Boekenbendes

E E N U I T G A V E V A N S T I C H T I N G L E Z E NB I J H E T T I J D S C H R I F T L E Z E N

BOEKENBENDESDRAAIBOEK NASCHOOLSE LEESCLUBS

DENISE BONTJE EN KEES BROEKHOF

41296_St_Lezen_boekbende:Opmaak 1 16-02-10 13:54 Pagina 3

LEZEN is het gratis kwartaalblad

op het gebied van leesbevordering

en literatuureducatie en is bestemd

voor professionals die werken met

kinderen en jongeren van 0–18.

GRATIS!

Wilt u LEZEN ontvangen?Meld u aan op

www.lezen.nl

Kent u iemand uit uw omgeving

die LEZEN ook zou willen ontvangen?

Stuur hem of haar door naar

www.lezen.nl

LEZEN EN LATEN LEZEN

Meld u nu aan!


I N H O U D

INFORMATIE OVER BOEKENBENDE S

Boekenbendes

Rollen bij een Boekenbende op school of in de BSO

Een sleutelrol voor de bibliotheek

Praten over boeken: de methode-Chambers

De rol van de leerlingen

Werving van leerlingen

Financiering

STAPPENPLAN VOOR HET ORGANISEREN

VAN EEN BOEKENBENDE

stap 1 Voorbereiding

stap 2 De eerste bijeenkomst

stap 3 De overige bijeenkomsten

stap 4 Slot en evaluatie

PRAKTISCHE INFORMATIE

A. De Letterknetter en de Bieb-bende

B. Voorbeelden van activiteiten

C. Hulpmiddelen

• globale planning

• voorbeeldbrief voor ouders

• evaluatie in de groep

• schriftelijke evaluatie

4

6

8

10

11

12

15

16

16

18

20

22

30

Reda c t i o nee l

De leesclub is zo langzamerhand het

hardnekkige imago van een bijeenkomst

voor vrouwen van middelbare leeftijd ontgroeid. Dat blijkt uit

de initiatieven die in Groot-Britannie zijn opgebloeid.

Kinderen staan daar op de wachtlijst om deel te nemen aan

naschoolse clubs waarin alles draait om kinderen jeugd-

boeken. Reden genoeg om ook in Nederland op zoek te gaan

naar inspirerende voorbeelden. Projectbureau Sardes maakte

in opdracht van Stichting Lezen een inventarisatie en beschreef

de mogelijkheden van leesclubs voor kinderen in Nederland.

In deze special bij het tijdschrift Lezen een overzicht van hun

bevindingen.

Er is een grote diversiteit aan leesclubs in Nederland. Ook

minder leesvaardige kinderen behoren tot de enthousiaste

deelnemers. Behalve voor praten over favoriete boeken is er

ruimte voor toneel, film en zelfs boekenfitness. Met haar

veelzijdige opzet verdient de leesclub een volwaardige plaats

in het naschoolse aanbod. Om te zorgen dat een ‘leesclub’

een positieve associatie oproept, spreken we voortaan over

‘Boekenbendes’.

Voor wie is deze special bedoeld?

Deze special is bedoeld voor alle geïnteresseerden, maar

in het bijzonder voor bibliothecarissen die een Boekenbende

willen organiseren in samenwerking met een school.

De special is vanuit dit perspectief geschreven. Scholen

kunnen ook een Boekenbende organiseren. In dat geval zal

het voor de initiatiefnemer (bijvoorbeeld de leescoördinator

of een enthousiaste leerkracht) eenvoudig zijn om deze hand-

reiking naar de eigen situatie te vertalen en zelf contact te

zoeken met de bibliotheek om de Boekenbende vorm te

geven.

Deze special omvat drie delen: algemene informatie, een

stappenplan voor het opzetten van een Boekenbende en

een gedeelte met praktische informatie.

Namens Stichting Lezen: veel leesplezier!

Agnes van Montfoort

projectleider basisonderwijs

Colofon© Stichting Lezen / Sardes, 2010

AUTEURS Denise Bontje en Kees Broekhof (Sardes)VORMGEV ING Lijn 1, HaarlemFOTOGRAF IE Ghislaine de Brouwer | COVERBEELD Amber BeckersDRUK Spinhex & Industrie, Amsterdam

Met dank aan: Arjan Duurkoop | Bibliotheek Spijkenisse | Tineke van der Schaaf, Bibliotheek Utrecht | Carolien Bokdam, Bibliotheek UtrechtCisca van Hemert, Bibliotheek Boxtel | Dia Wesseling, Bibliotheek aan den IJssel | Ans von Harenberg, Bibliotheek Midden-BrabantGhislaine de Brouwer, Stichting Brede Scholen Boxtel | Ineke Platel, Leescafé De Letterknetter | Judith van der Zeeuw, Maliebaanschool UtrechtMgr. Bekkersschool, Spijkenisse | Maliebaanschool, Utrecht | Kinder- en Jeugdjury Vlaanderen


BOEKENBENDESDoe l

Het doel van een Boekenbende is kinderen te laten ervaren hoe leuk het is om samen

met andere kinderen op allerlei manieren bezig te zijn met lezen en met activiteiten

die met lezen en boeken te maken hebben. Een Boekenbende is niet bedoeld om

taalachterstanden te bestrijden. Het is wel zo dat lezen een positief effect heeft op

de taalontwikkeling, maar dat is ’extra winst’; het leesplezier, voor alle kinderen,

staat voorop.

Doe l g roep

Hoewel de doelgroep vooral zal bestaan uit leerlingen van de bovenbouw, die vaak al

enthousiaste lezers zijn, kunnen in principe alle basisschoolleerlingen die zelfstandig

kunnen lezen deelnemen aan een Boekenbende. Bij het samenstellen van een Boeken-

bende is het handig als de leeftijden van de kinderen niet te veel uiteenlopen. Leer-

lingen uit twee opeenvolgende groepen gaan over het algemeen goed samen.

Groep sg roo t t e

De omvang van de groep kan uiteenlopen van ca. 8 tot 12 leerlingen. De groep mag

niet te groot worden, alleen dan hebben alle kinderen de mogelijkheid hebben om

hun mening te geven bij het nabespreken van een boek of het uitwisselen van erva-

ringen. Maar de groep moet ook groot genoeg zijn om een ‘club’ te vormen.

Afsluiting van het Boekenbal 2009

onder leiding van een rapper


Ac t i v i t e i t e n

De Boekenbende komt bij elkaar om te lezen, boeken te bespreken en activiteiten uit

te voeren naar aanleiding van een thema of een onderwerp uit een boek. Verderop in

deze special zijn voorbeelden opgenomen van activiteiten waarmee ervaring is opge-

daan. De bijeenkomsten kunnen worden geleid door een volwassene, bijvoorbeeld

een bibliothecaris, een vakdocent van een culturele instelling, een leerkracht of een

vrijwilliger met kennis van en affiniteit met kinderen jeugdliteratuur.

P l a nn i ng en o rgan i s a t i e

Idealiter komt een Boekenbende bij elkaar op school, hoewel enkele activiteiten

buiten de school kunnen plaatsvinden. Voor de bijeenkomsten kunnen verschillende

momenten ingeroosterd worden:

• na schooltijd

• tijdens de middagpauze (onder lunchtijd)

• op woensdagmiddag

De duur van de bijeenkomsten hangt samen met de inroostering. Een bijeenkomst

tijdens de middagpauze duurt bijvoorbeeld 45 minuten; een bijeenkomst na school-

tijd of op woensdagmiddag kan tot 2 uur duren.

Het programma van een Boekenbende is modulair van karakter. Het aantal bijeen-

komsten staat niet vast en ook het programma is in principe vrij in te vullen. De

school of de buitenschoolse opvang (bso) bepaalt dus zelf hoe zij vorm geeft aan een

Boekenbende. Daardoor is het mogelijk om goed aan te sluiten bij de werkwijze van

de school en eventuele andere naschoolse activiteiten. •••

B O E K E N B E N D E S • L E Z E N S P E C I A L • 5

PROFIEL VAN EEN

BOEKENBENDELEIDER

• Goed kunnen omgaan met groepen van

kinderen van 8 tot 10 jaar of van 10 tot

12 jaar: spontaan, flexibel, betrokken

en geduldig.

• Doelgericht leiding kunnen geven aan

activiteiten, zonder het naschoolse,

speelse karakter van de activiteit uit

het oog te verliezen.

• Creatief zijn in het bedenken en uitvoe-

ren van groepsactiviteiten rond lezen.

• Kunnen samenwerken in een netwerk

rond de school.

• Beschikken over sterke communicatieve

vaardigheden.

• Affiniteit met en kennis van het basis-

onderwijs hebben.

• In staat zijn tot professionele reflectie.

• Bereid zijn om mee te werken aan

evaluatie en verdere ontwikkeling van

de activiteit.

Jeugdspecialist Cisca van Hemert van de

bieb op bezoek in het leescafé


Naast de bibliotheek (die hierna aan bod komt), kunnen

bij de organisatie en begeleiding van een Boekenbende

mensen betrokken zijn vanuit de school en vanuit de bso.

Hieronder wordt ingegaan op de rollen die deze mensen

kunnen spelen.

De t aa l c oö rd i n a t o r o f l e e s c oö rd i n a t o r

De taalcoördinator of leescoördinator is betrokken bij alle

taal- en/of leesactiviteiten op een school en is bij uitstek

geschikt om betrokken te zijn bij (de organisatie van) een

Boekenbende. De taal- of leescoördinator kan zijn/haar rol

op verschillende wijzen invullen, bijvoorbeeld:

• hij/zij laat zich informeren over (het organiseren van)

Boekenbendes

• geeft informatie door aan leerkrachten

• vraagt leerkrachten te helpen bij de werving van leerlingen

• informeert leerkrachten over succesvolle en aantrekkelijke

activiteiten van de Boekenbende, ter verrijking en verster-

king van het taalonderwijs in de groepen

De b rede s c hoo l - o f v e r l e ngde s c hoo l d ag -

c oö rd i n a t o r

De brede school is een omgeving bij uitstek voor het organi-

seren van een Boekenbende. Brede scholen hebben vaak

een ruim aanbod van naschoolse activiteiten en er is al een

infrastructuur aanwezig waar een Boekenbende van kan

profiteren, zoals samenwerking met buitenschoolse partners,

6 • L E Z E N S P E C I A L • B O E K E N B E N D E S

Rollen bij een Boekenbendeeen programmatische aanpak, ruimte voor naschoolse activi-

teiten of regelingen voor financiering.

De rol van de bredeschool- of verlengdeschooldagcoördinator

kan als volgt ingevuld worden:

• is verantwoordelijk voor de algehele coördinatie van de

activiteit

• neemt initiatief om het organiseren van een Boekenbende

in gang te zetten, in samenwerking/overleg met de biblio-

theek en eventueel de taal- of leescoördinator(en) binnen

de brede school

• regelt de organisatorische kant binnen de brede school

(ruimte, pr, overleg, financiële aspecten, etc.)

• monitort en evalueert met de betrokkenen de uitvoering

van de activiteit

• onderhoudt eventueel contacten met ouders en andere

vrijwilligers die bij de activiteit betrokken worden

Op niet-brede scholen worden deze taken uitgevoerd door

bijvoorbeeld de taal- of leescoördinator en/of een externe

beroepskracht (de bibliothecaris) of vrijwilliger.

De bso- c oö rd i n a t o r

Een Boekenbende is ook prima op haar plek in de buiten-

schoolse opvang. In de bso worden al kinderen opgevangen.

Een Boekenbende is dan een leuke en zinvolle manier om de

middag door te brengen. Ook als een Boekenbende binnen

de BSO wordt georganiseerd, kunnen verschillende partijen

Snuffelen tussen de boeken

van boekhandel Elckerlyc


De d i re c t i e

De directie is op afstand betrokken bij de activiteit, maar

wordt vanaf het eerste moment goed op de hoogte gehouden.

Het gaat immers om een activiteit binnen het schoolgebouw,

met de leerlingen van de school. Voor het succes van een

Boekenbende is het belangrijk dat de directie de Boekenbende

steunt. De directie:

• spreekt steun uit voor de Boekenbende tijdens het team-

overleg

• benoemt de verwachte inbreng van de taal- of lees-

coördinator en eventueel de leerkrachten

• zorgt voor de aanwezigheid van een ‘achterwacht’

(aanspreekpunt voor de begeleider van de activiteiten)

tijdens bijeenkomsten van de Boekenbende

•••

een rol spelen: de bibliotheek, een vakdocent, een vrijwilli-

ger of een pedagogisch werker van de bso zelf. De bso-coör-

dinator speelt de volgende rol:

• onderhoudt contacten met aanbieders van de Boekenbende

• brengt de aanbieder en de school met elkaar in contact en

verheldert de respectievelijke verantwoordelijkheden van

de samenwerkende partijen

• evalueert de Boekenbende met de school en de aanbieder

• zorgt ervoor dat de Boekenbende een plaats krijgt binnen

het aanbod van de BSO

De g roep s l e e r k ra c h t

Groepsleerkrachten hebben geen directe betrokkenheid bij

Boekenbendes, tenzij een leerkracht aanbiedt om zelf leiding

te geven aan deze activiteit. Toch kunnen leerkrachten wel

een bijdrage leveren aan een Boekenbende en ook kunnen

zij er profijt van hebben, zoals blijkt uit de volgende voor-

beelden. De groepsleerkracht:

• helpt bij de werving van leerlingen, door informatie te

geven in de klas en aan ouders

• laat zich informeren over succesvolle activiteiten en neemt

die over in zijn/haar eigen (taal)onderwijs

• stimuleert leerlingen in de klas om deel te nemen aan

landelijke acties waarbij de Boekenbende betrokken is,

zoals de Kinderboekenweek en de Kinderjury

• laat kinderen in de klas presentaties geven over de

Boekenbende op school


DE BOEKHANDEL

Leesclub De Letterknetter in Boxtel werkt samen met de plaatselijke

boekhandel Elckerlyc. De boekhandel schenkt ieder jaar een tiental

boeken aan de leesclub, waardoor De Letterknetter een eigen boe-

kencollectie kan opbouwen. Elckerlyc denkt mee over de organisatie

van het jaarlijkse boekenbal en neemt er ook aan deel. De leden

van De Letterknetter lezen geregeld voor in de boekhandel.

De coördinator van De Letterknetter zorgt ervoor dat Elckerlyc wordt

genoemd in de contacten met de lokale pers.

op school of in de BSO

Ghislaine de Brouwer, bredeschoolcoördinator

Boxtel: ‘Onze brede school is al ingericht op

naschoolse activiteiten, dat maakt een aantal

dingen makkelijker. Je merkt bijvoorbeeld dat

de communicatie vrij soepel verloopt, want er

zijn al allerlei bestaande contacten en com-

municatiekanalen. En in de brede school past

de leesclub in een bestaand patroon van activiteiten. Dat is handig

voor de organisatie en voor de leerlingen, die gewend zijn aan acti-

viteiten na schooltijd.’


De bibliotheek speelt een sleutelrol bij het organiseren van

Boekenbendes. Beschikt de school over een mediathecaris,

dan ligt het voor de hand dat deze een centrale rol op zich

neemt.

I n i t i a t i e f n emen

In het kader van de lopende samenwerking met de school

komt de bibliothecaris naar de school met het voorstel om

een Boekenbende te starten. Hij/zij legt het voorstel neer bij

de contactpersoon, de taal- of leescoördinator, de bovenbouw-

coördinator of de directeur. Eventueel geeft hij/zij een presen-

tatie voor het team of voor de bovenbouw, waarbij hij/zij aan-

geeft wat er van iedereen wordt verwacht. Hij/zij benadrukt

dat de activiteit geen extra werk voor de leerkrachten met

zich meebrengt, tenzij deze zelf een actieve rol willen spelen.

L ee r l i n gen we r ven

De bibliothecaris kan zelf de werving voor zijn/haar rekening

nemen door in de betreffende groepen een enthousiast ver-

haal te vertellen over Boekenbendes en kinderen te stimuleren

om zich aan te melden. Voordeel is dat de leerlingen direct

kunnen reageren en van de bibliothecaris informatie uit de

eerste hand krijgen.

De bibliothecaris kan de werving ook doen in samenwerking

met de leerkrachten, de taalcoördinator of de bredeschool-

coördinator. In dat geval zorgt hij/zij ervoor dat degenen die

de contacten hebben met de kinderen kunnen beschikken

over informatie- en pr-materiaal, zoals folders, (mini)posters

en inschrijfformulieren.

(Zie verder ‘Werving van leerlingen’.)

Mate r i a a l v e r z o rgen

De bibliothecaris is de eerst aangewezen persoon om te zor-

gen voor (lees)materiaal voor de Boekenbende. Het gaat niet

alleen om leesboeken, maar ook om ander leesmateriaal en

materiaal voor verwerkingsactiviteiten en spelletjes, afhanke-

lijk van de invulling van het programma.

De materiaalvoorziening vraagt om enige creativiteit, want

het gaat niet om standaardpakketten bij vaste thema’s, maar

om een invulling die per activiteit en per bijeenkomst zal

verschillen.

L e i d i nggeven aan de a c t i v i t e i t e n

Ook het uitvoeren van de Boekenbende kan door de biblio-

thecaris verzorgd worden. De bibliothecaris is zo nauw betrok-

ken bij de activiteit dat het voor de hand ligt dat hij/zij ook

de uitvoering doet. Het is echter ook mogelijk dat hiervoor

een andere professional (bijvoorbeeld een docent van een

culturele instelling of een leerkracht van de school) of een

vrijwilliger (bijvoorbeeld een ouder of een student) wordt

ingezet. •••

EEN SLEUTELROL VOOR DE BIBLIOTHEEK

8 • L E Z E N S P E C I A L • B O E K E N B E N D E S

Tweewekelijkse bijeenkomst van de Letterknetters in het leescafé


De Boekenbende bepaalt zelf hoeveel tijd er wordt ingeruimd voor

het praten over boeken. Gesprekken over boeken kunnen kinderen

(en volwassenen) een heel andere kijk geven op lezen en op een

gelezen boek. De methode van Aidan Chambers, waarmee de meeste

bibliothecarissen bekend zullen zijn, is een geschikte methode om

op een zinvolle en stimulerende manier over boeken te praten.

Als meerdere kinderen hetzelfde boek hebben gelezen, is er meer uit

te wisselen en te discussiëren. Maar ook als kinderen verschillende

boeken hebben gelezen, biedt de methode een goed uitgangspunt

voor gesprekken. Hieronder vatten we de methode samen. Voor meer

uitgebreide informatie verwijzen we naar Chambers’ publicatie Vertel

eens: kinderen, lezen en praten (NBD/Biblion, 2002).

De methode-Chambers omvat drie soorten vragen:

basisvragen – deze vragen zijn bedoeld om het praten over boeken

op gang te krijgen. Naarmate kinderen meer gewend zijn om over

boeken te praten, zullen ze geneigd zijn spontaan op deze vragen in

te gaan.

• Wat vond je leuk, mooi, goed aan dit boek?

• Wat is je opgevallen?

• Wat vond je niet leuk aan dit boek? (Waren er stukken die je

vervelend vond? Heb je stukken overgeslagen? Welke? Als je het

boek niet uit hebt, waar ben je dan opgehouden met lezen?

Waarom daar?)

• Wat was er moeilijk of onduidelijk? (Wat vond je vreemd? Was er

iets dat je nog nooit in een boek bent tegengekomen? Was er iets

dat je totaal verraste? Waren er dingen die niet klopten?)

• Zag je bepaalde patronen of verbanden? (Was er iets dat steeds

terugkwam in het verhaal?)

algemene vragen – deze vragen gaan iets verder en hebben te maken

met bijvoorbeeld verwachtingen, vergelijkingen met andere verhalen

of personages en hoe de kinderen het verhaal beleefd hebben.

• Wat voor soort boek dacht je dat het zou zijn toen je het pakte?

Klopte dat?

• Heb je andere boeken gelezen die hierop lijken? (Wat waren

overeenkomsten, verschillen?)

• Heb je dit boek al eerder gelezen? (Zo ja, wat vond je nu anders?)

• Zijn je dingen opgevallen in de taal van het boek, bepaalde

woorden of uitdrukkingen? Als de schrijver je zou vragen wat er

beter zou kunnen aan dit boek, wat zou je dan zeggen?

• Toen je het boek zat te lezen, zag je toen in je fantasie hoe het

verhaal zich afspeelde?

• Hoeveel verschillende verhalen kun je in dit verhaal vinden?

• Is dit een boek om snel te lezen, of juist langzaam?

• Wat ga je je vrienden over dit boek vertellen? (Wat zou je niet

vertellen, om het plezier niet te bederven? Ken je iemand die dit

zeker een goed boek zou vinden? Wat zou ik aan anderen moeten

vertellen om hen te helpen besluiten om het wel of niet te lezen?)

• We hebben nu elkaars commentaar op dit boek gehoord. Ben jij

verrast door iets wat iemand heeft gezegd?

• Nu je van alles over dit boek hebt gehoord en besproken, wat

vind jij dan uiteindelijk voor jezelf het belangrijkst aan dit boek?

• Weet je iets over de schrijver, of over hoe dit verhaal tot stand

kwam? Zou je daar meer over willen weten?

specifieke vragen – deze vragen gaan over specifieke kenmerken

van het verhaal.

• Hoelang duurt de periode waarin het verhaal zich afspeelt?

• Zijn er stukken in het verhaal die een langere periode beslaan,

maar die snel worden verteld? Zijn er stukken die een heel korte

periode beschrijven, maar die heel langzaam worden verteld?

• Waar vindt het verhaal plaats? (Maakt dat uit? Had het overal

kunnen plaatsvinden?)

• Welk personage vind je het interessantst? (Welke personages

vind je niet leuk? Zijn er personages die je doen denken aan

mensen die je kent?)

• Is er een personage dat niet voorkomt in het verhaal, maar zonder

wie het verhaal niet had kunnen plaatsvinden? (Waarom wordt

dat personage niet genoemd?)

• Wie vertelt het verhaal? Hoe weet je dat? Is het een ik-figuur?

(Wat vindt de verteller van de personages en van de gebeurte-

nissen?)

• Stel je voor dat jij de toeschouwer bent. Door wiens ogen zag je

het verhaal? Zag je het verhaal door de ogen van een personage

of ook door de ogen van andere personages?

• Heb je ook gelezen wat de personages denken of voelen? Of werd

het verhaal verteld ‘van buitenaf’, zonder dat je weet wat iemand

denkt of voelt?

Een geoefende Boekenbendeleider is in staat om de drie soorten

vragen op de juiste momenten af te wisselen en aan te voelen welke

vraag het gesprek een stapje verder kan brengen. Het gaat er niet om

het lijstje vragen helemaal af te werken. Soms is het antwoord op

een vraag aanleiding om uitgebreid door te praten over een onder-

werp, zonder dat andere vragen nog aan bod komen. Hoe het gesprek

ook verloopt, de persoonlijke beleving van het lezen staat centaal.

Die is voor iedereen anders. Daarom is het belangrijk dat de kinderen

veel gelegenheid krijgen om op elkaar te reageren.


PRATEN OVER BOEKEN: DE METHODE-CHAMBERS


1 0 • L E Z E N S P E C I A L • B O E K E N B E N D E S

A c t i v i t e i t e n k i e z e n

De deelnemende leerlingen worden uitgenodigd om zelf mee te bepalen welke

activiteiten de Boekenbende gaat uitvoeren. Zo wordt het nog meer hun eigen club

en gaan zij nog gemotiveerder deelnemen. De begeleider brengt de wensen in kaart

en zorgt ervoor dat bij de activiteiten een concreet doel wordt geformuleerd.

D e e l n e m e n a a n a c t i v i t e i t e n

De belangrijkste rol van de leerlingen is natuurlijk het deelnemen aan de Boeken-

bende. De leerlingen krijgen volop ruimte om te lezen, te praten over boeken, samen

op onderzoek te gaan of mooie producten te maken. Leerlingen die er geen genoeg

van kunnen krijgen, mogen de volgende keer weer opnieuw meedoen.

Voor de leerlingen is de belangrijkste reden om mee te doen dat zij plezier hebben

in lezen en graag iets samen willen doen met kinderen die ook genieten van lezen.

Alles wat daarbovenop nog gebeurt is extra winst. Het samen werken aan producten

geeft richting aan de activiteiten en geeft de leerlingen het gevoel iets bereikt te heb-

ben om trots op te zijn.

O r g a n i s e r e n v a n a c t i v i t e i t e n

De leerlingen kunnen zelf bijdragen aan het organiseren van activiteiten:

• praktische hulp bieden, zoals het inschenken van limonade of het opruimen van

de materialen

• ouders vragen te assisteren bij de uitvoering van activiteiten, zoals zorgen voor

vervoer bij een excursie

• een excursie organiseren

• een bezoek organiseren van een schrijver, illustrator, uitgever etc.

A m b a s s a d e u r z i j n v o o r d e B o e k e n b e n d e

Zeker in het begin, als de Boekenbende nog bekendheid moet verwerven, is de eigen

pr van leerlingen heel effectief om de club onder de aandacht te brengen van andere

leerlingen, ouders, bestuurders of zelfs de gemeente. Leerlingen kunnen ingezet wor-

den bij de werving van nieuwe deelnemers, kunnen een stukje schrijven, een interview

geven voor de lokale krant of de regionale televisie uitnodigen voor een reportage

over hun club. •••

De rol van de leerlingenDe leden van een Boekenbende

spelen een belangrijke rol

binnen de Boekenbende.

Burgemeester Frank van Beers

neemt de eerste Boxtelse

Kinderboekenkrant in ontvangst

Illustrator Marjolein Krijger

op bezoek in het leescafé


Prinect Printready Qualify-Preflighter

APPLIED PREFLIGHTER PARAMETERDOCUMENT: Remove OPI Comments: Yes Remove Traps: Yes Apply Rotation Operators: Yes Create Report on Preflight Constraints: No Length Unit in Reports and Messages: mm Resolution Unit in Reports and Messages: dpi Page Reorientation: None Rescale Pages: NoPREFLIGHT CONSTRAINTS: Check PDF Level: No Check Screen Information: No Check Use of Transparencies: No Check Line Weight: No Check Line Art Flatness: No Check Resolution of Contone Images: No Check Resolution of Bitmap Images: No Check Font: No Check Trim Box: Yes If Trim Box is Missing: Continue with warning Check Maximum DotArea: No Check Colors: NoVIEW ACCELERATION: Alternate Low Resolution Images for Acrobat: Yes Subsample to 72 dpi if Above 108 dpi Generate Page Preview for Signastation: Yes Resolution = 72 dpi Generate Thumbnails for Printready: YesPITSTOP PREFLIGHT PROFILE AND ACTION LISTS: Use PitStop Preflight Profile: Yes Profile = e:\PTConfig\SysConfig\Resources\PreflightProfiles\Spinhex_Qualify_Profiel_2.ppp No PitStop Action Lists available Ignore System Font Folders: Yes No Font Search Folders available

Wie doe t de we r v i ng ?

De werving kan uitgevoerd worden door: de coördinator na-

schoolse activiteiten, de groepsleerkrachten, de uitvoerder

van de activiteit, de leerlingen. Wie de werving doet hangt af

van de organisatorische context waarbinnen de Boekenben-

de is georganiseerd en van de rolverdeling die de betrokke-

nen zijn overeengekomen. Op scholen met een breed aanbod

van naschoolse activiteiten kan de Boekenbende gemakke-

lijk meegenomen worden in de gebruikelijke wervingsproce-

dures. Dat kan betekenen dat alle ouders een (nieuws)brief

krijgen met het totale aanbod, waaruit zij met hun kind een

keuze kunnen maken. Op een school waar de Boekenbende

niet past binnen een dergelijk kader zal men afspraken moe-

ten maken over wie verantwoordelijk wordt voor de werving.

Een praktische aanpak is dan dat de uitvoerder van de activi-

teit afspreekt met de taalcoördinator (of andere contactper-

soon) dat hij/zij een korte presentatie geeft in de betreffen-

de groepen of voor de leerkrachten van die groepen, die op

hun beurt de informatie in de klas bespreken.

De groepsleerkrachten kunnen een goede ondersteunende

rol spelen in de werving. Zij kennen de leerlingen het best en

kunnen leerlingen voor wie deze activiteit met name geschikt

lijkt aansporen om zich aan te melden. Soms kan dat duwtje

in de rug net het verschil maken. Ook kan de leerkracht nog

eens terugkomen op de Boekenbende als blijkt dat het aan-

tal aanmeldingen onder de verwachting blijft.

Re c l ame maken

Wanneer de Boekenbende voor het eerst wordt georganiseerd,

is het belangrijk om te zorgen voor extra informatie en pr.

De term ‘Boekenbende’ zal in eerste instantie onbekend zijn.

Daarom is het aan te raden om in de betreffende groepen

EEFFFFEECCTTIIEEVVEE WWEERRVVIINNGGSSIINNSSTTRRUUMMEENNTTEENN

•• pprreesseennttaattiiee iinn ddee kkllaass ddoooorr ddee ppeerrssoooonn ddiiee ddee BBooeekkeennbbeennddee

ggaaaatt lleeiiddeenn

•• ppoosstteerrss iinn ddee sscchhooooll eenn iinn ddee bbiibblliiootthheeeekk

•• ssttuukkjjee iinn ddee sscchhoooollkkrraanntt,, mmeett iinnffoorrmmaattiiee oovveerr eeeerrddeerree eerrvvaarriinnggeenn

mmeett BBooeekkeennbbeennddeess

•• iinnffoorrmmaattiiee iinn ddee nniieeuuwwssbbrriieeff vvoooorr oouuddeerrss

•• ttooeelliicchhttiinngg ddoooorr ddee ggrrooeeppsslleeeerrkkrraacchhtt

•• ttooeelliicchhttiinngg ddoooorr ((eexx--))lleeddeenn vvaann BBooeekkeennbbeennddeess

•• aaccttiieevvee ‘‘wweerrvviinngg’’ ddoooorr ddee ggrrooeeppsslleeeerrkkrraacchhtt

B O E K E N B E N D E S • L E Z E N S P E C I A L • 1 1

WERVINGVANLEERLINGEN

een enthousiasmerende presentatie te laten geven door de

uitvoerder. Die vertelt wat er gaat gebeuren in de Boeken-

bende, wat de kinderen allemaal zelf te kiezen hebben en

wat voor soort ‘projecten’ mogelijk zijn. Daarnaast is het

raadzaam om extra reclame te maken met behulp van pos-

ters, een stukje in de schoolkrant, een stukje in de nieuws-

brief voor ouders etc. Als een Boekenbende eenmaal draait

en meer bekendheid krijgt, is de extra informatie voor kinde-

ren en ouders minder noodzakelijk. Dan kunnen bovendien

de (ex-)clubleden zelf ingezet worden als ambassadeurs bij

de werving. Laat kinderen een pakkende naam bedenken

voor hun leesclub zoals ‘Leescafé de Letterknetter’ in Boxtel,

‘DVD 9L’ in Spijkenisse of ‘Leesbende 5-7’ in Utrecht.

Zo rg voo r ex c l u s i v i t e i t

Zorg ervoor dat de leden zich lid van

een exclusief gezelschap voelen.

Bij Leescafé de Letterknetter bijvoor-

beeld is het een hele eer als je lid

bent. Elk lid krast zijn naam in de

speciale tafel van de club. •••

Brainstormen voor de inhoud van de Boekenkrant


B i j d rage van de s c hoo l

De school kan zelf een bijdrage leveren aan een Boekenbende

door een ruimte ter beschikking te stellen en te zorgen voor

een achterwacht tijdens de bijeenkomsten. Deze zaken zijn

vaak al geregeld ten behoeve van andere naschoolse activi-

teiten, zodat de Boekenbende daar gemakkelijk bij kan aan-

sluiten. Het kan ook gebeuren dat het gebruik van ruimten

buiten lestijden aan financiële regels gebonden is. In dat

geval zal de huur uit bijvoorbeeld het vsd-budget betaald

moeten worden.

E i g en b i j d rage van de l e e r l i n gen

Soms is het beleid van de gemeente om naschoolse activi-

teiten gratis ter beschikking te stellen, in het kader van het

achterstandenbeleid. Maar het is ook heel gebruikelijk leer-

lingen om een eigen bijdrage te vragen voor deelname aan

een naschoolse activiteit. De eigen bijdrage heeft twee belang-

rijke voordelen: het geld dekt een deel van de kosten en het

betalen voor de activiteit heeft een motiverende werking op

de leerlingen: als je er eenmaal voor betaald hebt, ben je ook

meer geneigd om mee te doen. De hoogte van de eigen bijdra-

ge kan variëren.

Ko s t en

Het organiseren van een Boekenbende hoeft geen dure

activiteit te zijn, maar er is (mogelijk) wel geld nodig voor:

• leesmateriaal en ander materiaal

• huur en aankleding van de ruimte

• begeleiding/uitvoering

• excursies

• limonade e.d.

VSD -budge t

Veel brede scholen beschikken over een budget voor

naschoolse activiteiten, die vaak plaatsvinden onder de

noemer ‘verlengde schooldag’. In de grote gemeenten zijn

deze budgetten vaak afkomstig uit de gemeentelijke midde-

len voor Grotestedenbeleid. Er is gewoonlijk een vaste, voor

scholen en andere instellingen bekende procedure voor het

aanvragen van deze middelen. Scholen kunnen hun budget

naar eigen inzicht besteden en kunnen er dus ook een Boeken-

bende uit financieren. De budgetten zijn over het algemeen

beperkt van omvang, waardoor aanvullende financiering

nodig kan zijn, bijvoorbeeld uit de eigen bijdrage van de

leerlingen.

F I N A N C I E R I N GElke bijeenkomst start met een hapje en een drankje


• Heeft de vrijwilliger ondersteuning nodig en zo ja, hoe

organiseren we dat?

• Wie zorgt voor vervanging als de vrijwilliger zich afmeldt?

Het is ook mogelijk vrijwilligers incidenteel in te zetten bij

de Boekenbende. Het gaat dan bijvoorbeeld om ouders die

assisteren bij de uitvoering van de activiteit, limonade schen-

ken, spullen klaarzetten en opruimen, of zorgen voor vervoer

bij een uitstapje. Een ander voorbeeld zijn nuttige mensen in

het netwerk van de begeleider of van de ouders. Dat kan een

bevriende drukker zijn, of een illustrator of uitgever. Zij kun-

nen hun medewerking geven aan bijvoorbeeld een bezoek van

de Boekenbende aan de drukkerij of een gastles illustraties

tekenen op school. •••

OUDERS HELPEN BIJ DE LETTERKNETTER

Als ouders hun kind opgeven voor leesclub De Letterknetter, stemmen

zij in met de voorwaarde dat zij een keer komen helpen bij de uitvoe-

ring. Ouders worden bijvoorbeeld ingeschakeld voor het inschenken

van limonade, voor opruimen, of voor vervoer bij een bezoek aan

een drukkerij. Er is dus bij iedere bijeenkomst een ouder aanwezig.

Tot nu toe hebben alle ouders meegewerkt, of hebben zij ervoor

gezorgd dat een oma of oppasmoeder kwam meehelpen.

S p o n s o r i n g

Sponsoring biedt kansen en kan een extraatje zijn voor de

school. Het gaat hierbij om geld, goederen of diensten die een

school krijgt in ruil voor een tegenprestatie. Maar kinderen

hebben recht op bescherming tegen ongewenste invloeden

van buitenaf. Daarom moet sponsoring op een zorgvuldige

en verantwoorde manier gebeuren, volgens de gedragsregels

die zijn opgesteld door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur

en Wetenschap. Deze gedragsregels gelden ook voor spon-

soring van activiteiten na schooltijd. Ook die activiteiten val-

len immers onder de verantwoordelijkheid van het onderwijs,

tenzij ze bij de kinderopvang (bso) horen.

Op de site www.minocw.nl is meer informatie te vinden over

het sponsorbeleid van het Ministerie van ocw.

I n z e t v a n v r i j w i l l i g e r s

De kosten van een Boekenbende kunnen verminderd worden

door vrijwilligers in te zetten. Leescafé De Letterknetter in

Boxtel wordt al jaren geleid door een enthousiaste vrijwillig-

ster met een journalistieke achtergrond. Het kan dus en het

kan heel goed werken. Bij het inzetten van een vrijwilliger in

een dergelijke rol is het goed om in ieder geval de volgende

punten in overweging te nemen:

• Welke kwaliteiten verwachten we van de vrijwilliger?

• Is de continuïteit voldoende gewaarborgd? (De vrijwilliger

moet zich voor ten minste een schooljaar verbinden aan

de activiteit).


De financiering van de kosten kan uit verschillende bronnen

plaatsvinden. De belangrijkste zijn: het verlengdeschooldag-

budget van de school, de bijdrage van de school, de bijdrage

van deelnemers en sponsoring. Daarnaast kunnen kosten

bespaard worden door de inzet van vrijwilligers.

Vo o r b e e l d v a n e e n k o s t e n o v e r z i c h t v o o r e e n c y c l u s v a n 1 0 b i j e e n k o m s t e n

N.B. Bij het organiseren van een gemeentebreed aanbod kunnen hier nog coördinatiekosten bijkomen voor de organiserende instelling.

Uitvoering

medewerker bibliotheek / culturele instelling 20 uur à € 35,00 € 700,00

voorbereiding 10 x 1/2 uur (ervaren iemand)

10 x € 17,50 € 175,00

materiaal € 50,00

boekenhuur € 30,00

Kosten school

limonade, fruit € 50,00

Totaal ca. € 1000,00

Op bezoek bij Uitgeverij Thielen




zodat je geen verkeerde verwachtingen wekt. Benadruk dat

de Boekenbende bezig is met leuke activiteiten (noem hier je

voorbeelden). Belangrijke argumenten in je betoog:

• Een Boekenbende is een leerzame en leuke naschoolse

activiteit.

• Het kost de school niet veel werk.

• Er zijn al zeer positieve ervaringen mee.

• Het is goed in te passen in het programma van naschoolse

activiteiten.

Directeur Judith van der Zeeuw van de Maliebaanschool:

‘Ik heb meteen ja gezegd tegen de komst van de leesclub,

want het is een leuke en zinvolle naschoolse activiteit. Lezen,

boekpromotie, dat is hartstikke goed voor kinderen. Er zijn er

zoveel die na schooltijd alleen maar achter de computer zitten.

Zo’n leesclub biedt gezelligheid en ze leren er nog wat van

ook. Vooral voor kinderen die naar de buitenschoolse opvang

gaan is zo’n inhoudelijke activiteit een leuke afwisseling.’

Maak du i d e l i j k e a f s p ra ken

Maak duidelijke afspraken met partners (de school, de biblio-

theek, naschoolse opvang) over allerlei praktische zaken

rond de Boekenbende:

• hoe vaak en wanneer de Boekenbende bij elkaar komt

• waar de Boekenbende bijeenkomt

• in welke groepen leerlingen worden geworven en hoe de

werving verloopt

• financiële aspecten (kosten bibliotheek, leerlingbijdrage)

• de taakverdeling tussen school en bibliotheek

Leg de afspraken vast en stuur ze naar de belangrijkste

betrokkenen.

S t e l e en p l a nn i ng op

Maak een planning waarin je voor jezelf en de partners aan-

geeft hoe vaak, wanneer en waar de Boekenbende bij elkaar

komt. In dit draaiboek wordt uitgegaan van 10 bijeenkomsten,

omdat dat over het algemeen goed aansluit bij het programma

van naschoolse activiteiten. Als een andere planning beter

past bij het programma van de school, dan is dat natuurlijk

ook mogelijk. Streef het eerste schooljaar naar ten minste

twee cycli van 8 à 10 bijeenkomsten.

Hieronder is een beknopt stappenplan uitgewerkt voor het

organiseren van een Boekenbende. Voor de belangrijkste

inhoudelijke onderdelen is elders in dit draaiboek aanvul-

lende informatie opgenomen.

S TAP 1 : VOORBERE ID ING

Vo rm een bee l d

Het is raadzaam om voor jezelf een duidelijk beeld te vormen

van een Boekenbende voordat je de eerste stap zet. Lees

daarom dit hele draaiboek, inclusief de voorbeeldactiviteiten,

en bekijk informatie over naschoolse leesclubs voor kinderen

op het internet. Bedenk hoe jouw Boekenbende eruit zou

kunnen zien. Kies alvast enkele activiteiten die je graag zou

willen doen; die kun je aanprijzen in je eerste contact met de

school en met de kinderen. Werk nog niet meteen een dicht-

getimmerd programma uit, want het is belangrijk dat de kin-

deren ook een inbreng hebben in de keuze van de activiteiten.

Beg i n k l e i n . . .

Neem de Boekenbende niet meteen op in je standaardaanbod,

maar probeer het eerst een seizoen uit op een school, om

het in de vingers te krijgen. Met de wijze lessen die je leert,

kun je het volgende seizoen een bijgestelde aanpak opnemen

in het standaardaanbod of uitbreiden naar andere scholen.

… en beg i n t i j d i g

De eerste keer kost de voorbereiding behoorlijk wat tijd.

Leg daarom tijdig contact met mogelijke partners, zodat je

voldoende tijd hebt voor de werving van leerlingen en het

uitwerken van activiteiten. Neem bijvoorbeeld in april of mei

contact op met een school voor het starten van een Boeken-

bende in het volgende schooljaar. Als je kunt ‘meeliften’ met

de bestaande procedures voor naschoolse activiteiten kost

de voorbereiding minder tijd. Voor de werving bestaat dan

vaak al een vaste werkwijze en planning.

Neem in i t i a t i e f

Wacht niet af, maar stap op een school af waarmee je persoon-

lijk contact hebt: een enthousiaste school die niet bang is om

iets nieuws te proberen, die een goed lopende organisatie

heeft en die afspraken nakomt. Als de school al naschoolse

activiteiten organiseert, is dat een voordeel, want dan kun je

daarbij aanhaken. Leg goed uit wat een Boekenbende doet,

S T A P P E N P L A N • L E Z E N S P E C I A L • 1 5

STAPPENPLANVOOR HET ORGANISEREN VAN EEN

BOEKENBENDE

Foto links: Zelfstandig aan de slag voor het

vriendschapsproject met Wittlich in Duitsland


bereiding op een schrijversbezoek, laat dan ruimte voor de

kinderen om zelf activiteiten te bedenken die passen binnen

zo’n voorbereiding.

TIP Om te voorkomen dat enkele kinderen het gesprek

domineren, laat je alle kinderen eerst op een blaadje in een

zin opschrijven wat zij het allerliefst zouden willen doen in de

Boekenbende. Je verzamelt de blaadjes en bespreekt ze kort.

Je kunt iedere wens ‘anoniem’ voorleggen aan de groep of je

kunt vragen van wie de wens was en het betreffende kind om

een toelichting vragen. Zo heeft iedereen een gelijke inbreng.

Anderzijds is het goed om te laten merken dat jij aan het

stuur staat en dat jij een duidelijk beeld hebt van de lijn in

het programma. De kinderen moeten wel weten waar ze aan

toe zijn. Als je hebt gekozen voor losse activiteiten, laat dan

het gehele programma zien en geef aan dat er binnen die

activiteiten nog voldoende te kiezen valt. Als je hebt gekozen

voor een project, beschrijf dan duidelijk waar jullie naar toe

gaan werken.

S TAP 3 : DE OVER IGE B I J E ENKOMSTEN

De bijeenkomsten van een Boekenbende kenmerken zich

door een vaste BOEKopbouw:

Boekenbende - welkom

Openingsactiviteit

Echte kernactiviteit

Korte afsluiting

Boekenbende - we l kom

De Boekenbende is een club en een club kenmerkt zich door

eigen rituelen. Begin elke bijeenkomst daarom met een vast

ritueel. Dat kan bijvoorbeeld een yell zijn, zoals bij De Letter-

knetter in Boxtel, of een oefening boekenfitness zoals bij

Leesbende 5-7 in Utrecht.

Duur: circa 5 minuten

TIP Zorg bij binnenkomst van de kinderen voor een goede

overgang van school naar de Boekenbende. Laat de kinderen

even ontspannen en begin met wat drinken en eten.

S TAP 2 : DE EERSTE B I J E ENKOMST

Be re i d j e goed voo r

Zorg dat je ruim van tevoren aanwezig bent, zodat je voldoende

tijd hebt om de ruimte aan te kleden, meegebracht materiaal

uit te stallen en eventueel limonade en koek klaar te zetten.

Neem een namenlijst mee en naambordjes waarop de kinde-

ren hun naam schrijven.

Neem eventueel iets mee om jezelf mee te introduceren (bij-

voorbeeld jouw favoriete boek of een foto van een schrijver).

Als je het programma of een aantal activiteiten wilt presenteren,

zorg dan voor voldoende kopieën.

Zo rg voo r een goede kenn i smak i ng

Als de kinderen niet uit dezelfde klas komen of als zij afkom-

stig zijn van verschillende scholen (dat is bijvoorbeeld heel

goed mogelijk in een brede school of nso), is het belangrijk

dat zij de gelegenheid krijgen elkaar te leren kennen door

zichzelf of elkaar voor te stellen. Geef zelf het voorbeeld,

zodat de kinderen een idee hebben wat je van ze verwacht.

Een goed onderdeel van de kennismaking is het samen be-

denken van een pakkende naam voor de Boekenbende en

van een vast ritueel aan het begin van iedere bijeenkomst

(zie ook stap 3). Een ander belangrijk onderdeel is het be-

spreken van de verwachtingen van de Boekenbende. Vraag

de kinderen naar hun motivatie en hun verwachtingen van

de Boekenbende en praat erover.

TIP In de bijlagen staan enkele suggesties voor kennis-

makingsactiviteiten.

Maak p rak t i s c h e a f s p ra ken

Geef de kinderen een papier met je contactgegevens.

Laat een blad rondgaan en vraag de kinderen hun e-mail-

adres op te schrijven, zodat je contact met hen kunt hebben

wanneer dat nodig is, bijvoorbeeld als je een bijeenkomst

wilt verzetten.

Vertel de kinderen dat je verwacht dat ze naar iedere bijeen-

komst komen; vertel hoe ze kunnen afzeggen als er iets

belangrijks tussenkomt.

Gee f r u im t e voo r i nb reng

Hoe meer eigen inbreng de kinderen hebben, hoe meer ze

het gevoel zullen krijgen dat de Boekenbende hun eigen club

is. De ruimte voor inbreng hangt af van de invulling van het

programma. Als je kiest voor losse activiteiten is er meer

ruimte voor de kinderen om zelf activiteiten in te brengen,

dan wanneer je een projectachtige activiteit hebt bedacht die

de gehele periode in beslag zal nemen. Maar zorg ervoor dat

ook in dat laatste geval niet alles vooraf door jou wordt be-

paald. Als bijvoorbeeld alle bijeenkomsten dienen als voor-

1 6 • L E Z E N S P E C I A L • S T A P P E N P L A N


Een project

In een projectaanpak werkt de Boekenbende in alle bijeen-

komsten aan hetzelfde project. Anders dan bij de themati-

sche activiteiten staat niet een onderwerp centraal, maar

een product. De Boekenbende maakt bijvoorbeeld een film

op basis van een verhaal of de kinderen schrijven samen een

boek of stripverhaal.

Activiteiten bij landelijke projecten en campagnes

Het is ook mogelijk om met de Boekenbende aan te sluiten

bij projecten en campagnes, zoals de Kinderjury, de Kinder-

boekenweek of De Nationale Voorleeswedstrijd. Vanzelfspre-

kend moet je bij dit soort activiteiten rekening houden met

de planning van de landelijke activiteiten.

Voorbeelden van deze kernactiviteiten zijn opgenomen in de

bijlagen.

Duur: 1 tot 1,5 uur

Ko r t e a f s l u i t i n g

Ook de afsluiting heeft een vaste invulling. Het is een goed

idee om elke bijeenkomst te zorgen voor een nieuwe voor-

raad boeken waaruit elk kind een boek kan kiezen. Eindig

vervolgens de bijeenkomst met een voor de club kenmer-

kend ritueel. Dat kan hetzelfde zijn als aan het begin (yell,

boekenfitness), of juist iets anders.

Duur: circa 5 tot 10 minuten

TIP Houd goed bij wie welk boek leest en welk cijfer een

kind aan het boek geeft. Dit is niet alleen handig om zo no-

dig een boek te traceren, maar ook om te zien of kinderen el-

kaar aansteken in hun enthousiasme voor een boek.

Voorbeelden van bestaande invullingen (‘formats’) voor

bijeenkomsten:

Leesbende 5-7, Utrecht,

• limonade

• boekenfitness

• boekenkring

• losse activiteit

• voorlezen

• (eventueel) boeken ruilen

• boekenfitness

Open i ng s a c t i v i t e i t

De openingsactiviteit is een vaste activiteit in elke bijeen-

komst. Tijdens deze activiteit staat het gelezen boek cen-

traal. Hieronder twee mogelijke invullingen:

Voorlezen van een gezamenlijk boek

Lees een gedeelte van een boek voor. De rest van het boek

wordt door de kinderen thuis uitgelezen. Wek de nieuwsgierig-

heid van de kinderen door naar aanleiding van het eerste

hoofdstuk met de kinderen te fantaseren over het verdere

verloop. Nadat kinderen het boek thuis hebben uitgelezen,

komt het boek tijdens de volgende bijeenkomst opnieuw ter

sprake: zijn de verwachtingen van de kinderen uitgekomen?

Het voordeel van het lezen van hetzelfde boek is dat het

boek een aanknopingspunt is voor een gezamenlijk gesprek.

Bespreken van individueel gelezen boeken

De kinderen lezen (thuis) een zelfgekozen boek. Tijdens de

bijeenkomst worden de leeservaringen uitgewisseld: de kin-

deren vertellen over de boeken die zij hebben gelezen, andere

kinderen reageren daarop en er wordt gepraat naar aanleiding

van de thema’s in de boeken. Het voordeel hiervan is dat de

kinderen hun eigen keuzes kunnen maken en dat ze enthou-

siast worden gemaakt voor andere boeken door het uitwisse-

len in de groep.

Duur: 15 tot 30 minuten

E c h t e ke r na c t i v i t e i t

Deze activiteit vormt, zoals de naam al zegt, de kern van

de bijeenkomst en neemt dan ook de meeste tijd in beslag.

Er zijn grofweg vier soorten kernactiviteiten:

Losse activiteiten

Wanneer alle bijeenkomsten verschillende soorten activiteiten

hebben, krijg je een afwisselend programma, waarin iedereen

aan zijn trekken komt. De keuze voor de activiteiten kan mede

bepaald worden door de inbreng van de kinderen of door de

boeken die zij gelezen hebben. Voorbeelden van losse activitei-

ten: een schrijversbezoek, een bezoek aan een uitgeverij, een

gedicht schrijven of een strip maken.

Thematische activiteiten

Een thema geeft samenhang aan de activiteiten. Je kunt een

hele cyclus van tien bijeenkomsten rondom hetzelfde thema

organiseren, of bijvoorbeeld alleen de laatste vier of vijf bij-

eenkomsten. Een voorbeeld is het thema poëzie, met een

bijeenkomst gedichten lezen, dichter op bezoek, gedichten

schrijven, gedichtenposters maken etc. Kenmerkend voor

een thematische kernactiviteit is dat de Boekenbende toe-

werkt naar een presentatie of expositie.

S T A P P E N P L A N • L E Z E N S P E C I A L • 1 7

De Letterknetter Boxtel

• yell

• limonade

• boekbespreking

• projectactiviteit

• boeken ruilen

• yell


S TAP 4 : S LOT EN EVALUAT I E

Zorg voor een heldere en leuke afronding van de reeks bijeen-

komsten van de Boekenbende, bijvoorbeeld met een presen-

tatie of een tentoonstelling. Je kunt hiervoor ouders, andere

leerlingen van de school en/of buurtbewoners uitnodigen.

Een dergelijke afsluiting is goed voor de motivatie en het

zelfvertrouwen van de kinderen en geeft richting aan de acti-

viteiten tijdens de bijeenkomsten. Zorg ervoor dat ieder kind

een bijdrage kan leveren die goed bij hem of haar past. Som-

mige kinderen vinden het leuk om een groep toe te spreken,

anderen maken liever de uitnodiging of een poster voor in de

school. Benoem de verschillende rollen en bespreek met de

kinderen wie wat gaat doen.

Voor volgende Boekenbendes is het belangrijk om te weten

wat de kinderen van deze Boekenbende gevonden hebben,

wat eventueel tegenviel en wat voor wensen of ideeën ze

hebben voor een volgende Boekenbende. Neem daarom de

tijd om de Boekenbende met de kinderen te evalueren. Dat

kan mondeling, in een groepsgesprek, aan de hand van een

gespreksleidraad. Het kan ook schriftelijk, met behulp van

een eenvoudig evaluatieformulier. Bestudeer de uitkomsten

van de evaluatie, rapporteer erover aan de school en verwerk

belangrijke informatie in de organisatie van de volgende

Boekenbende.

TIP Doe moeite om bij kinderen die voortijdig afhaken na te

gaan waarom ze gestopt zijn. Is de reden puur praktisch, of

vonden ze het niet leuk meer? Als ze het niet leuk meer von-

den, waarom niet?

He t ve r vo l g

Als de Boekenbende goed heeft gelopen, kun je overwegen

om de activiteit op te (laten) nemen als vast onderdeel in

het aanbod van de bibliotheek, de culturele instelling of de

school.

1 8 • L E Z E N S P E C I A L • S T A P P E N P L A N

AANTEKEN INGEN



Boeken worden omgeruild bij begeleidster Ineke Platel

De Boekenkrant is klaar De ‘yell’ vormt een vast onderdeel van het programma


D e L e t t e r k n e t t e r

De Letterknetter is een naschoolse leesclub in Boxtel voor kinderen uit groep 7 en 8.

De Letterknetter is gevestigd in de brede school De Wilgenbroek en komt één keer

per twee weken bij elkaar. De leesclub is een initiatief van bibliothecaris Ciska van

Hemert en bredeschoolcoördinator Ghislaine de Brouwer. Zij bezochten een congres

van Stichting Lezen, waar zij Neil Hoskins hoorden vertellen over de naschoolse lees-

clubs die hij organiseerde in Engeland. Ze werden direct enthousiast voor dit idee,

zochten een docent, Ineke Platel, en begonnen samen met haar een aantal ideeën uit

te werken voor de invulling van een programma.

De leesclub is een groot succes: inmiddels draait De Letterknetter al bijna vijf jaar.

Sommige kinderen melden zich meerdere keren aan, er zijn er die wel drie jaar lang

meededen. Ieder jaar denken de initiatiefnemers weer na over nieuwe activiteiten.

‘We vinden het belangrijk om naar iets toe te werken,’ zegt Ciska, ‘dan hebben de

kinderen echt het gevoel dat ze iets bereikt hebben.’ Daarom staat ieder seizoen van

De Letterknetter een project centraal, bijvoorbeeld: een krant maken, een boek schrij-

ven, een schrijversbezoek voorbereiden, of voorleestassen maken voor kleuters.

De Letterknetter bouwt een eigen boekencollectie op met behulp van schenkingen

van de plaatselijke boekhandel Elckerlyc. Daarnaast leent de leesclub boeken bij de

bibliotheek. ‘Maar lezen doen we hier bijna niet, dat weten de kinderen inmiddels,’

zegt Ineke. ‘We doen hier allerlei activiteiten die met lezen te maken hebben, maar

het lezen gebeurt thuis.’ Ineke houdt bij wat de kinderen lezen en de kinderen houden

zelf een leeslogboek bij.

2 0 • L E Z E N S P E C I A L • P R A K T I S C H E I N F O R M A T I E

De LetterknetterBIJLAGE A

Ineke Platel leest voor




De B i eb - bende

De Bieb-bende presenteert zich als volgt op de site van Bibliotheek aan den IJssel:

‘De Bieb-bende is een leesclub van tien kinderen uit groep 7 die in vijf wekelijkse bijeen-

komsten van anderhalf uur toewerken naar een schrijversbezoek. Bibliotheek aan

den IJssel organiseert deze club in het kader van de Brede School Netwerken. De biblio-

theek benadert een school met de vraag of de school wil meedoen aan de kinderlees-

cub. De tien kinderen bereiden zich voor op de komst van een kinderboekenschrijver,

waarvoor klasgenoten, leerkrachten en Bieb-bendefamilieleden worden uitgenodigd.

Zij lezen boeken van de auteur, maken uitnodigingen, boekillustraties of versieringen.

Ze bedenken vragen voor het interview, waarmee ze de schrijver flink aan de tand

voelen. Zo zorgen de kinderen voor een onvergetelijk schrijversbezoek.’

Dia Wesseling is de contactpersoon bij de bibliotheek voor de Bieb-bende. Zij vertelt

dat de bijeenkomsten worden geleid door twee medewerkers van de bibliotheek, waar-

bij de tweede medewerker als assistent fungeert. ‘Dat is handig,’ zegt Dia, ‘want vaak

zijn er geen andere mensen meer in de school en dan kun je maar beter met z’n tweeën

zijn. Bovendien doen niet alle kinderen hetzelfde, dus je moet je aandacht kunnen

verdelen.’ Ook deze leesclub wordt uitgevoerd in het kader van de brede school:

‘De Bieb-bende wordt aan alle wijken aangeboden. Op het bredeschooloverleg worden

vraag en aanbod bij elkaar gebracht. Schoollocaties kunnen aangeven of ze er een

willen hebben. De wijkcoördinator van de gemeente bepaalt wie wat krijgt (als een

school bijvoorbeeld voor de tweede keer achtereen een Bieb-bende wil, dan kan de

coördinator beslissen dat een nieuwe school voorrang krijgt). Ieder halfjaar wordt het

aanbod naschoolse activiteiten opnieuw afgestemd en verdeeld.’ •••

en de Bieb-bendeRoos krast haar naam in de leescafé tafel


Op r i c h t i n g Boekenbende

Bedenk samen met de leden van de Boekenbende een naam

voor de Boekenbende.

Laat de leden van de Boekenbende badges maken zodat

iedereen weet wie lid is van de leesclub. Zorg dat daarop niet

alleen de naam van de Boekenbende, maar ook de naam van

het lid staat. Op die manier wordt het makkelijker om de

namen te onthouden.

Maak een pagina op de website van de school om de Boeken-

bende bekend te maken onder klas- en schoolgenoten. Geef

alle leden een subpagina waarop ze zich voorstellen als lid

en een top 3 plaatsen van boeken die iedereen zou moeten

lezen. Ook kan de website als ‘logboek’ van gelezen boeken

gebruikt worden.

I n r i c h t i n g van de c l ubp l e k

Brainstorm met de leden van de Boekenbende over de

clubplek. Hoe ziet de ideale locatie voor de club eruit en hoe

kunnen ze de ruimte wekelijks in vijf minuten omtoveren tot

hun clubplek? Denk bijvoorbeeld aan een kleed of meege-

brachte kussens op de grond.

Laat de leden van de Boekenbende een bijpassend bord

maken waarmee ze hun clubplek kunnen aanduiden.

Heeft de Boekenbende de luxe van een eigen ruimte, richt

deze dan samen met de kinderen in (iedereen heeft vast wel

een oude stoel of wat kussens op zolder). Maak er een fijne

plek van. Open de Boekenbende-ruimte met een korte cere-

monie.

Va s t e r i t u e l e n

Heb je de beschikking over een houten tafel voor de Boeken-

bende? Laat dan ieder lid zijn of haar naam erin krassen, zodat

het lidmaatschap voor eeuwig is vastgelegd (kan eventueel

ook juist als afsluitende activiteit!).

Bedenk een yell waarmee je elke bijeenkomst start en afsluit.

Kenn i smak i ng

Laat elke lid één of meerdere lievelingsboeken en wat spulle-

tjes in een tas inleveren die passen bij hem of haar. Bespreek

aan de hand van de boeken en de voorwerpen in de tas wat

voor ‘soort’ lid het is: ‘Dit lid houdt duidelijk van hele span-

nende boeken en eet het liefst chocola… wie zou dat nou zijn?’

Neem een stapel ansichtkaarten mee met verschillende af-

beeldingen. Leg de kaarten met de afbeelding naar boven op

een tafel. Zeg de kinderen een kaart te kiezen die bij hen past.

Vraag ieder kind zichzelf voor te stellen en erbij te vertellen

waarom hij/zij die kaart heeft gekozen.

Bespreek met de leden van de Boekenbende de opbouw

van de leesclub en de kernactiviteiten voor de komende

periode.

Open i ng s a c t i v i t e i t

Start de uitwisseling van boeken op. Laat ieder kind op de

eerste bijeenkomst een boek uitkiezen uit de (twee-)wekelijk-

se boekenkrat. Geef ze een kwartier of halfuur de tijd om te

lezen en zorg ervoor dat je voldoende tijd overhoudt om na te

bespreken. Na een halfuur vraag je wie er iets over zijn of

haar boek wil vertellen. Wat is de titel? Wie is de schrijver?

Waarom heb je voor dat boek gekozen? Wat verwacht je van

het boek? Het boek kan thuis verder worden gelezen. Tijdens

de volgende bijeenkomst ga je met de groep na of de verwach-

tingen zijn uitgekomen. Ga bij het nabespreken van het boek

in op eventueel commentaar van anderen over het onderwerp.

Standaardvraag: ‘Tip of niet?’ Houd bij wie welk boek mee-

neemt en wat hij of zij ervan vond (‘Tip of niet’). •••


VOORBEELDEN VAN ACTIVITEITEN

BIJ DE START VAN EEN BOEKENBENDE

BIJLAGE B1

Een van de boekenkratten van de bibliotheekEen kijkje in het nog lege leescafé


Hoewel het uiteindelijke doel is het leesplezier van kinderen

te vergroten, wordt er tijdens de bijeenkomsten van een

Boekenbende weinig gelezen. Dan wordt er vooral gepraat

over en naar aanleiding van gelezen boeken. Daarnaast vin-

den er activiteiten plaats die op de een of andere manier

een relatie hebben met lezen en boeken.

In deze bijlage zijn verschillende activiteiten uitgewerkt.

De activiteiten zijn gerangschikt naar het soort kernactiviteit:

• losse activiteiten

• thematische activiteiten

• een project

• activiteiten bij landelijke projecten en campagnes

LOSSE ACT I V I T E I T EN

Er zijn enorm veel verschillende (losse) activiteiten die je

kunt doen met of naar aanleiding van een boek of een ver-

haal. Hieronder wordt een aantal activiteiten genoemd. Deze

lijst is nog maar een topje van de ijsberg. Wees creatief!

Boeken k i e z en en be sp re ken

Neem een flink aantal boeken mee (circa 25). Zet de boeken

frontaal neer. Laat de kinderen rondlopen en laat ze een boek

kiezen dat hen aanspreekt. Geef de kinderen daarna een kwar-

tier de tijd om het boek uitgebreider te bekijken en een klein

stukje te lezen. Vraag hun vervolgens om aan elkaar te ver-

tellen waarom ze het boek gekozen hebben, waar ze op heb-

ben gelet, wat ze verwachtten van het boek en of ze denken

dat die verwachting gaat uitkomen. Laat de kinderen die dat

willen een stukje uit het boek voorlezen.

TIP Geef de kinderen een lijstje met punten waarop ze

kunnen letten bij het vertellen over het boek.

L i e v e l i n g sboeken

Vraag de kinderen om hun lievelingsboek mee te nemen.

Laat ieder kind vertellen waarom dit zijn/haar lievelingsboek

is. Terwijl een kind vertelt, luisteren de andere kinderen goed

en schrijven zij twee woorden op die opvallen in het verhaal.

Vraag wanneer het kind is uitgepraat enkele kinderen om hun

woorden op te lezen en te vertellen waarom die woorden hun

opvielen. Vraag de kinderen nadat iedereen zijn boek heeft

gepresenteerd om drie zinnen op te schrijven waarin zij aan-

geven wat zij zo bijzonder vinden aan hun favoriete boek.

Verzamel deze teksten. Maak een foto van ieder kind met

zijn/haar lievelingsboek. Bundel voor de volgende keer de

foto’s en de teksten tot een compleet overzicht en geef hier

ieder kind een exemplaar van.

TIP Geef de kinderen vooraf een korte schriftelijke instructie

mee voor de presentatie van hun boek. Bijvoorbeeld: vertel

iets over de titel of de hoofdpersoon; wat er gebeurt wanneer

je dit boek hebt gelezen; het spannendste, grappigste of mooi-

ste stuk uit het boek; hoe je aan het boek gekomen bent;

waar je het hebt gelezen.

Boek f ragmen t en

Kies een aantal aansprekende fragmenten uit vijf jeugdboeken.

Lees een fragment voor en geef de kinderen de opdracht twee

woorden uit het fragment op te schrijven die hun opvallen.

Vraag de kinderen nadat je het fragment hebt voorgelezen

welke woorden zij hebben opgeschreven en waarom. Zo wordt

duidelijk dat iedere lezer andere aspecten van een verhaal

mooi of bijzonder kan vinden. Doe dit bij elk van de vijf frag-

menten. Gebruik daarna de lijstjes met woorden die de kin-

deren hebben opgeschreven voor een rijgverhaal: geef de

eerste zin van een verhaal en vraag de kinderen om vervol-

gens om de beurt een zin toe te voegen, waarbij de kinderen

een woord van hun lijstje moeten gebruiken. Bespreek ten

slotte of de kinderen een boek in zijn geheel zouden willen

lezen. De kinderen die dat willen mogen het boek direct lenen.

Ged i c h t s c h r i j v e n

Vraag alle kinderen een boom te tekenen en daar vijf woorden

bij te schrijven. Zeg dat achter de boom een dichter zit. Die

dichter vraagt aan ieder kind waarover hij/zij een gedicht wil

horen. Hij zal het gedicht maken. De kinderen geven antwoord

op de vraag van de dichter. Zeg nu dat zij zelf die dichter zijn.

Zij gaan met een van de vijf woorden bij de boom een gedicht

maken. Als de gedichten af zijn mogen de kinderen die dat

willen hun gedicht voorlezen. Als er nog tijd over is, maken

de kinderen een tekening bij hun gedicht.

Ve r f i lmde boeken

Kies een jeugdboek dat verfilmd is (zie www.leesplein.nl voor

suggesties). Neem het boek en de film mee naar de bijeen-

komst. Kies vooraf een filmfragment. Kopieer het bijbehorende

boekfragment voor alle kinderen. Lees tijdens de bijeenkomst

het fragment voor en bespreek met de kinderen hoe je dit

fragment zou kunnen verfilmen. Praat over de mogelijke

enscenering, de personages, de dialogen en de handelingen.

BIJLAGE B2

VOORBEELDEN VAN

KERNACTIVITEITEN

VOOR EEN

BOEKENBENDE

P R A K T I S C H E I N F O R M A T I E • L E Z E N S P E C I A L • 2 3


Laat de kinderen eventueel een stukje spelen. Kijk daarna

samen naar de betreffende scène in de film. Praat met de kin-

deren na over de verfilming. Komt de film overeen met de

ideeën van de groep? Wat is anders? Wat zou daarvoor de

reden kunnen zijn? De Boek en Filmprojecten van het nif (in

samenwerking met Stichting Lezen) zijn een bruikbaar hulp-

middel: www.filmeducatie.nl.

Ca r t oon s

Neem een aantal boekjes, kranten en tijdschriften met cartoons

mee. Laat de kinderen tweetallen vormen. Deel het materiaal

uit en laat ieder tweetal een cartoon kiezen die zij heel goed

vinden. Praat met de groep over de kenmerken van een goede

cartoon: opbouw, tekst, dialoog, handeling, tekeningen (kracht

van eenvoud). Soms bestaat een cartoon uit slechts een af-

beelding. Wat maakt zo’n cartoon goed?

Ga nu zelf cartoons maken, weer in tweetallen. Hiervoor moet

je per tweetal kunnen beschikken over een computer met

internet en printmogelijkheid.

Zeg de kinderen naar het volgende adres te gaan:

www.handigewebsite.nl/snel-en-simpel-online-strips-maken.

Help de kinderen met het kiezen van een site en het gebruik

van de programma’s. Laat de cartoons uitprinten. De cartoons

worden vergeleken en besproken.

TIP Als je niet over computers kunt beschikken, maak dan

vooraf enkele kopieën van cartoons waaruit je de tekst hebt

verwijderd en laat de kinderen daar een tekst bij verzinnen.

Roa l d Dah l ’ s G r uwe l i j k e R i jmen

Neem de Gruwelijke Rijmen van Roald Dahl mee naar de bij-

eenkomst. Laat drie sprookjes horen en laat de kinderen er

een tekening bij maken.

1] Assepoester. Warming up: laat de kinderen raden welk

sprookjesfiguur jij bent. Ze mogen ja/nee-vragen aan je

stellen en moeten er zo achter komen wie jij bent. Daarna

lees je het betreffende rijm voor, gevolgd door een opdracht:

wat zou jij willen vragen aan petemoei? Teken het maar.

2] Sneeuwwitje. Zelfde opbouw: warming up, rijm lezen,

opdracht: wat zou jij aan de spiegel willen vragen? Schrijf

het maar op.

3] De drie biggetjes. Zelfde opbouw: warming up, rijm lezen,

opdracht: wat zou jij bedenken om van de wolf af te komen?

Teken het maar.

Het resultaat is een aardig drieluik over de sprookjes:

Au t eu r s be zoek

Nodig een auteur uit om met kinderen over een boek of over

het schrijverschap te praten. Het is belangrijk dat de kinderen

zijn voorbereid: zorg dat ze een boek of een verhaal van de

schrijver lezen en vragen bedenken. Bespreek samen de vragen,

maak een lijstje en maak afspraken over wie welke vraag stelt.

Maande l i j k s e k i nde r- e n j e ugdboeken t i p

Verzamel elke maand een kinderen jeugdboekentip voor de

klas, de school, de bibliotheek, de nso en/of de boekwinkel.

Spreek af op welke manier de maandelijkse tip of tips be-

kend kunnen worden gemaakt.

Workshop drama : naspe len van (een dee l van )

h e t v e r haa l

Vraag een vakdocent drama om een dramaworkshop te geven

naar aanleiding van een kort verhaal. Laat kinderen het ver-

haal van tevoren of achteraf (nog eens) lezen.

Work shop s c h r i j v e n van ve r ha l e n

Nodig een schrijver uit om een workshop verhalen schrijven te

geven. Welke boeken vinden kinderen goed of slecht en waar-

om? Wat heeft een schrijver nodig om tot een goed of span-

nend verhaal te komen? Laat kinderen zelf ook aan de slag

gaan met een kort verhaal. Zorg voor een heldere instructie.

S t r i p v e r haa l maken

Kies of bedenk met de Boekenbende een (bekend) kort ver-

haal en vertaal dat in een stripverhaal. Wat is het verschil met

een gewoon leesverhaal?

S t and up ve r ha l e n maken / r i j g v e r haa l

Maak al improviserend met elkaar een verhaal. Ga in een kring

zitten en begin met het verhaal: ‘Er was eens…’. Eén kind neemt

meteen het stokje over en begint te vertellen. Zodra hij of zij

stopt neemt het volgende kind het over. Deel eventueel kaart-

jes uit met personen, voorwerpen en dergelijke. Kinderen

kunnen deze kaartjes gebruiken als het verhaal vastloopt.

Tekening n.a.v.

Assepoester

Vraag aan de spiegel

n.a.v. Sneeuwwitje

Tekening n.a.v.

De drie biggetjes

2 4 • L E Z E N S P E C I A L • P R A K T I S C H E I N F O R M AA TT II EE


• Speel samen het verhaal na. Vraag een vakdocent drama om

een dramaworkshop te geven waarin het verhaal centraal

staat: speel het verhaal na en presenteer dat eventueel.

• Kijk samen naar de verfilming van het boek. Is er een film

verschenen, gebaseerd op het boek, kijk daar dan samen

naar. Bespreek de overeenkomsten en de verschillen tussen

het boek en de film. Wat spreekt meer aan en waarom?

• Is er geen film van het boek, maar willen de kinderen wel

met film aan de slag, maak dan zelf een korte film van het

verhaal. Zie: ‘Projectactiviteiten’ voor omschrijving.

I n houde l i j k e t h ema ’s

Je kunt ook kiezen voor een inhoudelijk thema, met bijpas-

sende activiteiten, zoals:

• De wijde wereld: verhalen en informatieve boeken over

andere landen lezen en bespreken. Combineren met vakan-

tieverslagen en met eigen onderzoek naar ‘het buitenland

in Nederland’ of ‘buitenlandse woorden in de Nederlandse

taal’ of ‘Nederlandse woorden in andere talen’.

• Geheimen: boeken over geheimen en geheimzinnige dingen

lezen, strips van Agent 327 lezen, de krant nalezen op

geheimzinnige berichten, zelf een geheimschrift ontwerpen

(bijvoorbeeld met behulp van het boek Geheimtaal van Henk

Hokke, 2002, uitgeverij Cantecleer), rijgverhaal over een

geheim agent.

• Dagboeken: dagboeken lezen, dagboek bijhouden, samen

dagboek van een fictief persoon schrijven.

• Knutselen: lezen over knutselen, zelf mooie knutsels maken.

• Strips: strips lezen, strips tekenen, strips naspelen, een

cartoon maken voor de schoolkrant, een stripcollage maken

als kunstwerk, bezoek aan een stripwinkel.

TIP Op www.leesplein.nl zijn thematische boekenlijsten te

vinden voor tientallen onderwerpen.

THEMAT I SCHE ACT I V I T E I T EN

Willen kinderen aan de slag met een thema, zorg dan dat

er een thema wordt gekozen dat mogelijkheden biedt voor

een reeks van verschillende soorten activiteiten. Voorbeel-

den van thema’s en bijbehorende activiteiten:

Van i d ee t o t boek

Bij dit thema gaat de Boekenbende aan de slag met activi-

teiten die te maken hebben met het productieproces van een

boek:

• Praat met een schrijver of zoek informatie over het ontstaan

van een verhaal. Hoe komt een schrijver aan een idee, hoe

wordt dit een eerste versie van een verhaal en wat gebeurt

er dan?

• Nodig vervolgens een uitgever en/of redacteur uit en laat

hem of haar vertellen over de taken van een uitgever. Wat

doet een uitgever of een redacteur met het verhaal voor

het naar de drukker kan?

• Breng een bezoek aan een drukkerij om te zien hoe een

boek wordt gemaakt.

• Doorloop ten slotte zelf in een aantal bijeenkomsten

hetzelfde proces met een eigen verhaal.

Zie: ‘Projectactiviteiten’ voor omschrijving.

Da t ene boek

Je kunt ook uitgaan van een specifiek boek dat door de hele

Boekenbende is gelezen en daar wekelijks activiteiten aan

koppelen:

• Praat met de hele Boekenbende over het verhaal. Wat

vonden de kinderen van het verhaal? Laat ze van tevoren

op een papier aangeven wat ze goed vonden en wat niet,

zodat iedereen mee kan doen aan de discussie.

• Interview de schrijver over het boek. Bereid deze ontmoe-

ting goed voor en laat de kinderen zelf vragen bedenken.

• Promoot het boek op verschillende manieren. Laat de kin-

deren zelf verschillende ideeën bedenken en voer ze uit!

Aan de slag met het tekenen van een stripverhaal


PRO J ECTACT I V I T E I T EN

Samen een boek maken

Wat

Daag de deelnemers van de Boekenbende uit om samen een

boek te schrijven.

Doel

Kinderen ervaren het schrijf- en drukproces van een boek

en kunnen zich daardoor beter verplaatsen in een schrijver.

Hulpmiddel

Eventueel: Handboek jonge schrijvers

(te downloaden: www.schooltv.nl bij ‘het verdwenen verhaal’ )

Organisatie en planning

• Bijeenkomst 1 Introduceer het project.

• Bijeenkomst 2 Nodig een schrijver uit om het schrijfproces

te beschrijven en de kinderen tips te geven.

• Bijeenkomst 3 Gezamenlijke voorbereiding:

Vul samen het ‘wie - wat - waar’ schema in en laat de kinde-

ren in groepjes de personages en de verhaallijn uitwerken.

Verdeel de taken (schrijvers, illustratoren, redacteuren) en

geef ‘de pen’ aan de eerste schrijver mee.

• Bijeenkomst 4 t/m 8 Schrijven!

Laat wekelijks een kind aan het boek schrijven. Besteed

tijdens de bijeenkomsten tijd aan de tekst die is geschreven.

Geef aan de schrijvers inspirerende schrijfoefeningen en

laat de illustratoren tekeningen maken bij de gebeurtenis-

sen in het verhaal.

• Bijeenkomst 9 Redigeren:

Tijd om het verhaal en de illustraties bij elkaar te voegen

en samen kritisch naar het boek te kijken: hoe loopt het

verhaal, staan er spelfouten in, staan de illustraties op de

juiste plek en… ontbreekt er nog iets?

• Bijeenkomst 10 Feestelijke presentatie van het Boeken-

bende-boek, waarbij ieder kind een stuk van het verhaal

voorleest.

Product

Kinderen hebben aan het eind van de periode gezamenlijk

een boek geschreven. Verschillende websites bieden de mo-

gelijkheid om het boek te laten drukken.

Kosten

• Kopiëren werkboek

• Drukkosten boek

• Feestelijke presentatie boek

Lotte en Juliette maken een poster



Een ve r haa l s c h r i j v e n ( i n d i v i d uee l )

Wat

Daag de deelnemers van de Boekenbende uit om zelf een

verhaal te schrijven.

Doel

Kinderen ervaren het schrijfproces van een boek en kunnen

zich daardoor beter verplaatsen in een schrijver en kijken an-

ders naar een boek.

Hulpmiddel

Handboek jonge schrijvers

(te downloaden: www.schooltv.nl bij ‘het verdwenen verhaal’ )


• Bijeenkomst 1 Introduceer het project.

• Bijeenkomst 2 Nodig een schrijver uit om het schrijfproces

te beschrijven en de kinderen tips te geven.

• Bijeenkomst 3 Zelf aan de slag:

Deel het Handboek jonge schrijvers uit en bespreek de

verschillende onderdelen kort. Maak afspraken over het

schrijven (zie: Handboek jonge schrijvers).

• Bijeenkomst 4 t/m 7 Schrijven!

Laat de kinderen gedurende 4 weken zelf schrijven aan het

verhaal aan de hand van het Handboek jonge schrijvers.

Besteed tijdens de bijeenkomsten zelf tijd aan het bespre-

ken van het schrijfproces en geef inspirerende schrijf-

oefeningen.

• Bijeenkomst 8 en 9 Redigeren:

Tijd om kritisch naar het eigen verhaal te kijken: hoe loopt

het verhaal, staan er spelfouten in, ontbreekt er nog iets?

• Bijeenkomst 10 Feestelijke presentatie van de verhalen.

Geef ieder kind de gelegenheid om op een eigen manier

zijn of haar verhaal te presenteren aan de Boekenbende,

de school en/of ouders.

Product

Kinderen hebben aan het eind van de periode een verhaal

geschreven.

Kosten

• Kopiëren werkboek

• Feestelijke presentatie boek

Boekve r f i lm i ng bek i j k en

Wat

Boekverfilming bekijken.

Doel

Vergelijking maken tussen boek en film.

Hulpmiddel

• Dvd-speler

• Televisie

• Boek

• Film


Zorg dat alle kinderen het boek hebben gelezen en bespreek

het boek. Ga vervolgens samen naar de film kijken en be-

spreek de verschillen en overeenkomsten tussen het boek en

de film. Wat vinden de kinderen mooier, beter of leuker en

waarom?

• Bijeenkomst 1 Introductie + boek kiezen

• Bijeenkomst 2 Ingaan op recensies van boeken en films

• Bijeenkomst 3 Bespreken van boek, recensie schrijven

• Bijeenkomst 4 Film bekijken en bespreken

• Bijeenkomst 5 Bespreken van overeenkomsten en

verschillen tussen boek en film

• Bijeenkomst 6 Schrijven van een artikel voor de

schoolkrant

Eventueel herhalen met andere combinaties van boeken en

films.

Product

Artikel voor de schoolkrant.

Kosten

• Dvd film

• Kosten bioscoopbezoek



Een f i lm maken

Wat

De leesclub maakt gedurende een aantal weken een film,

eventueel gebaseerd op (een favoriet thema van) een boek.

Doel

Kinderen ervaren het proces van het maken van een film en

het doorlopen van verschillende stadia: het bedenken van

het verhaal, het schrijven van het script, het filmen en het

monteren.

Hulpmiddelen

• Camera

• Dvd-speler

• Computer(s)

• Programma om film te bewerken: Windows Movie Maker

of Magix


• Bijeenkomst 1 Introductie

• Bijeenkomst 2 Bedenken van een kort verhaal:

Vul samen het ‘wie - wat - waar-schema’ in en laat de kinde-

ren in groepjes de personages en de verhaallijn uitwerken.

• Bijeenkomst 3 en 4 Een script maken:

Knip samen het verhaal in maximaal 10 korte stukjes

(scènes) en werk in groepjes de scene uit (‘wie - wat - waar

per scene’ + dialoog). Maak tot slot een planning wanneer

welke scene gefilmd gaat worden en verdeel de rollen

(acteurs, camera, regisseur).

• Bijeenkomst 5 t/m 7 Filmopnames.

• Bijeenkomst 8 en 9 Monteren en bewerken van de film.

• Bijeenkomst 10 Presentatie van de film aan school, leer-

krachten, ouders etc.

Product

Korte film.

Kosten

• Huur camera (eventueel)

• Dvd’s voor de Boekenbendeleden!

• Feestelijke presentatie

TIP Het gebruiken van een bestaand verhaal neemt minder

tijd in beslag. In dit geval is het belangrijk dat de kinderen

het verhaal goed lezen en op basis daarvan het ‘wie - wat -

waar-schema’ invullen en het verhaal in stukjes knippen om

er een script van te maken.



L INK MET LANDEL I J K E PRO J ECTACT I V I T E I T EN

Dee l n ame aan K i nde r j u r y

Wat

Neem als leesclub deel aan de Kinderjury, door in de bijeen-

komsten boeken voor de Nationale Kinderjury (dus van het

jaar ervoor!) centraal te stellen. Eind november komt de Kin-

derjury met een tiplijst van 25 boeken. Verdeel deze boeken

over de leden en laat de kinderen (in duo’s of alleen) deze

boeken lezen en aan elkaar presenteren.

Laat de kinderen de boeken promoten. De leden kunnen

daarbij oefenen met het beargumenteren bij de andere leden

van de Boekenbende. Maak gezamenlijk een lijst van circa

acht boeken die vervolgens tijdens de bijeenkomsten aan bod

komen en kies uiteindelijk een top drie. Gebruik de bijeen-

komsten om voor deze drie boeken een campagne te bedenken

om elk boek aan te prijzen en zoveel mogelijk kinderen te laten

stemmen.

Doel

Kinderen komen in aanraking met vooral recent werk en wor-

den uitgedaagd om eens andere boeken te lezen. Daarbij le-

ren ze om te beargumenteren waarom een boek goed is en

een prijs verdient.

Hulpmiddel

Check de website www.kinderjury.nl voor meer informatie

over de opzet en de stemperiode.

Planning

• Bijeenkomst 1 Introductie en verdelen 25 boeken.

• Bijeenkomst 2 Lees- en stemtips van een recensent.

• Thuis Lezen van de lijst en maken van recensie.

• Bijeenkomst 3 t/m 7 Recensie lezen / vertellen en

bespreken boeken (per bijeenkomst max. vijf boeken).

• Bijeenkomst 7 Stemmen: Boekenbende top 3.

• Bijeenkomst 8 Promotieposters maken voor de Boeken-

bende top 3.

• Bijeenkomst 9 /10 Bezoek bibliotheek / (kinderboeken-)

winkel i.v.m. promotie Boekenbende top 3.

• Bijeenkomst 10 Stemmen op de website van de nationale

kinderjury!

Product

Promotieposters voor de top drie van kinderboeken van de

Boekenbende.

De leden van de Boekenbende kunnen nu campagne voeren

om hun boek in de top van de Kinderjury te laten komen of

misschien zelfs wel te laten winnen. Daarvoor kunnen ze

campagne voeren in de klas, op school en in de plaatselijke

bibliotheek.

Kosten

Aanschaf boeken

•••

Het kiezen van de boeken aan het eind van de bijeenkomst

Actieve betrokkenheid tijdens een boekenquiz



G loba l e p l a nn i ng voo r he t o rgan i s e ren van een Boekenbende

april gesprek met de school | taakverdeling bibliotheek/school/nso | praktische afspraken | planning

mei leerlingen werven | programma in grote lijnen uitwerken | brief naar leerlingen/ouders met bevestiging

deelname en data van de bijeenkomsten

augustus voorbereiden eerste bijeenkomst | eventueel boekencollecties reserveren | materiaal aanschaffen

september eerste bijeenkomst | praktische afspraken | ruimte ‘aankleden’ | programma verder invullen met de leerlingen

oktober/november overige bijeenkomsten | eventueel boekencollecties reserveren | uitnodiging naar ouders e.a. voor slotpresentatie

december laatste bijeenkomst | presentatie | evaluatie

BIJLAGE C

Hulpmiddelen

Beste ouders,

Een Boekenbende!

Binnenkort start bij ons op school een Boekenbende. Dit is een naschoolse club van kinderen die het leuk vinden om bezig te zijn met al-

lerlei soorten activiteiten rond boeken, lezen, schrijven en vertellen. We gaan bijvoorbeeld een schrijver interviewen, een strip tekenen en

een bezoek brengen aan een drukkerij. Hoe het programma er precies uit komt te zien, bepaalt de Boekenbende zelf. De Boekenbende

wordt geleid door een medewerker van de bibliotheek.

Wanneer?

De Boekenbende komt één keer per week bij elkaar, op donderdagmiddag van 14.45 tot 16.30 uur. Er zijn tien bijeenkomsten.

De bijeenkomsten vinden plaats op school. De eerste bijeenkomst vindt plaats op [datum], de laatste op [datum].

Voor wie?

Leerlingen uit groep 6 en 7 zich kunnen opgeven voor de Boekenbende. De groep bestaat uit minimaal 8 en maximaal 12 kinderen. Als er

meer dan 12 aanmeldingen zijn, krijgen de eerst aangemelde leerlingen voorrang.

Aanmelden

Is dit iets voor uw kind? Meld uw kind dan aan door de onderstaande strook in te vullen. Zorg dat uw kind de aanmelding aan de groeps-

leerkracht geeft.

U kunt uw kind ook aanmelden via de website van onze school (ga naar: homepage>activiteiten>Boekenbende>aanmelden).

AAAANNMMEELLDD IINNGG VVOOOORR DDEE BBOOEEKKEENNBBEENNDDEE

Naam leerling:

Groep:

Naam en handtekening ouder(s):

Datum:

Werv i ng : v oo rbee l db r i e f voo r oude r s

Lekker lezen in de grote stoel


EvaluatieAls Boekenbendeleider kun je ervoor kiezen te evalueren

met de hele groep of de individuele leden hun oordeel

schriftelijk te laten geven. Evaluatie in de groep kan een

mooie afronding zijn van de bijeenkomsten. Individuele

evaluatie geeft vaak meer diverse informatie over het

verloop die bruikbaar is voor weer een volgende Boeken-

bende.

E v a l u a t i e i n d e g r o e p

Werkvorm: groepsgesprek met de leden van de Boekenbende.

De begeleider stelt de vragen en vraagt de kinderen om te

reageren. De begeleider stimuleert de kinderen ook om op

elkaar reageren en zorgt ervoor dat alle kinderen aan bod

komen.

1] Als je de Boekenbende een cijfer van 1 tot 10 mag geven,

welk cijfer zou je dan geven? (Eerst laten opschrijven, dan

vragen om de cijfers te laten zien, dan praten over de cijfers.)

2] Was de Boekenbende wat je ervan had verwacht?

3] Wat vond je het leukste wat we gedaan hebben?

4] Wat vond je niet zo leuk?

5] Vind je tien bijeenkomsten genoeg, te veel of te weinig?

6] Wat zou je zeggen tegen kinderen die misschien wel lid

willen worden van de Boekenbende, maar nog niet zeker

weten of ze het zullen doen?

S c h r i f t e l i j k e e v a l u a t i e d o o r i n d i v i d u e l e l e d e n

1] Als je de Boekenbende een cijfer van 1 tot 10 mag geven,

welk cijfer zou je dan geven?

Vul in: ………..

2] Geef nu een cijfer voor de activiteiten die hieronder

genoemd worden. Als je er niet bij was of je weet het niet

meer, laat je het vakje open.

Activiteit Cijfer

11..

2.

33..

Etc.

3] Was de Boekenbende wat je ervan had verwacht?

Zet een streepje onder je antwoord: ja/nee

4] Als je bij vraag 3 ‘nee’ hebt geantwoord, schrijf dan op wat

er anders was dan je had verwacht.

5] Vind je tien bijeenkomsten genoeg, te veel of te weinig?

Zet een streepje onder je antwoord: genoeg / te veel / te

weinig

6] Zou je andere kinderen aanraden om bij de Boekenbende

te gaan? Zet een streepje onder je antwoord: ja/nee

•••

Leesgroep nummer 9 op de nieuwe leesplek




Errors & Warnings

Severity Description

✮ Caution PDF version is less than 1.4

Report for 41296_St_Lezen_boek_corr31.pdf

Created on February 18, 2010 13:40:32 by Prinect Preflighter 3.0

Powered by Enfocus PitStop Library 3.320 Page 1

General File Information

Item Value

Profile Spinhex_Qualify_Profiel

Created by Fred Sasbrink

Heidelberger Druckmaschinen

Document Name 41296_St_Lezen_boek_corr31.pdf

PDF Version 1.3

Creation Date UTC: February 18, 2010 - 12:39:04 [ February 18, 2010 - 13:39:04 ]

Modification Date UTC: February 18, 2010 - 12:39:10 [ February 18, 2010 - 13:39:10 ]

Producer QuarkXPress(R) 8.01

Creator QuarkXPress(R) 8.01

Author -

Title 41254_SSD-C_Dubbelverpakking

Subject -

Keywords -

Trapped no

Trapping Information Present no

Repaired on Open no

Linearized no

Thumbnails Present no

Binding left

Job Ticket Present no

Encryption Type not encrypted

Contents Access for Disabled Users allowed

Contents Copying or Extraction allowed

Adding or Modifying Annotations allowed

Creating or Modifying Form Fields allowed

Form Field Fill-in or Signing allowed

Document Assembly allowed

Other Document Modifications allowed

Printing high resolution

Filters FlateDecode

Data Format binary

Compressed yes

Pages 1

Page Range 1 - 1




Font Information

PostScript font name Type Encoding Embedded As Subset

✘ MetaPlusBlack-Roman Type 1 Custom Type 1 no

✘ MetaPlusBold-Roman Type 1 Custom Type 1 no

✘ Frutiger-BlackCn Type 1 Custom Type 1 no

✘ MetaPlusNormal-Roman Type 1 Custom Type 1 no

✘ MetaPlusMedium-Roman Type 1 Custom Type 1 no

✘ MetaPlusNormal-Italic Type 1 Custom Type 1 no

✘ Helvetica TrueType MacRoman TrueType no




Color Information

Item Value

✘ Color Space DeviceN

Separations 2

Separation Names Cyan

Magenta

Alternate Space CMYK


Separations 2


Yellow



Separations 1

Separation Names Black



Separations 4


Magenta

Yellow

Black


✘ Color Space CMYK

✘ Color Space Spot Color

Name All

Alternate Space Gray




Image Information

Type Color Space Physical Res. Effect.Res.(dpi) Page

Angle (d

egre

es)

SkewFlip

ped

Custom

Tra

nsfer

Custom

Half

tone

Custom

BG

Custom

UCR

✘ Color CMYK 2283x1680 300.0x300.0 1 0.0 - - - - - -

✘ Color CMYK 31x588 250.0x250.0 1 0.0 - - - - - -




OPI Information

Item Value

No OPI




Boekenbendes

Documents

Transcript of Boekenbendes