De Omgekeerde Leerweg

the best of BOL en BBL

Erica Aalsma, De Leermeesters

4 oktober 2010

Vragen + antwoorden van tijdens de workshop

• Is de omgekeerde leerweg/hybride leeromgeving mogelijk in andere branches? Zoals zorg/welzijn of bouw? ja. Bij zorg/welzijn is een verwant voorbeeld de leerafdeling van Calibris, waarbij ll boventallig zijn; in de bouw wordt er door Hanzehogeschool ism Alfa college gewerkt aan opzetten van een ingenieursbureau vanuit school

• Hoeveel % BPV is er nog bij De Waterfabriek? Regulier gaat het om 20%, gezien praktijkkarakter van deze leeromgeving, is er nog 10% BPV extern.

• Welke rol speelt bedrijfsleven nog? Gastdocenten, expertise bij inrichten/opzetten leeromgeving, assessor bij proeve van bekwaamheid, afnemers/klanten.

• Om hoeveel ll gaat het in De Waterfabriek? Er is uiteindelijk ruimte voor 80 leerlingen van verschillende opleidingen en niveau’s

• Hoe is het met de financiering? Waterfabriek is gestart projectgeld/subsidie, maar grootste deel binnen reguliere onderwijs-financiële kaders

• Hoe zit het met kopieergedrag van cohort naar een volgend cohort? Gaat om productieproces dat moet worden gedraaid, dus kopiëren is niet mogelijk; daarnaast worden er steeds andere opdrachten gegeven.

Vragen + antwoorden van tijdens de workshop

• Hoe zit het met de nieuwe eisen rond taal & rekenen? De eisen zijn uiteengerafeld en zijn geïntegreerd met taken uit beroepsproces in de Waterfabriek. Af en toe, wanneer nodig en voor efficiency, wordt specifiek element eruit getild (bijvoorbeeld het schrijven van een brief).

• Welke rol speelt reflectie? In Waterfabriek speelt reflectie grote rol, om te expliciteren wat er wordt geleerd; er zijn sowieso de reguliere evaluaties e.d. als onderdeel van het beroepsproces, daarnaast wordt gewerkt een portfolio en beoordelingsgesprekken die gerelateerd worden aan uitvoering van beroepsproces.

• Welke rol spelen de kenniscentra? Verschillend per betrokken kenniscentrum, er zijn kenniscentra die actief meedenken.

• Hoe kun je met hybride leeromgeving aan het kwalificatiedossier voldoen? Dat kan zeker, ook in verschillende branches. Analyse van het kd, koppelen van alle onderdelen uit kd aan verschillende onderdelen van beroepsproces.

• Zijn ll ingeschreven bij BOL of BBL? BOL. • Hoe duurzaam is de leeromgeving? Verwachting is dat het ca. 5 jaar duurt om

een flexibele programma te ontwikkelen dat uiteraard wel up-to-date gehouden moet worden.

Uitgangspunt:

Een werkplek is de beste leerplek voor iemand die een beroep wil leren

De noodzaak

De wereld van het leren (onderwijs) en de wereld van het beroep (bedrijfsleven) zijn voor lerenden teveel gescheiden.

Het is een schijnbare tegenstelling:

• De logica van het werken (bedrijfsleven)– productie & zekerheid– omzet & winst– veiligheid & snelheid

lijkt zich niet te combineren met

• de logica van het leren (onderwijs)– speelruimte & vertraging– fouten kunnen maken & herstellen– transparantie & openheid

Diverse verschijningsvormen

De Omgekeerde Leerweg

De Omgekeerde Leerweg gaat uit van een verregaande integratie van leren en werken, waarbij een levensechte leerwerkomgeving ervoor zorgt dat leren uit het werk gehaald kan worden. De lerende ontwikkelt zich van handen via hart naar hoofd en vice versa.

• Leren in een levensechte beroepsomgeving: – met een levensecht product of dienst (realistische benadering)– onder voldoende prestatiedruk (bedrijfsmatige aanpak)

• Leren uit het werk halen i.p.v. leren in het werk stoppen• Leren in een leer-werk-gemeenschap• Leren gericht op ontwikkelen van vakbekwaamheid en beroepsidentiteit• Leren is gericht op het ontwikkelen en ontdekken van talent

Het ruggengraatmodel

Een hybride leeromgeving

• ‘Schoolse’ leerprocessen koppelen aan leerprocessen uit de beroepspraktijk en samenvoegen in een samenhangende leeomgeving

• Theorie volgt op praktijk en zijn in tijd en plaats dichter bij elkaar gebracht

• Reflectie op gedrag en vaardigheden leidt tot nieuwe kennis en inzichten

• Door middel van permanente kennispeiling ontwikkelen van body of knowledge

• De beroepspraktijk is altijd leidend: in aanpak, ordening, inhoud, etc.

• Landelijk project met

Drie dimensies:

De leeromgeving is opgebouwd volgens drie dimensies:• Uitvoeren van productie / dienstverlening (praktijk)

• Leerconcept gebaseerd op leren in de praktijk (leren)

• Een bedrijfsmatige aanpak (werken)

De leerrijkheid kenmerkt zich door het ontwerpen van voldoende schakering in werkzaamheden:

– Basiswerkzaamheden– Specialisatie, verdieping en ontwikkeling– Onderlinge verbanden

De doe-didactiek

• Van concreet naar abstract: wiskunde leren via het berekenen van de hoeveelheid pallets

• Van het geheel naar de delen: geïsoleerde schoolvakken zijn taboe, geen fragmentatie van het leerproces

• Een onlosmakelijke koppeling van nieuwe kennis aan bestaande kennis: telkens weer opnieuw beginnen bij wat je al weet

• Een niet-lineaire opbouw van de leerstof: het werk leidt de lerende naar nieuwe kennis en niet het curriculum of de methode van het boek

• Zichtbaar gedrag staat centraal: als uitgangspunt voor de verbinding met competenties

• Permanente aandacht voor reflectie op de ervaring: je leert door te vertellen wat je doet of hebt gedaan

Voorbeeld 1

• De Waterfabriek:Een hybride leerwerkomgeving

• met een levensecht product: een flesje water• waar echt gewerkt moet worden: prestatiedruk van 100.000 flesjes per jaar• waar ruimte is voor leren doordat vertraging in het werkproces wordt ingebouwd:

maximaal 2-3 dagen productietijd per week• waar leerlingen leren in de context van hun toekomstige beroepsomgeving: leerruimtes

in de fabriek• waar leerlingen opgeleid worden voor de kwalificaties van het beroepsonderwijs: operator

(basis en A), commericeel medewerker, marketingmedewerker• waar werkmeesters en leermeesters samen komen op de werkvloer: effectieve

begeleiding door perspectief vanuit leren en vanuit werken

Voorbeeld 2Samen Werkend Leren, werken en leren op niveau 2

Voorbeeld 3

Vijf bouwstenen voor begeleiding

1. Goed leermeesterschap is de basis– Veilig leerklimaat, heldere uitleg, goede dosering van leerstof, etc.

2. Integraal denken en werken vanuit beroepsperspectief– Niet denken van uit een schoolvak, maar vanuit de beroepseisen

3. Begeleidingsmethodieken voor werkend leren (de Bruin 2004)

– Modelling (voordoen/nadoen)

– Guiding (piketpaaltjes slaan, structureren)

– Scaffolding (in de steigers zetten van een taak)

– Coaching (de leerling zelf tot oplossingen laten komen)

– Monitoring (optreden als ‘extern’ oog)

4. Reflectie en differentiatie zijn de sleutels– Feedback & feedforward, aandacht voor de individuele leerling

5. Professioneel werkgedrag in een resultaatgerichte omgeving– Multidisciplinaire teams, de cultuur van het werk inbrengen

Hybride Leeromgevingen in het Beroepsonderwijs

Voor meer info:http://www.hetnieuweberoepsonderwijs.nl/profile/HybrideLeeromgevingen

Lectoraat Beroepsonderwijs

Script Factory