgesteld. Een gezonde voeding dient te voorzien in onze dagelijkse behoefte aan water, eiwitten, vetten, suikers, vezels, vitaminen en mineralen voor het goed functioneren van ons lichaam. Daarbij is een gezond lichaamsgewicht van belang om minder risico te lopen op bepaalde ziektes of aandoeningen. Uw lichaamsgewicht van 104 kg bevindt zich ruim boven een gezond gewicht. U vertelde ook last te hebben van brandend maagzuur. Mijn advies luidt om een afspraak te maken met uw huisarts zodat onderzocht kan worden wat de oorzaak van het brandend maagzuur is. Mogelijk kan uw huisarts u tevens doorverwijzen naar een diëtist om uw lichaamsgewicht omlaag te brengen . Hierbij kan ik dan het volgende adviseren : In het komende half jaar 10 kg afvallen (met uw huidige gewicht en uw arbeidsintensieve baan heeft u per dag 3600 kcal nodig; door uw inname te verlagen naar 3000 kcal per dag zal uw gewicht 1 kg per twee weken afnemen) Dit kan bereikt worden door; -‐ Alcoholgebruik te beperken tot 2 glazen per dag. Alcohol bevat veel calorieën en kan een oorzaak van brandend maagzuur zijn (10 flesjes bier = 1500kcal). -‐ Bij de lunch zuurdesem-‐ of volkorenbrood (bevat veel vezels, goed voor uw darmen) te eten met mager beleg (bv. kipfilet). -‐ Bij het avondeten minder vlees te eten (125 g vlees per dag is de aanbeveling, vlees kan veel vet bevatten). -‐ Na het avondeten i.p.v. het brood of de koekjes een stuk fruit te eten, hiermee kunt u toegeven aan uw zoetbehoefte na het eten, beperkt u de calorie-‐inname en krijgt u tevens iets gezonds binnen (vitaminen en mineralen).

49

-‐ De volle melkproducten te vervangen door magere melkproducten. Door op een rustig tempo (1 kg per twee weken) af te vallen zult u geen hongergevoel krijgen en het daardoor langer volhouden. Om uw nieuwe gewicht straks te kunnen handhaven is het nodig om uw huidige voedingspatroon aan te passen aan een patroon met minder vet en alcohol. Ik hoop u voldoende geïnformeerd te hebben, mocht u nog vragen hebben dan hoor ik het graag. Met vriendelijke groet, Anita Hellemons [email protected] Dietary History registratie (document voor bijlage) Anamnese afgenomen door: Martina de Haan Persoonsgegevens: Naam: deze wordt niet genoemd in verband met privacy Geslacht: m Geboortedatum: 1957 Sociale gegevens: Leefsituatie: getrouwd, geen inwonende kinderen Beroep: machinist Activiteit: voorheen 3 a 4 keer per week sporten door beenbreuk gestopt, wil weer opstarten met sporten. Iedere dag wandelen met de hond ca 30 minuten. Medische gegevens/ antropometrie (indien bekend): Lengte: 1,78m Gewicht: 89 kg BMI: 28,1 (BMI tussen de 25 en 30 = overgewicht) Cholesterol gehalte: is laag, geen waarde bekend Bloeddruk: iets boven normaal Medicatie: gebruikt asacol (voor chronische darmontsteking) bijzonderheden: chronische ontsteking aan de dikke darm (colitis ulcerosa) vanaf 1990 al deze symptomen. werkt daarom met meer regelmaat dan andere machinisten. aanvang diensten na 13.00 en einde diensten uiterlijk 2.00 uur eet op vaste momenten, niet op de ingeroosterde schafttijden eet ca 5 jaar op deze manier, is daarmee ca 10 kg afgevallen (vrouw werkt bij sportschool, is bewust bezig met voedsel. bert moest hier in eerste instantie aan wennen, maar voelt zich nu fitter, slaapt beter) Paramedische gegevens: Kauwproblemen: nee Regelmatig eetpatroon: ja Dieetgeschiedenis: nee Berekening energiebehoefte met de Harris en Benedict Formule: (66 + (13,7 x W) + (5,0 x H) -‐ (6,8 x A)) x PAL Energiebehoefte met huidig gewicht (89 kg): 3051 kcal/per dag Energiebehoefte met 10 kg (79kg) lichter (BMI = 25): 2818 kcal/per dag W = gewicht in kg (normale lichaamssamenstelling) Soms ook streefgewicht genoemd: QI 22,5= 89kg(huidige gewicht) H = lengte in centimeters=178cm A = leeftijd in jaren= 56 PAL= 1,7aangehouden (zittend werk afgewisseld met rondlopen met weinig of geen beweging in vrije tijd)

50

Dagindeling: Cliënt staat iedere dag op om ca 8.30 (ook in het weekend, de hond moet dan uit) Ontbijt, Tijd: 8-‐30 koffie -‐9.00 ontbijt Keren per week


Iedere dag 1 250 ml Koffie met stevia Iedere dag 1 35 g brinta Iedere dag 1 250 ml Halfvolle melk T1, Tijd: 9.00-‐13.00 Keren per week


Iedere dag 2 250 ml Koffie met stevia Lunch, Tijd: 13.00 is warme maaltijd, thuis of wordt meegenomen naar werk en opgewarmd in magnetron Keren per week


6 x per week

1 1 diep bord vol (200 g groente en 200 g pasta of rijst 1 maaltijd ca 600 kcal met kaas ed)

Maaltijd bestaande uit: Pasta of rijst (volkoren pasta, penne met spelt, risotto, pandanrijst of zilvervliesrijst) Koffie met stevia roergebakken (in olijfolie) gemengde groenten (courgette, paprika, tomaten, aubergine vleesvervangers (valess of falafel) of kipfilet en rundvlees af en toe vis (tonijn op water, gerookte zalm, pangiasfilet) Aangevuld met:

3 eetlepels (45g)

pecorino bij pasta en risotto

25 g pesto bij pastasauzen 25 ml mix voor woksaus en ketjap bij kipgerechten 50 mg roomkaas bij zalmgerechten

1 x per week

1 Diep bord Snackbar portie Diep bord

maaltijdsoep met brood of patat oorlog met frikandel speciaal of stamppot met ????????

Iedere dag 1 250 ml Halfvolle melk Iedere dag 1 150 g Vla, kwark T2, Tijd: verdeeld tussen 14.00 en 17.30 Keren per week


Iedere dag 2 250 ml Koffie of thee met stevia Iedere dag 1 stuk Fruit minneola, appel of peer Avondmaal, Tijd: 17.30-‐18.00 meestal onderweg, is een broodmaaltijd Keren per week


Bijna iedere dag

4 snee Meergranen brood of zuurdesem

4 5 g Halfvolle roomboter 1 30 g Geitenkaas voorgesneden plak verdeeld over twee

boterhammen

51

2 15 g Magere vleeswaren zoals rosbief, kalkoen filet of kipfilet.

1 keer per week

2 15 g Corned beef ipv magere vleeswaren

Ca 1 keer per maand

Pannenkoeken met kaas (milner) gebakken in margarine of tosti met kaas en salami gebakken in tosti ijzer



Iedere dag 2 250 ml Koffie met stevia Iedere dag 1 stuk Fruit minneola, appel of peer Iedere dag 1 25 g peperkoek Iedere dag 1 220 ml rivella De producten zijn geregistreerd over een hele week. Hier volgen enkele vragen over inkopen en bereiding om een duidelijker beeld te krijgen van de regelmaat en de invloed van de cliënt op het avondmaal. Inkopen: partner Bereiding: meestal partner Maaltijdgebruik: thuis, indien niet thuis wordt een maaltijd van thuis meegenomen Elke dag warme maaltijd: ja REGELMATIG ETEN: NEE Weekend eten: zelfde als door de weeks Alleen op vrije avonden in het weekend wordt er een uitzondering gemaakt met nootjes, chips, appelgebak, cakejes ed (komt 40% van de weekenden voor 2 keer in de vijf weken) Alcohol: 2 keer in de 5 weken één flesje speciaal bier Checklijst voor een gezond eetpatroon toelichting ja nee soms aanbeveling/opmerking Is het voedingspatroon gevarieerd?


X

Ja er wordt afwisselend gegeten, ook wordt er afgewisseld tussen vlees en vegetarische producten


X Uit de anamnese komt naar voren dat er over het algemeen niet teveel wordt gegeten, Echter de cliënt heeft wel overgewicht. Het is niet helemaal duidelijk hoe vol het diepe bord wordt geschept. Voor het overige wordt er alleen in de weekenden waar in niet wordt gewerkt uit de band gesprongen.


X Er wordt gewandeld met de hond, er wordt op dit moment niet gesport



X De cliënt nuttigt de hoofd maaltijden op vaste tijden, de tijden van de tussendoortjes zijn afhankelijk van het dienstrooster


De inname van vet is gesteld op 20-‐40en% en bij overgewicht 20-‐

X Hoeveel verzadigd vet zit in: 1 plak Peperkoek 0 g 30 gKipfilet beleg: 0,3g

52

35en% waarvan max hooguit 10% er van mag bestaan uit verzadigd vet (bij een bmi van 25 is dit max 282 kcal zijn of 31 g)

Cornedbeef: 1,5 g 100g kipfilet: 1 g 30 g geitenkaas: 6,6 g 250ml melk: 2,5 g 4 boterhammen met halfvolle roomboter: 4,4g 3 eetl Peccerino: 8,2 g Niet alles wordt tegelijk gegeten, er wordt goed rekening gehouden met de keuze van producten



X Nee er worden weinig snacks gegeten en bijna geen koekjes



X Er wordt geen natrium toegevoegd bij de bereiding en weinig gebruik gemaakt van kant en klare producten of instant poeders. Roerbakmixen en bouillonblokjes kunnen ook nog veel zout bevatten. Het is niet duidelijk hoeveel de cliënt hier van gebruikt


X Er worden bijna geen zoete snacks gegeten en geen suikerrijke frisdranken of sapjes gedronken. Als zoetmiddel wordt stevia gebruikt



Ja er wordt over de hele dag voldoende gedronken. Vooral veel koffie (soms 7 grote koppen op een dag) Tijdens werktijden is de hoeveelheid vocht afhankelijk van de tijd die er is op stations. Dit kunnen dus ook twee koppen minder zijn, maar dan wordt er nog steeds voldoende gedronken. Een algemene waarschuwing voor cafeïne geldt voor personen met oa hart-‐ en vaatziekten. Volwassenen die gevoelig zijn voor cafeïne wordt aangeraden zich te beperken tot ongeveer 400 mg cafeïne per dag. Dat komt neer op ca. 5 kopjes koffie.



X Ja, de brinta wordt met melk bereid, tijdens de lunch wordt er melk gedronkenen als toetje een schaaltje zuivel. Er wordt kaas gegeten volgens de aanbeveling.


X Dit is niet helemaal duidelijk, maar ik schat in van wel, er wordt vaak met meerdere groenten gekookt.

Eet de cliënt 2 stuks fruit X

53


X Er wordt meestal voor de volkoren producten gekozen. De dag wordt gestart met Brinta, dat ook veel vezels bevat



X Er wordt ca 1 keer per week vis gegeten, maar weinig vette vis. Vis bevat Omega-‐3-‐vetzuren Er zijn sterke aanwijzingen dat vette vis, extra bescherming geeft tegen hart-‐ en vaatziekten. Vis kan ook goed worden gegeten bij de broodmaaltijd.



X

Advies aan de hand van de dietary history: Geachte cliënt, Naar aanleiding van ons gesprek over uw voedingspatroon op 20 maart 2013 heb ik voor u het volgende advies opgesteld. Gezond eten draagt bij aan een goede gezondheid. Gezonde voeding bevat voldoende eiwitten, vetten, koolhydraten, vezels, vitaminen, mineralen en vocht. U bent een bewuste eter, dit mede dankzij uw echtgenote en u eet gezond en gevarieerd. Uw gewicht is echter wel te hoog. De berekening voor de energiebehoefte geeft aan dat u op dit moment een energiebehoefte hebt van 3051 kcal/per dag, hiermee wordt uw huidige gewicht in stand gehouden. Om op een beter gewicht uit te komen passend bij uw lengte zou het verstandig zijn om 10 kg af te vallen. Hiervoor volstaat een energiebehoefte van 2818 kcal/per dag (met de huidige activiteit). Ook kwam tijdens het gesprek naar voren dat u wel vis eet, maar niet zo vaak als dat het voedingscentrum adviseert namelijk: twee keer per week vis waarvan 1 keer per week vette vis. u hebt al gedurende een lange tijd een chronische ontsteking aan de dikke darm (colitis ulcerosa). hiervoor hebt u al veel artsen en specialisten geraadpleegd . wellicht kunt u in overleg met uw huisarts toch nog een afspraak met een diëtist maken om te kijken of er met behulp van aanpassingen in uw voeding iets aan de klachten kan worden gedaan. Naar aanleiding van bovenstaande adviseer ik u het volgende: Verlaag uw gewicht. Doordat u uw voedingspatroon en bewegingspatroon is aangepast bent u al afgevallen. U bent gestopt met sporten omdat u een gebroken been had. Om weer af te vallen is het verstandig om weer te gaan sporten. Hierdoor neemt u energiebehoefte weer toe. Ten aanzien van uw voeding kunt u nog de volgende afwegingen maken. Halvarine in plaats van halfvolle roomboter 30+ kaas in plaats van geitenkaas Als er kaas wordt gegeten bij de warme maaltijd, sla dit dan over bij de broodmaaltijd

54

Magere yoghurt in plaats van vla Eet twee keer per week vis waarvan 1 keer per week vette vis. Ik hoop u zo voldoende geïnformeerd te hebben, mocht u nog vragen hebben dan hoor ik het graag. Met vriendelijke groet, Martina de Haan [email protected] Aanbevolen soorten en hoeveelheden voedingsmiddelen per dag, volgens richtlijnen goede voeding. productgroep

mannen vrouwen

19-‐50jr

51-‐70jr 19-‐50jr 51-‐70jr zwanger lacterend

groenten 200 g 4 opschep-‐ lepels

200 g 4 opschep-‐ lepels





fruit 200 g 2 stuks

200 g 2stuks

200 g 2stuks

200 g 2stuks

200 g 2stuks

300 g 3stuks

brood 245 g 7 sneetjes

210 g 6 sneetjes

210 g 6 sneetjes

175 g 5 sneetjes

210 g 6 sneetjes

280 g 8 sneetjes

aardappelen, rijst, pasta, peulvruchten

250 g 5 aard-‐appelen/ opschep-‐lepels






melk(producten) 450 ml 500 ml 450 ml 550 ml 450 ml 450 ml kaas 1,5 plak

30g 1,5 plak 30g

1,5 plak 30g

1,5 plak 30g

1,5 plak 30g

1,5 plak 30g

vleeswaren, vis kip, eieren en vleesvervangers

100-‐125g 100-‐125g 100-‐125g 100-‐125g 125-‐150g 125-‐150g

halvarine 35 g 5g/sneetje

30 g 5g/sneetje

30 g 5g/sneetje

25 g 5g/sneetje

30 g 5g/sneetje

40 g 5g/sneetje

bereidingsvetten 15 g 1 eetlepel

15 g 1 eetlepel

15 g 1 eetlepel

15 g 1 eetlepel

15 g 1 eetlepel

15 g 1 eetlepel

dranken 1,5-‐2 liter 1,5-‐2 liter 1,5-‐2 liter 1,5-‐2 liter 1,5-‐2 liter 2-‐2,5 liter Referentiegewichten en -‐lengtes Leeftijdsgroep categorie

referentiegewicht, kg jongens/mannen

referentiegewicht, kg meisjes/vrouwen

referentielengte, cm jongens/mannen

referentielengte, cm meisjes/vrouwen

14 t/m 18 jaar 65 59 178 169 19 t/m 30 jaar 75 64 182 168 31 t/m 50 jaar 72 62 179 166 51 t/m 70 jaar 74 64 176 163 71 jaar en ouder

74 63 172 159

Zwangere vrouwen

-‐ 68 -‐ 167

55

Lacterende vrouwen

-‐ 64 -‐ 167

Bron: Voedingsnormen energie, eiwitten, vetten en verteerbare koolhydraten, p. 38, Gezondheidsraad 2001

56

IX PLAN VAN INFORMEREN

Voorbeelden van placemats

57

Voorbeelden van hoe een product kan worden gepromoot in de kantine tijdens themaweek

58

IIX AFNAME PRODUCTEN

Product Gemiddelde afname per maand

Product Gemiddelde afname per maand

Drank

Frisdranken

Coca cola/fanta/sprite blik 330 ml. 300

Coca cola/fanta/sprite pet 500 ml. 46

Aquarius pet 500 ml. 9 Red bull blik 330 ml. 150

Fernandes blik 330 ml. 300 Chaudfontain 500 ml. 16 Zuivel

Biologische halfvolle melk 250 ml 60

Biologische karnemelk 250 ml. 58

Karnemelk halfvolle 250 ml 600 Melk halfvolle 250 ml. 600 Chocomel blik 14 Vifit 250 ml. 36 Optimel 250 ml. 91 Vifit 500 ml. 23 Optimel 500 ml. 23

Sappen vers Sinassappelsap vers 250 ml. 23

Eten Soepen Luxe gebondensoep 170 Soep helder 936 Soep gebonden 679 Brood Brood van de plank 152 Boterham wit 41 Boterham bruin/volkoren 226 Zachte bol wit/bruin 350 Ciabatta 10 Keizerbroodje 10 Krenten/rozijnen bol 30 Croissant 17 Meergranenbol 5 Pistolet wit bruin 189 Knackerbrood 4 Roggenbrood 4 Belegde broodjes Belegde broodjes hartig Waldkornbroodje krabsalade 5 Baguette pate 4 Pistolet salade 30 Krentenbol kaas 30 Saucijzijnbroodje 76 Crosstini's 146 Kaasbroodje 59 Tosti 56 Panini mozarella/tomaat 30 Baguette van de dag 40 Pistolet ham/kaas 120 Pistolet kaas 120 Belgde broodjes zoet

59

Appelflap 30 Warme snacks Kipcorn 150 Frites 300 Carrero 60 Ribster 0 Groentenkroket 4 Loempia kip 8 Kroket gewoon 162 Frikandel 162 Kaassoufle 162 Goulash/satekroket 10 Bamiblok 3 Kibbeling/visnuggets 6 Gebakken ei 20 Boerenomelet 0 Uitsmijter 300 Gehaktbal 155 Fruit Banaan 5 Appel 6 Sinaasappel 3 Kiwi 4 Fruitsalade vers 18 Broodbeleg Broodbeleg hartig Kaas light 3 Komijnen kaas 15 Kaas belegen 18 Kaas jong 44 Kaas oud 10 Kaas extra belegen 2 Mosterd-‐kaas 3 Cantadou St.Moret 4 Slankie 3 Achterham 12 Cervelaat 3 Corned beef 11 Varkenslever 1 Kipfilet/kipfilet tuinkruiden 52 Leverkaas 11 Salami 14 Roompate 2 Rookvlees 26 Gekookte ei 131 Pate cupje 9 Filet americain 26 Ossenworst 16 Saks mini worst 2 Broodbeleg zoet Hagelslag melk 1 Hagelslag melk 1 jam 10 Chocopasta 0 Pindakaas Broodbeleg boter Roomboter 27 Becel light 64 Zuivel Mona boordelvol 30 Polderland kwark 1 Zuivelhoeve muesli yoghurt 9 Mondelice fruity low-‐fat 18 Broodsalades Huzarensalade 12 Kipkerrie salade 10 Eiersalade 16 Tonijnsalade 13 Rauwkost vers Gemixte salade 30 Rauwkost mix 50 Pasta salade 30 Tomaat per stuk 40 Sauzen Mayonaise 300 Ketchup 0 Kerrieketchup 0 Mosterd 47 Dressing cup heinz 2 Satesaus per portie 120 Candybars en snoep

60

Balisto 2 Bounty 3 Kitkat 2 Twix 6 Mars 3 Snickers 3 Rolo 4 M&M 4 Winegums 1 Mintdropjes 4 Schoolkrijt 2 Mentos mint 3 Kauwgum 2 Stroopwafel kanjer 3 Liga evergreen 9 Sultana 9 Snelle jelle kruidkoek 4

Product Gemiddeld per

maand Product Gemiddeld per maand

Drank Frisdranken Coca cola/fanta/sprite blik 330 ml. 300

Coca cola/fanta/sprite pet 500 ml. 46

Aquarius pet 500 ml. 9 Red bull blik 330 ml. 150 Fernandes blik 330 ml. 300 Chaudfontain 500 ml. 16 Zuivel Biologische halfvolle melk 250 ml 60

Biologische karnemelk 250 ml. 58

Karnemelk halfvolle 250 ml 600 Melk halfvolle 250 ml. 600 Chocomel blik 14 Vifit 250 ml. 36 Optimel 250 ml. 91 Vifit 500 ml. 23 Optimel 500 ml. 23

Sappen vers Sinassappelsap vers 250 ml. 23

Eten Soepen Luxe gebondensoep 170 Soep helder 936 Soep gebonden 679 Brood Brood van de plank 152 Boterham wit 41 Boterham bruin/volkoren 226 Zachte bol wit/bruin 350 Ciabatta 10 Keizerbroodje 10 Krenten/rozijnen bol 30 Croissant 17 Meergranenbol 5 Pistolet wit bruin 189 Knackerbrood 4 Roggenbrood 4 Belegde broodjes Belegde broodjes hartig Waldkornbroodje krabsalade 5 Baguette pate 4 Pistolet salade 30 Krentenbol kaas 30 Saucijzijnbroodje 76 Crosstini's 146 Kaasbroodje 59 Tosti 56 Panini mozarella/tomaat 30 Baguette van de dag 40 Pistolet ham/kaas 120 Pistolet kaas 120

61

Belgde broodjes zoet Appelflap 30 Warme snacks Kipcorn 150 Frites 300 Carrero 60 Ribster 0 Groentenkroket 4 Loempia kip 8 Kroket gewoon 162 Frikandel 162 Kaassoufle 162 Goulash/satekroket 10 Bamiblok 3 Kibbeling/visnuggets 6 Gebakken ei 20 Boerenomelet 0 Uitsmijter 300 Gehaktbal 155 Fruit Banaan 5 Appel 6 Sinaasappel 3 Kiwi 4 Fruitsalade vers 18 Broodbeleg Broodbeleg hartig Kaas light 3 Komijnen kaas 15 Kaas belegen 18 Kaas jong 44 Kaas oud 10 Kaas extra belegen 2 Mosterd-‐kaas 3 Cantadou St.Moret 4 Slankie 3 Achterham 12 Cervelaat 3 Corned beef 11 Varkenslever 1 Kipfilet/kipfilet tuinkruiden 52 Leverkaas 11 Salami 14 Roompate 2 Rookvlees 26 Gekookte ei 131 Pate cupje 9 Filet americain 26 Ossenworst 16 Saks mini worst 2 Broodbeleg zoet Hagelslag melk 1 Hagelslag melk 1 jam 10 Chocopasta 0 Pindakaas Broodbeleg boter Roomboter 27 Becel light 64 Zuivel Mona boordelvol 30 Polderland kwark 1 Zuivelhoeve muesli yoghurt 9 Mondelice fruity low-‐fat 18 Broodsalades Huzarensalade 12 Kipkerrie salade 10 Eiersalade 16 Tonijnsalade 13 Rauwkost vers Gemixte salade 30 Rauwkost mix 50 Pasta salade 30 Tomaat per stuk 40 Sauzen Mayonaise 300 Ketchup 0

62

Kerrieketchup 0 Mosterd 47 Dressing cup heinz 2 Satesaus per portie 120 Candybars en snoep Balisto 2 Bounty 3 Kitkat 2 Twix 6 Mars 3 Snickers 3 Rolo 4 M&M 4 Winegums 1 Mintdropjes 4 Schoolkrijt 2 Mentos mint 3 Kauwgum 2 Stroopwafel kanjer 3 Liga evergreen 9 Sultana 9 Snelle jelle kruidkoek 4

De gezone bedrijfkantine. Reorganisatie bedrijfkantine NS

Documents

Transcript of De gezone bedrijfkantine. Reorganisatie bedrijfkantine NS