1

1 Inleiding in de cross-culturele psychologie

1.1 WAT IS CROSS-CULTURELE PSYCHOLOGIE?

Wat is cross-culturele psychologie?

- Een wetenschappelijke studie van variaties in menselijk gedrag, rekening houdend met de

manieren waarop gedrag benvloed wordt door culturele context

Twee centrale pijlers:

- Beschrijven van diversiteit van menselijk gedrag in de wereld

- Poging om individueel gedrag aan culturele omgeving te linken

Focus van cross-culturele psychologie:

- Oorzaak-gevolg relaties tussen cultuur en gedrag

- De soorten culturele ervaringen die zorgen voor diversiteit in menselijk gedrag

- Zoeken naar gelijkenissen tussen culturen (uniformiteit)

- Zoeken naar andere contextuele variabelen:

Biologische variabelen

Voeding, genetische overerving en hormonale processen

Ecologische variabelen

Gebaseerd op het idee dat menselijke populaties zich aan het adapteren zijn aan de

natuurlijk omgeving zoals economische activiteit en populatie-dichtheid

Opmerkingen bij definitie:

- Cross-cultureel is verschillend van cross-nationaal

- Cultuur benvloedt gedragskeuzen maar determineert die niet (het is niet de enigste oorzaak)

- Cultuur benvloedt personen, maar personen kunnen ook van invloed zijn op cultuur

- Een persoon kan drager zijn van meer dan n cultuur

- Cultuur is geen pure onafhankelijke variabel want zonder culturele context is er geen menselijk

gedrag

Vraag hierbij is in welke mate cultuur en gedrag onderscheidbare entiteiten zijn?

Culturele benadering: er is interactie tussen cultuur en gedrag

- Cultuur is geen vast gegeven, maar kan veranderen

2

Algemene definitie: cross-culturele psychologie is de studie:

- Van gelijkenissen en verschillen in individueel psychologisch functioneren in verschillende

culturen en ethnoculturele groepen

- Van de relaties tussen psychologische, socio-culturele, ecologische en biologsiche variabelen

- Van aanhoudende veranderingen in deze variabelen

1.2 DOELEN VAN CROSS-CULTURELE PSYCHOLOGIE

Transport en test:

- Wat?

Het testen van de algemeenheid van een bestaande psychologische kennis en theorie

Psychologen zoeken om hun huidige hypotheses te transporteren naar andere culturele

omgevingen om zo hun validiteit en acceptabelheid te testen in andere groepen van mensen

- Doel:

De universele validiteit van psychologische theorien kunnen meer effectief getest worden

- Hoe:

We beginnen met wat we weten in onze cultuur en onderzoeken de vraag in een andere

cultuur

- Probleem: Lukt vaak niet => Leidt tot het tweede doel

Discover:

- Wat?

Van non-replicatie naar verklaring voor cultuurverschil in menselijk gedrag

Breder beeld krijgen van mogelijk menselijk gedrag

- Gevolg:

We houden onze ogen op voor nieuwe aspecten van gedrag, zelfs wanneer de replicatie

gelukt is

Integrate:

- Wat?

Herinterpreteren van westerse concepten en bevindingen om ervoor te zorgen dat de

universele psychologie meer valide is voor meer culturen

- Noodzakelijk:

Omdat wanneer we het eerste doel nastreven we limieten vinden in de

generaliseerbaarheid van onze psychologische kennis

Omdat wanneer we het tweede doel nastreven we nieuwe psychologische fenomenen

ontdekken die moeten opgenomen worden in een meer algemene psychologische theorie

3

1.3 ORINTATIES BINNEN CROSS-CULTURELE PSYCHOLOGIE

In handboek:

- Men gaat ervan uit dat er universele wetten zijn van menselijk gedrag

- de psychologische eenheid van de mens

- Universele geldigheid

- Niet iedereen hiermee akkoord

Drie theoretische orintaties:

- Absolutisme

- Relativisme

- Universalisme

Absolutisme:

- Veronderstelling dat de psychologische fenomenen au fond gelijk zijn in alle culturen

- Cultuur speelt geen of slechts een kleine rol in de betekenis of het vertonen van menselijke

karaktertrekken

- De beoordeling van de karaktertrekken worden gemaakt terwijl gebruikt makend van standaard

instrumenten en interpretaties zijn gemakkelijk gemaakt, zonder rekening te houden met op

cultuur gerichte visies

Relativisme:

- Elk gedrag van de mens is cultureel bepaald

- Probeert ethnocentrisme te vermijden door mensen te begrijpen in hun eigen termen

- Beoordeling worden gemaakt aan de hand van waarden en meningen dat een culturele groep

geeft aan een fenomeen.

- Vergelijkingen worden nooit gemaakt omwille van conceptuele en methodologische redenen

Universalisme:

- Basis psychologische processen zijn gelijk tussen alle mensen en culturele invloeden gaat de

ontwikkeling en het vertonen van karaktertrekken benvloeden

- Beoordelingen worden gemaakt op basis van veronderstelde onderliggende processen, maar

metingen worden gedaan in culturele betekenisvolle versies

- Vergelijkingen worden voorzichtig gemaakt

- Wordt vaak verward met absolutisme, maar twee grote verschillen:

Universalisme wilt de rol van cultuur op gedrag in rekening brengen

Er wordt zowel naar gelijkenissen, maar ook naar verschillen gezocht

4

1.4 RELATIES MET ANDERE DISCIPLINES

Gelijkenissen met antropologie en sociologie:

- Onderzoeken beide ook naar samenhang tussen cultuur, maatschappij en gedrag

Methoden zijn verschillend:

- Psychologie

Vooral experimenten en gestandaardiseerde metingen bij studenten/doelgroepen

- Antropologie

Vooral etnografische single case studies

- Sociologie

Vooral landvergelijkende case studies of grootschalige surveys met representatie

steekproeven

Analyseniveaus zijn ook verschillend:

- Psychologie

Micro-niveau van individu

- Antropologie

Meso-niveau van gemeenschap

- Sociologie

Macro-niveau van samenleving

1.5 ETNOCENTRISME ALS PROBLEEM

Wat is etnocentrisme?

- Een sterke tendens om iemands eigen groepnormen te gebruiken als d standaard om andere

gropeen te bekijken

- Het plaatsen van iemands groep aan de top van de hirarchie en alle andere culturen eronder

zetten

- Veronderstelt geen evaluatieve houding met respect voor verschillen

Effecten van etnocentrisme bevindt zich op drie niveaus:

- Keuze van de onderzoeksvragen

- Constructie van concepten en metingen (bv. Testen van het westen doen op oosterlingen)

- Interpretatie van bevindingen

5

Etnocentrisme is des mensen:

- Sociale categorisatie theorie (Turner)

Overschatten van cultuurverschil en onderschatten van verscheidenheid binnen culturen

Outgroup homogeneity effect: stereotypering van andere culturen

Zelfcategorisatie leidt tot zelfstereotypering

- Sociale identiteitstheorie (Tajfel)

In-group favoritism en out-group derogation

Groepsconflict en dreiging: tegengestelde belangen en symbolische dreiging versterken

evaluatieve vertekening ten voordele van eigen cultuur

Eerste oplossing:

- Wat?

Het herkennen van de limieten van onze kennis

Het zoeken om onze data en theorie uit te breiden door de inclusie van andere culturen

- Kritieken:

Nog meer gevaar voor etnocentrisme omdat je in culturen data verzamelt en interpreteert

=> cross-culturele psychologie is altijd etnocentrisch

Tweede oplossing:

- Campbell: elk cross-cultureel onderzoek moet vier keer gedaan worden

- Studie 1:

Onderzoeker A onderzoekt in cultuur A een fenomeen

Geen vergelijking gemaakt met een andere cutluur

- Studie 2:

Gewoonlijk cross-cultureel onderzoek

Onderzoeker A onderzoekt in cultuur B een fenomeen

Vergelijken van resultaten uit studie 1

- Studie 3:

Onderzoeker B onderzoekt in cultuur B een fenomeen

Geen vergelijking

- Studie 4:

Onderzoeker B onderzoekt in cultuur A een fenomeen

Vergelijken van resultaten uit studie 3

- Kortom:

Vergelijking doorheend de vier studies zorgt ervoor dat we de verschillen die komen door

een etnocentrische basis kunnen onderscheiden van verschillen die echt aanwezig zijn.

- Nadelen: kost, tijd en moeite

6

Etnocentrisme in absolutisme:

- Etnocentrische benadering

- Opleggen van westerse concepten en metingen aan andere culturen

- Interpretatie bevindingen vanuit westerste theorien

Indigenous psychologies:

- De zoektocht voor niet-westerse benaderingen

1.6 ECOCULTURELE BENADERING

Wat?

- Het zet tot denken over hoe gedrag-, culturele en ecologische fenomenen gerelateerd zijn

- Vooral door Malinowski en Rivers

- Het geeft:

Link tussen ecologie en cultuur

Link tussen gedrag en socioculturele context

- De sequentie van ecologie-cultuur-gedrag werd een deel van het denken over hoe verschillen en

gelijkenissen zich voordoen in de wereld

Flow:

- Van links naar rechts: van populatie naar individu

- Maar een volledig model zou ervoor zorgen dat er een feedback is van individu naar populatie

- Er is een interactieve of dialectische relatie

7

Ecologische invloeden:

- De setting waarin mensen en de fysieke omgeving interageren

- Economische activiteit is zon voorbeeld

Afhankelijk vna welke econ