Op weg naar een dynamische economie?

Noordwijk, Flevum | Huis ter Duin

Paul Schnabel

18 september 2013

Helaas weinig positieve dynamiek in de economie

Bnp stagneert al jaren (600 miljard ipv 660 miljard)

Werkloosheid blijft stijgen (700.000), minder arbeidsplaatsen

Bevolking groeit nog, maar vergrijst ook

Structurele verwachting economische groei: tussen -1% en +1%

Laag consumentenvertrouwen, hoge politieke volatiliteit

Burger steeds meer vaste lasten en steeds minder vrij besteedbaar inkomen

Beste situatie: 65plus

Zekerheid van de aow en minder vaste lasten (hoger netto-inkomen)

1990 - 2010 : reële inkomensstijging van 26% (65-min 18%)

Minste armoede: 2011 3,3% (20-65 jr: 7,1%; kinderen 11,1%)

Meest vermogend: 3% miljonair (20-65 jr: 0,8%)

Meest gelukkig: 87% (65 – 74 jr)

‘Het beste pensioenstelsel van de wereld’, maar wel in de problemen

Totale levensverwachting stijgt sneller dan verwacht

Meer mensen worden oud en ook steeds ouder: 20% 65plus in 2020, 25% in 2040

De aow wordt te duur (nu 5,5% bnp)

De aow-en pensioenpremies kunnen niet verder blijven stijgen

Veilige beleggingen brengen te weinig op

Steeds meer ‘zelfstandigen zonder pensioen’

Vermogen, pensioen en zorg onhoudbaar gescheiden

Wat is er al veranderd?

Al eerder: overgang eindloon naar middelloon

Afschaffing vut/vroegpensioen

Verhoging aow-leeftijd - nog te versnellen

Achterwege blijven indexatie, eerste afstempelingen

Nog niet gerealiseerd: pensioenakkoord, zal dat wel realiseerbaar zijn?

Ontwikkelingen en mogelijke veranderingen

Eerste pijler: aow - later, niet lager; invoering premiebetaling 65plus; afschaffing begunstiging ouderen

Tweede pijler: aanvullend pensioen - minder opbouw, lagere premie; aftopping bij 100.000; minder verplicht(?); minder zeker; meer gedifferentieerde opbouw (hard/zacht)

Derde pijler: individuele regelingen - meer in aanvulling op tweede pijler; meer betaalbaar voor zzp-ers; meer standaardisatie en tegelijk ‘customizing’.

‘Vierde pijler’: investeer in eigen huis ipv in pensioen; inzet overwaarde voor inkomen cq zorg

‘Vijfde pijler’: langer blijven werken, ook na pensioen

De huizenmarkt

Nederland van sociaal huren naar individueel kopen

Bijzondere opdracht: grootste bevolkingsgroei EU en snelle huishoudensverdunning - in 100 jaar van 1,5 naar 7,5 miljoen woningen

Ineenstorting koophuizenmarkt, tekort particuliere huuraanbod

Ineenstorting bouw: van 100.000 naar 25.000 woningen per jaar

Hypothekenlast macro te hoog: 650 miljard

‘1 miljoen huizen onder water’

Hoe staan we er verder voor?

Global competitiveness report: nr. 8; World happiness report: nr. 4; World misery index: nr. 1

Bnp per capita: EU nr. 5

Export: EU nr. 2, wereld nr. 7

Bnp totaal: wereld nr. 17

Arbeidsparticipatie: EU top drie (dalend)

Grote vraag: waar moet de dynamiek in de economie vandaan komen?

Export - al aanzienlijk overschot

Investeringen/consumptie - aanzienlijk tekort

Innovatie - nr. 10 in de wereld

Goedkoper werken - moeilijk door hoge sociale lasten

Combinatie van goed opleidingsniveau, arbeidsrust, hoge kwaliteit, snelle levering, innovatief werken, aantrekkelijke prijsstelling, gezochte goederen en diensten.

Op weg naar een dynamische economie?

Paul Schnabel | 18 september 2013