Culturele Zondagen: Utrecht 40-45

culturelezondagen.nl

3 mei 2015

2

activiteit voor kinderenlanguage no problem

Meld je aan voor de nieuwsbrief van Culturele Zondagen of kijk voor meer informatie over de programmering en de laatste programma-wijzigingen op culturelezondagen.nl Na de Culturele Zondag eenvoudig checken wat er te doen is in de stad? Bezoek de website uitagendautrecht.nl of kom langs tijdens Utrecht 40-45 bij de informatiestand van Uitagenda Utrecht op de Stadhuisbrug.

Volg Culturele Zondagen op Facebook enTwitter mee (#utrecht4045 en #cznl)

Toegang is gratis, tenzij anders vermeld

Stel eenvoudig je eigen route samen met Mijn CZ! Kijk op culturelezondagen.nl

Cover: foto links: Het Utrechts Archief en foto rechts: ©Nico Jesse / Nederlands Fotomuseum

3

Dat is een vraag die ons regelmatig gesteld wordt. En er is eigenlijk geen eenduidig antwoord. Elke zondag kent zo zijn eigen ontstaansgeschiedenis. Zoals Utrecht 40-45. Die ging als volgt. Ad van Liempt, bedenker en maker van programma’s als NOVA, Andere Tijden, De Oorlog, en auteur van diverse boeken over de Tweede Wereldoorlog, vroeg ons – onder-tussen alweer een jaar geleden – naar een tentoonstellingsruimte in het kader van een te verschijnen fotoboek over Utrecht tijdens de oorlog. Wij wilden daar wel over nadenken. En dachten verder. In 2015 zou het 70 jaar geleden zijn dat ons land bevrijd werd en 3 mei 2015 viel op een zondag. Zou het een idee zijn een Culturele Zondag te wijden aan de complexe geschiedenis van Utrecht tijdens de oorlog? Zo geschiedde. We spraken met het Bevrijdings- festival, met het Utrechts Comité 4 mei-Herdenking, en opnieuw met Ad van Liempt. Die bleek nog een ander boek in zijn hoofd te hebben: Aan de Maliebaan. Dit boek inspireerde vervolgens de Utrechtse Theatergroep Aluin tot

De Maliebaanmonologen, die tijdens Utrecht 40-45 opgevoerd worden in panden waar de mannen en vrouwen van verzet en verraad werkten en woonden. De middag van het schrijven van dit voorwoord waren we bij een repetitie. Ontroerend en confronterend.

Er is een fototentoonstelling op het Domplein, er zijn Open Joodse Huizen met de verhalen van toen, er zijn ‘Zwarte Avonden’, er is een uitgebreid programma over het studentenverzet, een telefoonlijn naar het verleden, er zijn oorlogs-verhalen die werden vertaald naar eigentijdse songs. En er is vooral nog veel meer dat deze bijzondere periode tot leven brengt.

Het was voor ons team, door alle verhalen, een indrukwekkende ervaring deze zondag voor te bereiden. We wensen de bezoekers van Utrecht 40-45 van harte een vergelijkbare ervaring toe.

Namens het team van Culturele Zondagen, René van der Giessen hoofd programmering Hanneke Bouwsema directeur

UTRECHT 40-45 HOE ONTSTAAT EEN CULTURELE ZONDAG?

4

In dit grote herdenkingsjaar van 70 jaar bevrijding staat Utrecht uitvoerig stil bij vijf lange jaren van nationaalsocialistische overheer-sing. Maar wat weten we eigenlijk van onze Domstad tijdens de bezettingsjaren? Voor de oorlog stond Utrecht bekend als een wat saaie, stijve universiteitsstad. Een reputatie die tijdens de oorlogs-jaren bevestigd lijkt door het ontbreken van oorlogsgeweld zoals het steden als Rotterdam, Arnhem of Nijmegen trof. Wat betreft het Joodse drama staat Utrecht in de schaduw van Amsterdam met zijn Februaristaking en veruit grootste Joodse gemeenschap. Was ‘Utrecht 40-45’ niet vooral het verhaal van Mussert en zijn verraderlijke Nationaal Socialisti-sche Beweging (NSB)? Van de Maliebaan, waar NSB en bezetter zij aan zij de statige panden aan Utrechts mooiste laan hadden betrokken (bijnaam: ‘Unter den Linden’, naar de beroemde Berlijnse allee).

Ja, en nee. Utrecht was ook de stad ‘der Beweging’, Mussert woonde er en richtte er zijn partij op aan het Domplein. Hierdoor is een NSB-imago aan de stad blijven kleven, terwijl uit vooroorlogse

verkiezingsuitslagen nergens blijkt dat de NSB in Utrecht meer aan- hang had dan gemiddeld in Nederland (3 tot 5 procent). En de Maliebaan bood inderdaad onderdak aan duistere Duitse inlichtin-gendiensten en de gevreesde Sicherheitspolizei. Maar óók aan onderduikers, een illegale drukkerij en een hoofdkwartier van verzet. Wie door het ‘bruine’ Utrechtse verleden heen kijkt, ontdekt achter de ongeschonden stadsgevels een verborgen wereld vol bijzondere en kleurrijke verhalen over 40-45. Van dappere verzetsvrouwen, het studentenverzet en hun riskante reddingsoperatie van Joodse kinderen. Van kerkelijk verzet tot de ondergang van de Joodse gemeenschap. Van onderduikplek-ken en executieplaatsen. En van illegale drukkerijen, vervalsing- en telefooncentrales tot illegale huisconcerten. Utrecht 40-45 laat je kennismaken met Dr. Max, aartsbisschop De Jong, de verzets- nichtjes Trui en Truus van Lier, de politiebroers Smorenburg, SS-Voorman Henk Feldmeijer, studentenleider Wim Eggink en vele anderen. Ontdek en beleef het verleden op de locaties waar de oorlogsverhalen zich afspeelden, zoals de Maliebaan, Fort De Bilt,

ACHTER DE GEVELS

5

Gevangenis Wolvenplein, het Academiegebouw, Kindjeshaven en het geboortehuis van verzetsuitgeverij De Bezige Bij.

In Utrecht is de oorlog nog overal aanwezig – in monumenten, archieven en musea, en vooral in de gebouwen en huizen zelf. Veel plekken in de huidige binnenstad zijn meer dan zeventig jaar later nauwelijks te onderscheiden van de foto’s die Nico Jesse van de stad maakte in 1942 (waaronder vele kleuropnames). Grootste verschil met nu: minder mensen, minder verkeerstekens, en nauwelijks verkeer met slechts een enkele auto in beeld. Wel veel hoeden, bloemetjesjurken en uniformen – Duits Feldgrau en NSB-zwart. Op de Maliebaan is de grootste verandering, in vergelijking met toen, de gesloopte Oosterkerk – op de hoek van de Nachtegaalstraat, nu een bankge-bouw en appartementencomplex. De Utrechtse binnenstad vormt, kortom, het gedroomde decor voor het verhaal van Utrecht 40-45. Het programma biedt de mogelijkheid de verhalen te beleven in of bij de historische locaties, waarmee het tegelijk inspeelt op een behoefte aan nieuwe vormen van herdenken. Interactiever en tastbaarder, zoals Open Joodse Huizen dat dit jaar voor het eerst ook in Utrecht plaatsvindt. Daarom wordt er naast lezingen, rondleidingen,

stadwandelingen en indrukwekkende getuigenissen van tijdgenoten, ook ruimte geboden aan een eigentijdse verbeelding van oorlogsverhalen in theater-vorm, dans en muziek. Speciaal voor deze Culturele Zondag heeft Theatergroep Aluin de verhalen en hoofdfiguren van de Maliebaan bijeengebracht in de voorstelling De Maliebaanmonologen. En muziekcollectief Knalland maakt het verleden toegankelijk met hun vertaling van de verhalen van toen naar songs van nu.

Doel van deze Culturele Zondag is een breed publiek een gevarieerd beeld te bieden van Utrecht in de oorlogsjaren 1940-1945. Daarbij zijn praktische en inhoudelijke keuzes onvermijdelijk. Zo speelt het programma zich grotendeels af in het centrum en de oostelijke binnenstad, waardoor bijvoorbeeld de rol van de Utrechtse (staal)industrie buiten beeld blijft. Zo zijn er meer onderbelichte aspecten aan te wijzen, wat perspectief biedt voor de komende jaren. Ook dan blijven er nog genoeg verhalen om te vertellen. Maar het kan haast niet anders of de bezoeker van Utrecht 40-45 zal na deze 3 mei een ander beeld hebben van het Utrechtse oorlogsverleden en de Maliebaan in het bijzonder. Niet grijs, zeker niet zwart-wit, maar wel kleurrijker.

Norbert-Jan Nuij, historicus en projectleider Utrecht 40-45

ACHTER DE GEVELS

6

In zijn boek Aan de Maliebaan beschrijft Ad van Liempt het fascinerende oorlogsverhaal van Utrechts mooiste laan, de Malie- baan. Van de NSB tot het verzet, van het bisschoppelijk paleis tot de SS, van de Joodse Raad tot de illegale drukkerij van Vrij Neder- land: de Oorlog samengebracht op één strekkende kilometer. Aan de Maliebaan inspireerde Theatergroep Aluin tot korte theatermonologen van de hoofd- rolspelers uit die tijd.

Maak kennis met de Utrechtse helden en schurken van de Tweede Wereldoorlog in, of nabij, hun eigen huis of kantoor. Aartsbisschop De Jong, NSB-Leider Mussert, SS-Voorman Feldmeijer, Verzets-heldin Dr. Max, secretaresse van de Sicherheitspolizei Erna Boomsma en Frits Elzas van de Joodse Raad spreken tot je aan de Maliebaan.

Frits Elzas vraagt zich af of hij iets heeft kunnen bijdragen aan de redding van de Joden, of heeft de Raad het de Duitsers alleen maar makkelijker gemaakt de Joden te vernietigen.

Aartsbisschop Jan de Jong vraagt zich af of hij niet te veel offers heeft gevraagd met zijn oproep tot verzet tegen de bezetter en de NSB.

SS-Voorman Henk Feldmeijer vraagt zich vooral af hoe je, zoals Mussert, de nationaalsocialistische Leider van Nederland kunt zijn en blijven terwijl je nooit aan het front bent geweest.

NSB-Leider Anton Mussert vraagt zich af waarom hij zich moet verantwoorden voor de liefdes in zijn leven. Waarom mensen alles willen weten over zijn echtgenote (zijn 18 jaar oudere tante) en zijn

De MaliebaanMonologenTheatergroep Aluin

7

minnares (zijn 29 jaar jongere nicht).

Verzetsleidster Dr. Max (ofwel Marie Anne Tellegen) vraagt zich af of de twintig dappere vrouwen, die ze met veel geld op pad stuurt naar de ondergedoken helden van de spoorwegstaking, het zullen overleven.

Secretaresse Erna Boomsma vraagt zich niet zoveel af. Ze deed haar administratieve werk bij de Sicher- heitspolizei. Dicht bij huis, dus dat scheelde reiskosten. En ze deed er toch niemand kwaad mee?

aluin.nl

De Maliebaanmonologen worden op verschillende manieren en locaties opgevoerd:

3 Mei

Maliebaan - CentraalinforMatiepunt

Hoek Maliebaan/Nachtegaal-straat

De Maliebaanmonologen COMPLEET11:00 (tot circa 13:00)

Alle zes monologen achter elkaar, waarbij je onder begeleiding steeds van locatie naar locatie gaat. Kaarten hiervoor kosten €15,00 en zijn te koop via www.culturelezondagen.nlLet op: beperkte capaciteit. Verzamelen uiterlijk om 10:45 bij het Centraal Informatiepunt, waar je je

definitieve route langs de verschil-lende locaties krijgt overhandigd.

De Maliebaanmonologen LOS13:30 / 14:00 / 14:30 / 15:00 / 15:30 / 16:00 (duur: 15 min)

De zes monologen worden ieder half uur op zes verschillende locaties aan de Maliebaan opgevoerd. De toegang is gratis, maar de capaciteit is beperkt. Kaarten voor de verschillende monologen worden steeds vanaf een uur voor aanvang van de voorstellingen uitgedeeld bij het Centraal Informa-tiepunt (voor maximaal twee opeen- volgende monologen per keer). Op het toegangsbewijs staat ook verdere informatie over de exacte locatie waar de monoloog wordt opgevoerd.

4 MeiTheater Kikker (Grote Zaal), Ganzenmarkt 14

Als onderdeel van Theater na de Dam zullen de monologen als één theatervoorstelling worden opgevoerd, aanvang 21:00 uur.Kaarten kosten €15,00 / €12,00 en zijn te koop via www.theaterkikker.nl.

5 MeiBevrijdingsfestival Utrecht Park Transwijk

De Maliebaanmonologen zullen los worden opgevoerd, op verschillende plekken en tijden. Het Bevrijdings- festival is gratis toegankelijk. Voor meer informatie zie www.bevrijdingsfestivalutrecht.nl

8

KnallanD presents:Het Was Hier

Knalland daagde een aantal Utrechtse muzikanten uit om bijzondere oorlogsverhalen uit de bezettingsjaren van hun stad te vertalen naar een lied. Ervaar de songs live vanaf de historische locaties waar ze zich afspeelden.


Oppressie en verzet aan de Maliebaan Tommy Ebben13:45 / 14:30 / 15:15 / 16:00(duur: 15 min)

De Maliebaan was het epicentrum van de Utrechtse oorlogsjaren. Het verzet en de bezetter huisden letterlijk naast elkaar. Hier woonden sleutelfiguren uit het verzet en bevonden zich o.a. het hoofdkwartier van de NSB en de gevreesde Sicherheitspolizei.

aCaDeMiegebouWDomplein 29

Brand in het Academiegebouw Casper Adrien, Annelotte de Graaf e.a. 12:45-13:15 / 14:45-15:15

In december 1942 rezen er vlammen op uit het Academie- gebouw. Studentenverzetsstrijders staken 's nachts de cartotheek en het inschrijfbureau in brand. Doel

was het saboteren van de geplande tewerkstelling van 7000 studenten in Duitsland.

prins HenDriKlaan 4 Kindjeshaven Pim van de Werken e.a. 14:15 / 15:00 / 15:45(duur: 15 min)

Trui van Lier voorzag al vroeg een slechte afloop voor de Joden en zette kort na de Duitse inval in 1940 de crèche Kindjeshaven op voor het in veiligheid brengen van Joodse kindjes. In afwachting van een geschikt onderduikadres vonden hier zo’n 150 Joodse kinderen onderdak, onder de dekmantel van tehuis voor ‘voogdijkinderen’.

Van liMburg stiruMstraat 19

De Bezige Bij Emil Landman14:00 / 14:45 / 15:30(duur: 15 min)

Op de zolder van het woonhuis bevond zich een vervalsings- centrale en ontstond de illegale uitgeverij De Bezige Bij. De eerste uitgave, Jan Camperts beroemde oorlogsgedicht De Achttien Dooden, was een groot succes. De opbrengst werd gebruikt om de onderduik van Joodse kinderen te bekostigen.

Foto: ©Nico Jesse / Nederlands Fotomuseum

Let op: de locaties hebben een beperkte capaciteit. Voor de locatie Maliebaan moet je je melden bij het Centraal Informatiepunt. Hier worden vanaf een uur voor aanvang van de voorstellingen kaarten uitgedeeld.

Knalland verwerkte Het Was Hier tevens tot mini-documentaires waarin de verhalen, locaties en songs samenkomen. De vier korte docu’s worden uitgezonden bij RTV Utrecht en op 5 mei tijdens het Bevrijdingsfestival Utrecht vertoond op het grote scherm naast het hoofdpodium. De aanvangstijden zijn: 13:55 / 15:15 / 16:10 / 18:00

knalland.nl

fototentoonstellingoorlogsarena: utreCHt 40-45

DoMplein

FOTODOK en Culturele Zondagen i.s.m. Ad van Liempt, NIOD, Het Utrechts Archief en WBOOKS11:30-18:00

Oorlogsarena: Utrecht 40-45 is een fototentoonstelling over de verschillende, soms verwarrende en tegenstrijdige aspecten van de Tweede Wereldoorlog. De buiten- presentatie vormt een arena van Utrechtse oorlogsverhalen. De getoonde contrasten, die iedere oorlog kenmerken, nodigen uit om na te denken over parallellen tussen de oorlog van ‘40-’45 en hedendaagse conflicten.

Om 16:00 uur opent burgemeester Jan van Zanen, in aanwezigheid van onder andere de ‘Zonen van de Polar Bears’ en Ad van Liempt, de tentoonstelling officieel. Alexis de Roode van het Utrechts Stads- dichtersgilde schreef speciaal voor Utrecht 40-45 een nieuw stads- gedicht, dat hij tijdens deze opening voor het eerst voordraagt. Zie ook p. 15De fototentoonstelling Oorlogsarena: Utrecht 40-45 is gebaseerd op materiaal uit het boek Utrecht 40-45 van Ad van Liempt voor WBOOKS. De tentoonstelling is te zien t/m 31 mei.

fotodok.orgstadsdichtersgilde.nl

9

10

open JooDse HuizenutreCHt

Op 3 mei organiseert het Joods Cultureel Kwartier voor de eerste keer Open Joodse Huizen in Utrecht in samenwerking met Culturele Zondagen en tal van lokale partners. In Open Joodse Huizen vertellen directe getuigen, hun nazaten en kenners verhalen over vervolging, onderduik, verzet, deportatie en terugkeer aan de hand van beeldmateriaal, geschrif-ten en muziek. Iedereen is welkom om te luisteren, mee te praten en te herdenken. Uitgangspunt zijn de namen en adressen op de Community Joods Monument; een digitale gedenkplaats om de herinnering levend te houden aan alle Joden in Nederland die tijdens de Sjoa (Holocaust) zijn vermoord.

bergstraat 6

13:00 / 14:00 / 15:00(duur: 45 min)

Bewoonster Corrie Huiding vertelt over arts Bram Querido en zijn jeugd in Wijk C.

ouDegraCHt 242

12:00 / 14:00 / 16:00(duur: 45 min)

Auteur en historicus Jan Willem Regenhardt vertelt over het gezin Snatager in de winkel waar de broers Bernard en Bram voor de oorlog hun leeratelier hadden.

Foto: Uit Utrecht 40-45 van Ad van Liempt, uitgeverij WBOOKS

11

VisMarKt 9 / antiquariaat alepH

14:00 / 15:00 / 16:00(duur: 45 min)

Robbert Keizer vertelt over Eduard Keizer, de zoon van de Joodse slager Simon Keizer. Jim Terlingen, die onderzoek doet naar de Vismarkt, is ook aanwezig.

MagDalenastraat 1a /MerKaz

14:00 / 15:00 / 16:00(duur: 30 min)

Zvi Eyal (Harry Klafter) vertelt over zijn jeugd in Utrecht en zijn ouders die de parfumerie Apollo aan de Oudegracht hadden. Petra van der Zande, die een boek over Zvi schreef, is ook aanwezig.

sCHoutenstraat 12

13:00 / 15:00(duur: 45 min)

Toos Groen vertelt over haar tante Josephina Joosten-Groen en haar ouders, die een woninginrichtings-zaak in de Schoutenstraat hadden.

pelMolenplantsoen 6

12:00 / 13:00(duur: 45 min)

Ernst Verloop vertelt over zijn grootvader, chemie-professor Ernst Julius Cohen en over zijn overgrootmoeder, E.S.C. Gom-

pertz-Josephus Jitta, die aan het Wilhelminapark woonde.

Maliesingel 36

17:00-17:45Bewoner Klaus Schmitt vertelt over de arts Martin Andries de Jong en zijn gezin.

Maliebaan 4

16:00-16:45Een verhaal over hoogleraar geneeskunde Abraham Albert Heijmans van den Bergh, die in 1943 ongelukkig stierf omdat hij de anti-Joodse maatregelen niet kon verdragen. frans Halsstraat 26

13:00 / 15:00(duur: 45 min)

Moshé Lewkowitz vertelt het verhaal van de Duitse vluchteling en hoogleraar wiskunde, Ludwig Otto Blumenthal en zijn vrouw Amalie Ebstein. Dit gezin moest in de oorlogsjaren voortdurend verhuizen binnen Utrecht.

Let op: beperkte capaciteit.openjoodsehuizen.nl

12

fort De biltBiltsestraatweg 160

De weg naar fort De biltMonument, rond leiding, filmfragmenten en wandeling naar de MaliebaanStichting Vredeseducatie11:00-12:30

Fort De Bilt, dat in 1940 onderdeel uitmaakte van de Vesting Holland, vanaf 1942 door de bezetter werd gebruikt als executieplaats en kort na de oorlog (1945-1946) diende als gevangenkamp voor NSB'ers. Het programma begint met een rondleiding over het terrein, langs onder andere het monument voor de doodgeschoten verzetsstrijders en de dodenbunker. In de voormalige kazerne worden fragmenten getoond van de film Een weg naar Fort De Bilt. Daarna volgt een afsluitende wandeling naar de Maliebaan met vier korte stops.

fortdebilt.nl

Het HogelanDse parK

ontvangst van de 'zonen' van de polar bearsWelkom en stadstourUtrechts Comité 4 mei- Herdenking14:00-16:00

Utrecht is op 7 mei 1945 bevrijd door de Polar Bears. Een verken-ningseenheid van deze befaamde Britse divisie vormde het speerpunt van de Canadese hoofdmacht, die later op de dag de stad binnentrok. Zeventig jaar later treden de nazaten van de eerste bevrijders in de voetsporen van hun vaders. Na een korte ceremonie bij het Polar Bear-monument in het Hogelandse park rijden zij vanaf circa 15:15 uur met historische voertuigen richting het Domplein (aankomst circa 15:45 uur). De ceremonie wordt muzikaal omlijst door de Koninklijke Brassband Utrecht, reeds jaren vaste partij bij de officiële herden-kingen op 4 en 7 mei.

4meiutrecht.nlkoninklijkebrassbandutrecht.nl

Foto: Fort de Bilt Foto: Koninklijke Brassband Utrecht

13

Het HoogelanDMuseumlaan 2

lezing: Donkere wolken boven de DomstadOver de luchtoorlog boven Utrecht '40-'45Dhr. B. van Wiggen MA (BOMBS AWAY B.V.)13:00-13:45 / 15:15-16:00

Historicus Bas van Wiggen vertelt over de strijd in het luchtruim boven de Domstad tussen 1940 en 1945. Van vliegtuigcrash tot bombardement, in deze presentatie wordt de luchtoorlog boven Utrecht in al zijn facetten belicht. Wees op tijd, beperkt aantal plekken beschikbaar.

bombsaway.nl

zWarte aVonDen

Bezoek de Zwarte Avonden: clandestiene huisconcerten van musici die zich weigerden te onderwerpen aan het nazi- keurmerk van de Kultuurkamer, en verboden werken uitvoerden.

Maliebaan - Centraal inforMatiepuntHoek Maliebaan/Nachtegaalstraat

Verboden muziek herleeft tijdens intieme huisconcertenHombra Quartet / Utrechtsch Studenten Concert13:15 / 14:30 / 15:45 (duur: circa 45 min)

In samenwerking met de Leo Smit Stichting geven twee ensembles een miniconcert op geheime locaties. Het Hombra Quartet, gecoacht door Sebastian Koloski van het Quartet in Residence aan het Utrechts Conservatorium, voert naast muziek van verboden com- ponisten ook een gloednieuwe eigen compositie uit.Marianne van Haeften, Willemijn van Kempen, Renette Kwakkenbos en Anne Nelissen van het Utrecht-sch Studenten Concert spelen onder andere het (onvoltooide) strijkkwartet van Leo Smit. Verzamelen bij het Centraal Informatiepunt op de Maliebaan, waarvandaan je onder begeleiding vertrekt naar de (nog) geheime locatie. Vanaf een uur voor vertrek worden kaarten voor de verschillende voorstellingen uitgedeeld. Capaciteit is beperkt.

leosmit.orgusconcert.nlutrechtstringquartet.com

Boeing B-17 dropping bombs, foto: Bombs Away

14

panoraMa ring ring 40-45 Drie locaties, drie verhalen, één callcenter.

DoMplein

Maliebaan (t.H.V. nr. 35)

rosariuM (ouDWiJK t.H.V. nr. 27)

Het verleden achter het uitzicht in 360° Club Interbellum 12:00-17:00 (doorlopend)

Ga op ontdekkings tocht door de stad en bezoek de verschillende uitkijkposten. Neem plaats, bel het nummer en onze telefonisten verbinden je live door met het verleden. Ervaar de oorlogsverhalen van '40-'45 achter het 360° uitzicht. Bezoek het Domplein, het Rosarium (Oudwijk) en de Maliebaan: laat je meevoeren over de daken van Utrecht, langs ronkende vliegtuigen, een chao- tische schietpartij op Bevrijdings-dag en de statige panden van onderdrukking en verzet in het hart van de Utrechtse bezetting.

clubinterbellum.nl

gilDe utreCHt ronDleiDingen

Ervaren gidsen van Gilde Utrecht nemen je mee op een tocht door het verleden.


Hoek Maliebaan/Nachtegaal-straat over de Maliebaan12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30(duur: 30-45 min)

Waar huisde de bezetter, waar het verzet? Naast elkaar, soms! Ontdek het in de rondleiding over de Maliebaan langs de panden van het Utrechtse ‘Unter den Linden’ van ‘40-’45.Aanmelden voor de rondleiding kan bij het Centraal Informatiepunt op de Maliebaan, tevens starten eindpunt.

gildeutrecht.nl

De panDHofDomplein 9

Domplein - ledig erf12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30(duur: 45 min)

Laat je meevoeren langs plaatsen van vervolging en verzet, vanaf het Domplein tot aan het Ledig Erf. Ervaar ter plekke de verhalen over onder andere een geheime telefooncentrale van het verzet en de politiebroers Smorenburg. Vertrekpunt is het Domplein, eindpunt het Ledig Erf. Graag melden bij De Pandhof.

Foto: Uit Utrecht 40-45 van Ad van Liempt, WBOOKS

15

Domplein-Domplein12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30(duur: 45 min)

Een rondleiding langs locaties van betekenis tijdens de Duitse bezetting: met het verborgen huisje van Meneer Pieterse en de ondergedoken sterartiest waar hij zich over ontfermde. En ontdek voor wie het kleurige eerbetoon langs de Catharijnesingel is bedoeld. Vertrek- en eindpunt Domplein. Graag melden bij De Pandhof.

gildeutrecht.nl

poëzie in Verzet

Dichters van het Utrechts Stads- dichtersgilde dragen bijzondere gedichten voor.

DoMplein

Alexis de Roode16:00

Alexis de Roode, Gildemeester van het Utrechts Stadsdichtersgilde, schreef een gedicht naar aanleiding van het gedicht De Achttien Dooden van Jan Campert, dat in WOII in Utrecht als rijmprent werd uitgegeven. De uitgave betekende de start van uitgeverij De Bezige Bij. Ter gelegenheid van Utrecht 40-45 wordt ook van het nieuwe gedicht een rijmprent in oude stijl gemaakt. Alexis de Roode draagt het gedicht voor bij de opening van de fototentoonstelling op het Domplein. Zie p. 8

Drift 21

Baban Kirkuki13:30 / 14:30 / 15:30 / 16:30

Baban Kirkuki schreef een gedicht bij de dansvoorstelling van Leah Jacob over het thema onderduiken en identiteit. Daarbij liet hij zich inspireren door de jonge Utrechtse verzetsheld Wim Eggink. Kirkuki draagt het gedicht voorafgaand aan de voorstelling voor. Zie p. 23


MaskeradezaalEls van Stalborch14:00 / 16:30

Els van Stalborch schreef een gedicht bij de dansvoorstelling ROSES van De Dansers, dat handelt over Die Weisse Rose. Ze leest het gedicht voorafgaand aan de voorstelling voor. Zie p. 17

De panDHofDomplein 9

Fred Penninga12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30

Fred Penninga draagt gedichten over de Tweede Wereldoorlog in Utrecht voor, bij vertrek van de rondleidingen door Gilde Utrecht.Penninga is een van de drie dichters in het Stadsdichtersgilde die de oorlog nog heeft meege-maakt – als baby. Zie p. 14

stadsdichtersgilde.nl

16

Het utreCHtse stuDentenVerzet

In de jaren ’40-’45 waren binnen de Universiteit Utrecht vooral de studenten aan zet. Vandaag wordt er in het Academiegebouw middels lezingen, muziek en film terug- gekeken op de verzetsacties, de sleutelfiguren en de impact van het Utrechtse studentenverzet. Een programma van de Universiteit Utrecht. Zie ook Verzet vanuit de Hortus op p. 19


Documentaire: brand in het academiegebouw12:00-17:00

In 1942 ging de studenten- administratie in vlammen op. Deze verzetsactie in het Academie-gebouw moest voorkomen dat studenten konden worden opge- roepen voor de Arbeitseinsatz in Duitsland. Op de plek waar het allemaal gebeurde is in een korte,

doorlopende, documentaire te zien hoe een groepje studenten dit klaarspeelde.

in verzet!Een inleiding op het Utrechtse studentenverzetDrs. Bas NugterenSenaatszaal12:30-13:15

Vervalsen van persoonsbewijzen, illegale pers en het buitmaken van bonkaarten: voorbeelden van verzet door Utrechtse studenten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Drs. Bas Nugteren geeft in deze lezing een overzicht van het studentenverzet in de Domstad.

De KinderwerkersHet Utrechts Kindercomité en de Amsterdamse StudentengroepBert Jan FlimSenaatszaal13:30-14:15

Midden 1942 vertrekken de eerste transporten vanuit Westerbork naar de vernietigingskampen. Twee studentengroepen uit Utrecht en

ROSES, foto: De DansersEnkele leden van Het Utrechts Kindercomité

17

Amsterdam organiseren een onderduikroute voor Joodse kinderen. Honderden kinderen worden op adressen door het hele land in veiligheid gebracht. Historicus Bert Jan Flim schetst tijdens deze lezing een indringend beeld van dit studentenverzet.

gevaarlijk drukwerkActiviteiten van Utrechtse studenten in de illegale persDr. Frits BroeyerSenaatszaal14:30-15:15

Utrechtse studenten waren in de oorlogsjaren actief in de illegale pers, met als bekendste voorbeeld de oprichting van uitgeverij De Bezige Bij. Centraal in de lezing van dr. Frits Broeyer staan de vele activiteiten die studenten, met gevaar voor eigen leven, ontplooi-den op het gebied van het ‘vrije woord’.

De universiteit utrecht na Wo iiProf. dr. Leen DorsmanSenaatszaal15:30-16:15

"Dat nooit meer" is de standaard- reactie na een ingrijpende gebeurtenis. Maar hoe realiseer je dat? Leen Dorsman, hoogleraar Universiteitsgeschiedenis, zet uiteen hoe de Universiteit Utrecht zich opnieuw moest uitvinden na de Tweede Wereldoorlog.

uu.nl/czstudenteninverzet.library.uu.nl

eVeneens in HetaCaDeMiegebouW:

Knalland presents: Het Was Hier Brand in het Academie- gebouw Casper Adrien, Annelotte de Graaf e.a. 12:45-13:15 / 14:45-15:15

Zie p. 8knalland.nl

roses (fragment)De Dansers i.s.m. Theater Strahl (DE) / SBW (AT)Maskeradezaal14:00-14:30 / 16:30-17:00

Met ROSES brengt choreografe Wies Merkx een ode aan de Duitse anti-nazi verzetsgroep Die Weisse Rose. De meeste kernleden, waaronder Hans en Sophie Scholl, betaalden in 1943 de hoogste prijs voor hun idealen en stierven onder de valbijl. Speciaal voor Utrecht 40-45 presenteert De Dansers een fragment van deze internationale succesvoorstelling. Zeven spelers maken broederschap, extreem vertrouwen, risico en utopie voelbaar in dans en livemuziek. De voorstellingen worden ingeleid door een gedicht van Els van Stalborch. Zie p. 15

dedansers.comstadsdichtersgilde.nl

ROSES, foto: De Dansers

18

Het utreCHts arCHiefHamburgerstraat 28

filmprogramma "en we leven nog in oorlogstijd..."Auditorium13:00 / 14:00 / 16:00(duur: 25 min)

Filmspecialist Lloyd Davies van Het Utrechts Archief toont zijn selectie van amateurbeelden uit de oorlogsjaren die het dagelijks leven in Utrecht '40-'45 laten zien. Het filmprogramma bevat ook een unieke bevrijdingsfilm van 7 mei 1945.

rondleiding door het oorlogsverleden van Hamburgerstraat 2813:30 / 14:30 / 15:30 / 16:30(duur: 30 min)

In de voormalige rechtbank aan de Hamburgerstraat werden tijdens de oorlogsjaren verzetslieden ter dood

veroordeeld maar hielden zich ook onderduikers schuil. Wil je meer weten over wat zich afspeelde in het gebouw? Volg dan deze speciale WOII-rondleiding.

utrecht 40-45: voordracht door ad van liemptAuditorium15:00-15:30

Voor zijn nieuwe boek Utrecht 40-45 dook Ad van Liempt ook in de fotocollectie van Het Utrechts Archief. Deze Culturele Zondag vertelt hij hoe de beeldkeuze van zijn nieuwe boek tot stand is gekomen. Welke verhalen vertellen de foto’s uit de collectie?

hetutrechtsarchief.nl

Foto’s: Uit Utrecht 40-45 van Ad van Liempt, WBOOKS

De ouDe HortusLange Nieuwstraat 106

Verzet vanuit de Hortus14:00 / 14:45 / 15:30 (duur: 30 min)

Prof. dr. Victor Koningsberger was directeur van de Hortus. Met zijn steun werd de vroegere botanische tuin een plek waar studenten konden onderduiken en verzet konden plegen. Volg een rondlei-ding door de tuin en ontdek dit boeiende en relatief onbekende verhaal. Aanmelden is niet nodig, verzamelen bij de balie van het Universiteits-museum Utrecht. De Oude Hortus is 3 mei gratis toegankelijk.

universiteitsmuseum.nluu.nl/cz

MerKazMagdalenastraat 1a

Het Centraal israëlitisch WeeshuisLiberaal Joodse Gemeente Utrecht / Stichting MerkAz12:00-17:00

Aan het einde van de Nieuwegracht bevond zich van 1871 tot 1942 het Centraal Israëlitisch Weeshuis (CIW). In 1942 werden alle kinderen en hun begeleiders weggevoerd naar de vernietigingskampen. Sinds 2005 is de prachtig gerenoveerde synagoge van het gebouw weer in gebruik als synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente Utrecht.MerkAz is ook onderdeel van de

Open Joodse Huizen Utrecht met Zvi Eyal. Zie p. 11

tentoonstelling over geschiedenis van het Weeshuis Benedenzaal12:00-17:00

Bezichtig het gebouw en een tentoonstelling over de historie ervan.

Documentaire beladen treinen (rtV utrecht)Bestuurskamer12:00-17:00 (doorlopend)

presentatie wandelgids utrecht en de Joden12:00-12:30

rondleidingen12:30 / 13:30 / 14:30 (duur: 30 min)

Maak kennis met de bewogen historie van het CIW en bezoek de prachtig gerenoveerde synagoge van de Liberale Joodse Gemeente Utrecht.

stadswandeling Merkaz - spoorwegmuseum13:00 / 14:00 / 15:00 (duur: 45 min)

De wandelingen, gebaseerd op de nieuwe wandelgids Utrecht en de Joden, starten bij MerkAz en eindigen bij het Spoorwegmuseum.

merkaz.nl

19

20

atelier ManenburgWijde Doelen 27

presentatie ontwerp monu-ment voor omgekomen Joodse inwoners utrechtAmiran Djanashvili13:00-14:00 / 14:30-15:30

Voor de ruim twaalfhonderd omgekomen Joodse inwoners van Utrecht in de Tweede Wereld- oorlog is tot op heden geen waardig gedenkteken opgericht. Stichting Joods Monument Utrecht nam het initiatief om hier verandering in te brengen. Inmiddels staat het ontwerp van het monument op hoofdlijnen vast. De uitvoerende kunstenaar, Amiran Djanashvili, vertelt over zijn werk in zijn atelier. Graag vooraf aanmelden via [email protected]

joodsmonumentutrecht.nl

niColaïKerKNicolaaskerkhof 9

in memoriam Johan brouwerBini Biemans12:00-16:00 (doorlopend)

Bezichtiging van het gebrand- schilderd raam ter herinnering aan verzetsstrijder Johan Brouwer, die in juli 1943 geëxecuteerd is naar aanleiding van de aanslag op het Amsterdams Bevolkingsregister. Nicolaïkerk-historica Bini Biemans geeft een toelichting.

Klokgelui en beiaardklanken over oorlog en vredeMalgosia Fiebig, stadsbeiaardier14:00-15:00

Buiten laten de luidklokken in de torens van de Nicolaïkerk zich horen. In de kerk is meer informatie over hun oorlogsjaren en speelt stadsbeiaardier Malgosia Fiebig beiaardbewerkingen van compo-sities over oorlog en vrede.

oorlogsverhalen15:00-16:00

Verhalen uit de oorlog verteld door gemeenteleden van de Nicolaïkerk. Hoe beleefden zij de spanning, beperkingen en het verzet tijdens de bezetting ’40-’45? Voelen ze zich oorlogsslachtoffer? Hoe pakten zij de draad weer op?

VredesvesperLeden van de Vespercantorij en Berry van Berkum, orgel17:00-18:00

‘Nood doet bidden’ is een gezegde dat ook in oorlogstijd van toe- passing is. In de vesper, een middaggebedsdienst, wordt er rond lezingen uit de bijbel en liederen stilte gehouden en gebeden voor oorlogsslachtoffers en vredesactivisten.

nicolaikerk.nl

advertentie

advertentie

FACEBOOK.COM/UITAGENDAUTRECHTTWITTER.COM/UITAGENDA030

ABONNEER JE OP DE

KIDSMAIL EN DE UITMAIL

CHECK DE TIPS IN UTRECHT

DICHTBIJ

NEEM HET GRATIS

MAGAZINE MEE

Altijd op de hoogte

van cultuur in Utrecht

23

tHeater KiKKerGanzenmarkt 14

MauerfreiVoorstelling over vrijheid, dualiteit en DNA schadeZimmermann&CrossKleine zaal17:30-18:30

Actrice Carolien Zimmermann, kleindochter van een Duitse nazi en een Nederlandse verzetsheld, bevrijdt zich in Mauerfrei van familiegeheimen en andere erfelijke belasting. De muziek van componist Daniel Cross (van het Utrechtse Rosa Ensemble) maakt de dilemma’s fysiek voelbaar. Hard en meedogenloos. Voor de voorstelling van 3 mei worden vanaf een half uur voor aanvang kaarten aan de deur uitgedeeld, op=op.Kaarten voor de voorstellingen van 4 mei (als onderdeel van Theater na de Dam) en 5 mei kosten €13,- / €10,- en zijn te koop via de website van Theater Kikker.

theaterkikker.nl

bibliotHeeK utreCHtOudegracht 167

anna's oorlogNaar het gelijknamige boek van Beatrijs NoletMarjo Dames13:30-14:20 / 15:00-15:50

Anna is 11 jaar. Ze krijgt een nieuwe buurjongen maar mag niet met hem omgaan. Desondanks gaan ze

samen op onderzoek uit en komen achter verzwegen familieverhalen uit de Tweede Wereldoorlog. Marjo Dames verbeeldt op eigenzinnige en theatrale wijze de verschillende plaatsen, tijden en karakters in het verhaal. Vanaf 10 jaar.

bibliotheekutrecht.nlverteltheater.nl

Drift 21Drift 21

remember MeOver onderduiken in oorlogstijdLeah Jacob, concept en choreografie12:45 / 13:45 / 15:00 / 16:00 (duur: 45 min)

De voorstelling Remember Me belicht in beeld en dans de beklemmende vraag: wat doet het met je als je gedwongen wordt je identiteit uit te wissen om zo te overleven in een vijandige samen- leving? Vijf dansers van de Utrechtse Dansacademie en Contemporary Dance Platform bundelen hun krachten in een bijzonder pleidooi voor menselijke waardigheid, toen en nu. Voorafgaand aan de voorstelling draagt Baban Kirkuki van het Utrechts Stadsdichtersgilde een speciaal geschreven gedicht voor. Zie p. 15

stadsdichtersgilde.nl

24

HKu gebouWJanskerkhof 4a

leo Horneman: van jazz-belofte tot nazi-slachtofferMarcel Bovy, Tjitze Vogel en collegamuzikanten13:45 / 15:00 / 16:15(duur: 30 min)

In de vooroorlogse jaren was jazz immens populair, vooral bij de jeugd. Utrechter Leo Horneman (1911-1943/44?) was een markante veelbelovende pianist, accordeo-nist, arrangeur, orkestleider en muziekleraar. Zijn carrière eindigde echter in het SS-kamp Vught met optredens als accordeonspeler en arrangeur van het kamporkest. Vandaar werd hij op transport gesteld naar Auschwitz. Partituren, foto’s, knipsels en herinneringen komen tot leven op de plek waar Horneman nog eind ’41 voor het laatst in Utrecht optrad.

marcelbovy.com/hl

poDiuM oostOudwijkerdwarsstraat 148

Macht en Verzet - filmprogrammaOorlog in Beeld: getuigenis-sen, films en documentairesPodium Oost14:30-17:00

Filmmiddag met onder andere:- Het klooster, over de illegale telefooncentrale in de Brigitten-straat. Ingeleid door Jan Willem Das, zoon van verzetsman Henk Das.- Een weg naar Fort De Bilt: gedramatiseerde documentaire over het lot van zeven verzets-mensen.- Omdat hun hart sprak, video-documentaire van Roel Oostra over de crèche Kindjeshaven.

Leo Horneman

25

Macht en Verzet - avondprogrammaPodium Oost19:00-23:00

Avondprogramma met onder andere vertoning van de documentaire van Marijke Vreeburg over het dagelijkse leven in Utrecht Oost tijdens de bezetting. Onder leiding van Cees Grimbergen volgt een gespreksavond met als thema ‘Hoe en wat gedenken wij?’Podium Oost organiseert van 1 t/m 5 mei diverse bijzondere activiteiten rondom het thema ‘Utrecht Oost in de Tweede Wereldoorlog’. Gedurende de hele week zijn er wandelroutes te volgen langs plaatsen van verzet, Joodse huizen, onderduikadressen en andere interessante gebouwen. Zie p. 32

podiumoostutrecht.nl

eXbunKerWilhelminapark 24A

expositie: gevaarlijk DrukwerkSpotprenten in oorlogstijdi.s.m. De Bezige Bij12:00-18:00 (doorlopend)

In deze expositie is een belangrijk deel te zien van de illegale spot- prenten in oorlogstijd, uitgegeven door de belangrijkste illegale uitgeverij De Bezige Bij: destijds opgericht op een steenworp afstand van EXbunker.

debezigebij.nl

filmpremière: iK eXbunkerEen Tweede Wereldoorlog monumentPP producties12:00-18:00 (doorlopend)

Ik ben niet altijd EXbunker geweest. Ik heb een duistere geschiedenis. In 1943 werd ik gebouwd als bomvrije commandobunker van de Duitse Wehrmacht. De film IK EXbunker geeft inzicht in mijn historie en betekenis voor Utrecht en het Wilhelminapark.

ppproducties.nl

lezing: Wat niet gelezen mocht worden in oorlogstijdDirk Mulder14:00 / 15:00 / 16:00(duur: 20 min)

Dirk Mulder, columnist en oud- bewoner van het huis waar De Bezige Bij werd opgericht, draagt 'illegale teksten' voor, uitgegeven door verzetsuitgeverij De Bezige Bij. Met onder meer Het Lied der achttien dooden van J. Campert.

exbunker.nldirkmulder.nl

advertentie

27

WolVenburgWolvenplein 27

gevangenis Wolvenplein 1940-1945Rondleiding en tentoon-stelling ONDER CONTROLEStadsdorp Wolvenburg en UtrechtDownUnder / Kunstliefde13:00-17:00 (doorlopend, duur: 30 min)

Gevangenis Wolvenplein was tijdens de Tweede Wereldoorlog in gebruik als Deutsche Unter-suchungs- und Strafgefängnis. Stadsdorp Wolvenburg leidt je rond in de 160 jaar oude stadsgevange-nis, waar in de periode 1940-1945 veel verdachten van verzetsdaden vastzaten. Bezoek ook het cellen- complex met de tentoonstelling ONDER CONTROLE van Utrecht-DownUnder / Kunstliefde: veertig beeldende kunstenaars tonen hun werk geïnspireerd op het thema 'controle'.De rondleiding, inclusief bezichtiging van de tentoonstelling, is toegangelijk voor € 3,-.

wolvenburgutrecht.nlutrechtdownunder.nl

WWW.nieuWs030.nl

Actueel nieuws en achtergronden uit de oorlogStichting De Nieuwe Utrechter2 t/m 9 mei

Hoe beleefde Utrecht het einde van de Tweede Wereld-oorlog? Volg van 2 t/m 9 mei het bevrijdingsnieuws via Nieuws030.nl, alsof het nu 1945 is. Lees ook de achtergrond-reportages en columns van gastschrijvers en columnisten als Ad van Liempt en Jeroen Wielaert. Ook vind je hier de resultaten van het project Gezichten van Utrecht, bestaande uit video-opnames van gesprekken met diverse overlevenden van WOII.

nieuws030.nl

28

WinKel Van sinKelOudegracht 158

Culturele zondagen brunchMet Koninklijke Brassband Utrecht11:30-13:00Grote Zaal - begane grond

Kosten brunch € 9,95/ kinderen t/m 12 jaar € 4,-Reserveren: 030-2303030 of [email protected]

dewinkelvansinkel.nl Concert Koninklijke brassband utrechtGrote Zaal - begane grond11:45-12:45

Tijdens de brunch verzorgt een ensemble van de Koninklijke Brassband Utrecht de muzikale omlijsting. De gespeelde hymnes zullen door velen worden herkend en geven een prachtige start van een bijzondere zondag.

koninklijkebrassbandutrecht.nl

andere achterhuizenVerhalen van ondergedoken Joden in de Tweede Wereld-oorlogMarcel PrinsTuinzaal - eerste verdieping12:45-13:30

Het bekendste onderduikverhaal is dat van Anne Frank, maar er waren natuurlijk veel meer kinderen die ondergedoken zaten. Een aantal van deze verhalen die zich deels in Utrecht en omgeving afspeelden, worden door filmmaker Marcel Prins voor het voetlicht gebracht.

andereachterhuizen.nlondergedokenalsannefrank.nl Vrijheidscollege: spreker ad van liemptThema: Vrijheid van MeningsuitingBalzaal - eerste verdieping13:30-14:30

De vrijheidscolleges zijn een serie lezingen gebaseerd op de ‘Four Freedoms’ van Franklin Delano Roosevelt en vinden plaats in het

Foto: Koninklijke Brassband Utrecht Primo Levi

29

kader van de Bevrijdingsfestivals in zeven steden in Nederland. Journalist en auteur Ad van Liempt houdt een lezing over de Vrijheid van Meningsuiting. Studenten van de Nederlandse Pop Academie verzorgen een muzikaal inter-mezzo. De vrijheidscolleges zijn een initiatief van Bevrijdingsfestival Utrecht.

vrijheidscolleges.nl een foute kunstenaarPyke Koch, Zelfportret met zwarte bandMarja Bosma/Centraal MuseumTuinzaal - eerste verdieping14:30-15:15

Anno 1937 afficheerde Pyke Koch zich in zijn zelfportret als een soldaat in dienst van een grotere zaak. Hij was ervan overtuigd geraakt dat alleen een nieuwe sterke leider de westerse cultuur van een moreel faillissement zou

kunnen redden: de Italiaanse 'Duce' Benito Mussolini. Marja Bosma, conservator moderne kunst Centraal Museum, vertelt over deze Utrechtse kunstenaar en zijn omstreden Zelfportret.

centraalmuseum.nl

Jong in de oorlogIn gesprek met UtrechtersToen ik 21 wasBalzaal - eerste verdieping15:00-15:45 / 16:00-16:30

Hoe was het om jong te zijn in de oorlog? Drie Utrechters delen hun ervaringen met de zaal o.l.v. gespreksleiders Esther Ladiges en Kim Koops. Over hoe mevrouw De Vries (1921) als jonge moeder een huishouden runde, mijnheer Endendijk (1924) zijn Arbeitseinsatz in Duitsland doorkwam en mevrouw Van Nieuwpoort (1933) de oorlog als kind beleefde.Programma:15:00 - 15:45 voor volwassenen16:00 - 16:30 voor kinderen

overonsonderzoek.nltoenik21was.tumblr.com

levi: het kan weer gebeuren, overalArt.1 Midden NederlandTuinzaal - eerste verdieping15:45-16:45

Willibrord de Graaf, voormalig docent aan de Universiteit Utrecht, gaat met het publiek in gesprek. Startpunt is het werk van de Auschwitz overlevende Primo Levi

Koch, zelfportret met zwarte band

advertentie

NIEUW: UTRECHT 40-45

Nu verkrijgbaar in de boekhandel of online via www.wbooks.com (gratis verzending)

DOORAD VAN LIEMPTslechts

€ 24,95

Aangrijpende oorlogsfoto’suit de Domstad

31

(1919-1987) die het kampleven beschrijft als een sociaal experi-ment waarin de grens tussen dader en slachtoffer vervaagt. Met Levi stellen we de vraag: in hoeverre ligt het gevaar van herhaling op de loer?

art1middennederland.nl afsluitende talkshow utrecht 40-45Nagesprek met diverse makers o.l.v. Margriet VroomansBalzaal - eerste verdieping17:00-18:00

Journalist en presentatrice Margriet Vroomans blikt met verschillende makers en betrokkenen terug op de Culturele Zondag Utrecht 40-45. Met Ad van Liempt, Theatergroep Aluin, Knalland en diverse anderen.

bevrijdingsconcertKoninklijke Brassband UtrechtGrote Zaal18:00-19:00

De Koninklijke Brassband Utrecht luidt aan het einde van deze Culturele Zondag ‘de bevrijding’ in met een opgetogen en spetterend concert. Proef de sfeer van de dansende, swingende Nederlan-ders van weleer.

koninklijkebrassbandutrecht.nl

Het instituut VoorVerWonDering / MonDoleone’s HuisKaMerMolenwerfhof 46

leon en het nazi-goud11:00 / 13:30 / 16:00 (duur: 90 min)

Dat de Tweede Wereldoorlog vele jaren later blijft fascineren, bewijst Utrechter Leon Giesen / Mondo Leone. Hij had een goede theorie voor de oplossing van een gecodeerde nazi-boodschap en ging op onderzoek of er daad- werkelijk een schat begraven lag. Hij ging daarbij zo ver mogelijk. Dit waar gebeurde verhaal (een kruising tussen Da Vinci Code en Buurman & Buurman) leidde tot diverse diepe gaten in Beieren.Alleen op reservering via [email protected], capaciteit beperkt. Vanaf 12 jaar.

Mondo Leone, foto: Marcel Prins

1 t/M 5 Mei poDiuM oost

Podium Oost organiseert van 1 t/m 5 mei diverse bijzondere activitei-ten rondom het thema ‘Utrecht Oost in de Tweede Wereldoorlog’. Er zijn wandelroutes te volgen langs plaatsen van verzet, Joodse huizen, onderduikadressen e.a. Tevens vindt de opening plaats van de multimediale tentoonstelling Utrecht Oost in WOII, geeft Ad van Liempt een lezing over de Maliebaan tijdens WOII en spreekt dr. Jos Smeets over de politie in oorlogstijd. Meer info p. 24/25

podiumoostutrecht.nl

3 t/M 31 Meifototentoonstelling

DompleinFototentoonstelling Oorlogsarena: Utrecht 40-45

Meer info p. 8culturelezondagen.nl

4 Mei HerDenKen

Dodenherdenking Domplein20:00

Op het Domplein vindt op 4 mei de jaarlijkse dodenherdenking plaats. De Stille Tocht start op het Pieterskerkhof om 19:30 uur, de herdenking is aansluitend om 20:00 uur op het Domplein.

Lezing Academiegebouw 20:30, inloop 20:15

Na de herdenking spreekt Robert Vuijsje over tolerantie anno nu in het Academiegebouw.

Herdenkingsconcert Domkerk20:30

De Utrechtse singer-songwriter Eefje de Visser verzorgt dit jaar met haar band en het Orkest van Utrecht het Herdenkingsconcert in de Domkerk. Tijdens de voorstel-ling, wisselen muzikale en visuele aspecten elkaar af, verbonden door verhalenverteller Aryan Oosterbroek.

4meiutrecht.nl 4 MeitHeater na De DaM

Theater Kikker, Grote Zaal21:00 - De Maliebaan- monologen Theatergroep Aluin

Het fascinerende oorlogsverhaal van Utrechts mooiste laan komt tot leven. Meer info p. 6/7

aluin.nl

agenDa 70 Jaar beVriJDing een seleCtie

32

Theater Kikker, Kleine Zaal 21:00 - Mauerfrei Zimmermann&Cross

Voorstelling over vrijheid, dualiteit en DNA schade. Ook te zien op 5 mei. Meer info p. 23

theaterkikker.nl

Locatie: n.t.b.21:00 - ROSES De Dansers i.s.m. Theater Strahl/ SBW

Een ode aan de Duitse anti-nazi verzetsgroep Die Weisse Rose.Meer info p. 17

dedansers.com

Stadsschouwburg Utrecht21:00 - In Vrede Theater Utrecht

Rik van den Bos schreef dit stuk speciaal voor deze gelegenheid. In Vrede wordt gespeeld door bekende gezichten uit het ensemble van Theater Utrecht. Meer info en kaartverkoop (à 5 euro):

stadsschouwburg-utrecht.nl

Rasa21:00 - Als we wakker worden

O.l.v. een professionele theater-maker maken Utrechtse jongeren een montagevoorstelling over hun stad in de Tweede Wereldoorlog. Wijk C en haar bewoners zijn de inspiratiebron. Meer info en kaartverkoop (à 5 euro):

rasa.nltheaternadedam.nl

5 Mei beVriJDingsfestiVal

Park TranswijkBevrijdingsfestival Utrecht: Vrijheid geef je door12:00-23:00

Met Dotan, Di-rect, Kovacs, Eefje de Visser en het Orkest van Utrecht, Amsterdam Klezmer Band, Afterpartees, Nuno dos Santos, Broken Brass Ensemble, IX, The Miseries, Pauw, Ronnie Flex, Le Peuple de l’herbe, La Chiva Gantiva, Orange, Hakim, Dikkie Dik, De Maliebaanmonologen, De Dansers, Oscar Kocken, Setup, uitreiking Tolerantieprijs, Vrijheids-college: Sheila Sitalsing.

bevrijdingsfestivalutrecht.nl

7 Mei HerDenKing beVriJDing utreCHt

Het Hogelandse Park19:00-20:00

De Polar Bears hebben Utrecht op 7 mei 1945 bevrijd. Daarom vindt in het Hogelandse Park jaarlijks een huldebetoon plaats aan de Utrechtse bevrijders met toespra-ken, kransleggingen en muziek bij het Polar Bear monument.

4meiutrecht.nl 33

colofon

Projectleiding en programma: Norbert-Jan NuijProgrammaresearch: Femke DeenProductie: Mattijn Boerkamp, Sara Conen, Geertje SpaanMarketing en communicatie: Kim Platenkamp, Wietske Walhout, Nadie Janssen (stagiaire)Pers: Krista VerweijVergunningen en veiligheid: Ted Boom (De Regelaar)Grafisch ontwerp: Studio VrijdagDrukwerk: Drukkerij PascalAdvertentie acquisitie: Jorrit Biemans, [email protected], 06-29274754Hoofd programmering: René van der GiessenHoofd marketing en communicatie: Melinde GerberDirecteur Cultuurpromotie Utrecht: Hanneke Bouwsema

Utrecht 40-45 wordt mede mogelijk gemaakt door:

Met dank aan: Het Utrechts Archief, NIOD, WBOOKS, Uitgeverij Balans, Ad van LiemptMet speciale dank aan: Alle deel-nemende instellingen, organisaties en personen, vrijwilligers, en iedereen die zijn of haar locatie belangeloos ter beschikking heeft gesteld!

Culturele Zondagen is een initiatief van de gemeente Utrecht en wordt zes keer per jaar georganiseerd in samenwerking met diverse Utrechtse organisaties. De volgende Culturele Zondag is The Battle op 20 & 21 juni 2015. Culturele Zondagen vormt samen met Uitagenda Utrecht, Cultuurpromotie UtrechtGanzenmarkt 1, 3512 GC UtrechtT 030 232 30 80E [email protected] culturelezondagen.nl

Meld je aan voor de nieuwsbrief via culturelezondagen.nlVolg ons ook op Facebook (Culturele Zondagen) en Twitter mee via #cznl (twitter.com/culturelezondag)

Alle informatie in deze uitgave is zo

nauwkeurig mogelijk vermeld. De uitgever

is niet aansprakelijk voor foutieve

informatie. ©2015

Vaste partners:

advertentie

ZO 11 JAN | 13.00–17.00 UUR | WWW.SSBU.NLWWW.RASA.NL

Muzikaal Jongleren13:00-17:00

De Centrale Bibliotheek biedt een gevarieerd programma dat alles te maken heeft met muziek.

13:15-14:00 optreden Circusschool DIEDOM.14:15-15:45 Europese muziekquiz met theatersportgroep KEK. Vanaf 12 jaar. 16:00-16:45 Optreden van muzikale bibliotheekmedewerker Ton van Leeuwen (saxofoon) met begeleiding van concertpianiste Julia Achkinazy.

bibliotheekutrecht.nl

4. brasserie bressonOudegracht 214

bresson super Jazz session14:00-18:30

Treed het café van deze Franse brasserie binnen en waan je in de sfeer van een New Yorkse jazzclub. Bresson presenteert een swingen-de superjam met gastmusici en de vaste jazzhosts: Heleen Schutte-vaêr (piano en zang), Floris Lamers (piano), Thomas Streutgers (saxofoon) en de band Mr Jack.

brasseriebresson.nl

5. buurtHuis ouDegraCHtOudegracht 227

Dans proeflesssenUnion Salsa School14:00-14:45, 14:45-15:30, 15:30-16:15, 16:15-17:00

Kom kennis maken met populaire dansritmes uit Zuid-Amerika: Salsa, Bachata en Zouk.14:00 Salsa14:45 Bachata15:30 Zouk 16:15 Salsa

unionsalsa.nl

20 & 21 Juni tHe battle

6 septeMber uitfeest

18 oKtober alles KiDs

agenDa

Culturele Zondagen: Utrecht 40-45

Documents

Transcript of Culturele Zondagen: Utrecht 40-45