6 C VOpen November 2013

‘Leraren niet klaar voor Passend onderwijs’, kopten regionale

dagbladen in april, op basis van een onderzoek door CNV Onder-

wijs. Dat lijkt niet te gelden voor docenten op CVO-scholen. Vier

docenten gingen geanimeerd met elkaar in gesprek over

de voorbereiding op de zorgplicht per augustus 2014.

‘We moeten kunnen waarmaken wat we zeggen, namelijk dat ieder

kind bij ons welkom is, welke onderwijsbehoefte het ook heeft’, vindt

Melanie de Rooij. ‘De invoering heeft veel haken en ogen, maar het

kan iets heel moois worden! Het dubbele vind ik dat er tegelijkertijd

bezuinigd wordt. We moeten meer doen, maar krijgen er minder

geld voor. Minder kinderen naar het speciaal onderwijs, prima, maar

bezuinig dan niet op onderwijsassistenten en remedial teaching in

het gewone onderwijs; dat werk is juist hard nodig.’

KlassenmanagementOp het Farelcollege is er op individueel gebied al veel gerealiseerd.

‘De leerlingbesprekingen zijn effectief, we werken met handelings-

plannen, we zitten er ook in het contact met de ouders bovenop.

Maar qua klassenmanagement moet er nog veel gebeuren’, vertelt

Melanie. ‘Ik probeer op school in mijn lessen Nederlands te differen-

tiëren, dus ieder kind op zijn of haar eigen niveau te laten werken:

goed, gemiddeld en zwak. Ik noem dat aanpak 1, 2 en 3.

Per vak kan het verschillen in welke aanpak een kind zit: voor

spelling een andere dan voor begrijpend lezen, bijvoorbeeld.

Je moet proberen om in de gemiddelde groep de leerlingen naar een

hogere aanpak te krijgen. Voor mij is dit vanuit het basisonderwijs’

– waar ze tot augustus 2013 werkte – ‘een bekende werkwijze.’

« Melanie: ‘We moeten meer doen,

maar krijgen er minder geld voor’ »

Melanie is vurig pleitbezorgster van het zogeheten directe instructie-

model voor alle lessen. Dit model houdt in dat aan het begin van de

les een lesdoel wordt benoemd, en dat er vaste vervolgstappen zijn,

waaronder voorkennis activeren en instructie geven. Aan het eind

checkt de leraar of het lesdoel is gehaald. Als alle leraren lesgeven

volgens dit model, is het rustiger voor de leerlingen, stelt Melanie.

Gedifferentieerde lessen zijn uitdagender, want goede leerlingen

hoeven niet te lang naar de uitleg te luisteren – ze kunnen bijvoor-

Docenten over de invoering van Passend onderwijs

‘ Welk stapje wil je zetten?’

Op het CVO-bureau zitten aan tafel: Melanie de Rooij, docente Nederlands bij de basis- en kaderopleiding van het Farelcollege,

Patricia Bender, sova-trainer, docente maatschappijleer en zorgcoördinator op Calvijn Meerpaal, Wendy Reurich, docente Duits

op PENTA college CSG De Oude Maas, en Edwin Beyers, docent Nederlands op het Comenius Vakcollege Techniek (P.C. Boutenssingel)

en het Comenius Beroepsonderwijs (Pelikaanweg) in Capelle aan den IJssel.

Wendy Reurich is docente Duits op PENTA college CSG De Oude Maas.

Melanie de Rooij is docente Nederlands op het Farelcollege. Ze werkte zeven jaar in het basisonderwijs.

7 C VOpen November 2013

beeld met verdiepingsstof aan de gang – en zwakke leerlingen

hoeven soms maar één moeilijke opdracht te maken, in plaats van

drie. ‘Het kost even moeite – zeker als je meer dan één vak geeft –,

maar daarna hebben leraren er veel gemak van.’

Effectieve leerlingbesprekingenOok Wendy Reurich merkt dat haar school, PENTA De Oude Maas,

zich voorbereidt op de nieuwe situatie. In de weekberichten

verschijnen berichten voor docenten, en er wordt extra scholing

aangeboden. De zorgcoördinator en orthopedagoge zijn er achter

de schermen druk mee. Leerlingbesprekingen moeten effectief

zijn, stelde zorgcoördinator Babette Welter bijvoorbeeld, gericht

op de hulpvragen, en met de nadruk op wat er wél mogelijk is.

« Wendy: ‘Binnen een kleinschalige afdeling merken

leerlingen dat ze gezien en gehoord worden’ »

‘Onlangs volgden we als docenten een cursus Regieversterkend

handelen, gegeven door orthopedagoge Elena Carmona. Nuttig voor

het gewone dagelijks handelen in de klas, maar ook voor Passend

onderwijs.’ Na haar lerarenopleiding Duits volgde Wendy de master

Special Educational Needs (SEN). Dankzij haar specialisatie kan

ze nu de zorgcoördinator assisteren, en helpt ze collega-mentoren

bij het maken van leerlingdossiers en ontwikkelingsplannen.

Project Docenten aan Zet Patricia Bender zit als een spin in het web van Passend onderwijs

op Calvijn Meerpaal. Ze is er al vier jaar mee bezig. ‘Bij ons zitten

met name lwoo-leerlingen. Daarnaast hebben 120 leerlingen een

rugzakje, een kwart. Zoals wij op Calvijn Meerpaal lwoo vormgeven

voldoen we in veel opzichten al aan Passend onderwijs. Er is dagelijks

contact met de mentor, want leerlingen lunchen met hem of haar

en sluiten de dag met hem of haar af tijdens het mentoruur.

De mentor is de spil voor de ondersteuning, begeleiding en het

welbevinden van de leerling. Er zijn regelmatig leerlingbesprekingen

en er is een goed werkende zorgstructuur. Docenten zijn toegerust

voor het omgaan met de diverse onderwijszorgvragen van leerlingen.

We besteden vaak aandacht aan differentiëren op studiedagen.’

« Patricia: ‘De labels vervallen, kinderen met

verschillende onderwijsbehoeften blijven’ »

Patricia informeert het team en stelde ook het schoolondersteu-

ningsprofiel (SOP) op (de opvolger van de Educatieve kaart). ‘Ik

bewaak de eigenheid van onze vestiging.’ Ook is Patricia betrokken

bij een project ‘Docenten aan Zet’ van Koers VO op haar vestiging,

waarbij twaalf docenten zich buigen over wat Passend onderwijs

voor hen gaat betekenen. ‘Docenten dóen in de praktijk al veel

binnen de lessituatie, maar moeten zich afvragen: Welk stapje wil ik

verder zetten? Passend onderwijs kan een kans zijn voor hen om

dingen zó aan te bieden aan leerlingen, dat die nog beter uit de verf

komen.’ Patricia zegt: ‘Door Passend onderwijs vervallen de labels

die nodig waren voor de rugzakjes, maar overeind blijft dat er

kinderen zijn met bepaalde onderwijsbehoeften. We moeten ons

op ieder kind richten, schoolnabij en thuisnabij.’ »

Wendy: 'In leerlingbesprekingen

moet de nadruk liggen op wat er

wél mogelijk is.'

Patricia Bender is sova-trainer,

docente maatschappijleer en zorg-

coördinator op Calvijn Meerpaal.

Patricia: 'Ons docenten-

team is een warm bad

voor leerlingen'

8 C VOpen November 2013

vervolg van pagina 7

Pilotproject met Jeugdzorg Edwin Beyers heeft als leerlingbegeleider van zijn school concreet

te maken met een pilotproject waarbij zijn school en STEK

Jeugdzorg in Capelle goed samenwerken. Twee leerlingen met

moeilijkheden op school werden door een thuiscoach begeleid

op school én thuis, die de ouders er ook bij betrok. ‘Hij kon goed

luisteren, en wist perfect te sturen.’ De ene leerling is niet langer

vaak absent, en de andere leerling kon een sector kiezen in

de bovenbouw. Edwin heeft er moeite mee als op deze broodnodige

ondersteuning wordt bezuinigd wanneer de Jeugdzorg naar

de gemeenten gaat. De thuiscoach zal dan afgeschaft worden,

terwijl zo iemand juist voor de thuiszitters het verschil kan

maken. Hij is overigens ook blij met de interne steun van de

schoolmaatschappelijk werker. Die is er elke dag, en kan indien

nodig nog dezelfde dag een afspraak maken met een leerling.

« Edwin: ‘Doe je je oordopjes uit?' in plaats van:

‘Geef je iPhone maar hier’ »

‘Eén groep binnen het team Comenius Beroepsonderwijs is

positief over Passend onderwijs’, vertelt Edwin, ‘de andere groep

is sceptisch: “eerst zien en dan geloven”. Maar het succes van

de thuiscoach met de twee probleemleerlingen heeft wel indruk

gemaakt.’

Als oud-leerkracht uit het basisonderwijs profiteert Edwin dagelijks

van zijn pedagogisch-didactische scholing. ‘Leraren moeten

meer proberen te achterhalen wat er met een kind aan de hand is.

Natuurlijk moeten er regels zijn, maar het maakt veel verschil of

je een leerling vraagt: ‘Doe je je oordopjes uit?’ in plaats van:

‘Geef je iPhone maar hier.’

Contact met leerlingen De andere drie brengen eveneens de kwaliteit van het contact

met leerlingen ter sprake. Patricia noemt het docententeam van

Calvijn Meerpaal een warm bad voor leerlingen. Maar het kan nog

beter. ‘We moeten daar echt de tijd voor nemen én krijgen in onze

taak als docent en mentor.’

Ook Melanie vindt het contact op Farel met mentorleerlingen

‘heel sterk’. Mentor en mentorklas zien elkaar vier uur per dag,

voor vaklessen en voor studie- en mentorlessen. En er zijn regel-

matig één-op-ééngesprekken met leerlingen. 'Overigens kennen

ook teamleiders de leerlingen; ook van hen krijgen ze aandacht.'

Praktisch helpt het dat het nieuwe schoolgebouw van PENTA

De Oude Maas ingedeeld is in kleinschalige eenheden met

maximaal tweehonderd leerlingen, legt Wendy uit. ‘Zo’n afdeling,

bijvoorbeeld voor Voertuigentechniek of de Techno MAVO, fungeert

als thuisbasis; er zit altijd wel een leraar in de teamkamer die een

leerling voorbij ziet lopen. Dan kan hij of zij nét even een gesprekje

voeren, waardoor leerlingen ervaren: iemand bekommert zich om

mij. Leerlingen merken dat ze gezien en gehoord worden.’

[Anja de Zeeuw]

Meer informatie: www.schoolprofielenvo.nl (lancering op 28 november)

Melanie: 'Gedifferentieerde lessen dagen leerlingen meer uit'

Edwin: 'Blij met de steun van de schoolmaatschappelijk werker'

Edwin Beyers is docent

Nederlands op het Comenius

Vakcollege Techniek en

Comenius Beroepsonderwijs