De Boomklever December 2013

Tijdschrift van de

Natuurstudiegroep Dijleland

•

1

/

Jaargang 41 - December 201 3

111

� NATUURSTUDIEGROEP

� dijleland Regionale werkgroep van Natuurpunl Studie vzw natu u rp u nt S•ud;,

Bestuur

• Kris Van Scharen (voorzitter/penningmeester), Korbeekstraat 27,

3061 Leefdaal, 02-7672638

• Bruno Bergmans, Klaverstraat 44, 8000 Brugge, 0498-760722

• Bart Creemers, Aarschotsesteenweg 420, 3012 Wilsele,

0496-893106

• Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden, 0486-125877

• Pieter Moysons, Engerstraat 144, 3071 Erps-Kwerps,

0499/28.82.89

• Hans Roosen, Abstraat 101, 3090 Overijse, 02-6879518

• Roel Uyttenbroeck, Langeveld 76, 3220 Holsbeek, 0495-628863

• Gert Vanautgaerden, Tulpenlaan 7, 3052 Blanden, 0477426868

• Koen Vandenberghe, Blijde Inkomststraat 85/5, 3000 Leuven,

0485162619

• Thomas Vandenberghe, Heilige-Geeststraat 6 bus 2, 3000 Leuven,

0474/40.96.09

• André Verboven, Groeneweg 60, 3001 Heverlee, 016-238184

Werkgroep vogels

• Algemeen coördinator: Kelle Moreau ([email protected])

• Watervogeltellingen, Luc Hendrickx( luchendrickx2003@yahoo.

com)

• Trektellingen: Gert Vandezande (gert.vandezande @telenet.be)

• Bijzondere Broedvogels: Pieter Moysons (pieter_moysons@

hotmail.com)

Werkgroep zoogdieren

• Archivering waarnemingen: Kelle Moreau

([email protected])

• Vleermuizen: Hans Roosen ([email protected])

• Hamster: Kris Van Scharen ([email protected])

Werkgroep bijen

• Archivering en rapportering waarnemingen: Koen Vandenberghe

([email protected])

Werkgroep planten en webmaster

• Themaverantwoordelijke: Thomas Vandenberghe

([email protected])

Website: www.natuurstudiegroepdijleland.be

Regiopagina: dijleland.waarnemingen.be

Rondzend lijst Dijleland: Stuur een blanco e-mail naar:

[email protected]

De Boomklever

Driemaandelijks tijdschrift van de Natuurstudiegroep Dijleland. De Boomklever brengt bijdragen over studie en beheer van de biodiver

siteit in het Dijleland en verschijnt viermaal per jaar (maart, juni, september, december).

Redactie Gert Vanautgaerden, Roel Uyttenbroeck en Kris Van Scharen

Redactieadres Artikels, foto's en korte bijdragen worden verwacht op het redactiesecretariaat, p/a Gert Vanautgaerden ([email protected]) of Roel Uyttenbroeck ([email protected])

Het copyright van de teksten, illustraties en foto's blijft bij de respectievelijke auteurs, tekenaars en fotografen. Overname is mogelijk mits hun uitdrukkelijke toelating en bronvermelding

Abonnement Geïnteresseerden kunnen De Boomklever ontvangen door overschrijving van 10 € op rekeningnummer 001-1552168-50 van de Natuurstudiegroep Dijleland, met opgave van naam en adres. Een steunabonnement kost 15 € of meer.

Natuurpunt vzw

Natuurpunt is de grootste vereniging voor natuur en landschap in V laanderen. Ze telt 88.000 gezinsleden en beheert 19.000 hectare natuurgebied. Lid worden van Natuurpunt vzw kan door storting van

24 €op rekeningnummer 230-0044233-2L

www.natuurpunt.be

Layout: Chantal Deschepper Layout cover: Koloriet Druk: www.Koloriet.info Oplage: 200 ex.

V.IL: Kris Van Scharen, Korbeekstraat 27,

3061 Leefdaal

•

Il ___ _

Een mooi natuurstudiejaar�

Torenvalk, Bertembos. /8108120/3. Foto: Johan De Cock

Een Stormwind, buien, regenzones, en met wat geluk af en toe een laagstaande zon waarbij je de rits van je jas toch een beetje open kan zetten, bruine bladeren op de grond, hier en daar nog wat kleurrijke zwammen, een Zeearend die af en toe de Dijlevallei overvliegt, een late zonnende Hazelworm in de tuin, exotisch klinkende bebaarde of gebuidelde meesjes in het riet ... Dat kan maar één ding betekenen: de natuur gaat weer in haar jaarlijkse winterslaap. De ene natuurliefhebber voelt een winterdipje aan.komen en haalt de meeuwenliteratuur uit de archieven, de andere kijkt uit naar een fantastisch seizoen vol straffe wintergasten.

Eén ding is zeker, allemaal kunnen we terugkijken op een boeiend en gevarieerd natuurstudiejaar! We begonnen het jaar met de laatste watervogeltellingen van de winter, om naadloos over te schakelen op de broedvogels. Dit leverde een aantaJ leuke ontdekkingen op van broedende soorten op plaatsen waar je normaal niet komt, zoals een Snor in Sint-Agatha-Rode. Daarnaast was de jaarlijks zeer spannende Big Day alweer een fijn evenement.Ook op gebied van insecten viel er veel te beleven. In het Meerdaalwoud gingen de insectenliefhebbers drie keer op pad om het heideherstel op het voormalig militair domein te bekijken. Er zitten al een aantal leuke soorten, zoals de Rosse Sprinkhaan, maar we zullen over enkele jaren nog eens moeten terugkomen. Dan zal de heide verder ontwikkeld zijn en kunnen er nieuwe interessante soorten opduiken. Verder ging de Leuvense bijenwerkgroep een paar keer op pad, voor het bijenproject in Leuven en voor het Knautiabijenproject. Ook de vlinderliefhebbers hebben kunnen genieten, met een aantal leuke ontdekkingen zoaJs het Bleek blauwtje, waarover u in dit nummer meer zal lezen.Als kers op de taart werden we in het najaar verrast door de fantastische ontdekking van een Daurische klauwier. Die leek de Leefdaalse weidepalen zeer te appreciëren als stopplaats voor de verdere dwaaltocht. Helaas werd deze zomer ook duidelijk dat het in Bertem niet zo goed gaat met onze Hamsters. Ook daarover meer in dit nummer van de Boomklever. Ik wens jullie een prachtige winter en om de koude regenachtige dagen door te komen, waar enkel een onzekere Pontische meeuw rood kleurt op de waarnemingenpagina, is er dit niemv nummer

van de Boomklever: veel leesplezier! Roel Uyttenbroeck,

Redacteur

De Boomklever - december 201 3 1 3 3

Op het akkerplateau tussen Bertem en Korbeek-Dijle ter hoogte van Leuven

bevindt zich één van de laatste bolwerken van de bedreigde Europese hamster

(Cricetus cricetus). Dit werd door Natuurstudiegroep Dijleland tussen 1998 en

2006 systematisch opgevolgd. Sinds 2009 is de populatie in Bertem niet meer

opgevolgd. Hier kwam dit jaar verandering in. Met enthousiaste vrijwilligers liepen

we weer de akkers af op zoek naar de Hamster.

De afname van de Hamster

Vlaanderen vormt in Europa de westgrens van het ver preiding gebied van de Europese hamster. Ze kwam tot in de jaren '90 van vorige eeuw nog ver preid voor in de leem treek waar de soort zich typi ch ophoudt in graanakkers. Ze leven van zaden, klavergewassen, plantenwortels en in ecten maar voor hun winteroverleving is hun

tapelvoed el graan, dat ze massaal verzamelen en in hun burchten op laan (Twi k et aJ., 2010).

134 De Boomklever - december 2013

Door de moderne landbouwtechnieken, die zeer weinig oogst verspillen, en uitbreiding van landbouwareaJen zodat de vluchtgelegenheid verminderde, kwam de voedselzekerheid en de winteroverleving voor vele populaties in gevaar en begonnen de hamsterpopulaties in Vlaanderen en de rest van West-Europa sterk af te nemen tot ze een voor een verdwenen (Hens et aJ., 2006 ).

-

In V laanderen waren er eind jaren '90 nog vier kernpopulatie bekend: twee in Limburg (Voeren en het aaneenge loten gebied van Bilzen/ Riemst en Heer /Tongeren) en twee in de leem treek van Vlaam -Brabant (Hoegaarden en Bertem). Enkele jMen later, tu en 2003 en 2006, werd in Voeren en Hoegaarden geen bcwij meer gevonden van ham teraanwezighcid 70dat er nog maar twee grote bolwerken in Vlaanderen overbleven: Heer en Bertem. Het akkcrplateau in Bertem herbergde in 2006 de groot te, mee t wc telijk gelegen maar ook mee t gcï oleerde populatie van V laanderen (Hen et al., 2006)

Inventarisaties en resultaten

Omdat de Ham ter een nachtactief dier is en zich hoofd7akclijk ophoudt in graanakker i invcntari atic van deze oort 7cer moeilijk. Ham ter maken burchten: een holen tel el waarin 7e hun voed cl op laan en waarin ze leven. Deze burchten h bben een typi ch uit7icht waardoor 7e vrij gemakkelijk te herkenen zijn (Twi k et al., 2010; Hen, et al., 2006). Zodoende kan men na de oog t de akker aflopen om te zoeken naar dergelijke burchten. De dichtheid hiervan i een maat waarmee een populatietrcnd ter plaat e kan opgevolgd worden.

Tabel 1:

. "·. · oog 1eren . �·� r

..fiii.;' t

Omwille van de nijpende ituatie worden beide bolwerken Riem t/ Heer en Bertem sinds eind jaren '90 geregeld geïnventariseerd. In Bertem wordt het kerngebied van de populatie door vrijwilliger onder begeleiding van

atuur tudiegroep Dijleland opgevolgd. Dit gebeurt inds 1998 in 2 UTM-hokken van 1 km2. In de7e 200 hectare worden jaarlijks alle graanakkers vlak na de oog t afgc peurd naar burchten van de Ham ter. Deze regelmatige inventari atie werd volgehouden tot 2006 en minder inten ief tot 2009 toen er nog burchten aangetroffen werden. Opvallend i dat men " !echt " 60-JOOha moest aflopen om enkele burchten te vinden. Het aantal burchten chommeldc n1aar bleef over de7e onderzoek periode tabiel (Tabel 1 ). De Ham ter deed het niet ideaal maar bleef tand houden ondanks een hoog inteeltpercentagc (Hen et al., 2006).

/11ve11tarisntieres11/tate11 en res11/terel/(fe rf ichtherfe11 voor rfe syste11intisch opgeuolgrfe periode 1998-2006 (Hens et nl., 2006).

Jaar Onderzochte oppervlakte (ha)

1998 9 1999 2000 66 2001 91 2002 77 2003 2004

geen gegel'en'

2005 71 2006 65

Aantal burchten

20 5

12

5

11 7

16

Dichtheid burchten/ onderzochte ha

0,20 0,63 0,1 0,09 0,06

0,10 0,25

De Boomklever - december 2013 1 3 5

/ m l 11n>pc't /111111'/t'I 111 :1111 b1<ifoop <11111 gm1111<1cldrn - I <l/<1 \ 'ifd11 Ro/1111 \ cTl111d<

Dit jaar, 2013, nam de Natuurstudiegroep Dijleland terug het initiatief om een inventarisatie te organi eren in het kerngebied in Bertem om de tand van zaken na te gaan. Terwijl er in Limburg

nog enkele burchten aangetroffen werden (mond. mededeling Vercayie, 2013), kon op de 61ha onderzochte graanakkers in Bertem niet één waar chijnlijke burcht gevonden worden. De zoekinspanning was nochtans vergelijkbaar met vorige inventarisaties. Het kwam als een kleine chok, is het inmiddels te laat voor de Bertem e Hamsters?

Beheersovereenkomsten

In het gebied werden door het Agentschap voor natuur en bo (ANB) tot en met 2012 enkele beheer overeenkom ten afge loten met de lokale landbouwer : voornamelijk in functie van Ham ter maar ook akkervogels konden ervan profiteren.


l e1111ffrfnc/ll, 11111nr loc/i Ie k/ei11, gnt i11 rle sro11rf O/J/lll'IL'll e11 he..,prekc11. I oio: /1111 .\lei le11 ...

De maatregelen gingen van graan dat bleef taan tot luzerne troken. Dergelijke maatregelen

hadden in ederland ook een positief effect (Kuiter, et al., 201 O; CBS, 2013). Vanaf 2013 heeft de Vlaam e landmaat chappij (VLM) nieuwe beheersmaatregelen voor Ham ter ge, loten en inmiddels wordt door lokale landbouwer ongeveer 50 ha akkervogel- en hamstervriendelijk beheerd op het akkerplateau van Bertem (mond. mededeling Roo, en, 2013). cel van de akker die we dit jaar onder/ochten, gren den aan beheerde percelen en toch werden er geen burchten gevonden, hoewel we v nvachtten dat het leefgebied nu redelijk geschikt geworden wa in vergelijking met 2006.

Toekomst voor de Hamster in Bertem?

De hamster lijkt verdwenen uit de 2 onder.tochte VTM-hokken, maar de mogelijkheid be taat dat dit gebied niet meer hun kerngebied i . De 2 hokken liggen in een enorm leemplateau dat /ich van Bertem tot eerij e uit trekt. Ook in de andere hokken werden bij de eer te inventari aties in 199 -1999 Ham ter gevonden, maar daar ging het OITl kleinere concentratie . Het lijkt on weinig waar chijnlijk dat Ham ters het in andere delen van dit gebied (7onder beheer overeenkom ten) wel nog goed doen, maar enkele ver preide waarnemingen van twee burchten en één levend exemplaar buiten het kerngebied in 2012 sluiten enige haJT1 teractiviteit buiten het kerngebied op het leemplateau niet uit.

De eer te tap in be cherming van deze populatie zou een uitgebreide zoektocht moeten zijn om een nog groter gebied te inventari eren op het leem plateau van Bertem /Leefdaal en na te gaan of er buiten het oude kerngebied nog Ham ter leven en beheer overeenkom ten hierop af te stemmen. Eventueel kan men een kweekprogramma en herintroductie overwegen indien men het gebied dan ook ge chikt zou maken on1 deze nieuwe dieren te ondersteunen. Dan dient 1T1en echter ook een rigoureuze opvolging in te stellen. Herintroductie 7ijn al gebeurd in Leefdaal in het verleden, helaa vverden deze niet opgevolgd. In Nederland is dit ingrijpen noodzakelijk gebleken om de sterk fluctuerende populatie te behouden (Kuiter et al., 2010; CBS, 2013).

"'·<j .

oog teren ..

Er i de laatste jaren steed meer geïnvesteerd in overeenko1nsten en de grote oppervlakte die de/e overeenkomsten nu innemen geven aan de laahte Ham ter een laatste, /eker toevluchtsoord. De/e overeenkomsten op elkaar afstemmen in een collectief verband en op de hamc.,teraanwe/igheid i een aanpak die lonend /OU kunnen werken. Er wordt achter de schermen hard gewerkt voor onl'e korenwolf, een goede 7aak voor een soort die al jarenlang om hulp piept: hopelijk ic., het nog niet te laat!

Gert Vanautgaerden

& Roel Uyttenbroeck

NSGD wenst ook de vele vrijwilligers extra te bedanken voor hun onmisbare hulp bij de

inventarisaties.

Referenties

CBS, PBL, Wnge11i11ge11 UR (2013). Heri11troriuctie hnl/lster, 1999-2011 (i11dicntor 1073, uersie 06, 29 111ei 2013). H1ww.co111penrii11111uoorrieleefo111geë.1i11g .11/. CBS, Oe11 Hnng; Pln11bu 1rn11 uoor rte Lfefo111gez i11g, Oen Hnng/Bilthoue11 en \Vnge11i11ge11 U R, Wnge11i11ge11. Gemnripleegri 011li11e op 11 /11 /2013.

Hens /\1., Crèvecoe11r L. & Oerounux r\. (2006) - Actuele Perspreirii11g Pn11 Europese '1n111ste1 i11 Belg ie. Zoogdier 1 ï (4), p. 6-9

Kuiters A.T, Ln Hnye /\1.j.j., /\l11ske11s G.j.0.1\I. & vn11 Knts R. ]./\ 1. (2010) - frrspectieue11 uoo1 een ri1111rzn111e bescherl/li11g z1n11 rte hn111ste1 in

ederln11ri. Alterm-mpporl 2022, WngC'11i11ge11; 80 p. Besc/1ikbnnr 011li11e op /1ttp://C'depot.w111. 111/1634ïï

Twisk P., un11 DiepenbC'ek A. & BC'kke1 ].P. (2010) \/elrigids Europese :oogriien•11. 1' \1\1 11itgC'ut'rij, ZC'isl, 368p.


. ,� ... Reptielen en

• � ;>

. ..:�.·

Herontdekking van

(Triturus cristatus) in

te Tervuren

Kamsalamander

het Zoniënwoud

Op zoek naar Vuursalamander ...

In 2010 en 2011 is een soortbeschermingsplan voor Vuursalamander opgemaakt (Lambrechts et al. 2011). Omdat in het Zonjënwoud nog grote kenni lacunes waren omtrent de huidige status en voorkomen van Vuursalamander, is dit gebied relatief grondig onderzocht.

a overleg met ANB regiobeheerder Patrick Huvenne zijn alle potentieel gescrukte locaties onderzocht (3 dagen onderzoek). Hiervoor was de hul pvan de boswachters Dirk Raes, Johan Bennekens, Eric Bartholomees en Marc Van Hummelen, elk voor hun re pectievelijk ambtsgebied, onontbeerlijk. Gedurende 3 dagen in april, mei en juni 2010 is inten ief gezocht naar larven van Vuursalamanders in het Zoniënwoud. Bij deze zoektocht zijn helaas larven noch adulte Vuursalamanders gevonden. De

oort i momenteel enkel bekend van het Brussels deel van het Zoniënwoud (Nijs et al. 2013).

... vonden we Kamsalamanders Op 17 mei 2010 onderzochten Jorg Lambrechts Chri Van Liefferinge (ANB) en boswachter Joha� Benneken de vaJlei van de Kleine Flossendelle net ten oo ten van de Ring rond Bru el (RO).

'

Op de oever van een vrij grote vijver, onder dood hout, vonden ze 3 Kam alamanders. Het betrof: • 1 ex (vrouwtje) van 9,5 cm;

• l ex {vrouwtje) van 8,5 cm; • J jong dier van 5,7 cm.


In 2010 zijn er voor het eerst sinds 1988 weer Kamsalamanders waargenomen in het Zoniënwoud. De ontdekking gebeurde bij toeval tijdens veldwerk in het kader van de opmaak van een soortbeschermingsplan voor Vuursalamander.

1'11111,11/11111111ufe1 in rfc vol/ei u1111 rfe 1'/ci11e l lo"e11rfdlco17 17 111ci 2010. I oio: /01� J 11111/necftt,

Op basis van de grootte betrof het alle 3 nog onvolwassen dieren. Dat is belangrijk, want het i een indicatie dat er recent nog voortplanting was. We vonden de Kamsalamander niet in deze vijver (in de ondiepe zones is geschept met een groot schepnet) en evenmin in de drie overige waterpartijen in de Kleine Flossendelle, die wegens hun beperktere omvang en diepte integraal bemonsterd zijn.

Bevestiging van een historische vindplaats Intrigerend is dat de Kleine Flossendelle de locatie was waarvan Kamsalamander rustorisch bekend was (de Wavrin, 1988; Bauwens & Claus 1996). De Wavrin (1988) beschrijft de situatie van de Kamsalamander in en aan de rand van Zoniënwoud. Vóór 1980 waren er meerdere vindplaatsen zoals in de moerassen van de bronnen van de Voer in Tervuren maar anno 1983 resteerde enkel de populatie in de Kleine Flossendelle. De vindplaats in de Kleine Flossendelle is al lange tijd bekend, namelijk van tüssen 1930 en 1940, en is herbevestigd in 1951.

De Wavrin kon de aanwezigheid (ondanks eerdere b�zoeken) pas zelf bevestigen in 1983 in de grootste v1iver, dus waar wij de soort op de oever vonden. De v:'avrin

.gaf aan dat de vijver vrij diep is en dat

de dieren zich er niet laten vangen!

Hij stelde de soort er vast via observaties van dieren die naar de oppervlakte komen: op 452 salamanderwaarnemingen waren er circa 10% Kamsalamanders. Ook vond hij larven van Kamsalamander. De auteur schrijft dat de vijver waar hij de soort vond en waarlangs wij hem vonden een k.leibodem heeft en dat er, in de jaren 80 alleszins, een dik blad pakket

aanwezig was op de bodem.

De Wavrin concludeert -ook op basi van zijn onderzoek elders- dat de Kamsalamander zich graag in het diep water ophouden en enkel de wijfjes naar de ondiepe zones komen om eitjes af te zetten. Hij besluit ook dat de Kam alamander in de minderheid is in de vijver omwille van de terke begroeiing door kroo en het be chaduwde

karakter (du ook al in 1983 ... ), wat meer overeenkomt met de habitatvoorkeur van Vinpooten Alpenwatersalamander. De Wavrin (1988) was verbaasd de Kam alamander niet in de andere waterpartijen in de Kleine Flos endelle aan te treffen, wegens schjjnbaar geschikt (minder beschaduwd) en op geringe afstand. Hij geeft als reden het meer temporele karakter van deze waterpartijen.

Belangrijke vondst in kader van de 1 nstandhoudingsdoelstellingen en ontsnippering

De Kamsalamander is opgenomen in Bijlage Il van de Habitatrichtlijn en een belangrijke doelsoort voor het Europees natuurbeleid. Wegens een gebrek aan recente waarnemingen werd de soort in het !HD-rapport voor het Zoniënwoud als 'waarschijnlijk uitgestorven' beschouwd, hoewel men een relictpopulatie mogelijk achtte en meer

?nderzoek aanbeval. Voorliggende waarneming 1s na bekendmaking bij ANB in extremis nog geïntegreerd kunnen worden in het !HD-rapport (med. Inge Brichau). Het is zeer waarschijnlijk dat de Kamsalamander hier steeds heeft standgehouden. Deze casus toont het belang van volgehouden verspreidingsonderzoek en monitoring aan! Bepaalde belangengroepen stonden er op dat er in het IHD rapport geen doelen voor Kamsalamander op werden genomen omdat de soort zou uitgestorven zijn. De Kamsalamander is ook een belangrijke doelsoort bij de geplande ecologische ontsnippering van de RO (Ring rond Brussel) (dr. Vanderheyden et al. 2009). Ontsnippering is relevant gezien de situering van de voortplantingsplaats op slechts 100 m van de RO.

en amfibieën . .

Huidig leefgebied en vereist beheer

Het leefgebied van Kamsalamander is hier ons inziens goed ontwikkeld:

• 4 visvrije waterpartijen, voor voortplanting;

• uitgestrekt oud bos met enige aanwezigheid van dood hout, voor overwintering;

• een langgerekte, malle vallei met grasland waar men via maaibeheer naar bloemrijke, insectenrijke situatie treeft: dit lijkt een goed zomerhabitat;

In functie van Kamsalamander zijn naar beheer toe volgende suggesties meegegeven, in volgorde van belangrijkheid:

Monitoring van de 4 waterpartijen op kolonisatie door vi . Zodra er aanwezigheid van vis wordt waargenomen, is het belangrijk om zo snel mogelijk de vijver (kortstondig) droog te leggen, best op het droog te moment, in de nazomer. Afvissen volstaat niet voor grotere waterpartijen want er blijft steeds vis achter. Voortplanting van Kamsalamander is immers niet succesvol in vishoudende waterpartijen (Lewylle 201la,b ).

2 Enkele bijkomende 'Karnsalan1ander-poelen' aanleggen in de vallei van de Flossendelle, op natte plaatsen die botanisch niet te waardevol zijn en die bij voorkeur zo weinig mogelijk besd1aduwd zijn. Dit is belangrijk naar risicospreiding (bijvoorbeeld als de grote vijver door vis wordt gekoloni eerd). Ook het opschonen (slib ruimen) van de bestaande waterpartijen bij verregaande verlanding, is een zinvolle maatregel.

3 De bomen op de zuidelijke oever kappen en de opslag nadien in hakhoutbeheer zetten. De Wavrin (1988) geeft aan dat de vijver met Kamsalamander op oude postkaarten uit de jaren 30 een helder waterpartij wa met veel waterplanten en weinig be maduwd. Naar deze situatie dient opnieuw ge treefd.

4 Verhogen van het aanbod liggend dood hout in het bos in de directe omgeving van de vijvers.


De genoemde beheervoorstellen zijn tevens ge chikt voor de andere inheemse amfibieën.

Onze in chatting i dat het mogelijk moet zijn deze reeds lang aanwezige populatie Kamsalamander hier een duurzame toekomst te bieden. De context van een groot histori ch bosgebied met voedselarme bodem biedt een groot voordeel ten opzichte van vele regio' in Vlaanderen waar wegens overbemesting de poelen zeer snel verlanden of eutrofiëren: van nature eutroof (voedselrijk) water in bossen versus hypertroof water met overmatig rijk water door inspoeling van meststoffen).

Deze (wellicht kleine) populatie is volgens de recente Rode Lijst Qooris et al. 2013) volledig geï oleerd. De meest nabije populaties leven in Haasrode, Zemst, Herent en Wijgmaal (HYLA databank, med. Iwan Lewylleen RobertJooris). Een goede opvolging (monitoring) van deze populatie in Tervuren is uiteraard belangrijk. Minstens de 4 waterpartijen in de Kleine Flossendelle zouden met regelmaat onderzocht moeten worden.

'/.1clll op 1!1!11 deel n111 de 1·111·e1 11aarla11g1 de /\ a1111ala111w11/e1 .1

:1111 genmde11 l:e11 groOI clee/ 1·a11 de l'IJl'l!r 11 he1clwt!111ul e11

hel 11 a1eroppe1T!a/.. 11 het!e/..1 111e1 /..roo.1

/· 010 .Jorg I w11hrec h11

0111g11111111g.1ll'eg ('/..arre11.1poor ') 111 hel /.cm1ëml'o11d :un hoge aa111al/e11 19 11pnl :!O I 0 /J11 _,," 1e1·e11.1 po1e1111eel ge1ch1/..1e rnor1pla111111gsplamse11 1·001


Andere geschikte locaties voor

Kamsalamander?

EldersinhetZoniënwoudzijnernogmogelijkheden voor Kamsalamander. In het gebied Koninklijke

chenking (Kapucijnenbos, Arboretum) liggen twee geschikte voortplantingsplaatsen en drie andere waterpartijen die geschikt voor Kam alamander kunnen zijn, indien ze visvrij gemaakt worden (Lambrechts et al. 2011). Ze liggen in rechte lijn op slechts 1,5 km (in zuidoo telijke richting) van de vindplaats in de Kleine Flo sendelle en ermee verbonden door ge chikt habitat. Het enige 'obstakel' is de Jezu eiklaan, een dreef waar heel wat verkeer passeert, maar waar wel reed aan ontsnippering gewerkt i via de aanleg van amfibieëntunnel . Ook op het vlakbij gelegen grote golfterrein (Ravenstein) zijn er zonder twijfel mogelijkheden om be taande waterpartijen ge chikt te maken voor Kamsalamander of om nieuwe waterpartijen aan te leggen in functie van deze oort.

En tenslotte: Vinpootsalamander à volonté

We onderzochten in het Zoniënwoud niet enkel de bronbeken, die zo typisch zijn als voortplantingshabitat voor Vuursalamander in de Vlaamse Ardennen en ten zuiden van Samber en Maas, maar ook plassen stagnerend water, want daarin plant de Vuursalamander zich volop voort in Meerdaalwoud en in de Wingevallei. Plassen stagnerend water, bijvoorbeeld op onverharde (ontginnings)wegen, zijn ook voor Alpenwatersalamander en VinpootsaJamander zeer belangrijk. In niet minder dan 15 verschillende waterpartijen in het Zoniënwoud zijn door on adulte Vinpootsalamanders aangetroffen, met soms hoge aantallen. Dit was aJ bekend bij de Wavrin (1988). Vinpootsalamanders blijken trouwens ook in andere grote oud-bosrelicten in het zuiden van Vlaams-Brabant (zoals Meerdaalwoud) goed vertegenwoordigd te zijn, terwijl ze ontbreken in de minder bosrijke regio Zuidoost-Brabant.

Dankwoord

amflbieën �· "

Dank aan Robert Joori (HYLA) en Iwan Lewylle (Natuurpunt Studie) voor een kritische nalezing van een eerdere versie van dit artikel en voor de boeiende ctiscussies omtrent Kamsalamander.

Referenties

J org Lambrechts ][email protected]

de Wavrin, H., 1988. Les batraciens de In Forêt de Soignes. Les Naturalistes Be/ges, 69: 113-144.

fooris R., Engelen P Speybroeck ]., Lewylle /. Lo11ette G., Bauwens D. & Maes D., 2013. De n111fibieën en reptielen van V laanderen. Recente verspreidi11g en toelichting bij de nieuiue Rode Lijst. Rapport Nat11urp11nt.St11die 2013/6, Mechelen.

Lambrechts, ]., Stijnen, T. & Vanderheyden /. 2011. Onderzoek naar de verspreiding van en opmaak van een soortbeschermingsplan voor de Vu11rsala111nnder (Salamandra salamandra L.). Arcadis Belgi11m 10v ANB Vlaams-Brabant. 143 blz +kaartenbundel.

Lewylle /. 2011a. De Kamsalamander in VlaamsBrabant - Verspreiding, ecologie en beheer. Rapport Natuur.studie 2011/8, Nat1111rpunt Studie, Mechele11, België.

Lewylle /. 2011b. Status en beheer van de Vlna111sBrabantse populatie Kamsalamander. Bmkona Jaarboek 2011.

Nijs, G., Lambrechts, ]., Weiserbs, A. & Verhelen, D. 2013. Opvolging Lokale Staat van Instnndhourii11g vn11 soorten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rapport Natuur.Studie 2013/7, Mechelen.

Vanderheyden, /., Lambrechts, ]. & K. Tme11 (2009). Voorbereidende studie voor de ecologische verbindingen aan de RO en de A4/E411 ter hoogte vn11 het Zoniënwoud. Arcadis i.o.v. Agentschap Wege11 e11 Verkeer (AWV) Vlaams-Brabant.

De Boomklever - december 2013 141

Bleek blauwtje en co in de tuin van Eden

Bleef.. hlwmlje rOIO. Po11ls \ 1�1·11 rn l\n!,/{I De Gree.f

Bleef.. hl(//flt'l/e l-010: Paul· ,\'11.1·1s en l\n 10 De Greef

01w1je _u11doog1e !-010 1'0111 \ 1�1 /\en f\11\10 l)e (/reef


Kennismaking met onze tuin

Wij hebben een tuin, een grote tuin (± 70a). Onze

tuin ligt aan de achterdeur van het Zoniënwoud.

De tuin wordt gedeeltelijk omgeven door hoge

bomen, zowel coniferen als loofbomen en

grenst langs een zijde aan een akker. ln onze

tuin staan vooral inheemse bomen, struiken en

kruidachtigen. De natuur mag er haar gang gaan.

We beheren de tuin zeer extensief: vele stukken

worden één keer per jaar gemaaid. Verder mogen

de planten uitkomen waar ze willen en niet

gewenste worden voornamelijk weggewied,

gemaaid of verplant naar een andere plaats.

Met de hulp van grote ratelaar, een halfparasiet

op gras, houden we het gras gedeeltelijk in toom

om zo andere planten een kans te bieden. In

een weide van ± 20a heeft zich wilde marjolein

en koninginnekruid uitgezaaid waartussen zich

moerasrolklaver genesteld heeft. Deze planten

worden gefavoriseerd.

Het beheer geeft een goed resultaat want onze

tuin herbergt ruim 350 plantsoorten. Deze planten

trekken heel wat insecten aan die op hun beurt

heel wat gewervelden lokken.

160

êii E 140 0 N

Q.

B 120 .E

,§ 100 Qi ...

êii 80 Q.

:'.! Cll 60

"O

.E >

40 ;;; ... c ,,,

20 ,,,

Ë "'

\!) 0

1990 1995 2000 2005 2010 2015

1-tg 11111· I: gel// iddeld aam al ge1elde 1·l111ders 1 Jjdens de J bes/e ll'eken 1·an de ::ol/ler 111 hel 111ee1ne1 1·011 1·l111deme1 ,\'ederland

Ongewer�elden

2013, indien niet het vlinderjaar van de eeuw, dan toch in de top 10

2013 was een topjaar voor vlinders. Dit subjectief gegeven wordt gestaafd door de grafiek met de gemiddelden van het aantal vlinders die gezien werden tijdens de 3 beste weken van de zomer in het meetnet van vlindernet Nederland (Figuur 1). De trend van de grafiek i duidelijk neerwaart . In deze grafiek worden enkel de aantallen vlinder weergegeven, er wordt geen rekening gehouden met het aantal soorten. Zo komt 2003 er niet uit als een jaar waar heel wat uHzonderlijke zwervers werden opgemerkt.

1000

800

600

400

200

0

---- --- --

----- -

aantallen/week

01 03 05 07 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49

c:::::J 2013 - 2008 - 2009 - 2010 - 2011 - 2012

l-ig1111r ]· lallfalle11111acro-11ac/11rl1J1ders per ll'eeÁ 111 de 111111 mor de ;aren 200 -20 I 3

De vangsten van macro-nachtvlinders in onze tuin bevestigen eveneens dat 2013 een uitzonderlijk jaar iszowel qua soorten als qua aantallen (Figuur 2 en 3). Deze statistieken zijn gebaseerd op de maxima per soort en per week om zo de verschillen voortvloeiend uit het wisselend aantal vangsten per week over de verschillende jaren te minimaliseren. Beide grafieken tonen duidelijk aan dat het voorjaar 2013 problematisch was, maar dat vanaf half juni de achterstand meer dan goed gemaakt werd.

160

140

120

100

80

60

40 - --

20

0

soorten/week

01 03 05 07 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49

c:::::J2013 - 2008 - 2009 - 2010 - 2011 - 2012

-- J F1g 1111r 3: . I 01110/ soorte11 111acro-11ac/111'!1 /l(/ers per 11·ee/, 111 de 111111 1·001 de /l m111 2008-:!O IJ


Soorten van onze tuin

In de tuin observeerden wij dit jaar volgende 23 soorten dagvlinders. Deze lijst houdt geen rekening met de dagactieve nachtvlinders.

Soort

Groot dikkopje - Ochlodes sylvanus

Koninginnenpage -Papilio machaon

Oranjetipje - Anthocharis cardamines

Groot koolwitje -Pieris brassicae

Klein koolwitje -Pieris rapae

Klein geaderd witje -Pieris napi

Oranje luzernevlinder - Colias crocea

Citroenvlinder- Gonepteryx rhamni

Sleedoornpage - Thecla betulae

Boomblauwtje - Celastrina argiolus

Bruin blauwtje - Aricia agestis

lcarusblauwtje -Polyommatus icarus

Bleek blauwtje -Polyommatus coridon

Atalanta - Vanessa atalanta

Di tel vlinder - Vanessa cardui

Dagpauwoog - Aglais io

Kleine vos - Aglais urticae

Gehakkelde aurelia -Polygonia c-album

Landkaartje - Araschnia levana

Bont zandoogje -Pararge aegeria

Oranje zandoogje -Pyronia tithonus

Bruin zandoogje - Maniola jurtina

Koevinkje - Aphantopus hyperantus

*Plant komt voor in onze tujn


Waardplant van de rupsen

Diverse breedblaruge grassen zoals kropaar*, witbol*,

beemdgrassoorten*, duinriet, pijpestrootje

Schermbloemigen zoals peen*, pastinaak*, engelwortel*, venkel

Look-zonder-look*, pinksterbloem*, judaspenning* en

andere vroegbloeiende kruisbloemigen zoals bittere veldkers

Koolsoorten* en andere kruisbloemigen*, zoals

damastbloem* en koolzaad, oost-inrusche kers*

Koolsoorten* en andere kruisbloemigen*, zoals

damastbloem* en koolzaad, oost-inrusche kers*

Kruisbloemigen*, zoals look-zonder-look* en pinksterbloem*

Luzerne, klaver*, wikke*

Sporkehout*, wegedoorn

Sleedoorn* en andere prunussoorten*, de wijfjes zetten de

eitjes meestal afzonderlijk af in de oksels van jonge takken of

op de overgang van jong naar oud hout. Meestal niet hoger

dan 1,5 m en bij voorkeur op zonnige takken

1 stc generatie vnl op sporkehout*, hulst*, volgende generaties

vnl op klimop*, kattenstaart* vlinderstruik*

Ooievaarsbek*, reigersbek en geel zonneroosje*

Diverse klaversoorten in een korte vegetatie, de 1 stc generatie

vnl op kleine klaver*; de volgende generaties vnl op rolklaver*

Paardenhoefklaver, bont kroonkruid*

Alleenstaande brandnetels aan bosranden of beschutte plaatsen*

Diverse distelsoorten*, klit*, kaasjeskruid* en grote

brandnetel* in de zon

Grote brandnetel* in de zon

Grote brandnetel* in de zon

V nl grote brandnetel*, maar ook hop*, iep*, rïbes* en wilg*

Grote brandnetel* in de schaduw en in vochtige omgeving

Alleenstaande graspollen van oa boskortsteel, kropaar*,

kweek, gestreepte witbol*

Fijnbladige grassen zoals rood zwenkgras*, gewoon

struisgras*, grote vossenstaart*, kweek

Fijnbladige grassen zoals rood zwenkgras*, gewoon

struisgras*, grote vossenstaart*, kweek en engels raaigras*

Verschillende grassoorten vnl kropaar*, boskortssteel, ruwe

smele, kweek, beemdgrassen*

Enkele uitzonderlijke soorten

Op 3 augustus, exact op de dag van de

tuinvlindertelling deed een mannetje Bleek

blauwtje onze tuin aan. De vlinder viel ons op door

zijn grootte (iets groter dan een Icarusblauwtje) en

zijn geblokte franje (hetgeen het Icaru blauwtje

mi t). Het is een vlugge vlieger die zich zelden lang

neerzet. Ze zijn het gemakkelijkst te observeren

tegen de late nan1iddag wanneer zij na een

lange vliegdag uitrusten op voedselplanten. Wij

fotografeerden hem om 17 u op moerasrolklaver.

Deze zwerver heeft voornamelijk de provincie

Namen, regio Calestienne, aJ uitvalsbasis waar

ze op droge gra landen met Paardenhoefklaver

(Hippocrepi como a), zijn waardplant,

voorkomen. Paardenhoefklaver werd volgens

de database van Flower en Waarnemingen niet

recent meer waargenomen in Vlaanderen. Het

Bleek blauwtje vliegt gewoonlijk in één generatie.

De vliegtijd is van juni tot september. Deze vlinder

behoort tot de moeilijke groep van de blauwtjes

en is in de vlucht quasi niet te determineren. De

bovenkant van de vleugels van het mannetje is

licht grijsachtig blauw met brede zwarte randen. Het vrouwtje is bruin en zelden blauw bestoven.

De vlinder heeft als verspreidingsgebied Midden

en Zuid-Europa. Wallonië ligt ten noorden van het

limiet bereik. Deze dwaalgast wordt niet jaarlijks

waargenomen in Vlaanderen.

Volgens Dagvlinders in Vlaanderen zijn er 58 meldingen tussen 1830 en 2012 in Brussel en

Vlaanderen. Vlaanderen neemt er 46 voor zijn

rekening. De zuidelijke regio van Vlaams Brabant

is goed voor 27 waarnemingen met voor onze

regio Dijleland 12 waarnemingen.

Ongewery�lden ....

In chronologische volgorde 1830 Leuven, 1902 Tervuren, 1905 Berg- Kampenhout, 1906 Moor el

Tervuren, 1910 Veltem-Beisem, 1923 Moorsel

Tervuren, 1930 Herent, 1930 Heverlee, 1933 Moorsel Tervuren, 1952 Tervuren, 1954 Hoeilaart,

1971 Hol beek. Dit jaar echter werd het bleek

Blauwtje 8 maaJ waargenomen waarvan 3 maal

in de Dijlevallei en dit amper op een boogscheut

van elkaar. ln chronologische volgorde 3/ 8 Jezus-Eik (onze tuin), 9 / 8 Duisburg en 16/ 8 Tervuren (Kongowijk). Het ging om minstens 2

verschillende vlinders op ba is van staat en datum

van de waarneming. Het exemplaar is onze tuin

was gaaf, in Duisburg gehavend en in Tervuren

werd opnieuw een gave vlinder waargenomen.

Uit de waarnemingen van dit jaar kunnen wij

concluderen dat er een duidelijke relatie be taat

tussen de observaties van het Bleek Blauwtje en

de woonplaats van vlinder potters of gebieden

die regelmatig door hen worden bezod1t. Daaraan

gekoppeld houdt dit in dat er bijgevolg veel meer

vlinders onze regio moeten hebben aangedaan

dan de 3 die dit jaar in de regio werden opgemerkt.

Dit jaar kregen wij regelmatig het bezoek van een

koppeltje Oranje zandoogje, een voor onze regio

niet alledaagse verschijning. Oranje zandoogje

vertoont over zijn verspreidingsgebied in Europa

onverklaarbare hiaten. De Dijlevallei is zo'n

gebied waar Oranje zandoogje ontbreekt. In de

regio was hij reeds gekend van enkele grasvlaktes

in GroenendaaJ, een kleine 6 km in vogelvlucht

bij ons vandaan. Wij hopen dat er eitje afgezet

werden en dat deze vlinder een vaste waarneming wordt in de tuin. Het Oranje zandoogje kan

verward worden met het bruin zandoogje. Een

goed determinatiekenmerk zijn de kleine witte

stipjes op de onderzijde van de achtervleugel bij

het Oranje zandoogje, die zelf bij heel afgevlogen beestjes nog opvallend zijn. Als Bruin zandoogje

stippen heeft, zijn deze donker.


Uitzonderlijke aantallen

aa t zeldzame vlinder waren er dit jaar veel

vlinder die hun dagrecord verbraken. De

ab olute uitschieter was op 14 juli, toen we

niet minder dan 276 dagvlinders in tuin konden

waarnemen, de overgrote meerderheid bestond

uit 245 koevinkje die voornamelijk tussen het hoge gras in onze weide rondfladderden. Ook de bruine zandoogje waren goed vertegenwoordigd met een maximum van 28. In de zomer schommelde het aantal dagpauwogen voornamelijk op vlinderstruik rond de 30 met al absoluut maximum op 2 augustus met 37

dagpauwogen. Zelfs op 22 oktober hadden we nog 5 gehakkelde aurelia's op de pruimelaars. ln het najaar zijn gehakkelde aurelia en atalanta goed aan te trekken met (rottend) fruit.

atuurlijk kan je er zelf wat aan doen De evolutie van de vlinderpopulatie in onze tuin bewijst dat je zelf een grote impact hebt. Enkele ba i regels : - zorg voor zowel waard- als nectarplanten,

geen vlinders zonder rupsen. Zet de nectarplanten in de zon.

- vlinders zijn zéér gevoelig voor pe ticidengebruik en fosfaten. Bemest bijgevolg je tuin niet (ook het gazon niet) en ban pe ticide .

- zorg voor voldoende structuur in de tuin: De vlinders kunnen zich zo gemakkelijk oriënteren

De tructuur zorgt voor microklimaten waarmee de vlinder gemakkelijk zijn lichaamstemperatuur

, kan regelen

De vlinder vinden zo gemakkelijk beschutting Wij kijken uit naar jullie toekom ti.ge vlinderwaarnemingen.

Paul Nuyts en Krista De Greef [email protected]


Referenties

Maes, D., Vanreusel, W., Van Dyck, H. (2013).

Dagvlinders van Vlaanderen, nieuwe kennis voor betere actie. Lannoo uitgeverij.

Lafranchis, T. (2004). Dagvlinders van Europa. KNNV uitgeverij.

Wynhoff, I, van Swaay, C., Veling, K., Vliegenhart, A. (2010). De nieuwe veldgids Dagvlinders. KNNV uitgeverij.

Tolman, T, Lewington, R. (2010). De Nieuwe vlindergids. Tirons uitgevers.

van Swaay, C., Veling, K., (2013) Goede vlinderzomer, maar trend gaat naar beneden, de Vlinderstichting.

Vlindernet.nl

Opmerkelijke vogelvvaarnerningen in

de Dijlevallei en omgeving,

juni - augustuslO 13

Dit overzicht van opmerkelijke en interessante vogelwaarnemingen in het Dijleland

beslaat voornamelijk de periode juni - augustus 2013. De bestreken regio omvat

de gemeenten Kortenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-Heverlee, Huldenberg,

Overijse, Tervuren en de aangrenzende gebieden. De volgende rubriek zal de periode

september - november 20 1 3 omvatten. Waarnemingen worden voor S december 20 1 3

ingevoerd op www.waarnemingen.be, of bezorgd aan Kelle Moreau, Meibloempjeslaan

2, bus 3, 8400 Oostende, 0486/ 12.58.77, [email protected].

Waarnemingen van onder meer Patrijs, Knobbelzwaan, Krakeend, Slobeend, Wintertaling, Tafeleend, Kuifeend, Dodaars, Fuut, Aalscholver, Blauwe Reiger, Havik, Waterral, Kievit, Witgat, Houtsnip, Stormmeeuw, Zilvermeeuw, Kleine Mantelmeeuw, Koekoek, alle uilen, IJsvogel, alle spechten, Veldleeuwerik, Grote Gele Kwikstaart, Blauwborst, Sprinkhaanzanger, Bosrietzanger, Vuurgoudhaan, Glanskop, Matkop, Kuifmees, Zwarte Mees, Roek, Putter, Kneu, Goudvink, Appel vink, Geelgors, Rietgors en alle exoten werden niet in dit verslag opgenomen maar wel verwerkt.

Waarnemingen clie op www.waarnemingen. be als onzeker werden gelabeld of waar niet tot exacte soortdeterminatie kon worden overgegaan, werden voor dit overzicht niet weerhouden. Meerdere waarnemingen dienen door het Belgisch Avifaunistisch Homologatiecomité (BAHC) beoordeeld te worden vooraleer ze definitief op de Dijlelandse lijst kunnen bijgeschreven worden, en worden dus onder voorbehoud gepubliceerd.

De Boomklever - december 2013 14 7

Gebiedsafkortingen

WLS =Wil ele/Vijvers Bellefroid, LP = Kessel-Lo/ Leopoldspark, AVP= Heverlee/ Abdij van Park, ZW =Oud-Heverlee/Zoete Waters, OHN = Oud-Heverlee/N, OHZ = Oud-Heverlee/Z, Oppem= weilanden tussen Bogaardenstraat

(Oud-Heverlee - Korbeek-Dijle) en NGB, NGB = Neerijse/ Grote Bron (deel Doode Bemde), NKV=Neerij e/Kliniekvijvers (deel Doode Bemde), SAR= Sint-Agatha-Rode/ Grootbroek en Tervuren/ KMMA = Koninklijk Museum voor Midden-Afrika.

Kwartel Coturnix coturnix adat 2013 voor deze soort erg kwakkelend

wa begonnen, leverde de zomerperiode waarnemingen op de volgende plaatsen op : Kortenberg/ dorp (1 ex. op 16/06; A. Smets), Erp -Dorenveld (resp. 1, 1, 1 & 2 ex. aud op 26, 21, 26/06 & 18/07; A. Smets, P. Moysons, R. Ghij en), Korbeek-Dijle - Leefdaal/ plateau (telkens 1 ex. op 27 /06, 6, 27 /07, 2 & 3/08; D. von Werne, J. Lambrechts, J. Nysten, P. Moysons), Bertem/ Koe heide -Heverlee/ Zw anenberg (resp. 1, 2 & 1 ex. op 29/06, 7 & 11/07; G. Bleys, W. Clae ), Loonbeek/ Ganspoel (1 ex. op 27 / 07; N. Ryckeboer) en Overijse/ Eizer-Horenberg (1 ex. op 3/0 ; J. Verroken).

148 De Boomklever - december 201 3

J..le111e :tln!rJ'f!Jge1:, '.Il?. IJ 06 2013. !·010.· l?ohert <1.1·.1bert.1e11

Grauwe Gans Anser anser Een overzicht van alle waarnemingen: 2 ad + 4 juv te OHZ van 6/07 tot 23/08 (lokaal broedgevaJ, dat aanvankelijk 5 pulli opleverde vanaf 15 / 05; L. Hendrickx, R. Gysbertsen, D. von Weme e.a.), 1 ex. te Tervuren/P ark KMMA op 20/07 (K. van Scharen), 2 ex. te Neerijse/Doode Bemde op 31/07 (C. Coeckelbergh) en 6 ex. (het zestal van OHZ) te SAR op 24/07, 6 & 8/08 (1. Nel, J. Rutten, F. Vandeputte) en te Korbeek-Dijle op 15/08 (F. Vandeputte). De trektellingen in augustus leverden ook reeds een waarneming op: 2 ex. 0 te Kessel-Lo/Kesselberg op 27 /08 (T. Vandezande).

Bergeend Tadorna tadorna Er werden tijdens de zomermaanden van 2013 105 waarnemingen van Bergeenden ontvangen uit het Dijleland, verdeeld over de deel periodes 1 juni - 4 juli (56 gevallen) en 2 - 25 augustus (49 gevallen) (versch. waarn.). Geen enkele keer werden er pulli vastgesteld, en ook in de 13 gevallen waarbij tussen 14 en 19 augustus vliegvlugge juvenielen werden opgetekend te SAR (1 tot 6 ex.; L. Hendrickx, I. Nel, B. Augustijns e.a.) ging het wellicht om rondzwervende exemplaren.

Smient Anas penelope Opvallend veel zomerwaarnemingen dit jaar: 07-09, 11 & 14/07

lmlv te OHZ (J. Rutten, R. Gysbertsen, J. Nysten e.a.)

08/07 1 ex. te NGB (B. Zurings) 14 & 25/07

telkens 1 ex. te AVP (F. F luyt, R. Stoks) 14/07 2 ex. te NKV (M. Permantier) 16/07 lm te OHN Q. Rutten) 04, 13 & 15/08 resp. 3, 2 & 3 ex. te OHZ

O. Rutten, L. Hendrickx, J. y ten, F. Vandeputte) 07 /08 3 ex. te SAR (F. Vandeputte) 11, 13 & 27 /08 resp. 1 ex., lm & 1m te AVP

(K. Moreau, D. von Werne) 13-14, 16 & 17 /08 resp. 2m, 3m & 4m te NGB

(R. Ghijsen, 1. Nel, F. Vanhove e.a.)

11'011daap. S, 1 R. ]] o- ::o 13. I· oio.· I 11c l/e11clnc/.. Y

'•'

·�yogels

Pijlstaart Anas acuta 30/06 1 v te SAR (P. Duboi ) 07-13, 15-16 & 19/08

2v te SAR (1. Nel, L. Hendrickx, R. Stoks e.a.) 26/08 1 v te NGB (L. Hendrickx)

Zomertaling Anas querquedula Zomertalingen werden tijden de zomer van 2013 waargenomen te NKV (lm op 1 /06; J. Nysten, M. Janssen ), SAR (lmlv op 5/06; J. Ny ten - 18 waarn. in juli, met max. 10 ex. op 18/07; ver ch. waarn. - 20 waarn. in augustu , met max. 8 ex. op 31 /08; versch. waarn.), OHZ (resp. 2m, 2 ex., lm & 1 ex. op 11, 12, 22/06 & 20/08; R. Stoks, J. Rutten, D. von Werne, L. Hendrickx), AVP (resp. 2, 1 & 1 ex. op 6, 8 & 11 /08; D. von Werne, K. Moreau) en Oppem (1 ex. Z op 13/08; D. von Werne).

Geoorde Fuut Podiceps nigricollis 12, 13, 14-15 & 16-17 / 08 re p. 1 juv, 1 ad + 1 juv, 1 ad + 2 juv & 1 ad + 1 juv te NGB

(L. Hendrickx, R. Ghijsen, R. Polfliet e.a.)

17 / 08 2 juv te LP (R. Gysbertsen, T. Vandezande)

Roerdomp Botaurus stellaris 22/06, 7 & 10/07 1 ex. te OHZ

(D. von Werne, J. Rutten, R. Gysbert en e.a.)

(;eoonle.fi1111. 11� 1- OS �013 1·010 Rohen (111/it'//1c11


Woudaap xobrychus minutus Er konden tijdens de zomer van 2013 twee territoria van Woudapen aangetoond worden in de Dijlevallei! Eén hiervan was gelokaliseerd te SAR, en het reilen en zeilen van dü koppel kon gevolgd worden door ieder die dat wilde. Dit resulteerde in 177 waarnemingen op 48 data tus en 14/06 en 30/08 (versch. waarn.). Hoewel een duidelijke routine van af- en aanvliegen naar de ne tplaat opviel, en het dus om een zeker broedgevaJ ging, werden er helaas geen waarnemingen van uitgevlogen juvenielen opgetekend. Enkele keren werden er meer dan twee adulten waargenomen: lm2v op 7-8/07 (L. Hendrickx, E. Malfait, I. Nel) en 2m2v op 13/07 (L. Hendrickx, G. Fluyt). Wat noordelijker in de Dijlevallei vond broedverdacht Woudapengedrag plaat in een ontoegankelijk deel van de Doode Bemde, en bleef aldus onttrokken aan de ogen van de mee te waarnemers. Enkel de terreinbeheerders en de deelnemer aan de werkdagen hadden het voorrecht dit te aanschouwen. Vanaf 9/07 werd hjer een Woudaap waargenomen, en tijdens de daaropvolgende drie weken werden er minstens acht vervolgwaarnemingen genoteerd (P. De Becker, H. Blockx).


!Josnet:a11ge1: SA!?. 08 06 20 IJ /·010: Luc llendnc/..x

Hoewel er nooit twee vogels samen werden gezien en er niets bekend is over het geslacht van de waargenomen vogels, suggereren de ook hier aanwezige routine in de vliegroutes en het voortdurend op dezelfde plaats invallen dat er op zijn minst een broedpoging plaatsvond.De hoger gesitueerde territoria vormen de 11e en 12e Woudaapterritoria in het Dijleland in de 21e eeuw, maar het lijstje van drie geslaagde broedgevallen sinds 2000 kan dus niet uitgebreid worden.

I epeluw: 011 /. 15 ()6 20 IJ !- oto. f:'rert Bn11 ·11111cÁ.\

Kwak Nycticorax nycticorax Voor het vierde jaar op rij doken er tijdens de zomermaanden Kwakken op te SAR (vijfde jaar op rij in het Dijleland, en zevende jaar sinds 2000). Ditmaal begon het met een adult die voor het eer t werd waargenomen op 21 /07 (I. Nel) en zich tot op 27 /0 nog op 27 data liet opmerken (ver ch. waarn.). Vanaf 2/08 kreeg hij gezelschap van een juveniel ex. (L. Hendrickx, R. Stoks e.a.) die tot min tens 31/0 aanwezig bleef (versch. waarn.). Het gaat hierbij om het 12e en 13e ex. in het Dijleland sind de eeuwwis eling, maar het i niet onmogelijk dat hier (een) jaarlijks weerkerend(e) cxampla(a)r(en) bij zit( ten) en dat het totaaJ aantal exemplaren du een over chatting is.

Kleine Zilverreiger Egretta garzetta 13 & 18/06 resp. 2 & 1 ex. te SAR (R. Gy bertsen, G. F luyt, F. Vandeputte) 17 /08 1 ex. te OHZ (L. Hendrickx)

Vogels ·.

1\11 ol. . .\IR. :; I 0'> :;o 13 I 010 I m I Je11c/11d'

Grote Zilverreiger Ardea alba 135 waarnemingen van Grote Zilverreigers in het Dijleland tijdens de periode juni - augustu 2013 (versch. waarn.). Enkele maandstati tieken: Juni 8 waarnemingen, max. 2 ex. te SAR op 7 /06 (G. F luyt, R. Polfliet) Juli 47 waarnemingen, max. 5 ex. te SAR op 29/07 Q. Ny ten) Augustus 80 waarnemingen, max. 8 ex. te SAR op 26/08 (F. Vandeputte) De enige waarnemingen waarbij het niet ging om pleisteraars in de Dijlevallei betroffen een ex. in een weiland te Herent op 10/07 (K. Vandegoor) en een ex. ZW (zeer hoog) over Heverlee/ Arenberg op 30/08 (R. Gysbert en).

Purperreiger Ardea purpurea 15-17 /06, 7 & 10/07 telken 1 ad te OHZ (E. Zvar,K. Moreau, J. Rutten e.a.) 20, 26-28/06, 6 & 27 /08 telkens 1 ex. te SAR (L. Hendrickx,

1. Nel, J. Rutten e.a.) 26/08 1 ex. ZW te Leefdaal/plateau

(D. von Werne)


1 Vogels<· ' .,·. ;.

Ooievaar Ciconia ciconia 16-17 /067 ex. te OHZ (B. Creemers, J. Buys, 1. Nel,

T. Vandezande) 05/07 1 ex. tpl te Sint-Agatha-Rode/

De Hoek (1. Nel), 1 ex. NW te OHZ (F. Vandekeybus), 2 ex. N te SAR (1. Nel, F. Van Hove, E. Bruyninckx)

06 / 07 3 ex. tpl te OHZ (L. Hendrickx, R. Gysbertsen)

07 / 07 2 ex. op verlichtingspalen langs de E40 te Heverlee (G. Delforge)

08/07 5 ex. 'ZW te NKV Q. Nysten) 11 /07 1 ex. NO te OH/Ormendaal

(D. von Werne) 12/07 1 ex. tpl te Sint-Agatha-Rode/De Hoek

(H. Roosen), 1 ex. N te SAR (G. Fluyt) 16/07 1 ex. Z te OHZ (K. Van Rompaey),

4 ex. W te SAR (R. Gysbertsen) 21-22/071 ex. tpl te SAR/Vette Weide (T. Maniquet,

L. Hendrickx) 23/07 1 ex. Z te NKV (R. Stoks) 02/08 1 ex. N te Haasrode/industrie

(M. Van Ermen) 19/08 7 ex. 'ZW te Kessel-Lo/Kesselberg

(T. Vandezande) en Neerijse/Wolfshaegen (F. Fluyt)

20/08 2 ex. tpl te Overijse/Terlanenveld (H. Roosen)

26/0 18 ex. Z te Kessel-Lo/Kesselberg (T. Vandezande) en SAR (C. Fery)

Zwarte Ooievaar Ciconia nigra 14/06 1 2e kj NO te SAR (H. Blockx) 23/07 1 ad te SAR (1. Nel) 02/08 3 ex. W te SAR (J. Nysten, G. Fluyt,

L. Hendrickx) 03/08 2 ex. Z te Wijgmaal/Wijgmaalbroek

(P. Brepoels)

Lepelaar Platalea leucorodia 15-17 /06 1 ad zom te OHZ (15/06; M. Jan sens, K. Moreau, E. Zvar e.a.)

en SAR (15-17 / 06; L. Hendrickx, 0.

Henneau, G. Fluyt e.a.) Het gaat hier intussen reeds om het 32e geval van deze oort in het Dijleland (en het 29e ex. sinds 2000).

1 S 2 De Boomklever - december 201 3

Wespendief Pernis apivorus Er werden verspreid over de behandelde periode én de regio 132 waarnemingen van Wespendieven opgetekend. Een analyse van het aantal territoria werd nog niet uitgevoerd.

Zwarte Wouw Milvus migrans 05 / 08 1 juv 'ZW te Leefdaal/ plateau (K. van Scharen)

Zeearend Haliaeetus albicilla 29-30/081 juv te SAR (T. De Smedt, D. Dildick, F.

Van Hove e.a.) Het gaat hier om de 13e Zeearend voor het Dijleland, en hij zou na de besproken periode nog lang blijven. Wordt vervolgd!

Bruine Kiekendief Circus aeruginosus 179 waarnemingen (met een voor de soort gebruikelijke verdeling over maanden: juni 54, juli 26, augustus 99), maar helaas geen duidelijk territoriaal gedrag. Nadat er in 2011 en 2012 wel tot een territorium kon worden besloten te OHZ (overigens twee keer zonder broedsucces) kwam er in 2013 dus geen vervolg.

Blauwe Kiekendief Circus cyaneus Op 14/08 vloog een zeer vroeg adult mannetje naar Z te SAR (1. Nel).

Dwergarend Hieraaetus pennatus Op 8/06 werd een lichte fase Dwergarend gemeld die in zuidwestelijke richting over Leefdaal/ Voervallei vloog (K. van Scharen). Het gaat hier reeds om de derde melding van de soort op www. dijleland.waarnemingen.be (na een lichte fase te Wilsele-Putkapel/Kwade Hoek op 8/10/2009 en een juveniele lichte fase naar Z over Pécrot op 30/08/2012), maar voorlopig werd geen enkele hiervan ingedjend bij of aanvaard door het BAHC. Dat de Dwergarend in ons land nog steeds tot de grote zeldzaamheden moet worden gerekend wordt geïllustreerd door het feit dat er tot en met 2012 nog maar 11 ex. werden aanvaard.

Visarend Pandion haliaetus

14/06

15/06

08/07

04/08

05/08

14/08

21/08

23/08

25/08

27/08

1 ex. W te Kessel-Lo/Kesselberg

(T. Yandezande), 1 ex. te OHZ (R. Polfliet)

1 ex. te SAR (K. Moreau) en dan N te

NKV (M. Janssens) 1 ex. te SAR (JF Noulard, 0. Heneau)

1 ex. Z te SAR (L. Hendrickx, 1. Nel) 1 ex. te OHZ (L. Hendrickx,

S. & R. Ghijsen)

1 ex. te OHZ (M. Nicolru) 1 ex. N te SAR (L. Hendrickx, JM Penne,

S. Hotton)

1 ex. Z te SAR (P. Standaert, T. Caers)

2 ex. Z te SAR (M. Walravens) 1 ex. te OHZ (D. von Werne)

Boomvalk Falco subbuteo Er werden tijdens de maanden juni - augustus 2013 maar liefst 180 waarnemingen van Boomvalken ingevoerd op www.dijleland.waarnemingen.be! Na 2/06 (met toen nog 14 ex. te OHZ; E. Zvar) ging het nooit om concentraties van meer dan 5 ex., en ook deze aantallen werden enkel in augustus bereikt, wanneer te SAR vier uitgevlogen jongen het bewijs van een geslaagd broed geval leverden (vanaf 17 / 08; versch. waarn. ). Eerder, op 6 / 08, werd hier ook reeds een prooioverdracht waargenomen (1. Nel). Een tweede zeker broedgeval deed zich voor te Tervuren/ Zoniënwoud (o.a. nestvondst op 8/07, min. 2 jongen in het nest op 11/08, 3 uitgevlogen juvenielen op 22/ 08; V. Daems, B. Pasau) en een waarschijnlijk broedgeval te Egenhovenbos (o.a. balts op 22/ 06; waarschijnlijke bedel roepen op 1 en 31/08; R. Uyttenbroeck, N. Ryckeboer). Ook waarnemingen van een extreem vroege juveniel op 7 en 26/07 te NGB 0. Nysten) wijzen in de richting van een broedgeval. Tot slot vermelden we dat er op 20/06 een tweede kalenderjaar Boomvalk werd gefotografeerd te SAR (I. Nel), wat illustreert dat Boomvalken van deze leeftijd effectief in onze regio kunnen worden waargenomen, en verantwoordelijk kunnen zijn voor verkeerde meldingen van vroege juveniel en.

Slechtvalk Falco peregrinus Op . www.dijleland.waarnemingen.be werden tijdens de behandelde periode 59 waarnemingen van Slechtvalken ingevoerd, waarvan er 18 uit Leuven/ centrum afkomstig waren (versch. waarn.). Enkel op 2/ 06 werden de vier jongen van het geslaagde broedgeval gemeld (R. Uyttenbroeck), en op 13/06 ging het om 1 à 2 juvenielen (M. Nicolai). Verder werden in Leuven enkele keren adulten gespecifieerd, maar meestal werd er geen leeftijdsinformatie meegegeven. Na 5 / 08 werden in het stadscentrum geen Slechtvalken meer waargenomen. Andere waarnemingsplaatsen waren LP (resp. 1 ad tpl, 1 ex. tpl & 1 ex. over op 10, 28 / 06 & 20/07; S. Goethals, J. Lambrechts, B. Verstraete), Overijse/Terlanenveld (resp. 1 ex. over & 1 ex. tpl op 13/06 & 12/07; F. Descamps, H. Roosen), OHZ (1 ex. N op 5/07; D. von Werne), SAR (29 waarnemingen van 1 ex. - juv of onbekend - tussen 6 / 07 en 31/08; versch. w aam.), Heverlee/ Langestaart (1 ex. op 12/07; P. Moysons), Winksele (2 ex. over op 14/07; R. Ghijsen), Wilsele/ dorp (1 ex. over op18/07; M. De Beenhouwer), Leefdaal/plateau (1 ad op 24/08; J. Nysten), Erps/Dorenveld (1 juv vrouwtje op 25/08; P. Dubois) en Heverlee/ arenberg (1 ex. Z op 29/08; R. Gysbertsen).

Roodpootvalk Falco verspertinus Er was een melding van een overvliegende eerste kalenderjaar te Leefdaal/ plateau op 29 / 08 (T. De Smedt).


i... Vogels··"

.,".

Porseleinhoen Porzana porzana 0 -09, 11, 12-13, 15 & 20/08

re p. 1, 2, 1, 1 & 1 ex. te SAR (R. Stoks, L. Hendrickx, I. Nel e.a.)

23, 2 & 29/08 resp. 2, 1 & 1 ex. te OHN (L. Hendrickx, 1. Nel, F. Vandeputte, J. Rutten)

Bontbekplevier Charadrius hiaticula 25/0 1 ex. te SAR (J. Rutten, J. Nysten,

M. Walravens)

Kleine Plevier Charadrius dubius Tot op 6 / 07 werden er in het Dijle land 19 waarnemingen van adulte Kleine Plevieren doorgestuurd, dje als volgt per locatie kunnen worden samengevat: Heverlee/ Langestaart (resp. 3, 4, 2, 2, 2 & 2 ex. op 2, 10, 14, 20, 30/06 & 7 /07; R. Uyttenbroeck, . Ryckeboer, E. Toorman e.a.), AVP (resp. 1, 1 & 5 ad op 7, 13 & 14/06; E. Toorman, D. von Werne), OHZ (telkens 1 ex. op 9, 11 & 16/06; L. Hendrickx, K. van Scharen, R. Stoks, J. Buys) en Haa rode/industrie (2 ad op 14/06; D. von Werne). Vanaf dan werden er enkel nog Kleine Plevieren genoteerd te SAR (versch. waam.): 29 waarnemingen van 1-2 ex. tussen 8 en 24/07 (met enkel 3 ex. op 12/07; R. Stoks), gevolgd door nog 33 ob ervaties van 1 ex. van 25/ 07 tot en met 2 / 08. Wanneer gespecifieerd ging het ruer telkens om juvenjelen, die ongetwijfeld doortrekkers betroffen. Evidentie voor een lokaal broedgeval wa er immers niet. De waarnemingen te Heverlee/Lange taart, AVP, OHZ én Haasrode/ indu trie doorstaan echter allen de toets aan de broedvogel-interpretatiecriteria (in combinatie met waarnemingen uit de vorige periode), wat betekent dat we voor 2013 vier territoria kunnen afbakenen in het Dijleland. Bewezen broedgevallen waren er weliswaar nergens.

Morinelplevier Charadrius morinellus 15/0 1 ex. over Sint-Joris-Weert (R. Stoks) 26 / 0 2 ex. 0 te Leefdaal/ plateau

(D. von Werne) 30/ 0 1 juv tpl te Leefdaal/ plateau (G. Ryken,

F. Vandeputte), 1 juv tpl te Duisburg (A. Smets)

Goudplevier Pluvialis apricaria 31 /0 1 ad te SAR Q. Nysten, L. Hendrickx, I. Nel)

1 54 De Boomklever - december 2013

Scholekster Haematopus ostralegus 2, 5, 15, 18/06 & 10/07 resp. 1, 1, 2, 1 & 2 ex. te

Haasrode/ industrie (R. Ghijsen, E. Sente, F. Vandeputte e.a.)

29 / 07 1 ex. N te SAR (J. Rutten)

Steltkluut Himantopus himantopus 2013 werd in het Dijleland een ongelofejjjk jaar voor de Steltkluut: nadat eind mei pas het derde geval van deze soort werd genoteerd (1m1 v te SAR op 25-27 / 05) diende het vierde geval zich reeds in junj aan (de eerdere gevallen betroffen een ex. op 11-19/11/89 te SAR en 1m1v op 27 /04/08 te SAR/ Vette Weide). Van 11 tot en met 14/06 verbleven er immers 2m2v te OHZ (D. von Werne, K. van Scharen, R. Stoks e.v.a.), met ruer nadien nog 2 ex. op 15/06, terug 4 ex. op 16/06 (waarvan er één even een uitstap maakte naar SAR) en uüeindelijk nog één ex. op 17-18/06 (versch. waarn.). Op 25/06 verbleef er dan weer een mannetje te SAR (1. Nel, JM Penne, F.

Vandeputte, H. Roosen), dat mogelijk het vijfde geval voor de streek vertegenwoordigde.

Kleine Strandloper Calidris minuta 30-31/07 1 ad zom te SAR (P. Goubau,

D. von Werne, 1. Nel, R. Stoks e.a.) De 28e waarneming van deze soort voor het Dijleland.

Temmincks Strandloper Calidris temminckii 26 / 07 1 ex. te SAR (S. Horemans, F. Vandeputte) Deze vogel vertegenwoordigt het 18e geval en het 34e ex. voor het Dijleland, de eerste juliw aarneming en slechts het derde najaarsgeval (na een ex. te Pécrot op 10 / 09 / 78 en een ex. op 27-28/08/09 te SAR. De maandverdeling (aantal gevallen) weerspiegelt duidelijk het overwicht van de voorjaars-waarnemingen, en vooral het belang van de maand mei: april 2, mei 13, juli 1, augustus 1, september 1.

Krombekstrandloper Calidris ferruginea 1 /07 & 31 /0 resp. 1 ad zom & 4 juv te SAR (H. Roosen, R. Stoks, L. Hendrickx, I. Nel e.a.) Deze gevallen vertegenwoordigen het 14e en 15e voor het Dijleland, en de 18e tot 22e exemplaren. De waarneming van 31/08 betreft !echts de tweede van een groepje, na 5 juv te Terlanenveld op 20-23/ 08/ 11. De maandverdeling van de 15 gevallen (volgens datum van ontdekking) : april 1, mei 1, juli 4, augustus 3, september 5, oktober 1. 2008, 2012 en 2013 waren de enige jaren met twee waarnemingen.

Bonte Strandloper Calidris alpina 26, 27, 28-30 & 31/08 resp. 2 ex., 1 ad, 1 juv &

3 juv te SAR (F. Vandeputte, 1. Nel, ]. Rutten, L. Hendrickx e.a.)

Grutto Limosa limosa 05/06 1 ex. te SAR (S. Debrus, J. Nysten,

H. van den Broeck, I. Nel)

Regenwulp Numenius phaeopus 20, 24/07 & 2/08 resp. 1 ex. tpl, 1 ex. tpl &

22/07 05/08 12/08

2 ex. NW te SAR (I. Nel, P. Moysons, L. Hendrickx e.a.)

1 ex. aud te OHN (J. Rutten) min. 1 ex. ZW te Overijse/stad (I. Nel) 1 ex. aud te Sint-Joris-Weert (R. Stoks)

!' 111perre1ge1; S 1 /?. 2 ' 06 :!O 13 I 010 ( 1ercfu / !1(\ 1

(1011drn1k. SIR. 09 08 ]0/3 /·mo (Jl'Ulu l /1111

Wulp Numenius arquata 04 & 24/08 resp. 3 ex. N & 1 ex. over te OHZ

(J. Rutten, L. Hendrickx) 05, 17 & 31 /08 resp. 1 ex. over, 1 ex. Z &

1 ex. SAR (I. Nel, E. Etienne, L. Hendrickx, J. Buys)

Zwarte Ruiter Tringa en1thropus 25-26/06 1 ad zom te SAR (JM P enne,

F. Vandeputte, H. Roosen, A. Schretter) 21, 22, 23-25, 26, 27, 28-29, 30 & 31/08

resp. 2 juv, 1 ex., 2 juv, 4 ex., 5 ex., 2 juv, 4 ex. & 7 ex. te SAR (versch. waarn.)

24/08 6 juv te OHZ (L. Hendrickx)

Tureluur Tringa totanus 01/06 1 ad zom te OHZ (D. von Werne) 12/ 07 1 ex. te Heverlee/ Langestaart (P. Moy ons) 06-07 /081 juv te OHZ (L. Hendrickx) 13 / 08 1 juv te Moorsel (H. Geeraert )


. ' . '

Vogel� " ��

Groenpootruiter Tringa nebularia 05-06/06 1 ex. te SAR (J. Nysten, l. Nel, G. Fluyt) 14/06 2 ex. te OHZ (K. van Scharen, J. Buys) 16, 24 & 27 /07 resp. 1, 2 & 1 ex. te SAR

(M. Abts,I. Nel, J. Nysten, L. Hendrickx) 03-31/0 96 meldingen van 1 tot 7 ex. te SAR

06/0 10/0

(ver ch. waam.) 1 ex. te OHZ (L. Hendrickx) 1 juv te Haasrode/ zandgroeve (D. von Werne)

11/08 1 ex. over Oppem (R. Stoks)

Bosruiter Tringa glareola 2 /06 1 ad zom te OHZ (D. von Werne)

07 /07 1 ex. te OHZ Q. Rutten)

04, 15, 16-20, 21, 22, 23-29 & 30-31/08

re p. 1, 1, 2, 3, 4, 2 & 1 juv te SAR

(I. el, JB Schuermans, T. Vandezande e.v.a.) 05-07, 08-10, 11-13 & 17 /08

resp. 2, 1, 2 & 2 juv te OHZ

Q. Rutten, L. Hendrickx, J. Nysten e.a.)

Oeverloper Actitis hypoleucos 14(06 2 ex. te Heverlee/Langestaart

(N. Ryckeboer ), 1 ex. te Haasrode/ industrie (D. von Weme)

16/06 2 ex. te SAR (A. Crusiaux, J. Hugé, P. Claes)

06/07, 13 & 23/08 telkens 1 ex. te Heverlee/ Langestaart (R. Gysbertsen, F. Fluyt, E. Toom1an)

0 /07-31/0 waarnemingen op 52 data te SAR (versch. waarn.), met max. 39 ex. op 4/08 (I. Nel)

11/07 & 16 / 08 telkens 2 ex. te LP (B. Verstraete, R. Gysbertsen)

13/07 2 ex. te Pécrot/vijver (R. Ghijsen), 1 ex. te Leefdaal/ Kasteel (V. Daem , B. Pasau)

21/07 1 ex. te ZW (K. Moreau) 25/07 ex. te éthen/Marbaise (A. Jans ens)


25/07, 8, 10, 11, 23 & 26/08resp. 1, 2, 7, 1, 2 &

1 ex. te AVP (R. Stoks, D. v on Werne, K. Moreau e.a.) 25/07, 1, 5, 8, 9 & 15/08 resp. 2, 2, 1, 1, 2 & 2 ex.

te OHZ O. Nysten, R. Stoks, D. von Werne e.a.) 03 & 20/08 resp. 2 & 1 ex. te NGB

(L. Hendrickx, M. Janssens) 09 / 08 1 ex. te Wilsele-Putkapel /dorp

(B. Creemers) 24/08 2 ex. te OHN (J. Rutten) 27 & 30/08 telkens 1 ex. te Haasrode/industrie

(D. von Werne)

Kemphaan Philomachus pugnax 05/06 1 ex. te SAR (J. Nysten, l. Nel) 23, 24-25, 26-27, 28-29, 30 & 31/08

resp. 2, 7, 9, 14, 12 & 16 ex. te SAR (E. Toonnan, J. Nysten, 1. Nel e.v.a.)

Watersnip Gallinago gallinago Na de traditionele zomerse afwezigheid van deze soort verschenen Watersnippen vanaf 22/07 terug in het Dijleland (op deze dag 1 ex. te SAR; L. Hendrickx). In totaal ging het tot eind augustus om 128 waarnemingen, waarvan het merendeel afkomstig was van OHZ (31 waarnemingen) en SAR (87 waarnemingen). De maximale concentraties op deze locaties betroffen 17 ex. te OHZ op 15/08 (J. Nysten) en 32 ex. te SAR op 31/08 (L. Hendrickx, I. Nel). Andere locaties met waarnemingen waren Sint-Joris-Weert/Doode Bemde (4 ex. op 2/08; R. Stoks), OHN (resp. 3, 1, 5 & 1 ex. op 12, 23, 24 & 25/08; L. Hendrickx, 1.

Nel, J. Rutten, P. Moysons), AVP (1 ex. op 23/08; S. Perremans), Leefdaal/ plateau (1 ex. op 26/08; 0.

von Werne), het plateau Sterrebeek-Moorsel (1 ex. ZW op 29 / 08; A. Smets) en Heverlee/ Langestaart (1 ex. op 30/08; R. Gysbertsen).

Zwartkopmeeuw lchthyaetus ichthyaetus 09/06 1 ex. aud over OHZ (J. Rutten) 29/07 1 ex. N te SAR (J. Rutten) 14/08 1 2e win W te SAR (K. van Scharen,

L. Hendrickx, I. Nel) Gevallen 30-32 voor het Dijleland,

en de 35e tot 37e ex.

Geelpootmeeuw Larus michahellis 22/08 1 2e win te LP (R. Gysbertsen)

Grote Mantelmeeuw Larus marinus 17 / 06 1 ad Z te eerijse / Wolfshaegen (F. Vandeputte) Slechts het 17e geregistreerde geval van deze soort voor het Dijleland (2 in 1994, 1 in 1996 en de rest sinds 2004; enkel geen waarnemingen in 2006 en 2009), en het eerste geval in juni. De maandverdeling : januari 4, februari 1, maart 2, april 1, mei 1, juni 1, juli 1, september 2, oktober 1, november 2, december 1.

f.. le111e /..oreluel. S IR l-1 06 lO 13 J 11111 \t'1 �,, n·h1 111

Dwergstern Sternula albifrons 16/06 2 ad zom kort tpl te SAR, dan NW (L. Hendrickx, 1. Nel, A. Crusiaux) Het gaat hier om het 12e geval van Dwerg tern voor het Dijleland, en om het 12e en 13e e . Het is dus de eerste keer dat er in de regio een duo wordt gezien, en pas de hveede keer dat er twee waarnemingen in hetzelfde kalenderjaar vallen (gebeurde eerder in 1967; in 2013 ging het bij de andere waarneming om een ex. te SAR op 21 /05). De maandverdeling van de gevallen ziet er nu al volgt uit: april 2 - mei 6 - juni 3 - juli 1.

Zwarte Stern Chlidonias niger 08 / 06 3 ad zon1 te LP (B. Verstraete,

R. Gysbertsen, B. Zuring ) 04/08 5 ad najaarsrui te NGB (L. Hendrickx) 25/08 16 ex. te SAR (J. Rutten e.a.)


i 1 •

; • 1 1 ' r 1 � � 1 • 1 1

1 • � • • • 1

f 111 ll

1

11 11

!l

Vogels :. :

. .>

Visdief Sterna hirundo Visdieven werden tijdens de maanden juni (42 waarnemingen) en juli (13 waarnemingen) gemeld op de volgende plaatsen in het Dijleland (allen aduJt): OHZ 35 waarnemingen van 1-2 ex. op 14 data

SAR

LP NGB

tussen 8/06 & 14/07 (versch. waarn.) resp. 1, 2, 3, 1, 1 & 1 ex. op 10, 14, 20, 30/06, 3 & 31/07 (versch. waarn.) 1 ex. op 13/06 (B. Verstraete) resp. 1, 2 & 2 ex. op 14, 15 & 22/06 (L. Hendrickx, M. Janssens, D. von Weme)

OH/ dorp 1 ex. NO op 17 /06 O. Rutten) P écrot/vijver 1 ex. op 28/06 (J. Dandois) Overijse/Meer van Genval

1 ex. op 12/ 07 (F. Dominé)

Zomertortel Streptopelia turtur 30/08 2 ex. te OHZ Q. Rutten)

Duinpieper Anthus campestris 27 / 08 2 ex. ZW & 2 ex. tpl (dezelfde?) te plateau

Sterrebeek-Moorsel (0. Hendrick)

Boompieper Anthus trivialis In de eer te helft van de besproken periode (begin juni tot 14 juli) werden nog minstens 6 zingende Boompieper waargenomen in het Meerdaalwoud (R. Guelinckx, R. Stoks, G. Bleys e.a.). Nadien dook de soort tijdens de laatste decade van augustu weer op in de streek, met waarnemingen te Bertem/ Koeheide-Zwanenberg (resp. 1, 1, 1, 3 & 1 ex. over op 22, 23, 26, 29 & 30/08; G. Bleys), Leefdaal/ plateau (resp. 3, 4, 1 & 2 ex. over op 24, 26, 28 & 29 /08; D. von Werne, F. Vandeputte), LP (1 ex. over op 25/08; D. von Werne), Kessel-Lo/ Kessel berg (1 ex. Z op 27 / 08; T. Vandezande), OHZ (2 ex. aud op 27 /08; D. von Werne), plateau Sterrebeek-Moorsel (5 ex. ZW op 27 /08; 0. Hendrick), Vrebos (2 ex. ZW op 29 / 08; A. Smets) en Duisburg (1 ex. ZW op 30/08; A. Smets).

Graspieper Anthus pratensis Welgeteld één waarneming tijdens de besproken drie maanden : 2 ex. te Vossem op 30/08 (F. Vandeputte).


Nachtegaal Luscinia megarhynchos 01/06 1 zp te Heverlee/Terbank (H. Roosen)

Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicurus 04-05/06 1 zp te Meerdaalwoud (R. Stoks) 20/06 1 ex. te SAR (F. De Vos) 12/ 08 1 ex. te Leuven/ centrum (M. Nicolai)

Paapje Saxicola rubetra Een overzicht per waarnemingsplaats: Erps/ Dorenveld (resp. 1, 1, 4, 1, 3 & 4 ex. op 18, 19, 21, 23, 25 & 29/08; L. Raty, H. Van Brabandt, F. Wyn e.a.), Korbeek-Dijle/Ruwaal (1 ex. op 24/08; D. von Werne), OHN (3 ex. op 25/08; P. Moysons, ]. Nysten), plateau Sterrebeek-Moorsel (resp. 6 & 9 ex. op 26 & 27 /08; 0. Hendrick), Haasrode/ industrie (6 ex. op 27 /08; D. von Werne), Bertem/Koeheide (5 ex. op 29 / 08; G. Bleys), Meerbeek (resp. 6 & 2 ex. op 29 & 30/08; A. Smets), Leefdaal/Duivendelle (2 ex. op 29 / 08; A. Smets) en Haasrode/ zandgroeve (1 ex. op 30/08; D. von Werne).

Roodborsttapuit Saxicola rubicola Er werden binnen de Dijlelandse grenzen slechts twee waarnemingen van Roodborsttapuiten opgetekend tijdens de zomer van 2013, wat erg ongewoon is voor deze soort : lm te Leefdaal/ plateau op 19/07 (S. F eys) en 1 ex. te OHN op 28/08 (F. Vandeputte).

Tapuit Oenanthe oenanthe Tapuiten werden binnen de grenzen van regio aangetroffen vanaf 16 augustus, met waarnemingen te Erps/Dorenveld (resp. 1, 2, 1, 1 & 1 ex. op 16, 19, 21, 28 & 29 / 08; A. Seynaeve, P. Moysons, R. Ghijsen e.a.), Korbeek-Dijle/ plateau (resp. 1, 1, 2 & 2 ex. op 17, 26, 30 & 31/08; ]. Nysten, P. Standaert, G. Ryken e.a.), Kwerps/ Zuurbeekvallei (1 ex. op 21/08; R. Ghijsen), P lateau Sterrebeek-Moorsel (resp. 2, 3 & 2 ex. op 26, 27 & 29/08; 0. Hendrick, A. Smets), Duisburg (1 ex. op 26/08; N. Ryckeboer), Leefdaal/plateau (resp. 3, 5 & 3 ex. op 28, 29 & 30/08; F. Vandeputte, D. von Werne), Meerbeek (telkens 2 ex. op 29 &

30/08; A. Smets), Leefdaal/Duivendelle (3 ex. op 29 / 08; A. Smets), Bertem/ Koeheide (1 ex. op 29 / 08; G. Bleys), Haasrode/ zandgroeve (lm op 30/08; D. von Werne) en Heverlee/Zwanenberg (1 ex. op 30/08; G. Bleys).

Kramsvogel Turdus pilaris Waarnemingen van deze soort tijdens de zomermaanden zijn sinds de eeuwwisseling zeer schaars geworden. De zomer van 2013 leverde twee gevallen op: 19/07 1 ex. te Leefdaal/plateau (S. Feys) 21/08 2 ex. te LP (R. Gy bertsen)

Cetti's Zanger Cettia cetti De 223 ingevoerde waarnemingen van Cetti's Zanger leverden weinig aanvullende informatie op in verband met het aantal broedgevallen van deze soort in de DijlevaJlei in 2013 ten opzichte van de reeds gepubliceerde aantallen op basis van de periode maart-mei (de datumgrenzen lopen van 15 maart tot 15 juli). Enkel te Pécrot werd een mogelijk 2e territorium geïdentificeerd (N. Goetghebeur), wat tot een Dijlelandse populatieschatting van 16-17 territoria leidt (1 te Ormendaal - 8 te OH/N+Z - 2 in de Doode Bemde - 3 te SAR - 1 te Néthen - 1-2 te Pécrot). Het gaat hierbij om het hoogste aantal dat ooit werd va tgesteld in de streek.

Snor Locustella luscinioides De snor die reeds op 24 en 28 / 05 werd gehoord in een niet-toegankelijk deel van SAR bleek hier zowel op 27 /06 als op 24/07 nog aanwezig (tijdens vergunde broedvogelinventarisaties; 1.

Nel, L. Hendrickx). Enkele statistiekjes: het betreft de vierde veldwaarneming van deze soort in het Dijleland sinds 1975, het 15e bekende geval in totaal (ind. ringvangsten), en slechts het tweede territorium (na een geval in de Doode Bemde in 2010).

Rietzanger Acrocephalus schoenobaenus 08/06 1 zp te SAR (T. Jussen) 11/06 1 zp te OHZ (D. von Werne) 29/07 1 ex. te SAR (J. Nysten)

· .V�gels ·

-.; . .:: .

/11 w·1e uo1e1·aw: SIR. 13 rr JO J 3 J 0111. /11gml \cl

Waterrietzanger Acrocephalus paludicola 23/08 1 ex. aud te OHZ (L. Hendrickx, I. el), mogelijk nog aanwezig op 24/08 (J. Rutten) Er werden in de 21e eeuw reed enkele waarnemingen van Waterrietzangers opgetekend in het Dijleland, en ook voor 1975 werd de soort reed vastgesteld in de streek. De recente gevallen werden echter steeds geweerd uit de waarnemingenoverzichten, maar aangezien de soort in V laanderen niet gehomologeerd hoeft te worden dringt een herziening van het aantal gevallen zich op. Momenteel kunnen er echter nog geen statistieken worden meegegeven.

Spotvogel Hippo/ais icterina Een overzicht per locatie: Winksele (telkens 1 zp op 1, 8 & 13/06; W. Clae ,

R. Ghijsen), Neerijse/ Ganzeman (1 zp op 1/06; D. von Werne), Erps/ Doren veld (1 zp op 2/ 06; F. Wyns, R. De Boom), Wilsele/ dorp (1 zp op 3/06; l. Lewylle), Korbeek-Dijle/ Ruwaal (1 zp op 4/06; W. Veraghtert), Everberg (1 zp op 7 / 06; A. Smets), Plateau Sterrebeek-Moorsel (1 zp op 7 /06; A. Smets), Kortenberg/dorp (1 zp op 14/06;]. Rutten), Bertem/ Koeheide (telkens 1 zp op 24 & 27 /06; G. Bleys), Haasrode/ industrie (1 zp op 24/06; D. von Werne), Loonbeek/Can poel (1 zp op 2/07; H. Roosen) en Veltem-Beisem (1 zp op 11/07; R. Ghij en).


• • ·";li.i'

Vogels · .. : :�· . ' .

'a!

Braamsluiper ylvia c11rruca OJ /06 1 7p te Erp -Kwerp /dorp (P. Moy on ) 05/06 1 7p te Overij e/Terlanenvcld

(JB. Sepulchre) 0 , 11, 15,24&27/06 telkens 1 zp te

Bertem/ Koeheide (G. Bley ) 17/06 1 /p te Haa rode/dorp (J. Lambrecht ) 22/ 06 1 7p te Heverlee/ Zwanen berg

(R. Ghij en) 2 -29/061 ex. te OHZ (D. von Werne,

L. Hendrickx) 20/07 1 ex. te Wil ele/ dorp (J. D'Hae eleer) 23/0 1 e . te Haa rode/indu trie

(D. von \Verne) 26/0 1 ex. te Leefdaal/plateau (D. von \ erne)

Fluiter Phylloscopus sibilatrix Tijden deze periode werden er 37 waarnemingen van F luiter ontvangen uit de Dijleland e bos en. Slecht één van deze waarnemingen (1 ex. te Bierbeek/Mollendaalbo op 9/07; R. Guelinckx) viel buiten de datumgrenzen voor deze oort (deze lopen van 15 mei tot 30 juni). Samen met de 17 waarnemingen die reed tijden de vorige be pro ken periode binnen de datumgrenzen vielen levert dit na toet ing aan de broedvogel-interpretatiecriteria (o.a. ]echt één geldige waarneming nodig binnen de datumgrenzen en een fu ieafstand van 200m, we vertrouwen er dus op dat de locatie van de waarnemingen exact en betrouwbaar zijn) het volgende plaatje op: minimum 17 territoria in

1e rdaalwoud (G. Bley , R. Stok e.a.), 2 territoria in lollendaalwoud (R. Stok , D. von Werne e.a.), 1 territorium in Rodebo U. Taymans) en 4 territoria in Tervuren/ Zoniënwoud (A. Dali' A ta, A. Boecks c.a.). Een chitterend re ultaat naar de huidige Dijleland e normen!

Grauwe Vliegenvanger Muscicapa striata 01 /06 1 /Pte Bertem/Bertembos (W. Clae ), 1 /p te Kwerp /Molenbeekvallei (P. Moy ons) 05 / 06 1 zp te Korbeek-Dijle/ Ruwaal (W. Veraghtcrt), 05, 0 & 23-24/06 1 zp te Blanden/

Mollendaalwoud (R. Stok , P. Standaert) 30/06 & 7 /07 resp. 2 ex. & 1 ex. te OHZ Q. Rutten) 21 /07 & 29/0 telken 1 ex. te Bertem/Koeheide

(C. Bley�)

1 60 De Boomklever • december 2013

31/07 01/0 15/0

21/0

23/0 26/08

1 e>.. te ecrij e/ Doode Bemde (C. Cocckelbergh) 1 ex. te Vaalbeek/ P ro perdreef (D. von Wcrne) 1 ex. te Erps-K werp /dorp (P. Moy on ), 1 ex. te Haa rode/ zandgroeve (D. von Werne) 1 ex. te Leefdaal/ plateau (R. Uyttenbroeck, P. Moy on ), 1 ex. te Terlanen (H. Roo en) 1 ex. te LP (S. Goethal ) 2 ad+ 1 juv te Leefdaal/plateau (D. von \ ernc)

Bonte Vliegenvanger Ficedula hypoleuca 15&1 /0 telken 1v te0verij e/Stad

(E. De Broyer) 21, 23 & 24-25/0 re p. 1, 5 & 1 ex. te LP

(B. Ver traete, B. Zuring , D. von Werne

Wielewaal Oriolus oriolus 02/06 1 zp te Heverlee/Egenhovenbo

(R. Uyttenbroeck) 22/06, 10/07 & 5/05 re p. lm, 1 zp

& 1 v+ ljuv te Wijgmaal /Wijgmaalbroek (S. Wouter , M. Regent, P. Brepoel )

Kruisbek Loxia curvfrostra Er werd tijden de zomermaanden wat beweging van Krui bekken opgemerkt in d treek. De voorbode van een influx? Een overzicht: 10 ex. ZVv over Haasrode/industrie op 14/06 (D. von Werne), 1 ex. tpl (dan Z) te Heverlee/Terbank en 1 ex. over Leuven/ centrum op 18/07 (H. Roo en, P. Moysons), 1 ex. te Bierbeek/Mollendaalbo en een groepje over Leuven/centrum op 21/07 (K. Moreau, F. Fluyt), 1 ex. over SAR op 28/07 (J.

ysten), 2 ex. Z te SAR op 1 /08 (J. Nysten), 1 ex. Z te Bertem/Koeheide op 2/08 (G. Bley ), 1 ex. 0 te OH/ dorp op 3/ 0 (J. Rutten) en re p. 1 ex. over, 1 ex. ZW en 1 ex. aud op 11, 12 en 29/08 te KesselLo/ oord (J. Lambrechts).

Grauwe Gors Emberiza calandra Slecht één waarneming: 1 ex. te Erp /Dorenveld op 7 / 07 (F. Wyns, R. De Boom)

Samenstelling

Kelle Moreau, kef le.morea 11@g111 ai l.co111

-

De afgelopen jaren liep het project Dieren onder de wielen via waarnemingen.be, waarbij losse waarnemingen van verkeersslachtoffers werden verzameld. Het resuJtaat heb je missdüen gelezen in de krant of in natuur.focus. Vragen zoals welke dieren het meest kwetsbaar zijn, in welke periode het meeste slachtoffer vallen en waar knelpunten liggen voor overstekende dieren konden al gedeeltelijk beantwoord worden. Maar het ontbreken van een maat van zoek.inspanning maken duidelijke condusies erg moeilijk.

Zo is de vraag hoe het aantal verkeersslachtoffers is geëvolueerd in de laatste decennia voorlopig niet te beantwoorden. In tegenstelling met een voorgaand onderzoek van de vogelbescherming dat in de jaren '90 werd uitgevoerd werd dit keer nog niet gewerkt met systematisch getelde trajecten. Op basis van een handjevol vrijwilligers die dat uit eigen initiatief wel deden zijn er wel indicaties dat het gemiddelde aantal slachtoffers ver onder het gemiddelde ligt van de jaren '90.

1 'c1 �ec1,,/11clit1�{fi.·1 tern111111 tc1 I 11/0: Ct·1 d11 l /1111/

Maar om die condusie hard te maken zijn veel meer gegevens nodig. Ook het onderzoek naar knelpunten is verre van onvolledig zonder het gebruik van ystematische tellingen. De Vlaam e overheid is als vragende partij betrokken om te weten te komen waar maatregelen genomen moeten worden.

Meteen de aanleiding om een nieuw project rond verkeersslachtoffers in het leven te blazen met een meer systematische opzet en opvolging door Natuurpunt. Je kan een eigen traject aanmaken, of een voorgesteld traject adopteren. Er zijn zelf mogelijkheden om treinsporen systemati ch af te lopen. Teller kunnen hiervoor vergund worden.

De Boomklever - december 2013 16 1

. . ,..

Projecten ·. ·.r·�" ..... " ....

De voorge telde trajecten zijn vooral wegen die gevoelige gebieden doorkrui en. Velen daarvan liggen in onze regio en aangrenzende gemeenten. De te adopteren trajecten die binnen de perimeter vallen zoal uitgetekend voor dijleland.waarnemingen zijn:

Bertem/ Oud-Heverlee - Station traat

(Doode Bemde/ vijver van OH)

Bierbeek- Korbeek-Lo traat/Bierbeekstraat

E40 tu en afrit Haa rode en knooppunt Leuven (Heverleebo )

Hoeilaart/ int-Gene iu -Rode - Duboi laan

(Zoniëmvoud)

Huldenberg - Sint-Jan berg teenweg (Margij bos)

Huldenberg/Overij e - \Volf haegen Leuven e traat/ Abt traat (Laanvallei)

Kampenhout - 21 (buurt Torfbroek)

Kampenhout - Voortstraat/ ieuwe ka sie (buurt Torfbroek en Si! ombo )

Kortenberg - 2 (Molenbeekvallei)

Leuven/Oud-Heverlee - 251 (Heverleebo )

Oud-Heverlee - Maurit oë traat (Vaalbeek)

Oud-Heverlee - 25 (Meerdaalwoud)

Oud-Heverlee - eerijsebaan/

Bee� traat (7uidrand Doode Bemde)

Oud-Heverlee - Waversebaan (overgang Dijlevallei - Heverleebo )

RO door Zoniëmvoud

Tervuren E411 (Zoniëmvoud)

Dit :1ijn maar lief t 16 van de 27 trajecten uitgetekend voor V laam -Brabant! Streefdoel voor elke vrijwillige teller i om min ten 1 keer per 2 weken het traject af te lopen en dat voor een heel jaar.

1 6 2 De Boomklever - december 201 3

Het trein poortraject door de vallei zou ook erg intere ant zijn om bijkomend y temati ch te tellen, al ook mis chien een additioneel traject op de plateau' . Indien er volk kan gevonden worden voor de mee te van deze trajecten dan zou er niet alleen een enorme bijdrage zijn aan het hele project, maar vermoedelijk ook interes ante kenni kunnen worden verzameld over de relatie tu en onze topgebieden zoal de Doode Bemde en de verkeer ader errond, om maar te zwijgen van de mogelijk vond ten die kunnen gedaan worden tijden zo'n y temati ch onderzoek. Naa t het obligate vogelgrut, egel , eekhoorn , teenn-iarter en vo en, heel mi chien wel

everzwijnen, da en, bever , boommarter , otter ,

ham ters enz.

Op de nationale project pagina kan je re uitaten opvragen per gemeenten, voor regio- pecifieke resultaten kan je terecht op onze regiopagina. Op beide web ites kan je waarnemingen voor onze regio toevoegen of een traject adopteren.

Referenties:

Bart Creemers

[email protected]

Vercayie, D. 2013. Dode dieren roepen vragen op. Een balans van vier jaar verkee slachtoffers tellen.

atuur.Focu 12 (3): p121 -128.

Nationale projectpagina: http://waarnemingen.be/ v /start

Regionale projectpagina: http://dijleland.waarnemingen.be/ v / tart

of via de hoofdpagina 'Projecten' >'Dieren onder de wielen 2.0' aanklikken.

-

Activiteiten ·- .

--� :-'

Activiteiten

A11e activiteiten van de Natuurstudiegroep Dijleland en eventuele wijzigingen

zullen ook aangekondigd worden via de Dijlevallei-maillijst

(http:/ /groups.yahoo.com/group/Dijlevallei/).

Woensdag 16 januari 2014 Voordacht: De natuur ontkleed door

Rollin Verlinde (activiteit VHM vzw) Rond vragen zoals: komen truffels enkel voor in de Périgord? Vossen roven kippen maar tegelijk hoor je dat erop jagen niets oplost. Hoezo? vertelt vlot Rollin Verlinde, natuurfotograaf en docent ecologie en auteur van het gelijknamige boek. Vanuit zijn eigen natuurervaringen legt hij de complex natuurlijke relaties bloot. Hij toetst algemeen geaccepteerde wilde verhalen aan de wetenschap. Ben je ook benieuwd wat van die verhalen dan nog overblijft? Activiteit i.s.m. de Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud, CNM, RLDijleland en met steun van povinde V laams-Brabant en Stad Leuven. Afspraak: 20u in Raadzaal Oud-gemeentehuis,

Waversebaan 66, Heverlee

Zaterdag 18 januari 2014

Watervogeltelling

Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende watervogels in kaart te brengen. Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee Leiding: Luc Hendrickx

([email protected], 0477 /19 28 35)

Zaterdag 25 januari 2014

Jaarvergadering

Natuurstudiegroep Dijleland Naar jaarlijkse gewoonte houden we een jaarvergadering met een jaaroverzicht en een boeiende spreker. Zie verder voor meer info Afspraak: 20u, gemeentehuis Heverlee Leiding: Kris Van Scharen

([email protected])

Zondag 26 januari om 14u Open Miradalwandeling (activiteit

VHM vzw) Een erfgoed- en natuurwandeling in Meerdaalwoud onder leiding van natuurgids Ernst Suelcher Afspraak: 14u op de parking bij het kruispunt Krommedreef / Naamsesteenweg, Bierbeek (eerste dreef rechts voorbij het ecoduct)

Zaterdag 15 februari 2014

Watervogeltell ing

Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende watervogels in kaart te brengen.

Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee Leiding: Luc Hendrickx

([email protected], 0477/19 28 35)

Zaterdag 15 maart 2014

Watervogeltell ing Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende watervogels in kaart te brengen. Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee Leiding: Luc Hendrickx

([email protected], 0477 /19 28 35)

Monitoring Sleedoornpage Excursies op zoek naar eitjes van de Sleedoornpage op een paar vaste plaatsen om de populatiedynamiek van deze soort op lange termijn op te volgen. Afspraak: Deze excursies zullen aangekondigd worden via de Dijlevallei-maillijst: http://groups.yahoo.com/ neo/ groups/Dijlevallei/ info Leiding: Bart Creemers

([email protected], 0496/89 31 06)


\

Oproep hernieuwing abonnement

U kan zich (opnieuw) abonneren op

de Boomklever door overschrijving van 10 EUR op rekeningnummer BE86001 155216850 (IBAN)

met BIC GEBABEBB

van de Natuurstudiegroep Dijleland, met vermelding van

ABO 2014 + naam en adres.


UITNODIGING

De natuurstudiegroep dijleland nodigt u uit zaterdag 25 januari 20 14 om 20u

is het weer eens zover (sommigen zeggen : eindelijk)

locatie: het oud-gemeentehuis van Heverlee, Waversebaan 66-1 ste verd. na een (kort) bestuurlijk gedeelte met o.a. het financieel verslag

en de aanduiding van de bestuursleden voor 2014,

zal Bart Creemers een ge°lllustreerd jaaroverzicht

verzorgen van de belangrijkste waarnemingen en verwezenlijkingen in het voorbije werkingsjaar

Gastspreker voor die avond fis één van onze vooraanstaande

natuurfotografen, Jeroen Mentens*, die met ons

"Op zoektocht bij de zuiderburen" zal gaan ...

Wij hopen u daar talrijk te mogen verwelkomen Het NSGD-bestuur

�- voor wie reeds wil proeven van het werk van Jeroen Mentens: www.vildaphoto.net

•

Inhoud • - .

EDITO RIAAL Een mooi natuurstudiejaar Roel Uyttenbroeck

ZOOG DIEREN Hamsters in Bertem - verdwenen of niet? Gert Vanautgaerden & Roel Uyttenbroeck

REPTIELEN EN AMFIBIEËN Herontdekking van Kamsalamander (Triturus cristatus) in het Zoniënwoud te Tervuren jorg Lambrechts

O NGEWERVEL DEN Bleek blauwtje en co in de tuin van Eden Paul Nuyts & K rista De Greef

VOGELS Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de D ij/eva/lei en omgeving, juni - augustus2013 Kelle Moreau

O P ROEP Oproep project Dieren onder de wielen 2.0 Bart Creemers

ACTIVITEITEN

Coverfoto: Kraanvogels in de winterse lucht ©Chantal De Schepper

tlJ

133

134

138

142

147

161

163

De Boomklever December 2013

Documents

Transcript of De Boomklever December 2013