Dagoverzicht

1. Theorie HB2. Zorgcontinuüm fase 0 en 13. HGD-traject4. Handelen en evalueren5. Diagnostisch materiaal

1

2

HGD-traject

Eerst aanmelding of onthaal van de vraag

Vervolgens het besluitvormingsproces:1. Intakefase2. Strategiefase3. Onderzoeksfase4. Indiceringsfase5. Adviesfase

Dan handelen en evalueren

3

HGD-traject: aanmelding

Onthaal van de vraag1. Bevragen

Welke hulpvraag?Waarom nu precies?Wie zit er vooral mee?Inspanningen?Betrokkenen?

2. Kort beschrijven waar CLB voor staat3. Afspraak

4

HGD-traject: intakefase

Overzicht inhoud1. Vraag verhelderen2. Wensen en verwachtingen?3. Klacht analyseren: negatief en positief4. Probleem analyseren5. Veranderdoel?6. Verklaringen klacht?7. Mogelijke oplossingen?8. Genomen maatregelen en effecten?9. Vraagstellingstype?10. Afstemming

5

HGD-traject: intakefase

4. Probleem analyseren

Alle ontwikkelingsgebieden exploreren (sterktes en zwaktes)– Cognitief functioneren – Communicatieve ontwikkeling– Leerontwikkeling– Lichamelijke, zintuiglijke en motorische ontwikkeling– Sociaal –emotionele en gedragsmatige ontwikkeling– Werkhouding en taakgedrag

6

HGD-traject: intakefase

4. Probleem analyseren

Relevante contextfactoren bevragenBestaande info benutten– Rapporten, klasresultaten vorige schooljaren– Info over genomen maatregelen en hun effecten– Info over lezen, spelling en rekenen– Info over motoriek– ......

7

HGD-traject: intakefase

4. Probleem analyserenSignalen:– Ontwikkelingsvoorsprong (kleuters)

• Herhaalde evaluatiemomenten op diverse ontwikkelingsdomeinen– Hoogbegaafdheid (> 6jaar)

• Snel van begrip• Grote denk –en leerstappen• Verworven kennis goed toepassen• Groot probleemoplossend vermogen• Zoekt uitdagingen• Groot doorzettingsvermogen bij uitdaging• Sterke concentratie bij interesse• Perfectionistisch ingesteld

8

HGD-traject: intakefase

• Groot analyserend vermogen• Goed geheugen• Brede algemene interesse• Doorvrager• Scherp waarnemer• Verbaal vaardiger dan leeftijdsgenoten• Origineel gevoel voor humor• Creatief denkvermogen• Denkt buiten reguliere kaders• Indruk geestelijk vroegrijp• In staat tot zelfreflectie• Grote behoefte aan autonomie• Accepteert regels en tradities niet klakkeloos• Zoekt ontwikkelingsgelijken

9

Inhoud

1. Kindkenmerken clusterenbijzondere aandacht voor begaafdheidsfactorenen niet-cognitieve persoonlijkheidskenmerken cfr. Heller

2. Contextkenmerken clusteren3. Diagnostisch traject kiezen4. Hypothesen en onderzoeksvragen formuleren5. Cliënt informeren

HGD-traject: strategiefase

10

Meerdere hypothesen formulerenZie vraagstellingstype in intake

- Onderkennende hypothesenVoorbeelden

- Deze leerling heeft een ontwikkelingsvoorsprong- Deze leerling is hoogbegaafd maar onderpresteert

- Indicerende hypothesenVoorbeelden

- Cognitieve ontwikkelingsspelen dagen deze leerling uit- Coöperatief leren ontwikkelt de sociale vaardigheden van deze ll.- Het geven van verantwoordelijkheid bij het meewerken aan de

schoolkrant verhoogt de motivatie van deze leerling

HGD-traject: hypothesen

11

HGD-traject: onderzoeksfase

Stappen

1. Wat onderzoeken?2. Hoe onderzoeken?3. Onderzoek uitvoeren4. Resultaten verwerken en interpreteren

HGD –traject: onderzoeksfase

• Onderkenning en Indicering!!

Vooral intellectuele begaafdheid MAAR anderebegaafdheidsfactoren ook in kaart brengen!!

Meestal: combinatie van onderkenning en indicering

12

13

HGD-traject: onderzoeksfase

Wat onderzoeken? (cfr. Heller)

1. Begaafdheidsfactoren

2. Niet –cognitieve

persoonlijkheidsfactoren

3. Prestatiegebieden

4. Omgevingsfactoren

Wat onderzoeken?

• Begaafdheidsfactoren

– Intellectuele capaciteiten– Muzikaliteit– Creativiteit– Sociale competenties– Psychomotorische vaardigheden

14

Wat onderzoeken?

• Niet –cognitieve persoonlijkheidsfactoren

– Prestatiemotivatie– Stressgevoeligheid– Werk –en leerstrategieën– Regulatievaardigheden– Zelfvertrouwen/faalangst

15

Wat onderzoeken?

• Prestatiegebieden

– Sociale vaardigheden– Kunstzinnige uitingen/creativiteit– Abstract denkvermogen– Spraak – en taalvaardigheid– Logisch mathematisch denkvermogen– Technische vaardigheden– Sportprestaties/sportactiviteiten– Natuurwetenschappelijk inzicht

16

17

HGD-traject: onderzoeksfaseHoe onderzoeken?

• Onderzoeksmethodes combineren1. Interview/gesprek met leerkracht, ouders,

leerling (zie bijlage )2. Observatie3. Instrument (test, schaal, vragenlijst)4. Analyse materiaal

• Bronnen combinerenOuders én leerkrachten én leerling

Hoe onderzoeken?

18

Wat? Hoe?

Begaafdheidsfactoren

Intellectuele capaciteiten Minimum één intelligentietest of een combinatie van verschillende test-onderdelen in functie van CHC

Muzikaliteit Gesprek met ouders, leerkracht en leerling

Creativiteit Gesprek met ouders, leerkracht en leerling

Sociale competentie Gesprek met ouders, leerkracht en leerling

Psychomotorische vaardighedenGesprek met leerkracht (LO), ouders en leerling

Hoe onderzoeken?

19

Wat? Hoe?Niet-cognitieve persoonlijkheidsfactoren

Prestatiemotivatie Gesprek met ouders, leerkracht en leerlingObservatiegegevens

Stressgevoeligheid Gesprek met ouders, leerkracht en leerlingObservatiegegevens

Werk- en leerstrategieën Gesprek met ouders, leerkracht en leerlingObservatiegegevens

Locus of control Gesprek met ouders, leerkracht en leerling

Zelfvertrouwen/faalangstGesprek met ouders, leerkracht en leerlingObservatiegegevens

[1] Locus of control: de manier waarop mensen gebeurtenissen verklaren ofwel extern buiten hun invloed om ofwel intern met mogelijkheid tot zelfbepaling.

Hoe onderzoeken?

20

Wat? Hoe?Prestatiegebieden

Sociale vaardigheden Gesprek met ouders, leerkracht en leerlingObservatiegegevens

Kunstzinnige uitingen/creativiteitGesprek met ouders, leerkracht en leerlingBekijken producten (tekeningen, knutselwerkjes, muzikale expressie, stellen…)

Abstract denkvermogen Gesprek met ouders, leerkracht en leerling

Spraak-/taalvaardigheid Gesprek met ouders, leerkracht en leerlingObservatiegegevens

Logisch-mathematisch denkvermogen Gesprek met ouders, leerkracht en leerling

Technische vaardighedenGesprek met ouders, leerkracht en leerlingProducten

Sportprestaties/sportactiviteiten Gesprek met ouders, leerkracht en leerlingObservatiegegevens

Natuurwetenschappelijk inzicht Gesprek met ouders, leerkracht en leerling

Hoe onderzoeken?

21

Wat? Hoe?

Omgevingsfactoren

Gezin/vrijetijdsbesteding Gesprek met ouders en leerling

School/klas

Zie gegevens intake en school- en CLB -dossierGesprek met ouders, leerkracht en leerling

Ingrijpende levenservaringen Gesprek met ouders en leerling

Onderzoeksresultaten

• Onderkennende diagnose ontwikkelingsvoorsprong

– IQ > 130

– Meerdere kenmerken uit probleemanalyse

– Verschillende domeinen van kvs hoge resultaten

22

Onderzoeksresultaten• Onderkennende hypothese hoogbegaafdheid

– IQ > 130

– Meerdere kenmerken uit probleemanalyse

– Goede schoolresultaten/goede tot zeer goede score op toetsen van verschillende leer –en vakgebieden

23

Onderzoeksresultaten

• Onderpresteerders

– IQ > 130– Meerdere kenmerken van onderpresteren (zie

bijlage)– Onderpresteren:

• Relatief of absoluut• Situationeel of chronisch

24

25

HGD-traject: onderzoeksfase

Nog enkele vuistregels…

• Nooit het cijfer als absolute grens nemen Betrouwbaarheidsinterval!

• Disharmonisch profielAandacht voor sterktes en zwaktes

26

HGD-traject: onderzoeksfase

Resultaten verwerken & interpreteren

Vier mogelijkheden1. hypothese aangenomen2. hypothese onderbouwd3. hypothese verworpen4. hypothese aangehouden

27

HGD-traject: indiceringsfase

Inhoud1. Integratief beeld schetsen (= diagnose)2. Wat veranderen en waarom?3. Opvoedings-, onderwijsbehoeften formuleren4. Aanbevelingen formuleren

28

HGD-traject: indiceringsfase

Opvoedings-, onderwijs- en ondersteunings-behoeften

Enkele vbn.:

– De leerling heeft nood aan korte instructiemomenten

– De leerling heeft nood aan feedback die hem positief bekrachtigt en hem kritisch begeleidt.

– De leerling heeft nood aan ouders die begrip en geduld opbrengen.

29

Indicering: aanbevelingen formulerenMeest wenselijke aanbevelingen

Argumenten pro Argumenten contraMaatregelen op school:

Maatregelen in de klas:

Maatregelen thuis:

Inspanning leerling zelf:

Externe hulp:

Minimaal noodzakelijke aanbevelingenSchool:

Klas:

Thuis:

Leerling zelf:

Externe hulp:

Mogelijke aanbevelingen

• Cognitief uitdagend spelmateriaal aanreiken• Uitdagend verrijkingsmateriaal aanbieden• Uitdagend verrijkingsmateriaal op het internet• Projecten uitwerken• Verantwoordelijkheden geven• De leerstof vlugger laten doorlopen• Leesmateriaal voor kleuters• Creatieve en muzikale activiteiten aanbieden

30

Mogelijke aanbevelingen

• Aanzetten tot sport en bewegingsactiviteiten• Adequate werk –en leerstrategieën helpen

ontwikkelen• Vrijetijdsbesteding waar talenten tot ontplooiing

kunnen komen• Werken rond zelfvertrouwen/faalangst/…• Begeleiding van de leerling op school

– Leren omgaan met emoties en levenservaringen– Een dagboek laten aanleggen

31

Mogelijke aanbevelingen

• Klasgenoten leren omgaan met hoogbegaafde lln• Opvoedingsondersteuning• …….

32

33

HGD-traject: adviesfase

• Doel• Komen tot akkoord over integratief beeld en advies• Concrete afspraken maken

• Uitgangspunten en werkwijze• Cliënt komt actief op de voorgrond • Cliënt kiest tussen aangeboden alternatieven en neemt de

beslissing• Gezamenlijk gesprek

34

HGD-traject: adviesfase

Stappen1. Informeren

Aanbevelingen voorleggen

2. Overleggen De keuze van de cliënt krijgt statuut van advies

3. Afspreken omtrent interventies en evaluatie4. Verslaggeving indien nodig

Bv. Gemotiveerd verslag

Voorbeelden• uitdagend verrijkingsmateriaal laten ontdekken op internet; • verantwoordelijkheden geven; • in de kleuterklas leesmateriaal voorzien; • creatieve/muzikale activiteiten aanbieden, sport/bewegingsactiviteiten; • adequate werk- en leerstrategieën helpen ontwikkelen;• vrijetijdsbesteding voorstellen waar zijn talenten kunnen ontplooien; • werken rond zelfvertrouwen/faalangst, zelfstandigheid bevorderen; • opvoedingsondersteuning voor de ouders (omgaan met jaloerse reacties en

verwerping door broers en zussen, leren kaderen van vragen en emoties bij hun hoogbegaafde kind, …);

• constructieve communicatie tussen school en ouders over de begeleiding van hun kind met ontwikkelingsvoorsprong of hoogbegaafd kind;

• een school of studierichting zoeken die beter aansluit bij de noden van de hoogbegaafde leerling;

• … 35

HGD-traject: adviesfase

G-verslag als maatregelen nodig zijnInhoud• Persoonsgegevens leerling• Gemotiveerde conclusie na multidisciplinaire diagnostiek • De sterktes en kwaliteiten van de leerling• De onderwijs- en opvoedingsbehoeften vd leerling• De ondersteuningsbehoeften vd lkracht en ou’s • De afgesproken ondersteunende maatregelen op school en de

begeleiding op school door CLB of externen;• Redactiedatum, geldigheidsdatum en afspraken m.b.t. evaluatie.

36