Computers en glazuren

Welke rol kan de computer spelen in de beroepspraktijk van de keramist bij

het ontwerpen en toepassen van glazuren?

De dagelijkse praktijk

(1) Het recept:

Nephelien Syeniet 17,5Dolomiet 27,7Krijt 6,5Kaolien 6,0Kwarts 42,3

totaal 100

Wat is dit voor glazuur?Weet je iets over kleur, smelttemperatuur, karakter ???

Nee !!Maar dit is wel de enige manier om een glazuur te maken en te reproduceren.

Even tussen doorEen glazuur is:

Een glasvormer (kwarts) Een smeltmiddel (krijt) Een stabilisator (kaolien)

Keramisten gebruiken een primitief soort scheikunde. Ze zijn alleen geïnteresseerd in de stoffen die na het stoken het glazuur vormen. Dus KRIJT (Calciumcarbonaat = CaCO2) wordtals CaO geschreven.

Aanvulling:de % analyse

• SiO2 66,79 %• Al2O3 7,35• CaO 15,13• MgO 7,25• FeO 0,08• K2O 1,22• Na2O 2,18

Totaal 100 %

De weergave van het daadwerkelijk gewicht van de oxides in het gestookte glazuur.

Aanvulling: (2) de % analyse

• Alle oxiden die in het glazuur een rol spelen worden nu wel weergegeven.

• De onderlinge verhouding wordt zichtbaar, waarbij je wel de verschillende onderlinge gewichten in je achterhoofd moet houden.

• Glazuren worden onderling vergelijkbaar !

• Zo valt in ons voorbeeld het relatief lage Al2O3 percentage op met vergelijkbare steengoed glazuren.

Seger formule

• Een glazuurformule is: De mix van oxides weergegeven overeenkomstig de onderlinge verhouding van het aantal verschillende molecuul typen.

• De (3) Seger formule is: dezelfde formule herberekend overeenkomst een vaste afspraak.– Het totaal van de groep smeltmiddelen is altijd 1– 3 groepen (smeltmiddelen, stabilisatoren,

glasvormer)

Aanvulling: de Seger formule

CaO 0,53 Al2O3 0,15 SiO2 2,28

MgO 0,37

K2O 0,03

Na2O 0,07

Vraag: Is dit de ideale weergave?

Of: Hebben we nu antwoord op vragen als:

Is de stooktemperatuur bekend, de kleur, het karakter (glanzend, dekkend, transparant, ….)?

Waar ligt dit glazuur t.o.v. het eutecticum?

Aanvulling: de Seger formule

• Het idee dat de Segerformule de beste weergave is van een glazuur is achterhaald.

• Er is geen absoluut verband tussen het SiO2 gehalte en de stooktemperatuur.

• Sommige oxiden bijv. B2O3 passen moeilijk in het systeem.

• De berekening suggereert dat alle oxiden volledig opgenomen zijn in de smelt en dat is vaak niet het geval.

• Maar de Segerformule is wel algemeen geaccepteerd, veel gebruikt en geeft veel informatie en vergelijkingspunten.

Aanvulling: smelten van grondstoffen

Celadon Blues, Robert Tichane

Aanvulling: er is nog meer mogelijk

• Er zijn nog meer manieren om glazuren weer te geven.

• Er zijn ook meer factoren die als vergelijkingspunt gebruikt worden.

• In willekeurige volgorde bijvoorbeeld:– Mol%, dichtste bolstapeling, verhouding

Al2O3 : SiO2, fasediagram,..

Even tussen door

• Chun (Jun) glazuur (ons voorbeeld)• Opaliserend blauw• Laag Al2O3, verhouding Al-Si 1:12, dik glazuren, over een ijzerslib of

temmoku, as met hoog silica (nuka).

De Computer: rekenwerk

• De rol van de computer is duidelijk als we kijken naar het rekenwerk :– Van recept naar formule– Van formule naar recept– Van % analyse naar recept– Recept wijzigen (recept > “formule” > recept)– Enz, enz,…..

• Maar ook Diverse variabelen– Al: Si verhouding– LOI (gloeiverlies), Uitz. Coef.– Totaal recept, kosten enz

De Computer: rekenwerk vervolg

Maar er zijn voorwaarden en wenselijkheden wil je de computer effectief inzetten.– Correcte analyses zijn noodzakelijk– Kan de leverancier die leveren? (eisen!)

– Grondstoffenlijst zelf wijzigen (database toegankelijk)

– Schakelen tussen diverse berekeningstypen– Werken met een referentie recept– Werken met grenswaarden en referentiepunten– Uitleg, theoretische informatie, naslagwerk

De Computer: meer dan rekenwerk

• Wat doen we met de overige gegevens van ons voorbeeld?– Notities stookwijze, toepassing, kleur, enz– Onderzoekgegevens en verwante

glazuren– Afbeeldingen– Grafische weergave en plaats t.a.v.

vergelijkbare glazuren

De Computer: meer dan rekenwerk

Stoneware Glazes, A Systematic Approach, Ian Currie

De Computer: meer dan rekenwerk

De Computer: meer dan rekenwerk

Oriental Glazes, Michael Bailey

Standaard beschrijving wenselijk ?

• Name and category - glaze name, type, range, and firing type

• Description - surface, transparency, color, etc.

• Recipe - glaze ingredients, additions, and variations

• Notes and comments - general comments, and a list of questions you can answer about the glaze, its use, and its history

• Dinoclay: GlazeBase Page: Glaze Submission Form

Programma’s

• CeramDat, David Hewitt• GlazeMaster, John Hesselberth• Insight, Tony Hanson• Matrix, Lawrence Ewing• Das Glazurenspiel• Glazechem• Hyperglaze (Mac)

• Glazecalculator (Freeware)

Boeken die hierbij aansluiten

• Glazes cone 6, Michael Bailey

• Oriental Glazes, Michael Bailey

• Revealing Glazes, Ian Currie

• Stoneware Glazes, A Systematic Approach, Ian Currie

• Mastering cone 6 Glazes, John Hesselberth and Ron Roy

Software

Demonstratie programma’s