INBO Marternieuws 20, januari 2016 Bekijk deze email in je browser

KLINIEKSTRAAT 25, B­1070 BRUSSEL  /  MARTERNIEUWS@INBO.BE  /  WWW.INBO.BE

Boommarters in Aalst (Oost-Vlaanderen)Het feit dat er nu ook boommarters konden worden gefilmd in

een relatief klein en geïsoleerd bosgebied als het Kravaalbos bij

Aalst kan er op wijzen dat dit dier aan een comeback bezig is,

zelfs buiten grote bosgebieden.

 Meer...

Boommarters in Doeveren (West-Vlaanderen) en Zoersel (Antwerpen) Zowel in de nabijheid van het natuurgebied Doeveren (West­

Vlaanderen) als in Zoersel (Antwerpen) werden boommarters

betrapt door cameravallen. 

Meer...

Marterbunkers tegen marterschade? In opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos gaat het

INBO onderzoeken of zogenaamde 'marterbunkers' kunnen

worden ingezet  als deel van de oplossing voor de problematiek

van schade door steenmarters aan woonhuizen. 

Meer...

Fotovalsessie Groenhove (West-Vlaanderen) Het Groenhovebos ligt zo'n 10 kilometer verwijderd van het

Wijnendalebos, waar we in 2015 boommarters vaststelden. Na

enkele maanden fotovalonderzoek denken we te mogen

Subscribe Share Past Issues Translate

besluiten dat er (nog?) geen boommarters zitten...

Meer...

Das doodgereden in Deerlijk (West-Vlaanderen) De autopsie op een dode das aangetroffen in Deerlijk wijst erop

dat het om een 'verre disperser' zou kunnen gaan. 

Meer...

Share Tweet +1 Forward

Copyright © 2016 Instituut voor Natuur­ en Bosonderzoek, Alle rechten voorbehouden.

uitschrijven      pas je instellingen aan

Boommarters in Aalst (provincie Oost‐Vlaanderen) ‐ Marternieuws 20Op 11 september 2015 kreeg Timo Van der Veken een boommarter voor de lens vanzijn cameraval in het Kravaalbos in Aalst en nam daarover met ons contact op. Deniet­rafelige, niet­ruige, maar mooi­gladde cilindervormige staart duidde op eeneerstejaarsdier (jeugdvacht), m.a.w. een dier geboren in het voorbije voorjaar. Bijjonge mannetjes treedt dispersie vooral in twee perioden op : augustus­oktober, enmaart­mei. Dit betekende dat het een dier kon zijn dat niet ter plaatse was geboren,maar kort tevoren ergens het ouderlijke gebied had verlaten – en intussen reeds vaneen behoorlijk eind ver kon gekomen zijn. Indien het, andersom, wel om lokalevoortplanting zou gaan, rees de verwachting dat er meerdere dieren zouden moetenkunnen gefotografeerd worden. Om dit na te gaan werd een opstelling gemaakt ommarters te doen kegelen (d.i. op de achterpoten staan), zodat de individueelherkenbare keelvlek mooi in beeld zou worden gebracht. Op 4 en 5 oktober slaagdeTimo er in tal van nieuwe opnames te maken, waarbij de keelvlek een aantal kerenook perfect in beeld werd gebracht. Op 5 november dook een boommarter op meteen duidelijk verschillende keelvlek. De volgende opname dateert van 11 december,en laat niet toe de keelvlek te beoordelen. Intussen hebben de dieren allemaal eenstevige wintervacht, waarbij op beeld geen onderscheid meer te maken valt tussenjong en oud.

Twee boommarters in éénzelfde relatief klein gebied : er zijn een aantal verklaringenmogelijk  – gaande van het toevallig samentreffen van onafhankelijke inwijkelingen,tot effectief lokale voortplanting. Voorlopig kunnen we enkel besluiten datmomenteel dus minstens twee boommarters in het Kravaalbos zitten. Of er ookvoortplanting is geweest in het gebied kunnen we op dit moment nog niet zeggen.

De vaststelling van – op zijn minst tijdelijke – vestiging van boommarters in het

Boommarter in het Kravaalbos: 11­09, 05­10 en 05­11 (beeldenTimo Van der Veken)

00:30

Kravaalbos is het derde opmerkelijke boommarterfeit in 2015 nadat we eerder inWest­Vlaanderen boommarters fotografeerden in het Wijnendalebos (meerdere foto’sgespreid over vier maanden) en het Vloethemveld. De recente vondsten vanboommarters op tal van plaatsen in de bosrijke Kempen zijn intussen voor de handliggend, maar de aanwezigheid van boommarters in relatief kleine en geïsoleerdebossen in West­ en Oost­Vlaanderen is dat veel minder. Het Kravaalbos is slechts 80ha groot en de regio is niet bepaald bosrijk te noemen. In de omgeving van Aalst zijnons ook geen historische gegevens bekend over het voorkomen van boommarter. Dedichtstbijzijnde gekende populatie bevindt zich ten noorden van de Schelde in Sinaai,op zo’n 27 km in vogelvlucht van het Kravaalbos.

Het lijkt er steeds meer op dat boommarters bezig zijn aan een opmerkelijkecomeback en zich daarbij niet meer beperken tot grote bosgebieden. Intussen is ookduidelijk geworden dat hun vermogen tot langeafstandsdispersie zeer groot is. Devondst van zendermarter Alain (Marternieuws 15) bij de Westerscheldetunnel is daarslechts één voorbeeldje van.  We zijn er daarom van overtuigd dat we in detoekomst boommarters in eender welk bosgebied in Vlaanderen mogen verwachten. Een oproep tegelijk om bij het werken met fotovallen extra op te letten bij hetbeoordelen van marterfoto’s. We zijn steeds bereid om te helpen bij dedeterminatie. 

Boommarter in het Kravaalbos, 5 november 2015 (foto Timo Vander Veken)

Na drie jaar eindelijk nog eens boommarterbeelden in Doeveren(Oostkamp/Zedelgem, provincie West‐Vlaanderen)Na de vondst van een verkeersslachtoffer (seksueel actief mannetje)  op 12 juni 2012 vlakbij hetnatuurgebied Doeveren en een fotovalopname in hetzelfde gebied op 28 augustus 2012(Marternieuws 8) werd het  stil rond boommarters in de omgeving van het natuurgebied.

Deze zomer kregen we cameravalbeelden van Alexander Hooyberg doorgestuurd. De opnamedateert van 1 augustus 2015.  Op het filmpje zien we een zeer donkere marterachtige door hetbeeld flitsen. Door de snelheid waarmee de marter zich voortbeweegt zijn er maar weinigkenmerken goed zichtbaar. Maar we zien wel een lange staart waardoor we andere donkeremarterachtigen van vergelijkbare grootte en met relatief korte staart (bunzing, nerts) kunnenuitsluiten. Omdat de marter geheel donkerbruin is over het volledige lichaam (geen contrasten)kunnen we ook steenmarter uitsluiten. Rest enkel boommarter….

Boommarter gefilmd in Zoersel (provincie Antwerpen)Na de eerste cameravalopnames voor de regio op grondgebied van de gemeente Oostmalle eerderin 2015(Marternieuws 19) kon Guy Laurijssens op 8 augustus een nieuwe opname maken ietsverderop in Zoersel. Je kan het filmpje hieronder bekijken:

Boommarter Zoersel 08-08-2015

Marterbunkers tegen marterschade? ­Marternieuws 20

00:13

In het kader van de problematiek rond schade en overlast vanwege steenmarters ingebouwen heeft het ANB, inspelend op een hypothese geformuleerd in het INBO­steenmarterrapport (2012), dit jaar een onderzoeksopdracht aan het INBO gegevenomtrent het aanbieden van alternatieve schuilplaatsen voor marters. Dit werd hetproject ‘Toepassing van marterbunkers als schade­mitigerend instrument en deacceptatie ervan door steenmarters’ (2015 – 2017). Met het onderzoek willen wenagaan of een beleid zou kunnen gevoerd worden om alternatieve schuilplaatsen tevoorzien in Vlaanderen als deel van de oplossing voor dit aspect van desteenmarterproblematiek.

Afgewerkte marterbunker (foto INBO)

Het idee bestaat erin zogenaamde marterbunkers of strobunkers (cf. opgebouwd uitkleine strobalen) op daartoe geschikte plaatsen binnen een straal van 500 m van eengeval van schade of overlast te plaatsen. Zo’n strobunker heeft een grondvlak vanongeveer  2 m bij 3 m, een hoogte van ongeveer 2 m, en heeft een relatief groteinwendige holle ruimte. Op die manier willen we vermijden dat het individueeloplossen van schade­ en overlastsituaties telkens leidt tot verplaatsing van hetprobleem naar een andere buurtbewoner. Tegelijk kan het voorhanden zijn van eengeschikte alternatieve schuilplaats de druk op bestaande schuilplaatsen mogelijk indie mate verminderen dat (eenvoudige) verstoring van de dieren op de ongewensteschuilplaatsen volstaat opdat zij deze zouden opgeven – zonder soms (moeilijke)aanpassingen te moeten uitvoeren aan een gebouw. Mogelijke plaatsen om eenstrobunker te bouwen zijn o.m. private tuinen en natuurreservaten, groengebieden

in eigendom van gemeentes en hogere overheden, restgronden van overheden enbedrijven.

Aan de hand van concrete gevallen van ongewenste aanwezigheid van steenmartersin woonhuizen en andere gebouwen willen we de komende twee jaar dit concept vanalternatieve schuilplaatsen uittesten. Daarbij gaat meteen ook de aandacht naar eenschuilplaatstype dat voldoende ruimte biedt om een nest jongen groot te brengen,gezien precies dergelijke situaties vaak aanleiding geven tot acute klachten. Wewillen zo enerzijds nagaan in hoeveel van de aangemelde gevallen van schade enoverlast er in de nabije omgeving kan worden overgegaan tot het plaatsen vanstrobunkers,  en anderzijds of de bunkers effectief gebruikt worden als nestplaatsendoor steenmarters.

Het eventueel overgaan tot het plaatsen, in een nabije toekomst, van een strobunkeris geheel los te zien van een onmiddellijke ad hoc­oplossing voor het aangemeldegeval zelf. De oplossing voor de individuele schadegevallen bestaat er in de toegangdan wel de opklimbaarheid van het gebouw te verhinderen. Meer informatie hierovervindt u op de website www.steenmarter.be.

Verder willen we benadrukken dat zo’n bunker niet het omgekeerde effect zalhebben, nl. het aantrekken van ‘extra’ marters: steenmarters zijn immers territoriaalmet behoorlijk grote leefgebieden, het gaat daarbij niet om ‘veel of weinig’ dieren,maar om ‘aanwezig versus afwezig’. De plaats van schade of overlast kan slechts inéén territorium tegelijk liggen. In het territorium worden sowieso meerdere enallerhande schuilplaatsen gebruikt. Hier gaat het erom het indringen inschadegevoelige gebouwen, op zoek naar een geschikte nestplaats, te voorkomen.

Afgewerkte en landschappelijk ingeklede marterbunker (foto INBO)

Fotovalsessie Groenhove (Torhout, West‐Vlaanderen) ‐ Marternieuws 20Nadat we in het Wijnendalebos de aanwezigheid van boommarter vaststelden werdeen ander bos in de regio Torhout aangedaan: het Groenhovebos. Dit bos van zo’n100 hectare bevindt zich 10 km ten oosten van het Wijnendalebos. De zone tussendeze twee bossen (in rechte lijn) bevat geen bosfragmenten maar bestaat uitstedelijk gebied (de stad Torhout) en landbouwgronden. Ten noorden van de asWijnendalebos­Groenhovebos bevinden zich wel enkele kleinere bossen.

Tussen 10 augustus en 9 december werden vier cameravallen opgesteld op vierlocaties, goed voor 414 cameravalnachten. Onder de roofdieren werden vos (45fotoreeksen verdeeld over 4 locaties), steenmarter (6 fotoreeksen verdeeld over 2locaties) en bunzing vastgesteld (1 fotoreeks). Het hoge aantal vossenfoto’s is tewijten aan de plaatsing van de cameraval op een wissel (wissels worden meestaldoor meerdere dieren gebruikt). Boommarters konden we niet fotograferen.  Gezienhet relatief hoge aantal cameravallen op een kleine oppervlakte kunnen we er vanuitgaan dat er momenteel (nog?) geen boommarters in het Groenhovebos zitten.

Das doodgereden in Deerlijk (West‐Vlaanderen) ‐ Marternieuws 20Op zondag 20 december 2015 meldde de federale wegpolitie een dode das langs deE17 aan  marternetwerkkoerier en ­stockeerder Mario Manhaeve. De das werdingezameld en kort nadien geautopseerd. Deze das vertoonde een typisch beeld vaneen verkeersslachtoffer, met meervoudige botbreuken, schaafletsels op de huid enalgehele inwendige verbloedingen.

Het betreft een jong wijfje, (heel) wellicht eerstejaars (= geboren jan­feb 2015) of(heel) misschien tweedejaars (= geboren jan­feb 2014), met een gewicht van ca.10,5 kg en in prima conditie. De tanden vertoonden nauwelijks slijtage, deeierstokken en baarmoeder geen sporen van voortplanting. De maag was zo goed alsleeg, op een paar fragmenten van regenwormen en wat aarde­smurrie (inhoudspijsverteringstractus van regenwormen) na.

Op hals noch stuit enig spoor van bijtwonden, dus geen recente interacties metsoortgenoten.

Hiermee beantwoordt deze das helemaal aan het profiel van een 'verre disperser' :een dier dat de ouderlijke clan heeft verlaten en rondzwerft (de hiërarchie bij dassenis deels matriarchaal gestuurd). Het is dus best mogelijk dat dit dier van velekilometers ver kwam, en niet lokaal gevestigd hoeft te zijn geweest.

Verkeersslachtoffer das, gevonden in Deerlijk op 20 december 2015 (foto INBO)