EE

NG

ID

S

RI

KZ

AA

L

HE

EL

NE

DE

RL

AN

D

UI

TG

EV

ER

IJ

D

E

AR

BE

ID

ER

SP

ER

SN

AJ

AA

R

20

09

G I D S

Over Nederland zijn vele reis-gidsen geschreven. Geen enkelevan deze gidsen kan zich echterook maar in de verte meten methet boek dat Rik Zaal dit najaarpubliceert. Een boek in twee de-len waarvoor de term ‘reisgids’een hopeloos understatement is.Rik Zaal reisde stad en land af enwat bleek: Nederland is veel gro-ter dan we dachten, groter nogdan Spanje waarover hij eerdereen veelgeprezen gids publi-

ceerde. Zaal windt er geen doek-jes om, hij wijst ons bevlogen,eerlijk en hoogstpersoonlijk deweg in het landschap, de archi-tectuur en de geschiedenis vanNederland. Hij opent daarbij eenschat aan wetenswaardighedenen nieuwe perspectieven. Opgrond van eigen ervaring geeft hijadviezen voor logeer- en eet-adressen. Heel Nederland biedt een monu-mentaal en adembenemend

panorama op alles wat Nederlandmooi, vreemd en bijzondermaakt. Een standaardwerk kort-om dat elke Nederlander naastde Bosatlas zou moeten bezitten.En zeker in een tijd waarin bijna 3 miljoen Nederlanders op vakantie in eigen land gaan. Wiemet Rik Zaal meereist, te voet,per fiets, trein, auto of vanuit deluie stoel, staat een bijzonderetrip te wachten. Voor iedereen die dacht Nederland te kennen!

V A N N E D E R L A N D

D E O M V A N G R I J K S T E

Geïllustreerd

Omslag: Nico Richter

Formaat: 14 x 23 cm

Omvang: 2 x 608 blz.

Prijs paperback met flappen

(2 delen in pakket)

€ 69,95 (o.v.)

Verschijnt oktober

nur 320, 510

isbn 978 90 295 7200 2

9 789029 572002

ISBN 90-295-7200-0

• advertenties in tijdschriften en de landelijke dagbladen

• interviews op radio en tv

• optreden op Manuscripta

• boekhandelstournee

• presentatie van het boek in de 12 provincies

• affiche/blow-ups voor de boekhandel

• interactieve website met o.a. een ‘making of ’ van het boek

• prijsvraag

• voorproefje voor in de boekhandel

P R O M O T I E

• U hebt in uw benadering het midden

gevonden tussen historische feiten,

attracties die ertoe doen, culinaire in-

grediënten, reisbeschrijvingen, persoon-

lijke inzichten en wat dies meer zij. […]

Chapeau, derhalve. – Wim Bosch

• Mijn favoriete Spanje-gids, onmisbaar

voor wie achter de Pyreneeën thuis wil

raken. – Frénk van der Linden

• Ik zit met volle teugen te genieten van

uw boek over Spanje dat ik onlangs

cadeau kreeg. Het is zeer informatief,

‘gezellig’ om te lezen in bed, soms bijna

spannend… En ik zie het allemaal

gewoon voor me hoewel ik op de meeste

plekken nooit ben geweest en misschien

nooit kom. – Eugene Roorda

• Vorige maand hebben we een tour door

Andalusië gemaakt, waarbij we erg veel

hebben gehad aan de reisgids Spanje van

Rik Zaal. […] Volgens mij vult de gids de

leemte tussen de Lonely Planets, Rough

Guides, Trotters en andere reisgidsen.

– Cees de Kramer

• Een mooie gids, ik heb hem uitgeleend

en tot mijn spijt nooit teruggekregen.

– Hanneke Groenteman

• De omvangrijkste en meest persoonlijke gids over Nederland ooit geschreven.

• Focus op landschap, architectuur, geschiedenis, volksaard en culinaire tips.

• Prachtige fullcoloureditie: twee delen in één luxepakket.

• Gaat nog een stap verder dan Spanje, waarvan meer dan 15.000 exemplaren zijn verkocht.

• 2,7 miljoen Nederlanders gaan dit jaar op vakantie in eigen land.

• Voor Belgen is Nederland een vakantieland bij uitstek.

L E Z E R S O V E R S P A N J E

Rik Zaal verraste heel Nederland een

aantal jaren geleden met zijn lijvige en

persoonlijke reisgids over Spanje. De

superlatieven waren niet aan te slepen.

Kennelijk heeft hij de smaak te pakken,

want we staan aan de vooravond van

de verschijning van zijn volgende

megaproject: Heel Nederland. Een reis-

gids zó omvangrijk dat hij in twee delen

verschijnt, verpakt in een wikkel. In ge-

sprek met een verwoed reiziger, maar

zéker geen toerist.

We kennen van jou Spanje. Een

reisgids. Waarom nu Heel Nederland?

Spanje was een succes en mijn uitgever

vroeg me: is er nog een land dat je

goed genoeg kent om op die

persoonlijke manier over te schrijven?

Dat was eigenlijk alleen Nederland.

Bovendien kende ik geen enkele gids

over Nederland die in dezelfde stijl als

Spanje was geschreven. Dat was voor

mij al reden genoeg om weer zo’n gids

te willen schrijven. En gaandeweg

bleek: Nederland is zeer de moeite

waard om op deze manier beschreven

te worden.

Heel Nederland is de omvangrijkste

gids ooit over Nederland geschreven.

Hoe lang heb je hier aan gewerkt?

Op basis van Spanje dacht ik in twee-

enhalf à drie jaar klaar te zijn. Maar ik

ontdekte steeds meer in eigen land. Ik

dacht als insider een aardige gids te

schrijven voor iedereen die ook denkt

insider te zijn. Maar ik bleek zelf veel

minder insider dan ik had gedacht. Ik

ben er vijf jaar mee bezig geweest.

Er valt dus voor Nederlanders nog veel

te ontdekken in Heel Nederland, net

als voor jou?

Ja dat geloof ik zeker. Daarom is het

ook zo’n omvangrijk boek geworden.

Nederland is landschappelijk gezien

opmerkelijk divers voor een klein land,

en heeft bovendien veel interessante

geschiedenis. Waar ik die geschiedenis

tegenkom en deze het vermelden

waard is doe ik dat, zodat de gids ook

een tamelijk compleet historisch beeld

schetst van Nederland. Daarnaast pro-

beer ik, net als in de Spanjegids, de

reiziger niet alleen de hoogtepunten of

bezienswaardigheden van steden,

regio’s of dorpen aan te bieden, maar

ook een meer algemene typering of

analyse te geven van een stad of streek.

De gids heeft op die manier meer

diepgang dan de meeste reisgidsen.

Je besteedt aandacht aan een diversi-

teit van onderwerpen in Heel Neder-

land. Kun je wat voorbeelden noemen?

Nederland kent waanzinnig veel mooie

stadjes. Die zijn soms ook wat suf en

saai, maar móói! Neem Willemstad,

Elburg, Naarden. En qua moderne

architectuur schrijf ik niet alleen over

bekende hoogtepunten als de Van

Nellefabriek en het sanatorium

Zonnestraal, maar ook over minder

bekende als de gereformeerde kerk in

Andijk, het magnum opus van Egbert

Reitsma, wie kent die? En de water-

toren in Schimmert. Of de hefbrug in

Waddinxveen, een prachtig bouwsel uit

de jaren twintig.

Waar ik ook erg van genoten heb, is het

wandelen in oude veenlandschappen.

Merkwaardig moerassig, met plantjes

en verstilde natuur. En verrotte berken-

stammen, daar ben ik om de een of

andere reden dol op. Of het landschap

in het noorden van Groningen. Dat is

overweldigend: daar is de horizon op

zijn laagst, er is alleen maar lucht.

Maar ook het oosten van Zeeuws-

Vlaanderen is erg mooi. Van die prach-

tige dijken met rijen populieren…

Als je eet- en drinkadvies van me wilt:

buiten de grote steden is er pas

’s avonds iets te eten en te drinken.

Overdag kun je bij een tankstation te-

recht voor een kop koffie, maar verder?

Tijdens het toeristenseizoen is dat

overigens wel beter. Opvallend in

Nederland is: vlak onder het topseg-

ment restaurants eet en drink je duur

én slecht. Ga buiten de grote steden

nóóit zomaar ergens naar binnen. Je

hebt echt goede tips nodig.

Verder kent ons land bijzondere resten

uit de geschiedenis. Er is bijvoorbeeld

nog militair erfgoed uit de Koude Oor-

log. Ik vermeld in het boek drie lucht-

wachttorens, een in Friesland, een in

Groningen en een in Limburg. Van die

tochtige betonnen bouwsels. In de

I N T E R V I E W M E T R I K Z A A L D O O R R E M C O V O L K E R S

jaren vijftig waren er wel honderd van

in Nederland. Daarop hebben duizen-

den mannen als vrijwilliger úren staan

turen of er een Russisch vliegtuig

onder de radar door ons land binnen-

viel. Ha!

Is Heel Nederland een toeristische

gids? Of een gids voor de reiziger?

Reiziger is een beter begrip voor wie

met deze gids op pad gaat. Een toerist

weet wat hij wil. Een reiziger gaat op

onderzoek, die gaat de hoek om, er-

gens ánders kijken. Een toerist houdt

vakantie, maar een reiziger is nieuws-

gierig.

Je staat bekend om je persoonlijke

manier van schrijven. Je neemt de

reiziger bij de hand door Heel Neder-

land. Waarom kies je voor die persoon-

lijke aanpak en niet voor objectieve

beschrijvingen?

Het zou saai zijn voor mij als schrijver,

maar ook om te lezen. De gebruiker

van de gids moet het gevoel hebben ‘in

gesprek’ te gaan met mij. Delen we el-

kaars mening? Sommige gebouwen

uit de jaren vijftig en zestig waardeer ik

zeer, anderen zullen het betonnen on-

dingen vinden.

Een reisgids over Heel Nederland

schrijven is riskant: je kunt in clichés

vervallen. Dagje zeilen op de Friese

meren, vlaai eten in Limburg. Hoe

voorkom je dat?

Alleen als er echt iets over een gebaand

pad viel te vertellen deed ik dat. Het

merendeel van mijn lezers zal de

toeristische attracties waarschijnlijk

toch overslaan, net als ik. Wat mooi is:

Museum Beelden aan Zee in Scheve-

ningen, verder kun je met een bocht

om die badplaats heen. Hoewel: er zijn

twee viscafetaria’s die ik adviseer. Wil

je naar de Keukenhof? Ga liever naar

de bloeiende bollenvelden in Anna

Paulowna. Véél mooier!

Op welke manier heb jij Heel Neder-

land ontdekt? Met de auto? Wande-

lend? Op de fiets?

Overal waar ik over schrijf heb ik ook

verbleven. Als ik schrijf over een stad

heb ik er gelogeerd, als ik schrijf over

een regio heb ik er gereisd. Ik heb wel

de auto gebruikt, maar het liefst doe ik

alles met de trein. Ik heb ook veel ge-

wandeld en gefietst; ik ben een groot

fan van de trein en de ov-fiets.

Je woont in Amsterdam, maar is er één

plekje in Heel Nederland waarvoor je je

woonplaats zou kunnen verruilen?

Het mooiste van het mooiste bestaat

niet... Er zijn minstens 87 mooiste

plekjes. Maar als ik moet kiezen: het

noorden van Groningen, het randje van

Nederland. Door de lage horizon en de

weinige bewoning lijkt het er zo leeg

dat je een ongelooflijk gevoel van ruim-

te krijgt. In Nederland zijn de luchten

toch het allermooist? Daar zijn ze het

allergrootst. Maar ook Twente kent een

unieke natuur. En de Achterhoek is ook

heel erg mooi. En... Zie je wel, ik kan

niet kiezen.

Fo

to

: M

er

lijn

Do

om

er

nik