Cultuur Van De Burgerij V5 Muziek
29
Cultuur van de Burgerij Muziek in de Nederlanden van de 17e eeuw
description
Cultuur van de burgerij: Muziek in de zeventiende eeuw in de Nederlanden
Transcript of Cultuur Van De Burgerij V5 Muziek
Cultuur van de Burgerij
Muziek in de Nederlanden van de 17e eeuw
Cultuur van de Burgerij
Muziek in de Nederlanden van de 17e eeuw
Jan Pietersz. Sweelinck
Jan Pietersz. Sweelinck
De beroemdste organist van de Oude Kerk was Sweelinck (1562 - 1621). Hij begon op vijftien jarige leeftijd en bleef hier vierenveertig jaar. Hij bespeelde het orgel voor en na de erediensten en bovendien nog een aantal uren per dag “promenade concerten”
Jan Pietersz. Sweelinck
De beroemdste organist van de Oude Kerk was Sweelinck (1562 - 1621). Hij begon op vijftien jarige leeftijd en bleef hier vierenveertig jaar. Hij bespeelde het orgel voor en na de erediensten en bovendien nog een aantal uren per dag “promenade concerten”
Jan Pietersz. Sweelinck
Sinds de Reformatie, respectievelijk Alteratie in 1578, was de organist geen kerkelijke functionaris meer, maar een burgerlijke.
Jan Pietersz. Sweelinck
Sinds de Reformatie, respectievelijk Alteratie in 1578, was de organist geen kerkelijke functionaris meer, maar een burgerlijke.
Het orgel had geen plaats in de christelijke eredienst van die dagen. De orgels waren dan ook niet eigendom van de Kerk, maar van de stad.
Jan Pietersz. Sweelinck
Hoewel het niet direct tot zijn taak behoorde speelde Sweelinck af en toe op de banketten van de Burgemeesters en de Magistraten met belangrijke gasten. Hij stond bekend als een groot improvisator.
Jan Pietersz. Sweelinck
Hoewel het niet direct tot zijn taak behoorde speelde Sweelinck af en toe op de banketten van de Burgemeesters en de Magistraten met belangrijke gasten. Hij stond bekend als een groot improvisator.
Jan Pietersz. Sweelinck
Geen ondernemend type
Jan Pietersz. Sweelinck
Geen ondernemend type
Niet graag van huis weg
Jan Pietersz. Sweelinck
Geen ondernemend type
Niet graag van huis weg
Wel fanatiek musicus en componist
Jan Pietersz. Sweelinck
Geen opwindend leven dus. Eerder een onopvallend burger-bestaan in een woelige tijd.
De kerk was nog katholiek toen Jan Pieterszoon achter het orgel plaats nam en hij was het waarschijnlijk ook.
Jan Pietersz. Sweelinck
Dagelijks gaf hij voor en na de dienst orgelconcerten en ’s morgens deed hij er nog een promenadeconcert bij.
Jan Pietersz. Sweelinck
Dagelijks gaf hij voor en na de dienst orgelconcerten en ’s morgens deed hij er nog een promenadeconcert bij.
Die laatste term moeten we letterlijk nemen, want de kerken stonden in het maatschappelijk leven veel meer centraal dan nu en uit talloze prenten en schilderijen kennen we de sociale functie van het gebouw:
Jan Pietersz. Sweelinck
de sociale functie van het gebouw: de deuren stonden open en men wandelde er binnen om zich te verpozen, om een afspraak na te komen, om een praatje te maken. De organist begeleidde deze bedrijvigheid met een “achtergrondmuziekje”.
Jan Pietersz. Sweelinck
Er is geen reden om aan te nemen dat dit anders werd toen het gebouw in protestantse handen kwam.
In de protestantse eredienst had het orgel geen liturgische functie en hoewel er na de Reformatie heel wat katholieke ambtsdragers hun Post aan protestanten moesten afstaan, de organisten liet men doorgaans ongemoeid.
Jan Pietersz. Sweelinck
Sweelinck speelde dus rustig verder; hij was zo vergroeid met zijn kerk en zijn orgel, zijn positie was zo onaantastbaar dat niemand eraan dacht hem lastig te vallen.
Bij zijn dood op 21 oktober 1621 werd hij dan ook in ‘zijn’ kerk bijgezet.
Jan Pietersz. Sweelinck
Wat is nu de reden van Sweelincks roem?
In de eerste plaats zijn orgelspel. Wat we zelf kunnen constateren is zijn plaats in de ontwikkeling van de instrumentale muziek. Hij verenigde de nieuwe vormen die uit Venetië waren overgekomen met de technieken van de Engelse virginalisten, die hij goed moet hebben gekend en gewaardeerd en die omgekeerd bewondering hadden voor hem.
Jan Pietersz. Sweelinck
“De organistenmaker”Deze bijnaam dankt hij aan een door hem ontwikkelde methode en aan zijn werken voor orgel en clavecimbel, die in feite in drie groepen uiteenvallen: gewijde en wereldlijke variaties, toccata's en fantasieën.
Jan Pietersz. Sweelinck
Met zijn variaties op psalmmelodieën opende hij de weg voor de indrukwekkende ontwikkeling van het orgelkoraal. Met zijn fantasieën legde hij de basis voor de evolutie van de fuga. Met zijn toccata’s paste hij op geniale wijze de Venetiaanse techniek van het dubbelkoor aan, aan de twee manualen van het orgel.
Jan Pietersz. Sweelinck
De toccata (van het Italiaanse woord toccare: “aanraken”) is een virtuoze, fantasie-achtige instrumentale compositie zonder vaste vorm.
Met een Toccata konden musici doorgaans ook de mogelijkheden van een instrument uitproberen, omdat veel Toccata's van de extremen in dynamiek, snelheid en ambitus van het instrument gebruik maakten.
Jan Pietersz. Sweelinck
Leerling:
Jan Pietersz. Sweelinck
Leerling:
Jan Pietersz. Sweelinck
Leerling:
J. S. Bach1685 - 1750
Toccata en Fuga in D-mineur
© 2009
