9 789033 486104

Cedric Ryngaert (red.)

De Gespecialiseerde Organisaties

van de Verenigde Naties

Onder de paraplu van de Verenigde Naties zijn een groot aantal autonome ‘Gespeci-aliseerde’ Organisaties actief die een grote impact hebben op ons dagelijks leven op diverse terreinen zoals gezondheid, telecommunicatie, industrialisering en onder-wijs. Dit boek wenst de structuren en bevoegdheden van deze organisaties, en de po-litieke ontwikkelingen die deze organisaties hebben doorgemaakt, op overzichtelijke wijze in kaart te brengen. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de rol die Vlaan-deren en België spelen in deze organisaties, alsook naar de stem van Vlamingen die bij deze organisaties werken.

Komen aan bod: Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), Wereldgezondheidsor-ganisatie (WHO), Wereldbank, Internationaal Muntfonds (IMF), Organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO), Universele Postunie (UPU), Inter-nationale Telecommunicatie Unie (ITU), Internationale Organisatie voor Burger-luchtvaart (ICAO), Organisatie voor Voedsel en Landbouw (FAO), Internationaal Fonds voor Landbouwontwikkeling (IFAD), Wereldorganisatie voor Intellectuele Eigendom (WIPO), Internationale Maritieme Organisatie (IMO), Wereld Meteoro-logische Organisatie (WMO), Industriële Ontwikkelingsorganisatie (UNIDO), en Wereld Toerisme Organisatie (UNWTO). Dit overzicht wordt aangevuld met het In-ternationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA) en de Wereldhandelsorganisa-tie (WTO), organisaties die weliswaar formeel geen Gespecialiseerde Organisaties van de VN zijn, maar niettemin een grote rol spelen in het beheer van globale pu-blieke goederen.

CEDRIC RYNGAERT is docent internationaal recht aan de K.U.Leuven en hoofd-docent internationaal recht aan de Universiteit Utrecht. Hij is ondervoorzitter van de Vereniging voor de Verenigde Naties (VVN).

WERELDVISIE nr. 9

Ced

ric Ryn

gaert (red.)

De G

especialiseerde Organ

isaties van de Veren

igde Naties

MET DE STEUN VANDE VLAAMSE OVERHEID

Dit project werd uitgevoerd met de fi nanciële steun van de Vlaamse Regering. De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor de inhoud van deze uitgave.

9

DE GESPECIALISEERDE ORGANISATIES VAN DE VERENIGDE NATIES: INLEIDENDE OPMERKINGEN

Neri Sybesma-Knol, erevoorzitter VVN en emeritus hoogleraar internationaal recht Vrije Universiteit Brussel

De Preambule van het Handvest

De Preambule, de inleiding van het Handvest van de Verenigde Naties noemt als eerste

doelstelling van de Organisatie:

komende geslachten te behoeden voor “de gesel van de oorlog die tweemaal in ons –

leven onnoemelijk leed over de mensheid heeft gebracht”.

Maar daarnaast worden er nog andere ideeën in verwoord die volgens de auteurs cruci-

aal zijn om tot een vreedzame internationale samenleving te komen:

het bevestigen van vertrouwen in de fundamentele rechten van de mens, in de waar- –

digheid en de waarde van de menselijke persoon;

het handhaven van respect voor het internationaal recht en het nakomen van de –

verplichtingen die daaruit voortvloeien;

het bevorderen van sociale vooruitgang en van hogere levensstandaarden overal in –

de wereld.

Deze ideeën vormen de grondslag voor het systeem van de Gespecialiseerde Organisa-

ties van de Verenigde Naties. Maar voor de oorsprong ervan moeten we al verder terug-

gaan, naar de Volkenbond.

Lessen uit het experiment van de Volkenbond

De Volkenbond, voorloper van de Verenigde Naties en opgericht na de Eerste Wereld-

oorlog, heeft de dreigingen van de jaren dertig en het uitbreken van de Tweede Wereld-

oorlog weliswaar niet kunnen voorkomen. Maar toch heeft hij meer bijgedragen tot

INTERNATIONALE ARBEIDSORGANISATIE

35

geven is op dit niveau. Het biedt de kans om mondiaal op een gestructureerde manier

overleg te plegen tussen staten en de betrokken sociale partners. Dit heeft een positieve

invloed op de uitkomsten van dit overleg, doordat zij geworteld zijn in een breed gedra-

gen consensus. De fundamentele uitdaging voor de ILO is dan ook om dit potentieel

tijdens de huidige periode van politiek-economische mondialisering opnieuw te beves-

tigen en in de praktijk om te zetten.15

Technische fiche ILO

Naam: Internationale Arbeidsorganisatie (International Labour Organization, ILO)

Oprichting: 1919, als deel van de Vrede van Versailles

Doelstelling: “Sociale rechtvaardigheid (is) essentieel (...) voor een universele en duurzame vrede” (Constitutie van de ILO, Preambule)

Hoofdzetel: Genève, Zwitserland

Aantal lidstaten: 183

Bestuursstructuren: drie organen:Internationale Arbeidsconferentie ( – International Labour Conference)Raad van Bestuur ( – Governing Body)Internationaal Arbeidsbureau (ILO – Office)

Personeel: circa 1700 vaste werknemers

Budget: 320 miljoen US$ (zonder vrijwillige of speciale bijdragen)

Belgische bijdrage (2010-2011): 4 288 411 CHF (cf. 5 069 044,89 US$)

KAREN VAN LAETHEM

58

Structuur

Bij zijn oprichting in 1945 kreeg het IMF een innovatieve bestuursstructuur, uniek in

de geschiedenis van de internationale samenwerking. Het IMF kent vier belangrijke

bestuursorganen: de Board of Governors, de Executive Board, en twee ministeriële comi-

tés, het International Monetary and Financial Committee (IMFC) en het Development Committee.4

Board of Governors

IMFC

Executive Board

ManagingDirector

Countryauthorities

Staff

Informs, advises,reports to

Advises informally

Advises informally

Advises informally

Stylized view of IMF Governance

Delegates power to

G-7G-20G-24

Formally selects,oversees, reviewsdecisions of Chairs

ConductsSurveillance

Appoints/dismisses, manages

Surveillancediscussions,

policy advice,technical assistance

Appointor elect

Representation

Informally providesguidance to

Representation

Representation

Advises

Het belangrijkste beslissingsorgaan binnen het IMF is de Board of Governors. Elke lid-

staat benoemt één Governor (doorgaans de Minister van Financiën of de Voorzitter

van de Centrale Bank) en één vervanger, de Alternate Governor. De Board of Governors

KATRIEN MEUWISSEN

168

Naast een theoretisch overzicht van de WTO geeft dit hoofdstuk verschillende inzich-

ten weer gebaseerd op een telefonisch interview met een expert ter zake.

Doelstellingen

De Preambule van de Overeenkomst tot oprichting van de WTO (Stat. WTO) beschrijft

de doelstellingen van de organisatie, met name: de algemene levensstandaard verhogen, in-

komen en vraag standvastig doen stijgen, en de handel en productie van goederen en dien-

sten uitbreiden. De promotie van vrijhandel door wederkerige overeenkomsten is slechts

een middel om deze doelen te bereiken. Bovendien specificeert de Preambule dat deze

doelstellingen bewerkstelligd moeten worden in overeenstemming met duurzame ontwik-

keling, bescherming en bewaring van het milieu en overeenkomstig de respectieve no-

den en gevoeligheden op de verschillende niveaus van economische ontwikkeling. Verder

wordt ook expliciet gesteld dat getracht moet worden ontwikkelingslanden een deel van de

groei toe te bedelen, overeenkomstig de noden van hun economische ontwikkeling.

Terwijl de Overeenkomst tot Oprichting van de WTO het institutionele kader van de

organisatie schept, bevatten de annexen van het Stat. WTO de eigenlijke regels die de

internationale handel reguleren. De annexen bevatten reguleringen met betrekking tot

de handel in goederen (waarvan de GATT de belangrijkste zijn), de handel in dien-

sten en de handel met betrekking tot intellectuele eigendomsrechten. Handelsovereen-

komsten in het kader van de WTO worden gesloten overeenkomstig twee algemene

principes: enerzijds het principe van vrije markttoegang en anderzijds het principe van

non-discriminatie.

Structuur

Artikel IV Stat. WTO regelt de structuur van de WTO en bepaalt haar organen, met

name: de Ministeriële Conferentie, de Algemene Raad en het Secretariaat onder leiding

van een Directeur-generaal. Het hoofdorgaan van de WTO is de Ministeriële Confe-

rentie, die ten minste om de twee jaar bijeenkomt en bestaat uit vertegenwoordigers

van alle leden, in principe de ministers van buitenlandse handel. De Algemene Raad is

belast met het dagelijkse werk, en komt een twaalftal keer per jaar samen. Ook de Alge-

mene Raad bestaat uit vertegenwoordigers van alle leden, in principe ambassadeurs en

hoofden van delegaties te Genève. De Algemene Raad treedt bovendien op als Orgaan

voor Geschillenbeslechting (Dispute Settlement Body), of als Orgaan voor de Toetsing