IMPASSES BIJ TRANSITIE JEUGDZORG &

EXTRAMURALE AWBZ

ERIK BEEMSTER DIRECTEUR QUEESTE

e.beemster@queeste.nl

Samenvatting presentatie: 1. De samenleving vraagt reorganisatie van de zorg. 1. Reorganisatie zorg vraagt secuur verander-

management. 1. Over de impasses tijdens deze verander-opgave.

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ 2

1. De samenleving vraagt een reorganisatie van de zorg. • Om de zorg betaalbaar te houden en daardoor duurzaam te maken is

reorganisatie van de zorg nodig. • De beoogde transitie van extramurale AWBZ en jeugdzorg naar

gemeenten is hiervan een onderdeel. • Wat is van belang om dit succesvol te laten verlopen?

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

3

2. Reorganisatie zorg vraagt secuur verander-management

• Het gaat om een sektoroverstijgende verandering en het gaat alle aspecten van een organisatie aan (structuur, medewerkers en cultuur).

• Dit vraagt verander-management waarin alle belanghebbenden actief en gelijkwaardig bij het proces betrokken worden, betreffende vier kernvragen: waarom er iets moet veranderen, wat dan, hoe en met wie?

• De veranderopgave vraagt een ‘co-creërende’ stemming aan deze ‘ronde tafel’ met alle betrokkenen (dus niet dat het einddoel al bekend is).

• De overheid (gemeente) kan hierin het beste regie voeren. • De klassieke valkuil is dat dit vormgegeven wordt door ‘weten en dicteren’. • De klassieke reactie bij de anderen is weerstand. • Om dit proces weer vlot te trekken is het nodig om van elkaar te weten

wat de achterliggende dynamiek van elkaars gedrag is.

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

4

De urgentie… WAAR STAAT DE ZORG VOOR?

De RVZ schrijft in ‘Perspectief op gezondheidszorg 2020’ (2010) over: • twee drijvers: de toenemende zorgvraag en medische mogelijkheden, • twee remmers: de crisis (minder geld) en oplopend tekort personeel.

Het gaat om meer/minder,

maar het gaat uiteindelijk vooral om anders = duurzaam

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

5

Dit vraagt een herstructurering/verandering op vier terreinen: 1. dat van de gezondheid van de burger, van risicogroepen en van de

zorgvraag van de patiënt, 2. dat van de professionele zorgarbeid, 3. dat van het stelsel van zorgvoorzieningen (en de omgeving van het

stelsel), 4. dat van de sturing en de besturing van de zorgsector.

Dit is een verandering van de 3de orde!

Presentatie Erik Beemster over impasses voor

bestuurders bij reorganisatie van de zorg 6

Veranderorde in tijd (Marco de Witte)

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

7

Als de urgentie duidelijk is wát moet er dan veranderen?

Eén van de oplossingen:

Transitie extramurale AWBZ en jeugdzorg naar

gemeenten

Als dit een oplossing is voor de urgentie, hóe wordt dit het meest succesvol?

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

8

De traditionele aanpak in verandermanagement (Homan, 2005)

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

9

Belangrijkste belanghebbenden bij deze transitie: 1. de zorgvrager 2. de samenleving/burger 3. de zorgverlener 4. de financiers/overheid

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

10

Dit vraagt een ‘ronde tafel gesprek’

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

11

Welke mensen heb je aan deze tafel nodig? Dat vraagt van alle kanten een stap naar het midden. Veranderingen van de 1ste orde: vraagt managers (controleren en beheren) Veranderingen van de 2ste orde: vraagt leiders (verbinden) Veranderingen van de 3ste orde: vraagt ‘verlichte’ bestuurders die het gemeen schappelijke doel voor ogen hebben, gericht op samenhang, participatie en duurzaamheid. Juist die laatste groep mensen hebben we aan de ronde tafel nodig!

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

12

Het vraagt ook kennis van wetmatigheden bij veranderprocessen. 70% van de organisatieveranderingen lopen vroegtijdig vast! Een veranderproces kent acht fases die goed begeleid dienen te worden (Kotter). Bij stagnatie dient telkens de noodzaak van de verandering weer vastgesteld te worden. “Zijn we het nog met elkaar eens dat we willen veranderen?” Een veranderproces begint bij de waaromvraag, en pas als die goed beantwoord wordt volgen de vragen: • “wat moet er dan veranderen?” • “hoe moet dat veranderen?” • “wie moet er veranderen?” Dit doe je mét elkaar samen.

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

13

Wat is er nodig om dit samen te doen?

Verbinding

Dit vraagt: Interesse, elkaar zien en leren kennen

in elkaars positie

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

14

Alle deelnemers aan de ronde tafel hebben verschillende belangen 1. belangen van de zorgvrager 2. belangen van de samenleving/burger 3. belangen van de de zorgverlener 4. belangen van de financiers/overheid

Het organiseren en besturen van de zorg vindt plaats binnen een context met sterk divergerende krachtenvelden vanwege vaak conflicterende eisen van deze verschillende krachten, inclusief toenemende en haast onoverbrugbare tegenstellingen. Dit houdt het volgende in:

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

15

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

16

Hoe kunnen deze inzichten de belanghebbenden rondom de transitie

helpen om uit impasses te blijven/komen?

• Kennis en constructief werken met ingrediënten/wetmatigheden uit

verander-management.

• Regie door overheid (gemeente) en pas op voor eigen

belangenverstrengeling.

• Rondetafelgesprek waarbij het volgende van belang is:

o interesse voor elkaar

o Inzicht in en respect voor de positie van alle belanghebbenden in de

4 krachtenvelden

o Een suggestie is om gebruik te maken van het Theory U model van

Otto Scharmer om tot optimale co-creatie te komen betreffende

deze kwestie (zie hierna).

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

17

Presentatie Erik Beemster over impasses bij

transitie jeugdzorg en EM AWBZ

18

Het model Theory U van Otto

Scharmer is een manier om met

veranderingen om te gaan waarbij

het nodig is om niet te snel tot actie

over te willen gaan en waar met

meerdere belanghebbenden wikkend

en wegen om moet worden gegaan

met wat de toekomst vraagt van die

betreffende kwestie. In feite is dit

model dus uiterst geschikt bij de

zogenaamde 3de orde vraagstukken.

Er zijn vele tegenkrachten die de

weg naar beneden (links)

tegenhouden.

Beneden vindt de co-creatie plaats.

Daar worden de meest duurzame

ingevingen en oplossingen gevonden

voor serieuze vraagstukken.

Op de weg naar boven (rechts) zijn

er ook tegenkrachten waardoor men

verleidt wordt om te snel tot

handelen over te gaan.