s

L

nr. 47

Aanleiding genoeg voor n zicht op de toekomst.

stichting industrieel bouwen nederland

,

.J

r ~ De feestelijke bijeenkomst kent diverse onderwerpen:

Een presenratie van alle Booostingieden in -door De Meeuw ter beschikking gestelde- wücs.

ochtend: Een kennismarkt: Booostingieden die het lustrum sponsoren presenteren opmerkelijke

producrroepassingen aan hun relaties en srudenren.

(AVA: Alleen tOegankelijk Voor Aangeslotenen bij Booosting).

middag: De prijsuitreiking van Ideeënprijsvraag THE DOOOR, tijdens de lunch.

Een tentoonstelling over 10 jaar Booosting-productontwikkeling.

HET DEBAT over 'De tOekomst van de bouw' . Booosting is nieuwsgierig. Booosting

zoekt -samen met u - naar antwoorden op talloze bouwvragen, telkens weer vanuit haar

doelstelling om middels productOntwikkelingen de kwaliteit van de gebouwde omgeving

te willen blijven verhogen. Heeft 10 jaar Booosting wel zin gehad? Wat vinden de

verschillende bouwgroepen daar nu van? Gaat het Ministerie van Economische Zaken nu

de Booosting-gedachten ondersteunen? Worde de fabrikant straks bouwdeelleverancier?

De aanzet voor HET DEBAT wordt gegeven door Hans de Jonge (Brinkgroep) . De

kritische noot komt van deskundigen, aangevuurd door Gerard Bakker (Ministerie

Economische Zaken). Over ' De waarde van 10 jaar Booosting' wordt gedebatteerd onder

prikkelende leiding van de Hugo Priemus (OTB).

Luister & spreek,

eet & drink

Wees l11~er d,lIl welkol11. K M!

Donderdag 22 oktOber,

TUD faculteit bouwkunde

Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart.

,

1 .••. _._'.' 0 n t wik k eli n g I 4lD

Bouwmarketing? Marketing in de bouw is een betrekkelijk jong fenomeen. Zoals bouwinnovatie sluipend is geweest zo is ook de ontwikkeling van bouwmarketing relatief traag verlopen.

Producrontwikl<eling en zeker 'projectongebonden productontwikkeling' is sterk gekoppeld aan

behoefres in de markt. Uiteraard zijn er bedrijven die met een actief marketingbeleid en daaruit

volgend actief producrontwikkeling beleid succesvol zijn geweest, zoals Unickk, Rockwool, Akzo

Coatings, Remco, CVK, Trespa en Terca. Kenmerkend is dat deze bedrijven in hun eigen segment

marktleider zijn geworden.

marketingpassief gedrag

Er zijn echter véél meer voorbeelden van bedrijven die zich marketingpassief gedragen. De lange

levenscycli in de bouw maken het kennelijk mogelijk dit zonder al te grote kleerscheuren te doorstaan,

maar er zijn talloze voorbeelden van bedrijven die de wrange vruchten van een te ahvachtende houding

hebben geplukt. Zoals Etemite, die de anti-asbest lobby zwaar onderschatte en te laat een alternatief

vond, of Opstalal1, als eerste op de markt met dakelementen, maar dat de leidende positie moest afstaan

door een te defensieve houding.

strategi sch geori ënteerde acti vi tei t

Is het trouwens niet merkwaardig dat bedrijven die de rop eenmaal bereikt hebben vaak vervallen in

risicomijdend gedrag? In plaats van door re gaan met het zoeken naar en grijpen van marktkansen

(waarmee ze succes hadden) en daarmee het verleggen van grenzen, richten zij de aandacht op behoud

van wat ze reeds hebben bereikt.

Marketing is mijns inziens (en er zijn veel inzichten) een strategisch georiënteerde activiteit die is

gericht op het kiezen van een marktaanpal< alsmede het scheppen van vootwaarden en instrumenten

om het verkoopproces efficiënt en effectief te laten verlopen en om de verkoopdoelstellingen en -

resultaten af te stemmen op de bedrijfsdoelstellingen en overige bedrijfsactiviteiten.

Een hele mond vol, maar het maakt duidelijk dat marketing niet alleen om het verkoopproces gaat.

Het gaat niet om de voetbalwedstrijd en eigenlijk ook niet om de tactiek, maar wel om de activiteiten

die leiden rot het bepalen van een geschikce tactiek en daarmee het bereiken van het wedstrijd- en

clubdoel (winnen, publiek binden).

Ik zie bouwmarketing na consumentenmarketing (vanaf ca 1900) en de daaruit voortgekomen

verbijzondering naar 'industriële' of 'business to business'-marketing (vanaf ca 1950) als een nieuwe

tal< van sport (vanaf ca. 2000) en kom hier in een volgende nieuwsbrief zeker inhoudelijk op terug.

Duidelijk is dat bouwmarketing nog betrekkelijk jong is en voornamelijk actief wordt bedreven door

een elitair aantal industriële bouwbedrijven. Een veel grotere groep bedrijven vertoont slechts

kenmerken van marketinggedrag en vindt daarmee van zichzelf dat zij marktgericht zijn. Ga maar bij

u zelf na, u bent roch ook marktgericht?

Jos Lichtenberg, Bestuurslid Booosting, directeur A+ Bouwinnovatie

NAM .. t

BEDRIJF

I I AnRLS

_W.t·~i'i,I·_L ___ n,-,--,-i_e_u_w_s __ -----,

Foruilldiscussie materi aal kunde in het

architectuuronderwijs en expo

- Op vrijdag 18 september wordt er een forumdiscussie georganiseerd over mareriaalkunde in her

archirectuuronderwijs, in het Audirorium NAi, van 15.00 tor 17.00 uur, mer als discussieleider

ir. Carofine lV'Uit, hoofdredacteur van Architectuur & BOUWEN.

Tevens kunt u de resultaten zien van de workshop 'Blitz Beton', die op initiatief van ENC!, 5tyloJ en het NAi is gellOuden. 25 studenten Bouwkunde TUD hebben zich o.l.v. Peter W'ilson verdiept in

de architectonische mogelijldleden van beton. Hij liet hen van achter naar voren werken: eerst maken,

dan analyseren. De olltwerpopgave betrof woongebollwen en parkeergarages voor de Kop van Zuid

re Rotterdam.

? Nadere informatie bij ENe!, Hans KöhneT 073-640.1251

['05r(:ou1'. \VOONPI.Axrs

TElEFOON

o Viert op donder ag 22 oktOber 1998 het lO-jarig bestaan van ooosting nee op de TU Delft van: (P(/g. 01-02 en 05-0ó) Booosting o 10.30 tot 12.30 llur Kennismarkt met personen. (AVA) o 12.30 tot 17.00 uur HET DEBAT over 'D~ ;oekomst van de bouw'

met petsonen. (VOOR IEDEREEN)

o Komt op woensdag 18 november 1998 naat de Saint-Roch Glas bijeenkomst

Postbus 10197 3004 AD Rotterdam

te Auvelais, België van 9.00 tot 18.00 UUl' met personen. (A VA)

o Komt op donderdag 10 december 1998 naar de Zink-bijeenkomst van 9.00 tOt 18.00 uur in DarteIn, Duitsland met personen. (A VA)

o Wil graag aansluiten op het Internet-netwerk van B.oo,lSting (WWW.OOO.NLlBOOOSTING) Dit geldt Alleen voor Aangeslotenen.

E Ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.

.J

L

(vervolg vall pag. 0/-02)

Programma 1(j Booosting OCH TEN D PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A

10:30 Ontvangst

11 :00 Kennismarkt

Innovatieve producttoepassingen van enkele Booostingleden die '10 jaar Booosting'

sponsoren, met hun relaties en studenten.

Het ochtendprogramma is Alleen Voor Aangeslotenen bij Booosting.

Welkom en ontvangst met broodjeslunch

Prijsuitteiking Ideeënprijsvraag THE DOOOR

Expositie' 1 0 jaar Productontwikkeling'

13:30 Opening HET DEBAT 'De toekomst van de bouw'

door irJouke Post, Voorzitter van Booosting

(AVA)

13:40 'Productontwikkeling in een snel veranderende bouwmarkt'

door prof. ir Hans deJonge, Hoogleraar Vastgoedbeheer en -ontwikkeling

TU Delft en Bestuursvoorzitter Brink Groep

14:10 'Productontwikkeling en haar kansen in het toekomstig IFD-beleid van de

overheid' door drs Gerard Bakker, Hoofd Bouw (Directie Chemie,

Bedrijfsvoering, Bouw) van het Ministerie van Economische Zaken.

In gesprek met een architect, een aannemer, een producent en een consultant.

14:45 Pauze

15:15 'De waarde van 10 jaar Booosting'

Een debat in drie ronden onder leiding van prof. d" ir Hugo Priemus, Directeur Onderzoeksinstituut OTB.

Hugo Priemus discussieert met een panel van deskundigen en deelnemers.

Prof. ir Jan Westra weegt als 'wijze scheidsrechter' ter afSluiting de gehoorde

argumenten.

16:00 Afsluiting met een feestelijke borrel

Het middagprogramma is toegankelijk voor iedereen.

Dankzij de sponsors zijn er voor u geen kosten verbonden aan deze dag. Hartelijk dank aan:

ABT, BDA, BRS STAAL WERKEN, VAN CAMPEN BENDINGS, CVK KALKZANDSTEEN,

D3BN DEN HAAG, HOESCH BOUWSYSTEMEN, KONINKLIJKE HOOGOVENS,

DE MEEUW OJRSCHOT, POLYNORM, REYNOLDS ARCHITECTUURSYSTEMEN,

ROCKWOOL, T.G.M, WENTZEL & ZOON

Q)

+-' u

'" '-+-' V> c: o u V>

'" 0> ...

,

.J

r

L

Prijsvraag

@]

TH~ DOOOR HET DEBAT wordt op donderdag 22 okrober geopend met de bekendmaking

van het winnende teanl van Ideeënprijsvraag THE DOOOR, die is uitgeschreven

onder het motro 'De typemachine werd computer. Van lelijk eendje tot sierlijke zwaan. '

De prijsuitreiking voor het ontwerp van de moderne entree zal geschieden om 12.30

uur door de voorzitter van de jury, die wordt vertegenwoordigd door:

Friso Kramer, ontwerper; Pierre Leijendeckers, installatie-adviseur; Pieter de Mos,

hoofdredacteur 'Renovatie en Onderhoud'; Han Michel, directeur

woningbomvvereniging 'De Principaal' Amsterdam; Henk van Laarhoven, architect

H.J. Henket Architecten; Jolanda Steenhouwer, secretariaat Booosting.

Tentoonstelling '10 jaar Booosting productontwikkeling'

10 jaar geleden is Booosting opgericht met een tentoonstelling van 10 productontwikkelingen. Een

aantal producten 'van toen' heeft het niet gehaald. Andere ontwikkelingen zijn via heel verschillende

paden wel rot productie gekomen. Deze' 10 van Toen' vormen het uitgangspunt van de tentoon­

stelling '10 jaar Booosting-producrontwikkeling', maar het is bij 'die tien' uiteraard niet gebleven.

Gerangschikt naar functie, beeld of systematiek zijn er ook andere interessante bouwproduct­

ontwikkelingen te zien die in de loop der tijd door andere Booostingieden zijn ontwikkeld.

De '10 van Toen' zijn: Glasconstructie, Mick Eekhout

Cunain glass, Jan WestJ'a, Maarten Wi!lemJ~ GE Plastics;

Polace, Jan Westra, Maarten Wittems, Polaroid; Flexittnt, Mick Eekhout, Van Ho/steijn 6- Kemna;

Gevelpaneel voor woningen, Jan Brouwer, Jaap Koning, GE Plastics; Media-eenheid, Landmark, BOA, Schlumberger, Hotec;

Bouwsysteem voor werkplekken, Cepeud, Van Dam, Bas Pntyser, Ahrend;

Verhoogde vloer, Krupe Bomatex, Peter de Wolft Van der Hoeven 6- Rosdorffi

Prefab badcel, Bntynuet Deuren, Fram van der Toorn;

Verplaatsbare natte cel, Archipel Ontwerpers, Fortbouw.

De tentoonstelling IS te bezicluigen van

donderdag 22 tot en met vrijdag 30 okrober

op de TUD, faculteit Bouwkunde.

bouwsysteem voor werkplekken ~

,

•

L

(AVA) Aankondiging glasbijeenkomst Saint-Roch Glas op woensdag 18 november

1998 van 9.00 tot 18.00 uur te Auvelais (België)

d ri j ft op Op woensdag 18 november heeft u de mogelijkheid de glasfabrieken van Saint-Roch te Auvelais in België te bezoeken.

In de grootste floatglasfabriek van Europa alle zintuigen open voor uitgebreide informatie over:

• De productie van floatglas;

• De productie van gelaagd veiligheidsglas;

• De aJlernieuwste opdamptechnieken van metaal coatings op glas.

DageJijks verandert 650 ton zand in transparant floatglas van verschillende diktes. Twee of meer van

deze glasbladen van 6 x 3 meter worden door middel van kunststoffolies aan elkaar verlijmd tot gelaagd

tot veiligheidsglas. In de aJlernieuwste magnetron worden glasplaten voorzien van ultradunne meraal­

lagen, die het glas extra thermische en/ofzonwerende eigenschappen geven. De magnetroncoater heeft

aan glas veel nieuwe dimensies en (tot voor kort nog onbereikbaar) mogelijkheden gegeven. Aan de

stormachtige ontwikkelingen op dir gebied is nog lang geen einde gekomen.

Aansluitend is er een rondleiding in de naast-gelegen fabriek Securit 2000 gepland. Hier wordt

veiligheidsglas voor auto's geproduceerd.

Ook zin in een boeiende glasdag? Imchrijven via de antwoordkaart.

Her programma duurt van 9.00 tot 18.00 uur. Uitgebreide informatie over programma en

gezamenlijk vervoer ontvangt u na inschrijving.

Geïnteresseerd in deelname? Inschrïving via de antwoordkaart.

Het maximaal aantal deelnemers is 25. Alleen Voor Aangeslotenen.

,

.J

r

L

(AVA) Aankondiging Zinkbijeenkomst op donderdag la december 1998 in Datteln

(Duitsland) van 9.0 tot 18.00 uur

li fi1 ~o Bouwmetaal wordt bouwproduct Booostingbenjamin Wentze7 & Zoon stelt december actief op met de organisatie van fabriek Rheinzink in Datteln in Duitsland.

zich op woensdag 10 een zinkdag in haar

De dag staat in het teken van techniek, kosten,

milieu en imago. Zink wil af van haar negatieve

imago. Zink wordt ten onechte ondergewaar­

deerd en gemeden. U zult antwoord krijgen op

vragen over de vele toepassingsmogelijkheden

van zink. Aan het eind van de dag zal blijken dat

zink wel degelijk met zijn tijd is meegegaan. Nu

de gebruikers nog.

~bedieningsgebouw Oostersluis Groningen: voorbeeld van zinkvouwwerk, architect René van Zuuk

PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A • Ontwikkelingen in zinkvetwerking, met

introductie van Wentzel & Zoon en een

rondleiding door de productiehallen.

• Ontwerpen in zink, met bezoek aan een

ptoject in uitvoering en een project reeds

in gebruik, met toelichting van de

architect.

• Onderzoek naar de relatie 'zink en

milieu', met een discussie onder leiding

van een milieu-adviseur.

Wilt u ook meer weten over dit duurzaam bouwmetaal? Inschrijven kan via de antwoordkaart. Na

ontvangst van uw aanmelding zenden wij u nadere informatie over ptogramma en vetvoer.

Het maximaal aantal deelnemers is 40. Alleen Voor Aangeslotenen

Geïnteresseerd in deelname? Inschri'vin via de antwoordkaart.

,

.J

•

L

Verslag van de presentatie van Project XX in Den Haag op 3 juni 1998

door gebruik van onschadelijk en

lld:~C;lllK;,C praktijk is echter anders. Veel van de huidige

bouwmaterialen kennen een levensduur van 75 jaar, de gebruiksduur van een kantoorpand is echter

veel korter äoor veel wijzigingen in vraag en gebruikersbehoefren. De geschatte hoeveelheid

sloopafval is in 2002 ruim f 12 miljoen ton.

Vanuit deze wetqlschap is Project XX ontstaan. Het uitgangspunt is, dat het kantoorpand na twinrig

(XX) jaar zonder al te veel milieuschade kan worden ontmanteld en de on erdelen die hierbij

vrijkomen worden hergebruikt, gerecycled of teruggegeven aan de natuur.

XX is een gebouw dat na 19 1/2 jaar gaat brommen en verkleuren als teken dat het einde nadert. De

gebruikers pakken hun koffers wdat het gebouw op de 20e verjaardag veilig instort en vergruist. Als

dat plan lukt resten er nog slechts enkele hoopjes zand, grint, water en een plasje aardolie. Het mooiste

wu natuurlijk zijn als het gebouw gewoon in stof uiteen wu vallen. Dat dit niet helemaal zal lukken,

weet Jouke Post, Post Ter AvestArchitecten (voorzitter van Booosting en initiatiefnemer) maar al te goed.

Het gaat om het doel en de gedachte er achter en vooral om de ontwikkeling.

Wereldhave N. v: is opdrachtgever en investeert in XX om diverse redenen. 'Gijs Verweij vertelt dat

klassiek beleggen i onroerend goed niet meer mogelijk is. Een belegger moet veel meer diensten

kunnen verlenen om op de veranderende markr(omstandigheden) en functioneJe veroudering van

gebouwen te kunnen inspelen. Jaarlijks worden grote hoeveelheden goede bouwmaterialen met het

verbouwen weggegooid. Bovendien stijgen de kosten van ombouw, sloop en renovatie.

IJ

,

.J

•

L

F ram tJarrHer.wijnen, ABT over de constructie:

• De fundering bestaat uit prefab betonnen palen met daarom heen gestorte betonnen balken. (de

funder·ng is ontworpen in staal, uit kostenovetwegingen is gekozen voor beton).

• Een skelet van vierkante houten kolommen en onderspannen balken. De kolomafst<ind kent een

grid van 5 x 6 meter. Het toegepaste hout is Kerto. Dit is verlijmd vuren- enJof grenenhout met een

buig-, trekSterkte en afschuif sterkte die twee maal zo hoog is als normaal. Er zijn drie velden te

overspannen en daarom vier steunpunten (à la Palladio).

• De begane grondvloer bestaat uit kanaalplaten van granulaatbeton met schelpenisolatie.

• De eerste verdiepingsvloer is gevuld met zand, verend opgelegd op gordingen. In de lengterichting

bevinden zich onderspannen liggers en vloerelementen van houten gordingen en triplexplaat.

• Het dal< bestaat eveneens uit onderspannen balken waarop een houtvezel-betonplaat ligt en 15 cm

steenwol. Mogelijk komt hierop een vegetatiedai<.

• Lucht wordt afgezogen via kartonnen kanalen.

Installatie-adviseur Prof ir P. Leijendeckers gaat In op het

installatie-ontwerp van 'de verbeterde klimaatgevel'. Achter

een volledig glazen gevel van drielaags glas hangt een screen

(weefsel).-Dit is een verosol-scherm dat variabel is in doorzicht,

een gordijn dat omhoog en omlaag kan rollen. Uit de hierdoor

gevormde spouw wordt de warme lucht afgezogen. Doel was de

instalÎaties te-beperken. Er wordt dan ~ok niet verwarmd, alleen

gekoeld. Koelconvectoren dragen zorg voor een natuurlijke ............ ,-----Vj

circulatie op basis van het warmte-aanbod in de ruimte zelf. De

warmte die intern vrijkomt wordt gebruikt om de ventilatie­

lucht voor te verwarmen. Het voordeel is warmtet-erugwinning

(verwarmen lucht en aandrijven apparatuur) en vrije koeling (het

koeleffect van Cle verse lucht wordt gebruikt om de

koelconvectoren aan te drijven). De isola,tiewaarde van XX is zeer

goed: de EPG-waarde is 1.0 (normale eis voor kantoren is 1.9),

de U-waarde is ook laag: 0.).

Adetai 1 gevel XX

Met hulp van de St'Vis door WE-adviseurs een eco-kwantum-analyse van het gebouw gemaal<t, om

een concreet inzicht te krijgen in de gevolgen van de totale milieubelasting, deze blijkt iets meer dan

50% van die van traditionele gebouwen te zijn.

XX moet een aanzet zijn voor de toelmmst, voor locaties die niet meer voor eeuwig een bestemming

krijgen, maar voor bellerkte tijd uitgegeven worden. De gekozen oplossing voor hergebruik en

tijdelijkheid maakt het mogelijk snel te reageren op aangeboden bouwopgaven, al dan niet als

financieelleaseconcept. Het team ondersteunt deze flexibiliteit: een 1/2 jaar conceptvorming, een jaar

planuitwerking en een 1/2 jaar bouwen\samen op zoek naar flexbuildings voor flexwerkers.

Bijzonder ijetail was dat diezelfde middag de eerste paal werd geslagen op het Delftech Park, naast de

TU te Delft. De aannemer is BA/I{RotterCiam Den Haag. De oplevering is gepland rond Kerst van

dit jaar. \

Jolanda Steenhouwer, secretariaat Booosting

Wilt u het alvast een virtueel voorproefje? Bestel dan de XX-video bij het secretariaat. (f 25 incl. B. T. W)

,

.....

...I

Al. 1 1 998 woensdag 18 november Saint-Roch Glas te Auvelais, België (A VA)

donderdag 10 december Zink-bijeenkomst te Datteln, Duitsland (A VA)

in het kader van 10 jaar Büoo stlng donderdag 22 oktober ochtend: Kennismarkt (A VA)

wijziging datum

middag: Prijsuitreiking Ideeënprijsvraag THE DOOOR

Opening tentoonsteUing '10 jaar productontwikkeling'

HET DEBAT over 'De toekomst van de bouw'

De 2e Raad van Adviessessie van Mick Eekhout,

gepland op zondag 13 september 1998, wordt helaas verplaatst naar een nog

nader re bepalen datum larer in dit jaar. Wij houden u op de hoogte.

C/I. VA) SfIIIIt votn' Alleen Voor Aangeslotenen

,

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• In mei 1988 is de Srichting Industrieel Bouwen Nederland, booosting

stichting Booosting, opgericht vanuit een gecombineerd iniriatief van

industrie, omwerpers en architecten. De voornaamste doelsrelJing

van Booosting is her bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en

toepassen van industrieel re vervaardigen bouwproducren en gebouwdelen, ter verhoging

van de kwalireir van de gebouwde omgeving. Op de anrwoordkaart kum u aangeven of

u geïmeresseerd bem in meer informatie over de acrivireiren van Booosring .

industrieel bouwen nederland

• • • • • • • • • •

L

_~J.!.i.W"d. ____ c_o_l_o_f_o_n __ ----.l---==

Hoogmadestraat 57 postbus 10197 3004 AD Rotterdam

010 4156304 010 4157409 paarch@WXs.nl

hom http://www.OOO.nl/booosting

Jolanda Steenhouwer,

bereikbaar: di en wo van 9.00 tor 17.00 uur en op do van 9.00 tOt 13.00 uur

Jolanda Steenhouwer

Patricia Brouwer Design

Drukkerij Hans Truijen

Vo

D . I M van Eijk, Pieter de Mos, A. Klotz, Migie! van de,. Palen,

Ee/kc Pouwer

. oorzittcr Jouke Post Post Ter Avest Architecten

Vke rzitt r Eric VreedenbU1-gh Archipel Ontwerpers

e r t Jan van der Woord TU Delft

Pcnl'ing n stc Johan Riezebos CVK Kalkzandsteen

Lid Jos Lichtenberg BuroA+

L· Henk van Laarhoven Hubert-Jan Henket Architecten

Lid Jaap Koning Jaap Koning Industrial Design

11

~

.J

c l:l o

1 c l3

.~ c . L

11

Nieuwe participanten Contactpersoon: Erwin Oeibel

Robin Hood Produkties (RHP) is een buro voor producrontwikkeling in

de architectuur.

Vlaggemanstraat 4A 3038 LD Rotterdam T/F 010-466.3082

RHP ontwikkelt specifieke producten voor een project van een architect.

Tegen de dictawur van vaste maten in wordt, in samenwetking met alle

betrokken partijen, juist dát specifieke alternatief ontwikkeld. Zo worden

gedwongen keuzes voor kant-en-klare producten vermeden en de

oorspronkelijkheid en identiteit van het ontwerp van de atchitect niet

aangetast. Als productontwikkelaar is Erwin Deibel in brede kring

continue op zoek naar contact met architecten, nieuwe product­

mogelijkheden en zijn eigen grenzen en sterke kanten: aanleiding genoeg

om zich aan te sluiten bij Booosting.

A + Bureau voor Bouwproduktontwikkeling

ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek Ac7C Architecten m Consultants Bureau Angmmt BlesgraafBureau voor BOUlllm 6- milieu BDA Groep CD20 Bouwsystnnm Corsmit Raadgevend Ingmietmbureat. D3BNDmHaag hlg. &rel /-l. Dekker Façade Consulting 6- Engineering GeNie Consult Goudstikker - de VriesIA CN Ir. A. Hoek CS Bouwkundig Ingmieurs Himsch Engineering &ntoor van de Toekomst Leylandi Consultancy Materia, adviesbureau voor

materialen m producten RGD, Directie Ontwerp 6- Techniek T. G.M. Technisch

Gevelbouwmanagemmt H. de Wit Consultancy Ingmieursbureau ZonneveU

AUiana Europe Ballast Nedam IGB, Utrecht Bik Bouwproduktm BRS Staalwerkm Bruynzeel Keukens m &stm Van Campm Bmdings CVK &lkzandstem H. Van Dam Fabriek van Plaatwerkm

Enitor Hoesch Bouwsystemm Nederland Holec Laagspanning Hoogol/et/S Groep Hunter Douglas Kömmerlhlg Bmelux J.J Krens Krupe Bomatex De Meeuw Oirschot Octatube Space Structures l'ietemllm Hardglas Plastica P"zat Polyb"'ck Polynorm Retlla Bulkl RC System Rcynolds Architectuursystnnm Rockwool Saint-Roch Glas SomfJ Nederland Tmpa International Ubbink Nederland Unicom Nederla'ld

, Wmtze/ & Zoon Wolvega Panelen Zoontj= Beton .

Archi-Konsult Archipel Ontwerpers Architectmbureau Böhtlingk Het Archirectm Consort Jan Brouwer Associaus Bu//hom Architectm m Stedebouwers CEPEZED EGM Architecten

Hubm-jan Hmket Architectm , Maurer Engituering

Architecture and Media Jost Osorio Lobato ir Daan Peters Post Ter A vest Architectm Jan Timmers Tjïtn Design Tuns + Horsting Architektm Verburg Hoogeiulijk Architekten ir Frank van Waes,

Buro voor Architektuur Atelier Zeinstra, van der Pol

axys innovations VanBer"'Studio s Koning Industrial Design Landmark Design 6- Techno"'gy

'Neonis Robin Hood Produkties TNO Industrie

NWR, Nationale Woningraad Sbl, Staalbouw Instituut St. Aluminium Cmtrum VKG, Vermiging van Kunststof

Gevelekmmten Fabrikantm VNG, Vermiging Nederlandse

Cnnmtindustrie

Hogeschool Enschede Hogeschool Midden-Brabant TU Delft. vakgroep Bouwtechno"'gie TU Eindhovm, faculteit Bouwkunde

,

.J

· ,

L

>­z

0. E w

r---------- mijns inziens

Wanneer een kikker in een pan van 80°C wordt gegooid is hij op slag dood; zet hem op met koud water en verhoog de temperatuur langzamer dan zijn waarnemingsvermogen. dan merkt hij het niet en wordt hij levend gekookt.

Deze metafoor van relarivering en waameming kwam bij me op roen ik enkele dagen in New York

was. Ik moest sterk denken aan de laatste aflevering van 'Laar op de avond na een korte wandeling'

van de VPRO, waar allerlei sratistische gegevens over mondiale kwesties in een razendsnel tempo

zonder pauze werden opgesomd, gelardeerd mer beelden uit alle hoeken van de wereld. Tijdens de

uitzending begon mijn bevattingsvermogen te duizelen; her wereldbeeld werd mer de minuur

uitgebreider: voedseltekorten en verzuchrgeraJlen; energiebronnenuitpurting; agrarische

ontwikkelingen; ziekte- en sterftecijfers; bevolkingsgroei; rijkste mensen, landen en bedrijven van de

wereld; technologische en informatie-ontwikkelingen; de gehele aardrijkskundige huidige roestand en

de verwachre ontwikkelingen marcheerden in een luttel uurtje voorbij en lieten mij verbijsterd achter.

New York bestaar in alles uit superlatieven en ik voelde

me als een kind op de kermis. Ik bracht er een zakelijk

bezoek, en ook in zaken worden de dingen in een

razendsnel en efficiënt tempo afgehandeld. Mijn

bezoek bracht ik aan een inrernationaal gerichte

marerialen-verzamelaar en over her Nederlandse

bedrijfsleven in het algemeen was hij niet bijster

enthousiast. Alles moet hier 'cheap' en architecten

hebben helemaal nergens iets voor over. Onder­

handelingen gaan langzaam en Nederlanders doen

overal moeilijk over. Hij begreep er werkelijk niets

van. Dat kJonk bekend. Onze calvinistische kritisch­

tot-op-het-bot-mentalireit is gedrenkt in wantrouwen,

maar wordt nog al eens verward mer gezonde

alertheid. Het aangaan van een risico, her springen in

het diepe, het groots en meeslepend denken, de

zintuigen en emoties rot de grenzen prikkelen zijn

zaken, die in de Nederlandse cultuur eerder worden tegengehouden dan aangemoedigd. Wij

Nederlanders durven niet zoveel. We kijken eerst eens war de buren doen en dat doen wij dan degelijk

en betrouwbaar na. Wij zijn kampioen in bagatelliseren en afkraken. Dat is jammer, want het versluiert

her onbevooroordeelde waarnemingsvermogen dar nodig is om vooraan te staan bij nieuwe

ontwikkelingen.

En levend gekookt worden is tenslotte ook niet alles.

Els Zijlstra, Materia Adviesbureau voor archirecronische ..eroducr- en materiaalonwikkeling

..J

Verbouw-j ng van 'De Koepel ,

in Breda

Voor het complex van De Penitentiaire

Inrichtingen te Breda (beter bekend als de

Koepelgevangenis) heeft de Directie Ontwerp & Techniek van de RGD een masterplan ont­

wikkeld, o.a. voor het optimaliseren van de

celcapaci tei t.

Voor de douches van de gedetineerden is in

de koepel een cilindervormige douche-toren

ontwikkeld, als 'een zuil van water'. In de vorm

van een semi-rransparante glazen cilinder zijn zes

douches per bouwlaag in een blokje van zes

ondergebracht in het midden van de cilinder. De

bijbehorende loopruimre bevindt zich dus aa.n de

buitenzijde. De douche-toren is uitwendig

geheel uitgevoerd in glazen bouwstenen.

14

Rond de voormalige gemetselde waterkelder zijn vier nieuwe recreatierwmten ontworpen in een

halve cirkel. Zij bevinden zich onder de grond in het hart van de koepel. De waterkelder wordt

fitnessruimte. De ruimten worden ontsloten door twee tegenover elkaar liggende trappen in een van

de assen van de koepel en een gang rond de waterkelder. Aan de buitenzijde van de recreatieruimten

komt een servicestrook voor toiletten, pantries, telefooncellen en installatietechnische voorzieningen.

De recreatieruimten worden twee aan twee

gescheiden door (een deels te openen) wand van

glazen bouwstenen. De recreatieruimten en de

gangzone worden afgedekt door een glazen

'dak' op een staalconstructie. Dit beloop bare

transparante dak (en dus vloer in de koepel) is in

feite het raam van de recreatieruimten en draagr,

samen met de glazen wand in hoge mate bij aan

het vermijden van de sfeer van een kelderruimte.

Dit 'dak' manifesteert zich als een licht­

sculptuur, zo is er een relatie met de eveneens

glazen douche-wren. Bij het ontwerp is gezien

het bijzondere en monumentale karakter van de

koepelruimte een hoge mate van abstractie en

'neutraliteit' nagestreefd.

De uirvoering van de recreatieruimten is gestart

in augustus 1998 en wordt naar verwachting in

juni 1999 opgeleverd.

,

~------------------------------------------------~

•

L

Tweede en derde tranche Energieprogramma's

Het Ministerie van Economische Zaken heeft de

tweede en derde tranche energieprogramma's voor

1998 bekend gemaakt op basis van het Besluit

Subsidies Energieprogramma's. Voor Booosting­

leden zijn een vijftal programma's relevant:

Het Programma Lange Termijn Onderzoeks­

programma Gebouwde Omgeving (LTGO) is gericht

op de integratie van energiebesparingsvoorzieningen

in de woning- en utiliteitsbouw. Tot en met 2

november kunnen aanvragen worden ingediend bij

Novem te Utrecht.

Het Programma Woningen is gericht op projecten

voor het verbeteren van de energie-efficiency van

woningen, zodat binnen 5 à 10 jaar een bijdrage

wordt geleverd aan de realisatie van de energie

efficiency. Voorbeelden van projecten die voor

subsidie in aanmerking komen zijn: markr­

introduktie van warmteterugwininstallaties, onder­

wek, pral<tijkexperimenten en kennisoverdracht van

en over extra isolerende gevelelementen. Tot en met

2 november kunnen aanvragen worden ingediend bij

Novem te Sittard.

Het Programma Warmtepompen is gericht op

woningbouw, utiliteitsgebouwen en industrie. Tot en

met 30 november kunnen aanvragen worden

ingediend bij Novem te Utrecht.

Het Programma Apparaten is gericht op het

verbeteren van de energie-efficiency door onderzoek

naar en ontwikkeling van energiezuinige apparaten.

Het programma heeft betrekking op gasgestookte en

elektrische apparaten. Tot en met 2 november

kunnen aanvragen worden ingediend bij Novem te

Sittard.

Het Programma diensten bestaat uit onder meer:

Nieuwbouw utiliteit: onderzoeksprojecten en

kennisoverdrachtprojecten die gericht zijn op ont­

wikkeling en toersing van hulpmiddelen die gebruikt

worden om tOt een energie-efficiënt gebouwontwerp

15

te komen. Techniekontwikkeling: projecten die

gericht zijn op nieuwe technieken, methoden of

systemen die een substantiële bijdrage leveren aan het

realiseren van besparingen in de nieuw- en bestaande

utiliteitsbouw. Tot en met 30 november kunnen

aanvragen worden ingediend bij Novem te Utrecht.

Besluit subsidies COrreductieplan Het Besluit subsidies COrreduccieplan is recentelijk

van kracht geworden . Het totale subsidiebedrag

voor de huidige ronde bedraagt f 232 miljoen. De

indieningrermijn loopt van 13 juli 1998 tot en met

1 februari 1999. De onderwerpen betreffen onder

meer demonstratie- en investeringsprojecten op het

terrein van:

Industriële restwarmtebenutting

Warmtepompen en geavanceerde warmtekracht

koppeling en wp/wkk-combinaties

Duurzame energiebronnen

Procesintegratie energie-intensieve industrie

Drogen, bai<ken, smelten, membranen

Bouwen hout (opslag van CO2)

De subsidie bedraagt ten hoogste 30% van de

rechtstreeks aan het COrreductieproject toe te

rekenen kosten. Projectaanvragen dienen bij het

Projectbureau COrreductieplan te Zwolle te

worden ingediend. De belangrijkste criteria zijn

onder andere de mate van energie-besparing (C02-

reductie) of CO2-opslag per geïnvesteerde gulden en

het herhalingspotentieel. De regeling van het

Ministerie van VROM 'investeringsbijdrage voor

niet-induscriële restwarmte-infrastrucruur' zal op

korte termijn worden gepubliceerd.

? Voor meer informatie

kunt u contact opnemen

met Pouwer & Stevers

010 - 4521122.

,

.J

• _____________________ II __________ ~--------, _~J.t.t.~i'iil. _____ n_i_e'_u_w__'_s __ _____'I

Voorbeeldproject Duurzaam Bouwen: Ot houten aeve,elemente, van het

Hoogheemraadschap van Rijnland te Leiden

holle keramische elementen (lichter a

met rvs-klemmen op de multiplexstr

geventileerde spouw. In de verticale a

van het inwateren van de holle e1eme t

moet er naar worden gestreefd de vers

weer eenvoudig te scheiden zijn: een

De kozijnen zijn gemaakt van Sapupir

bosbeheer garandeert. Ze zijn voorzien

is gasgevuld voor een hoge isolatiewaar

mogelijk daglicht binnen te halen. De

direct gereflecteerd wordt via de daglich

wordt ook optimaal gebruik gemaakt v

een hardglazen ruit

a--J -~n~fe~1?:fl:t~ ar ~aFen draalrame

lenum. Voordelen

gewerkt om het tot ee oduct te maken, dat elders.~~~~~~~aJ;C~:J,J.tIl..:l~I.D:iO,Q.J41~ll.S._ ...... ",",

montagehandelingen n~ zijn op de bouwplaats. houten spouwblad

L ________________________________________________ ~