se

P201

1

Jouw agrarische jongerenblad

Frank BrinkhausVan burger tot megaboer

Koen van Bergen“Groot is niet altijd mooi”

Maatschappelijk debat schaalvergroting

Thema:

DeLaval BV - Steenwijk - 0521 537 500 - info.nl@delaval.com - www.delaval.nl

Hierboven ziet u de multifunctionele robotarm die wij

toepassen op onze VMS en sinds kort op de Automatische-

MelkRotor AMR. Deze arm is de basis voor ons automatisch

melksysteem waarbij we in staat zijn om bijna elk type uier

aan te sluiten.

Mede hierdoor kenmerkt de VMS van DeLaval zich als de

melkrobot met de hoogste capaciteit, beste inpasbaarheid en

bovenal duurzaamheid door het extreem lage uitvalpercen-

tage.

Daarnaast is de huidige VMS voorzien van de nieuwste

ontwikkelingen.

Wat dacht u van Smart Milking waarbij de stationscapaciteit

uitgebreid wordt door slimme aansluit- en afnametechniek?

Of het dynamisch melken van DeLaval voor meer resultaat en

DelPro gestuurde managementsoftware voor nog meer over-DelPro gestuurde managementsoftware voor nog meer over-DelPro gestuurde managementsoftware voor nog meer over

zicht in één oogopslag?

Daarbij komt dat al deze ontwikkelingen toepasbaar zijn op

voorgaande modellen, waardoor uw VMS modern, snel en

uiteraard waardevast blijft.

Kortom, VMS van DeLaval: automatisch de beste!

DeLaval VMS:

automatisch

de beste!

Speciaal voor NAJK leden:

Gratis online celgetalmeter OCC bij aankoop van een VMS!Voor het aanvraagformulier en meer info kijk op www.delaval.nlActie geldig tot 31 oktober 2011

BNDR 3

in dit septembernummer4 Maatschappelijk debat schaalvergroting 7 Komt allen naar het NK Veebeoordelen 8 NAJK in het nieuws 11 Bedrijfsovername 12 ‘Aantrekkerlijk’ 13 In het hooi met… Frits Vink over dialoog megastallen 15 Studiereis Rusland: van mega tot datsja 16 Frank Brinkhaus: van burger naar boer 19 Big is not always beautiful 20 Oud&Nieuw: Bram Joostema uit Minnertsga 23 VION: In het heetst van de strijd tussen boer en burger 24 Debatteer mee over het GLB! 25 Studiereis Verenigde Staten: The American Dream? 26 E-hectiek 28 Uit alle hoeken 31 Bint & Sudokoe

204

Colofon BNDR wordt uitgegeven onder verantwoordelijkheid van Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt en verschijnt vijf keer per jaar. Abonnementen op BNDR kosten 21 euro

en lopen per kalenderjaar. Opzegging voor 1 december. Het blad is gratis voor NAJK-leden. Losse nummers zijn verkrijgbaar door storting van 5 euro op bankrekening 3945.38.501

t.n.v. NAJK te Utrecht, onder vermelding van het gewenste nummer van BNDR. Artikelen of illustraties kunnen alleen na overleg met de redactie worden overgenomen. Vragen of

opmerkingen over de adressering? Neem contact op met één van de onderstaande organisaties: Provinciale AJK’s: Friesland 0512-305280, Groningen 0512-305283, Drenthe 0512-305281,

Flevoland 0512-305282, Overijssel 030-2769869, Utrecht 030-2769869, Gelderland 026-3846233, Hollanden 088-888 6666 (nakiesnr. 3811), Zeeland 0113-247729, Brabant 073-2173636, Limburg

0475-381777 of NAJK: 030-2769869. Redactie: Ellen van den Manacker, NAJK, 030-2769863, binder@najk.nl Advertenties: Sander Bon, NAJK, 06-15071784, sbon@najk.nl Vormgeving:

www.duo-ontwerp.nl Druk: Drukmotief bv, Apeldoorn Op de cover: Frank Brinkhaus, foto Linda van Beelen

Eigen schuld?Wie of welk land heeft zijn ‘huishoudboekje’ nog op orde? Dat is de grote vraag die op dit moment bij alles wat met geld te maken heeft, wordt gesteld. Overheden en banken zijn druk bezig om het ene na het andere reddingsplan op te zetten. Of er ooit afgelost gaat worden op al die kredieten en leningen is de grote vraag. Maar daar lijken maar enkelen zich druk over te maken, er wordt liever gekeken naar de korte termijn om de economie weer op de rit te krijgen. Bij ons is de aanwezigheid of verkrijgbaarheid van geld een grote basisbehoefte om hetzij investeringen of bedrijfsovername rond te kunnen krijgen. Door de schaalvergroting is er veelal meer vreemd vermogen nodig dan jaren geleden. Soms lijkt het ook wel of er ergens een vermenging is ontstaan tussen de woorden schaalvergroting en schuldvergroting. Het één kan ook niet meer zonder het ander, maar de risico’s nemen wel gigantisch toe. Als het fi nanciële systeem draait, dan kan het allemaal gewoon doorgaan. Maar we zien nu al voor de tweede keer dat veel economische systemen uit lucht zijn opgebouwd en puur op basis van emotie functioneren. We zien daarom ook dat de emotie in de afgelopen jaren niet aan de land- en tuinbouw voorbij is gegaan. Was eerder schaal of omvang een basis om te kunnen blijven bestaan, nu zien we dat door het massaal afhaken van kopers bij voedselcrisissen geen enkel bedrijf meer bestand is tegen de impact van vraaguitval. De toekomst van je bedrijf is dan ook steeds meer afhankelijk van de invloeden van buitenaf. Maar het blijft wel je ‘eigen schuld’ waar geen noodfondsen en reddingsplannen voor bestaan als het dreigt mis te gaan.

Wilco de Jong, voorzitter NAJK

16

wiL

CO

iN

hO

uD

4 BNDR

xx

xx

x

Megaboeren en

De agrarische ondernemingen in Nederland worden steeds groter. Waar de burger verlangt naar een historisch agrarisch hoogstandje, ligt het tempo in het ontwikkelen van de agrarische bedrijfsvoeringen veel hoger. Het gevolg is dat het agrarische landschap, zoals daar ooit waar-den aan zijn toegekend, niet voldoende rekbaar is voor ‘megaboeren en supertuinders’. Schaal-vergroting leidt tot het verdwijnen van de karak-teristieke kleinschalige landschapselementen, zoals houtwallen, bochtige sloten en oude boer-derijen. Hoe onwenselijk de maatschappij het ook vindt, de agrarische sector blijft vanwege internationale concurrentie en regelgeving

genoodzaakt om efficiënter te worden en, in sommige gevallen, dús te groeien.

Noodzakelijke groei?Maar is dat ook zo? Moeten we groeien om het meeste rendement uit ons bedrijf te halen? Of zijn wij ook deel van de maatschappij die de authentieke manier van boeren met pijn in het hart zien verdwijnen? Agrarische onder-nemers hebben verschillende redenen om hun bedrijf te vergroten:> Tijdsbesteding buiten het bedrijf wordt

steeds belangrijker voor agrarische onderne-mers. Door het bedrijf te vergroten, wordt het

mogelijk om iemand in te huren of het bedrijf zelfs met meerdere personen rond te zetten.

> Door aanscherping van de regelgeving, moeten investeringen worden gedaan om de omgeving te ontzien (fijnstof, ammoniak, uitspoeling nutriënten). De kosten hiervan zijn vaak niet door te berekenen. Door de productie te vergroten, kunnen deze kosten wel worden opgevangen.

> Steeds meer sectoren moeten voor de vrije markt produceren. Dit betekent een grotere fluctuatie in productprijzen. Hier-door moet je tegen een scherpere kostprijs produceren, dit valt vaak te bereiken met

Discussies over schaalvergroting: waar zijn wij aan toe als jonge boer?

supertuindersWaar is de tijd gebleven? Toen we fietsten in de zomerzon langs alle ingezaai-

de akkers over smalle bruggetjes en prachtige sloten in een omgeving van

groen gras en koeien. Genietend van de authentieke boerderijen en de hard-

werkende boeren. De tijd van de boerderij van opa en oma. Want dat willen de

burgers graag zien. Althans zo lijkt het in de publieke opinie. Tegelijkertijd

houdt de samenleving zich vast aan het fenomeen ‘niet meer, maar beter’. Dit

terwijl de weerbarstige praktijk ons dwingt naar ‘meer én beter’. Discussies

over schaalvergroting, waar zijn wij aan toe als jonge boer?

Tekst: Ellen van den Manacker / Illustratie: Henk Ruitenbeek

BNDR 5

th

eM

a

schaalvergroting. Voldoende bedrijfsgrootte is ook van belang om de continuïteit van het bedrijf veilig te stellen en zo een goede basis te creëren voor bedrijfsovername door de volgende generatie. Bedrijven met een bedrijfsopvolger investeren dan ook sneller én meer in innovatie en schaalvergroting.

Verwachtingen in de schaalvergrotingOnder andere door nieuwe regelgeving ver-wachten experts een verschuiving van agrari-sche bedrijven. Zo staat de melkveehouderij-sector aan de vooravond van een schaalsprong. Heeft het gemiddelde bedrijf nu 77 melkkoeien, over enkele jaren zullen dit 130 tot 150 stuks zijn. De afschaffi ng van het melkquotum in 2015 is een belangrijke aanleiding voor deze schaalvergroting. De glastuinbouwbedrijven krijgen daarentegen te maken met sterke bui-tenlandse concurrentie en hoge energie- en arbeidskosten, waardoor weinig tot geen groei zal plaatsvinden. De varkenshouders staan voor grote investeringen in milieu en dierenwel-zijn. Het ministerie van EL&I voorziet dat uit-eindelijk één derde deel van de varkenshouders die er nu zijn, overeind blijft staan.

Kritiek vanuit de maatschappijElk jaar stopt 3% van de boeren. In 2010 had Nederland nog 72.000 land- en tuinbouwbe-drijven. Ondanks de afname van het aantal bedrijven blijft de oppervlakte landbouwgrond nagenoeg gelijk met bijna 2 miljoen hectare. Dit betekent dat grond van ‘stoppers’ wordt overgenomen door uitbreidende boeren. Waar de ene boer aan het afbouwen is, groeit het andere bedrijf als kool. Bedrijfsvoeringen groeien in oppervlakte en het aantal dieren is niet meer –zoals opa dat deed- op twee han-den te tellen. Deze trend van schaalvergroting krijgt echter steeds meer kritiek vanuit de maatschappij. Naast het feit dat mensen zich zorgen beginnen te maken over de grote stal-len die het landschap in hun ogen ontsieren, leeft de angst dat de hoge veebezetting in

de stallen risico’s met zich meebrengt voor de volksgezondheid en het dierenwelzijn. Actiegroep Ongehoord gooide hier in juni nog een schepje bovenop door onaangekondigd varkensstallen te fi lmen, waarmee ze allerlei ‘misstanden’ aan het licht brachten.

Maatschappelijk debatOnder druk van de Tweede Kamer is staats-secretaris Henk Bleker een maatschappelijk dialoog over megastallen gestart. Volgens Bleker is geen enkele ontwikkeling vanzelfsprekend: “Er zitten veel positieve kanten aan schaalvergro-ting, maar er komt een moment dat je je afvraagt of de samenleving het goed vindt dat die ontwik-keling steeds maar doorgaat.” Het internetdia-loog was opgedeeld in vijf thema’s: ondernemen, dier, mens, milieu en landschap. Via www.dialoogmegastallen.nl hebben 3800 Nederlands hun reactie over ‘mega’ geuit. Debatleider Hans Alders bundelt alle informatie en zal de uitkom-sten september ’11 aanbieden aan Bleker. In november ‘11 komt Bleker met een conclusie.

“Laat ons onze gang gaan”Op initiatief van het ministerie van EL&I is onderzoek uitgevoerd naar de opvattingen van de Nederlandse bevolking over megastallen. Uit het rapport ‘Opvattingen over megastallen’ komt onder andere naar voren dat de agrarische sector niet alleen negatieve gevoelens oproept. De zichtbaarheid van dieren in het landschap en de indruk dat er hard gewerkt wordt in de sector, wordt gewaardeerd door de maatschap-pij. Negatieve associaties zijn vaak terug te voeren op het industriële karakter dat de sector in de ogen van veel burgers heeft. Dierenwel-zijn, mogelijke risico’s voor de volksgezondheid, overlast en milieueisen zijn de voornaamste argumenten tegen schaalvergroting. Veehou-ders bijten terug in het rapport: “Geef ons rand-voorwaarden waarbinnen we moeten opereren en laat ons alstublieft onze gang gaan.” Naast alle verwijten laat de samenleving ook een blijk van waardering zien: het voortbestaan van de veehouderijsector staat niet ter discussie: een meerderheid vindt dat Nederland een export-

Schaalvergroting, door de Dikke van Dale genoemd als ‘uitbreiding van omvang’, kenmerkt zich door sterke bedrijven die de goede eigenschappen van het gezins-bedrijf combineren met de voordelen van grootschaligheid. Een ‘megabedrijf’ is minstens zes keer zo groot als het gemid-delde agrarische bedrijf in Nederland, overeenkomend met bijvoorbeeld 340 hectare akkerland of 320 melkkoeien. Tussen 1994 en 2004 is het aantal mega-bedrijven in Nederland verdrievoudigd, terwijl hun aandeel in de productiecapa-citeit verviervoudigde. Op dit moment is slechts 1,6% van de agrarische bedrijven een megabedrijf, terwijl het aandeel in de totale agrarische productie 17% bedraagt. Het aandeel in de (glas)tuinbouw is rela-tief hoog. Beperkende factoren voor een verdere toename van het aantal mega-bedrijven in Nederland zijn onder andere ruimtegebrek, regelgeving en melkquota, wat vestiging in het buitenland voor som-mige boeren aantrekkelijk maakt.

land van vlees en zuivelproducten moet blijven. Het grootste gedeelte van de respondenten geeft een voorkeur aan een duurzame veehou-derij. Denk hierbij aan een scenario waarin schaalvergroting wordt toegestaan, maar wordt gekoppeld aan strenge regels op het gebied van landschappelijke inpassing, milieu, volksgezond-heid en dierenwelzijn. Wat de uiteindelijke regel-geving zal zijn, wordt in november ’11 gepresen-teerd door staatssecretaris Bleker.

Terechte discussies?De discussies over het wel en wee in de agra-rische sector lijken oneindig. Of de discussies terecht worden gevoerd, is weer een discussie apart. Het standpunt van NAJK is dat groei toegepast moet kunnen worden daar waar dat mogelijk is. Denk hierbij aan dunbevolkte gebieden of bedrijventerreinen. Elke boer is uiteindelijk zelf verantwoordelijk om er samen met zijn omgeving uit te komen. Om als boer sterk te staan naar ons goedgebekte publiek, is het belangrijk om onze bedrijven open te stellen voor burgers. Door een transparante bedrijfsvoering kunnen burgers zien wat er gebeurt op een boerenbedrijf. Vertel je liefde en passie voor het vak en hou de Nederlandse samenleving eens een spiegel voor: Wie zorgt ervoor dat de groeiende bevolking wordt voor-zien in hun behoefte naar voedsel? Welke sec-tor is nummer één op de wereld op het gebied van kennis en innovatie? En waar op de wereld wordt het meest effectief voedsel geprodu-ceerd? Juist, dat doen en zijn wij.

Schaalvergroting, nog geen schaalvoordeelAdviseurs van Alfa spreken niet alleen met boeren over schaalvergroting, we kijken ook naar het bereikte effect. De ervaring leert dat schaalvergroting niet altijd tot het gewenste resul-taat, kostprijsverlaging, leidt. Het streven is om een hoger productieniveau te realiseren met een relatief lagere inzet van productiemiddelen: arbeid, mechanisatie en gebouwen. Veldwerk uitbesteden om arbeid vrij te maken voor meer koeien zou positief moeten uitpakken. Maar, het levert pas echt wat op als de eigen mechanisatie ook verdwijnt. Bij meer omvang zou je lagere kosten verwachten voor mechanisatie, immers met hetzelfde machinepark kun je meer uren maken. In de praktijk zien we veel dat meer omvang leidt tot grotere en duurdere machi-nes, waardoor het beoogde schaalvoordeel niet gerealiseerd wordt. We zijn voorstander van schaalvergroting, maar het is niet vanzelfsprekend dat die leidt tot schaalvoordeel. Ook hier geldt het belang van duidelijke strategische keuzes maken en deze consequent uitvoeren.

K. Remmelink, bedrijfsadviseur Alfa Accountants en Adviseurs. kremmelink@alfa-accountants.nl

Schaalvergroting in de landbouw

6 BNDR

innovators in agriculture

Cowboys die

doen wat ze graag

willen...

...Zijn geen dag in het leven echt aan het werk.

Zelfstandigheid, verantwoordelijkheid en dynamiek, je vindt het allemaal in de banen bij een van de meest innovatieve bedrijven in het Westen van Nederland. Lely is een internationaal opererende groep van ondernemingen die wereldwijd actief is in de agrotechniek. Ontwikkeling, productie en marketing van geavanceerde landbouwmachines en melkrobotsystemen vormen onze kernactiviteiten. Wegens sterke groei van de or ganisatie zoeken wij, op alle niveaus en bij verschillende af delingen, creatieve en gedreven persoonlijkheden.

Werken bij Lely is leuk. Bij ons zijn de lijnen kort en persoonlijk en kan iedereen alles met iedereen bespreken. Eigen initiatief wordt gestimuleerd en gewaardeerd. Laat ons vrijblijvend weten of ook jij eens een kijkje bij ons in de keuken wilt nemen.

Live Life Lely

Kijk voor een baan op

w w w. l e ly j o b s . c o m

Cowboys die WANTED

adv NAJK aug 2011_190x126_Q07041.indd 1 8/23/2011 11:08:51 AM

Volg ons...www.najk.hyves.nl Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt @DBNAJK

Volg ons...

Voor jonge boeren met visie en lef!Voor jonge boeren met visie en lef!

BNDR 7

PR

OJe

Ct

Tekst: Liesbeth van Mispelaar

Aan welke uiterlijke kenmerken moet een koe voldoen om dé perfecte showkoe te worden? Waarop wordt een koe beoordeeld? En wist je dat het beoordelen van koeien een vak apart is? Dat bewijzen de 64 deelnemers op zaterdag 24 september tijdens het door NAJK georganiseerde Nationaal Kampioenschap Veebeoordelen in Amersfoort. Onder de markante Lieve Vrouwetoren, midden tussen de gezellige terrassen op het Lieve Vrouwekerkhof, wordt er gestreden om de titel ‘Nationaal Kampioen Veebeoordelen 2011’.

KweekvijverDe 64 afgevaardigde jonge koeienkenners zijn afkomstig uit alle provincies van Nederland. Zij hebben het veebeoordelen tot een ware kunst verheven en zullen dit aan de deskundige jury en het Amersfoortse publiek tonen. Het NK Veebe-oordelen wordt elk jaar door een andere provincie georganiseerd. Dit jaar ging de eer naar de pro-vincie Utrecht en is gekozen voor de historische binnenstad van Amersfoort. Op de plek waar tot 1975 de wekelijkse veemarkt plaatsvond, strijden dit jaar de deelnemers om de titel ‘Nationaal Kampioen Veebeoordelen 2011’. “Een mooie kweekvijver voor toekomstige juryleden van veekeuringen. Kijk bijvoorbeeld naar Albert Prins en Nico Bons, winnaars van eerdere edities die je vaak terugziet als jurylid tijdens veekeuringen en shows”, aldus Jorrit Veneklaas Slots, voorzitter van de klankbordgroep Veebeoordelen.

Koeien op superniveauHoe organiseer je nou zo’n grootschalig evene-ment? “In vergelijking met de provinciale wed-

strijden, moet er voor het NK Veebeoordelen veel meer geregeld moet worden”, aldus Albert van Egdom, organisator van het NK Veebeoordelen 2011. “De provinciale wedstrijden, de voorrondes voor het NK, vinden plaats op de bedrijven waar de koeien vandaan komen. Dat vergt een stuk minder organisatie dan het landelijke evene-ment, waar je moet denken aan vergunningen, gezondheidsverklaringen, stroomvoorzieningen en het aan- en afvoeren van de koeien. Maar de deelnemers kunnen een perfect georganiseerd evenement verwachten, met koeien op superni-veau.” Albert is tijdens de voorbereidingen van het NK vooral bezig met de vrijwilligerscoördi-natie en het regelen van de koeien. Een selec-teur van hoofdsponsor CRV Holding BV zoekt op de uitgezochte bedrijven naar geschikte koeien voor de beoordelingswedstrijd. Hierbij staat de kwaliteit van de koeien voorop.

Mooie afsluitingAlbert is dit jaar voor de laatste keer betrok-ken bij het NK Veebeoordelen. Hij noemt het

7 tips voor de deel-nemers van Arie Hamoen van CRV Holding BV

> Werk rustig: niet haastig maar wel vlot. > Laat je niet leiden door je omgeving.> Scan de koe altijd in dezelfde volgorde.> Wees positief> Als je een mondelinge toelichting mag

geven, breng dan structuur in je ver-haal. Spreek duidelijk en niet te vlug.

> Vergelijk altijd de koe met de koe die achter haar is geplaatst.

> Je tweede argument is altijd minder dan je eerste

Hoe gaat veebeoordelen in z’n werk?De wedstrijd met zowel rood- als zwartbonte koeien begint met twee rondes in de ochtend. De deelnemers moeten tijdens deze schriftelijke rondes de koeien op volgorde van exte-rieur zetten. De beste deelnemers van de ochtend gaan door naar de fi nale, oftewel de middagronde. In de middagronde moeten de deelnemers de koeien wederom op volgorde zetten en vervolgens hun keuze mondeling toelichten aan de deskundige jury. Voor zowel de volgorde als de mondelinge toelichting krijgen de deelnemers een cijfer. Diegene die over de gehele dag de meeste punten heeft verzameld mag zichzelf Nationaal Kampioen Veebeoordelen 2011 noemen. De koeien worden beoordeeld op het frame, robuustheid, uier, beenwerk en tenslotte het algemeen voorkomen.

organiseren van het NK ‘een mooie afsluiting als lid van de klankbordgroep’. Gerbrand van den Heuvel gaat Albert opvolgen. Gerbrand heeft zichzelf geselecteerd voor het NK tij-dens de voorrondes in Werkhoven. “Het NK is een mooie uitdaging. Ik hoop ooit te jureren op koeienshows, maar voor nu wil ik gewoon kampioen worden”, aldus Gerbrand.

ActiviteitenNaast het beoordelen van de koeien wordt ook aan de bezoekers gedacht. Voor kinderen worden er verschillende activiteiten geor-ganiseerd. Op en rond het plein hangt een fototentoonstelling van CEJA (Europese raad voor jonge boeren), de expositie toont de pas-sie waarmee jonge landbouwers aan de slag gaan. Tijdens het NK Veebeoordelen is het ook mogelijk om het spektakel van grote hoogte te bekijken door de Onze Lieve Vrouwetoren te beklimmen. Daarnaast is er een kleinschalige markt. Kortom het NK Veebeoordelen is een gezellig evenement, voor zowel jong als oud, koeienkenner of niet.

Meer informatieKijk voor meer informatie, foto’s en winnaars van voorgaande jaren op www.najk.nl.

Wat: NK VeebeoordelenWanneer: 24 september 2011 van 10.00 uur tot 16.00 uurWaar: Lieve Vrouwekerkhof in AmersfoortMeer info: www.najk.nlHet NK Veebeoordelen wordt mede mogelijk gemaakt door de sponsoren: CRV Holding BV, DeLaval, Alfa Accountants, De Heus, FrieslandCampina

Komt allen naar het:Nationaal Kampioenschap Veebeoordelen 2011

8 BNDR

Nie

uw

s 3FM en BNN bekronen ‘de boerderij’ als hét vakantiebaantje van 2011!Op 24 juli was op Nederland 3 te zien hoe Sander Lantinga en Rámon Verkoeijen in het BNN-programma ‘De Klusjesmannen’ de agrarische sector een Tik ‘m aan award toereikten met vier van de vijf vingers. “Werken in de agrarische sector is fantastisch, leuk, uitdagend en van alles wat”, benadrukte Sander Lantinga in het programma. BAJK-bestuurder Dennis Pertijs was deze dag de baas van Sander en Rámon. Ook hij vond dat de twee mannen keurig werk hadden verricht. Ook ging Michiel Veenstra in het ochtendprogramma GIEL (3FM) op zoek naar de leukste vakantiebaan van 2011. Donderdag 4 augustus werd zijn sidekick Wijnand Speelman aan het werk gezet op het melkvee- en vleesvarkensbedrijf van Suzanne Ruesink, voor-zitter van AJK Aalten-Winterswijk, in het Gelderse Aalten. “Dit is genieten”, aldus Wijnand en hij beloonde het vakantiebaantje met een 9,1. Aan het eind van de week bleek dat de 3FM DJ zich geen leuker vakantiebaantje kon voorstellen: ‘De boerderij’ is uitgeroepen door 3FM tot het leukste vakantiebaantje van 2011!

NAJK geeft duidelijkheid over de ‘Jonge Landbouwers regeling’ 2011De afgelopen tijd is er veel gespeculeerd over de ‘Jonge Landbouwers regeling’. Zo is deze steunregeling voor jonge boeren fors ingekrompen. Het ministerie trekt voor de regeling, die van 3 oktober tot 11 november wordt opengesteld, niet meer dan 8 miljoen euro uit. De regeling staat open voor boeren jonger dan veertig jaar, die minder dan drie jaar geleden een bedrijf hebben overgenomen of gestart. Waar de jonge landbouwersregeling vorig jaar nog twaalf categorieën kende, is het vanaf heden toegespitst op vier categorieën: gebouwen, machines en verplaatsbare installaties, grondverwerving en overige landbouwinvesteringen. In de bestaande regeling kon de aanvraag worden voorzien van een bankverklaring. Nu moet de aanvraag worden gedaan met een offerte. Doel daarvan is dat het ministerie meer zekerheden wil bij de haalbaarheid van de projecten. De jonge landbouwersregeling staat ook niet meer open voor projecten die ook op een andere manier voor steun in aanmerking komen, zoals duurzame stallen. Kijk voor een duidelijk overzicht van de jonge landbouwersregeling 2011 op www.najk.nl onder het kopje ‘nieuws’.

NAJK lobbyt voor crisiskartel komkommertelersNederlandse komkommertelers die getrof-fen zijn door de EHEC-bacterie, hebben afgelopen zomer hun handen ineen geslagen. Eind juli hebben dertig telers en verschillende belangenbehartigingsorga-nisaties, waaronder NAJK, een plan voor een crisiskartel voorgesteld bij de Euro-pese Commissie. Met het crisiskartel wil-den ze het recht krijgen om tot november gezamenlijk overschotten van de markt te halen en zo prijsherstel te bevorderen. De telersverenigingen waren bereid om miljoenen euro’s in het plan te steken, maar helaas heeft de Europese Commis-sie het plan op 16 augustus jl. afgewezen. Een onderzoekscommissie van 12 telers gaat nu samen met Rijn Consult de alter-natieven onderzoeken voor een manier waarmee de afzetstructuur verbeterd en geoptimaliseerd kan worden.

Per 1 september neemt Machiel Kommers afscheid als algemeen secretaris van NAJK. Machiel benadrukt de inspirerende tijd die hij bij NAJK heeft gehad. “Ik vind jonge boeren en tuinders inspirerend en ik heb passie voor de agrarische sector. Deze passie heb ik met veel enthousiasme overgebracht op de relaties van NAJK”, aldus Machiel. Vanaf volgend jaar gaat Machiel aan de slag als capacitybuilder/consultant in Zuidoost-Mexico. NAJK bedankt Machiel voor zijn grote inzet: “Machiel heeft in de afgelopen jaren de kans gezien om duidelijk zijn mening en visie door te laten werken in de ontwikkeling die NAJK door maakt. Namens het DB NAJK wens ik hem en zijn familie veel succes en geluk toe in Mexico”, aldus Wilco de Jong, voorzitter NAJK. Het afscheid van Machiel brengt ook nieuw vlees in de kuip. Per 1 september heeft Kirsten Haan-raads (25) de functie van algemeen secretaris op haar genomen. Kirsten is na de opleiding ‘Bos en natuurbeheer’ aan de Wageningen Universiteit aan de slag gegaan bij het ministerie van EL&I. Hier heeft Kirsten zich onder beziggehouden met de ‘Natura 2000’ en het ‘GLB na 2013’. “Binnen het NAJK wil ik me gaan inzetten voor de belangen van jonge boeren en tuinders. De agrarische sector is een interessant spanningsveld, waar ik me graag in wil mengen. Daarnaast vind ik het belangrijk om dichtbij de doelgroep te staan. Bij NAJK wordt dit mogelijk gemaakt.” Met veel enthousiasme gaat Kirsten haar functie bij NAJK tegemoet. Meer weten over Kirsten? Volg en vraag haar op Twitter @kirstenhnrds

Nieuwe secretaris NAJK

BNDR 9

DB

NAJK verwelkomt en neemt afscheid van bestuurders tijdens aLVTijdens de algemene ledenvergade-ring (ALV) op donderdag 30 juni heeft NAJK in een mooi programma afscheid genomen van vicevoorzitter en por-tefeuillehouder Bedrijfsovername en Internationaal Dirk Anco Albada. Dirk Anco heeft na vier jaar afscheid geno-men van het dagelijks bestuur, waar hij van boekhouder was gegroeid in de portefeuilles Internationaal en Bedrijfs-overname. Nieuwkomer Inge Rameijer neemt de portefeuille Internationaal van Dirk Anco over. Inge is opgegroeid op een melkveebedrijf in de Flevopolder en woont inmiddels samen met haar vriend op een melkveebedrijf in Soest. Zelf werkt Inge bij een adviesbureau gericht op plattelandsontwikkeling en duurza-me veehouderij en landbouw. Door mid-del van een luid applaus is Inge Rame-ijer door alle aanwezige NAJK-leden warm onthaald als nieuw bestuurslid. Ramon Klaassens, portefeuillehouder Bedrijfsovername en Klimaat & Milieu, neemt de taak van vicevoorzitter van het dagelijks bestuur van NAJK tot zich. Jurgen Veron, penningmeester en por-tefeuillehouder Melkveehouderij, is tij-dens de ALV herkozen voor een periode van twee jaar.

De week van…. Ramon KlaassensVanaf september 2010 ben ik lid van het dagelijks bestuur (DB) van NAJK. Binnen het bestuur ben ik verantwoordelijk voor de portefeuilles ‘bedrijfs-overname’ en ‘klimaat & milieu’. Daarnaast ben ik sinds juni 2011 aangewezen als vicevoorzitter binnen het bestuur. Naast NAJK heb ik samen met drie col-lega’s een adviesbureau, Valacon-Dairy. Wij begeleiden door heel Nederland melkveehouders met als doel de levensproductie en leeftijd van de veestapel te verhogen. Naast ‘Valacon-Dairy’ heb ik vorig jaar mijn eigen bedrijf ‘Klaassens Advies’ opgericht.

Mijn week:Maandag: In de zomer help ik altijd op een akkerbouwbedrijf, dat is voor mij een soort van vakantie/ontspanning. Vandaag stond in het teken van voorbereidingen treffen voor de oogst. Zo hebben we een vak voor de tarweopslag klaargemaakt en in de schuur en heb-ben we van de laatste trekker de olie ververst.Dinsdag: Vanuit huis de e-mail en administratie van afgelopen week bijgewerkt voor NAJK. Met name zaken rondom de projecten ‘Bewust Ondernemen’ en de nieuw op te richten stichting ‘Groen Gas Nederland’ vragen veel mailverkeer om alles helder te krijgen en te laten zien waar NAJK voor staat. Rond half 11 ben ik in de auto gestapt richting Utrecht voor een vergadering met het dagelijks bestuur van NAJK. Tijdens de vergadering zaken besproken die van belang zijn voor de organisatie en de belangenbehartiging. Woensdag: Woensdag staat in het teken van thuis werken voor Valacon-Dairy. Zo moes-ten er nog enkele berekeningen gemaakt worden voor een melkveehouder om duidelijk te krijgen wat een hogere leeftijd van zijn veestapel hem fi nancieel gezien op zou kunnen leveren. In de avond nog stukken doorgelezen voor de vergadering over duurzame energie met LTO Nederland welke morgen gaat plaatsvinden. Donderdag: Vandaag vroeg opgestaan om voor mijn portefeuille ‘klimaat en milieu’ op weg te gaan naar Wageningen. Hier vindt vandaag een vergadering plaats van de werk-groep ‘duurzame energie’ van LTO Nederland. Hier hebben we het o.a. gehad over de SDE-regeling en zonne-energie. Na de vergadering heb ik mijn e-mail nog even bijgewerkt. Voor deze keer zit mijn werkweek erop. Ik vertrek richting Lichtenvoorde voor de Zwarte Cross. Samen met vrienden proost ik op het mooie leven, kijkend naar Jovink en Tante Rikie, om vervolgens in de regen onze tent op te zetten. Vrijdag: Ook vandaag geniet ik weer volop van de Zwarte Cross. Goede muziek, veel gezelligheid en veel jonge boeren.

Ramon Klaassens

Dagelijks bestuurder Ramon Klaassens (23) is adviseur bij Valacon-Dairy en woon-achtig in Noordbroek (Gr).Portefeuille: bedrijfsovername en klimaat & milieu

Als veehouder bent u altijd op zoek naar manieren om uw bedrijfsresultaat te verbeteren, zonder dat het u extra arbeid kost. Ovalert van CRV, het complete vruchtbaarheidsmanagementsysteem inclusief stappenteller ondersteunt u daarbij. Ovalert neemt u werk uit handen. Voor u betekent dat meer tijd voor andere activiteiten en minder zorgen om uw bedrijfsresultaat. Wilt u meer weten?

Bezoek de website of bel met de CRV Klantenservice voor een afspraak: (088) 00 24 440.

www.ovalert.nl

MEER TIJD, MINDER ZORGEN

OVALERT®OVALERTAAAAN HET WERK

BNDR 11

JOh

aN

BeDRiJFsOVeRNaMe

Vragen of opmerkingenMocht je opmerkingen of vragen hebben over de regeling, neem dan contact op met NAJK (rklaassens@najk.nl) of kijk op de bedrijfsovernameportal (www.bedrijfsovernameportal.nl) waar alle aandachtspunten voor de regeling van 2011 staan vermeld.

De pull-strategieAls er iets is waar wij als primaire productiebedrijven goed in zijn, dan is het kostprijsverla-ging ofwel schaalvergroting. Om succesvol te zijn als productiebedrijf moet je tegenwoordig ook goed scoren op kwaliteit, leverfl exibiliteit en innovatie. Helaas zijn we zo goed in schaal-vergroting dat we de rest soms vergeten. Feit is dat we de eerste schakel zijn in de voedsel-keten en als we de al eerder genoemde facetten gebruiken, worden we interessanter voor de laatste schakel: de consument. Mijn inziens zouden alle ontwikkelingen vanuit de consument moeten worden opgezet. Zo worden de juiste producten voor de consument gemaakt en is er minder overschot in de markt. Simpelweg is dit een ‘pull-benadering’ van de markt, in tegenstelling tot de ‘push-strategie’ die meestal wordt toegepast. Dit hele verhaal draait juist om waardecreatie dat samen met een juiste kostprijs, die altijd marktconform of lager dan de concurrent moet zijn, tot een gezond bedrijfs-model leidt. In mijn ogen is het daarom belangrijk dat bedrijven met een lage kostprijs, maar die een productprijs hebben onder de kostprijs, niet hun focus op schaalvergroting moeten leggen. Waarom zou je het over schaalver-groting hebben als je er -onder andere door overschotten in de markt- uiteindelijk minder aan overhoudt? Wellicht kunnen wij ook weer leren van sectoren waar het omgekeerde het geval is: waar wordt gekeken naar de vraag van de consument. Ik ben hier al vier jaar intensief mee bezig. Het is een lange termijnplan waarbij je ver vooruit moet kijken naar waar je over tien tot twintig jaar wilt staan. Maar het begint nu rustig aan zijn eerste vruchten af te werpen.

samen met een juiste kostprijs, die altijd marktconform of lager dan de concurrent moet zijn, tot een gezond bedrijfs-

consument. Ik ben hier al vier jaar intensief mee bezig. Het is een lange termijnplan waarbij je ver vooruit moet kijken

Johan Jansen (26) is producent van visueel aantrek-kelijke tuinplanten. Hij heeft de productie van zaadje tot arrangement in eigen hand en zit rechtstreeks met zijn eindafnemer om tafel.

Onduidelijkheden over de

‘Jonge Landbouwers regeling’Provinciaal budgetOndanks de vele communicatie in de afge-lopen periode over de ‘Jonge Landbouwers regeling’, zijn er nog enkele zaken onduidelijk. Zo zijn er een aantal provincies die een pro-vinciaal budget hadden gereserveerd voor de regeling, dit was echter niet bij het ministerie bekend. Omdat er door de provincies wel geld gereserveerd is, heeft het ministerie aan-gegeven te gaan kijken hoe dit geld toch bij de aangewezen jonge agrariërs terecht kan komen. Mocht hier meer duidelijkheid over komen, dan zal NAJK jullie via www.najk.nl dit niet onthouden.

Openstelling regelingDaarnaast is er verwarring ontstaan over de openstel-ling van de regeling. Deze is verplaatst van juni naar oktober. Dit is gebeurd naar aanleiding van de evaluatie van de regeling die het afge-lopen jaar is uitgevoerd. In deze evaluatie werd door veel partijen en jonge landbou-wers aangegeven dat zij de openstelling van de regeling graag zien verschuiven van juni naar oktober, in verband met drukte en boekhouding. Mede door deze argumenten en door de hierboven beschreven onduidelijkheden over het beschikbare budget voor de regeling, is de regeling dit jaar verlaat. Eén van de gevolgen van de opschuiving van de openstelling is dat er mensen buiten de boot vallen die 40 jaar zijn geworden in de periode tussen juni en oktober. NAJK heeft hier al enkele telefoontjes over gehad en con-tact gezocht met het ministerie. Het voorstel van NAJK was dat er een overgangsperiode zou komen voor deze groep mensen. Aange-zien de regeling al gepubliceerd is, kan dit echter niet zomaar gewijzigd worden. NAJK

probeert alsnog te lobbyen voor deze groep, zodat ze niet buiten de boot vallen dit jaar.

KostenramingMocht je de regeling willen gebruiken voor de aankoop van grond of gebouwen, dan is het vanaf heden noodzakelijk dat er een kostenraming wordt meegestuurd. In deze raming moet het volgende worden opgeno-men: om welke investering het gaat en om welke categorie, een duidelijke omschrijving van de investering en het investeringsbedrag. Daarnaast moet je ook een recent kadastraal uittreksel meesturen.

Illustr

atie:

Henk

van R

uitenb

eek

12 BNDR

PR

OJe

Ct

Ook een shirt?Wil jij ook zo’n mooi shirt? De shirts zijn gratis aan te vragen bij GAJK! Jasper.nickman@pjgelderland.nl. Let op: op is op!

“Jij en ik hebben de toekomst”aantrekkerlijk!Tekst en beeld: Ellen van den Manacker

Agrarische communicatieHet begon allemaal met een informatieve avond voor de leden van AJK Stroe/Wekerom. “We hadden Henny Zwinkels uitgenodigd om een lezing te geven over agrarische media en hoe daarmee om te gaan als jonge boer”, vertelt bestuurslid en initiatiefnemer Bart van Hoef. “Een week voor de lezing kregen we te horen dat Henny was verhinderd. Binnen één week moesten we zorgen voor een nieuwe spreker. Na een slag in de rondte te hebben gebeld, kwamen we uit bij Wim Grootkoerkamp van communicatiebureau ‘ReMarkAble’, een bureau gericht op agrarische communicatie.”

NijntjeWim viel deze avond gelijk met de deur in huis. “Zijn doel was om de landbouw te promoten. Volgens hem is een groot deel van de Neder-landse samenleving na het kinderboek Nijntje nooit meer in aanraking gekomen met een boerderij. Wij zouden meer van ons moeten laten zien”, vertelt Bart.

Meer lotgenotenDe presentatie van Wim Grootkoerkamp inspireerde de mannen om na te denken over

hun eigen communicatie. Communicatie die leidt naar naamsbekendheid en meer leden. “Eigenlijk is die communicatie er nog niet. Wij hebben ontzettend leuke uitstapjes en zijn een fanatieke groep agrariërs, maar de vraag bleef hoe we deze passie konden overbrengen op onze lotgenoten. Toen hebben we GAJK aan zijn jasje getrokken. Zij waren ook enthousiast om meer aan onze communicatie te doen.”

“Ideeën in overvloed”“De eerste stap was om na te denken over wat we wilden. Gingen we voor naamsbekendheid, ledenwerving en aan wat voor communicatie zaten we te denken? Wilden we informatie over onze AJK verspreiden of een ludieke actie? Gingen we voor landelijk, provinciaal of regionaal? Als je eenmaal bezig bent met ideeën verzinnen, is niks meer gek genoeg”, aldus Bart. “Na die avond kwamen we uit op T-shirts voor alle leden van GAJK en vlaggen voor alle Gelderse AJK’s.”

Knaller van een kreetDe middelen waren er, maar de communicatie daaromheen nog niet. Dus hebben we weer bij Wim Grootkoerkamp aangeklopt. Samen hebben we gebrainstormd voor een knaller van een kreet. We hebben toen gemerkt dat het bedenken van zo’n knaller niet over één nacht ijs gaat. De dag erna belde Wim ons op. Hij kwam met de kreet ‘Aantrekkerlijk’ en de slogan ‘jij en ik hebben de toekomst’. Een pakkende kreet die op verschillende manieren opgevat kan worden en terugsloeg op onze doelgroep: jonge boeren. Toen we het allemaal eens waren met deze leus heeft Wim het voor ons verder uitgewerkt in een mooi logo.”

Het prijskaartje“Nu alles klaar was en we wisten wat we wil-den, was er nog één heikel punt. Het prijskaart-

je dat er aanhing was er niet zomaar één. Er moesten sponsoren benaderd worden. In eer-ste instantie dacht ik ‘dat heb ik zo geregeld”, vertelt bestuurslid Philip van den Top. “Maar dat viel tegen. De prijs was té hoog. Ook de sponsor die we zelf in gedachten hadden, gaf aan dat het bedrag te gek werd. Toen hebben we de vlaggen achterwege gelaten en ging het alleen om de T-shirts. Het bedrag werd aantrek-kelijker en Arkervaart en Alfa Accountants wil-den graag meewerken aan deze fantastische campagne”, vertelt Philip. “Uiteindelijk hebben we Univé nog bereid gevonden om stickers te sponsoren in plaats van vlaggen. Aan de stickers hebben we een prijs verbonden. Als de leden een foto maken van de sticker op een ludieke plek, kunnen ze een VIP-arrangement winnen in een luchtballon voor twee personen.”

TrotsIn juni zijn de T-shirts en de stickers verspreid via het GAJK-katern aan alle leden van GAJK. “We zien de shirts al regelmatig in onze omge-ving. Op de trekker, in de kroeg, op verjaar-dagen. Op zo’n moment weet je waar je het voor hebt gedaan. De leden reageren ook heel enthousiast. Ook ben ik trots op ons bestuur. De ideeën zijn er altijd in overvloed, maar voor de uitvoering staat niet iedereen vooraan. Wij heb-ben doorgepakt, er veel van geleerd en uiteinde-lijke een prachtig eindresultaat neergezet.”

Informatie activiteitDatum: Juni 2011Onderwerp: Campagne ‘Aantrekkerlijk’ opgestart voor naamsbekendheid en ledenwerving.Middelen: 2500 T-shirts en 3.000 stickersDoor: AJK Stroe/WekeromVerzonden naar: alle leden van GAJKWebsite: www.ajkstroewekerom.nl

AJK Stroe/Wekerom, onderdeel van GAJK, bestaat uit een fanatieke groep agrariërs. Ontzettend leuke uitstapjes en een grote passie voor de agrarische sector kenmerken AJK Stroe/Wekerom. De vraag bleef echter hoe deze passie overgebracht kon worden op lotgenoten, oftewel: nieuwe leden. Na een onverwachte AJK-avond werd de campagne ‘Aan-trekkerlijk’ geboren.

BNDR 13

In het hooi met… Frits Vink over

Dialoog megastallenDialoog megastallenHoofdredacteur Ellen van den Manackerstelt prikkelende vragen. Aan boeren en burgers. In het hooi. Gedrevenheid, passie, boude beweringen. Het komt allemaal aan bod.In het hooi met…

Waarom is de dialoog megastallen in het leven geroepen?“Er ontstond een maatschappelijke onrust over de ontwikkelingen in de veehouderij. Met name de komst van megastallen veroorzaakte deze onrust. De onrust was zodanig dat de Tweede Kamer hierover van gedachten heeft gewisseld met Bleker. Waarop Bleker Hans Alders heeft ingeschakeld om de maatschap-pelijk dialoog ‘megastallen’ op te starten en te begeleiden. De uitkomsten van deze dialoog zijn voor Bleker een leidraad voor de uiteinde-lijke visie op megastallen.”

Welk belang hebben de boeren bij de dialoog megastallen?“Boeren willen duidelijkheid over dit vraag-stuk. Het is niet zo dat boeren alleen maar aan de zijlijn staan, dat ze zich uiteindelijk ver-plicht voelen aan de regelgeving. We hebben veel agrarische partijen en personen die hun mannetje staan in de dialoog.”

Hoe denkt u zelf over megastallen?“Als ambtenaar van Bleker heb ik daar op dit

moment geen mening over.”

Heeft schaalvergroting de toekomst?“Schaalvergroting is van alle tijden. Als je kijkt naar de ontwikkeling van landbouw sinds de Tweede Wereldoorlog, dan zien we een afname-percentage van landbouwbedrijven van gemid-deld zo’n 3%, bij een gelijkblijvende productie. Die gemiddelde 3% wordt opgevangen door andere boeren die hun bedrijf vergroten, schaal-vergroting is dus normaal. De afgelopen jaren hebben we echter geconstateerd dat er ook hele forse bedrijfsuitbreidingen plaatsvinden die veel verder gaan dan de schaalvergroting van vroe-ger. Daar moeten wij samen een weg in vinden.”

Vindt u niet dat het woord ‘mega’ een negatieve lading heeft?“Mega heeft een lading, dat hoeft niet per se negatief te zijn. Als je naar een megastore gaat, dan ga je naar een grote winkel die álles heeft. Zo’n megastore wil ook niet iedereen in zijn dorpskern hebben. Al heeft de naam bij stallen een negatieve lading, het veranderen van de naam lost het probleem niet op.”

‘De volksgezondheid’ is een zorgwekken-de kwestie, is het bewezen dat megastal-len slecht zijn voor de gezondheid?“Als er een nieuwe stal gebouwd wordt, dan

wordt die gebouwd op basis van de nieuwste regels

van dierenwelzijn en milieu. Op het gebied van wet-

telijke voorschrif-ten en eisen is zo’n stal dus

toekomst-bestendig. Toch zijn burgers bang voor

hun gezondheid. Met de Q-koorts bijvoorbeeld hebben veel burgers ervaren dat veehouderijen een risico kunnen zijn voor de volksgezondheid. De vraag is dan ook of een grote veehouderij een groter risico vormt voor de volksgezondheid. Om hierover conclusies te trekken lopen verschillende onderzoeken.”

Voor sommigen gaat dit debat over lijken. Hoe gaan jullie om met extremen?“Emoties spelen een grote rol in deze discus-sie. Wat als zorg speelt bij burgers moeten we serieus nemen. Natuurlijk zijn er een aantal mensen die overdrijven. Maar als in de dialoog wordt gezegd dat ze ‘laatst bij een boer 100 kippen op één vierkante meter zagen zitten’, dan is aan ons de taak om ze hierin te corri-geren. Zo’n internetdiscussie moet gebaseerd zijn op de juiste feiten. Extremen heb je altijd. We kunnen niet iedereen tevreden stellen. Uit-eindelijk moet er ook een plan komen waar een Kamermeerderheid voor is. Als uit het rapport zou komen dat we de intensieve veehouderij helemaal stop moeten zetten, dan acht ik de kans klein dat daar een meerderheid van de Tweede Kamer mee instemt.”

Hoe is de verhouding voor/tegen in de dialoog?“De verhouding is 49% tegen megastallen en 42% voor. Deze uitslag is gemeten in het rapport ‘opvattingen over megastallen’ vooraf-gaand aan de dialoog megastallen.”

Discussies over de (intensieve) veehou-derij houden nooit op. Waarom zijn wij altijd het bokje?“Die discussies zullen doorgaan. De bezwa-ren van burgers vloeien voort uit een gevoel van onbehagen. Burgers weten onvoldoende wat er gebeurt in een stal. Bij varkens zien ze alleen een stal en ze ruiken de geur, ze weten niet wat er in die stal gebeurt. Je ziet hierdoor ook dat de melkveehouderijsector positiever belicht wordt dan de intensieve veehouderij.”

Kunt u een tipje van de sluier oplich-ten over de uitkomsten van ‘dialoog megastallen’?“Op dit moment nog niet. Alders is bezig met de afrondingen van het rapport. Hij zal dit rapport op 22 september overhandigen aan Bleker. Het rapport van Alders zal niet een advies zijn, maar meer een rapportage van zijn bevindingen: een algemene blik van de samenleving. Bleker zal, met behulp van het rapport van Alders, een visie opstellen over megastallen in Nederland.”

Grote stallen schoten als kool uit de grond en de samenleving zat met grote ogen toe te kijken. Waar de boer het oog had op zijn veestapel, zijn uitdaging en zijn portemon-nee had de samenleving alleen nog maar oog voor grote gebouwen, dierenwelzijn en overlast. Staatssecretaris Bleker wilde deze impasse doorbreken en organiseerde een maatschappelijk dialoog megastallen. Een dialoog bestaande uit drie onderdelen, waarin boer en burger hun zegje konden doen. Inmiddels loopt de dialoog tot een einde en legt dialoogleider Alders de laatste hand aan zijn rapport. Frits Vink (57) is binnen het ministerie van EL&I de projectleider van het project ‘megastallen’ en helpt Bleker een handje met de totstandkoming van de visie op megastallen, welke in oktober aan de Tweede Kamer gepresenteerd zal worden.

Tekst: Ellen van den Manacker / Foto: Agaath Timmerman

DE AGRARISCHEBEURSAGENDA VANEVENEMENTENHAL

2011 - 2012

DE VAKBEURZEN VOOR ALLE HUIDIGE EN AANKOMENDE ONDERNEMERS DIE OP DE HOOGTE WILLEN BLIJVEN VAN DE NIEUWSTE ONTWIKKELINGEN BINNEN HUN EIGEN SPECIFIEKE SECTOR.

U OP DE BEURS, AB OOST ZORGT VOOR UW BEDRIJF!

MAAK KANS OP EEN DAG GRATIS BEDRIJFSVERZORGING

AGRARISCHE BEURSAGENDA 2011-2012

KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.BOEROPTOER.NL

Evenementen

HALHARDENBERG

GORINCHEM VENRAY

Evenementenhal HardenbergEnergieweg 2 7772 TV HardenbergTT 0523 - 28 98 98 0523 - 28 98 98F 0523 - 28 98 00E hardenberg@evenementenhal.nl

Evenementenhal GorinchemFranklinweg 2 4207 HZ GorinchemTT 0183 - 68 06 80 0183 - 68 06 80F 0183 - 68 06 00E gorinchem@evenementenhal.nl

Evenementenhal VenrayWattstraat 25807 GB VenrayTT 0478 - 51 97 90 0478 - 51 97 90F 0478 - 51 97 80E venray@evenementenhal.nl

I www.evenementenhal.n l

25 t/m 27-10-2011 LandbouwDAGEN Intensieve veehouderij hardenberg 01 t/m 03-11-2011 Rundvee EN AKKERBOUW VAKdagen hardenberg 22 t/m 24-11-2011 RUNDVEE en AKKERBOUW vakDAGEN GORINCHEM 22 t/m 24-11-2011 DETAF – DUURZAME ENERGIE TECHNIEKEN EN AGRO FUELS venray 28/29-02 t/m 01-03-2012 LANDBOUWDAGEN INTENSIEVE VEEHOUDERIJ VENRAY 28/29-02 t/m 01-03-2012 RUNDVEE VAKDAGEN VENRAY

partner:

BNDR 15

ZelfvoorzienendVergeleken met vorig jaar, was het dit jaar ‘koel’ in Rusland. Een gelukje voor de studie-reizigers, want door de lange afstanden en de slechte wegen moesten veel uurtjes in de bus doorgebracht worden. De reis begon in Moskou. Door de EHEC-problematiek was Suzanne van Tilburg, de landbouwattaché van de Nederlandse ambassade, druk in overleg met de Russen om de grens voor Europese groente weer geopend te krijgen. “Interes-sant om dit van dichtbij mee te maken”, aldus NAJK-lid Dennis Minnen. Ook vertelde Van Tilburg over Rusland als importland. “Rus-land moet veel van haar voedsel importeren. Medvedev, de president van Rusland, wil in de toekomst graag zelfvoorzienend zijn”, aldus Van Tilburg. Op het Russische ministerie van landbouw werd verteld over de ‘geweldige’ mogelijkheden die Rusland hiervoor heeft. Om de productie op te krikken willen de Russen graag gebruikmaken van Westerse kennis en kunde. Al werd er gedurende het vervolg van de reis regelmatig door de Nederlandse jonge boeren afgevraagd of het de Russen ooit zal lukken zelfvoorzienend te worden.

VergrijzingEen probleem dat we in Nederland kennen, is de vergrijzing. Ook de Russische plattelands-jongeren (RSSM) geven aan dat dit in Rusland een probleem is, zowel voor de land- en tuin-bouw als voor het platteland in het algemeen. Veel jongeren trekken weg van het platteland

Jonge boeren op studiereis in RuslandVan mega tot datsja

Over RuslandRusland is het grootste land ter wereld. Het is 411 maal groter dan Nederland en heeft 140 miljoen inwoners. De economie is voornamelijk afhankelijk van de export van gas, olie en staal. Na de val van het communisme heeft de Russische economie het zwaar te verduren gehad, maar de laatste jaren groeit de economie hard. Rusland is voor een groot deel bedekt met bos en toendra. De betere landbouwgronden liggen in Europees Rusland. Het klimaat in dit gebied wordt omschreven als een warm landklimaat. Het gebied van de zwarte aarde ten zuiden van Moskou kent ongeveer 600 mm regen per jaar. Na de val van het communisme zijn een aantal Russen, vaak met connecties in de voormalige partij, erg rijk geworden. Deze oligarchen hebben veel voormalige staatsbedrijven opgekocht en pro-beren deze, vaak met Westerse krachten, voort te zetten.

Meer weten over de Russische landbouw?

Neem dan contact op met NAJK Inter-nationaal (internationaal@najk.nl of 030-2769869). Op de facebook-pagina van NAJK vind je meer foto’s van de studie-reis. (zoek op Facebook naar Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt).

We kennen Rusland vaak alleen van het gas of via een voetbalclub die door een rijke Rus is gekocht. Van de landbouw bestaat het beeld dat Rusland een land is van ongekende moge-lijkheden. Bedrijven van meer dan 1000 hectare zijn geen uitzondering en het lijkt alsof de regelgeving veel minder streng is dan in Nederland. Maar heeft het land ook ongekende mogelijkheden? Vorig jaar was het ontzettend heet en droog in Rusland en waren er veel bosbranden, waardoor oogsten verloren gingen. Toen de regering de grens voor tarwe dicht-gooide, bleek al snel dat Rusland ook een belangrijke positie in de graanmarkt heeft. Rede-nen genoeg om met de NAJK-studiereis eens een kijkje in dit immense land te nemen.

Tekst en beeld: Sander Kerkhoffs om ‘geld’ te verdienen in de stad. Het werk ‘op het land’ is niet populair. De oudere generatie uit Rusland geeft hierop als reactie dat Rus-sische jongeren ‘te lui’ zijn om een intensieve baan op het platteland aan te gaan.

Het communismeRusland kent vrijwel geen boeren en tuinders zoals wij die kennen. Gedurende het commu-nisme is bijna alle grond door de staat inge-nomen en moest iedereen voor de staat gaan werken. Op een lapje grond bij je ‘Datsja’ (een buitenhuis) mocht je toen wat voedsel voor jezelf produceren. Veel voormalige staatsbe-drijven zijn tegenwoordig in handen van rijke Russen die vaak mensen uit West-Europa inhuren voor het management.

Positieve instellingPeter en Marloes Smid zijn twee Nederlanders

die in Rusland wél hun eigen bedrijf hebben, zonder hulp van een Russische eigenaar of investeerder. Het bedrijf maakte vroeger deel uit van het staatsbedrijf van het dorp Baga-tishevo. Marloes: “De staat bepaalde wat er geteeld moest worden. Hoewel het klimaat niet geschikt is voor de teelt van tomaten, kon het gebeuren dat er toch tomaten geteeld moesten worden, omdat dat zo gepland was.” Dit geeft aan dat de landbouw niet op de meest effici-ente manier georganiseerd was. Je merkt dit nog steeds aan de mensen. Negen jaar geleden is Peter als bedrijfsleider begonnen en vijf jaar geleden hebben ze het bedrijf van de vorige eigenaar overgenomen. Het bedrijf is gespeci-aliseerd in de teelt van aardappels. “Voor Rus-land moet je positief ingesteld zijn, tegen een stootje kunnen en een lange adem hebben”, zegt Peter. Perry Verhagen, student aan de CAH, is erg onder de indruk van Rusland en het bedrijf van Peter en Marloes: “Het is interes-sant om te horen wat Peter en Marloes allemaal meegemaakt hebben. Vanwege de hoge rente en een gebrek aan vertrouwen in de Russische banken hebben Peter en Marloes de groei van hun bedrijf vanuit de cash flow gefinancierd. De dingen die je hier hoort, hoor je niet op het ministerie in Moskou.”

16 BNDR

Frank Brinkhaus startte zijn eigen agrarische onderneming

Van burger tot boerTekst: Ellen van den Manacker / Beeld: Linda Beelen

Een boerenbedrijf opbouwen vanuit het niets lijkt onmogelijk, of eerlijk

gezegd: fi nancieel gezien compleet onaantrekkelijk. Maar wat moet je als

je vanaf je tweede levensjaar al gefascineerd bent van de boerderij?

Frank Brinkhaus (27) liet zich niet uit het veld slaan door fi nancieel

onaantrekkelijke plaatjes, maar vocht voor zijn boerentoekomst.

En, zoals we allemaal gezien hebben, met succes.

In het centrum van het Limburgse Horst groeide Frank op in een gezin met twee broers en zes pleegbroertjes en -zusjes. Het feit dat Frank al vanaf zijn tweede levensjaar riep dat hij boer wilde worden was verrassend. Verrassend gezien zijn vader een baan in de productie had en zijn moeder een kinderopvang aan huis runde. “Toen ik twee was speelde ik niet in de tuin, ik hielp mee met tuinieren. Ook was ik onder de indruk van alle beesten die we hadden: geiten, kippen, konijnen, cavia’s en katten. De liefde voor een boerenbedrijf zat er al jong in”, aldus Frank.

Onbetaalbaar?De liefde voor een boerenbedrijf werd toe-gespitst op een liefde voor koeien. “Op mijn twaalfde ben ik gaan werken bij een koeien-boer. Mijn droom was om later een eigen koei-enbedrijf te starten.” Het woord ‘quotum’ liet die droom in duigen vallen. “Quotum is niet te betalen met spaarcenten en een handteke-ning van de bank”, vertelt Frank. “Ik ben toen

serieus gaan kijken naar een andere sector. Er moest meer zijn op deze wereld dan koeien en beesten. Ik kwam uit bij de koksopleiding. Uiteindelijk heb ik toch mijn hart gevolgd en ben ik een agrarische opleiding gaan volgen. Als kok moet je werken in de weekenden en met feestdagen. Dat moet ik nu natuurlijk ook, maar nu ben ik ’s avonds om zeven uur klaar en heb ik het heft in eigen handen.”

Verknocht aan geitenIn het eerste jaar van de vierjarige MAS moest Frank stagelopen bij twee verschillende bedrij-ven. “Mijn eerste, verplichte, stage heb ik gelo-pen in de varkenssector. Dat was leuk, maar niet mijn ding. In het tweede blok mochten we een vrije stage lopen. Toen heb ik gekozen voor geiten. Geiten spraken me altijd al aan, maar nu was ik verkocht. De stages lieten mij inzien dat ik een dier graag laat presteren in een peri-ode dat hij leeft en niet tot zijn waarde wil laten komen op het moment dat hij ondersteboven

aan de haak hangt”, vertelt Frank. “Na mijn eerste jaar heb ik alle stages bij een geitenboer gelopen, zowel nationaal als internationaal.”

Ondernemersbloed“Na de MAS ben ik als bedrijfsleider aan de slag gegaan bij mijn stagebedrijf. Deze gei-tenboer had twee locaties, één locatie met 1400 geiten en één met 2300 geiten.” Frank was bedrijfsleider op de boerderij met 1400 geiten, waar hij naast de dagelijkse gang van zaken bij de melkgeiten ook verantwoordelijk was voor de jongveeopfok van het gehele bedrijf. “Op mijn drieëntwintigste begon het ondernemers-bloed weer te kruipen. Met een bedrijfsopzet ben ik naar de bank gestapt. Mijn voorstel was 2900 melkgeiten met 5 personeelsleden en dezelfde bedrijfsstrategie als het bedrijf waar ik bedrijfsleider was. De bank was geïnteres-seerd. Alleen wilden ze meer zekerheid dan alleen mijn spaarcenten”, vertelt Frank. “In het plan had ik kalkoenenstallen op het oog.

Melkgeitenbedrijf ‘De Römer’In 2007 trad Frank Brinkhaus in maatschap met zijn oud-werkgever Gert Billekens. In het Limburgse Heythuysen dragen zij de zorg voor 2600 melkgeiten en 1 hectare grasland. De geiten worden gemolken in een 84 stands fullwood buitenmelker. Vanaf september 2011 gaat Frank samen met zijn vriendin Anita exclusief geitenlamsvlees en geitenvlees ver-kopen onder de naam Frank’s Farm, www.franksfarm.nl. Daarnaast beheert Frank, samen met een collega-geitenhouder, de website www.geitenmest.nl. Een informatieve website over de voordelen van geitenmest in een bemestingsplan.

Frank Brinkhaus startte zijn eigen agrarische onderneming

je vanaf je tweede levensjaar al gefascineerd bent van de boerderij?

liet zich niet uit het veld slaan door fi nancieel

BNDR 17

Be

DR

iJF

Frank Brinkhaus startte zijn eigen agrarische onderneming

Van burger tot boer

Deze kalkoenenstallen stonden te koop en grensden aan de boerderij van Gert Billekens, het koeienbedrijf waar ik van mijn twaalfde tot zeventiende gewerkt heb”, vertelt Frank. “Het contact met Gert is altijd gebleven, maar door mijn interesse in het bedrijf naast hem is het contact sterker geworden. Hij was inmiddels uitgekocht voor natuur en industrie en op zoek naar iets nieuws. We besloten om samen mijn plan voor een geitenbedrijf voort te zetten.”

Klaar voor de start…“De bank had mondeling toegezegd, de lam-meren waren aangekocht en de melkafzet was rond. In januari 2009 zijn we begonnen met

2000 lammeren. Daar was toen nog niet direct een locatie voor, omdat de kalkoenenstallen inmiddels ook doelwit waren geworden van natuur en industrie. Dus hebben we twee vleeskuikenstallen in de buurt gehuurd. In april 2009 hebben we uiteindelijk onze huidige locatie in Heythuysen gekocht. We hebben een vergunning voor 2900 melkgeiten. Op dit moment hebben we 2600 melkgeiten en vol-doende opfok om volgend jaar de stallen vol te hebben.”

(te) groot bedrijf?“Ik heb gekozen voor een groot bedrijf omdat ik niet anders gewend ben. Het bedrijf waar

ik bedrijfsleider was, had in totaal 3700 melkgeiten. Na drie jaar bedrijfsleider te zijn geweest, wist ik dat ik een groot bedrijf aankon. Schaalvergroting heeft mijn inziens veel voordelen. Door het personeel heb ik meer vrijheid op ons bedrijf en in mijn sociale leven”, aldus Frank. “Schaalvergroting is niet erg als iemand het vanuit zijn krachten doet en niet vanuit een zwakte. Ik als boer word erop aangekeken dat ik een groen gebouw met bomen eromheen op het platteland zet. Maar als ik een gebouw vier keer zo groot in het blauw met grote gele letters langs de snelweg zet, terwijl ik uit Zweden kom, dan mag het wel. Ikea. Die blauwe blokkendozen. Kinderen uit China werken voor een mini-mumloon, het milieu wordt daar compleet om zeep geholpen om hier iedereen maar te voorzien in hun goedkope behoefte. Dat vin-den we allemaal goed en daar rennen we alle-maal massaal naar toe op zondag. Maar als je in Nederland met een hoog dierenwelzijn, hoge milieueisen, reductie in het antibiotica-gebruik, meer dan effi ciënt voedsel produ-ceert, dan word je met de nek aangekeken”, zegt Frank. “Als nieuw, groot bedrijf kun je juist veel rekening houden met dierenwelzijn. De opinie ziet dat als een mooi praatje, maar het is wel zo. Als je een nieuwe stal gaat bou-wen, kun je aan veel meer eisen voldoen dan met een oudere stal.”

Dier en doel“De discussie zoals die er nu is, wordt geba-seerd op emotie en feiten worden genomen zoals het ze uitkomt en niet zoals ze er zijn. Ik zeg niet dat de veehouderij goed is voor het milieu. Maar als wij stoppen met produceren dan gaat het naar andere continenten, dan hebben we geen grip op dierenwelzijn, geen grip op pesticiden, antibioticagebruik, hormo-nen en arbeidsomstandigheden. Het is ner-gens op de wereld zo gereguleerd als hier.”“Ik ben zeker geen concurrent of marktspeler. Mijn kostprijs is niet anders dan kleinere boe-ren. Ik ben ondernemer, de kick is om met een gezonde veestapel en een gezellig team hoge producties te halen met een hoge levensduur. Je kan mij een manager noemen, maar wel een manager met een hart voor de dieren.”

Tevreden burger?“Het boer zijn voldoet aan al mijn verwachtin-gen. Ik ben blij dat ik deze stap heb genomen. Of ik het zou aanraden? Natuurlijk. Maar het blijft een kwestie van je hart volgen en realis-tisch blijven. Blijf bewust van de werkdruk en daarmee ook de emotionele en fi nanciële druk die het met zich meebrengt.”“De samenwerking tussen mij en Gert gaat goed. Gert wilde graag nog wat om handen hebben. Hij is nu 57 jaar en wil zeker nog niet stoppen met boeren. Het voordeel is dat ik nog jong ben en volop ervaringen opdoe. Gert kent de klappen van de zweep. Voor mij is hij een soort coach in het werkveld.”

Frank Brinkhaus27 jaar

Melkgeitenhouder in Heythuysen

Lid van AJK Limburg

“Schaalvergroting is niet erg als iemand het vanuit zijn krachten doet en niet vanuit een zwakte”

18 BNDR

De ondernemende mens centraal

Hoofdwerkzaamheden

- Onderhouden en uitbouwen van rapportage-analysesystemen

- Dagelijks (technisch) beheer van applicaties gebaseerd op SQL-

server architectuur

- Organisatorische en inhoudelijke ondersteuning bij activiteiten

van kantoren

- Verzorgen van instructies voor kantoren

- Samenwerken met collega’s van de afdeling bedrijfskunde, ICT

en externe partijen

Alfa zoekt een functioneel beheerder informatiesystemen die verder kijkt dan alleen de cijfers

Meer weten?Stuur je sollicatie naar hrm@alfa-accountants.nl. Wil je meer weten? Neem dan contact op met de afdeling HRM, telefoon-nummer 0317 423865. Vraag naar Sieger van Looijengoed. Of kijk op www.werkenbijalfa.nl. Daar krijg je alle informatie over de functie en jouw mogelijkheden.

Bij Alfa werken ruim 850 professionals die verder kijken dan

alleen de cijfers. Medewerkers die vooral worden gedreven

door de verhalen erachter. Achter elke klant staat bij Alfa een

betrokken team met kennis van accountancy, fi scaal-juridische

of bedrijfskundige zaken. Daardoor kunnen we de

ondernemende mens centraal stellen.

G R O E I E N D O E J E S A M E N

www.denkavit.nl

Als producent van hoogwaardige voeders voor jonge

dieren levert Denkavit graag een bijdrage aan echte

duurzaamheid in de moderne vee houderij. Schouder aan

schouder met veehouders, mengvoederindustrie en

andere partners zetten we ons in voor de toekomst van

onze sector − én de wereld eromheen.

SAMEN VOOR EENBLOEIENDE TOEKOMST

BNDR 19

Varkenshouderij

1995 2000 2005 2008 2015

29.200 22.400 14.500 9.700 8.200 4.400

13.9 14.4 13.1 11.3 12.0 12.0

46.977 37.412 29.467 23.527 20.746 15.000

1.877.684 1.704.850 1.504.097 1.433.202 1.466.134 1.400.000

11.273.000 11.280.000 11.155.000 11.056.000 11.452.000 12.000.000

Bedrijven

Varkens (x mln.)

Melkveehouderij

Bedrijven

Aantal stuks melkvee

Melkproductie (x 1.000 kg)

1990

Ontwikkeling varkenshouderij en melkveehouderij van 1990 tot 2015

Bron

: Rab

oban

k

th

eM

a

De wereldbevolking groeit, de vraag naar vlees en zuivel stijgt. De politiek neigt steeds meer naar vrijer handelsverkeer. Burgers en consumenten zijn mondiger en reageren grilliger. De concurrentie in Euro-pa wordt heviger en duurzame productie in de veehouderij wordt belangrijker. De economie is aan het veranderen. Onderne-mers zoeken de juiste weg om in te slaan. Is schaalvergroting toekomstbestendig? Koen van Bergen, sectormanager veehou-derij bij Rabobank, geeft advies.

Is schaalvergroting aan te raden?“Schaalvergroting is geen doel op zich. Het is een middel om de continuïteit van bedrij-ven te versterken. De ‘economy of scale’ is, evenals bij andere bedrijfstakken, ook in de Nederlandse veehouderij van toepassing. Voor een economisch duurzame veehouderij moet er ruimte zijn voor dynamiek en innovatie, wat vaak gepaard gaat met schaalvergroting. Dit hangt samen met verduurzaming, technolo-gische vooruitgang, kostprijsbeheersing en marktontwikkelingen. Maar zo soepel als het klinkt, gaat het natuurlijk niet. Schaalvergro-ting heb je niet in één jaar neergezet. Daar gaan jaren overheen. Als ondernemer moet je daarvoor gaan. Je moet je handen in het vuur durven steken en in jezelf blijven geloven. Als schaalvergroting niet bij jou als ondernemer past of als je geen dingen uit handen kunt geven, geen personeel aan kunt sturen, dan is schaalvergroting een verloren zaak.”

Welke schaal is voor jullie toelaatbaar?“Big is not always beautiful. Als bank lopen we beslist niet weg voor grootschalige bedrijven. Als een boer bij ons aanklopt voor een finan-ciering van de stal, dan is er sprake van een unieke casus. Wij hanteren geen ‘sectorbe-leid’ en ook geen maximale omvang voor een bedrijf. Wij kijken naar de ondernemer, renta-biliteit, ondernemerschap, maar zeker ook hoe de ondernemer acteert in zijn omgeving. Hoe is de landschappelijke inpasbaarheid? Hoe wordt omgegaan met gezondheidsrisico’s? Het totaalplaatje moet in balans zijn. Té groot zien wij nog niet gauw gebeuren in Nederland. Wij geloven in een optimale omvang. Een

Maakt schaalvergroting gelukkig?Big is not always

BeautifulTekst: Ellen van den Manacker / Beeld: Rabobank

omvang waarin de ondernemer op zijn manier het meeste rendement uit zijn bedrijf haalt en geaccepteerd blijft in zijn omgeving.”

Hoe belangrijk zijn maatschappelijke issues voor jullie?“Maatschappelijke kwesties zijn heel belang-rijk. Het is belangrijk dat de ondernemer zich daar ook bewust van is en ook streeft naar een duurzame veehouderij. Hoe gaat de onderne-mer om met dierenwelzijn, diergezondheid, reductie van antibioticagebruik, mineralenpro-blematiek en de landelijke inpasbaarheid van zijn onderneming? Wij kijken of de ondernemer ermee bezig is en indien noodzakelijk bereid is om daar zijn bedrijfsvoering op aan te passen. Wij zullen niet zomaar zeggen: ‘We financie-ren niet’. Maar we proberen wel de onder-nemer in beweging te brengen om samen te komen tot een duurzame veehouderij.”

Wat is het alternatief voor schaal-vergroting?“Het is belangrijk om eerst te optimaliseren. Bedenk goed of schaalvergroting nodig is om het meeste rendement uit je bedrijf te halen en of je er zelf als ondernemer gelukkig van wordt. Natuurlijk heeft het voordelen. Maar denk niet dat als het even tegenzit, schaalver-groting de oplossing is.”

Hoe vangen jullie fluctuaties op in een grootschalig bedrijf?“Het is heel belangrijk dat er linksom of rechtsom enige buffer is. Waar wij vooral

naar kijken in ondernemingsplannen is de rentabiliteit en de ondernemer. Dat zijn twee hele belangrijke factoren. Als die perfect zijn, kijken we naar het vermogens- en zekerheids-aspect. Een inkomensbalans moet er op een gezonde manier zijn. We hebben allemaal onze ups en downs. Als het één keer waait, moet het niet zo zijn dat je bedrijf vastloopt.”

Hoe zien jullie de toekomst van de veehouderijsector?“Er blijft een toekomst voor de veehouderijsec-tor in Nederland. Het aantal bedrijven in de var-kenshouderij zal naar onze verwachting in 2015 op 4.400 bedrijven staan, dan is het aantal var-kensbedrijven ten opzichte van 2008 zo’n 46% geslonken. Ook in de melkveehouderijsector daalt het aantal bedrijven naar verwachting van 20.000 naar 15.000 in 2015, waarin een stijgende melkproductie per koe wordt geconstateerd. Zowel in de varkenssector als in de melkveehou-derijsector zal de omvang van de veestapel het-zelfde blijven. In die groei van omvang moeten we de komende tijd een balans gaan vinden.”

Tip voor de jonge boer“Schaalvergroting moet geen doel op zich zijn, het moet bij je passen als ondernemer. Het is een middel om bepaalde ambities te ver-wezenlijken. Blijf bij je ambities en investeer vooral in jezelf. Laat je vooral niet door ande-ren opjagen, ieder zijn eigen maat!”

20 BNDR

Ou

D

Johannes: “Mijn vader had een passie voor akkerbouw, maar wel in combinatie met machines. Toen hij jong was, kwam het machinale tijdperk net opzetten. Door andere boeren van dienst te zijn met zijn nieuwe machines, kon mijn vader de machines bekostigen. Zo is het loonbedrijf ontstaan. We zijn nu zestig jaar verder en inmiddels is het akkerbouwbedrijf grotendeels aangepast aan het loonbedrijf. We willen uit beide bedrijven het optimale halen. Daarom zijn we bijvoor-beeld overgestapt naar de teelt van vroege consumptieaardappelen. Hierdoor hebben wij bijna al onze aardappelen uit de grond, voor-dat we naar onze klanten gaan om pootgoed te rooien.”

Derde takJohannes: “In de tussentijd zijn we ook nog

een derde tak gestart, de handel. We handelen in zand, zwarte grond, compost, hooi, stro en kuil. Het voordeel hiervan is dat we meer kun-nen bieden. Zo leveren we bijvoorbeeld zand, maar kunnen we ook een kraan leveren.”Bram: “Tevens zitten we in de vrije aardap-pelmarkt. We verkopen aan diverse groothan-dels. Met het loonbedrijf ernaast is het soms lastig om in een kort tijdsbestek een partij aardappelen klaar te hebben staan. Door de handel in eigen hand te nemen, kunnen we meer sturen en overleggen wanneer het leve-ren van aardappelen beter uitkomt.”

LoonbedrijfBram: “Het loonbedrijf is inmiddels de hoofd-moot van ons bedrijf geworden en de passie voor machines is veranderd in de passie voor de modernste machines.”

Johannes: “En de ervaring is prachtig. We ontmoeten verschillende mensen, verschillen-de sectoren, verschillende gewassen… geen dag is hetzelfde.”Bram: “Stressbestendigheid is een vereiste in ons bedrijf. Het loonbedrijf is een soort sport. Een sport om geen nee te verkopen. Zelfs in het hoogseizoen proberen we iedereen van dienst te zijn.”Johannes: “De natuur wordt steeds extre-mer. Boeren willen alles zo snel mogelijk van het land af. Er moet harder gewerkt worden, machines moeten groter, er moet meer pro-ductie per tijdseenheid geleverd worden. In het hoogseizoen ligt er een gigantische druk op onze schouders. Werken op zondag probe-ren we daarom te vermijden. Het is belangrijk om ook je rust te pakken, om tijd te hebben voor hobby’s en je sociale leven.”

Bedrijfsgegevens:VOF Joostema3 vennoten Akkerbouwbedrijf: 85 hectareConsumptieaardappelen, uien, winter-tarwe, winterwortelen en graszaad.Loonbedrijf: 6 personeelsledenWerkzaam in akkerbouw, veehouderij en grondwerk.www.loonbedrijfjoostema.nl

“we willen uit beide bedrijven het halen”

In het Friese Minnertsga kan het je niet ontgaan. De familie Joostema manoeu-

vreert daar met moderne machines over de gewassen. Niet alleen hun eigen

gewassen, ook die van anderen. Naast hun eigen teelt in consumptieaardappe-

len, uien, wintertarwe, winterwortelen en graszaad, hebben vader Johannes (51)

en zijn zoons Bram (27) en Bauke (24) namelijk ook een prachtig loonbedrijf.

optimale

Tekst en beeld: Ellen van den Manacker

BNDR 21

Nie

uw

Loonbedrijf vs. akkerbouwbedrijfBram: “Het leuke van een loonbedrijf naast ons akkerbouwbedrijf is om op eigen land de perfecte afstelling van machines te vinden en die te gebruiken bij de klant. Door onze diverse teelt kunnen we veel uitproberen en zo optimaal pres-teren bij de klanten. Daarbij denk ik dat het voor ons loonbedrijf een pluspunt is dat we zelf ook een akkerbouwbedrijf hebben. We weten zelf hoe we het graag willen hebben op ons eigen akker-bouwbedrijf. Dat gevoel deel je met de klant.”

BedrijfsovernameJohannes: “Bij Bram wist ik het zeker, hij ging het bedrijf overnemen. Toen hij nog klein was, heb ik verschillende machines aangepast, zodat Bram overal mee naar toe kon.”Bram: “Bij mijn broer Bauke was dat anders. Zijn hart ligt in de agrarische sector, hij wist alleen nog niet of dat ook op ons bedrijf was. Hij is zeven keer naar Canada gevlogen om daar te werken. De laatste keer dat hij terug-

Bram JoostemaAkkerbouwer in Minnertsga27 jaarLid van AJF De Bouhoeke

familiebedrijf"“we zijn een echt

“Het akkerbouwbedrijf is aangepast aan het loonbedrijf”

kwam uit Canada wist hij het zeker: hij wilde ook in het bedrijf.”Johannes: “Toen zijn we gaan inventariseren. Het kost veel tijd om je hele bedrijf op een rij te zetten. Zo veel gebouwen, zo veel machi-nes, het moet allemaal op papier staan om een plan te maken voor een toekomst met zijn drieën. In mei 2010 hebben we alle drie een handtekening gezet onder onze VOF.”Johannes: “Met zijn drieën vullen we elkaar precies aan. Bram en ik zijn impulsief. Bauke is daarentegen heel gestructureerd. En we zijn minder afhankelijk van personeel. Er zijn nu heel wat uren die we met zijn drieën kun-nen invullen, waar we anders personeel voor nodig hadden.”

FamiliebedrijfJohannes: “We zijn een echt familiebedrijf. Mijn broer, zus en de zoon van mijn broer zijn ook bij ons in dienst. Het gaat bijzonder goed met alle familieleden op de werkvloer. We ken-nen elkaar en elkaars karakter, het heeft nog nooit problemen opgeleverd.”Bram: “Dat het personeel het hier naar de zin heeft vinden we erg belangrijk. Gezellig-heid staat centraal. We proberen elke vrijdag met elkaar een biertje te doppen en in drukke tijden zorgen we voor een warme maaltijd tus-sen de middag voor onze medewerkers.

Schaalvergroting?Johannes: “Groeien hebben we altijd gedaan, dat stopt niet. Het mooie is dat we ook de mogelijkheid hebben. De laatste jaren zijn we meer werkzaam bij melkveehouders met hak-selen, kuilen en persen, dit past goed naast de werkzaamheden in de akkerbouwsector.Bram: “We staan altijd open voor vernieuwin-gen. Op dit moment hebben we een uitdaging in het continueren van de werkzaamheden. We heb-ben een ‘pauze’ van november tot maart. In deze periode hebben we medewerkers en materieel die niet voldoende worden benut. Bij ons ligt de uitdaging om daar een oplossing voor te vinden.”

ToekomstBram: “Akkerbouwbedrijven worden steeds groter, daar moeten we rekening mee houden. De kleine boeren stoppen en de grote boeren gaan uitbreiden. Zij gaan investeren in hun eigen materiaal. Als we deze lijn doortrek-ken blijft er uiteindelijk weinig werk voor ons als loonbedrijf over. We kunnen daar nu op inspelen, door ons akkerbouwbedrijf groter te maken en andere takken van loonwerk op te pakken, zoals wegenbouw en loonwerk bij de veehouders. Het blijft een plan voor de toekomst. De VOF bestaat net een jaar, dus eerst maar eens streven naar het harmonieus voortzetten van ons bedrijf.”

22 BNDR

4efor growers

efficiencyeconomyergonomyecology

de ultieme gewasbescherming

extreem stabiel

breed en sterk

zeer comfortabel

eenvoudige bediening

Agrifac is producent van landbouwspuiten, bietenrooiers, aardappelrooiers en drainreinigers. Alle machines worden ontwikkeld volgens het “4e’s for growers” concept; Efficiënt, Economisch, Ergonomisch en Ecologisch, daar staan de 4e’s voor. Door alle ontwikkelingen te toetsen aan de 4e’s loopt Agrifac altijd voorop met ontwikkelingen en innovaties. Innovaties zoals StabiloPlus, HighTechAirPlus, EcoTronicPlus, GPS en het nieuwe en unieke GreenFlowPlus. Unieke oplossingen voor de ultieme gewasbescherming.

eenvoudige bediening

www.agrifac.nl

VOOR 31 OKTOBER KUNT U NOG OVERSTAPPEN

VEREINIGTE HAGEL – Vestiging NederlandPostbus 7 · 9422 ZG SMILDE

Tel.: 0592 415581 . Fax: 0592 415865info@vereinigte-hagel.nl . www.vereinigte-hagel.nl

KIES VOOR DE BESTE DEKKING!LAAGSTE EIGEN RISICO VOOR ZWARE REGENLAAGSTE DREMPEL VOOR ZWARE REGENHOGE NETTO UITKERING BIJ HAGELGEGARANDEERDE SCHADE-UITKERINGPREMIE BETALEN VOOR 15 OKTOBER

Anzeige_91x126.indd 1 12.07.2011 12:45:20

info@payrolljobs.nl - www.payrolljobs.nl

Payroll: jij vindt je personeel, wij betalen ze uit!

Jouw personeel op onze loonlijst.

Heb je personeel en heb je geen trek in de risico’s?

Dan is Payrolljobs iets voor jou!

Wil je meer weten over de mogelijkheden?

Bel dan 0321 - 38 79 74 of

neem contact op met

Hans Hartemink,

06 - 22 60 92 94

BNDR 23

th

eM

aIn het heetst van de strijd:tussen boer en burger

Tekst: Ellen van den Manacker / Beeld: VION

De consument is tegenwoordig niet meer op zijn mondje gevallen en daar moeten wij als boer rekening mee houden. Wij zijn afhankelijk van de consument. Voedingsmiddelen-producent VION heeft met hetzelfde te maken, maar dan in tweevoud. In het heetst van de discussie hebben zij twee groepen te vriend te houden: enerzijds de boeren, ander-zijds de consument. Partij kiezen heeft geen zin, daar gaat het bedrijf aan onderdoor. De veeleisende consument zijn zin geven of om tafel met veeleisende boeren? Paul Jansen, Director Corporate Public Affairs bij VION, schetst de tweestrijd waarin VION verkeert.

Maatschappelijke acceptatie“We zijn afhankelijk geworden van een schaal die wordt bepaald door de overheid. Wij worden niet duurzamer of diervriendelijker als we zeg-gen ‘het bouwblok mag maximaal 1,5 hectare zijn’. Misschien wil iemand wel een grote stal, maar met minder dieren. Ben je dan minder dier-vriendelijk? Wij vinden dat we moeten streven naar een schaal die afhankelijk is van zowel wat haalbaar is voor de boer als voor zijn omgeving. Dit betekent wel voor de boer dat hij zijn eigen maatschappelijke acceptatie moet creëren. Dit hoeft niet alleen maar door een groot welkomst-bord in de tuin te zetten, maar kan ook door deel te nemen in het verenigingsleven, sponsor te zijn of door vrijwilliger te zijn in het dorp.

Steentje bijdragen“Kijkend naar de maatschappelijke agenda realiseren wij ons ook dat sinds mensenheuge-nis een discussie heerst over de toekomst van de veehouderijsector. Een continu debat over het maatschappelijke en politieke draagvlak van de sector. Wij hebben niet, zoals een coöperatie, de vrijheid om te spreken voor al onze leveranciers. Wel willen we ons steentje bijdragen in deze discussies, dit doen we door het meer te agenderen en mee te doen in sec-torale discussies. Maar ook door onderzoek te

VION Food GroupVION Food Nederland is een onderdeel van het internationale voedingsmiddelenbedrijf VION Food Group. VION staat voornamelijk bekend om de productie van var-kens-, rund-, kip- en lamsvlees, maar ontwikkelt, produceert en vermarkt daar-naast ook gemaksvoeding gebaseerd op vlees en andere voedingsmiddelen zoals groenten en vegetarische producten. VION is de grootste vleesprodu-cent in Europa en is gevestigd in Groot-Brittannië, Duitsland en Nederland.

stimuleren naar methoden om op een gestruc-tureerde manier vergroting van maatschap-pelijk draagvlak tot stand te brengen. En door BAJK en NAJK te steunen in hun begeleiding van jonge boeren op dit terrein.”

Eindeloze discussies“Hoe je het ook went of keert: de vleesketen is een keten die een milieulast met zich mee-brengt. Er zal altijd discussie zijn en blijven over wat wij doen om dat te verbeteren. De ene sta-keholder zoekt een dialoog, de ander de confron-tatie. Daar moeten we niet bang voor zijn, die moeten we aangaan. Want dat kunnen wij heel goed. Wij hebben al heel wat sprongen vooruit gemaakt. Wij kunnen het ook niet iedereen naar de zin maken. Wij doen stappen vooruit, maar voor sommige partijen is dat te langzaam.”

Voor wat, hoort wat“Eigenlijk is het heel simpel. Sommige dingen moet je gewoon voor elkaar hebben, zoals veilig produceren zonder te hoge milieudruk. Daar krijg je geen extra geld voor. Als je dat niet voor elkaar hebt, kun je niet meer produ-ceren. Maar als de consument verdere eisen stelt, dan moeten zij er ook voor betalen. Dat biedt kansen voor de Nederlandse boeren, die alles in huis hebben om op een hoger niveau van dierenwelzijn en duurzaamheid te

produceren. En dat is bijzonder. Stapje voor stapje zoeken wij naar manieren om Neder-landse boeren onderscheidend te maken in de Europese markt. Tegenwoordig willen mensen Nederlandse producten. Dat standpunt moe-ten we vasthouden en daar moeten we hard voor vechten. VION onderzoekt nu bijvoor-beeld hoe effectief het is om een Hollandlabel aan productverpakkingen toe te voegen.”

Tussen boer en burger“Aan het einde van de rit produceren wij samen met de boeren voor de markt. Voor ons is het belangrijk om goed te communiceren met zowel de boeren als de afnemers. Wij kij-ken voortdurend naar wat de markt wil en dit koppelen wij terug naar de boer. De ene boer maakt een aanvullende vertaalslag naar bij-voorbeeld biologisch, de andere boer voelt er niks voor en blijft zijn gangbare bedrijf voort-zetten. Dat moet ook, de leverancier moet zich op zijn plek blijven voelen. Voor ons is het belangrijk om voor beide partijen transparant te blijven. Ons prijsmodel is bijvoorbeeld een open boek, iedereen weet waar hij aan toe is.”

Prijsbepaler“Schaalvergroting leidt voor boeren niet per defi nitie tot meer inkomen. Uiteindelijk brengt overproductie de prijs omlaag, zoals we op dit moment zien in de varkenshouderij. Som-migen verwachten dat VION die prijs wel in stand houdt, maar dat kunnen wij niet. De prijs is het resultaat van vraag en aanbod op de wereldmarkt en Europese markt. Wij moeten marktconform produceren en samen met de boeren niet streven naar meer, maar naar beter: minder antibiotica, betere diergezond-heid en dierenwelzijn, betere voerconversie en natuurlijk ook betere prijzen.”

24 BNDR

PR

OJe

Ct

Ben jij overtuig(en)d?Debatteer met andere jonge boeren en tuinders over de toekomst van het GLB

Tekst: Matilde Thomin / Illustratie: Henk van Ruitenbeek

Moet het Europees Landbouwbeleid de steun aan jonge boeren anders gaan vormge-ven? Hoe gaan de bedrijfstoeslagen er in de toekomst uitzien? Moet het beleid inspe-len op het veranderende klimaat? Heeft de EU ook de taak om de landbouwproductie in ontwikkelingslanden te verbeteren, zodat hongersnood zoals die nu in de hoorn van Afrika heerst voor altijd tot het verleden behoort? Vragen waar je vast eens over wilt sparren met andere jonge boeren! Doe daarom mee met één van de debatten die NAJK in het najaar organiseert.

Europees Landbouw-beleid op de schopHet Gemeenschappelijk Europees Land-bouwbeleid, afgekort tot GLB. Of het nu gaat om bedrijfstoeslagen, dierenwelzijnsregels, marktinstrumenten of plattelandsontwikke-ling, we hebben er als boeren allemaal mee te maken. Regelmatig is een herziening van het beleid nodig, omdat het niet meer voldoet aan de actualiteit. Ook nu is het weer zover. In 2014 zal er een nieuw GLB van kracht worden. Nu al wordt er fl ink over gediscussieerd, want een gezamenlijk beleid opstellen voor 27 landen met hele diverse landbouw is niet simpel.

Een wereldbeleidNaast de Europese markt heeft de EU ook te maken met markten buiten de Europese gren-zen. De EU zet in andere landen producten af en importeert op haar beurt weer allerlei landbouwproducten van buiten de EU. Bij de besluitvorming voor een nieuw landbouwbe-leid moet dus ook rekening worden gehouden met allerlei mondiale handelsregels, zoals de afspraken binnen de Wereldhandelsorganisa-tie WTO. En hoe zit het met de voedselzeker-heid, als de wereld straks 9 miljard monden moet voeden? Gaat het nieuwe GLB daarop inspelen?

GLB-debatreeksNAJK praat in Nederland en in Brussel al een tijdje mee over de hervorming van het GLB. Het gaat tenslotte om onze toekomst als agra-risch ondernemer. Wil jij NAJK graag laten weten hoe jij erover denkt of ben je benieuwd naar de mening van andere jonge boeren? Een professionele debatleider leidt in het najaar vier debatten over de hervorming met als thema’s vermaatschappelijking, verjonging en voedselzekerheid. Debatten waarin je kan overtuigen, van mening veranderen en je laten informeren. En natuurlijk een leuke manier om jouw debatvaardigheden eens bij te spijkeren! Kijk in de kaders of op de website www.glbde-bat.nl voor data en locaties en meld je aan!

Discussieer nu alvast mee op Twitter:

@GLBdebat of op de Facebookpa-gina van NAJK. Zoek op Facebook naar Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt. Op www.glbdebat.nl houden we je op de hoogte!

Ben jijWaar en w

anneer:

27 september met stude

nten van

de CAH in Dronten

29 september in V

eendam (Groningen)

11 oktober in Som

eren

19 oktober in Deventer

27 oktober afsluit

end debat in Utrecht

Meedoen? Meld je aa

n bij Matilde:

mthomin@najk.nl

De debatten worden medemogelijk gemaakt door:

BNDR 25

Jonge boeren op studiereis in de Verenigde Statenthe american Dream?Tekst en beeld: Agaath Timmerman

De oceaan over om een eigen visie te vormen van de landbouw in de Verenigde Staten. Vijftien leden gingen deze uit-daging aan tijdens de NAJK studiereis. In juli startte deze tweeweekse reis in Washington D.C. en eindigde in Chicago. Vragen werden beantwoord over de land-bouw en het ondernemen in de VS. Maar ook maatschappelijke kwesties over op grote schaal produceren, dierenwelzijn en genetisch gemodificeerd organismes (GGO’s) kwamen aan de orde.

Belang Nederland voor VSDe studiereis begon met een bezoek aan de Nederlandse Ambassade. “Het belang van Nederland voor de VS is groter dan je waar-schijnlijk zou denken”, aldus Martin Olde Monnikhof. “Nederland is de derde grootste investeerder in de VS. Andersom staat Neder-land op de eerste plaats qua Amerikaanse investeringen in het buitenland.” Martin is één van de drie vertegenwoordigers van de Neder-landse Ambassade, die de belangen van de Nederlandse food- en agrisector in de VS verte-genwoordigt. Martin: “Wist je dat er 4,9 miljoen mensen in de VS van Nederlandse afkomst zijn? Ook staat Nederland op de tweede plaats op het gebied van buitenlands grondbezit.”

GGO’sWat betreft GGO’s is de VS liberaler dan de EU. Ook omtrent het klonen en gebruik van hormo-nen. “Ik begrijp niet dat Europa GGO’s nog niet toestaat. Bij goed gebruik en strenge controle op de toepassing van GGO’s zijn deze methoden vei-lig. De kans bestaat dat de concurrentiepositie van Europa slechter wordt wanneer men GGO’s blijft weigeren”, aldus de eigenaar van Heimerl Farms in Johnstown Ohio tijdens een bezoek aan dit familiebedrijf. Dit bedrijf heeft naast een jaarproductie van 300.000 speenbiggen en 500 holsteinstieren ook 1000 hectare voornamelijk genetisch gemodificeerde akkerbouw.

Dierenwelzijn“In onze ogen is het gebruik van hormonen een middel waarmee je slecht management verdoezelt. Door te stoppen met hormonen zijn wij beter op onze dieren gaan letten en pro-duceren ze nu meer als in het hormonentijd-perk”, aldus Darcy Green. Darcy is mede-eige-naar van het melkveebedrijf Green Meadow Farms, Elsie Michigan. Het bedrijf van Darcy omvat 9000 stuks vee, een akkerbouwtak en een biogasinstallatie. Tijdens een bezoek aan dit bedrijf merkten we dat dit bedrijf op het gebied van duurzaam ondernemen en die-renwelzijn een voorbeeld is voor de rest van de melkveehouderijsector in de VS. In de VS produceert men namelijk op grote schaal met minimale aandacht voor dierenwelzijn. De VS loopt zelfs wat betreft het dierenwelzijn nog ver achter op Europa en dierenwelzijn staat nog steeds niet hoog op de politieke agenda.

Meest indrukwekkendEen aantal bedrijven sprongen eruit tijdens de studiereis. Het ondernemersverhaal van het melkveebedrijf Mibeloon Dairy in St. Louis Michigan, van de familie Van Loon was voor iedereen indrukwekkend. “Hou altijd je geld in eigen beheer. Vrebahoff, waarmee ik het bedrijf heb aangekocht wilde werken en bou-wen met mijn geld. Ik heb het altijd in eigen hand gehouden, later bleek dat dit een goede keuze was”, aldus eigenaar Leon van Loon. De gedrevenheid en eerlijkheid waarmee Leon vertelde over het familiebedrijf pakte eenieder. De familie is in 2001 van België naar de VS geëmigreerd en melkt nu 4900 koeien. Daarnaast heeft het bedrijf sinds vier jaar een eigen akkerbouwtak van 2400 hectare. De twee zonen van Van Loon willen in de toekomst het bedrijf overnemen. Leon: “We gaan dit jaar bekijken hoe we dit rond kunnen krijgen. Het moet denk ik geen groot probleem zijn om het bedrijf hier over te nemen. De toekomstplannen voor een nieuwe locatie met 3000 koeien liggen er al.”

GastvrijTijdens de studiereis bleek dat de inwoners van de VS erg gastvrij zijn. Zo ook de familie van het akkerbouwbedrijf Smith Family Farms, in Rochester Indiana. De rondleiding op het mooie bedrijf met glimmende pronkende machines en gigantische silo’s, eindigde met een door hen georganiseerde lunch met de gehele familie in een loods. Smith Family Farms wordt gerund door twee broers en hun vader. Het totale areaal beslaat 4000 hectare waarvan 1800 hec-tare korrelmais, die wordt geproduceerd voor bio-ethanol. “De drijvende kracht van de VS is energiezekerheid. Bio-ethanol is hierdoor in opmars. Wij akkerbouwers kunnen hier enorm van profiteren”, aldus mede-eigenaar Dave Smith. Naast mais voor ethanol verbouwt het bedrijf ook sojabonen, mais voor zaadproductie, frietaardappelen, wintertarwe en augurken.

DuizendenAl met al hebben de studiereizigers verschil-lende sectoren, vele duizenden hectares akker-bouwland en om precies te zijn 36.971 koeien voorbij zien komen. De studiereis bracht ieder een visie van de landbouw in de VS en een extra kijk op het eigen ondernemerschap.

Studiereis VS in het kortBezocht: 16 bedrijven, 6 sectoren, 4 organisaties, 2 fabrieken, 1 universiteitVervoer: Vliegtuig en busAantal gereden kilometers: 4400 Staten: 7 (Maryland, Pennsylvania, Ohio, Michigan, Indiana, Illnois, Wisconsin)Aantal hotels: 10Eten en drinken: veel te veelOpvallend: grote auto’s en dochter van de baasFoto’s: Meer foto's van de studiereis vind je op de Facebook van NAJK (zoek op Facebook naar Nederlands Agrarisch Jon-geren Kontakt).

26 BNDR

Nie

uw

s

OnbegripEen bericht op de radio dat er mensen ziek waren geworden in Duitsland, dat was de eerste keer dat NAJK-lid Joost van der Voort (28) van de levensbedreigende EHEC-bacterie hoorde. Joost is werkzaam bij Prominent, een coöperatie met 26 aangesloten leden, in ’s-Gravenzande als trostomatenteler in een kas van 9,3 hectare. “Het eerste bericht over de EHEC-bacterie raakte mij niet meteen, tot-dat de geruchten gingen dat het op groenten zou kunnen zitten. Vanuit onze telersvereni-ging ‘Prominent’, de VWA en Productschap Tuinbouw zijn onmiddellijk onderzoeken uit-gevoerd of onze producten ook besmet waren. Dit bleek niet het geval.”

Terugnemende vraagDe vraag kelderde, maar de productie kon niet stopgezet worden. “De vraag ging berg-afwaarts, Rusland gooide zijn grenzen dicht en de vraag in Duitsland nam af. Het telen van trostomaten is een continu proces dat je niet zomaar stilzet. Wij bleven achter met een overschot aan tomaten.” Of en hoeveel scha-de het bedrijf heeft geleden, durft Joost niet te zeggen. “Je weet nooit hoe de markprijzen eruit hadden gezien zonder de EHEC-crisis. Maar dat de crisis een gigantische invloed op de resultaten had, dat was wel duidelijk.”

E-heCtieKEen tornado woedde afgelopen zomer over groen-

tetelend Nederland. De uitbraak van de zoge-

naamde ‘E-coli-crisis’ liet de markt uit de handen

van telers glippen. Van komkommers naar toma-

ten, naar sla, naar kiemgroenten, naar Egyptische

fenegriek-zaden. Duitse vingers wezen steevast

van hot naar her. Met dramatische gevolgen.

Exportgrenzen werden dichtgegooid, Nederlandse

tuinders leden € 30 miljoen schade per week, 150 werknemers kwamen

op straat te staan en het vertrouwen in de rauwe groente is geschaad.

Trostomatenteler Joost van der Voort uit ’s-Gravenzande vertelt zijn verhaal.

E-HEC bacterieEscherichia coli (E. coli) is een door-gaans onschuldige darmbacterie. In de jaren veertig van de vorige eeuw werd ontdekt dat bepaalde varianten ervan ernstige darmontstekingen kunnen ver-oorzaken. EHEC, Enterohemorragische E. coli, is één van deze gevaarlijke vari-anten. Bijna alle koeien in Nederland en Duitsland dragen deze in hun darmen. Zij hebben er geen last van. De bacterie komt ook voor bij schapen en geiten. De bacterie kan overslaan op de mens door bijvoorbeeld het eten van onvoldoende verhit rundvlees of schapenvlees, het drinken van rauwe melk en het eten van – met mest in aanraking gekomen – rauwe groenten. Als gevolg van een infectie met deze bacterie kunnen ernstige nierklachten ontstaan (HUS: hemolytisch-uremisch syndroom) en bloederige diarree.

Vertrouwen in het productInmiddels is de vraag en het vertrouwen in de Nederlandse groente weer aardig op peil. “De bron van de bacterie is gevonden. Hier was veel onduidelijkheid over. De communicatie vanuit de Duitse overheid had beter gemoe-ten, maar dat is achteraf. Vanuit Brussel hebben wij als Nederlandse telers een tege-moetkoming gekregen, het zogenaamde EU-Noodfonds. Deze had een beperkte looptijd en is inmiddels gestopt.” De bedrijfsvoering van Prominent trekt weer rustig terug in zijn schulp. “Wij blijven streven naar een super kwaliteit”, aldus Joost.

Bron:

AD

tuinders leden € 30 miljoen schade per week, 150 werknemers kwamen

Bron:

AD

Tekst: Ellen van den Manacker

BNDR 27

OPEN DAGENBachelor

zaterdag 19 november 2011

Master vrijdag 8 december 2011

MEER WETEN OVER ONZE OPLEIDINGEN? Bezoek een open dag

www.wageningenuniversity.nl/opendag

OPEN DAGEN

zaterdag 19 november 2011

vrijdag 8 december 2011

Bezoek een open dag

28 BNDR

Trekkertrek in WieringerwerfOp tweede pinksterdag organiseerden de Agrarische Jongeren Wieringermeer voor de zesde maal trekkertrek. In diverse gewichtsklassen werd met veel rook en gezonde rivaliteit gestreden om de prijzen. Naast ongeveer tachtig deelnemers met boerentrekkers waren er ook deelnemers in de klasse van de oldtimers, carpul-lers en pick-up auto’s. Tijdens het drukke programma waren er tevens andere activi-teiten voor de naar schatting zes- tot acht-duizend toeschouwers. Zo waren er bij-voorbeeld een monstertruck, autobowling en iemand die door een vuurwand reed. Daarnaast was Dakar-rally deelnemer Kornelis Offringa de hele dag druk bezig om op een speciaal aangelegd parcours kinderen rond te rijden met zijn ‘Unimog’. Na afloop vond in een tent op het terrein de prijsuitreiking plaats met aansluitend nog een klein feestje om terug te kijken op een geslaagde dag, welke wij over twee jaar wederom hopen te organiseren!

LAJK om tafel met Ger Koopmans Op 10 augustus jl. kwam Ger Koopmans, Twee-de Kamerlid van het CDA, een kijkje nemen naar de stand van zaken en ontwikkelingen in Limburg. Zijn pijlen waren in deze bijeen-komst met LTO, LLTB en LAJK, gericht op de wetgeving van milieu en ammoniak binnen de intensieve veehouderij. Op het pluimveebedrijf van Eric Hubers in Ysselstein werd een goede discussie gehouden over waar de knelpunten zitten en hoe we tegen deze knelpunten aan-kijken. Na deze informatieve discussie vertrok Ger naar Pieter Cornelissen in Leunen waar hij eerst een bedrijfsbezoek had, wederom gevolgd door een discussie, nu met een delegatie varkenshouders. Er werd stellig en realistisch gesproken over de varkenshouderij. Deze dag heeft Ger voeding gegeven om een beeld te vormen van de manier waarop onder-nemers hier tegenaan kijken. Kortom, een informatieve en geslaagde middag.

HAJK organiseert agrarische jongerenavonden! Voor jou?Zoals de meeste HAJK-leden weten is er al meer dan 30 jaar een provinciale avond in Noord-Holland. Deze avond staat bekend als de ‘Wadway avond’. Na het succes van deze avond wil het bestuur de ‘Wadway avond’ ook gaan organiseren in Zuid-Holland. 17 oktober is de eerste agra-rische jongerenavond in café ‘De Vriendschap’ in Span-broek (Noord-Holland). Het thema van deze avond zal zijn: ‘Arbeid: hoe gaan we hiermee om op ons bedrijf?’ Op 31 oktober is er een agrarische jongerenavond in ´t Manneke in Berkel en Rodenrijs (Zuid-Holland). Tijdens deze avond belichten drie sprekers het thema: ‘Marketing: benut jij jouw kansen?’ van verschil-lende kanten. Lijkt het jou interessant om geïnspireerd te worden en in discussie te gaan met de sprekers? Laat deze kans niet liggen en kom naar de agrarische jongerenavonden van het HAJK in Noord- en Zuid-Holland van het HAJK ! Voor meer informatie: jvreugdenhil@hajk.najk.nl.

Contract Rabobank Friesland en aJF

Op vrijdag 1 juli hebben de Rabobanken in Friesland en AJF een sponsorovereenkomst getekend. De overeenkomst is een verlenging van drie jaar van de bestaande samen-werking met de Rabobank. Met de sponsorvergoeding kan de AJF activiteiten organise-ren waarbij de leden informatie krijgen over actuele ontwikkelingen en kansen voor de sector. “AJF is trots en blij dat Rabobank Friesland, als één van de belangrijkste spelers in de agribusiness, zich opnieuw wil verbinden aan de toekomst van jonge boeren en tuinders in Friesland”, aldus een uitgelaten AJF-voorzitter Jouke op de Hoek.

PJO inspireert provinciale AJK’sPlattelandsjongeren Overijssel (PJO) heeft afgelopen zomer een inspi-rerende workshop neergezet voor alle regiocoördinatoren van NAJK. De eerste ronde ‘inspiratie’ bestond uit de ‘mindmapping methode’. In deze ronde werd bekeken hoe en door wat de provinciale verenigingen beïnvloed worden, welke structuren er zijn die al jaren zo werken en welke provincie andere wegen in durft en/of wil slaan. In de tweede ronde ‘inspiratie’ is het inspiratiespel, ontwikkeld door PJO, erbij gepakt. Het inspiratiespel is speciaal ontworpen voor het bedenken van de simpelste, maar ook de gek-ste activiteiten voor plattelandsverenigingen. Tijdens de workshop zijn de

regiocoördinatoren dieper ingegaan op de thema’s ledenbetrokkenheid, PR en projectacquisitie. Wil jij met je AJK ook vernieuwende activiteiten organiseren, vraag je regiocoördinator om met jullie mee te denken. Zij zitten nu boordevol inspiratie. Ook kun je het inspiratiespel bestellen bij de PJO (www.pjoverijssel.nl) het bevat verschillende handleidingen om het te spelen.

BNDR 29

NK tractorpullingNTTO, de organisatie voor de NK’s tractorpulling, heeft de organisatie van de S-divisie van het NK Tractorpulling dit jaar toevertrouwd aan AJK Stroe-Wekerom. Elk jaar met Koninginnedag organiseert de AJK al een grootse trekkertrek waar zo’n 2000 man op af komt. “Met deze jaar-lijkse trekkertrek zijn we al aangesloten bij NTTO, hierdoor konden wij ons ook inschrijven voor de organisatie van het NK”, vertelt Marco Boon, organisator en lid van AJK Stroe-Wekerom. “We verwachten tussen de 3000 en 4000 bezoekers. Het terrein is helemaal goedgekeurd, wij zijn nu nog op zoek naar extra parkeergelegenheid.” Aan de spectaculaire Nederlandse Kampioenschappen doen zaterdag 17 september zo’n 140 deelnemers mee. Via landelijke com-petities kunnen deze deelnemers zich kwalificeren voor het NK. Kijk voor meer informatie op www.tractorpullingwekerom.nl.

Be

stu

uRHet bestuur van…

aJK alblasserwaard/Vijfheerenlanden

Waarom zit je in het bestuur van AJK Alblasserwaard/Vijfheerenlanden?“Vijf jaar geleden kwam de functie van penning-meester vrij binnen het bestuur. Toen klopten ze bij mij aan om die functie op te vullen. Ik vind het leuk om te staan voor de belangen van agrari-sche jongeren, dus ik heb meteen ‘ja’ gezegd. Na vijf jaar penningmeester te zijn geweest, ben ik vorig jaar in de functie van voorzitter getreden.”

Wat is je functie binnen AJK Alblasser-waard/Vijfheerenlanden?“Als voorzitter ben ik verantwoordelijk voor alles binnen onze AJK. Alle bestuursleden regelen één avond per seizoen. Als voorzitter moet je bij de voorbereidingen op de hoogte zijn of alles volgens plan verloopt. Soms moe-ten knopen worden doorgehakt en het contact met de sponsoren moet worden onderhouden. Het voorzitterschap is leuk, maar het aller-leukste is het gehele bestuur. De gezelligheid,

leerzaamheid en tevredenheid om met zijn allen een geslaagde activiteit neer te zetten, daar doe ik het uiteindelijk voor.”

Wat doet AJK Alblasserwaard/ Vijfheerenlanden voor haar leden?“Wij organiseren van september tot april elke maand een activiteit. Dit zijn meestal informa-tieve avonden, maar bijvoorbeeld ook activitei-ten als veebeoordelen of een excursie bij één van onze leden. Wij proberen de activiteiten zo actueel en divers mogelijk neer te zetten. Zo hebben we vorig jaar Jacques van Outryve, een Belgische landbouwjournalist, uitgeno-digd om meer te vertellen over het Gemeen-schappelijk Landbouwbeleid na 2013.”

Hoe betrekken jullie zoveel mogelijk jonge agrariërs bij AJK Alblasserwaard/Vijfheerenlanden?“Verjonging in het team is natuurlijk erg

belangrijk. Voorheen hadden we daarvoor een soort van samenwerkingsverband met de MAS in Gorinchem. Wij organiseerden een excursie naar bijvoorbeeld een melkveebedrijf en een machinefabriek. Door de samenwerking met de MAS zat de bus helemaal vol. Aan het einde van de rit werden veel van de studenten lid van een AJK. Dat is positief. Inmiddels is de MAS Gorinchem verhuisd. Nu staan we samen met NAJK op de agrarische beurzen in Gorinchem om de jongeren enthousiast te maken.”

Wat staat er binnenkort op het programma?“We starten het seizoen met een lezing van Greenpeace over genetische modificatie. We proberen avonden prikkelend te houden voor onze leden. Het is belangrijk om niet vanuit één oogpunt naar de agrarische sector te kijken, maar bijvoorbeeld ook vanuit ‘andere’ hoeken, zoals Greenpeace.”

Gerrit de Groot (23) is voorzitter van AJK Alblasserwaard/Vijfheerenlanden. Na zich op de MAS Gorinchem en HAS Den Bosch grondig te hebben verdiept in de melkvee-houderijsector is hij nu aan het werk op het melkveebedrijf van zijn vader en zijn twee ooms. Een echt familiebedrijf, want op de planning staat dat Gerrit in 2015 samen met zijn twee neven het melken van de 230 koeien en de paardentak van circa 30 KWPN-paarden in Herwijnen gaat overnemen.

Trekkerbehendigheid bij AJK KrimpenerwaardIn de avond van 22 juli zijn de leden van AJK Krimpenerwaard op de proef gesteld. Hun trekkerbehen-digheid werd in Stolwijk getest in de vorm van vijf spellen: het longeerspel, de evenwichtsproef, een labyrint, het waterspel en achteruitrijden met trekker en bandenwagen. De plaatselijke mechanisa-tiebedrijven Boer BV uit Vlist, A.C.A. de Jong uit Stolwijk en Huizer&Boom uit Berkenwoude stelden naast een sponsorbijdrage ook trekkers beschikbaar waarmee de spellen gespeeld konden worden. “Met goede weersomstandigheden en een goede catering is de eerste trekkerbehendigheidswedtrijd een succes geworden”, aldus Renate Visser-Nobel, secretaris van AJK Krimpenerwaard.

OAJK op de Zwarte CrossDoor sponsoring van ForFarmers konden OAJK en PJO acht vrijkaarten beschikbaar stellen voor hun leden. Door middel van een quiz over de verschillende organisaties konden leden twee dagkaarten winnen voor de Zwarte Cross. Een gezellig en veelzijdig festival, met mooi en minder mooi weer, maar dat mocht de pret niet drukken. “Een superdag, met als extra sausje de plaggen die om je oren vlogen”, aldus een enthousiaste OAJK-er. Een erg geslaagde actie en zeker voor herhaling vatbaar.

VerhuizingHet kantoor van AJF, DAJK, FAJK en GrAJK is verhuisd naar een nieuwe locatie binnen Drachten. Wij zijn nu gevestigd aan: De Morra 2, 9204 KH in Drachten. Postbus, telefoonnummers en e-mailadressen blijven ongewijzigd.

Meer weten?Kijk op www.cahdronten.nl

De Drieslag 1, 8251 JZ Dronten, tel. 0321 - 38 61 00

www.cahdronten.nll

De ondernemer staat centraal

Marijn Schreurs studeert Agrarisch ondernemerschap,,Mijn keuze voor de studie Agrarisch ondernemerschap was niet zo moeilijk. Ik wil later graag het bedrijf van mijn ouders overnemen. Om een onderneming te kunnen runnen, heb je verschillende competenties nodig en die ik leer ik tijdens deze studie. Mijn vooropleiding, mao, sluit goed aan op deze studie. De modules zijn afwisselend en volledig gericht op het agrarisch bedrijf met een duidelijk accent op de financiële kant van een onderneming. De meerwaarde van deze studie is de perfecte combinatie van theorie en praktijk; voldoende aandacht voor zowel technische als financiële vakken. Zo moet je bijvoorbeeld de lesstof terugkoppelen naar het eigen bedrijf en krijg je specifieke ondernemerschapsmodules. Na mijn studie wil ik eerst nog een aantal jaar werken bij bijvoorbeeld een bank of accountant.’’

Coco Bruyère kiest voor Dier- en veehouderij,,De melkveehouderijsector interesseert mij enorm. Kenmerkend voor de studie Dier- en veehouderij is de combinatie van praktijk en theorie. Naast de lessen moet je voor elke module wel een opdracht op een praktijkbedrijf uitoefenen, de theoriekennis doe je op deze manier nog beter op. De meerwaarde van mijn opleiding is dat ik niet alleen kan kiezen voor het ondernemerschap, maar ook voor de richting technisch adviseur of specialist. Je leert veel over het onderzoeken van problemen op de bedrijven en hoe je daarmee om moet gaan. Ondernemers vragen ook vaak om de inzet van studenten voor bepaalde problemen op hun bedrijf. De ondernemers willen de studenten graag iets leren en voor de ondernemers zelf is het weer een voordeel dat ze op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen in de sector.’’

Arjan Ottens studeert Financiële dienstverlening agrarisch,,Ik kom niet van een agrarisch bedrijf, maar deze sector interesseert mij enorm. Met deze studie breng je continu de opgedane financiële en agrarische kennis in de praktijk. De meer-waarde van een afgestudeerde die Financiële dienstverlening agrarisch heeft gevolgd, is volgens mij dat een ondernemer iemand aan tafel krijgt die weet wat er in de markt speelt. Hij kan de risico’s in kaart brengen, is financieel goed onderlegd, kent de belastingfacilitei-ten en nog wel het meest belangrijke: een vertrouwenspersoon die de taal van de agrarisch ondernemer spreekt. Na mijn studie wil ik graag bij een accountantskantoor werken en me opwerken tot een agrarisch bedrijfsadviseur. Ook een baan als termijnmarktspecialist of marktspecialist lijkt mij erg interessant.’’

BNDR 31

stR

iP

Wilco Ramon

Inge Tom Jurgen

Machiel Kirsten Joris Eric

suD

OK

OeVul de puzzel zo in dat in elke rij, in elke

kolom en in elk blok van negen vakjes nooit dezelfde koeien staan. De oplossing is de naam van de koe in het gekleurde vakje. Stuur of mail je oplossing vóór 31 oktober naar binder@najk.nl of naar:

Redactie BNDRPostbus 816, 3500 AV Utrecht

Stuur het goede antwoord met je naam, adres, telefoonnummer en mailadres op naar boven-staande gegevens en misschien loop jij in november over ’s werelds grootste agrarische beurs voor landbouwmachines en werktuigen in Hannover. Jos Doodeman uit Oosterleek puzzelde uit dat koe Carina de oplossing was van de vorige Sudokoe. Hij heeft daarmee twee kaarten gewonnen voor de Zwarte Cross 2011. Win: twee kaartjes voor de AGRITECHNICA!

www.rabobank.nl/agrarisch

Rabobank. Een bank met ideeën.

Ontwikkel je eigen strategie met hetRabo Opvolgers Perspectief.

Het wordt helemaal jouwbedrijf. Dat is het idee.Als je het bedrijf van je ouders gaat overnemen, wordt het steeds meer jouw bedrijf. Met ruimte voor je

eigen ideëen en aanpak. Dat is soms lastig. Het Rabo Opvolgers Perspectief brengt je een stap vooruit. Je

ontdekt waar je eigen kracht ligt en wat je financiële mogelijkheden zijn. Ontwikkel net als melkveehouders

Hendrik en Alet Vlot een strategie die past bij jou en je bedrijf. En bepaal je eigen koers.