FMT Gezondheidszorg8

M E D I S C H E G A S S E N

Certificaat voor Maasstad Ziekenhuis

‘Het is ons ernst met kwaliteit en veiligheid’Onlangs kreeg het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam door Dräger het certificaat uitgereikt voor het conform NEN-EN-ISO 7396/1 laten installeren van het medische gassendis-tributiesysteem in het nieuw gebouwde ziekenhuis. “Naar buiten en naar binnen een markering van het belang dat wij als ziekenhuis hechten aan kwaliteit en veiligheid”, aldus ziekenhuisapotheker Henk Spijker.

Tijdens de ontwerpfase voor het toen nog

nieuw te bouwen Maasstad Ziekenhuis, was

de oude norm NEN-EN-ISO 737 nog van kracht.

Echter, bij aanvang van de bouwwerkzaamheden

had een aanscherping van deze norm plaats ge-

vonden (NEN-EN-ISO 7396/1). “Wij hebben

toen de risico-inventarisatie rond de technische

punten van deze medische installatie conform de

nieuwe norm uitgevoerd en naar aanleiding daar-

van enkele aanpassingen in het ontwerp gemaakt.

Zo werd voldaan aan de nieuwe norm”, vertelt

Spijker.

De eersten

De NEN-EN-ISO 7396/1 was de maatstaf gewor-

den voor leidingsystemen voor medische gas-

sen. “We konden de laatsten zijn die volgens de

norm 737 bouwden, maar we wilden de eersten

zijn die de nieuwe norm hanteerden”, verklaart

Spijker. Om de risicoanalyse vorm en inhoud te

geven, werd een commissie Medische Gassen in

het leven geroepen, waarin alle betrokkenen bij

medische gassen in het ziekenhuis vertegenwoor-

digd waren. “Samen met de mensen van Gebouw

& Techniek, Medische Instrumentatie en het

projectbureau Bouw, hebben we het hele traject

doorlopen en gekeken naar de risico’s van de af-

zonderlijke onderdelen. De nieuwbouw gaf ons

de kans het helemaal goed te regelen.”

Vragen die in de commissie aan de orde kwamen,

waren bijvoorbeeld: waar projecteer je de cen-

trale opslag? Volgens welk tracé leg je de leidin-

gen op het buitenterrein aan? “Niet op een plek

waar vrachtwagens overheen rijden, met het oog

op verzakking, wat weer tot lekkage kan leiden.

Dus hebben we de leidingen dicht langs het ge-

bouw gepland”, aldus Spijker. “En verder hebben

we de compartimentering van het gebouw en de

posities van de gasafsluiterkasten bepaald, in re-

latie met hoe afhankelijk afdelingen zijn van het

gas op dat punt in het gebouw. OK en IC zijn ui-

teraard hoogafhankelijk, daarna volgen bijvoor-

beeld de longafdeling, interventiekamers cardio-

logie en functieafdelingen. Bij verpleegafdelingen

is het meer een voorzorgsmaatregel.”

GassenDistributiesysteem

Belangrijk onderdeel van de nieuwbouw is het

gassendistributiesysteem. Bij de aanleg hiervan

koos het Maasstad Ziekenhuis voor de vertrouw-

de partners Linde en Dräger. Geen automatisme,

volgens Spijker: “In het offertetraject hebben we

de vraag breed uitgezet en gekeken naar het to-

taal. En toen kwamen we weer bij hen uit, het is

Door: WIlMA SCHrEIbEr; FoToGrAFIE D-pICS

Henk Spijker, ziekenhuisapotheker in het Maasstad Ziekenhuis (rechts) wordt gefeliciteerd en krijgt het cer-tificaat overhandigd door Theo Ypma, Manager business Unit Infrastructure projects bij Dräger.

FMT Gezondheidszorg 9

toch een sterke Duitse combinatie.” Een doorslag-

gevend argument was dat Dräger als enige instal-

lateur in Nederland beschikt over een gecertifi-

ceerd kwaliteitswaarborgsysteem om complete

gasdistributiesystemen te ontwerpen, samen te

stellen met eigen producten en te installeren en

op te leveren volgens de vigerende NEN-EN-ISO

7396/1.

“Appendages en de leidingen waardoor medische

gassen worden gedistribueerd, moeten voldoen

aan hoge eisen. Alle componenten voldoen aan

de criteria voor toepassing in een medisch gas-

sendistributiesysteem. Daar komt bij dat we stan-

daard voor alle onderdelen en het hele samenstel

van de installatie een risicoanalyse uitvoeren”,

vertelt Theo Ypma, Manager Business Unit In-

frastructure Projects binnen Dräger. “Nog niet

alle ziekenhuizen zijn doordrongen van het be-

lang van het naleven en implementeren van nor-

men en richtlijnen bij installaties van medische

gassendistributiesystemen. Het Maasstad Zieken-

huis is wat dat betreft vooruitstrevend geweest.

Dat onderstreept ook hoe belangrijk het is dat

de ziekenhuisapotheker bij het opstellen van het

plan van eisen vooraan staat.”

monitorinGsproGramma

Na de installatie nam het Maasstad Ziekenhuis

een extern bureau (Xendo) in de arm voor de

validatie/kwalificatie, om te controleren of alle

waarden overeenkwamen met de NEN-norm.

“Zij hebben alle meetrapporten van Dräger door-

gespit, daar kwamen wat restpuntjes uit om het

traject netjes af te ronden”, zegt Spijker. “We heb-

ben nu een fantastisch systeem dat voldoet aan

de normen.” Het beheer en onderhoud van het

gassendistributiesysteem heeft het Maasstad Zie-

kenhuis vanwege de zware verantwoordelijkheid

over meerdere schijven verdeeld. “Dräger kent de

installatie het beste en mag het onderhoud doen.

Daarnaast hebben we een monitoringsprogram-

ma waarbij jaarlijks controlemetingen uitgevoerd

worden om te zien of er gas van goede kwaliteit

uit de punten komt. Ook al is het systeem kort-

geleden geïnstalleerd, je wilt zeker weten dat het

goed is en het zag er allemaal keurig uit.”

overDracht aan De technische Dienst

De eerste missie van Spijker - van begin af aan

als commissie Medische Gassen bij de projector-

ganisatie (inkoop en selectie van de leveranciers

en de risico-inventarisatie) betrokken zijn - is ge-

slaagd. Dat stelt hem meteen voor een volgende

uitdaging: overdracht van een goed systeem vol-

gens NEN 7396 aan de toekomstige eigenaar, het

ziekenhuis en meer specifiek het personeel van de

technische dienst. “Alle installaties worden in één

keer opgeleverd: verwarming, luchtbehandeling,

gassendistributiesysteem, dat is een kritisch mo-

ment. De gebruikers moeten de installaties leren

kennen en leren denken op het nieuwe kwaliteits-

niveau.”

Met andere woorden, alleen het regelen van de

technische kant volstaat niet. Scholing en edu-

catie aan de gebruikerskant zijn eveneens essen-

tieel. “Een goed ontworpen en geïnstalleerd sys-

teem verdient goed opgeleide gebruikers, zodat

zij de gassen goed bij patiënten kunnen toepas-

sen. Daarom heeft het Maasstad Ziekenhuis een

e-learning module ontwikkeld zodat iedereen

- van technici tot brancardiers tot verpleegkun-

digen - het systeem leren kennen en er een be-

heerste omgeving ontstaat”, stelt Spijker. Kennis

van zaken is al van belang onder normale om-

standigheden, maar des te meer in geval van sys-

teemfalen of calamiteiten. “Het reguliere proces

is uitstekend te trainen. Een volgende stap is dat

het personeel in geval van een systeemfout goed

reageert. Weten waar de afsluiter zit, of, en zo ja

waar, er een branddeken bij de hand is. Mensen

moeten blind weten wat ze moeten doen in geval

van een calamiteit, anders wordt de calamiteit al-

leen maar groter.”

WaarborG

Omdat het beademingssysteem het altijd moet

doen in het ziekenhuis, eist de regelgeving dat het

ziekenhuis beschikt over een driebronnensysteem

voor zuurstof en beademing. “De opslagtank met

vloeibaar gas is bron 1, daar kunnen we drie we-

ken mee vooruit. Als die in geval van nood on-

voldoende capaciteit kan leveren, wordt deze taak

automatisch overgenomen door bron 2, een cilin-

derbatterij met een capaciteit voor drie dagen. En

in uiterste gevallen is er een derde bron met capa-

citeit voor 3 uur. Daarmee houd je het ziekenhuis

niet volledig in de lucht, maar kun je wel de lo-

pende operaties afmaken.” Het gassendistributie-

systeem van Dräger is overigens zo gebouwd dat

het systeem bij calamiteiten, zoals een brand in

de technische ruimte, nog een uur blijft werken.

Een ander belangrijk onderdeel binnen de ca-

lamiteitenorganisatie is de verdeling van de be-

voegdheden. Spijker illustreert dit aan de hand

van een actueel voorbeeld. “Neem de recente

brand in Moerdijk, waarbij een roetwolk met

verbrandingslucht opstijgt en zich verspreidt. Als

die over je ziekenhuis trekt, wie is dan bevoegd

om te zeggen: de compressor gaat uit en we scha-

kelen over op zuurstof? Pendels, afnamepunten,

afsluiterkasten: wie is bevoegd die te bedienen?”

Dergelijke calamiteiten versterken het bewustzijn

van het belang van kwaliteit binnen het Maasstad

Ziekenhuis, stelt Spijker. “Met het certificaat voor

ons gassendistributiesysteem dat we van Dräger

mochten ontvangen, tonen we naar binnen en

naar buiten aan dat het ons ernst is als het om

kwaliteit en veiligheid gaat. Die zijn in dit systeem

goed geregeld.”

Inmiddels heeft Dräger nog vier ziekenhuizen

weten te interesseren. “Een hoopvol teken dat zie-

kenhuizen meer en meer beseffen hoe belangrijk

het volgen en doorvoeren van normen en richt-

lijnen van installaties van medische gassendistri-

butiesystemen is. Het vormt een waarborg voor

de veiligheid van patiënt én organisatie”, besluit

Ypma.

n

Afsluiterkast van Dräger.