Fraude komt in vele gedaantes en in alle maat-schappelijke geledingen voor. Er gaat geen dag voorbij of de media informeren ons over weer een nieuwe vorm. Door daarop op een ‘klassieke wijze’ te blijven reageren, zal er weinig aan deze praktijk veranderen. Mede daarom gaan er steeds meer stemmen op het strafrecht niet meer als ‘ultimum remedium’ maar als ‘optimum remedium’ in te zetten. Niet meer als ‘laatste redmiddel’, maar als ‘optimaal instrument’ om het fraudeverschijnsel op een vernieuwende wijze tegemoet te treden.

Binnen de bestaande juridische kaders kan veel effectiever gebruik worden gemaakt van talloze strafrechtelijke mogelijkheden. Niet alleen door opsporingsdiensten en justitie, ook door degene die daar zelf een direct belang bij heeft: de benadeelde van het strafbare feit, zoals financiële instellingen. Belangrijk is dan wel dat een aantal beginselen zorgvuldig wordt toegepast. De juiste positie binnen het strafproces moet procedureel worden ingenomen. Na een correcte aangifte hebben benadeelden van fraude adequate mogelijkheden om de eigen informatiepositie substantieel te verbeteren en om de schade vergoed te krijgen. Dit kan soms zelfs ‘buiten de strafrechter om’.

Gerard Blonk Ton HaenBregje De Lannoy-Walenkamp Piet van Gelder

Vanwege de nog weerbarstige praktijk van de samenwerking tussen overheid en private (financi-ele) sector besloten de auteurs van De fraudeaan-gifte, mr. Gerard Blonk, mr. Ton Haen, drs. Bregje De Lannoy-Walenkamp en Piet van Gelder hun brede kennis en ervaringen in dit boek te bundelen. Vooral toen bleek dat de onbekendheid met het aangifteproces en lacunes in de afstemming van verschillende werkprocessen een efficiënte fraudebestrijding in de weg staan.

Het boek De fraudeaangifte beschrijft wat je moet doen om een strafrechtelijke afdoening van fraude te laten voldoen aan de belangen van de gedupeer-de. De vele mogelijkheden worden in klare taal en met veel praktijkvoorbeelden uitgelegd en flow- charts helpen bij het stapsgewijs doorlopen van specifieke procedures. Daarmee biedt De fraude-aangifte een goed houvast aan degene die namens een financiële instelling bij de politie aangifte gaat doen (of daarover adviseert). Als naslagwerk is het boek onmisbaar voor eenieder in de private of publieke sector, die zich professioneel met de

aangiftepraktijk bezighoudt.

Startpunt voor een succesvolle strafrechtelijke belangenbehartiging

De fraudeaangifte

DE FRAUDEAANGIFTE

Fraude_keuze.indd 1 17-02-17 10:37

Inhoud

Inleiding 11

1 Aangiften, meldingen en klachten 151.1 Wat is aangifte doen? 16

1.1.1 Wat is het verschil tussen een aangifte en een melding? 161.1.2 Wat is het verschil tussen een aangifte en een

getuigenverklaring? 171.2 Waarom aangifte doen? 181.3 Wie mag aangifte doen? 181.4 Wie moet aangifte doen? 201.5 Waar doe je aangifte? 211.6 Hoe doe je aangifte? 221.7 Mag een aangifte worden ingetrokken? 231.8 Mag een aangifte worden geweigerd? 231.9 Wanneer is een strafbaar feit ambtshalve vervolgbaar? 241.10 Wanneer is sprake van een klachtdelict? 241.11 Hoe gaat de aangifte van klachtdelicten in zijn werk? 251.12 Hoe verloopt het onderzoek na de aangifte? 251.13 Hoe verloopt het opsporingsonderzoek? 261.14 Belang van schriftelijke vastlegging: wat wordt wanneer genoteerd? 271.15 Kun je anoniem aangifte doen? 281.16 Wat is het doel van een aangifte? 291.17 Waarover gaat een aangifte? 30

1.17.1 Wanneer is een feit een strafbaar feit? 301.17.2 Wanneer is iemand verdacht van een strafbaar feit? 311.17.3 Wat zijn bestanddelen en elementen? 321.17.4 Wanneer is een gedraging wederrechtelijk? 33

1.18 Wat zijn strafuitsluitingsgronden? 331.18.1 Wat zijn rechtvaardigingsgronden? 331.18.2 Wat zijn schulduitsluitingsgronden? 361.18.3 Wanneer is een gedraging verwijtbaar? 38

FM.indd 5 21/02/17 10:18 pm

1.19 Waar staan de strafbepalingen? 391.20 Hoe kies je de juiste strafbaarstelling? 401.21 Bestaat er ook een bestuursrechtelijke aangifte? 421.22 Wanneer moet je aan een toezichthouder melden? 43

1.22.1 Wat te melden bij incident voor de financiële markt? 431.22.2 Wat te melden bij overtredingen door bemiddelaars en

gevolmachtigde agenten? 441.22.3 Wat te melden bij witwassen en terrorismefinanciering? 441.22.4 Wat te melden bij datalekken? 44

2 Kiezen voor aangifte doen 472.1 Pakken we de fraudebeheersing gezamenlijk op? 482.2 Hoe werken publiek en privaat samen bij de aanpak van fraude? 492.3 Het verzekeringswezen 50

2.3.1 Wat beschrijft het Convenant Aanpak Verzekeringsfraude? 502.3.2 Hoe luidt het officiële aangifteproces bij verzekeringsfraude? 52

2.4 Wat is door banken en andere financiële markten voor fraude -beheersing afgesproken? 52

2.5 Zijn er ontwikkelingen in het aangifteproces? 522.6 Wat zijn het aangiftebeleid en het waarschuwingssysteem? 532.7 Kan een financiële instelling afzien van het doen van aangifte? 542.8 Moet betrokkene geïnformeerd worden dat aangifte is gedaan? 542.9 Welke belangen weeg je af voorafgaand aan de aangifte? 55

2.9.1 Hoe stel je vast welk fraudeprobleem er speelt? 552.9.2 Wat wil je met de aangifte bereiken? 57

2.10 In welke gevallen zou je van aangifte kunnen afzien? 572.10.1 Wanneer doe je uit maatschappelijke overwegingen geen

aangifte? 572.10.2 Wanneer laat je het onderzoeksbelang voorgaan op de

aangifte? 582.11 Op welke manieren kan er op fraude gereageerd worden? 58

2.11.1 Hoe pak je fraude beleidsmatig aan? 592.11.2 Welke beheersbeslissingen zijn nodig voor de aanpak van

fraude? 592.11.3 Waarom en hoe wordt fraude operationeel aangepakt? 602.11.4 Hoe kan ik uit samenhang en overzicht kiezen? 62

2.12 Hoe maak ik een afweging van mijn eigen belangen? 622.12.1 Hoe weeg ik interne omstandigheden af tegen externe

factoren? 622.12.2 Welke risico’s zijn met de fraudeaangifte gemoeid? 632.12.3 Wat bedoelen we met pr/imago-effecten? 64

2.13 Waarom is de aangiftepraktijk zo weerbarstig? 64

FM.indd 6 21/02/17 10:18 pm

3 Informatie-uitwisseling voor en na de aangifte 653.1 Wanneer verstrekken private partijen informatie aan de overheid? 66

3.1.1 Waaraan moeten private instanties denken als zij vrijwillig informatie aan de overheid verstrekken? 66

3.1.2 Wanneer zijn private partijen verplicht gegevens aan de overheid te verstrekken? 69

3.1.3 Is de verstrekkende private partij verplicht tot geheimhouding? 723.1.4 Op welke andere manieren kunnen gegevens aan de

overheid verstrekt worden? 723.2 Wanneer verstrekt de justitiële overheid informatie aan private partijen? 74

3.2.1 Wanneer mag de justitiële overheid gegevens vrijwillig aan private partijen verstrekken? 74

3.2.2 Wanneer is de overheid verplicht gegevens aan private partijen te verstrekken? 76

3.3 Wanneer mogen private partijen elkaar informatie verstrekken? 823.3.1 Wat zijn claimmeldingen? 823.3.2 Over welke Vertrouwelijke Mededelingen wordt informatie

verstrekt? 823.3.3 Hoe wordt informatie over fraude-incidenten gedeeld? 833.3.4 Welke informatie over leningen is beschikbaar? 86

3.4 Wat voor gegevens mag je in welke situatie delen? 873.5 Wat gebeurt in een strafzaak met onrechtmatig verkregen private

gegevens? 87

4 Waar moet de aangifte antwoord op geven? 934.1 Wat houden de redenen van wetenschap in? 944.2 Wat zijn de zeven gouden w’s? 94

4.2.1 Wie? 954.2.2 Wat? 954.2.3 Waar? 964.2.4 Wanneer? 964.2.5 Welke wijze? 964.2.6 Waarom? 974.2.7 Waarmee? 97

4.3 Wat is feitenonderzoek? 974.4 Waardoor wordt het bewijs in strafzaken bepaald? 984.5 Wat zijn bewijsmiddelen? 1004.6 Wat betekent rechterlijke overtuiging? 102

5 Het schrijven van een fraudeaangifte 1055.1 Uit welke onderdelen bestaat een fraudeaangifte? 1065.2 Hoe zorg je voor een duidelijke structuur van een fraudeaangifte? 107

FM.indd 7 21/02/17 10:18 pm

5.2.1 Schrijf in een chronologische volgorde 1075.2.2 Gebruik tussenkopjes met nummering 1085.2.3 Maak een duidelijke alineaverdeling 1085.2.4 Gebruik signaalwoorden 1095.2.5 Gebruik puntsgewijze opsommingen 1105.2.6 Verwijs naar bijlagen 111

5.3 Hoe geef je objectieve beschrijvingen? 1115.4 Hoe formuleer je helder en eenduidig een fraudeaangifte? 113

5.4.1 Maak korte zinnen 1135.4.2 Vermijd de lijdende vorm 1145.4.3 Schrijf in begrijpelijke taal 1155.4.4 Gebruik zo min mogelijk afkortingen 115

6 Aangifte, een uitgewerkt voorbeeld 1176.1 Het feitencomplex 1186.2 Samenstellen van een eenvoudige aangifte 120

7 Organisaties belast met fraudebeheersing 1277.1 Wie zijn binnen de overheid met fraudebeheersing belast? 128

7.1.1 Hoe is het Openbaar Ministerie georganiseerd? 1287.1.2 Hoe is de Nederlandse politie georganiseerd? 1307.1.3 Welke bijzondere opsporingsdiensten zijn in Nederland

werkzaam? 1347.1.4 Welke autoriteiten, inspecties en toezichthouders zijn met

fraudebeheersing belast? 1357.2 Hoe hebben de financiële instellingen fraudebeheersing

georganiseerd? 1387.2.1 Wat doet het Centrum Bestrijding Verzekeringscriminaliteit? 1387.2.2 Wat doet de Nederlandse Vereniging van Banken? 1397.2.3 Wat doet de Stichting Fraudebestrijding Hypotheken? 1397.2.4 Wat doet de Vereniging van Financieringsondernemingen

in Nederland? 1397.2.5 Wat doet de ServiceOrganisatie Directe Aansprakelijkstelling? 1397.2.6 Wat doet de Stichting Processen Verbaal? 1397.2.7 Wat doet Zorgverzekeraars Nederland? 140

7.3 Wat is de rol van private opsporing? 140

8 Financiële instelling als benadeelde partij 1438.1 Hoe kan de financiële instelling haar schade verhalen? 144

8.1.1 Directe aansprakelijkstelling 1448.1.2 Wanneer is civielrechtelijke schadevergoeding mogelijk? 144

FM.indd 8 21/02/17 10:18 pm

8.2 Wat heb je nodig voor civielrechtelijk schadeverhaal? 1458.3 Welke mogelijkheden zijn er voor schadeverhaal via de strafrechter? 1458.4 Hoe komt schadevergoeding binnen een strafrechtelijke

procedure tot stand? 1468.4.1 Welke schade komt in aanmerking voor afhandeling via het

strafrecht? 1468.4.2 Wanneer is de schade rechtstreeks van aard? 1468.4.3 Wanneer is de vaststelling van schade en aansprakelijkheid

eenvoudig van aard? 1478.4.4 Wanneer belast de schadeafwikkeling het strafgeding

onevenredig? 1488.4.5 Welke schade komt voor vergoeding via het strafrecht in

aanmerking? 1488.5 Wat is voeging benadeelde partij? 149

8.5.1 Wanneer kun je je voegen in het strafproces? 1498.5.2 Wie kan zich voegen? 1508.5.3 Waarmee en wanneer moet je voegen? 1518.5.4 Wat omvat het schadeopgaveformulier? 1528.5.5 Wanneer kan de strafrechter een schadeclaim toewijzen? 1528.5.6 Kan schadevergoeding worden toegewezen bij ontslag van

rechtsvervolging? 1538.5.7 Is schadevergoeding mogelijk bij ad informandum-zaken? 1538.5.8 Welke mogelijkheden heeft de strafrechter om

schadevergoeding toe te wijzen? 1538.5.9 Wanneer kan de rechter de vordering benadeelde partij

toewijzen? 1548.5.10 Wanneer kan de rechter een schadevergoedingsmaatregel

opleggen? 1548.5.11 Kan de rechter een schadevergoeding met een

voorwaardelijke veroordeling opleggen? 1568.5.12 Kan een schadevordering worden opgedeeld? 1578.5.13 Wat te doen bij een afwijzing of niet-ontvankelijkheid van

de vordering? 1588.5.14 Is strafrechtelijke schadevergoeding buiten de rechter om

mogelijk? 1588.6 Kunnen civielrechtelijke en strafrechtelijke schadeclaims samengaan? 1618.7 Wat te doen als de veroordeelde geen geld (meer) heeft? 161

9 Voortgang(sbewaking) na aangifte 1679.1 Wie beslist over de opvolging van de aangifte in grote zaken? 1689.2 Welke werkafspraken moet ik bij de aangifte maken? 169

FM.indd 9 21/02/17 10:18 pm

9.3 Welke beslissingen kan of moet de officier van justitie nemen? 1729.3.1 Wat omvat de vervolging? 1729.3.2 Wat is mogelijk binnen de ‘beleidsvrije ruimte’ van de

officier van justitie? 1739.3.3 Wat omvat het onderzoek ter terechtzitting? 1749.3.4 Wat omvat de berechting? 1759.3.5 Hoe kan informatie uit privaatrechtelijk onderzoek in een

strafzaak worden ingebracht? 1759.3.6 Wanneer kan een financiële instelling compareren? 176

9.4 Wat als er toch geen aandacht aan de zaak wordt geschonken? 1779.4.1 Hoe kan ik mij over niet-vervolgen beklagen? 1789.4.2 De Nationale ombudsman 179

10 Begrippen 18110.1 Wat zijn misdrijven en overtredingen? 18210.2 Wat is poging en voorbereiding in het strafrecht? 182

10.2.1 Poging 18310.2.2 Voorbereiding 185

10.3 Deelneming aan een strafbaar feit 18510.3.1 Wanneer is iemand verdachte? 18610.3.2 Wat betekent deelneming? 18810.3.3 Wat zijn plegers? 18810.3.4 Wat zijn doenplegers en uitlokkers? 18910.3.5 Wie zijn medeplichtigen? 19210.3.6 Wat is een criminele organisatie en wanneer geeft iemand

leiding aan criminele praktijken? 194

Meest gebruikte wetsartikelen 195

Afkortingen 229

Begrippen 231

Noten 235

Literatuur 241

Artikelsgewijs register 245

Trefwoordenregister 249

Over de auteurs 253

FM.indd 10 21/02/17 10:18 pm

Inleiding

Terwijl ons leven zich steeds sneller voltrekt, is het soms alsof andere ontwikke-lingen juist opvallend langzaam verlopen, bijvoorbeeld als we kijken naar de daad-werkelijke uitwerking van bepaalde beleidsintenties en hun uiteindelijk effect voor betrokkenen en samenleving.

Toen de Vereniging voor Verzekeringswetenschap in november 1988 haar 100-jarig jubileum vierde, organiseerde zij het interessante symposium ‘Verzekering en cri-minaliteit’.1 Indrukwekkend was toen al de opsomming van initiatieven, mogelijkhe-den en zienswijzen om de overheid (politie en justitie) en de financiële sector – in

FM.indd 11 21/02/17 10:18 pm

12 d e f r a u d e a a n g i f t e

dit geval de verzekeringswereld – beter met elkaar te laten samenwerken. Vooral de aangiftepraktijk, het voorportaal voor de strafrechtelijke afwikkeling van frauduleus handelen, vormde een concreet thema waar publiek-private samenwerking (PPS) volgens velen praktisch verbeterd kon worden.2

Inmiddels zijn we enkele tientallen jaren verder. Helaas moet nog steeds gecon-stateerd worden dat, zoals Westerman het formuleerde3, ‘justitie, politie en verzeke-raars nog minimaal geïnformeerd zijn over elkaars (on)mogelijkheden’. En dit geldt niet alleen voor verzekeringsfraude. Ook andere delen van de financiële sector wor-den geconfronteerd met een alsmaar groeiende hoeveelheid en diversiteit aan frau-depraktijken, soms met een zodanig ingenieuze en complexe opzet dat het gebruik van – soms vergaande – strafrechtelijke middelen onmisbaar is om ze te stoppen. Van belang is om uit deze zaken lering te trekken voor de toekomst en om – waar mogelijk – eventuele schade te verhalen.

De overheid heeft de private financiële sector als partner nodig in een tijdsge-wricht waarin financieel-economische criminaliteit (FEC) eindelijk de noodzakelijke aandacht krijgt. Het afpakken van crimineel vermogen vormt voor politie, bijzondere opsporingsdiensten en justitie een speerpunt van beleid. Daarin wordt eveneens ein-delijk onderkend dat bepaalde vormen van ernstige, ondermijnende criminaliteit al-leen multidisciplinair en probleemgericht aangepakt kunnen worden.

Om te kunnen samenwerken, moeten de partijen elkaar kennen. Naast de eigen mogelijkheden moeten ook die van de (keten)partner bekend zijn. Zo kan daarmee rekening worden gehouden en zo nodig worden geanticipeerd op wat de ander nodig heeft om de werkzaamheden succesvol te kunnen afronden.

Een veelgehoord gezegde luidt: ‘Onder druk wordt alles vloeibaar!’ Dat blijkt zeker ook in het fraudelandschap van toepassing. In de Fraudemonitor 2015 van het Open-baar Ministerie4 komt ook aan de orde dat de overheid eveneens op andere manieren kan reageren op fraude, namelijk met de inzet van onder meer bestuurlijke mid-delen en het civiel recht. Het effect van individuele strafzaken wordt groter als ook die wegen worden bewandeld. Het strafrecht wordt bij de afdoening van fraude niet langer gekwalificeerd als ‘ultimum remedium’ (en daarmee ook zo ingezet), maar gezien als een ‘optimum remedium’. Deze benadering wordt niet alleen door de Minister van Veiligheid en Justitie onderschreven, maar inmiddels ook met zoveel woorden binnen de particuliere markt erkend.5

Waar in die benadering civiel recht extra mogelijkheden biedt om fraude te voorko-men of te achterhalen, gaan wij in dit boek vanuit deze ‘optimum-redenering’ een stapje verder: naar een strafrechtstoepassing die met haar nu reeds bestaande (juridische) mo-gelijkheden en variaties op een rechtsstatelijke wijze complementair en ondersteunend werkt aan de behartiging van ook civiele belangen. Het strafrecht blijkt veel beter als optimum remedium te kunnen fungeren dan in de praktijk van de fraudebeheersing on-derkend wordt. Voorwaarde daarbij is dan vaak wel dat dit rechtshandhavingssysteem op

FM.indd 12 21/02/17 10:18 pm

i n l e i d ing 13

de juiste wijze in positie wordt gebracht: een correcte fraudeaangifte is dan noodzakelijk om de bestaande mogelijkheden beter te (kunnen) gebruiken.

In dit boek bundelen wij onze kennis over en ervaring met de praktijk van de frau-deaangifte. Hiermee willen wij de gedachte achter het ‘strafrecht als optimum reme-dium’ verder concretiseren en uitwerken. Soms houden we de beschrijving beperkt en globaal om de lezer niet te laten verdrinken in een te grote hoeveelheid infor-matie. We bespreken onder meer de volgende vragen: Welke gegevens zijn bij zo’n aangifte relevant? Waar moet je zijn? Wat kun je met de aangifte bereiken? Welke feiten kan of moet een bank of verzekeraar zelf onderzoeken? Hoe kan een succesvol vervolg op de aangifte beïnvloed worden?

In bepaalde hoofdstukken gaan we wat dieper in op stof die naar onze mening fundamenteel is om het strafrecht beter als optimum remedium te kunnen inzetten. Dat geldt bijvoorbeeld als we ingaan op de afdoeningsmogelijkheden binnen het strafrecht naast een rechterlijke veroordeling. We bespreken daarbij onder andere de volgende vragen: Hoe kun je via het strafrecht de schade vergoed krijgen? In hoe-verre en wanneer kunnen en mogen financiële instellingen en overheid informatie met elkaar uitwisselen?

Het antwoord op deze en vele andere vragen tref je aan in dit handboek, dat wij ge-schreven hebben voor diegene die namens een financiële instelling6 bij de politie aangifte gaat doen of die daarover adviseert. Wij schatten in dat het boek ook relevante informatie bevat voor degene die de aangifte opneemt en/of die moet verwerken.

Wij hebben de actualiteit (formularia en verwijzingen) niet in de bijlagen opgeno-men, omdat de aangiftepraktijk zowel aan de publieke als aan de private kant nog sterk in beweging is.

Zonder anderen tekort te willen doen, gaat onze bijzondere dank voor het reviewen van dit boek uit naar onze vele vakgenoten, onder wie Clemens van Adrichem rcf (corporate coördinator Speciale Zaken Goudse Verzekeringen), Marius Rademaker (antifraude officer Generali Nederland) en mr. George van der Zon (senior jurist bij het Korps Nationale Politie). Een bijzonder woord van dank ten slotte aan het Ver-bond van Verzekeraars voor het ter beschikking stellen van cartoons van Jaap Vegter.

Wij wensen je veel inspiratie en leesplezier. Heb je vragen over of aanvullende tips voor dit boek, dan horen wij dat graag.

mr. Gerard Blonkmr. Ton Haen drs. Bregje De Lannoy-WalenkampPiet van Gelder

FM.indd 13 21/02/17 10:18 pm

1 Aangiften, meldingen en klachten

In dit hoofdstuk lees je: r wat aangifte doen precies inhoudt en wat het doel van een aangifte is r wat het verschil is tussen een aangifte, een melding en een getuigenverklaring r wie aangifte mogen doen en wie aangifte moeten doen r hoe en waar je aangifte doet namens een financiële instelling en hoe de anoni-

miteit is geregeld r wanneer sprake is van een meldplicht aan een toezichthouder r wanneer je een aangifte kunt intrekken of wijzigen r wanneer je zou kunnen afzien van het doen van aangifte r wat er gebeurt na je aangifte en waarop het bewijs betrekking moet hebben r hoe je zo nodig kunt kiezen tussen meerdere strafbare feiten r wat bestanddelen, elementen en strafuitsluitingsgronden van een strafbaar feit

zijn r waar de strafrechtelijke melding en aangifte verschillen van de bestuurlijke

meldingen

CH_01_10.indd 15 17/02/17 9:03 PM

16 d e f r a u d e a a n g i f t e

1 . 1 Wat is aangifte doen?

Het doen van aangifte kun je op verschillende manieren uitleggen. We kunnen (of moeten) aangifte doen over ons inkomen bij de Belastingdienst en we kunnen na-tuurlijk aangifte doen bij de politie omdat er bijvoorbeeld is ingebroken of onze fiets is gestolen. Maar er zijn nog meer soorten aangiften, denk maar aan de geboorte van een kind, het overlijden van een naaste of het verlies van je portemonnee of andere waardevolle goederen.

In dit boek richten wij ons op het doen van een strafrechtelijke aangifte bij de politie of bijzondere opsporingsdienst. Het doen van aangifte is hier een gepleegd strafbaar feit melden bij een bevoegde opsporingsambtenaar, die daarvan vervolgens proces-verbaal opmaakt. De ambtenaar, bijvoorbeeld een politiefunctionaris, is verplicht om deze aangifte op te nemen. Het strafbare feit is vaak een misdrijf, maar het kan ook een overtreding betreffen. Het verschil tussen misdrijven en overtredingen behan-delen we in paragraaf 10.1.

1.1.1 Wat is het verschil tussen een aangifte en een melding?Naast de aangifte kennen we het doen van een melding bij de politie. Hoewel een aangifte en een melding op elkaar lijken, zijn ze toch verschillend. Het doen van een melding, al dan niet anoniem, wordt gebruikt om iets ter kennisgeving aan de politie mee te delen, zo nodig met het idee dat de politie daar op een later moment wat mee doet. Een melding is dus het verschaffen van informatie zonder dat daarmee per se iets gedaan hoeft te worden. Dat is anders dan een aangifte, waarbij de aangever feitelijk onderbouwde gegevens verschaft met de bedoeling dat de overheid daarop in strafrechtelijke zin gaat reageren. Een aangifte ‘stimuleert’ het overheidsoptreden in strafrechtelijk zin: het zet aan ‘om in actie te komen’. Daarom heeft een aangifte vaak een fundamentele en principiële status in het strafproces: zonder start (lees: aan-gifte) vaak geen onderzoek, zonder status van aangifte vaak geen rechten. In dit boek zal op meerdere plaatsen het belang van deze positie naar voren worden gebracht.

Waar de melder in die hoedanigheid geen formele positie in een eventuele straf-rechtelijke procedure heeft, wordt deze wel aan de aangever toegekend. Dit begint meestal aan de voorkant van het strafprocessueel onderzoek. In het proces-verbaal van aangifte staat meestal een aantal belangrijke feiten en omstandigheden waaruit kan worden geconcludeerd dat een strafbaar feit kan zijn gepleegd. De aangifte – met een goede inhoud – vormt vaak de basis voor het begrip ‘verdachte’ in de zin van artikel 27 Sv, waarmee uiteindelijk de toegang tot het strafprocesrecht wordt bepaald (zie paragraaf 10.4.1). Zo is een telefoontje naar 112 van een aanrijding op zich een melding. Zodra de automobilist vindt dat de andere autobestuurder roekeloos en gevaarlijk rijgedrag heeft getoond waardoor naar zijn mening de aanrijding is ver-oorzaakt, kan hij dat met een aangifte kenbaar maken. Natuurlijk doet hij dat met het doel de politie dit gedrag in onderzoek te laten nemen en de bestuurder zo nodig via het strafrecht te laten bestraffen.

CH_01_10.indd 16 17/02/17 9:03 PM