Lichaamswerk voor Lichaamswerk voor ProfessionalsProfessionals aprilapril 20132013

Dag 6 Dag 6

John vd Meij & Pieter HoltlandJohn vd Meij & Pieter HoltlandTrilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en

Therapie (Oegstgeest) Therapie (Oegstgeest)

Van mechanica naar psycho-Van mechanica naar psycho-sociaal naar bio-medischsociaal naar bio-medisch

BEWEGINGSGENEESKUNDE BEWEGINGSGENEESKUNDE ONTWIKKELINGENONTWIKKELINGEN

DE MECHANISCHE LEGITIMATIEDE MECHANISCHE LEGITIMATIE De westerse behoefte voor een mechanische legitimering De westerse behoefte voor een mechanische legitimering

V.b 1 Bekkeninstabiliteit: V.b 1 Bekkeninstabiliteit: •Mechanica: force closure : bij verstoring kan onvoldoende steun worden geboden bij het heffen van Mechanica: force closure : bij verstoring kan onvoldoende steun worden geboden bij het heffen van een been door de rug en het andere been. Oorzaken: transversus en relaxatie van ligamenten. > een been door de rug en het andere been. Oorzaken: transversus en relaxatie van ligamenten. > gevolg torsietrauma’s gevolg torsietrauma’s •V.b. 2 Minder heupflexie leidt tot meer bekkenrotatie > thorax gaat met de pelvis meeroteren > V.b. 2 Minder heupflexie leidt tot meer bekkenrotatie > thorax gaat met de pelvis meeroteren > inefficiëntie > co-contracties, versterkte contractie erector spinae, tot aan gezamenlijke inefficiëntie > co-contracties, versterkte contractie erector spinae, tot aan gezamenlijke aanspanning van buikspieren, bekkenbodemspieren en diaphragma aan toe > kortademigheid bij aanspanning van buikspieren, bekkenbodemspieren en diaphragma aan toe > kortademigheid bij inspanning en urine-incontinentie. inspanning en urine-incontinentie. •Risico: kun je een aandoening niet mechanisch begrijpen dan zit die tussen de oren). Risico: kun je een aandoening niet mechanisch begrijpen dan zit die tussen de oren).

DE PSYCHO-SOCIALE DE PSYCHO-SOCIALE LEGITIMATIELEGITIMATIE

• V.b. V.b. rugpijn komt vooral voor bij mensen rugpijn komt vooral voor bij mensen die geen plezier in hun werk hebbendie geen plezier in hun werk hebben

• Risico: Risico: de patiënt kan het gevoel krijgen de patiënt kan het gevoel krijgen dat het allemaal ‘ je eigen schuld’ is. dat het allemaal ‘ je eigen schuld’ is.

DE BIOLOGISCHE DE BIOLOGISCHE LEGITIMATIELEGITIMATIE• Veranderingen in Veranderingen in - het zenuwstelsel, - het zenuwstelsel, - het immuunsysteem, - het immuunsysteem, - de afname van de propriocepsis- de afname van de propriocepsis

Hoop: erkenning voor die mensen die strompelend Hoop: erkenning voor die mensen die strompelend bij de dokter komen, worden onderzocht en dan bij de dokter komen, worden onderzocht en dan eigenlijk te horen krijgen dat ze kerngezond zijn. eigenlijk te horen krijgen dat ze kerngezond zijn.

ProprioceptieProprioceptiepositiezin (ook wel kinesthesie genoemd) is het vermogen van een organisme om de positie van het eigen lichaam en positiezin (ook wel kinesthesie genoemd) is het vermogen van een organisme om de positie van het eigen lichaam en

lichaamsdelen waar te nemenlichaamsdelen waar te nemen..

• • Homunculus: de afbeelding Homunculus: de afbeelding

van je lichaam die je vertelt van je lichaam die je vertelt waar de pijn , de jeuk , de waar de pijn , de jeuk , de aanraking zit. aanraking zit.

• Deze afbeelding kan Deze afbeelding kan veranderen door doorsnijding veranderen door doorsnijding van een zenuw, continue van een zenuw, continue massage, en doen wegvallen massage, en doen wegvallen of verdubbelen binnen 24 uur. of verdubbelen binnen 24 uur. Zo is de kaart van de hand Zo is de kaart van de hand bij RSI gede-differentieerd bij RSI gede-differentieerd zodat je niet meer goed weet zodat je niet meer goed weet waar het zit. (bevestigd met waar het zit. (bevestigd met rattenonderzoek). rattenonderzoek).

somatosensorische afbeeldingsomatosensorische afbeelding• De somatosensorische De somatosensorische

afbeelding van de rug wordt afbeelding van de rug wordt mij patienten met mij patienten met chronische rugpijn vager. chronische rugpijn vager. Het veranderen van de Het veranderen van de hersenkaart gaat gepaard hersenkaart gaat gepaard met hogere met hogere pijngevoeligheid. Kijken pijngevoeligheid. Kijken met een vergrootglas naar met een vergrootglas naar een pijnplek doet de pijn een pijnplek doet de pijn toenemen. toenemen.

Doel INTERVENTIE : Doel INTERVENTIE : de vervaagde afbeelding van de rug herstellen de vervaagde afbeelding van de rug herstellen

• Bekken- en rugpijn zijn zijn geen lokale, maar systemische aandoeningen Bekken- en rugpijn zijn zijn geen lokale, maar systemische aandoeningen met minstens een mechanische dimensie, betrokkenheid van de met minstens een mechanische dimensie, betrokkenheid van de immunologie en veranderingen in het zenuwstelsel.immunologie en veranderingen in het zenuwstelsel.

• Mechanisch oefenen vermindert de pijn met slechts 7 % (Keller et al 88 Mechanisch oefenen vermindert de pijn met slechts 7 % (Keller et al 88 2007). 2007).

• Tijdens het lopen voelt mw. K dat haar lichaam in tweeën valt of dat botten Tijdens het lopen voelt mw. K dat haar lichaam in tweeën valt of dat botten als los zand aan elkaar hangen (BI). Inmiddels dus goed verklaarbaar. als los zand aan elkaar hangen (BI). Inmiddels dus goed verklaarbaar.

Moseley: CRPS Chronisch Regionaal Pijn SyndroomMoseley: CRPS Chronisch Regionaal Pijn Syndroom

• Discriminatie is essentieel voor het verminderen van Discriminatie is essentieel voor het verminderen van pijn (al eerder door Flor gevonden).pijn (al eerder door Flor gevonden).

• Bij weinig informatie wordt grof geschut ingezet. Bij weinig informatie wordt grof geschut ingezet. Overbodige spierspanning etc. Overbodige spierspanning etc.

• Therapie: herstel van discriminatie en daarmee van Therapie: herstel van discriminatie en daarmee van de kaart in de hersenen: maken en bevragen van de kaart in de hersenen: maken en bevragen van verfijnde bewegingen. Beweeg zus en zo en hoe verfijnde bewegingen. Beweeg zus en zo en hoe voelt dat. Trek je buik in. Breng het in kaart door het voelt dat. Trek je buik in. Breng het in kaart door het brein. Doel het in kaart brengen van de corticale brein. Doel het in kaart brengen van de corticale fysiologe. Stabiliseringsoefeningen stabiliseren niet fysiologe. Stabiliseringsoefeningen stabiliseren niet maar trainen de discriminatie. maar trainen de discriminatie.

•

OMGEVINGSVERRIJKINGOMGEVINGSVERRIJKING

• Onderzoek muizen: eerst in een hok, dan Onderzoek muizen: eerst in een hok, dan in een ruimte met veel in een ruimte met veel ontdekkingsmogelijkheden > effect > ontdekkingsmogelijkheden > effect > ziekten van het zenuwstelsel traden veel ziekten van het zenuwstelsel traden veel later op. Dat kan ook met oefenen. later op. Dat kan ook met oefenen. Naast verkenning gaf het ook door het Naast verkenning gaf het ook door het bewegen een verlaging van de leptine en bewegen een verlaging van de leptine en verminderde tumorgroei bij muizen. verminderde tumorgroei bij muizen.

CHRONISCHE PIJN en low CHRONISCHE PIJN en low grade inflammationgrade inflammation

• Bij lage rugpijn heeft 80 % vormen van co-Bij lage rugpijn heeft 80 % vormen van co-morbiditeit (het tegelijkertijd hebben van morbiditeit (het tegelijkertijd hebben van twee of meer stoornissen of twee of meer stoornissen of aandoeningen)aandoeningen) waarbij waarbij ontstekingsmediatoren verhoogd zijn en ontstekingsmediatoren verhoogd zijn en dit leidt tot ‘ low grade imflammation’ met dit leidt tot ‘ low grade imflammation’ met ziekte-gedrag als gevolg (cyto- en ziekte-gedrag als gevolg (cyto- en myokines) (immunologie). myokines) (immunologie).

Low Grade Imflammation Low Grade Imflammation ((Hotamisligil)Hotamisligil)• Aandacht voor low grade imflammation Aandacht voor low grade imflammation

neemt snel toe; neemt snel toe; • van belang bij zeer veel chronische van belang bij zeer veel chronische

aandoeningen. aandoeningen. • Er ontstaat dyshomeostase door Er ontstaat dyshomeostase door

waardoor veel stoffen hun normale waardoor veel stoffen hun normale concentratie verliezen. concentratie verliezen.

• Low grade imflammation (Hotamisligil) : Low grade imflammation (Hotamisligil) : is geen infectie, is geen infectie, maar een maar een chemische soep waardoor macrofagen chemische soep waardoor macrofagen worden aangetrokken die het opruimen worden aangetrokken die het opruimen en tegelijk een ontsteking stimuleren en tegelijk een ontsteking stimuleren door stoffen aan te maken: TNF door stoffen aan te maken: TNF leptine, adiponectine. leptine, adiponectine.

• Robert Danzer: een ontsteking leidt tot Robert Danzer: een ontsteking leidt tot ziektegedag bij muizen tenzij de n ziektegedag bij muizen tenzij de n vagus wordt doorgesneden. Dan wordt vagus wordt doorgesneden. Dan wordt het nest normaal schoongemaakt. het nest normaal schoongemaakt.

• Spieractivieit verminderd low grade Spieractivieit verminderd low grade imflammation door myokines imflammation door myokines

VAGUSACTIVITEIT VAGUSACTIVITEIT VERGROTENVERGROTEN• Perifere ontsteking leidt tot vagusproductie van acetylchonine dat de Perifere ontsteking leidt tot vagusproductie van acetylchonine dat de

ontsteking vermindert. (Inflammatory Reflex) . ontsteking vermindert. (Inflammatory Reflex) . Ademhalingsoefeningen kunnen de vagusactiviteit versterken en Ademhalingsoefeningen kunnen de vagusactiviteit versterken en daarmee de ontsteking verminderen (via acetylcholine).. Rust en daarmee de ontsteking verminderen (via acetylcholine).. Rust en ontspanning enerzijds, fysieke adequate inspanning anderzijds ontspanning enerzijds, fysieke adequate inspanning anderzijds (Tracy 2001). (Tracy 2001).

• Vagusstimulering is nog in een experimenteel stadium. Bij de Vagusstimulering is nog in een experimenteel stadium. Bij de ratelslang bleek de variabilieit van het hartritme samen te hangen ratelslang bleek de variabilieit van het hartritme samen te hangen met de mate van vagusactiviteit. met de mate van vagusactiviteit.

Therapie kan dan zijn op geleide van stemming en gedrag ipv pijn ed. Therapie kan dan zijn op geleide van stemming en gedrag ipv pijn ed.

• Wanneer een rat rsi krijgt ((hendel) worden bewegingen geleidelijk Wanneer een rat rsi krijgt ((hendel) worden bewegingen geleidelijk langzamer en slapper, minder agressie en doet het uiteindelijk de langzamer en slapper, minder agressie en doet het uiteindelijk de gewoonste dingen niet meer. gewoonste dingen niet meer.

• In biopten werd lichte weefselschade waargenomen en concentraties In biopten werd lichte weefselschade waargenomen en concentraties macrofagen correleerde met het ziektegedrag. Ook bij RSI speelt macrofagen correleerde met het ziektegedrag. Ook bij RSI speelt ontsteking een rol. Normaal neemt dit echter af. ontsteking een rol. Normaal neemt dit echter af.

Fysieke inspanning vermindert angst door het verlagen van pro-inflammatoire Fysieke inspanning vermindert angst door het verlagen van pro-inflammatoire cytokine en oxidatieve en nitrogene stress niveauscytokine en oxidatieve en nitrogene stress niveaus

Moylan, S., Eyre, H. A., Maes, M., Baune, B. T., Jacka, F., & Berk, M. (2013). Exercising the worry away: How inflammation, oxidative and nitrogen stress Moylan, S., Eyre, H. A., Maes, M., Baune, B. T., Jacka, F., & Berk, M. (2013). Exercising the worry away: How inflammation, oxidative and nitrogen stress mediates the beneficial effect of physical activity on anxiety disorder symptoms and behaviours. mediates the beneficial effect of physical activity on anxiety disorder symptoms and behaviours. Neurosci Biobehav Rev. doi: Neurosci Biobehav Rev. doi:

10.1016/j.neubiorev.2013.02.00310.1016/j.neubiorev.2013.02.003

• Fysieke inspanning vermindert angst Fysieke inspanning vermindert angst door het verlagen van pro-door het verlagen van pro-inflammatoire cytokine en oxidatieve inflammatoire cytokine en oxidatieve en nitrogene stress niveausen nitrogene stress niveaus

• Fysieke activiteit lijkt de HPA Fysieke activiteit lijkt de HPA (hypothalamus-hypofyse-bijnier-as) te (hypothalamus-hypofyse-bijnier-as) te herreguleren. herreguleren.

• de angst remmende werking van de angst remmende werking van fysieke activiteiten voor een deel fysieke activiteiten voor een deel verloopt via anti-inflammatoire en verloopt via anti-inflammatoire en antioxidant mechanismen.antioxidant mechanismen.

Bewegen tegen ontstekingBewegen tegen ontsteking• Duidelijk is dat regelmatig inspannen via Duidelijk is dat regelmatig inspannen via

leptine en adiponectine leptine en adiponectine ontstekingsremmend werken. ontstekingsremmend werken.

• Wit vet maakt TNF alfa een Wit vet maakt TNF alfa een ontstekingsmediator ontstekingsmediator

• Tijdens toegenomen activiteit van het Tijdens toegenomen activiteit van het immuunsysteem sluiten de spieren de immuunsysteem sluiten de spieren de poorten voor glucose, en worden licht poorten voor glucose, en worden licht insuline-resistent. Omgekeerd aan normaal insuline-resistent. Omgekeerd aan normaal dus. dus.

• Ook TNF alfa vermindert de Ook TNF alfa vermindert de insulinegevoeligheid insulinegevoeligheid

POWERSPORT OF MINDFUL POWERSPORT OF MINDFUL BEWEGENBEWEGEN

Getalsgewijze sport-beoefeningGetalsgewijze sport-beoefeningGevoelsgewijs bewegenGevoelsgewijs bewegen

DAGELIJKS WANDELEN BIJ CHRONISCH VERMOEIDHEIDSSYNDROOMDAGELIJKS WANDELEN BIJ CHRONISCH VERMOEIDHEIDSSYNDROOM

Van Cauwenbergh D, De Kooning M, Ickmans K, Nijs J.Van Cauwenbergh D, De Kooning M, Ickmans K, Nijs J.How to exercise people with chronic fatigue syndrome: evidence-basedHow to exercise people with chronic fatigue syndrome: evidence-based

practice guidelines. practice guidelines. European Journal of Clinical Investigation 2012; 42(10):European Journal of Clinical Investigation 2012; 42(10):1136-11441136-1144

• De parameters interventies zijn verdeeld in:De parameters interventies zijn verdeeld in:• 1. tijd- of symptoom gebonden;1. tijd- of symptoom gebonden;• 2. oefenintensiteit (behandelduur, aantal sessies en duur van de sessies);2. oefenintensiteit (behandelduur, aantal sessies en duur van de sessies);• 3. oefenmodaliteit3. oefenmodaliteit

• Training is secundair aan de hoofddoelstelling (wisselende resultaten) Training is secundair aan de hoofddoelstelling (wisselende resultaten) belangrijkste: dat de patiënt terug greep krijgt op zijn leven (in plaats van belangrijkste: dat de patiënt terug greep krijgt op zijn leven (in plaats van passief af te wachten)passief af te wachten)

• prof.dr. Eddy Neerinckxprof.dr. Eddy Neerinckx

VAN dyshomeostase NAAR HOMEOSTASEVAN dyshomeostase NAAR HOMEOSTASE

• > nieuwe rationales voor het oefenen:> nieuwe rationales voor het oefenen:• Vagusproductie voor acetylcholineVagusproductie voor acetylcholine• Daling van leptine en stijging van Daling van leptine en stijging van

adiponectine na regelmatig inspannenadiponectine na regelmatig inspannen• Stijging van brain derived neurotorphic factor Stijging van brain derived neurotorphic factor

BDNF door omgevingsverrijking. Met daling BDNF door omgevingsverrijking. Met daling van leptine als gevolgvan leptine als gevolg

• Door spieren geproduceerde stoffen kunnen Door spieren geproduceerde stoffen kunnen low grade imflammation remmen low grade imflammation remmen