> <

NIEUWSBRIEF #96FEBRUARI 2009 JAARGANG 20

INHOUD01 BOOOSTING

THEMA 2009

AANKONDIGING02 MATERIALISE03 THE WALL

NIEUWS05 BOUWWERELD

AWARD08 OPROEP!09 BETONBALLON

VERSLAG05 C2C - TU/E06 BIO-BASED -

MATERIALEN13 RABOBANK

WESTLAND

IN DE PRIJZEN07 BAYARDS 11 MEI A+S

BRS12 CPZ

BOOOK14 IMAGINE #1-#2

08 ANTWOORDKAART

15 AANGESLOTENEN16 AGENDA

COLOFONBESTUUR

booosting

01

booosting THEMA 2009 Er zal nog heel veel geïnnoveerd moeten worden om ditte bereiken. Een pleidooi voor natuurlijk ventileren,verlichten, koelen en verwarmen is al waarneembaar.Bouwen met zoveel mogelijk natuurlijke materialenzonder uitstoot van schadelijke emissies. Het moet100% Cradle to Cradle, CO2neutraal en zonder gebruikvan eindige energiebronnen. Het bestuur onderkent dat bouwinnovatie mensenwerkis. Persoonlijke eigenschappen als enthousiasme, ge-drevenheid, volharding en lef om risico’s te nemen, zijnde belangrijkste succesfactoren voor vernieuwing.Volwaardige samenwerking tussen de verschillendedisciplines en partijen is voor grote innovaties eveneensnoodzakelijk. Booosting aangeslotenen hebben dezekenmerken, zij durven ‘natuurlijk’ met elkaar te inno-veren. Samen met hen zullen het Booosting bestuur ensecretariaat dit jaar wederom veel activiteiten initiërenom de uitdagende omslag in de bouw naar ‘MoreNature Inside’ te ontplooien. Atto Harsta, voorzitter

Om samen een vernieuwende, toekomstgerichte architectuur te kunnenrealiseren, richten wij ons dit jaar op architectuur:> die de slimheid van de natuur benut, incl. 20 miljoen jaar evolutie> waarbij de mens weer centraal staat> die integraal is benaderd en van binnenuit ontworpen is> met een zielDe bouw moet de komende twintig jaar een enorme verandering ondergaan.Als grootverbruiker van fossiele energie, mega-afvalproducent en CO2 uitstoot-kampioen moet zij zich omvormen tot een bedrijfstak die bouwwerken eneen gebouwde omgeving realiseert die in evenwicht zijn met mens en natuur.Zonder de natuur uit te putten of er blijvende schade aan toe te brengen.

HET BOOOSTINGTHEMA VAN 2009 IS MORE NATURE INSIDE

RAPID PROTOTYPING EN HIGHTECH. DAT ZIJN DE SLEUTELWOORDEN OP24 MAART, ALS BOOOSTING EEN NIEUWE BV, BRANCHEVREEMDE-ACTIVITEITORGANISEERT BIJ MATERIALISE IN LEUVEN.Materialise, Europees marktleider in Rapid Prototyping, is gespecialiseerdin 3D printing. Zij maken bijvoorbeeld prototypes door middel van additievetechnologieën zoals stereolithographie, Laser Sintering, Fused DepositionModelling en Z Corp, waarbij een plastic 3D-model laag voor laag wordt op-gebouwd. De focus van Materialise is breed: automotive industrie, mode,kunst, cosmetica, medische en tandheelkundige markt. Voor de design eninterieurarchitectuurmarkt produceerden zij een aantal, veel gepubliceerdeobjecten. Materialise is sterk in het maken van unieke producten. Bijvoorbeeld voornon-standard architectuur, zoals een vrijgebogen gevel waarvan alle compo-nenten verschillend zijn. Maar ook voor objecten als kledingstukken,schoenen, sieraden en lampen. Deze zijn geheel afgestemd op de specifiekewensen van de klant: Mass Customisation en Massclusivity.

One Shot, het stoeltje >. Door Laser Sintering is het stoeltje als assembly inéén geheel uit het materiaal nylon (PA) gebouwd. Het printen maakt nieuwe detaillering mogelijk, met andere verbindingen.In dit geval scharnierende en schuivende verbindingen. De objecten zijngeprint als samenstel van delen en behoeven dus geen assemblage meer. B-pillar is de ongeveer 1,4 m hoge B-stijl tussen voor- en achter zijdeur vaneen auto. Deze is stereolithografisch gemaakt op de Mammoet machine endaarna elektrolyties rondom voorzien van een laag koper-nikkel. Ditresulteerde in een metaalachtige, de stijfheid verhogende afwerking.

J

>

AANKONDIGING VAN BOOOSTING BRANCHEVREEMD 3D

PRINTEN BIJ MATERIALISE IN LEUVEN (BELGIE)

OP DINSDAG 24 MAART 2009 VAN 9:30 - 18:30

booosting AANKONDIGING 24 03 09

VRIJE VORMGEVING IN DEARCHITECTUUR WORDT> REALITEIT

02>Printen maakt een geheel andere pro-filering, opbouw en assemblage vande stijl mogelijk. Nu wordt die nogsamengesteld uit vervormde platen.

Vormgevers zijn geboeid door demogelijkheden die de nieuwe tech-nieken bieden. Vrije vormgeving wordtrealiteit! Eindeloze combinaties vantechniek en kunst onder handbereik.De techniek en ondersteunende soft-ware leiden tot nieuwe bouwele-menten. Te denken valt aan:

> het visueel en constructiefvloeiend in elkaar overlopen vanwand en vloer;

> het integreren van verschillendefuncties: constructie, isolatie,ventilatie of daglichttoetreding,door bijvoorbeeld in een ademendgevelelement kleine mechaniekjesmee te printen.

> ‘graded materials’. Door desamenstelling in de deeltjes/laagjes te variëren, worden demateriaaleigenschappen afgestemdop wat in het component op dieplek benodigd is.

> Sterkte (bros verlopend naar elas-tisch), isolerend of licht van gewicht (lees: hol).

..

% ONE SHOT

Langs de A2, bij Leidsche Rijn, nadert het langste gebouw van Europa haarvoltooiing. Hoog tijd voor Booosting om op visite te gaan bij project-ontwikkelaar Burgfonds en aannemer Van Wijnen. Het project heet ‘TheWall’, maar deze naam wekt onvoldoende verwachting. The Wall bevat eengrootschalig winkel- en bedrijvencentrum en heeft een dubbelfunctie alsgeluidswal voor de achterliggende woonwijk. Ook aan de passerende auto-mobilist is gedacht. Wanneer deze met 100 km/u voorbij raast, ziet hij of zijin 28,8 seconden een markante in drie dimensies vormgegeven rode sculp-tuur aan zich voorbij trekken: 4D architectuur dus. Een geschubde (of tochgladde?) slang, met kop en staart en een uit 1200 verschillende bottenbestaand skelet.Architect Fons Verheijen voorspelde in 2002: ‘Na eenavant-gardistische pioniersfase zullen de onregelmatiggekromde vormen behoren tot het normale tot dearchitect ter beschikking staande vocabulaire’. We latenhem anno 2009 aan het woord en vragen ons af hoe 03>booosting AANKONDIGING 21 04 09> raamkozijnen met variërende

doorsneden en complex van vorm> nieuwe onderdelen in een enorme

range aan bouwproducten, diebijv. de assemblage of montagevereenvoudigen maquettes

Materialise is in 1990 opgericht i.s.m.de Universiteit van Leuven.

? www.materialise.com.

09:30 Check-in GHG Rotterdam10:00 Vertrek 12:00 Aankomst 12:15 Introductie + lunch

Karel Vollers, architect/docent TUD Bouwkunde/secretaris Booosting

12:45 3D Printing technieken bieden nieuwe ontwerpmogelijkheden Hans Vandezande, accountmanager Materialise

14:00 Rondleiding 15:30 Tegenlezing 15:45 Discussie16:00 Borrel16:30 Vertrek 18:30 Aankomst GHG Rotterdam

Gezamenlijk busvervoer voor maximaal 50 personen.Vertrek- en aankomstpunt: Groothandelsgebouw Conradstraat Rotterdam, naast Parkeergarage P1.Kosten: € 50 p.p. (vervoer met versnapering, lunch + borrel)U bent van harte welkom! Inschrijven via de antwoordkaart op pagina 12 vandeze nieuwsbrief of via info@booosting.nl.

<

WALL MART OFWALL ART?

AANKONDIGING VAN HET PROJECTBEZOEK THE WALL OP

DINSDAG 21 APRIL 2009 VAN 14.30 TOT 18.30 UUR TE

UTRECHT

Architectuur

in 4D

p r o g r a m m a

anderen hier over denken. Producent Oskomera vertelt hoe zij de computer-beelden vertaalt naar de maakbare werkelijkheid van beton, staal en glas enbeheersing van maatvoering. Zoontjens Beton toont de product- en proces-innovaties die voor het eerst zijn toegepast in dit grootste parkeerdak vanEuropa. Jan Brouwer, voormalig Rijksadviseur Infrastructuur, is gevraagd omde tegenlezing te verzorgen. Met deze kritische-maar-met-een-knipoog visiewordt de slotdiscussie ingeluid.

Kortom, het belooft weer een interessante ontmoeting te worden tussenontwerpers, adviseurs en producenten.U bent van harte welkom! Inschrijven via de antwoordkaart op pagina 08 vandeze nieuwsbrief of info@booosting.nl.

14:30 Ontvangst15:00 Welkomstwoord: Esther Hebly, algemeen bestuurslid Booosting15:10 Lezing 1: Fons Verheijen, VVKH architecten15:30 Lezing 2: Antonello Lípori, Oskomera Group15:50 Lezing 3: Paul Heerkens, Zoontjens Beton16:10 Rondleiding17:10 Tegenlezing: Jan Brouwer, vm. Rijksadviseur Infrastructuur17:25 Discussie17:45 Borrel tot 18:30

p r o g r a m m a

<04>THEWALL

Architectuurin4D

�

Jouke Post, hoogleraar Bouwtechnisch Ontwerpen (TU/e Bouwkunde)organiseerde op 4 december 2008 een 2e Cradle to Cradle workshop.Hij stelt vast dat veel beleidsmakers bij overheden en bouwprofessionalsgraag aan de slag willen volgens de C2C-principes. Ze weten echter niet hoeze deze visie kunnen uitwerken tot concrete daden. Dat is koren op de molenvan een technologisch onderzoeksinstituut als de TU/e.

Het woord was aan ‘het bedrijfsleven’, er werd gediscussieerd over drieschaalniveau’s waarbinnen je C2C-concepten zou kunnen ontwikkelen:gebied, gebouw en vastgoed. Met als doel een aantal onderzoeksvragen voorde korte en de lange termijn te formuleren. Enkele vragen waar studenten en onderzoekers mee vooruit kunnen: > Als je een optimale uitwisseling van energie, rest- en grondstoffen wilt

bereiken, welke invloed heeft dat op de ruimtelijke ordening?> Hoe verhoudt zich de C2C prestatie van materialen tot de C2C prestatie

van het gehele gebouw? > Hoe kan C2C aantrekkelijker worden gemaakt voor de belegger?

?Meedoen e/o info over innovatievouchers? Jouke Post: j.m.post@bwk.tue.nl.

Booosting houdt u op de hoogte van deze samenwerking tussen de TechnischeUniversiteiten en het bedrijfsleven.

Esther Hebly, algemeen bestuurslid

< <05

VERSLAG VAN DE WORKSHOP CRADLE TO CRADLE,

4 DECEMBER 2008, TU/E

booosting VERSLAG 04 12 08

HET VAKBLAD BOUWWERELD ORGANISEERT DIT JAAR VOOR HET EERST DEBOUWWERELD BOUWTECHNIEK AWARD 2009.

Bouwwereld Bouwtechniek Award 2009 wordt toegekend aan een gebouw(B&U) waarin een inventieve oplossing is toegepast voor een complexbouwtechnisch probleem of waarvoor een slim detail is ontworpen of waarsprake is van een inventieve en/of originele materiaaltoepassingen. 32 Bouwkundigen hebben inmiddels een project ingestuurd. Het meestbijzondere bouwkundig detail wordt beloond met een vijfdaagse reis naarDubai voor twee personen.

De jury heeft - weer - een hoog Booosting gehalte:> Peter de Winter (voorzitter), hoofdredacteur Bouwwereld> Anke van Hal,

hoogleraar Sustainable Building and Housing, Nyenrode en TU Delft> Frans van Herwijnen, hoogleraar TU/e Bouwkunde, directeur ABT> Jan Brouwer, voormalig Rijksadviseur Infrastructuur> Jan Vambersky, directeur Corsmit R.I.> Ronald Schleurholts, partner architectenbureau Cepezed

Wordt vervolgd!

?www.bouwtechniekaward.nl

booosting NIEUWS

TU/E+BEDRIJFSLEVENGAAN C2C

Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR) heeft in 2008 eenprogrammavoorstel met subsidieaanvraag ingediend bij het MinisterieLandbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) voor de ontwikkeling van Bio-Based Materialen. Dit zijn zogenaamde hernieuwbare materialen gebaseerdop landbouwgewassen en hout.

De Delftse faculteit Industrieel Ontwerpen (TUD IO) is hierbij betrokkenvanwege haar expertise op het gebeid van eco-effectief toepassen van Bio-Based materialen bij productontwikkeling en ‘bio-molding’. Dit is hetontwikkelen van optimale productfabricage met bio-based kunststoffen doorspuitgieten.

Op uitnodiging van TUD IO organiseerde Booosting op 16 december 2008een kennisoverdrachtsessie over de kansen voor Bio-Based plastics in debouw. Gezamenlijk verkenden vijftien aangeslotenen hoe, met eengeïntegreerde en sectoroverstijgende ontwerpaanpak, het scala van bio-based plastics kan worden uitgebreid. De bijeenkomst leverde als inzicht opdat het aantal beschikbare materialen nog heel beperkt is en vooral wordttoegepast in de verpakkingsindustrie.

De ontwikkelingen gaan echter heel snel en opschaling naar grotere product-toepassingen komen daarmee in zicht. De esthetisch of architectonischonderscheidende aspecten van deze materialen zijn nog minimaal en

VERSLAG VAN DE KENNISOVERDRACHTSESSIE BIO-BASED

MATERIALEN OP 16 DECEMBER 2008,

TU DELFT/INDUSTRIEEL ONTWERPEN

booosting VERSLAG 16 12 08

KENNISOVERDRACHTSESSIE BIO-BASEDMATERIALEN

kunnen o.a. door de bijdragen die de Booosting aangeslotenen deze avondhebben geleverd, worden verbeterd. De vooruitzichten voor 100% Bio-Basedcomposieten lijken heel gunstig, eind 2009 worden de eerste samplesverwacht. De bouw is hiervoor een zeer interessante doelmarkt.

In maart 2009 is bekend of aan WUR subsidie wordt verstrekt voor deel-name aan dit vijfjarige programma . Wij houden u op de hoogte.

Atto Harsta, voorzitter

?Voor meer informatie over deinhoud van het programma:TUD IORolf KosterT 015 2785977E R.P.Koster@tudelft.nl

06<

% NPSP COMPOSIETEN PRODUCEERT

IN OPDRACHT VAN STAATSBOSBEHEER

WASTAFELS VAN COMPOSIETEN, DIE

ZIJN VERSTERKT MET NATUURLIJKE

HENNEPVEZELS

>

BAYARDS WINTEUROPESE ALUMINIUM AWARD 2008

BAYARDS ALUMINIUM CONSTRUCTIES UIT NIEUW-LEKKERLAND HEEFT DEEUROPESE ALUMINIUM AWARD 2008 IN DE CATEGORIE INDUSTRIALPRODUCTS - BUILDING AND CONSTRUCTION - GEWONNEN, MET BIJZONDEREVLUCHTTRAPPEN AAN EEN ITALIAANS GEBOUW.

Voor het nieuwe conferentiecentrum Palariccione in Riccione (Italië) is eenaluminium systeem ontwikkeld van extrusieprofielen. De trap is 2,5 meterbreed, de trappen hebben een overspanning van ca 8 meter. Er zijn totaal66 trappen, 1100 meter leuning, 1050 treden en 36 platforms. De vloer-belasting is 5kN/m2. Alle vrijstaande trappen bevinden zich aan de buitenzijde van het pand envormen een markant onderdeel van het gebouw.

De Europese Aluminium Award is een initiatief van het NederlandseAluminium Centrum. Voor deze zesde editie is een bredere basis verkregendoor de steun van de Europese Aluminium Associatie (EAA), de GDA - deDuitse brancheorganisatie - en Aluminium 2008, de grootste vakbeurs ophet gebied van aluminium ter wereld. Daarnaast verbonden de toonaan-gevende concerns Alcan, Alcoa,Hydro en Novelis als hoofdsponsorhun naam aan de competitie.

Deze competitie voor IndustrialDesign & Engineering wordt elketwee jaar gehouden. De volgendeeditie is in 2010.

Van harte proficiat! 07<booosting IN DE PRIJZEN ?

Bayards Aluminium ConstructiesDick de KluijverT 0184 683000E dick.dekluijver@bayards.nl

www.bayards.nlwww.aluminium-award.euwww.palariccione.com

>

Boo

ostin

g

post

bus

386

300

0 A

J Rot

terd

am

an

two

ord

ka

artPOSTZEGEL

NAAM

BEDRIJF

ADRES

POSTCODE

WOONPLAATS

TELEFOON

E-MAIL

Gaa

t op

din

sdag

24

maa

rt m

ee n

aar

Boo

ostin

g B

ranc

hevr

eem

d bi

jM

ater

ialis

e in

Leu

ven

(B)

van

9.30

tot

18.

30 u

ur m

et

per

sone

n.

Zie

pag

ina

02-0

3 va

n de

ze n

ieuw

sbrie

f

Kom

t op

din

sdag

21

apri

l naa

r he

t pr

ojec

tbez

oek

The

Wal

l in

Utr

echt

van

14.3

0 t

ot 1

8.30

uur

met

p

erso

nen.

Zie

pag

ina

03-0

4 va

n de

ze n

ieuw

sbrie

f

Is g

eïnt

eres

seer

d in

het

aan

slui

ten

bij B

ooos

ting

en o

ntva

ngt

hier

over

gra

ag in

form

atie

.

Bes

telt

het

Boo

ostin

g bo

ook

met

o.a

. een

ver

slag

van

het

sym

posi

umB

ooos

ting

20 ja

ar v

ooru

it! (

€12

,50

)

<

HET SUCCES VAN DE PUBLICATIE ‘INNOVATIEIN ENERGIE’ LEIDT TOT EEN 2e EDITIE OVERINNOVATIEVE ENERGIETECHNIEKEN VOORDE WONINGBOUW.

Auteur Freek den Dulk van ontwerp- enadviesbureau Piode verzoekt alle aange-slotenen van Booosting hem te informerenover ontwikkelingen van nieuwe technieken. Het gaat om technieken dieonlangs op de markt zijn verschenen en een kennissteuntje nodig hebbenof om technieken die binnenkort zullen verschijnen. Uw informatie kan in depublicatie worden opgenomen.

In deel 2 wordt een overzicht gegeven van bouwkundige en installatie-technische oplossingen die het energiegebruik in nieuwe- of bestaandewoningen significant verminderen of hiervoor de voorwaarden scheppen. In het eerste deel kunt u zien hoe één en ander is opgezet. ‘Innovatie in Energie’ deel 1 is te downloaden via: > www.senternovem.nl/duurzameenergie/publicaties of > www.postbus51.nl/

De publicaties zijn bedoeld voor ontwerpers, opdrachtgevers, bouwers eninstallateurs in de woningbouwsector.

?Piode - ontwerp- en adviesbureau BNAFreek den DullkT 033 4631176E info@piode.nl 08<booosting OPROEP!

�

INNOVATIEIN ENERGIE

EIND OKTOBER 2008 IS OP DE CAMPUS VAN DE TU EINDHOVEN EEN EERSTEPROTOTYPE GEBOUWD VAN DE ZOGENAAMDE BETONBALLON, WAARBIJ EENBALLON ALS BEKISTING IS TOEGEPAST.

Het gaat hierbij om een duurzame bouwmethode om gewelven of schalenin situ te fabriceren. De methode is bedacht door Rob van Hove, directeurvan BB-Con bv in Vught, die het concept nu op de markt brengt. Op eenvoorgevormde ballon van PVC gecoat polyesterweefsel wordt eerst eendunne laag spuitbeton aangebracht, die zich op de ballon vastzet. Daarnawordt de schaal laagsgewijs opgebouwd. Afhankelijk van de afmetingen vande schaal varieert de dikte van 60 mm in de top tot ongeveer 200 mm aande voet. Door te werken met hoogwaardige beton met versnellers, plastifi-ceerders en fijne toeslagstoffen wordt voorkomen dat de beton na het op-spuiten wegglijdt. Na verharding van de betonmortel laat men de ballonleeglopen. Deze kan hergebruikt worden voor een andere schaal. Zo kunnenop industriële wijze dunne betonschalen worden gebouwd.

Op zich is het aanbrengen van spuitbeton op een pneumatisch gespannenmembraan niet nieuw. Bestaande methoden hebben echter als beperking datde schaal vanwege de vorm van de pneu een deel van een bolvlak moet zijn,en dat wapening moet worden aangebracht voor de opname van trek-spanningen. Het vernieuwende aan de vinding van BB-Con is, dat het numogelijk is het pneumatisch gespannen membraan in de vorm van eenkettinglijn te brengen, zodat onder invloed van het eigen gewicht van debetonschaal zuivere drukspanningen ontstaan, die in principe zonder(dure) wapening door de betonschaal kunnen worden opgenomen. Voor deopname van trekspanningen die plaatselijk kunnen optreden ten gevolge vanwind- en temperatuurbelastingen wordt met vezels versterkt spuitbeton toe-gepast, dat beschikt over een hogere treksterkte dan ongewapend beton. Ook nieuw is de toepassing van vloeren die zijn opgehangen aan de beton-schaal. Om het ontwikkelde verbindingsdetail te verifiëren zijn op waregrootte proeven gedaan in het Van Musschenbroek laboratorium van de TUEindhoven. Uit deze proeven bleek dat het mogelijk is om via stalen deuvelsde belasting uit de vloer in te leiden in de dunne betonschaal.

BETONBALLONprototype met

succes gebouwd

booosting NIEUWS

09>>

> toepasbaar voor diverse gebouwtypen met betonnen tunnel- en kruis-gewelven, variërend van kantoren en woningen tot bedrijfshallen.

Op dit moment loopt er nog een onderzoek naar toepassing van water-bestendig leem in plaats van beton. Dit zou in combinatie met het ontwikkeldeconcept een oplossing kunnen bieden voor (semi)permanente huisvestingin rampgebieden.

Aan de ontwikkeling van het BetonBallon concept tot realisatie van het proto-type hebben ontwerpers, fabrikanten en onderzoekers in goede samen-werking een bijdrage mogen leveren. Maar het is toch vooral aan hetdoorzettingsvermogen van Rob van Hove te danken dat deze droom isuitgekomen.

? ABT Frans van Herwijnenf.v.herwijnen@abt-consult.nl

Noot van de redactie. Rob van Hove deed in 2006 mee aan de Booosting

Elevator Pitch. Wij zijn verheugd met dit nieuws. Proficiat Rob!

Het eerste project dat waarschijnlijk met de ontwikkelde bouwmethodeuitgevoerd gaat worden komt in Schijndel. Het gaat om een kantoorgebouwin vier bouwlagen voor de firma Mettler Autodemontage, in de vorm van eenkruisgewelf. De footprint van het gebouw is 12 x 12 en de hoogte 14 meter.Om de bouwmethode te testen is besloten een prototype te bouwen van debovenste twee bouwlagen van het kantoorgebouw. Dit gedeelte bevat hetkruisgewelf en heeft een verdiepingsvloer, zodat het qua complexiteitrepresentatief is voor het te realiseren kantoorgebouw, en mogelijke kinder-ziektes bij de uitvoering vooraf onderkend kunnen worden. Voor hetaanbrengen van het spuitbeton is het Belgische bedrijf Smet-Boringingeschakeld. De constructieve advisering van het BetonBallon conceptwordt verzorgd door ABT.Van het prototype is door de adviesgroep Civiele Techniek van ABT een3-D Eindige Elementen Model in DIANA gemaakt, om de trekspanningen inhet gewelf ten gevolge van alle daarop werkende belastingen te kunnenbepalen. De dikte van de schaal is bepaald op 120 mm ter hoogte van debeganegrond afnemend tot 60 mm in de top. Uit het model volgde datalleen extra wapening in de schaal moet worden aangebracht rond dedeuvels waarmee de vloer aan de betonschaal wordt opgehangen. Voor hetoverige geven de vezels aan het beton voldoende treksterkte.Door het beproeven van balkjes die zijn gemaakt van de toegepaste spuit-beton is vastgesteld dat de druksterkte 35 N/mm2 en de treksterkte 3,2N/mm2 bedraagt. Dit komt overeen met de waarden die in het model zijnaangehouden. Het maken van een prototype is zeer nuttig gebleken. Op basis van deopgedane ervaringen is een aantal verbeteringen aan de ballon doorgevoerd.Daarmee is de bouwmethode zover ontwikkeld dat met het eerste project inSchijndel in 2009 kan worden begonnen.

De ontwikkelde BetonBallon heeft een aantal belangrijke voordelen:> een efficiënte inzet van materiaal, hulpmiddelen en arbeid in vergelijkingmet soortgelijke gebouwtypen: 50% minder beton, 80% minder staal, kortebouwtijd (voor het prototype: 2 werkdagen voor het spuiten van de schaal);> vermindering van de milieubelasting: vermindering van CO2 uitstoot metminimaal 70%, productie in situ beperkt logistieke belasting; 10<>

? BB-ConRob van Hoveinfo@bb-con.nl

CATEGORIE WONINGBOUW:

JOBSVEEM ROTTERDAM >

MEI ARCHITECTEN EN STEDENBOUWERS

Uit het juryrapport: ‘Het rijksmonument Jobsveem heeftop indrukwekkende wijze een nieuwe functie gekregenmet behoud van haar authentieke karakter. De preciezeen bescheiden vormgeving van de nieuw ‘ingesneden’atria in staal en glas is zeer geslaagd.’

CATEGORIE KARAKTERISTIEKE STALEN BOUWDELEN EN BEELDENDE KUNST:

KOOI-MET-GEEN-POEMA-ERIN, BRS >

Uit het juryrapport: ‘Ook het technische ontwerp en deuitvoering in draadstaal zijn bewonderenswaardig. Hieris slim omgegaan met de krachtswerking van de ver-bindingen in relatie tot het minimale materiaalgebruik.’

Van harte proficiat!

?www.bouwenmetstaal.nlwww.brs.nlwww.mei-arch.nl

>

booosting IN DE PRIJZEN

NATIONALE STAALPRIJS 2008

<11

architecten zich zorgen maken over de positie in het bouwproces, kancepezed volgens de jury als voorbeeld dienen voor een even alternatieve alstraditionele weg: het vak in heel zijn breedte tot in de puntjes beheersen.’

Van harte proficiat!? www.cepezed.nl

booosting IN DE PRIJZEN

De jury heeft de Kubus toegekend aan cepezed voor het gehele oeuvre enroemt het excellente vakmanschap en de consistente kwaliteit. Hoewelcepezed bekend staat als een innovatief en technisch uiterst kundig bureau,wil de jury met deze prijs vooral benadrukken dat deze vaardigheden niet opzichzelf staan, maar altijd worden ingezet voor een hoogwaardige architecto-nische kwaliteit.

Uit het juryrapport: ‘Het bureau roept vooral bewondering op vanwege demoderne invulling die het geeft aan het begrip ‘bouwmeester’. Het werktintegraal aan de bouwopgave en maakt geen onderscheid tussen bouwen enarchitectuur. Door die werkwijze heeft cepezed enorme kennis en kundigheidontwikkeld van bouwproces organisatie, innovatie en ontwikkeling van bouw-componenten, en technische knowhow. In een periode waarin sommige

DE BNA KUBUS 2008 IS TOEGEKEND AAN

ARCHITECTENBUREAU CEPEZED, BOOOSTING

AANGESLOTENEN VAN HET 1e UUR!

>n JINSO AMSTERDAMn TRANSPORT T.B.V. UITBREIDING TEXTIELMUSEUM TILBURG

CEPEZED WINT BNAKUBUS 2008

12<

‘Een goed gebouw wordt van binnenuit ontworpen. Als het daar goed zitdan gaan de mensen en het gebouw vanzelf uitstralen’ aldus architectEduard Böhtlingk. Het interieur is ook van zijn hand en dat heeft geleid toteen mooie combi van oude en nieuwe designklassiekers.

>

booosting BEELDVERSLAG 15 01 09<

SNEAKPREVIEW VAN HET NIEUWE HOOFDKANTOOR VAN DE

RABOBANK WESTLAND OP 15 JANUARI 2009 IN DE LIER

Een prachtig en ook zeer leefbaar, maar vooral duurzaam gebouw, dat meerdan 100% binnen het Booostingthema van 2009 ‘More Nature Inside’ past.Optimaal en integraal ontworpen. Atto Harsta, voorzitter

Het riante atrium geeft een prachtig beeld. Het voelt hier alsof je buiten bent, zo mooi(dag)verlicht is het. De Boombank en plantenbakken versterken dit. Op de begane grondsieren drie mobielen als flexruimtes (Eduard blijft dit architectuurmiddel trouw). m

De gevel heeft als primair doel maximale daglichtbenutting met behoud van uitzicht,zonder lichthinder of teveel zoninstraling. Diverse middelen zijn hiertoe ingezet. Buiten-zonwering van strekmetaal, die afhankelijk van de oriëntatie in diepte varieert en wisselenduit horizontale en/of verticale componenten bestaat. Drievoudige beglazing metgeïntegreerde horizontale lamellen die door de gebruiker is te beïnvloeden. Matglazenbovenramen voor een mooie verspreiding van dag- en kunstlicht. ,

De transparante binnenwanden maken een toegankelijke sfeer waar licht van alle kantendoor het gebouw kan stromen. Het contact tussen de afdelingen en de mensen lijkthiermee gewaarborgd. .

13?www.bohtlingk.nl; www.dgmr.nl

UITSTRALINGDOOR INTELLIGENTE

INSTRALING

afstand van de buitenvlakken gehouden?Juist dat zoeken naar oplossingen inspireert. Na een gedachtesprong te maken naar watmogelijk of gewenst is, hopen de bedenkersterug te kunnen engineeren naar eenwerkende oplossing die alvast iets nieuwsmogelijk maakt. Met wat voor functie danook. Ik heb ervaren dat veel nieuwe ideeënontstaan uit misverstanden. En die kan jerustig op de concepten loslaten. Het is eenontwerpboek, waarin alvast een flinke rijgedachten is uitgewerkt - die nog veel ruimtelaten voor interpretaties.

#2 DEFLEATABLES staat ook vol met ideeën. Dit boek geeftenige historische achtergrondinformatie. Bouwfysische enconstructieve principes zijn toegelicht en voorgerekend. Deillustraties tonen naast statische toepassingen, als in het

goed isolerende vacuümglas, ook ‘kinetische’ in- en exterieurelementen. Metde vacuümtechniek kan men bijvoorbeeld een vlakke plaat buigen, of zoalsbij de ‘ballenbrug’ in zo’n vorm fixeren. De ballenbrug was een lange plasticzak met Bubble-Deck ballen, die na vacuüm zuigen, stijf genoeg was om alsvoetgangersbrug over de Oude Delft te dienen. De berekeningen zijn metfoto’s van studenten op de brug gestaafd. Het maakt nieuwsgierig naar de volgende Imagine-delen!

Karel Vollers, secretaris

AUTEURS Ulrich Knaack, Tillman Klein, Marcel BilowUITGEVER 010TAAL Engelstalig ISBN #01: 978 90 6450 6567

#02: 978 90 6450 6574PRIJS € 24,50 per deel <

Ulrich Knaack introduceerde de leerstoel Design ofConstructions op de TU Delft, faculteit Bouwkunde (afd.Bouwtechnologie) Hij startte in 2007 samen met promovendiverschillende onderzoeksgroepen: Industriële Gebouwen,Systems en Façade Research. Experimenten met innovatievetechnologieën en niet-traditionele materialen moesten toe-komstvisies en nieuwe technologieën genereren.

De eerste publicaties zijn er nu in de vorm van de serieImagine. Per jaar verschijnen twee delen. In 2008 deel #1Façades en deel #2 Defleatables. Dit jaar volgen Imagine #3Performance driven envelops en #4 Rapids.

Lichtvoetig, onbevangen en enthousiast presenteert #1 FAÇADE een veel-heid aan ideeën. Eén concept per pagina en thematisch gegroepeerd inontwikkelingsrichtingen. In brainstorms gegenereerde ideeën zijn op aan-trekkelijke wijze gepresenteerd. Korte beschrijvingen, key-words en namenvan bedenkers en uitwerkers staan bovenaan de bladzijden. De ideeënwerken (nog) niet - concepten worden niet gepresenteerd als wetenschap-pelijk verantwoord. Kundigheid lijkt de bedenkers vaak te ontbreken. Maardat is de uitdaging bij het inbrengen van voorstellen bij een brainstorm.Bronverwijzing naar vergelijkbare principes ontbreekt hoegenaamd. Op denieuwheid valt vaak af te dingen, maar de naïviteit werkt ontwapenend eninspirerend. Er wordt bijvoorbeeld geopperd een weefsel van glasvezels inte gieten in naar de bouwplaats vervoerd vloeibaar glas. Daar moet het in eenversterkte transparante wand worden gegoten. Ik vraag me of het vloeibaarglas niet in het glazen weefsel oplost. En hoe wordt de bewapening op

booosting boook

> 14

IMAGINE#1FACADES #2DEFLATEABLES

,

ADVIES- EN CONSTRUCTIEBUREAUS > ABT adviseurs inbouwtechniek > Aldus bouwinnovatie > Arcadis > Arsycon > CorsmitRaadgevend Ingenieursbureau > dgmr raadgevende ingenieurs > DHV Bouwen Industrie > Ecofys > Façade Consulting & Engineering > GeNie Consult enPartners > IBS Consultants > InnoBuild > InnoExperts > Interdam Projects >MetzConsult > RGD, directie Advies en Architecten > Schoonderbeek &Partners Advies > Ingenieursbureau Zonneveld <

PRODUCTIE- EN BOUWBEDRIJVEN > Alcoa Architectuursystemen >Bayards Aluminium Constructies > BIK Bouwprodukten > BRS Staalwerken > Corus Bouw > Holland Composites Industrials > Holonite > HunterDouglas Construction Elements > Van Geel Legrand > Limelight > MatAfbouw > MBI > De Meeuw Oirschot > Modcon > Octatube SpaceStructures > Oskomera > Plastica Plaat > Platinox Special Products >Polyblock > Poly Products > Rockwool > Sapa Building System > TrespaInternational > Ubbink Nederland > Vastbouw Oost > Zoontjens <

ARCHITECTENBUREAUS > AA Architecten > Archipel Ontwerpers > Architectenburo Agterberg > Arconiko Architecten > AREA architecten >Atelier PRO > van der breggen architecten > Böhtlingk architectenbureau > architectenbureau Cepezed > EGM Architecten > Henket en partnersarchitecten > Marco Henssen Architecten > MAS architectuur > MeiArchitecten en Stedenbouwers > Architecten Van Mourik > MoveYou > Piodeontwerp- en adviesbureau > RPHS architecten > Martin W. Smit architects >Jan Timmers > Verburg Hoogendijk Architecten <

INDUSTRIEEL ONTWERPBUREAUS > Creative Constructions >Designers ‘N Associates | DNA > Robin Hood Produkties <

BRANCHE-ORGANISATIES > Bouwen met Staal >Cement&BetonCentrum > Centrum Hout > VMRG <

ONDERWIJS > TU Delft, vakgroepBouwtechnologie > TU Eindhoven, faculteitBouwkunde < <

>

booosting AANGESLOTENEN

15<NIEUWAANGESLOTENVan Geel Legrand BVContactpersonen: Frank Verhees, R&D engineer

Fred Oosterbroek, Business Development ManagerVan Salmstraat 76, 5281 RS BoxtelPostbus 54, 5280 AB BoxtelT 0411 653 111F 0411 682 895E info@vangeellegrand.nlI www.vangeellegrand.nl

Van Geel Legrand is onderdeel van de wereldwijd opererende LegrandGroup. Met een omzet van 4,1 miljard euro en vestigingen in ruim 60 landenis Legrand marktleider op het gebied van laagspanningsinstallaties (schakel-en verdeelinrichtingen, kabeldraagsystemen en schakelmateriaal) en data-netwerken voor industrie, woning- en utiliteitsbouw. Recente product-ontwikkelingen zijn het laagdrempelig domotica systeem In One by Legranden het slimme kabelvloersysteem Soluflex.

Oosterbroek: ‘Om een gebouw flexibel te maken én te houden is het vanbelang om hier al in de ontwerpfase rekening mee te houden. Zowelfunctioneel als esthetisch houden wij zoveel mogelijk rekening met dewensen van opdrachtgevers, projectontwikkelaars, architecten en eind-gebruikers.’ Van Geel Legrand wil via partnerships nóg beter aan de wensenvan haar klanten tegemoetkomen. Booosting biedt ons hiervoor eeninteressant platform van onderwijsinstellingen, adviseurs, architecten enbouwbedrijven aan.

voorzitter Atto Harsta Aldus Bouwinnovatievice-voorzitter Martin Smit Martin W Smit Architects penningmeester Berend Groeneveld Interdam Projectssecretaris Karel Vollers TU Delft, faculteit Bouwkundealgemeen lid Esther Hebly Oskomera Gevelbouwalgemeen lid Iwan van Bochove Ecofysalgemeen lid Robert Winkel MEI architecten en stedenbouwersstudentbestuurslid Jasper Moelker TUD Bouwkunde/Bout

Op 31 augustus 1988 is Booosting platform voor koplopers in bouwinnovatie opgericht vanuit een gecombineerd initiatief vanindustrie, industrieel ontwerpers en architecten. Booosting heeft zich als doel gesteld het proces van vernieuwing en verbetering inde bouw wezenlijk te versnellen; daarvoor wil zij ideeën en projecten op het gebied van Onderzoek, Ontwerp en Ontwikkeling initiëren

en faciliteren. Door haar structuur en de stimulerende en activerende initiatieven die zij ontplooit heeft Booosting een unieke positie binnen de bouw verworven. Aangeslotenenwordt de gelegenheid geboden om hun eigen bouwwereld te vergroten door ervaringen te delen, ideeën op te doen en banden aan te gaan met aanpalende disciplines.

booosting

BESTUUR

>

GROOTHANDELSGEBOUW UNIT A7.006

BEZOEKADRES: STATIONSPLEIN 45 ROTTERDAM

POSTADRES: POSTBUS 386 3000 AJ ROTTERDAM

TELEFOON 010 2829 950 TELEFAX 010 2829 813

E-MAIL INFO@BOOOSTING.NL SITE WWW.BOOOSTING.NL

16<booosting COLOFON booosting AGENDA 2009

oooCONTACTPERSOON

Jolanda Steenhouwer BEREIKBAAR

maandag en donderdag 9.00-14.30 uur en dinsdag 9.00 - 17.30 uurREDACTIE

Jolanda Steenhouwer VORMGEVING

Patricia Brouwer DesignDRUK

Drukkerij Impressed MET DANK AAN

Marc van Driest, Freek den Dulk, Jeroen Hendriks, Frans vanHerwijnen, Jessica Nielsen, Dick de Kluyver, Fred Oosterbroek, HansVandezande, Frank Verhees, Dominique Vosmaer, Peter de Winter

<<<

BIJEENKOMSTEN24 maart branchevreemd Materialise, Leuven (België)

(Zie pag 02-03 van deze nieuwsbrief )21 april projectbezoek The Wall, Utrecht

(Zie pag 03-04 van deze nieuwsbrief )15 mei projectbezoek nieuw bestuurscentrum Rabobank, Utrecht18 juni architect + productontwikkeling

in de planning ArchitectenpresentatieBiomimicry (learning from nature)Booosting Branchevreemd Zweefvliegtuigfabriek DuitslandBouwprocesinnovatieCentraal staal Corus IJmuidenScheuten glas