De expeditie naar Bali

14
DE EXPEDITIE NAAR BALI. MAART EN APRIL 1819. (Mei eene Schetiteekening.) De jongste Oost-Indisehe landmail heeft verblijdende heriglen aangebragt. De Ba- linezen zijn geliichligd; zij hebben bet overwigt van Europesche dapperheid, met beleid gepaard, ondervonden. De roem der Nederlandsche \\apenen is in onze Oost-Indische bezittingen weder luisterrijk gehandhaafd en on/e morele kracht en invloed daardoor versterkt. De vele lau- weren door ons dapper leger in die ge- westen behaald, zijn niet nieuwe en versche vermeerderd; nieuwe blijken zijn door dat voortreifelijk leger gegeven van dienst ij ver, inspanning en opoffering; en helaas! smar- telijke offers zijn ook weder gebragt \oor de handhaving van ons gezag en de eer van onzen naam! Door verschillende bijzondere beriglen zijn wij in de gelegenheid gesteld, een al- gemeen overzigt van deze voor onze wa- penen roemrijke krijgsgebeurlenis tegesen, 't welk, behalve de officieel bekendge- maakte lijdingen, \ele bijzonderheden be- helst, terwijl de bijgevoegde schctsleekc- ning eene duidelijke voorstelling zoo van de Balinesche verschansingen, als van de positie on/er troepen geeft. Nadat het van Balavia vertrokken es- kader zich mei dal van Saniarang op den 2:) slcn Maart, bij het kleine eiland Giliang had vereenigd, zeilde men den 28"™ ge- zamentlijk naar het rendez-vous Beliling, kwam den OU"'" 1 met de Prins van Oranje, de, .l/v/o en Sambre, aldaar aan. Bij het passeren van Timor-Sangsit, zag men den vijand nog druk werken. Nog was men niet ten anker gekomen, of de chef van den stat', luil.-kolonel r>i: Biurvv, kwam den last brengen, dat de vier aangekomen kompagniën van het 7 dc bataillon, benevens de mariniers en de debarkernenls-divisie, den volgenden morgen moesten onlscbepen. Singa-Radja was twee dagen te voren ver- kend en zeer versterkt, doch bijna verlaten bevonden. Het was echter geenszins te- voorzien , dat de vijand deze positie niet zou verdedigen, en daar, bij eene ver- dediging, 4 kompagniën met 4 driepon- ders voor den aanval ongenoegzaam waren, scheen de hulp der marine niet overbodig. De Prins Oranje alleen had eene debarkements-divisie M\I\ 500 zóó goed geoefende matrozen, dal zij dikwerf ieders bewondering \ervveklen. Later werd de eerst gegeven order in zooverre gewijzigd, dat alleen de mariniers zouden debarkeren, en schoon dit onder onze brave marine niet weinig ontmoediging en neerslaglig- heid veroorzaakte, moest de \icc-admiraal w orden gehoorzaamd.

Transcript of De expeditie naar Bali

DE EXPEDITIE NAAR BALI.

MAART EN APRIL 1819.

(Mei eene Schetiteekening.)

De jongste Oost-Indisehe landmail heeftverblijdende heriglen aangebragt. De Ba-linezen zijn geliichligd; zij hebben betoverwigt van Europesche dapperheid, metbeleid gepaard, ondervonden. De roemder Nederlandsche \\apenen is in onzeOost-Indische bezittingen weder luisterrijkgehandhaafd en on/e morele kracht eninvloed daardoor versterkt. De vele lau-weren door ons dapper leger in die ge-westen behaald, zijn niet nieuwe en verschevermeerderd; nieuwe blijken zijn door datvoortreifelijk leger gegeven van dienst ij ver,inspanning en opoffering; en helaas! smar-telijke offers zijn ook weder gebragt \oorde handhaving van ons gezag en de eervan onzen naam!

Door verschillende bijzondere beriglenzijn wij in de gelegenheid gesteld, een al-gemeen overzigt van deze voor onze wa-penen roemrijke krijgsgebeurlenis t egesen ,'t welk, behalve de officieel bekendge-maakte lijdingen, \ele bijzonderheden be-helst, terwijl de bijgevoegde schctsleekc-ning eene duidelijke voorstelling zoo vande Balinesche verschansingen, als van depositie on/er troepen geeft.

Nadat het van Balavia vertrokken es-kader zich mei dal v a n Saniarang op den

2:)slcn Maart , bij het kleine eiland Gilianghad vereenigd, zeilde men den 28"™ ge-zamentlijk naar het rendez-vous Beliling,kwam den OU"'"1 met de Prins van Oranje,de, .l/v/o en Sambre, aldaar aan. Bij hetpasseren van Timor-Sangsit, zag men denvijand nog druk werken. Nog was menniet ten anker gekomen, of de chef vanden stat', luil.-kolonel r>i: Biurvv, kwamden last brengen, dat de vier aangekomenkompagniën van het 7d cbatail lon, benevensde mariniers en de debarkernenls-divisie,den volgenden morgen moesten onlscbepen.Singa-Radja was twee dagen te voren ver-kend en zeer versterkt, doch bijna verlatenbevonden. Het was echter geenszins te-voorzien , dat de vijand deze positie nietzou verdedigen, en daar, bij eene ver-dediging, 4 kompagniën met 4 driepon-ders voor den aanval ongenoegzaam waren,scheen de hulp der marine niet overbodig.De Prins m» Oranje alleen had eenedebarkements-divisie M\I\ 500 zóó goedgeoefende matrozen, dal zij dikwerf iedersbewonder ing \ e rvvek len . Later werd deeerst gegeven order in zooverre gewijzigd,dat alleen de mariniers zouden debarkeren,en schoon dit onder onze brave marineniet wein ig ontmoediging en neerslaglig-heid veroorzaakte , moest de \icc-admiraalw orden gehoorzaamd.

Op den l'"" April was de geheelc voor'de expeditie bestemde schecpsmagl, onge-veer 60 zeilen sterk, ter recde van Beliling

vereenigd. De opperbevelhebber, de ge-neraal-majoor MICHIELS, was reeds l\\eedagen te voren aan land gegaan en hadzijn intrek genomen in het , in het jaar1846 aangelegd fort, de schepen afwach-tende , om al de troepen te doen landen.

De sterkte der verschillende wapens ende gehecle voor de expeditie bestemdemagt, is te algemeen bekend, dan dat

wij noodig achten deze hier nogmaals opte geven.

Den SI"6" des morgens ten zes ure washet 7de bataillon infanterie, onder bevelvan den luil'.-kolonel LE BRON DE VEXELA ,na geland te zijn, met de 3 fê bcrgbat-terij en 120 mariniers, naar de verster-kingen van Singa-Radja opgerukt, teneindealdaar post te vatten en logies voor alletroepen in orde te brengen. De Balinezentrokken op de nadering onzer troepen lang-zaam lenig, en gezegde vcrslerkingcn wer-den zonder slag of stoot genomen.

Toen men op omtrent 150 passen van devijandelijke versterkingen gekomen was,bleek dat de openingen, welke rnen tweedagen te voren bij de gedane verkenningopgemerkt had, versperd waren. Achterde borstweringen vertoonde zich niemand.Nadat de versperringen opgeruimd waren,marcheerde men binnen de linie, en zagalleen in de vcrle eenige lansen. Vreemdscheen het dat zulke geduchte verschan-singen zonder tegenstand \erlatenwaren;men trok derhalve voorziglig voort. Na

een groot kwartier uurs te hebben gemar-

cheerd , kwam men aan den kraton en

zag men op den grooten amphithealers-gewijs oploopendcn weg een 200 gewa-pende Balinezen, die echter op hel naderenvan een peloton der r"'kornpagnie terug-trokken, en, ziedaar ons meester \ a n h e tgeducht versterkte Singa-Radja. De kratonwas sedert 1846 verla ten, ook de kam-pong scheen sedert dien tijd minder sterkbevolkt. De Balinezen die er nog in wa-ren , verl ieten, na de komst der Neder-landers, de plaats; eenige verhaalden dathunne geheele magt naar Djagar-aga wasteruggetrokken.

Den 2dc° April rukte het 15"' balaillon,onder bevel \ an den luil'.-kolonel VANS W I E T E N , naar Singa-Radja op, en op den3den het vijfde batai l lon, onder bevel vanden luil'.-kolonel HELBACII, met de G ft'ba t ter i j , waarbij de majoor K U Y C K , omhet bevel over de beide batterijen opzich te nemen; den V"' eindelijk, het 5''"batail lon, onder den luil'.-kolonel POLAND ,zoodat toen al de cxpediliounaire troepente Singa-Radja vereenigd waren. Eenemagl, de koelies inedegerekend, van on-ïe\eer 7000 man. Er was nog wel voorruim zooveel man plaats. De generaalmei zijn staf had zijn intrek in den kratongenomen.

Reeds den lslc" en later waren van dezijde der Baline/en gezantschappen ge-zonden , aan welke de opperbevelhebberliet te kennen geven, dal hel zijn doelniet was om oorlog te voeren, maar omde vorsten van Bali hunne verpligtjngcnte doen nakomen; waren zij daartoe ge-zind , dan moglen de koningen van Belilin,-karang-Assang en Klonkong zich ter con-

ferent ie bij hem vervoegen; de tijd werd

aan hen gelaten, maar de krijgsbewcgin-gcn zouden inmiddels voortgezet worden.Den 5de" kwam berigt dat de vorsten aande begeerte van den opperbevelhebber zou-den voldoen. Dien en den volgenden dag

gebeurde zulks echter niet, door dal eengezwollen hergstroom den overgang ver-hinderd had.

Den 7d™ had de aangekondigde confe-rentie plaats. Des morgens lieten de radja's

welen dat zij te Singa-lladja ter onderwer-

ping zouden komen, daarbij echter ver-zoekende, hun gevolg te mogen medebren-gen, hetgeen hen voor een onbepaald getalwerd toegestaan; reeds vroeger waren zijer geweest, doch de, door de gevallenregens, zeer gezwollen bergslroom belettehet overkomen; drie Balinezen welke hetbeproefden verdronken. De Nederlandsehesappeurs sloegen eene brug, en ten tweeuur 's middags had de ontmoeting plaats.Het is der moeite waardig hiervan eenesehels te geven.

In het voorportaal van den ouden kralonwerden i stoelen geplaatst, en om deze ston-den de staf en de genoodigde officieren. Menstelle zich \oor, een langen broeden stoetop den ampliileatersgevvijze oploopendenweg. Bij het passeren der rivier had de

vorst aan zijne regier hand, de halterij zes-ponders en de kompagnie sappeurs, in debreedte van den weg opgesteld, daarachterde hulptroepen; in de lengte stonden het

15" en 'ó° balaillon met den regter \ Icugclaan den kralon geleund ; aan de andere, zijdein de breedte de drieponder batterij endaarachter hel 3e en 7" bataillon in geslo-tene kolonne. Het was een heerlijk enindrukwekkend

Om l uur trok de voorwacht der Ba-linezen , sterk 800 man, de kampong bin-nen, en stelde zich tegenover onze troepen

in de lengte van den weg op, de geweer-dragende in het voorste gelid; naar schat-ting was er een geweer op 20 a 23 lan-sen; de geweren waren gedeeeltelijk vanoud engelsch model, gedeeltelijk korter ofvreeslij k lang, op Bali zelve vervaardigd,en vele bussen; de hanen waren neer-gelaten, ten tecken van vredelievende ge-

zindheid, doch de lansen bloot. Op bo-vengenoemde voorwacht volgde spoedigeen oOOOlal Balinezen, doch de generaaldeed hen kennen, dat de vorst en de gasteneerst binnen moesten komen; de kapitein-adjudant VAN CAPELLEN zoude hen aande brug ontvangen. Het verlangen ornden vorst van Karang-Assarn, maar vooralom den eersten rijksminisler van Beliling,de Balische Abdel-Kader GOESTIE KETOEL

DJILAMIEK te z ien , was groot. Spoedigkwamen beiden, door de l i j fwacht, derijks-grooten, de priesiers en circa 5000 mangevolgd, de rivier over, en werden binnenden kralon geleid, waarin ook onzerzijdstwee kompagnien flankcurs hadden plaatsgenomen. De vorst van Karang-Assam namtegenover den generaal plaats, de Goes-tie op zijne hurken naast den vorst. Devorst, een man van circa 50 jaar, had geenveelbetekenend gezigt, wel fatsoenlijkedoch geene energieke trekken, en was vanmiddelmatige grootte. De Gocsti hadfijner taille, een goed gevormd ovaal ge-zigt en regten niet broeden neus; zijn gelaatofschoon de hcteekenis van onderwerpingaangenomen hebbende, duidde vasten wilen zielskracht aan, de bl ik was sluw, de

gebaren levendig; de vorst sprak slecht,

de Goesli goed rnaleiseh; aan alles was te

bemerken dal de Goestie de ziel en bet leven

van de Balisclie kwesliewas. De kleeding

van beiden was nagenoeg dezelfde: rood

merinos baadje, \\itlezeerkorlebroek, een

van gouddraad gewerkte buikband waarineeue kostelijke kris ; aan hel baadje gouden

en diamanten knoopcii; om het hoofd,

waarvan de haren neljes krulden, droegen

beiden eene smalle strook wil linnen, waarin

de vorst een klein groen takje, de Goesli

eene roode bloem gesloken had. De pries-

lers waren allen oude grijze lieden, mei

een eerbiedwaardig voorkomen en op ge-

lijke wijze, maar minder rijk gekleed; bel

was een schilderachtig geheel.

De Goeslie nam dadelijk hel woord en

zeide, dat zijn vorsl, de broeder van den

nu hier legenwoordigen Radja, zich liet

verontschuldigen, maar hem gezonden had,

ten einde zijn rijk, zijn persoon en on-

derhoorigen ter beschikking van het Gou-

vernement, Ie stellen en \erge\ing te \ragen.

Pok de vorst v a n karang-Assam betuigdezulks.

De generaal antwoordde, dat hij geene

voorwaarden wildeslellen dan aan de gcza-

nienllijke Radja's van klonklong, karang-

Assam en Beliling; dal bij verder oprukken

en het van hunne houding zou afhangen,

ol er oorlog of \rede zijn zou; /oo \ e r -

rneenden de toeschouwers allhans Ie be-

grijpen ; ook v\us hel hun duidelijk dal deGeneraal hunne betuigingen weinig ver-

trouwde.

Builen hel gebouw stonden nu 8000

goed gewapende Balinezen, met hunne

roode, 14 voet lange lansen, op geen

10 passen van on/e Iroepen af; wal had

één onverhoeds schot, een enkel ainuk niet

kunnen Ie weeg brengen! Al de gewe-ren van onze, hij den laatslen aanval ge-

sneuvelden hadden zij bij zich, ook eene

walbus, eu hel jagtgeweer v a n kapilein

DOSTAL ; in het midden stond een geel

vaandel met zwarte teekens. Onderschei-

dene Balinezen die maleisch spraken, ver-

haalden, dat zij hoopten nu weder naar

hunne kampongs terug te keeren, daar zij

sedert bijna 4 jaren geen rusl hadden ge-

had , en het eten in hel met mensehen

ovcrkropte Djagar-aga schaars werd.

Ten 4 ure verlrokken allen weder in

dezelfde order als bij hunne aankomst en

de almarsch was vrij geregeld. Hel

kookte in vele brave Nederlandsehe sol-

dalenharlen, toen zij zoo vredel ievend

moesten slaan tegenover een vi jand, die

niet lang geleden zoo veel woede ten toon

spreidde. De Balinezen bekenden echter

groote verliezen Ie hebben geleden.

In den morgen van den 8"™ rukte het

l-l'1' halai l lon infanter ie en de bergballerij

van Singa-Hadja naar Sangsit op, welke

plaats ongeveer een uur van Djagar-aga

ligl, voor welks vers terkingen men verleden

j-iar hel hoofd gesloolen ha<i. De/e Iroepenwerden den volgenden morgen (den (,)'"")ten zes ure, door twee andere Inilaillons

(het 5'1" en hel ü'1'), de G u' batterij en

hel hoofdkwartier gevolgd. Ofschoon de

weg langs een der hoofdwegen vin het

eiland l iep, en dus in geene vergeli jking

koml niet de bergwegen, leverde tochook deze weg vele bezwaren voor de veld-

balterij op. Hel groot aan ta l ravijnen

waren zoovele hindernissen welke deba t -

501

terij niet dan met de grootste inspanning

van menschen en paarden kon te lioveti

komen, zoodal men driemalen verpligt

was de stukken af te nemen en ze door

manschappen tegen de helling Ie doen op-

trekken. Men liad hier weder een nieuw

bewijs dal de 6 'u.' hallerijen voor berg-

oorlogen niet geschikt zijn, en men, be-halve op de groote wegen van Java, zich

in deze landstreken het best alleen van

bcrggesehut zal bedienen. De kolonnc

(hel \ a?° balaillon) welke den vorigcn dag

was ver t rokken, had den afstand in 5'/iuren afgelegd, terwijl die op den (.)den wel

/es uren onderweg was geweest.

Gelukkig waren er weinig zieken en de

troepen opgeruimd.

Een oilieier die ecne wandeling langs

de linicn van Singa-Radja deed , was daar

l ' /j uur mede bezig. Zonder de positie

om te trekken, ware zij niet te nemen

geweest; want de geduchte verhakkin-

gen en driedubbele vriesche ruiters voor

de grachten en borstweringen, onder hel

v u u r des v j junds op te ru imen , mogt men

voor ondoenlijk houden; deze linie was in

184G opgeworpen, en nu nog was liet

onmogelijk een der vriesche ruilers uil te

t rekken; zi j \ \arcn allen mei d \ \a rs la l len ,

aan een hoofdhoul verbonden; in de borst-

weringen waren schielgalen \oor geweren

aangebragt door middel \ an bamboes-ko-

kers; voor de linie waren tol op grootcn

afstand wolfskuilen; het geheel getuigde

\ a n hel goede oordeel der aanlcggers.Den H""1 volgde liet 7"" balail lon, het-

welk tol zoolang Ie, Singa-Hadja positiehad gehouden.

Nadat in den morgen MUI den l .V"' vpr i \

de tweede onlmoeling nabij Sangsit-Dalarn,

van de Hadjas van Beliling van Karaug-

Assam en zonen, en den rijksbeslierder van

Beliling, GOESTIE DJIELANTIKK , weder door

een gewapend geleide van omstreeks 8000

man vergezeld, met de hoofden der expe-

di t ie had plaats gehad, en in die bijeen-

komst bepaald was, dat een gezantschapvan hooge personaadjen mei e' ne sloom-

schip naar Batavia zou vertrekken, otn

den Gouverneur-Generaal hunne onder-

werping aan hel Nederiandsch gou\erne-

menl aan te bieden, en dal onze Iroepen

de verschansingen van Djagar-aga zouden

bezetten, vertrokken des namiddags de

chefs der korpsen, te welen: de kapitein

adjudanl VAN CAPEI .LEN, de Inil'.-kolonel

chef van den staf der expeditie w. Biurw,

de luit.-kolonel kommandanl der artillerie

MEIS en de majoor der genie STEINMETZ

naar Djagar-aga, om, gelijk de officiëlebcrigtcn houden, oj» Ie nemen welk begin,

volgens de getrollen voorwaarden, mei bet

openen en slechten van de vijandelijke

redouten was gemaakt. Werkelijk werd

bevonden dat reeds het noodige aan den

weg was verrigt en bruggen over de

grachten waren geslagen; maar uil de

geheele houding der Balinezen bleek weldradat zij de gestelde zachte voorwaarden

niet aan lankmoedigheid, maar aan zwakte

toeschreven, terwijl ook de beloofde slech-ling der versterkingen zich bepaalde tot

het vrij maken van den ingang van een der

redoulen, doch die zoodanig door eene

achter- en zijwaarlsche bestreken werd,

dal onze troepen, daar binnenrukkende,

bij hel minst verraad , aan eene totale nedcrlaaï /ouden blootstaan. l)e opperbc

selhebber dit een en ander inziende, zondden volgenden morgen (den 14de") ander-maal den kapil.-adjudant VAN CAPELLEN,vergezeld van de overste MEIS en den ina-joor STEI.NMETZ , met de luit.-adjudantenSEELIG en BOUWENSCH, naar Djagar-aga,om te kennen te geven, dat de opper-bevelhebber verlangde met zijne troependoor eene gemaakte bres de verschansin-gen binnen te rukken en aldaar ongewapendde hulde der Balinesche vorsten te ont-vangen. In geval van weigering zou dekracht der wapenen worden aangewend.GOESTIE DJIELANTIBK ontving de Nederland-sche ollicieren in eene der aan de oudebenting nieuw aangebouwde redoute;bedaard hoorde hij het voorstel aan, enverzocht de gedane eiseheu aan de vorstenvan Bali te mogen overbrengen, terwijl

hij inmiddels zijn' zoon achterliet. Na eentweetal uren \vach1eris, zond hij ten ant-woord, dat de vorsten nog tot geen hesluitwaren gekomen, maar dat des namiddagseen stellig antwoord zou gegeven worden.

Des namiddags kwam weder een parle-mentair , doch zonder bepaalde boodschap.Het bleek duidelijk, dat de Balinezen slechtszochten te misleiden en tijd te winnen ;de generaal opperbevelhebber stelde hennu den lo'1'", des morgens ten zes ure,tot ultimatum.

Intussehen werd nog des avonds laatvan den 1411"1 te Sangsit eene dagorderuitgevaardigd, waarbij bepaald werd, datde troepen den volgenden morgen om zesuren in twee kolonnen naar Djagar-agazouden oprukken. Den/elfden avond werd

voorts, op last van den opperbevelhebber

het bclegeringspark, onder het toczigt

van den majoor der arlillerie lu UCK , onlscheept, terwijl den volgenden morgennader bevolen werd, dal een of tweemortieren, a 20 d™., naar Djagar-agamoeiten worden opgezonden ; gebrek aande benoodigde koelies veroorzaakte echter,dat eersl des morgens tegen elf ure éénmortier van iü d1", mei 40 worpen, onderbevel van den l81"" luit. KKÜ.MKU, en tweemortieren van 111/» dm. met 100 worpen,onder den l"u" luit'. KISKY, konden wordenopgezonden.

De Balinezen intusschen niets van ziel)hebbende laten hooren, trokken de beidekolonnen des morgens van den l f}'1™ ophet bepaalde uur op. De hooldkolonne,onder aanvoering van den opperbevel-hebber zelvcn , bestond uit het 5"" en \ o*"balaillon, onder bevel van de luit.-kolonelsHiaiuui en VAN Swn.mv, de hulptroepen,de veldballerij, de veldamhulance en ba-gage; zij volgde den groolrn weg \anSangsil naar Djagar-aga, welke weg, invergelijking van de bergvvegen, nog alredelijk was; de beweging werd vooralbemoeijelijkt door twee liniên grachten,voor 's \ijands werken gelegen. De tweedekoloune, onder de aanvoering van denluit'.-kolonel DE Biuuw, bestond uil hel7^ balaillon, onder be\el van den luit.-

kolonel u: BRON DE V I A K I . V , mei de beidehandmortieren der bergballerij, ouder deluit'. KOSTER en ËEKHOUT, 20 sappeurs on-der den oflieier der genie KCTKII VAN WIS-SEKERKE en den ol'lieier van gezondheidHEUVEL. Deze kolonne trok in zuidelijkerigting af, langs den linker oe\er \an de

Sangsit, die de versterkingen van Djagar-

aga begrenst, met oogmerk om deze ver-

fi.lö

sterkingen aan de westzijde om Ie trekkenen ze in de flank ol' rug te vallen.

Het 511" bataillon infanterie , onder bevelvan den luil'.-kolonel POLAND , benevens eentroep mariniers en bet overige der bcrg-batterij, bewaakten Sangsil.

Na ongeveer 40 minuten te hebben ge-marcheerd , stiet de hoofdkolonue op deeerste gracht, tusseheii de beide rav i jns Ierweerszijden der vi jandel i jke verschansin-gen , aangelegd , welke gracht ongeveer 24voelen breed en oO \oelen diep was.Dadelijk werd met het \uilen van een ge-deelte aangevangen, ' l v \ c l k echter dooi-de steile hell ing /eer moeijelijk was. üeluil'.-adjudanl SEELIÜ op verkenning gezon-

den , vond echtereen doorgang, nagenoegin het rav i jn , waardoor eenige infanterieen sappeurs werden overgebragl, zoodatnu van weerszijden aan de vulling werdgearbeid. Gelukkig was een veldwerk,

dal de gracht bestreek, \er la len, daar dearbeid anders schier ondoenlijk ware ge-

weest. Toen daarop bamboezen en pirang-slaimnen w aren aangehragl, werd eene bruggeslagen, die omstreeks half lien ure ge-reed, M'i j stevig en begaanbaar voor detroepen en de afgespanneii afgelegde voer-tuigen was.

Er werd nu op tijding gewacht van dekolonne \ u n den luit'.-kolonel DE Bu.vtw,

waartoe eene kompagnie van het ödc ba-laillon, doeh te vergeefs, was uitgezon-den. Tussehen hall' en elf ure hoorde menechter, in westelijke rigling van Djagar-aga, een sterk geweervuur en granaat-worpen , waarop het voorwaarts ! in degelederen der hoofdkolonne klonk. Tweehouwitsers van 12 ie openden nu hun vuur

op ruim 600 passen, op de meest weste-

lijke redoute. Het vuur der tweede ko-lonne \\erd intusschen al sterker, waaropde opperbevelhebber beval dat nog tweehouwilsers op 400 passen voor de niidden-benting stelling moesten nemen, en be-gonnen te werpen, 's Vijands geweer- enlillavuur werd nu allerhevigst, en kosttespoedig smartelijke otters, waarvan eender eerste was de waardige chef der ar-ti l lerie, de luil.-kolonel M K I S , die, nevens

den opperbevelhebber slaande, door eenkogelschot in de linker zijde getroffen werd;terwijl de in slagorde geschaarde troepenmet verwonderlijker! moed en volharding,gelijk de ofüeiële bcriglcn te regt zeggen,onbeweeglijk onder 'svijands vuur stonden.Achlervolgelijk werden dan ook getroffende majoor van het -l 5<le bataillon infanterieSom: en de kapiteins VORSTENDOS , REIGER en( I I I E N A ; de l5"1 luil.-adjudant VAN HOIVEROY,de l "'luitenant M U N T E R en de 2'k luitenantsFRITZEN en DONLEDEN , allen van dit bataillou:

van hetwelk de l"'1' lui tenant VAN SWIETENen de 2de luitenant PBAGER en 18 onder-

officieren en manschappen sneuvelden, ter-wijl nog 85 man werden gewond.

Omstreeks 12 uren werd hel eerste be-

rigt van den luit .-kolonel DE Kiuuw ont-vangen, die om spoedige hulp verzocht,daar hij zich in een' neleligen toestand be-vond en vreesde zonder hulp niet te zullenslagen; hem werd, op last van den op-perbevelhebber, onmiddellijk het ö0" reg-ier halfbalai l lon, 2 kompagniën, onderbevel van den majoor HOQUÉ Ier versler-

king toegezonden.Hel Miur voor 's vijauds hoofdstelling

duurde intusschen onafgebroken voort ;

554

ook de laatste zesponders \vuren opgerukten werkzaam. Hel 131*6 bataillon infanteriebeproefde te vergeefs met geweld lusschende tweede en derde hoofdbenting door tedringen en moest met een aanzienlijk \ er-lies terugkeeren. Tusschcn twee en drieuren des namiddags kwam de mortier \an20 d™, en de beide lumdmorlieron , onderde uilenants kitiiMi.it en IVISKY, op 400 pas-sen van de verschansingen , en regis van de\eldslukken, achter een vrij booge glagang,in batteri j ; bet bombardement duurdenu onafgebroken lot den avond \oor t ,bebbende de majoor KUJCK, die, na deonlsclieping \an bet belegeringspark te.heb-ben bestierd, Ion hall'drie ure met 3 voorwa-gens mei munitie bij de batterij aankwam,ten gevolge van bel bui ten gevecht slellenvan den luit.-kolonel MEIS , bet koniinandoder artillerie op /.iel» genomen. De mortiervan 20 d'", riglle zijn vuur op de middelste,de beide andere van 11'/s dm. op de regisvan de troepen gelegen benling. Hoewelde artillerie tol kort nabij de vijandelijkeversterkingen \vas opgerukt, bestond erin den namiddag nog weinig hoop vanreussite, en was men niel vreemd van betdenkbeeld, dal men tol een geregeld belegzou moeten o\ergaan.

Inmiddels waren nog drie konipagnienvan bet Ie Sang>il in observatie gelatenbalaillon aangekomen en in de stellinggenikt,

Omstreeks vier uren deed de, vijandeen uitval. Mei eene aanzienlijke rnagtdebouebeerde bij uil liet oostelijk r av i j n ,en beproefde een a a n v a l op de linker flankonzer troepen, welke, wel een oogenblikden rnoed der hulptroepen op de proel

stelde en de ambulance iu gevaar bragl,doch spoedig door een bedaard kartets-en levendig infanlerievuur onzer dapperetroepen werd afgeslagen.

Met hel vallen van den avond slaaktevan weerszijden hel vuur. De troepenbetrokken het bivouae aan deze zijde vande dien morgen geslagen brug; de opper-bevelhebber keerde naar Sangsit terug.Gedurende den naeht werd er geen schotgelost, en konden de manschappen vanhunne vcrmoeijenissen een weinig uitrus-len; groot gebrek was er overal aan drink-w a t e r , terwijl er voor de paarden geengoed voeder was Ie vinden.

Naauwelijks echter begon ten vijf uredes morgens van den 16'lcn, de dag aante breken, of men boorde aan de zuid-wesi/i jdc van Djagar-aga een levendiggeweervuur , en begreep men terstond dat.de tweede kolonne den vijand aanviel. Dezekolonne, geleid door den luit'.-kolonel I»KBnuiw, had reeds den vorigcn dag, toenmen bij de hoofdkoloiine, in 't front derverschansingen, nog onzeker was aan-gaande haar l o l , de redoulen op nevens-gaand Plan mei h, l, k en / aangeduid,stormenderhand veroverd, na de herhaaldeuitvallen v a n den v i j and roemrijk afgesla-gen te hebben. Het ter hulp gezonden'J'1' regier half balaillon , onder den majoorROO.UÉ, had vijf uren lang over een aller -moeijelijksl terrein gemarcheerd, en wasdood vermoeid bij de omtrekkende kolonneaangekomen.

Zie bier bet verhaal van den roemrijkenlogt en de dappere aanval len dezer ko-lonne :

De weg langs de r iv ier , door het 7'1'

bataillon te volgen, vvas nu en dan een

tamelijk voetpad, doeli ook somwijlen ge-

heel oiigebaand; liij liep eerst in eene

zuidelijke en toen in eene oostelijke rigtiug

het gebergte i n ; gedurende een geruiinen

lijd hield deze kolonne die van den ge-neraal in hel gex.igt; liet groote ra\ i jn,

door den bergslroom gevormd, scheiddede beide aldeelingen van elkander. Tegen

/'/* uur daalde de luil'.-kolonel I » K BI IVIJVV

met zijne troepen een pad al', dal naar

den bodem van bel ravijn en bijgevolg in

de rivier voerde. Men ging stroomop-

waar ts , nu eens bel water lol den b i i ' k ,

dan weder lol de knieën hebbende; regis

en links zag men slecbls steile rotswan-

den , de r ivier bad niet meer dan \"2 voeten

breedte en haar loop werd hier en daar

gestremd door vervaarlijk groole steen-

brokken. Hel was een ware s tor tvloed

en hoe moeijelijk bier liet vooruilkomen

vvas , behoeft bijna geene beschrijving. De

rotswanden werden al booger en booger,

men schatte ze op 200 voe l ; gedurende

drie volle uren marcheerde men Insseben

dezelve been. Ware de kolonne bier ont-

dekt geworden, de vi jand bad haar met

sleei iworpeii k u n n e n vernielen. Tegen U' / j

uur on twaarde men Ier linker zijde een pad,

hetwelk de rotswand opging; dit werd v er-

kend en spoedig kwam er bevel dal de (roe-

pen volgen moesten. De infanter ie klauterde

nuar hoven ; hoe de paarden , de mortieren

en de mnni i ie er k w a m e n , vvas liaar later

bijna een raadsel, daar zij /elve op han-

den en voeten, en om de l O schreden

rustende, den rand van hel ravijn bereikte.

Deze rand vormde een ta lud, naauwlijksbreed genoeg om er x ic l i op te stellen.

Hoe groot was niet de verbazing van

eenige ollicieren, toen de luit.-kolonel DE

H u v i w hen, nadat zij bovengekomen wa-

i'i ' ii , liet zien hoe men zich zoo goed als

in den rug van 's vijands stell ing bevond,en boe al zijne redoutes en liniën vol ge-

wapenden waren! Wat was hier te doen?

Van de hooldkolonne hoorde men niets,

liet geluk had de kolonne wel is waar hier

gebragl, want op zulk eene uitkomst bad

niemand durven rekenen, maar wat baalte

hel, wanneer men zich niet met den hoofd-

troep kon verecnigen? Indien men op dezen

ravijn-rand werd aangevallenen geslagen,

vvas de teruglogl door bet r ivierbed on-

mogelijk. Men hoorde hoegenaamd geen

vuur, en de kolonne begon zelfs te ver-

moeden dat door den opperbevelhebber

weder onderhandelingen waren aange-

knoopt.

Gelukkig moest de vijand een ravijn over.

eer hij, uit zijne op 1000 passen afstandsgelegen s t e rk ten , de kolonne kon bereiken.

Men rukte dus stout voorwaar ts lot op

het pla teau, daar werd het volkslied ge-

blazen en vervolgens door de tamboers en

hoornblazers een marseb uitgevoerd, in

de hoop dal de generaal zulks zou hooren,

maar te vergeefs! Er werd ten strengsteverboden bet eerst Ie schieten, en nadat

men de manschappen op eene krachtige

wijze bun' soldalenpligt op het gemoed

had gedrukt , trok men, eenig/iiis meer

oostwaar ts , een rnaïs-veld in. Naauwlijks

was de kolonne in beweging, of zij werd,

uit eene links van baar liggende henting

(li), begroet met een Hink geweervuur. De

l c kompaguie, onder kapitein H A P P É , envoornamelijk bestaande u i l n i euw aange-

35<i

komen manschappen, herkomslig van degrenadiers en jagers, voorafgegaan dooreen peloton inlanders en tirailleur, en on-dersteund door 20 sappeurs, kreeg lastdeze benting te nemen. Men marcheerdein eene oostelijke rigling, daalde omlaagen zag op 1UO passen, links voor zich,ten duidelijkste hoe de vriesche ruiters totbeneden in het ravijn voortliepen; van deborsUvering kon men niets zien. — Eeneslerke rij vriesche ruiters, welke zich vanhel hoogste gedeelte, waarop de bentinglag, tol geheel in de laagte uitstrekte,werd door den kapitein HAPPÉ, den 2''°luitenant DEKENS en ecnige ilankeurs metklewangs opengekapl, terwijl de 2de lui-

lenanl LUIJKS, rnel de tirailleurs en eenigesappeurs, hooger-op eene opening maak-te. — Naauwelijks was de kompagnie doordeze openingen heengerukt, of de 2'k lui-Icnanl DEKENS ontving een doodelijk bus-schol onder hel hart. Hij v ie l , en toende kapitein hem wilde opriglen, sprak hij:«He l helpt niet kapitein, 'l is eene doode-

lijke wonde, maar ik sterf als braaf olïi-cier!»

Edele DEKENS! Hij was 29 jaren oud,en had zich van uit de laagste rangen,geheel door eigen vorming en eigen ver-dienste, de epaulelleu en werkelijk deniiaarn van braaf' o/ficicr verworven.

Aan deze alzoo reeds gedeeltelijk door-gebroken zijde der benting, zag men nochverhakking, noch gracht, maar de vijandhad de gewone schielkokers van bamboesin de borstwering aangebragl en vuurdedaaruit hevig. De keel moest ergens aandeze zijde wezen; men had alle reden dit

te veronderstellen, en na nog een öOtal

passen in de laagte voorlgeslopen Ie zijn,zag men dan ook den ingang van hel werkIer linker hand voor zich; mei een luidhoerah! marcheerde men rcgt op dien in-gang aan. Ook de inlanders volgden nu ,ijlende van de plaats waar zij gekapt had-den , lol onder de kokers der borslwcring.

Had de vijand het du rven wagen, hij hadnog lijd gehad te ontkomen. De kapiteinHAPPÉ rukte nu zooveel mogelijk gesloten,en altijd klimmende, voorwaarts, bereikteden ingang, zag eindelijk den vijand aanhel ander einde van het werk op eenhoop bijeengeschoold en viel hem uan. Demeeslen poogden over de 2 el hooge borst-wering, die geen banket had, te ontkomen,

doch sommigen bleven zich verdedigen»zoodat een llankeur, door een schot, en

een inlander, door eene lanssteek, gewondwerd. De Balinesche sergeant POLTOK-SoEKANfiA — tijdens de eerste expeditie nu'tde inlandsehe Willems-ordc, en tijdens detweede, wegens zijn' betoonden moed, meteen eere-klew ang begiftigd—drong met zij»sabel in de hand, als een dolle op den hoopin , hakte een over de verschansing klim-mend Balinees den ruggeslreng door, maar

werd daarop door een ander', nog op deborstwering siaanden v i jand , doodelijk metde lans getroffen. Na een kort, dochmoorddadig gevecht, was deze beuling(ft), die de sluiting der vijandelijke lii»c

scheen te vormen, geheel genomen en werdde vlag geplant; het zal toen elf uur Se'weesl zijn.

Van den vijand sneuvelden 53 man , dri<'

waren door overhaasting in de ci"en vrie-sche ruilers gesprongen. Zijne gelieelc

sterklc kan, naar de gevonden lansen <'"

557

geweren te oordeelen, ongeveer 100 manbedragen hebben. Twee ilankeurs sneu-velden, en zes werden gewond.

Van de borstwering zag men twee an-

dere bentings voor zich en daar achtereenige. lange l in ié 'n , welke aan de driehoofdredouten sloten. Spoedig begon danook het vuur uil de/e versterkingen en de1' kompagnic kreeg bevel ook de 2* benting(f) te nemen, lielgeen zonder veel legen-stand Ie onlrnoelen geschiedde, en zoo ookde o" (A). Hoogstvcrmoeijcnd was de wegwelke naar die sterkten voerde, het gingravijn in, ravijn uil, en na de eene vcr-hakking stootte men op de andere. Dekolonne volgde inmiddels, en de 1e kom-pagnie hield voorloopig in de 5'' benting

stand. De verdeeling der troepen wastoen als volgt: in de l', 2'' en .7 benlingieder eene kompagnie; het overige als re-serve opgesteld. Later werd de l' bentingdoor twee koinpagnié'n bc/el, en eene soortvan ambulance aldaar opgerigl.

Van de o" heining ontwaarde men eenlang epaulcment vol schictkokers en lansen,en weldra begon de vijand ook van daarte vuren; dit vuur werd al heviger en he-viger, en ofschoon men in de genomenVersterking tamelijk goed gedekt was, wer-

den cvenvxel eenige der onzen gek\ve!sl.Ook scheen de vijand eene» llankaanval teWillen ondernemen, daar men van achterzijne liniën troepen in het open veld zagrukken.

De l"0 luitenant RAAT werd door denkapitein HAPPÉ uit de 3° benling met eenpeloton, voorwaarts in hel rijstveld ge-bonden, en begon een ernstig lirailleur-

l ; de hand-mortieren \\aren inlus-

schen gekomen en deden schoonc worpen,ook was de -i" kompagnic van uit de 2"benling ter versterking aangerukt. Gaarnehad men zich van dien kant — onzen reg-lervleugel — nog van eene sterkte meestertemaak!, zoowel om haar tol slennpuntIe doen strekken als om de Nederlandsehehoofdmagt meer nabij te komen, maar menmogt niet Ie veel wagen, en daar de vijandal meer en meer opdrong, keerden de ti-

tirailleurs naar de benting terug; zij haddenvier gekwclsten. Het bleek den volgendenmorgen dal d i l , zoo goed door de Bali-nezen verdedigde punt, het pad wees dal

naar den rug der hoofdbenling voerde. Deluil'.-koloncl DE Biurw had inmiddels meidrie kompagnien, oostwaarts van de «V ben-t ing, in meer open terrein, eene stel l inggenomen, waardoor de dank aan die zijdeverzekerd, doch niet metrusl gelaten werd.

Omstreeks dien lijd hoorde men wel hetinfanterie- en arlillerie-vuur op de hoofd-benlings, maar niets bewees dat de aanvaldaar gelukte; zich met den hoofdtroep incommunicatie te stellen, was in dit terreinwaarmede men onbekend was, niet mo-gelijk. De manschappen hadden bij hetverlaten van hel ravijn hunne walerflesschenge\ u ld , maar die voorraad was sedert langverb ru ik t , en men kon geen ander waterbekomen behalve dal , wal op de rijstveldenstond. Van rijst en beschuit waren zij nogvoorzien, doch niemand dacht aan eten,na zulk een vennocijendcn marsch en nietminder vermocijende gevechten. Ten eindespaarzaam met munitie te wezen, bevalmen de manschappen aan, goed te mikkenen wel te IrelFen ; deze aanbeveling namenzij (er harte en schoten zelden mis. De

K58

geest der troepen was ui tmuntend, dochlanger dun \icr-en-lvviii l ig uren had menhet onder dergelijke omstandigheden in

die positie niet kunnen volhouden. Enwelke teruglogl viel er te nemen, indiende generaal nicl in zijne ondernemingenslaagde; door de r iv ie r? Dit was de ge-lieele kolonne aan een gevvissen dood prijsgeven. Te beslissen was er dus niets; tolhel uiterste volhouden, en den loop derdingen afwachten, ziedaar al wat menvermogt.

Zoo stonden de zaken, toen omstreeks2'/»uur hel vuur uil de linie'u welke voorwaartsvan de 5'1" benling lagen, allengskcnshe-viger werd. De kapitein HAPPÉ, die in

deze benling kommandeerde, verhief zicheven boven de borstwering, ten einde Iezien wat er voorviel; een naast hem staandflankenr werd door een kogel aan den neusgetroffen, en hij-zclf bekwam een scholin den linker schouder; de kogel was onderhet sleutelbeen doorgedrongen en had hetschouderblad een weinig geraakt; de wondewas ernstig , doch bij geluk niet gevaar-lijk. — Deze verdienstelijke oiïicicr moestalzoo hel slagveld ve r l a t en , doch het be-wustzijn met zich nemende, van veel tot helsucces \an dien dag Ie hebben bijgedragen. !

Hel vuurgcveehl bleef op verschillende

punten voortduren; maar de luit'.-kolonelDF, Ik.vi w scheen niet raadzaam te oor-deelen verder aanvallend te handelen. On-geveer tegen 4'/t »'»' echter, kwam devijand in massa opdagen, ten einde opzijne beurt eene beslissende poging te wa-gen en zoo mogelijk al het verlorene tehernemen. Hij begon met eenen front-

aanval op de stelling door den luit'.-

kolonel I > K Hu vevv genomen, doch hier

werd zoo koelbloedig slandgehouden e«de vijand reeds met zooveel nadruk ont-vangen en afgewezen, dat er na het gc-veelil 230 lijken op het slagveld geleldwerden en hij dien dag niets meer onder-nam. Deze aanval is 61' gelijktijdig met ,óf, hetgeen waarschijnlijker is, kort nahet mislukken der poging van hel t^c

bataillon geschied. Dit balaillon beproefde

lusschen de "2° en 3e hoold-hcnting doorte dringen, doch moest met een verliesvan 121) buiten gevecht gestelden terug-keeren. Vermoedelijk werd door dit voor-deel de geestdrift bij den vijand aange-wakkerd , en wilde hij nu ook trachtenzich verder in het bezit van den linkervleugel zijner versterkingen te stellen.

Tegen den avond zweeg het vuur opde hoofdbenüngs, en hieruit maakte menbij de ornlrekkingskolonne de gevolgtrek-king dat de aanval daar niet gelukt was.

Men bragt den nacht op bivouac door,

ten einde des anderen daags den strijdte hervatten; dien nacht was voor de ge.kwetsten een verschrikkelijke nacht, wanter was geen droppel water te bekomen.

Gedurende den vorigen avond had dehul.'.-kolonel DE B.i.uvv opgemerkt, dat veelgewapend volk, zuidwaarts op vr i j grooleniii'iland door de rijstvelden trok; hij begonte vermoeden dal de vijand welligl dehoofdbentings verlaten, of die misschiensleehls zwak bezet gehouden had. In denv roegen morgen deden de luitenants KOSTKH ,der artillerie, en EGTF.U VAN WISSI.KEUKK,

der sappcurs, eene verkenning en vonden

het pad dat naar die sterkten leidde. Deverdere'rapporten dier officieren bevestig-

5.19

den den luit,.-kolonel DE BHALW iii zijn

vermoeden, en hij besloot lot eenc over-rompeling. Ten drie ure reeds rukten

drie kompagnién op, en legen fi'A uur

wapperde hel vaandel en de rigtvlag van

hel 7dc balaillon op de grootste bcnlingen op die \an GOESTIE DJELANTIEK (c). De

derde werd door hel 15'" batai l lon bezet.

De nieuwe ben l ing , lussehen die van

voorleden jaar aangelegd, \\as mei 100

man bezet gevonden, liet regende daar

pijlen, steeiK'ii en kogels, twee inlanders

werden er gekwetst, maar ook de \\ak-

kere chef van den slaf, D K B R A L W , be-

kwam er eene \\ond in de regier zijde,

door een geworpen pijl, wier spits een

palm lang was en den vorm had van een

dricland. Zoo werd dan ook deze dap-

pere aanvoerder buiten gevecht gesteld,

doch gelukkig nada t hij z i j ne gevaa rvo l l eonderneming mei groole kloekmoedigheid

en volharding bad ten einde gebragl. Bij

bel binnendringen geraakten nog verschei-

dene officieren handgemeen, tol vvorste-

lens toe, het geveehl was hevig, m a a r —

Djagar-aga was in onze handen!

De meergenoemde groole benling le-

verde, nog na de overwinning en (oenzij reeds door de onzen bezet was , een

indrukwekkend gezigt op. Hare graehls-boorden gingen sleil naar beneden, ter

dieplc van 00 voelen; zij waren 2 j voel

breed en rondom met eene dubbele rij

vriesebe ruiters bezel. Onder de wal len

Waren blinderingen tegen het granaat-vuur,en voor die blinderingen groole smoor -poelen.

Zoodra des morgens het vuur der omlrek-

kingskolonne bij de hooldkolonne werd ge-

hoord , liet de luit'.-kolonel V A N SWIETEN ,

welke lijdelijk het bevel op zich genomenhad, daar de opperbevelhebber nog teSang-

sil was, alle beschikbare kompairnien legen

de vijandelijke verschansingen oprukken,bepaaldelijk legenden regier vleugel der vij-

andelijke liniën en forten. Deze aanval werd

met den gelukkigsten uitslag bekroond; de

Balinezen boden wanhopigen tegenstand,

doch loen onze dappere infanterie voel op

hunne borstwering zette en de algemeene

storm onder het duizendvverf herhaald

iHH'füli! plaats had, terwijl de omtrek-

kingskolonne juist de keel van de middelste

benling binnendrong, verspreidde de schrikzich eensklaps onder de Balinezen, zoodal zij

de overige bctitings vlnglend verlieten, en

onze troepen nu zonder merkelijk verlies

van de gehecle sterke stelling des vijandsmeesier werden; len zes ure was reeds de

gehcele eerste linie der bentiiigs in onze

magt, en weldra wapperde de Nederland-

sehe vlag van alle versterkingen van Dja-gar-aga.

De dapperheid en moed onzer troepen

werd alzoo tevens door bel geluk bekroond,

w a n t ontegenzeggelijk is, dat zoo de Ba-

linezen hunne versterkingen manmoedig

hadden bl i jven verdedigen, en zij door deomlrekkingskolonne niet mei zooveel vrucht

in bunnen rug ware bestookt, men eerst

na een lang beleg meester van de verster-

kingen had kunnen worden. Hoewel hunne

verstcrkingswijze geheel van de Europe-sehe verschilt, is het echler niet Ie onl-

ve inzen , dat zij een voor hun land /eerhelder denkbeeld van hel aanleunen van

~

ÏJ40

verdedigingswerken hebben, en alles duiddeaan dal de/e groole werken reeds voorja-ren xijn aangelegd.

In do versehansingea vond men den inhol vorig jaar verloren houwilser rncl zijnaffuil vvodor terug, hohbendo een rad vanBalincosch maaksel; de bouwitsor was totover bet tappenstuk geladen met eene ste-vige massa k r u i d , oen granaat en eenknuppel-kogel, bestaande uit twee kogelsvan l ft', aan een ijzeren slang verbonden.

De opperbevelhebber was spoedig vanSangsit aangekomen, on omstreeks tienure werd onder het herhaald Itocrali! dortroepen, een salut van 21 scholen uil devcldbalterij gedaan, 't welk van de roede ,onder het vlaggen van alle schepen, werdherhaald. Hier en daar lieten zich nogBalinezen z ien , waa rvan du govvapendonwerden gefusilleerd en de overigen weg-

gejaagd.Alle troepen hebben zich onderscheiden;

de infanter ie door hare kloeke onwrikbarehouding voor 't vijandelijk front (de ben-tings d en a), en bijzonder de omtrekkings-kolonno door hare dapperheid bij don aan-val i u ' s v i j a n d s rug, en bij de bestormingder redouten in den morgen van den IC»'1" ' ;

ook do artillerie hoeft zich \an bare laakmol eere gekweten; de officieren en man-schappen der vcldbalterij onder den kapi-

tein Kn.LKiiMAN, bleven met de grootstebedaardheid onafgebroken onder 't vijan-delijk vuur werkzaam, terwijl de luil'.-adjudanl SKELIG zich door groolcn dienst-ijver onderscheidde; de regier halve batterijalleen heeft verscholen GO granaten van6 ft, 117 granaten 12 ft en 7 kartelsen12 ft (van de linker halve halterij is

ons geene opgaaf toegekomen); de mor-liercn van de bergballorij hebben 29 wor-pen gedaan; do mortier van 20 dm. 58worpen, en de beide mortieren van ll l /sdm. 53 worpen. Materieel is zeer weinig

beschadigd.De infanterie heeft natuurlijk hel groot-

ste verlies geleden, bet getal dooden be-loopt 40, dat dei1 gekwetslen ongeveer140 a 150; van do artillerie is, behalvede luil'.-kolonel MEIS, slechts een paar ka-nonniers gekwetst en zijn Ivvee paardenbuilen gevecht gesteld.

Na de verovering der vijandelijke wer-ken , xijn do troepen langzamerhand naarSangsit teruggetrokken , zijnde slechts éénbatai l lon, bol 3de, alsmede de linker halveveldhaltcrij, als bezetting in de verster-kingen achtergebleven.

Tol zoover loopen de boriglen. Hopenwij, dat de volgende landmail ons do tijdingder vollooijing van hol roemrijk werk en

der onderwerping van Bali xal aanbrengen.

EINDE VIN HET EERSTE DEEL, TWEEDE SERIE.