brengt haar ertoe een jaar lang rond te reizen in de Indische archipel? Wie is deze bijzondere vrouw, Anna Weber-van Bosse? De reis door haar leven begint in Amsterdam met herinneringen aan Artis, voert langs de Universiteit van Amsterdam, waar ze ‘dronken van vreugde’ colleges over plantkunde volgt en de zoöloog Max Weber ontmoet. Samen met hem vindt ze haar bestemming: onderzoek naar de flora en fauna in de diepzee van de Indische Archipel.

Kees Ruys debuteerde in 1986 bij uitgeverij Van Oorschot met de in Indonesië gesitueerde roman Een afgedragen huid. Sindsdien publiceerde hij (bij Van Oorschot, Veen, Atlas en In de Knipscheer) verschillende romans en reisverhalen, waaronder de eerste drie delen van De randgebieden, een literaire non-fictiereeks over Indonesië, en twee biografieën: Alles is voor even, over de schrijfster Aya Zikken, en, het afgelopen najaar, Chris Hinze. Een biografie. Daarnaast is hij redacteur van het literaire tijdschrift Extaze en parttime bibliotheekmedewerker. Samenvatting In een aantal korte literaire schetsen over ontmoetingen met Indonesiërs toont reisschrijver Kees Ruys een

aantal misverstanden en problemen die kunnen ontstaan wanneer de vrijblijvende wereld van het toerisme wordt verlaten en Oost en West elkaar daadwerkelijk proberen te verstaan. In één van de schetsen is de route omgekeerd, van Indonesië naar Nederland: het reisverhaal van de analfabete Soendanese Iti die met een Nederlander trouwt en in Den Haag haar weg probeert te vinden.

Hans van den Akker studeerde maatschappijgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit. Hij is jarenlang werkzaam geweest als geschiedenisdocent en werkte regelmatig in Indonesië als reisbegeleider voor diverse organisaties. Hij was eerst medewerker educatie en is sinds mei 2007 conservator van museum Bronbeek. Hij maakt tentoonstellingen en is gespecialiseerd in de materiële militaire cultuur van Indië en Indonesië 1945-1950.

Themazondag

Reizen door Indië

21 februari 2016 10.00 – 11.00 Ontvangst met koffie of thee en spekkoek 11.00 – 11.05 Opening door dagvoorzitter Hans van den Akker 11.05 – 11.35 Darja de Wever: ‘ingangh tot een aerdts paradijs’. De Javaense

Reyse van opperkoopman Rijklof van Goens (1619 – 1682) 11.35 – 12.05 Frank Okker: Rouffaer, een onstuitbare onderzoeker in de Oost 12.05 – 14.00 pauze met Indisch lunchbuffet 14.00 – 14.30 Andrea Kieskamp: Van Hollandse slootjes naar Indische

wateren. Anna Weber-van Bosse en de Siboga-expeditie (1899-

1900) 14.30 – 15.00 Kees Ruys: Een klein wonder tussen Oost en West.

Indonesische ontmoetingen 15.00 Afsluiting door dagvoorzitter Hans van den Akker ‘Reizen door Indië’ is de derde themazondag in de reeks van het winterseizoen 2015-2016. De themadagen worden georganiseerd door een samenwerkingsverband van de Stichting Indisch Erfgoed, Museum Bronbeek en de Stichting Klein Bronbeek. De laatste themazondag in dit seizoen is: 20 maart 2016 Vrouwen in Nederlands-Indië Actuele informatie op www.bronbeek.nl (Activiteiten Bronbeek) en op www.indischerfgoed.nl

Reizen door Indië Nadat de weg naar Indië was gevonden, duurde het nog even voordat men door Indië durfde te reizen. Indië bleef toen beperkt tot Bantam (Banten) en Batavia (Jakarta). De verhalen over krokodillen en tijgers waren niet bemoedigend de blik te verruimen. Omdat peper het belangrijk handelsproduct voor de VOC was, had de Compagnie ook belangstelling voor Banda en Sumatra. Java werd verder ontdekt. Het voormalig hoofd van de handelsvestiging in Djambi (Sumatra) Rijklof van Goens maakte in opdracht van de VOC in 1648 zijn gezantschapsreis naar het hof van Mataram op Midden-Java voor vredesbesprekingen met de vorst. Hij beschreef deze reis en zijn volgende tochten in Javaense Reyse (1666) maar ook daarin zijn bewondering voor de Indische natuur. Met de oprichting van het Bataviaasch Genootschap der Konsten en Wetenschappen (1778) ontstond de belangstelling voor de wetenschappelijke reis door Indië. De bevindingen werden gepubliceerd in het tijdschrift Verhandelingen. Latere onderzoekers volgden zoals de ontdekkingsreiziger, kunstverzamelaar, geograaf en antropoloog Gerret P. Rouffaer (1860-1928) en Anna Weber-van Bosse (1852-1949), die met haar echtgenoot Max Weber een jaar door de archipel reisde om zeedieren en zeeplanten te verzamelen. De hedendaagse reiziger trekt er zelf op uit en reist door de Indonesische archipel en verbaast zich evenals zijn voorgangers over wat Indonesië hem te bieden heeft. Hij kan te maken krijgen met misverstanden wanneer de vrijblijvende wereld van het toerisme wordt verlaten en Oost en West elkaar daadwerkelijk proberen te verstaan. Maar de reis kan ook omgekeerd worden gemaakt.

Darja de Wever studeerde Nederlands (historische en Indisch-Nederlandse letteren) aan de UvA. Momenteel werkt zij voor School der Poëzie en Uitgeverij Noordhoff. Met een zekere regelmaat schrijft ze artikelen voor Indische Letteren. Ze bezorgde Javaense Reyse van Rijklof van Goens (1995) en was samenstelster van de bloemlezing Het is geen kolonie, het is een wereld. Vrouwen bereizen en beschrijven Indië 1852-1912 (2003).

Rijklof van Goens maakte voor de VOC verscheidene gezantschapsreizen naar sushunan Amangkurat 1 van het machtige Mataram op Midden-Java. Zowel de VOC als de vorst

stonden een goede relatie voor. Naderhand schreef Van Goens nog een aanvullend verslag dat hij ‘Reijsbeschrijving´ noemde. Een stilistische keuze waarmee hij buiten de geijkte paden van de VOC rapportage trad. Zijn lofzang op het indrukwekkende Javaanse landschap is een opmerkelijk ingrediënt. Maar ook de kleurrijke inventarisatie van het vrouwenleven in de hofstad en de gedetailleerde beschrijving van bloederige hofintriges die plaatsvonden voordat

hij de kraton bezocht. Welke beweegreden had Van Goens om zijn superieuren in Amsterdam van dit alles op de hoogte te stellen?

Frank Okker (1951) is de biograaf van Willem Walraven (Dirksland tussen de doerians. Amsterdam 2000), Madelon Székely-Lulofs (Tumult. Amsterdam 2008, 2de dr. 2009) en Gerret Pieter Rouffaer (Rouffaer, de laatste Indische ontdekkingsreiziger. Amsterdam 2015). Hij publiceerde over literatuur in De Parelduiker, De Gids, Indische Letteren, Moesson, NRC Handelsblad en Vrij Nederland; ook schreef hij fictie (Leidse liefde, verhaal van een weerzien. Leiden 2006). Daarnaast werkte hij mee aan diverse academische artikelenbundels en (hand)boeken. Zelden heeft iemand zo weinig hoeven te doen, maar deed hij zoveel gedenkwaardigs als Gerret

Pieter Rouffaer. Tijdens zijn studie voor mijningenieur in Delft las hij een forse stapel historische, economische en literaire boeken, waaronder het volledige werk van Multatuli. Hij ondernam lange kunstreizen door Europa, bood Multatuli vanuit Rome een derde deel van zijn vermogen aan, schreef boeiende reisverslagen en leerde en passant Italiaans, Spaans en Portugees. Eenmaal in Nederlands-Indië bouwde hij een uitvoerige documentatie van de kolonie op, legde eigenhandig een gedeelte van de Borobudur bloot, raakte betrokken bij de opiumsmokkel en vergaarde tal van eeuwenoude Javaanse handschriften. Rouffaer schreef een omvangrijke geschiedenis van de Vorstenlanden en het eerste, rijk geïllustreerde handboek over batikken en ikats. Ten slotte verzamelde hij tienduizenden boeken, tijdschriften, foto’s en landkaarten voor de bibliotheek van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde.

Andrea Kieskamp studeerde Nederlands (historische letterkunde) aan de UvA en specialiseerde zich in reisteksten uit de zeventiende- en achttiende-eeuw. Ze was een van de oprichters van Uitgeverij Stichting Terra Incognita, die zich toelegde op het uitgeven van historische reisverslagen. Andrea werkte lange tijd als projectleider tentoonstellingen en is sinds kort

verbonden aan het Nationaal Archief in Den Haag. Daar houdt zij zich bezig met tentoonstellingen en educatieve projecten. Hoe komt een Amsterdamse dame van stand ertoe, te gaan grabbelen in poeltjes en slootjes? Waar begint haar liefde voor de natuur en wat