DE

C20

12

Jouw agrarische jongerenblad

Oud&NieuwTheo en Marijn Uitdewilligen

Crowdfunding‘Uit je eigen stad’

Nieuwe voorzitterJohn Hilhorst

Alternatieve financieringsvormenThema:

Extra : KATERN

Agrarische

opleidingen

“Wat komt er op mijn bordje?”

schakel in succes

Welkom op de Agrifi rm Jongerendag 2013 Op de agenda van 2050 staat dat maar liefst 9 miljard wereldburgers goed willen eten. En ook al lijkt 2050 nog ver weg, het is goed om daar nu al over na te denken. Want dat er vele uitdagingen en kansen op ons bordje komen is zeker. Kijk samen met de Agrifirm Jongerenraad naar de toekomst en meld je aan op www.agrifirm.com/jongerendag

Thema

A world to feed16 januari 2013 van 10.00 - 15.30 uur

Locatie: Schouwburg en Congrescentrum Orpheus Churchillplein 1, 7314 BZ Apeldoorn

040_486_Agri_Jongerendag_Adv_215x285.indd 1 19-11-12 14:13

BNDR 3

xx

xx

x

In dit decembernummer4 Alternatieve financieringsvormen 6 NAJK in het nieuws 9 AgroEnergiek 11 Adopteer een appelboom 12 Buitengewone varkens 13 Loverendale 14 Uit je eigen stad 15 Veld en Beek 17 In het hooi met… Peter de Vreede van Flynth 18 Bedrijfs-overname 19 Agrarisch opleidingen katern 26 Oud&Nieuw: Marijn Uitdewilligen uit Sint Kruis 28 John Hilhorst over zijn bedrijf, baan en NAJK 31 Future Food Farmers 32 Flexibiliteit in de agrarische sector: dubbelinterview Ruud Huirne en Kees Maas 34 Jongveeopfok voor vrouwen 35 Missie Oeganda 36 Uit alle hoeken 39 Bint & Sudokoe

2812

joh

N

Colofon BNDR wordt uitgegeven onder verantwoordelijkheid van Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt en verschijnt vijf keer per jaar. Een abonnement op BNDR kost 21 euro en loopt per

kalenderjaar. Opzegging voor 1 december. Een abonnement aanvragen of opzeggen kan via info@najk.nl. Het blad is gratis voor NAJK-leden. Losse nummers zijn verkrijgbaar door storting

van 5 euro op bankrekening 3945.38.501 t.n.v. NAJK te Utrecht, onder vermelding van het gewenste nummer van BNDR. Artikelen of illustraties kunnen alleen na overleg met de redactie

worden overgenomen. Vragen of opmerkingen over de adressering? Neem contact op met één van de onderstaande organisaties: Provinciale AJK’s: Friesland 0512-305280, Groningen

0512-305283, Drenthe 0512-305281, Flevoland 0512-305282, Overijssel 030-2769869, Utrecht 030-2769869, Gelderland 026-3846233, Hollanden 088-888 6666 (nakiesnr. 3811), Zeeland 0113-247729,

Brabant 073-2173636, Limburg 0475-381777 of NAJK: 030-2769869. Redactie: Ellen van den Manacker, NAJK, 030-2769863, binder@najk.nl Advertenties: PSH Media Sales, Marco Jansen,

026-7501845, marco.jansen@pshmediasales.nl Vormgeving: www.duo-ontwerp.nl Druk: Drukmotief bv, Apeldoorn Op de cover: Theo en Marijn Uitdewilligen, foto Ellen van den Manacker

Doen wat je leuk vindtVanaf 27 september jl. heb ik de voorzittershamer van Wilco de Jong overgenomen. Veel taken neem ik daarbij van hem over: deze column, maar bijvoorbeeld ook zijn bestuursfunc-tie bij Agriterra. Nu ik in zijn voetsporen treed, ervaar ik de tomeloze en enthousiaste inzet die Wilco altijd heeft gehad. Daarvoor wil ik hem hartelijk danken. Maar ondanks alle mooie dingen die ik in mijn nieuwe functie zie, speelt in mijn hoofd ook een grote verslagenheid. Onlangs kwam ik terug van mijn eerste vergadering van Agriterra. Bij deze, mede door ons opgerichte, organisatie is de daar werkzame Marjolijn Hondebrink plotsklaps uit het leven gerukt. Enkel 33 lentes jong. Een longembolie is haar fataal geworden. Vanaf deze plaats nogmaals mijn medeleven. Tegelijkertijd raast het leven door. Het is een drukke tijd. Het bestuurswerk kent een gigantische veelzijdigheid en die ben ik steeds meer aan het ontdekken. Alles bij elkaar is het welhaast acrobatiek: het bedrijf thuis runnen, het bestuurswerk voor NAJK en mijn baan in de accountancy. Maar het is leuk en dat is de beste drijfveer die er is. In deze dagen, waarin we bij onze collega-organisatie geconfronteerd worden met zo’n plotseling verlies, sta ik steeds meer stil bij kwaliteit van het leven. Voor iedereen die zoekende is, kan ik dan ook aanbevelen om de dingen te doen die je echt leuk vindt. Dat zijn de zaken die je vol kunt houden en die je tot een succes kunt maken. Uiteraard kan niet alles leuk zijn, maar ik hoop dat als er een moment komt dat je terug gaat kijken op je leven, je in ieder geval kan zeggen dat je genoten hebt.

John Hilhorst, voorzitter NAJK

26 INh

ou

D

4 BNDR

th

em

a

alternatieve financieringsvormen

In tijden van economische crisis valt het niet altijd mee om

financiering voor je plannen te krijgen. Dit wordt ook steeds

zichtbaarder in de landbouw. Banken verwachten meer

van agrarische ondernemers en zijn kritischer geworden.

Hierdoor is de aandacht voor alternatieve financierings-

vormen flink gegroeid. Alternatieve financieringsvormen

worden veelal ingezet als financiering bij een bank niet

mogelijk is of omdat de ondernemer maatschappelijk

draagvlak wil creëren. In dit artikel worden verschillende

alternatieve financieringsvormen die aangewend kunnen

worden in de agrarische sector, omschreven.

Tekst: Tom de Jong / Illustratie: Henk van Ruitenbeek

Financiering door familieEen veelgebruikte financieringsvorm in de agrarische sector is de familielening: ouders die geld lenen aan hun opvolger. De familie stelt vaak minder hoge eisen dan de bank. Zo is er bij familielening veelal een lage ren-tevergoeding, omdat de lening gegund wordt aan het familielid. Omdat de rentevergoeding hoger is dan de spaarrente van de bank, is het verstrekken van een familielening financieel aantrekkelijk voor de geldschieter. Voor het aangaan van een familielening kan een com-manditaire vennootschap worden opgericht. Hiermee verkleint de geldverstrekker de risi-co’s die kleven aan het uitlenen van zijn geld.

Financiering door burgersCrowdfundingEen eigentijdse manier van een financiering zoeken is crowdfunding. Bij crowdfunding maakt een ondernemer een investeringsplan en biedt dit aan op een crowdfundplatform op internet. Het benodigde bedrag wordt erbij vermeld. Als het plan aanspreekt, kunnen bezoekers van dit digitale platform investeren

in het project. Het idee achter crowdfunding is dat veel particulieren een ondernemersplan ondersteunen door een klein bedrag te inves-teren en zo samen het plan volledig financie-ren. De afspraken bij crowdfunding variëren van een simpele lening tot het uitgeven van aandelen. Een voorbeeld van crowdfunding is BoerzoektBuur, waarbij ‘buren’ aandelen kun-nen kopen om zonnepanelen op het dak van boerderijen te bekostigen.

Adopteer een…Door burgers iets van jouw bedrijf te laten adopteren, creëert de burger een band met de ondernemer en mag deze bijvoorbeeld eieren rapen of appels oogsten. Adoptie is een goed middel om meer betrokkenheid van burgers te krijgen. De ondernemer moet bij deze vorm veel tijd steken in communicatie. Adoptie zorgt voor een stuk afzetzekerheid, maar het financiële voordeel is vaak niet groot.

AbonnementenMet het afsluiten van een abonnement betaalt de burger op voorhand voor een aankoop die zij in de toekomst wil doen. Een voorbeeld is het groenteabonnement, waarbij de klant enkele maanden of zelfs een jaar vooruitbe-taalt. De teler kan hiermee de zaden inkopen en andere investeringen doen. Bij een abon-

nement wordt afgesproken dat de ondernemer op een bepaald moment het product levert als tegenprestatie. Het voordeel van deze finan-cieringsvorm is dat de ondernemer verzekerd is van afzet.

PergolabedrijfBij een pergolabedrijf wordt de consument deelnemer van het bedrijf. In een contract wordt vastgelegd dat de deelnemers van het pergolabedrijf een deel van de oogst afnemen, ongeacht de grootte en zonder daar de kosten voor te dragen. De boer ontvangt een vast bedrag en daarmee een gegarandeerd inko-men. De basisgedachte hierbij is wederzijdse zorg: de ondernemer zorgt voor het voedsel, de geldschieter belooft het af te nemen en zorgt zo voor een inkomen. Deelnemers aan het per-golabedrijf hebben ook inzicht in de financiële en technische bedrijfsvoering en praten mee over verdere bedrijfsontwikkeling. De directe en financiële betrokkenheid van burgers maakt het mogelijk om de leden te vragen ook grotere investeringen mee te dragen, zoals in gebouwen of grond.

Pacht en erfpachtPachtEen alternatieve financieringsvorm die zich inmiddels heeft bewezen is het pachten of

Nieuwe financiers op het boerenerf

BNDR 5

NAJK en financieringsvormenDe afgelopen maand is het onderwerp ‘alternatieve financieringsvormen’ bij jouw AJK bediscussieerd. Stellingen als ‘op dit moment is er te weinig aandacht voor de risico’s die familieleden lopen bij familieleningen’ en ‘alternatieve financiering is het einde van je bedrijf’ zijn hierbij behandeld. De uitkomst van deze en zeven andere stellingen zijn gevormd tot een standpunt die NAJK verdedigt in haar contacten met landelijke en Euro-pese politiek. Op www.najk.nl vind je de gevormde standpunten over alternatieve finan-cieringsvormen terug.

alternatieve financieringsvormenhuren van grond en gebouwen. Pachten is goedkoper dan het kopen van grond of gebouwen. Voordeel van deze financierings-vorm is dat het bedrijf zo stap voor stap kan worden opgebouwd, in plaats van het in een keer te kopen. Ook biedt pacht de mogelijk-heid om snel in areaal te kunnen uitbreiden, mits je de jaarlijkse pachtvergoeding kunt opbrengen.

ErfpachtErfpacht is een mengvorm tussen eigendom en pacht. Volgens deskundigen zijn jaarlijkse lasten van erfpacht 30% tot 40% lager dan bij het afsluiten van een bancaire hypotheek voor de aankoop van grond. Voor veel beleggers is het aankopen van grond en vervolgens uitgifte

in erfpacht een veilige investering. Voor hen is zekerheid op dit moment belangrijker dan ren-dement, daarom kan het financieel aantrek-kelijk zijn voor boeren om een erfpachtover-eenkomst aan te gaan. Wel moeten er goede afspraken worden gemaakt over de jaarlijkse erfpachtvergoeding. Volgens het ministerie van EZ moeten we in Nederland leren leven met hoge grondprijzen. Voor groeiende agrari-sche ondernemingen zijn langjarige erfpacht en pacht daarom een goed alternatief naast eigendom.

Vermogende investeerdersKredietunieEen kredietunie is een coöperatie waarbij ver-

mogende leden geld inleggen. De coöperatie financiert er ledenondernemers mee die geld nodig hebben. De ene ondernemer financiert dus de andere ondernemer. Kredietunies zor-gen ervoor dat er nieuwe kredietverstrekkers opstaan die bedrijven uit de eigen bedrijfstak kunnen ondersteunen. Een kredietunie voor bakkers wordt dan bijvoorbeeld geleid door een gepensioneerde bakker. Voordeel van deze manier is dat een oude rot in het vak het bedrijfsplan van een kredietaanvrager goed kan inschatten.

Gangbare financieringToch zullen banken de komende jaren nog steeds de hoofdfinancier blijven van de agra-rische sector, zo spreekt Peter de Vreede, bedrijfsadviseur Tuinbouw bij Flynth, zijn verwachting uit op pagina ….Ook Jan van Beekhuizen van de Rabobank wil een financie-ring bij de bank nog niet uitsluiten: “Bedrijven worden groter en kapitaalintensiever. Maat-schappelijke aspecten en thema’s als mest en ammoniak komen daar nog eens bovenop”, geeft Jan aan. “Er wordt veel van een onder-nemer gevraagd en het is belangrijk om na te gaan of de ondernemer wel geschikt is. De uitgangspunten bij de Rabobank zijn niet ver-anderd, maar de omgeving wel. Dit maakt een financieringsaanvraag complexer.”

6 BNDR

NIe

uw

s

NAJK en LTO in gesprek met directie Albert HeijnIn september zijn de toenmalige NAJK-voorzitter Wilco de Jong en LTO-voorzitter Albert Jan Maat op bezoek geweest bij de directie Albert Heijn om te praten over het voornemen van Albert Heijn om haar leveranciers 2% minder te betalen voor de geleverde producten. Dit bericht zorgde voor veel commotie bij boeren en tuinders, die voorzagen dat de pijn van de 2% korting uiteindelijk bij hen als voedselproducent gelegd zou worden. Tijdens de gesprekken hebben de belangenorganisaties met Albert Heijn afgesproken om een ronde tafelge-sprek te organiseren met relevante stakehol-ders om te spreken over de verhoudingen tussen supermarkten, boeren en telers. Daarnaast wordt er opdracht gegeven aan een onafhankelijk onderzoeksinstituut om een analyse te maken van de relatie tus-sen Nederlandse boeren en tuinders en de supermarkt. Vanuit deze analyse wordt een agenda vastgesteld voor de ronde tafelge-sprekken. LTO en NAJK zijn blij met de uit-komst van het gesprek.

Budget voor jonge boeren gaat in 2013 omhoogNAJK is tevreden met het voornemen van staatssecretaris Verdaas om het budget voor de Jonge Landbouwersregeling te verhogen voor 2013 naar 5,3 miljoen euro. “NAJK is blij met deze toezegging van de staatssecretaris. Hierdoor wordt het voor honderden jonge boeren mogelijk om net na de bedrijfsovername al te inves-teren in hun bedrijf. Extra budget voor de Jonge Landbouwersregeling stimuleert echter niet alleen bedrijfsontwikkeling, maar ook bedrijfsovername”, geeft vice-voorzitter en portefeuillehouder bedrijfs-overname Ramon Klaassens aan. “Dat is noodzakelijk in een vergrijzende en krimpende sector, zoals de land- en tuin-bouw.” Lees meer over de Jonge Land-bouwersregeling op pagina 18.

NAJK over het regeerakkoordOp 29 oktober jl. werd het regeerakkoord gepresenteerd door Mark Rutte en Diederik Sam-son. NAJK werd enthousiast van het eerste deel van het regeerakkoord. Hierin stond aange-geven dat de agrarische sector een belangrijke economische motor is voor Nederland en dat Nederland de tweede exporteur is van agrarische producten ter wereld, waardoor boeren en tuinders de ruimte verdienen om te ondernemen en recht hebben op een fatsoenlijke belo-ning voor hun bijdragen aan het cultuurlandschap en de natuur. Maar halverwege sloeg de stemming om. Door verlaging van landbouw- en cohesiebudgetten zal de Europese begroting worden gemoderniseerd ten gunste van investeringen in innovatie en duurzaamheid. Nu weet NAJK dat overal op gekort wordt, maar vindt NAJK de ‘ten gunste van’ onbegrijpelijk. Ook verder in het regeerakkoord werd NAJK niet blijer: de vruchtbare gronden van de Hedwige-polder worden onder water gezet, landbouw krijgt geen plek meer in de naam van ons minis-terie, de accijns op diesel wordt verhoogd en productschappen worden opgeheven.

Ontknoping MaïsChallenge nadertDe MaïsChallenge nadert zijn ontknoping. Na de laatste veldbeoordeling zal de kwaliteitsana-lyse van het geoogste product doorslaggevend zijn voor de einduitslag. Alle maïs zit in de kuil en vrijwel alle deelnemers melden bovengemid-delde opbrengsten met nieuwkomer LG 30.224. Op 29 oktober jl. zijn alle, direct na de oogst genomen en diepgevroren, versmonsters van de maïs bij alle deelnemers opgehaald. Deze versmonsters worden de komende tijd op het kwaliteitslaboratorium van Limagrains resear-chbedrijf in Rilland onderworpen aan een reeks analyses en bepalingen met het doel drogestof-gehalte, VEM, zetmeel, DF-verteerbaarheid en VCOS in kaart te brengen. De resultaten van dit onderzoek, aangevuld met de laatste data uit het satellietmonitoringsysteem ‘MijnAkker’ geven de finale input voor de eindbeoordeling van de MaïsChallenge. Op 10 januari 2013 vindt de prijsuitreiking plaats. De winnaar gaat naar huis met een studiereis voor twee personen naar de Limagne, het hart van Frankrijks maïs-productie. Houd www.najk.nl in de gaten voor meer informatie rondom de prijsuitreiking.

Nick Pinkert Nationaal Kampioen Veebeoordelen 2012Op 29 september vond het jaarlijkse NK Vee-beoordelen plaats in het centrum van Venray. Op het Schouwburgplein kwamen 62 afgevaar-digde jonge koeienkenners uit alle provincies van Nederland bij elkaar om zwartbonte en roodbonte koeien te keuren op frame, robuust-heid, uier, beenwerk en algemeen voorkomen. Nick Pinkert uit Overijssel ging er dit jaar met de eer vandoor, hij werd bekroond tot Natio-naal Kampioen Veebeoordelen 2012.

john hilhorst nieuwe voorzitter NAJKTijdens de ALV in september is John Hil-horst unaniem gekozen als nieuwe voor-zitter van NAJK. Daarmee heeft John de voorzittershamer van Wilco de Jong over-genomen. De 27-jarige John runt samen met zijn ouders in Laag Keppel een melk-veebedrijf met 100 koeien. Daarnaast is hij werkzaam als assistent accountant bij een adviseurs- en accountantsbureau. John start zijn voorzitterschap bij NAJK met een duidelijke ambitie: “Weten wat onze leden willen én zorgen dat onze leden weten wat NAJK voor hen doet.” Meer over John en zijn ambitie kun je teruglezen op pagina 28.

BNDR 7

DB

De week van…. joris BaeckeSinds september 2004 ben ik dagelijks bestuurder van NAJK. Daarnaast ben ik sinds april 2009 voorzitter van CEJA, de Europese organisatie voor jonge boeren en tuinders. Ik combineer deze bestuursfuncties met een akkerbouwbedrijf in Nieuw-Namen, die ik samen run met mijn ouders.

Mijn week:Maandag: Als voorzitter van CEJA ben ik uitgenodigd door de Poolse organisatie van jonge boeren die, net als NAJK, lid is van CEJA. Zij hebben hun jaarlijkse congres met als gastsprekers de Minister van Landbouw Stanislawa Kalemba, de Marshal van Lodz, leden van het Poolse Parlement en Poolse Europarlementariërs. Ik ben gevraagd een inleiding te geven over hoe we als CEJA actief zijn in de onderhandelingen over de hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid dat op 1 januari 2014 moet ingaan. Aansluitend aan het congres is er een feestelijk diner. De Poolse gastvrijheid is indrukwekkend.Dinsdag: In de ochtend bezoeken we een aantal bedrijven in de Lodz-regio, waar ik word bijgepraat over de situatie van de Poolse landbouw en de overnameproblematiek. Daarna terug naar Warschau waar ik ‘s avonds een vlucht naar Berlijn heb. Woensdag: De landbouwcommissie van het Duitse Parlement heeft me uitgenodigd om de visie van CEJA over de hervorming van het GLB te komen presenteren tijdens een hoorzitting in de Bundestag in Berlijn. Een interessante discussie die veel inzicht geeft voor alle partijen. Na de hoorzitting een vlucht naar Brussel, vanwaar ik terugrijd naar mijn akkerbouwbedrijf in Nieuw-Namen. Donderdag: Ik begin vandaag met een ritje naar de gewasbeschermingsmiddelenhandel voor kiemremmingsmiddel voor de aardappelen. Door middel van koud vernevelen worden de aardappelen in kiemrust gehouden. ‘s Middags word ik telefonisch geïnterviewd door Boerenbusiness over de toekomst van de landbouw en landbouworganisaties in Neder-land. Daarna komt een uienhandelaar langs om de uien te bekijken. Er is vertrouwen in de markt, dus we nemen nog geen afscheid van de uien.Vrijdag: Inspectie van de eerst gezaaide percelen wintertarwe, de stand en dichtheid zijn goed. Er is wel ganzenschade waar te nemen. Ons bedrijf ligt in een fourageergebied dus taxatie volgt automatisch. Door de vele werkzaamheden onder natte omstandigheden zit alles onder de klei, dus de middag bestaat uit machines schoonpuiten. In de namiddag richting het hoofdkantoor van de Rabobank in Utrecht voor de afscheidsreceptie van Piet van de Port. Piet was de contactpersoon voor NAJK bij Rabobank Nederland, wij willen hem bedanken voor de prettige samenwerking.

Dagelijks bestuurder Joris Baecke (34) is akkerbouwer en woonachtig in Nieuw-Namen (Z)

NAJK start ‘ronde politiek’Begin november is NAJK gestart met zijn jaarlijkse ‘ronde politiek’. Dagelijks bestuurders John Hilhorst en Ramon Klaassens trapten af met een bezoek aan politicus Henk van Gerven van de SP. In dit bezoek heeft NAJK gepleit voor een verhoging van het budget van de Jonge Landbouwersregeling in 2013. Ook is er tijdens dit gesprek gesproken over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid na 2013 en de productschappen. Het gesprek tussen SP en NAJK was de eerste uit een reeks van de jaarlijkse ‘ronde poli-tiek’. Tijdens deze ‘ronde politiek’ spreken dagelijks bestuurders van NAJK met alle politieke partijen over onderwerpen die van belang zijn voor jonge boeren en tuin-ders. Houd www.najk.nl in de gaten voor de verslagen van de ‘ronde politiek’.

NajK bestaat 35 jaarNAJK viert dit jaar het 35-jarige bestaan van de vereniging. NAJK ontstond in 1977, na een bewogen decennium en nachtenlan-ge bijeenkomsten, uit het agrarisch samen-werkingsverband van drie plattelandsor-ganisaties (CJO’s). Vanaf dat moment werd via een transparante structuur inhoudelijk gediscussieerd over thema’s die voor jonge boeren van belang waren. Nu 35 jaar later blijft NAJK ook kritisch op zijn eigen bestaansrecht. “Ook NAJK heeft in 35 jaar de agrarische sector kleiner zien worden, met een dalend ledenaantal tot gevolg. We blijven ons steeds afvragen of de noodzaak er nog is om te blijven vechten voor de belangen van de jonge boeren en tuinders”, aldus NAJK-voorzitter John Hilhorst. “Het antwoord op die vraag is iedere keer weer stellig ‘ja’. Ons ledenaantal blijft inmiddels stabiel, ondanks uitstroom en een verdere daling van het aantal agrariërs. Dat, en het grote animo voor onze trainingen, cursus-sen en discussiebijeenkomsten, honderden per jaar, bewijzen dat. Daarnaast hebben we een vaste plek aan de politieke onder-handelingstafel op landelijk én Europees niveau. Over alle landbouwonderwerpen praten wij mee. Maar, en dat is het belang-rijkste, er is nog steeds genoeg te doen om de positie van de jonge boeren en tuinders, de ondernemers van de toekomst, te ver-sterken.”

CAH Dronten en CAH Almere zijn met ingang van de zomer 2012 een hogeschoolfaculteit van de Vilentum Hogeschool.

Hoger onderwijs dat er toe doet

LEER BIJ ONS ONDERNEMEN!CAH Vilentum in Dronten is één van de meest vooraanstaande hogescholen in Nederland op het

gebied van ondernemerschap. Bij ons gaat het niet alleen om kennis. Het gaat er ook om dat

je jezelf ontwikkelt tot een ondernemend persoon. Kies je bijvoorbeeld voor de studie Agrarisch

ondernemerschap dan leer je uiteraard ook hoe een bedrijf teelttechnisch en fi nancieel

func tioneert en hoe je een bedrijf succesvol kunt maken! Benieuwd hoe?

KOM NAAR ONZE OPEN DAGEN!Vrijdagmiddag 8 februari 2013 Zaterdag 9 maart 2013Dinsdagavond 23 april 2013 Zaterdag 8 juni 2013

Kijk voor meer informatie over de studies en de open dagen op WWW.CAHVILENTUM.NL

BNDR 9

pR

oje

Ct

Wat biedt AgroEnergiek.nl?1. Objectieve, betrouwbare en praktische informatie over technieken en maatregelen op

het gebied van energieproductie, energiebesparing en klimaat. Rendement en duur-zaamheid zijn leidend.

2. Interessante projecten over energie & klimaat voor ondernemers.3. Een up-to-date kalender met relevante bijeenkomsten, open dagen en evenementen

over energie & klimaat bij ondernemers in de regio, zowel vanuit AgroEnergiek als in samenwerking met partners.

agroenergiekOp naar een beter boerenklimaat

Energie besparen, energie opwekken en duurzaam produceren: vaak goed voor de portemonnee en altijd goed voor toekomstige generaties. De afgelopen jaren zijn er talloze initiatieven gelanceerd die ondernemers aansporen bewust om te gaan met energie en de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Door al deze initiatieven zie je als ondernemer vaak door de bomen het bos niet meer. Daarom zijn alle initiatieven en maatregelen nu overzichtelijk gebundeld op een online platform: AgroEnergiek.

Tekst: Matilde Thomin / Illustratie: Henk van Ruitenbeek

Online kennisbank AgroEnergiek is een online kennisbank voor maatregelen op het gebied van energiebespa-ring, energieopwekking en vermindering van de klimaatbelasting. De informatie die op de web-site www.AgroEnergiek.nl wordt gebundeld, is specifi ek bedoeld voor ondernemers in de agra-rische sector. Naast toepasbare kennis, maatre-gelen en verwijzingen naar praktijkvoorbeelden, rekentools en praktijkervaringen van onderne-mers, voorbeeldprojecten en andere websites, organiseren de partners van AgroEnergiek ook diverse bijeenkomsten en excursies.

PraktijkervaringenDoor heel Nederland zijn al veel agrarische ondernemers te vinden die maatregelen bin-nen hun bedrijf hebben geïmplementeerd. Op het online platform www.AgroEnergiek.nl delen zij als ambassadeur hun ervaring met de websitebezoekers en geven ze objectieve informatie over de voor- en nadelen.

Bijeenkomsten en excursiesDe initiatiefnemers van AgroEnergiek organi-seren ook interessante excursies en bijeenkom-sten. Tijdens deze excursies, naar bijvoorbeeld een proefboerderij of een voorbeeldbedrijf,

AgroEnergiek wekenTot eind december 2012 organiseert AgroEnergiek de ‘AgroEnergiek weken’. Landelijk zijn er voor alle agrarische sectoren tours, open dagen en infor-matiebijeenkomsten rondom het thema energie & klimaat. Op de agenda op www.AgroEnergiek.nl is actuele informatie te vinden over locaties en data.

AgroEnergiek kunnen ook eigen initiatieven van afdelingen ondersteund worden met pro-fessionele begeleiding. Heeft jouw AJK een AgroEnergiek-idee? Neem dan contact op met Matilde Thomin (mthomin@najk.nl).

Volg AgroEnergiekVolg het project via Twitter: @AgroEnergiek en Facebook: facebook.com/AgroEnergiek.Het project is een samenwerking tussen Projecten LTO Noord, ZLTO, Arvalis, CLM, Wageningen UR, ACRRES en NAJK, in opdracht van het ministerie van EZ.

kunnen ondernemers uit de melkveehouderij, intensieve veehouderij en open teelten ken-nismaken met maatregelen op het gebied van energieproductie, energiebesparing en klimaat. Alleen maatregelen die bewezen en direct toe te passen zijn, komen in aanmerking. Op de website www.AgroEnergiek.nl staat een over-zicht van deze maatregelen en van excursies en bijeenkomsten waar je aan kunt deelnemen.

NAJK en AgroEnergiekOok NAJK biedt dit winterseizoen activiteiten voor jouw afdeling aan die te maken hebben met deze onderwerpen. Zoals de interactieve game ‘Remmen met Gassen’ waarin melk-veehouders letterlijk aan de knoppen van een fi ctief melkveebedrijf draaien om te zien waar uitstoot bespaard kan worden. Vanuit

10 BNDR

Van boer tot winkelvloer

Vakbeurs voor duurzame biologische landbouw, natuur, voedselkwaliteit, verantwoord ondernemen en ondernemers met smaak!

Vakbeurs voor duurzame biologische landbouw,

23 en 24 januari 2013

www.BioVak.nl

Locatie BioVakIJsselhallencomplexRieteweg 4 8011 AB Zwolle

OpeningstijdenWoensdag 23 januari 2013 van 14.00 tot 22.00 uur.Donderdag 24 januari 2013 van 10.30 tot 20.00 uur.

ICEM BV • ‘s Gravenweg 44 2911 CG • Nieuwerkerk a/d IJssel Holland • t +31 (0)180 31.46.62

f +31 (0)8.42.29.12.31 • info@icem.nl

BioVakOntmoeting, innovatie en vertrouwen

op eigen kracht.

Wil je ondernemen in de agrarische sector? Heb je een MAS/mbo-opleiding (niveau 4) en daarna minimaal drie jaar werkervaring in een ondernemende omgeving opgedaan? Dan is het nu tijd voor de volgende stap. De wereld om het bedrijf heen verandert snel. Dit vraagt om visie en strategische keuzes. Kies voor Associatie Degree Ondernemerschap en haal je diploma in twee jaar.

AD ondernemerschap is een korte, krachtige opleiding die je naast je werk kunt AD ondernemerschap is een korte, krachtige opleiding die je naast je werk kunt volgen. Gedurende twee jaar ga je een dag in de week naar school om jezelf en je bedrijf verder te ontwikkelen.

Wat kies jij?

Op het gebied van landbouw en management bieden we ook de volgende hbo-opleidingen: Dier- en veehouderij, Bedrijfskunde en agribusiness, Tuin- en akkerbouw of de één- of tweejarige AD Melkveehouderij. Van Hall Larenstein werkt akkerbouw of de één- of tweejarige AD Melkveehouderij. Van Hall Larenstein werkt samen met de Dairy Campus.

Kijk voor meer informatie op www.vanhall-larenstein.nl of mail naar info@vanhall-larenstein.nl.

Onderneem het!

BNDR 11

th

em

a

Er zijn meerdere wegen die tot een fi nanciering leiden. Maar als jouw

ondernemingsplan niet past in het plaatje van de bank, welke wegen zijn

er dan nog meer? En welke wegen zijn haalbaar en betrouwbaar? Op de

komende vijf pagina’s vertellen vijf ondernemers over hun agrarische

onderneming en de ‘alternatieve’ fi nanciering die hun geholpen heeft om

hun droom te verwezenlijken.

over geld gesproken…Vijf ondernemers vertellen over hun alternatieve fi nanciering

adopteer een appelboomFinancieringsvorm: adopteer een…

Wat: Adopteer een appelboomFinancieringsvorm: Adopteer een…Bedrag: € 39,50 per appelboom per jaarInformatie: www.adopteereenappelboom.nl

Zelf oogstenAl acht jaar kun je bij Hans Levels in het Lim-burgse Meijel een appelboom adopteren. Voor € 39,50 per jaar verzorgen zij gedurende het jaar jouw boom en mag je in de oogsttijd met vrienden en familie de boom leegplukken. “Een initiatief van Bionext”, vertelt Hans. Hans heeft een biologisch fruitteeltbedrijf. “Op 15 hectare teel ik appels, peren en pruimen.”

AandachtAcht jaar geleden besloot Hans mee te doen aan het ‘adopteer een appelboom’-initiatief. Niet voor het geld, maar voor de aandacht. “Ik

zie het niet als een vorm van fi nanciering. Ik krijg van Bionext € 15,- per boom. Met alle bij-komende administratie en de organisatie van de plukdagen is dat geen topopbrengst”, ver-telt Hans. “Maar ik kan hierdoor wel laten zien wat de biologische landbouw inhoudt.”

Vaste prijsEen vorm van fi nanciële zekerheid geeft het ook, al is die met 150 geadopteerde bomen bij Hans niet heel groot. “Ik weet zeker dat de appels van de 150 bomen voor een vaste prijs verkocht worden. Afgelopen jaar hadden we minder appels omdat dit voorjaar de bloesem

bevroren was. Aan de adoptanten vertellen we waarom er minder appels aan de boom hangen. Zij hebben daar vrede mee en gaan voor hetzelf-de bedrag met 10 kilo minder appels naar huis.”

StabielHet aantal adoptanten blijft elk jaar stabiel: “Ieder jaar vallen er een aantal adoptanten af en komen er een paar nieuwe bij”, aldus Hans. “Van de zeven fruittelers die meedoen aan dit initiatief heb ik de minste adoptanten. Mijn boomgaard heeft geen centrale ligging en er komen toch veel mensen uit de stad op af. Voor hen zijn de plukdagen echt een dagje uit.”

Tekst: Ellen van den Manacker

12 BNDR

Buitengewone varkens

Exclusief vleesEen nieuwe vorm van varkenshouderij, dat wil ‘Buitengewone varkens’ met haar con-cept bereiken. “Een concept met exclusief smaakvol, gezond, transparant en eerlijk vlees van varkens die hun hele leven buiten lopen, met een goede prijs voor de boer”, vertelt initiatiefnemer Wim Meulenkamp. Hij werd geïnspireerd door overheerlijk varkensvlees in Portugal, verdiepte zich in de herkomst en kwam erachter dat zijn stuk vlees alleen maar buiten had gelopen.

In de weiIn juni 2011 startte Wim in het Overijsselse Ambt Delden met zijn eigen Casconvarkens en Bonte Bentheimers in de wei. Met hulp van de consument: “Wij hadden een idee om buiten varkens te houden. Met dat idee zijn we naar de bank gegaan, zonder succes. We bouwen geen stal, dus we hebben geen onder-pand. Daar gaat de bank geen geld in stop-pen”, vertelt Wim.

Gouden formule“Toen kwamen we op het idee om het vlees te verkopen voordat het varken wordt geslacht.”

Een gouden formule, zo bleek al snel. “Van ons eigen geld hebben we de eerste varkens gekocht. Daarmee hebben we op een groot eetevenement in Enschede gestaan”, aldus Wim. Zo begon het balletje te rollen: er kwam landelijke media-aandacht en een jaar later heeft 'Buitengewone varkens’ meer dan 1000 afnemers uit heel Nederland.

Veel regelwerk“Een voordeel van deze fi nancieringsvorm is dat wij zeker weten dat ons vlees wordt afgenomen”, vertelt Wim. “Maar er komt ook veel regelwerk bij kijken. We hebben nu 1200 afnemers. Onze afnemers krijgen allemaal een vleespakket, zij worden geïnformeerd over alles wat we meemaken en twee keer per jaar organiseren we een evenement. Op deze manier willen we ervoor zorgen dat we consu-menten binden aan ons concept”, vertelt Wim. “Het is een keus die je maakt als ondernemer, maar voor mij is dit een leuke uitdaging.”

Het merkInmiddels heeft ‘Buitengewone varkens’ 200 varkens lopen op 30 hectare land. “De fokkerij doen we zelf. We hebben nu 30 zeugen waar

een beer bij loopt, voor ons is kunstmatige inseminatie niet te doen”, aldus Wim. Biolo-gisch willen ze zichzelf (nog) niet noemen: “Voor ons is ‘Buitengewone varkens’ een merk dat staat voor smaakvolle kwalitatieve pro-ducten, een goed dierenwelzijn en het contact met de burger.”

Geïnteresseerde boerenOndertussen hebben meer boeren aangege-ven geïnteresseerd te zijn in het doorvoeren van het ‘Buitengewone varkens’-concept. “We moeten nog veel dingen uitvinden. Als we alles op een rij hebben, dan willen we afspra-ken maken met geïnteresseerde boeren”, vertelt Wim.

GroeiDe vraag naar producten van ‘Buitengewone varkens’ blijft groeien: “De vraag stijgt harder dan de groei van ons bedrijf. Ook restaurants benaderen ons voor het vlees. Maar voorlopig leveren we alleen aan onze investeerders, die gaan voor. Vanaf volgend voorjaar gaan we ook aan restaurants leveren. Als alles zo door blijft gaan willen we binnen drie jaar 100 zeugen buiten hebben lopen.”

Buitengewone Wat: Buitengewone varkens

Financieringsvorm: Pergolabedrijf

Bedrag: € 100,- per 3 jaar

Informatie:

www.buitengewonevarkens.nl

Financieringsvorm: pergolabedrijf

BNDR 13

Biologisch-dynamischIn 1926 werd Loverendale als een van de eerste biologisch-dynamische landbouwbe-drijven in Nederland opgericht door Maria Tak van Poortvliet. Door de jaren heen ontwik-kelde Loverendale zich naast de biologisch-dynamische landbouw ook als merk van biologisch-dynamische producten. In 1992 trok Loverendale zich terug als landbouwbedrijf en ging zich uitsluitend richten op het fi nancieel ondersteunen van biologisch-dynamische landbouwbedrijven.

Geen geld, wel boerenDe stichting Loverendale geeft agrarische ondernemers sinds 1992 de kans om zonder eigen vermogen wel biologisch-dynamisch te kunnen boeren. “De stichting koopt bio-logisch-dynamische grond of krijgt deze via allerlei mogelijkheden”, vertelt Jos Pelgrom, directeur Loverendale. “De agrarische onder-nemer kan zich aansluiten bij een bv die onder de stichting valt, en zo door middel van een ‘gebruik en genot’-regeling gebruik maken van de gebouwen en de grond.” Stichting Loveren-dale bezit nu biologisch-dynamische bedrijven in Zeeland met daarop twee akkerbouwbedrij-

ven, een melkveebedrijf plus kaasmakerij en een recreatiebedrijf.

Aandeelhouder“Mensen die de biologisch-dynamische land-bouw willen steunen kunnen geld schenken of lenen aan de stichting, maar men kan ook aandeelhouder worden. Als ondernemers bij-voorbeeld een biologisch-dynamisch bedrijf hebben, maar geen opvolger, dan kunnen ze hun boerderij aan ons ‘verkopen’ in ruil voor aandelen in de bv”, vertelt Jos.

OorsprongDe biologisch-dynamische oorsprong geeft eigenheid aan de stichting: “Oprichtster Maria Tak van Poortvliet heeft veel mensen geïn-spireerd om bij te dragen aan de biologisch-dynamische landbouw. Zo kon Loverendale een biologisch-dynamische boerderij voor een leuke prijs overnemen.”

ProductenOok produceert Loverendale nog steeds biologisch-dynamische producten onder haar eigen naam, die verkocht worden in natuur-voedingswinkels in binnen- en buitenland.

“Door het kopen van Loverendale-producten wordt het initiatief gesteund door consu-menten. Twee procent van de winst van de producten wordt volledig geïnvesteerd in de ontwikkeling van biologisch-dynamische landbouw”, aldus Jos. “Daarnaast haalt Love-rendale haar inkomsten uit het winstaandeel van het agrarisch ondernemerschap en uit schenkingen en legaten.”

OntwikkelingIn de toekomst ziet Jos de stichting gestaag groeien. “We merken dat de vraag naar biologische producten toeneemt en dat onze manier van fi nancieren van belang is om bedrijfsovernames in de biologisch-dynamische landbouw te realiseren”, vertelt Jos. “Het blijft voor ons belangrijk om met deze constructie boeren die een biologisch-dynamisch bedrijf willen overnemen en geen kapitaal hebben, te helpen en zo de biolo-gisch-dynamische landbouw tot ontwikkeling te brengen.”

Wat: LoverendaleFinancieringsvorm: GrondbankInkomsten: Verkoop van eigen biologisch-dynamische producten, winst van het agrarisch ondernemerschap en schenkingen en legatenInformatie: www.loverendale.nl

Financieringsvorm: grondbankLoverendale

14 BNDR

StadslandbouwDoor de crisis is het uit Amerika overgewaaide fenomeen ‘stadslandbouw’ ook in Nederland toepasbaar. Een fenomeen waarbij braaklig-gende terreinen heringericht worden als landbouwgebied. De drie ondernemers Bas de Groot, Johan Bosman en Huibert de Leede werden geïnspireerd door de Amerikaanse versie van stadslandbouw en gingen op zoek naar een mogelijkheid om dit in Nederland te realiseren.

BenodigdhedenBenodigdheden: twee hectare grond midden in de stad, minimaal 10 jaar beschikbaar en 1,1 miljoen euro om het project ‘Uit je eigen stad’ te fi nancieren. “In Rotterdam werd ons een braakliggend terrein aangeboden. Een lap grond met een oude loods die al 20 jaar niet werd gebruikt”, vertelt initiatiefnemer Huibert.

Investering“We hebben € 1,1 miljoen geïnvesteerd: 2 ton om 1,3 hectare grond aan te brengen, 5 ton om de loods te verbouwen, 1 ton om een kas te bouwen en 3 ton voor de inrichting.” Woning-coöperatie Havenstede was een van de grote

investeerders in ‘Uit je eigen stad’. “Door ons project wordt de grond meer waard en krijgt de ‘slechte’ woonwijk, waar wij telen, weer een goede naam”, aldus Huibert. Ook Stich-ting DOEN en Rabobank leenden geld voor het nieuwe initiatief in Rotterdam.

CrowdfundingVia crowdfunding haalden de drie onder-nemers de laatste € 60.000 bij elkaar. “Door crowdfunding wordt er een soort van coöpe-ratie gevormd. Via een website stelden we ons businessplan open. Mensen konden dat lezen en besluiten om in ons te investeren. De een geeft € 20,- en de ander € 1000,-”, aldus Huibert. “Uiteindelijk hebben we het beoogde bedrag bij elkaar gekregen. Maar het was vijf maanden trekken met veel PR-acties.”

WennenOok voor Rotterdam was een landbouwplek middenin de stad even wennen: “Ambtenaren wisten geen raad met ons. We moesten ons houden aan wetgeving van buiten de stad, zoals de mestwetgeving, terwijl wij in verge-lijking met reguliere boeren maar een klein beetje stront hebben”, vertelt Huibert.

Breed assortimentInmiddels loopt het stadslandbouwproject in Rotterdam erg goed. “We telen groente, fruit, paddenstoelen en we hebben vleeskippen, leg-kippen en vis. We hebben een zo breed mogelijk assortiment nodig om mensen naar ons toe te lokken. Wat niet in de stad kan, zoals schapen en koeien, halen we net buiten de stad.” Alle geteelde producten worden afgezet in het bijbe-horende restaurant en in hun eigen winkel. “Veel mensen komen eten en veel bedrijven komen voor een borrel of vergadering”, vertelt Huibert.

RendabelBinnen vijf jaar willen de drie ondernemers het concept uitbreiden naar vier andere steden om het echt rendabel te maken. “Het is moeilijk om je geld te verdienen met eten en arbeid is duur. We gaan er niet rijk van worden, maar willen wel rendabel zijn.”

Financieringsvorm: crowdfunding Wat: Stadslandbouwproject

‘Uit je eigen stad’Financieringsvorm:

CrowdfundingBedrag: Eenmalig

€ 60.000,-Informatie:

www.uitjeeigenstad.nl

uit je eigen stad

BNDR 15

Idealistisch conceptIn het Gelderse Doorwerth begon Jan Wierin-ga in 1999 vanuit het niets met een idealistisch concept: maximaal aan de wens van de klant voldoen. Uit eigen onderzoek onder 400 consu-menten bleek dat 40% van de ondervraagden de kwaliteit van een product belangrijker vindt dan de prijs. Met deze informatie gaf Jan Wieringa met nul euro een startsein voor zijn idealistische koeienconcept.

De eerste stappen“Via de bank een lening krijgen ging moei-zaam. Als eerste vroeg de bank aan welke fabriek ik mijn melk ging leveren, maar mijn intentie was om direct aan de consument te leveren”, vertelt Jan. Met een fi nanciering van een ideële instelling en met behulp van de Tante Agaathregeling heeft Jan de eerste voetstappen van zijn organisatie gezet.

CoöperatieInmiddels werkt Jan vanuit een coöperatie. “De consumenten kunnen voor € 2,50 per jaar

lid worden van de coöperatieve vereniging ‘Veld en Beek’”, vertelt Jan. “De leden zijn eigenaar van de koeien. Wij verzorgen en mel-ken hun koeien. Wij maken producten van de melk en verkopen dit in nabijgelegen dorpen.”

Uniek verkoopsysteemVeld en Beek werkt met een uniek verkoopsy-steem: in vijf dorpen in Gelderland staan koelwa-gens met producten als yoghurt, karnemelk, boter en room. “Elke consument heeft een eigen sleutel en kan zo op elk gewenst moment de boodschap-pen ophalen bij een van de vijf koelwagens”, vertelt jan. Elke consument kan elke week een bestelling doen voor melk, yoghurt en karnemelk. Daarnaast kan de consument door een pak- en schrijfsysteem kaas, vlees, boter en room meene-men. “Mijn klanten pakken wat ze nodig hebben en schrijven het op een lijst. Aan het einde van de maand wordt door middel van een automatische incasso afgerekend”, aldus Jan.

Koe-deelMensen die Veld en Beek extra willen steu-

nen, kunnen investeren in een koe-deel. “Een koe-deel kost € 100,- en is in de vorm van een renteloze lening of een schenking aan de ver-eniging. De uitlener kan op ieder moment zijn geld terugvragen. Dan krijgt hij binnen drie maanden zijn geld terug”, aldus Jan.

35% groei per jaarMet 25 melkkoeien, 25 stuks jongvee en 60 stuks vleesvee van het oud-Hollandse ras Blaarkop, grazend op 415 hectare aan gras-land en natuurgebieden, kan Jan leveren aan meer dan 1050 consumenten. “We groeien met 35% per jaar”, vertelt Jan. “We streven naar een verdubbeling van de afzet. Daarnaast wil-len we een nog completer aanbod leveren met tuinbouw en akkerbouw ernaast.”

Aanrader?Aanraden kan Jan zijn manier van onderne-men wel, mits er voldoende doorzettingsver-mogen is. “Creativiteit is wenselijk en je moet dingen durven doen die knettergek lijken”, aldus Jan.

Financieringsvorm: pergola encrowdfunding

Wat: Veld en BeekFinancieringsvorm: Pergola en crowdfundingBedrag: Lid coöperatie: € 2,50 per jaar, koe-deel: € 100,- Informatie: www.veldenbeek.nl

Veld en Beek

Evenementen

HALHARDENBERG

GORINCHEM VENRAY

B E U R S A G E N D AA G R A R I S C H EV A K B E U R Z E N

www.agrarischebeursagenda.nl

Evenementenhal Hardenberg Evenementenhal Gorinchem Evenementenhal Venray

LandbouwdagenIntensieve Veehouderij

27, 28 en 29 november 2012

MECHANISATIE BUSINESSDAGEN NOORD HARDENBERGDé oriëntatie- en aankoopvakbeurs van het noorden voor mechanisatie en techniek

4, 5 en 6 december 2012

AGRI & MECHANISATIE BUSINESSDAGEN ZUID VENRAYDé oriëntatie- en aankoopvakbeurs van het zuiden voor mechanisatie, techniek & rundveehouderij

Nieuweformule!

LandbouwdagenIntensieve Veehouderij

Rundvee & Akkerbouw Vakdagen

Rundvee Vakdagen

Mechanisatie Businessdagen Noord (Hardenberg)

Mechanisatie Businessdagen Noord

Mechanisatie Businessdagen Zuid (Venray)

Mechanisatie Businessdagen Zuid

26, 27 en 28 februari 2013

LIV VENRAYDé vakbeurs voor de varkens-, kalver- en pluimveehouderij

29, 30 en 31 oktober 2013

RUNDVEE VAKDAGEN HARDENBERGDé vakbeurs voor rundveehouders uit noord-, oost- en midden Nederland en Duitsland

22, 23 en 24 oktober 2013

LIV HARDENBERGDé vakbeurs voor de varkens-, kalver- en pluimveehouderij

19, 20 en 21 november 2013

RUNDVEE & AKKERBOUW VAKDAGEN GORINCHEMDé vakbeurs voor rundveehouders, akkerbouwers en loonwerkers uit zuid-west en midden Nederland en België

Agri & Mechanisatie Businessdagen Zuid (Venray)

Agri & Mechanisatie Businessdagen Zuid

&

Nieuweformule!

Het is onstuimig in fi nancieringsland: de kredietvoorwaarden zijn de laatste tijd fors aangescherpt, met het gevolg dat veel MKB-bedrijven worstelen met het krijgen van voldoende (groei)kapitaal. Ook agrarische ondernemers moeten nieuwe antwoorden gaan vinden op hun fi nancieringsvraagstukken. Wat zijn de trends in agrarisch fi nan-cieringsland en hoe betrouwbaar zijn verschillende vormen van fi nanciering? Peter de Vreede, bedrijfsadviseur tuinbouw bij Flynth, schetst een beeld van de fi nanciële toe-komst van de agrarische sector.

Hoofdredacteur Ellen van den Manackerstelt prikkelende vragen. Aan boeren en burgers. In het hooi. Gedrevenheid, passie, boude beweringen. Het komt allemaal aan bod.In het hooi met…

In het hooi met… Peter de Vreede van

Flynthschappijen worden in de toekomst wel een mogelijk alternatief. Zo’n externe geldschieter stelt een achtergestelde lening ter beschik-king of kan aandeelhouder van het agrarische bedrijf worden. Met dit externe kapitaal kunnen bedrijven zich blijven ontwikkelen, wat uitein-delijk moet leiden tot het nodige rendement.”

Moeten we dat willen?“Zover zijn we nog niet. Een externe geld-schieter wil natuurlijk wel rendement uit zijn fi nanciering halen. Die rendementseisen zijn hoger dan in de land- en tuinbouw gebruikelijk is. Het rentepercentage van een externe fi nan-ciering ligt nu tussen de 10 en 20%. Het is de keus van een ondernemer om daarin mee te gaan. Als je een goede cashfl ow hebt, dan zou het moeten kunnen, maar het komt pas langzaam van de grond.”

Zijn er ook andere fi nancieringsopties?“In familiebedrijven zien we ook verschil-lende constructies ontstaan om de overname betaalbaar te maken. Uitgangspunt daarbij is dat er familiekapitaal aan de bedrijfsopvolger beschikbaar wordt gesteld om de fi nancie-ringslasten na bedrijfsovername aanvaard-baar te maken. De ouders vragen niet direct al hun vermogen van de bedrijfsopvolger terug en/of de overname vindt plaats tegen een

gunstige prijs. Een belangrijk punt hierbij is dat deze manier van

overname goed wordt bespro-ken met alle familieleden.”

En hoe zal de toekomst vergaan met crowd-funding, ‘vriend van… ‘ of ‘adopteer een…’?“Initiatieven als crowd-funding zijn opkomend. Als een bedrijf veel doet en betekent voor

de omgeving, dan zijn crowdfunding, ‘vriend

van… ‘ of ‘adopteer een…’ goede manieren om geld te

krijgen. In de toekomst ver-wachten we dat deze vormen

van burgerfi nanciering zullen toenemen, maar dat kan alleen

als burgers echt betrokken zijn en worden bij de onderneming. Realiseer wel dat dit relatief om kleine bedragen gaat, een miljoe-nenbedrijf krijg je via deze weg niet gefi nancierd.”

Tekst: Ellen van den Manacker / Beeld: Esther Claassen

Welke vraag krijgt u als bedrijfsadviseur het meest?“We krijgen vooral veel vragen over de fi nan-ciering bij kapitaalintensieve bedrijven zoals de glastuinbouw. Veel bedrijven in deze sector zitten in een moeilijke fi nanciële situatie en hebben daarbij hulp nodig, tegelijkertijd zijn er glastuinbouwbedrijven die investeren en daar-bij ons advies vragen.”

Wat kunnen jullie doen bij bedrijven die fi nancieel in zwaar weer zitten?“Wij gaan op adviserende basis intensief aan de slag met het bedrijf. We maken een fi nan-cieel overzicht per maand en bespreken dit met de bank. De ondernemer wordt door ons begeleid in de opgestelde plannen, waarin we ook de vraag ‘doorgaan of stoppen’ over-wegen.”

Zijn de bedrijven van tegenwoordig überhaupt nog wel te fi nancieren?“Wij constateren dat agrarische bedrijven zo groot worden dat bedrijfsovername fi nan-cieel gezien een hele uitdaging is. Als het bedrijf gezond is en de betrokken partijen echt willen, dan is er altijd een weg te vinden. Belangrijk is een goede voorbereiding en een meerjarenplanning. Wij zijn ook in gesprek met andere fi nancieringspartijen om te kijken naar mogelijkheden voor de toekomst. Zo zijn wij afgelopen november in zee gegaan met NEOS Business Finance. Met deze organisatie maakt Flynth het mogelijk dat institutionele beleggers en pensioenfondsen kunnen inves-teren in midden- en kleinbedrijven.”

Wordt dat de fi nanciering van de toekomst?“Ik denk dat banken de hoofdmoot blijven fi nancieren, maar externe fi nancieringsmaat-

BNDR 17

18 BNDR

wIm

De Jonge Landbouwersregeling is een heet hangijzer voor NAJK. Het belang van de rege-ling wordt door veel mensen onderschreven, maar het vinden van voldoende budget is elk jaar weer een uitdaging. Voor 2013 was een bedrag begroot van minder dan 3 miljoen euro. NAJK heeft in haar belangen-behartiging gepleit voor een verhoging van het budget en kan met trots vertellen dat staats-secretaris Verdaas mondeling aan NAJK een budget van 5,3 miljoen euro heeft toegezegd voor 2013. Dit is hetzelfde bedrag als voor 2012. Gezien de huidige economische situatie denkt NAJK dat dit het hoogst haalbare is en is NAJK blij met dit geluid. Wel zal NAJK voor 2013 in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken gaan kijken of dit budget verhoogd kan worden met pro-vinciaal budget. Om dit bij de provincies gedragen te krijgen, zullen wij de komende maanden een beroep doen op de provinciale AJK’s. Houd www.najk.nl in de gaten om hiervan op de hoogte te blijven.

Wat zegt een budget van 5,3 miljoen nou eigenlijk? In 2012 werd er ook 5,3 miljoen uitgetrokken

voor de Jonge Landbouwersregeling. In dit jaar hebben 461 mensen zich aangemeld voor de regeling. Per aanvraag wordt er maximaal 20.000 euro verschaft. Totaal komt dit neer op een budget van meer dan 9 miljoen. Omdat dit budget er niet is, wordt er middels een loting

bepaald wie er gebruik mag maken van de regeling. De 5,3 miljoen die wordt vrijgegeven voor jonge landbouwers is dus niet dekkend voor alle aanvragen, maar wel een goede stap in de richting als we nagaan dat er in eerste instantie voor het jaar 2013 2,8 miljoen beschikbaar zou zijn.

Laatste jaar Jonge Landbouwers-regeling?In 2013 wordt de Jonge Landbouwersregeling voor het laatst toegepast onder deze voorwaar-den. In 2014 wordt een nieuw GLB van kracht, waar vanuit een nieuwe regeling opgestart zal

gaan worden. De verwachting en inzet van NAJK zal zijn dat de Jonge Landbouwersregeling blijft bestaan. Natuurlijk zal er voor de aankomende jaren ook gestreefd worden naar een zo hoog mogelijk budget, zodat alle aanvragen van jonge landbouwers gehonoreerd kunnen worden.

Garantstelling landbouwDaarnaast wil NAJK jullie ook wijzen op een andere regeling, namelijk de garantstelling land-bouw. Zit jij tegen overname aan en beschik je over te weinig zekerheden, dan kun je via je bank aanspraak maken op de garantstelling landbouw. De

overheid staat dan garant voor een bepaald bedrag, waardoor je zekerheden toenemen. Deze regeling is bekend bij de banken en wordt ook wel toegepast, maar jullie kunnen de bank hier zelf ook op wijzen. Mocht je meer willen weten over de garantstelling landbouw, kijk dan op www.drloket.nl.

“Ze waren een beetje dom!”Er is al veel over geschreven en gezegd: de beruchte brief die Albert Heijn aan haar toeleve-ranciers stuurde met daarin het verzoek om korting te geven. Op deze manier zou bijgedragen worden aan groeiambities van de supermarktketen en dus aan de afzetmogelijkheden van de toeleveranciers, wij boeren. Het schijnt echter schering en inslag te zijn dat dit soort brieven verstuurd worden, alleen verschijnen ze normaal nooit in de pers. Nu wel en dat geeft ons toch wel een grappig kijkje in de keuken van de onderhandelingen tussen producent en retail. Omtrent deze mediahype houden de producenten zich verdacht stil. Unilever, Vion en Cosun horen we niet. De standsorganisaties en collega’s in het veld laten zich echter wel horen en spreken van schande van de manier waarop de retail kortingen afdwingt met redenen die niet geaccepteerd hoeven worden. Echter schrok ik wel van de reactie van Marc Jansen, directeur Centraal Bureau Levensmiddelen en Gerard Rutte, supermarktspecialist op de reacties van onze standsorganisaties. Beide heren stellen dat de landbouwsector niet zulke dikke krokodillentranen moet huilen. Volgens de heren zijn de marges in de supermarkten helemaal niet zo hoog en als we een hogere prijs wil-len, dan moeten we onze afzet beter organiseren. Mijn inziens hadden deze heren zich beter moeten laten voorlichten over hoe de afzet in de sector georganiseerd is en in hoeverre de margeverdeling van levensmiddelen in de praktijk is. Vooral meneer Jan-sen, directeur van de standsorganisaties van supermarkten, moet weten hoe zijn partners georganiseerd zijn. Ik snap dat hij opkomt voor de belangen van de supermarkten, maar dit heeft toch een ‘ik-weet-van-niets’-gehalte. Van een self-made-deskundige als Rutte kunnen we nog een keertje denken dat hij niet beter weet, maar ook zijn geloofwaardigheid is natuurlijk sterk aangetast. Nou ja, laten we het maar op de Prinses Maxima-tour gooien: “Ze waren een beetje dom!” Reageren op deze column? Dat kan op www.facebook.com/dbnajk.

horen we niet. De standsorganisaties en collega’s in het veld laten zich echter wel horen en spreken van schande van de manier waarop de retail kortingen afdwingt met redenen die niet geaccepteerd hoeven worden. Echter schrok ik wel van de reactie van Marc Jansen, directeur Centraal Bureau Levensmiddelen en Gerard Rutte, supermarktspecialist op de reacties van onze standsorganisaties. Beide heren stellen dat de landbouwsector niet zulke dikke krokodillentranen moet huilen. Volgens de heren zijn de marges in de supermarkten helemaal niet zo hoog en als we een hogere prijs wil-len, dan moeten we onze afzet beter organiseren. Mijn inziens hadden deze heren zich beter moeten laten voorlichten

Wim Bos (31) runt met zijn ouders een melkveebedrijf met 180 koeien in het Groningse Zuidbroek. Wim is getrouwd met Marisja, samen dragen zij de zorg voor zoon Loek. In deze column schrijft hij wat hem

bezighoudt in het agrarische leven.

BeDRIjFsoVeRName

jonge Landbouwersregeling 2013Illu

strati

e: He

nk van

Ruit

enbeek

BNDR 19

BIj

La

Ge

Inhoudsopgave20 Hogeschool Van Hall Larenstein 22 CAH Dronten 23 HAS Hogeschool 24 Wageningen UniversityColofon Het agrarische opleidingen katern is een katern die jaarlijks terugkomt in de decembereditie van de BNDR, het ledenblad van NAJK. Redactie: Colinda van Ekris, binder@najk en

Marjon Schultinga, mschultinga@najk.nl Eindredactie: Ellen van den Manacker, binder@najk.nl Contactpersoon: PSH Media Sales, Marco Jansen, 026-7501845, marco.jansen@pshmediasales.nl

Vormgeving: DUO-ontwerp, Utrecht Druk: Drukmotief bv, Apeldoorn Met dank aan: Hogeschool Van Hall Larenstein, CAH Dronten, HAS Hogeschool en Wageningen University

Een opleiding kiezen is niet makkelijk. Hoe gaat jouw toekomst eruit zien

en wat wil je leren? Welke studie interesseert je en hoe ziet het verloop van

die studie er dan uit? Wil je nog vier jaar studeren? Hoe is de sfeer op school

en wil je op kamers? In het agrarische opleidingen katern staan verschil-

lende jonge ondernemers die hun ervaring omtrent hun school en agrari-

sche opleiding graag met jou delen.

agrarische opleidingen katern

“Alles wat ik leer, kan ik

toepassen in het bedrijfsleven” “In Wageningen gaan studeren en gezelligheid goed samen”

“Voedsel gaat verder dan wat er in de keuken mee gebeurt!”

20 BNDR

> VaN haLL LaReNsteIN

Voordat Auke Spijkerman (22) in maatschap met zijn ouders gaat, wil hij voor een ander bedrijf werken, misschien wel over de grens. Daarvoor wordt de nodige kennis gevraagd. Na de havo besloot Auke daarom de major Livestock Management, onderdeel van de opleiding Dier- en veehouderij, te volgen aan Hogeschool Van Hall Larenstein in Wagenin-gen. Het internationale aspect van de opleiding overtuigde deze student: “Ik wil verder kijken dan wat er in Nederland gebeurt. Als ik weet hoe andere landen omgaan met hun systemen kunnen wij daarvan leren en zij van ons.” Een volledig Engelstalige studie was voor Auke wel even wennen: “Het eerste jaar was het wen-nen om de omschakeling naar het Engels te maken. Nu is de taal geen belemmering meer, ik ben eraan gewend.” Bij een internationaal georiënteerde opleiding hoort ook een stage in het buitenland. “In het derde jaar van de opleiding ben ik naar een agrarisch bedrijf in Rusland geweest voor een stageperiode van vijf maanden. Tijdens deze stage mocht ik het management ondersteunen met het opzetten van een nieuw melkveebedrijf.” Naast deze stage zijn er volop mogelijkheden om stages te

Als een van de weinige vrouwen studeert Jenny Fokkema (21) aan de opleiding Tuin- en akkerbouw in Leeuwarden. Maar of dit een echte mannenopleiding is, betwijfelt Jenny: “Bij de studie Tuin- en akkerbouw kan ik meer dan alleen boer worden. Er zijn genoeg mogelijk-heden in het bedrijfsleven, ook voor vrouwen.” Jenny komt uit het Friese Slappeterp. “Mijn ouders hebben een akkerbouwbedrijf, wij telen pootaardappelen en tarwe. Daarnaast sorteren we aardappelen voor derden”, vertelt Jenny. De keuze voor een agrarische opleiding was niet vanzelfsprekend. “Vroeger wilde ik niet iets doen wat met het agrarisch bedrijf te maken had. Ik volgde de opleiding International Busi-ness en Language maar kwam er na een jaar achter dat dit niets voor mij was. Rond mijn 16e begon de interesse voor de agrarische sector te groeien. Thuis werkte ik steeds meer mee, ik kwam in aanraking met akkerbouw en merkte dat ik dit echt leuk begon te vinden.” Of Jenny het bedrijf over wil nemen is nog niet zeker. “Ik

tuin- en akkerbouw in Leeuwarden

“Er zijn genoeg mogelijkheden in het bedrijfsleven, ook voor vrouwen!

wil na mijn studie eerst het bedrijfsleven in, wel akkerbouw gerelateerd, om de andere kant van de sector te zien. Naast vaktechnische dingen zoals de bodem, planten, gewasbescherming en ontwikkeling krijgen we ook vakken als marketing en fi nancieel management“, ver-telt Jenny. Volgend jaar hoopt Jenny met veel enthousiasme de studie af te ronden. “Van Hall Larenstein heeft mij genoeg handvatten aange-reikt. Eigen initiatief wordt wel van je verwacht maar de leraren nemen wel echt tijd voor je. Als je geïnteresseerd bent in tuin- en akkerbouw kun je, ook als je thuis geen bedrijf heb, een plaats vinden in deze sector. Ik vind het voorna-melijk belangrijk dat ik doe wat ik leuk vind en dat ik bezig ben met mijn passie.”

Jenny FokkemaSlappeterp / 21 jaar

4e jaars Tuin- en akkerbouw

Van Hall Larenstein in Leeuwarden

Dier- en veehouderij in wageningen

Auke SpijkermanWasperveen/Wageningen22 jaar / Laatste jaar Dier- en veehouderijVan Hall Larenstein in Wageningen

BNDR 21

BIj

La

Ge

Hogeschool Van Hall LarensteinHogeschool Van Hall Larenstein is een bijzonde-re hogeschool. Ons opleidingsaanbod richt zich op natuur en omgeving, de gezondheid van mens en dier en verantwoord ondernemerschap. Com-binaties van deze vakgebieden leveren bijzondere en uitdagende hbo-opleidingen met majors die uniek zijn in de wereld! Maar wij bieden meer dan hbo-opleidingen alleen. Ook masteropleidingen, Associate degrees, post-hbo-opleidingen, cur-sussen en adviezen op nationaal en internatio-naal terrein behoren tot ons dienstenpakket. Zo zijn we niet alleen een hogeschool, maar ook een kennisonderneming voor maatschappelijke en economische vraagstukken. Wij werken vanuit drie locaties in Nederland: Leeuwarden, Wage-ningen en Velp. Kijk voor meer informatie op onze website: www.vanhall-larenstein.nl.

Dier- en veehouderij in wageningen“Ik wil verder kijken dan wat er in

Nederland gebeurt.”

lopen in het buitenland. Auke: “Door de bezoe-ken aan bedrijven in het buitenland heb ik veel verschillende culturen leren kennen, maar ook gezien hoe bedrijven in het buitenland te werk gaan.” De kennis die Auke opdoet kan hij goed toepassen in de praktijk: “Aan het begin van de opleiding leerde ik voornamelijk het analyseren van bedrijven, later mocht ik advies geven over onder andere het effi ciënt werken, de aanschaf van een machine, diergezondheid en hoe dieren het beste kunnen produceren”, vertelt Auke. “Thuis op het bedrijf pas ik de theorie toe die ik tijdens de opleiding meekrijg. Ik merk dat het werk thuis door de geleerde theorieën makke-lijker gaat.” Studeren op Van Hall Larenstein in Wageningen kan Auke echt aanbevelen. “Wage-ningen is een leuke studentenstad. De studen-tenvereniging, faciliteiten en de opleiding zor-gen ervoor dat mijn studententijd omvliegt.”

Jeroen Dolstra (24) uit het Friese Oosterstreek had al op jonge leeftijd door dat hij thuis de boerderij wilde overnemen. “Ik ben van jongs af aan al intensief bezig met koeien, we fok-ken en doen mee aan verschillende keuringen. Koeien zijn echt mijn passie!” Na het afronden van de opleiding mbo Veehouderij is Jeroen met zijn ouders en broer in maatschap gegaan. Ze verzorgen op het bedrijf in Oosterstreek 110 koeien. “Ik draaide vier jaar volledig mee op het bedrijf maar miste de fi nanciële kennis. Praktisch gezien kende ik het bedrijf wel, maar als de boekhouder aan tafel zat wist ik niet waar het over ging. Dit moest anders”, vertelt Jeroen. Tijdens de opleiding AD Ondernemer-schap wil Jeroen het fi nanciële gedeelte van het boeren onder de knie krijgen. Jeroen: “In de toekomst wordt het steeds belangrijker dat ik het fi nanciële deel van het bedrijf op me neem.

Ik wil investeringen door kunnen berekenen om te zien of de kosten uit kunnen en dit ook kunnen onderbouwen bij de bank. We doen niet zomaar wat.” De tweejarige deeltijdstudie gaat Jeroen niet altijd gemakkelijk af. “Een dag in de week naar school is wel te doen, daarnaast moet ik tijd inplannen om voor school aan de slag te gaan. Het werk op het bedrijf gaat ook gewoon door. Veel onderdelen van de studie kan ik betrekken op het eigen bedrijf, dat stimuleert.” Jeroen is inmiddels in de laatste fase van de opleiding aangekomen. Een onder-nemersplan schrijven is zijn eindopdracht. “Ik onderzoek of een tweede bedrijf in de toe-komst fi nancieel uit kan en bekijk welke kos-ten hieraan verbonden zijn. Dit proces is erg leerzaam, alle facetten van het bedrijf komen hierbij aan bod. In de toekomst zal dit plan vast en zeker waardevol zijn.”

aD onder-nemerschap in Leeuwarden

“In de praktijk kende ik het onderhand wel, ik miste de fi nanciële kennis.”

Jeroen Dolstra

Oosterstreek24 jaar

AD Ondernemerschap

Van Hall Larenstein

Leeuwarden

22 BNDR

> Cah VILeNtum

Kom naar onze open dagen!Vrijdagmiddag 8 februari 2013Zaterdag 9 maart 2013Dinsdag 23 april 2013Zaterdag 8 juni 2013

En laat je informeren over onze studies: Dier- en veehouderij, Tuin- en akkerbouw, Agro-techniek & management, International Food Business, Hippische bedrijfskunde, Dier & gezondheidszorg, Financiële dienstverlening agrarisch, Bedrijfskunde & agribusiness, Voeding & gezondheid of toch (AD) Agrarisch ondernemerschap? Bij CAH Vilentum leer je ondernemen! Ook een dagje meelopen bij één van de studies is mogelijk. Geef je op via www.cah.nl. Hier vind je nog veel meer informatie over CAH Vilentum en haar opleidingen.

CAH Dronten en CAH Almere zijn met ingang van zomer 2012 een hogeschoolfaculteit van de Vilentum Hogeschool.

Financiele dienstverlening agrarischEen opleiding die cijfers en de agrarische sector samenbrengt, dat is wat Arjan Ottens (22) zocht. Na de mbo-studie Com-mercieel Ondernemen, wist Arjan dat hij nog niet klaar was met studeren. Hij hoefde niet lang te zoeken naar een oplei-ding die aansloot bij zijn wensen: Finan-ciële dienstverlening agrarisch heeft alles wat Arjan zoekt in een opleiding.

De keuze voor CAH Vilentum was snel gemaakt. “Ik heb ook gekeken bij een andere hogeschool voor een soortgelijke opleiding, maar hier miste ik toch de agrarische link. Toen ik wist dat ik naar een agrarische hogeschool wilde, hoefde ik niet lang na te denken. Veel jongeren uit mijn buurt gaan naar Dronten en ik hoorde er goede verhalen over.” Na twee keer een open dag te hebben bezocht, wist Arjan het zeker: het wordt Financiële dienstverlening agrarisch aan CAH Vilentum. “De sfeer, het persoonlijke contact met docenten en de klein-schaligheid spraken me direct aan.”

ToepasbaarArjan heeft thuis geen bedrijf, maar werkt al wel ruim 10 jaar op een gemengd akkerbouw- en melkveebedrijf in de buurt. “Ik denk dat hier destijds ook mijn interesse in de agrarische sector is begonnen.” Financiële dienstver-lening agrarisch is een jonge opleiding bij CAH Vilentum. Arjan stroomde in het tweede jaar in van een klas die was gestart met de opleiding. “Dit leverde geen enkel probleem op, ik kon direct goed meekomen.” De hoge toepasbaarheid en de praktische aspecten van de opleiding vindt Arjan de grootste plus-punten van de opleiding. “Alles wat ik leer, kan ik toepassen in het bedrijfsleven. Dat we zoveel werken met praktijkvoorbeelden maakt de opleiding extra interessant en leerzaam. Ik heb meerdere malen boeren moeten benade-ren om opdrachten als het schrijven van een bedrijfsovernameplan en een risico-scan uit te kunnen voeren. Door deze binding met de praktijk, wil ik ook echt goede resultaten beha-len voor mijzelf en voor de boer”, aldus Arjan.

VariatieHet eerste jaar bestaat uit vier modules, ver-deeld in twee semesters. Per semester is één

module algemene bedrijfskunde, waarbij alle bedrijfskundige opleidingen samen colleges vol-gen en aan projecten werken. De andere module is specifi ek voor Financiële dienstverlening agra-risch. “De afwisseling tussen college, excursies, groepsopdrachten en individuele opdrachten vind ik erg prettig. Zo zijn we ook een dag op pad geweest om grondmonsters te nemen voor het onderdeel bodemkunde. Op deze manier leer je over alle aspecten die een rol spelen in de agra-rische sector.” Tijdens de opleiding worden er ook zes certifi caten voor Wet Financieel Toezicht gehaald. De examens hiervoor worden landelijk afgenomen. Voor Arjan zijn deze certifi caten van grote toegevoegde waarde: “Deze certifi -caten zijn van belangrijke waarde om adviseur te worden: ze zorgen ervoor dat ik de agrarische ondernemer fi nancieel advies mag geven. Ze zijn dus heel belangrijk en vormen absoluut een pluspunt op mijn CV.” Er wordt tijdens de colle-ges aandacht aan de stof voor deze certifi caten besteed, waardoor je voldoende kans krijgt om de stof eigen te maken.

Laatste jaarArjan zit nu in zijn laatste jaar. Hiervoor werkt hij drie dagen in de week bij een adviserings- en

accountantskantoor. Het werk dat hij uitvoert, sluit erg goed aan bij wat hij tijdens de opleiding heeft geleerd. “Als je iets met cijfers hebt en je hebt affi niteit met de agrarische sector, is deze opleiding zeker een aanrader. De vraag naar goede bedrijfsadviseurs zal in de toekomst stijgen, omdat de bedrijven groter worden en de risico’s daardoor steeds meer toenemen”, vertelt Arjan. Nu zit Arjan veel op kantoor, om zoveel mogelijk ervaring op te doen, maar gaat hij ook mee met bedrijfsadviseurs om het gesprek bij de boer ook te ervaren. “Na mijn afstuderen wil ik graag bedrijfsadviseur worden en de boer op. Dat is de ideale combinatie van met cijfers werken en de praktijk.”

Niet alleen maar studerenNaast de opleiding zijn er ook genoeg andere dingen te doen, zoals allerlei commissies en verenigingen. “Ik heb zelf in de PR-commissie voor CAH Vilentum gezeten en meegewerkt bij de kascontrole van de studentenvereniging USRA. Altijd erg leuk en leerzaam!”

Arjan OttensWesterbork / 22 jaar4e jaars Financiële dienstverlening agrarischCAH VilentumLid van AJK Middenveld-Noord

“Alles wat ik leer, kan ik toepassen in het bedrijfsleven”

BNDR 23

BIj

La

Ge

> has hoGesChooL

Wil jij een studie doen waarbij je je hart en hoofd gebruikt om de wereld om je heen mooier en beter te maken? Dan zit je goed bij HAS Hogeschool! Met 13 opleidingen en 2 locaties is HAS Hogeschool hét opleidings- en kenniscen-trum van Zuid-Nederland op het gebied van agro, food en groene ruimte. Studeren bij de HAS betekent dat je uitgedaagd wordt. We dagen je uit om grote, relevante thema’s op een innovatieve, ondernemen-de, creatieve manier aan te pakken. Van-zelfsprekend bieden we je de modernste faciliteiten, zoals een kassencomplex, voe-dingsmiddelenhal, milieuhal, food design centre, Geo-lab en diverse laboratoria. HAS Hogeschool is een hogeschool voor mensen met een grenzeloze nieuwsgie-righeid. Je verplichte buitenlandstage is een mogelijke opstap naar een interna-tionale carrière!Meer weten? Ga naar www.hashogeschool.nl

International Food & agribusiness

“Voedsel gaat verder dan wat er in de keuken mee gebeurt!”

Sinds september 2012 biedt HAS Hoge-school de studie International Food & Agribusiness aan. Internationaal duur-zaam ondernemerschap, daar had Jan-neke Blonk wel oren naar. Zij is dan ook dit collegejaar gestart met deze volledig Engelstalige studie en vertelt hier gepas-sioneerd over.

“Voedsel gaat verder dan wat er in de keuken mee gebeurt.” Dat ontdekte de 19-jarige Jan-neke Blonk uit Leerdam tijdens de meeloopdag voor de studie International Food & Agribusi-ness van HAS Hogeschool. “Er is zoveel meer dan het voedsel zelf: duurzaam produceren, het broeikaseffect, voedselverspilling, de pro-ductieketen en productieverbetering, dat boei-de me”, vertelt Janneke. Janneke is een van de eerste studenten die deze studie kan volgen. “Omdat er geen andere studenten waren die konden vertellen over deze studie, ging ik puur op mijn gevoel af.” De meeloopdag was doorslaggevend. Janneke: “Dit ga ik heel leuk vinden, dacht ik na de meeloopdag.”

Internationaal “De studie is volledig Engelstalig. Ik verwacht-te dat dit zwaar zou zijn, maar het tegendeel is gebleken. Het scheelt dat we niet hoeven te switchen tussen Nederlands en Engels”, vertelt Janneke. Ook internationale studenten verdiepen zich in het duurzaam ondernemer-schap. “In onze klas komen verschillende culturen samen, zo hebben we studenten uit Ghana, Nigeria en Duitsland”, aldus Janneke. “Dit heeft zo zijn voordelen. Iedereen kijkt op een andere manier tegen bepaalde dingen aan, we leren van elkaar en zien daardoor ook hoe het anders kan.” Het aspect voeding overschrijdt volgens Janneke de Nederlandse grens. “Met de kennis en technologie van Nederland kunnen wij voor andere landen een toegevoegde waarde zijn.”

Beginnen bij de basis“Wat wordt er gedaan tegen voedselverspil-ling? Hoe zit het met de productieketen? Heeft iedereen voedsel genoeg? En hoe zit het met het broeikaseffect? Dat zijn onder andere vragen waar wij het eerste jaar antwoorden op krijgen.” Om te zien waar de studenten terecht kunnen na deze studie, is de klas op verschil-lende excursies geweest. “Een paar dagen Brussel voor een bezoek aan de Europese

Commissie, de Ambassade van Brazilië en een bierbrouwerij was niet verkeerd. Ook zijn we bij de Heinz fabriek en een kipslachterij geweest. Dit zijn echt dingen die je gezien moet hebben, het geeft mij een goed beeld van de sector en de ontwikkelingen die hierin spelen. Op dit moment vind ik alles wat ik zie leuk. In jaar twee gaan we de verdieping in, dat wordt nog een lastige keuze.”

International Food & AgribusinessDe studie International Food & Agribusiness is voor gemotiveerde studenten die interesse hebben in duurzaam produceren van voedsel met een focus op agricultuur. Janneke: “Het gaat er bij deze studie niet om hoe ik een tomaat het lekkerst klaarmaak, maar om hoe ik deze tomaat het beste kan produceren.”

Janneke BlonkLeerdam19 jaar

International Food & Agribusiness

HAS Hogeschool

24 BNDR

> waGeNINGeN uNIVeRsItY

Studeren in Wageningen: voor ieder wat wilsBij Wageningen University kun je kiezen uit 20 bacheloropleidingen en 32 masteropleidingen. Om aan een bacheloropleiding te beginnen, zoals Agrotechnologie, Dierwetenschap-pen of Plantenwetenschappen, moet je een vwo-diploma hebben. Na het behalen van de bachelortitel of met een hbo-diploma kun je doorstuderen voor je master, bijvoorbeeld voor de studie Animal Sciences, Plant Sciences of Biosystems Engineering.

Meer weten, kom dan naar een van onze open dagen:• Master open dag:

vrijdag 15 maart 2013• Bachelor open dag:

zaterdag 13 april 2013

Wil je graag ervaren hoe het is om alvast een dagje student te zijn? Loop dan eens een dag mee met een student van Wageningen University tijdens een van onze meeloopdagen. Meer informatie vind je op www.wageningenur.nl.

Wageningen, de stad waar studeren en gezelligheid heel goed samengaan.

Bert Westerhuis, Laura Cornelissen en Koen Vermue studeren in ‘the City

of Life Sciences’. Wageningen biedt hen niet alleen leuke studentenavonden

en gezellige excursies: de opleidingen Plantenwetenschappen, Animal

Sciences en Biosystems Engineering waren voor Bert, Laura en Koen de

reden om naar Wageningen te komen.

Bsc plantenwetenschappenDe interesse voor planten heeft Bert Wes-terhuis (19) van huis uit meegekregen op het ouderlijke akkerbouwbedrijf in het Groningse Usquert. Na het vwo besloot de Groninger van zijn interesse zijn studie te maken. Geen hbo voor Bert, maar Plantenwetenschappen aan de universiteit in Wageningen, daar ging hij helemaal voor. Inmiddels is hij begonnen aan zijn tweede studiejaar. Teelt en ecologie, dat trekt Bert het meest: “Vooral het kijken naar hoe de productie verbeterd kan worden door factoren in het veld aan te passen, minder chemie te gebruiken of een andere vorm van bemesting, dat is erg leuk.” De studie Planten-wetenschappen is, volgens Bert, niet alleen interessant, het is ook essentieel voor onze toekomst. “De komende jaren zal de wereld-bevolking groeien tot 9 miljard aardbewoners. Wij leren dat het belangrijk is dat we in 2050

de wereld kunnen voeden met voldoende en gezonde voeding. De landbouw groeit niet, maar we moeten wel het voedsel in de wereld blijven produceren”, aldus Bert. De studie gaat specifi ek over planten, met een brede aanpak: van DNA-onderzoek en celbiologie tot ecologie, teelt en voedselproductie. Bert: “Als je in planten geïnteresseerd bent en meer dan een hbo-opleiding wilt, kies dan voor Planten-wetenschappen aan Wageningen University.” In Wageningen gaan studeren en gezelligheid goed samen: “Naast feesten organiseert onze studievereniging ook studiegerichte activitei-ten. De studievereniging moet ook nuttig zijn voor de leden.”

“Ik krijg hier de vrijheid om zelf te bepalen welke richting ik in wil slaan”

Bert WesterhuisUsquert/Wageningen

19 jaar2e jaars BSc

Plantenwetenschappen

Wageningen University

BNDR 25

BIj

La

Ge

Na het afronden van de opleiding hbo Werk-tuigbouwkunde wilde Koen Vermue (23) meer uitdaging. Hij had geen moeite met studeren en besloot het tweejarige masterprogramma Biosystems Engineering te volgen. Voor de reguliere student is dit een vervolg op de Bachelor Agrotechnologie. Naast de techniek heeft Koen interesse in landbouw: “Thuis heb-ben wij een akkerbouwbedrijf. Ik vind het erg leuk om op het akkerbouwbedrijf te werken, maar de techniek eromheen spreekt me meer aan.” Na een bezoek aan de open dag van Wageningen University werd de opleiding voor hem steeds interessanter. “Dit is de enige plek waar techniek gecombineerd wordt met landbouw.” De innovatie van de techniek in de landbouw maakt de studie boeiend. “Bij innovatie in de landbouw willen we ervoor zor-gen dat je productiever en kosteneffi ciënter te werk kunt gaan. Dit houdt in dat er werk uit handen genomen wordt, door de bouw van

machines en robots. Uiteindelijk willen wij het de boeren gemakkelijker maken.” De kundige instelling van Wageningen Universiteit heeft een positieve wending op de ontwikkeling van studenten. “Ik heb les van echte professoren die de ontwikkelingen van de sector beïn-vloeden en nauwlettend in de gaten houden. Naast een aantal verplichte vakken koos ik vakken waar mijn interesses lagen. Ik krijg hier de vrijheid om zelf te bepalen welke richting ik in wil slaan.” Koen zit in zijn laatste jaar en hoopt volgend jaar wat hij geleerd heeft in praktijk te brengen. “Het studentenleven heeft veel voordelen, maar na zes jaar is het een keer genoeg.”

“Opgedane kennis toepassen en verbinden met de praktijk”

“In Wageningen gaan studeren en gezelligheid goed samen”

msc animal sciencesAl komt Laura (24) niet van een agrarisch bedrijf, ze koos wel voor de studie Animal Scien-ces aan Wageningen University. Deze studente uit het Brabantse Sambeek spreekt met pas-sie over het boerenleven: “Ik ben opgegroeid tussen de boeren en ben van jongs af aan al bezig met het grote vee.” Een keuze tussen Diergeneeskunde of Dierwetenschappen was voor Laura snel gemaakt. “Hoe kan een dier gezond onderhouden worden en wat is de rol van huisvesting en voeding daarbij? Dat is wat mij aanspreekt en dat vond ik in de studie Ani-mal Sciences.” Het dier en zijn omgeving staan centraal in deze boeiende studie. Tijdens de stu-die heeft Laura onder andere een groot onder-zoek gedaan naar ontwikkelstrategieën van bedrijven met leghennen. “Dit soort projecten waren absoluut de hoogtepunten van de studie: opgedane kennis toepassen en verbinden met de praktijk.” De keuze voor de opleiding Animal Sciences biedt Laura meer dan alleen kennis. “Door de studievereniging van de opleiding, De Veetelers, ontwikkel ik ook andere vaardig-heden. Dit in combinatie met de excursies en het contact met de praktijk zorgen ervoor dat

ik meer sta voor mijn sector.” Animal Sciences blijkt de juiste keuze te zijn geweest. Momen-teel zit Laura voor 4 maanden in Frankrijk voor een afrondende stage bij Schippers France, de

handelsonderneming in veehouderijproducten. “Ik onderzoek de mogelijke oorzaken van pens-verzuring, wat de boeren in Frankrijk hierover weten en wat zij tegen pensverzuring doen.”

msc Biosystems engineering

Laura CornelissenSambeek/Wageningen

24 jaarLaatste jaar MSc Animal

SciencesWageningen University

Koen VermuePoortvliet/Wageningen23 jaarLaatste jaar MSc Biosystems EngineeringWageningen University

26 BNDR

ou

D

Akkerbouw en slachtkippenTheo: “In 1981 heb ik het bedrijf van mijn vader overgenomen. Naast de akkerbouwtak hadden we toen exportvaarzen en meststie-ren. Vooral de meststierentak ging dusdanig slecht dat we destijds besloten te stoppen met de vaarzen en stieren. Mijn vrouw en ik wilden wel een zijtak naast de akkerbouw blijven houden. We hebben toen gekozen voor slachtkippen.”Marijn: “We hebben nu 72 hectare akkerbouw en 22.500 slachtkippen. Beide in een aparte VOF. In eerste instantie wil ik alleen de akker-bouwtak overnemen en blijft mijn vader ver-antwoordelijk voor de kippen.”Theo: “Met de slachtkippen zitten we vast aan zoveel regels dat het minder aantrekkelijk is geworden om uit te breiden of ermee door

te gaan. Daarnaast zijn het slechte tijden in de slachtkippensector: het voer is gigantisch duur en de kippen leveren per kilo niks op. Tot 2020 loopt de uitbolregeling, we denken erover na om daar gebruik van te maken en te stoppen met het houden van slachtkippen. In eerste instantie omdat we er geen reëel inkomen uit kunnen halen, maar ook omdat in de toekomst de combinatie van een baan, de akkerbouwtak en pluimveetak voor Marijn niet te doen is.”

Flexibele baanMarijn: “Na mijn master ‘Management, Eco-nomics and Consumer Studies’ aan de Wage-ningen Universiteit, ben ik in mei 2010 begon-nen met een baan als assistent accountant bij ABAB. Inmiddels ben ik binnen datzelfde bedrijf doorgegroeid als bedrijfsadviseur

akkerbouw. Deze 32-urige functie wil ik naast het akkerbouwbedrijf blijven doen. Mijn baan is heel fl exibel. Ik kan schuiven met de uren. In de winter werk ik vijf dagen per week, zo maak ik overuren die ik in drukke tijden op het agrarische bedrijf weer compenseer. Een ideale combinatie, want mijn klanten zitten er ook niet op te wachten dat ik langskom als het druk is op hun akkerbouwbedrijf.” De maatschapTheo: “Op 1 januari 2010 is Marijn bij Thea en mij in de VOF gekomen.”Marijn: “Ondanks dat ik 32 uur werk, ben ik wel in VOF met mijn ouders gegaan. Met de bedrijfsovername zitten we vast aan een aan-tal spelregels. Ik moet minstens drie jaar in de VOF hebben gezeten, wil ik gebruik kunnen maken van de geruisloze doorschuifregeling.”

BedrijfsgegevensVOF UitdewilligenSint Kruis3 vennoten72 hectare akkerbouwTeelt: consumptieaardappelen, zaaiuien, suikerbieten, bruine bonen, wintertarwe, wor-telen, graszaad en maïs.22.500 slachtkippen

suikerbieten, bruine bonen, wintertarwe, wor-

Na zijn studie trad Marijn Uitdewilligen (29) uit het Zeeuwse Sint Kruis bij

zijn ouders Theo (64) en Thea (58) in maatschap en startte hij met een baan

voor 32 uur in de week als assistent accountant bij ABAB. Met een aangepast

bouwplan en goede afspraken met zijn ouders, wil Marijn in de toekomst de

combinatie van het akkerbouwbedrijf en een baan aanhouden.

Tekst en beeld: Ellen van den Manacker

“Dat marijn hetbedrijf overneemt geeft een bepaalde voldoening”

BNDR 27

NIe

uw

Marijn UitdewilligenBedrijfsadviseur akkerbouw bij ABABAkkerbouwer in Sint Kruis / 29 jaarLid van AJK West Zeeuws Vlaanderen

de bedrijfscontinuïteit vind ik fi jn. Ik heb een bepaalde emotionele binding met het bedrijf. Het is van generatie op generatie gegaan. Nu wordt het weer overgenomen door mijn zoon, dat geeft toch een bepaalde voldoening.”

GenietenTheo: “Het boerenwerk is echt genieten voor mij. Als ik nu naar Marijn kijk, dan zie ik hem ook puur genieten op de boerderij.”Marijn: “Boer wilde ik altijd worden. Ik vind het heerlijk om buiten te zijn en de ontwikke-ling van de teelt te volgen. Het verschil tussen een kantoorbaan en de boerderij is gigantisch. Als ik van kantoor kom, dan ben ik blij dat ik weer buiten kan zijn, dat is een stuk ontspan-ning voor mij.”

ToekomstMarijn: “In de toekomst moet ik specifi eker gaan kijken naar de teelt. Wil ik een risico nemen dat gewassen, vanwege mijn baan, langer op het land staan of wil ik bijvoorbeeld overstappen naar vroegere teelten zoals vroege aardappelen, wat wellicht minder stress oplevert. Het mag niet zo zijn dat mijn bedrijf mijn baan in de weg staat of andersom. Daarin moet ik keuzes maken. De kers op onze taart blijven de aardappelen en uien, dit wil ik op een bepaalde manier wel behouden.”

Theo: “De meeste jonge boeren zitten veel langer in maatschap, maar Marijn heeft erg lang gestudeerd. Ik ben inmiddels 64 jaar en wil niet tot mijn 70e de verantwoordelijkheden van het bedrijf op mij nemen.”Marijn: “Vanaf 1 januari 2014 zal het bedrijf op mijn naam staan en zal ik ook op de boerderij gaan wonen. Dan is het voor mij makkelijker om het bedrijf in de gaten te houden.”Theo: “De verantwoordelijkheid voor de pro-ducten in de schuur ligt dan niet meer bij mij. Ik zal dan mijn rondje doen en kijken wat er moet gebeuren, maar ik stuur het bedrijf niet meer aan. De kippen blijven mijn verantwoor-delijkheid. Ik wil nog wel wat om handen heb-ben en ik heb dat altijd graag gedaan. Het is lichamelijk niet heel intensief en ik heb wel de kennis om het rond te krijgen.”Marijn: “Mijn vader doet nu het meeste werk op het bedrijf. Zo doet hij bijvoorbeeld al het spuitwerk. Die dingen moeten gebeuren en als je een baan hebt, kun je dat niet altijd op tijd doen. In de toekomst moet ik daar een oplossing voor vinden, wellicht door samen te

werken met collega’s of door het inschakelen van een loonwerker bijvoorbeeld.”

OptimaliserenMarijn: “Om ons heen zien we veel bedrijven omschakelen naar een intensieve teelt. Ik wil zo lang mogelijk blijven werken naast het bedrijf. Als blijkt dat dit niet haalbaar is, dan ga ik afbouwen. Maar dat is in de eerste vijf jaar niet de bedoeling. Door de keus voor een baan, ligt het agrarische bedrijf stil qua ontwikkelingen. Wij gaan ons bijvoorbeeld niet specialiseren in een bepaald gewas. Ik vind het optimaliseren van de bedrijfsvoering belangrijker: kijken naar de kosten en de opbrengsten en hoe daaraan gesleuteld kan worden.”

Belangrijke zussenMarijn: “Ik heb twee zussen, maar die hebben niet de ambitie om het bedrijf voort te zetten. Ze zijn wel belangrijk voor mij. Ze moeten begrip hebben voor de situatie omtrent de bedrijfsovername. Het is geen geschenk uit de hemel, er zijn ook hoge lasten aan verbonden.”

SamenwerkenTheo: “Het fi jne van samenwerken met Marijn is het verantwoordelijkheidsgevoel: ik kan op hem vertrouwen. Ik weet zeker dat het goed komt als ik Marijn op pad stuur. Ook

“Ik wil zo lang mogelijk blijven werken naast het bedrijf”

“De bedrijfsovername is geen geschenk uit de hemel”

28 BNDR

Kersverse voorzitter John Hilhorst over zijn bedrijf, baan en NajK“Ik vind het een eer om het voorzittersstokje

van Wilco de Jong over te nemen”, zo begint John

Hilhorst (27) uit het Gelderse Laag Keppel zijn

verhaal. De kersverse voorzitter is al sinds dat

hij kon lopen verknocht aan de agrarische

sector. Samen met zijn ouders runt hij een

melkveebedrijf met 100 koeien en 60 hec-

tare land, waar gras en maïs op groeien.

Tekst en beeld: Ellen van den Manacker

“We moesten plaats-maken voor industrie”Oorspronkelijk komt de familie Hilhorst uit Hoogland. “In 1992 moesten we in Hoogland plaatsmaken voor industrie. De viermans-maatschap die we daar voerden met mijn oom, vader, opa en oma is toen ontbonden”, vertelt John. De familie Hilhorst ging op zoek naar een goed verkaveld bedrijf op kleigrond en kwam zo in Laag Keppel uit. “Het gezin waarvan we dit bedrijf hebben overgenomen, had geen opvolger. De helft van ons melkvee uit Hoogland en een gedeelte van het quotum hebben we meegenomen naar Laag Keppel, de rest hebben we van de oude eigenaar over-genomen of hier opgebouwd”, vertelt John.

“Vooral de fokkerij vind ik mooi”Inmiddels zit John, na een studie agrarisch ondernemerschap, sinds 2010 in maatschap. “Ik weet al heel lang dat ik het bedrijf wil over-nemen. Als klein jochie vond ik vooral de trek-kers mooi en ik had mijn eigen geiten”, vertelt John. Toen John 10 jaar was ontstond ook de passie voor het melkvee: “Vooral de fokkerij vind ik mooi. Vanaf mijn twaalfde mocht ik op het bedrijf fokken. Vroeger vond ik dat heel spannend. Als het kalfje net kon staan, stond ik er al omheen om te kijken wat het geworden was”, vertelt John. “Pas na een jaar melken kun je echt zien of de gefokte koe wat is of niet. Het gaat steeds beter, maar het blijft een lerend proces.”

“De basis voor een nog betere generatie”Door zijn passie voor de fokkerij, is John ook een fanatieke veebeoordelaar. Sinds zijn der-tiende levensjaar kijkt hij met zijn keurdersoog naar onder andere het frame, de robuustheid, de uiers en het beenwerk van een koe. “Als je weet hoe een goede koe in elkaar steekt, dan heb je de basis voor een nog betere genera-tie”, aldus John.

“Ik leer en zie veel”Naast het melkveebedrijf werkt John twee dagen in de week bij accountants- en advies-bureau Accon AVM. “Ik ben junior assistent accountancy. Mijn dagelijkse taken bestaan bij Accon AVM uit het samenstellen van jaar-rekeningen, aangiftes van inkomstenbelasting, omzetbelasting en advies omtrent mestbeleid”, vertelt John. “Ik vind het een voordeel om naast het melkveebedrijf te werken. Ik leer en zie veel.”

“Dank aan goed personeel”John koos voor een baan naast het ouderlijk bedrijf om onder andere zijn blik te verbreden, maar ook om de samenwerking in de maat-schap beter te laten verlopen: “Anders zou ik hier zeven dagen per week werken en wonen. Ik vind het prettig om dichtbij de boerderij te zijn, dus wil hier graag blijven wonen”, vertelt John. “Het plan is dat ik binnen 10 jaar het bedrijf ga overnemen. In de toekomst hoop ik in ieder geval een dag buiten de deur te werken. Dat is niet per defi nitie nodig voor het in leven houden van ons bedrijf. Bij ons is het

een optie dankzij goed personeel.” Het eigen baas zijn motiveert John: “Niemand komt mij vertellen hoe ik het moet doen. Iedere keer dat ik tot laat doorwerk, of als ik er ’s nachts uit moet voor de geboorte van een kalf, weet ik dat ik het voor mijn eigen inkomen doe. Dat geeft veel energie.”

“Als ik thuis ben, dan melk ik”Door zijn baan en het voorzitterschap bij NAJK moet John goede afspraken maken met zijn ouders. “Als ik thuis ben, dan melk ik. Dat is ongeveer tien keer in de week. Daarnaast ben ik verantwoordelijk voor de fokkerij. Mijn moeder doet de fi nanciële administratie en mijn vader doet veel van de dagelijkse voorko-mende werkzaamheden”, vertelt John. “Voor 20 uur in de week hebben we een medewerker.

verhaal. De kersverse voorzitter is al sinds dat

BNDR 29

Kersverse voorzitter John Hilhorst over zijn bedrijf, baan en NajK

Hij doet alle voorkomende werkzaamheden, behalve melken.”

“Weten wat onze leden willen”Op 27 september werd John tijdens de alge-mene ledenvergadering officieel en unaniem gekozen tot voorzitter van het dagelijks bestuur bij NAJK. Hiermee neemt John de voorzitters-hamer over van Wilco de Jong. Als voorzitter is John verantwoordelijk voor de algemene zaken van NAJK, maar is hij ook het boegbeeld van de vereniging. John start in zijn nieuwe positie

met een duidelijke ambitie: “Weten wat onze leden willen en zorgen dat onze leden weten wat NAJK voor hen doet. Die wisselwerking is essentieel en ik wil daarin de komende tijd belangrijke stappen zetten.”

“Lof voor eenieder die NAJK heeft gemaakt”Sinds mei liep John al een aantal dagen met Wilco mee om de fijne kneepjes van het voor-zittersvak te leren. “Ik wist dat NAJK een organisatie was met veel aanzien, maar nog weten veel bedrijven en organisaties mij te

verbazen met reacties. Heel veel lof voor een-ieder die NAJK heeft gemaakt tot wat het nu is”, ambieert John. “Ik wilde graag voorzitter worden omdat het een ontzettend mooie kans is. Ik vind het een uitdaging om met een heel team te zorgen dat alle NAJK-leden gelijke kansen hebben op inspraak in de NAJK-standpunten.”

“Daar doen we het voor”Voor het aankomende jaar is de hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid een speerpunt voor John. “Maar ook de spe-cifieke zaken voor jonge boeren die op ons pad komen, zullen een speerpunt zijn”, vertelt John. Aankomend jaar wil John ook benutten om de organisatie zo goed mogelijk te leren kennen: “Ik vind het belangrijk om te weten wie onze leden zijn, daar doe ik het voor.”

“Ik wist dat NAJK een organisatie was met veel aanzien, maar nog weten veel bedrijven en organisaties mij te verbazen met reacties”

BedrijfsgegevensMaatschap Hilhorst3 maatschapsleden1 medewerker100 koeien60 hectare landTeelt: gras en maïs

30 BNDR

OPEN DAGENBachelor

zaterdag 13 april 2013

Master vrijdag 15 maart 2013

MEER WETEN OVER ONZE OPLEIDINGEN? Bezoek een open dag

www.wageningenuniversity.nl/opendag

www.frieslandcampina.com

FrieslandCampina voorziet mensen wereldwijd van

al het goede van melk. Baby- en kinder voeding,

zuiveldranken, kaas, melk, yoghurts, toetjes,

boter, room, melkpoeder, zuivelingrediënten en

vruchtendranken zijn producten die een belangrijke

rol spelen in de voeding en het welzijn van mensen.

Wij zijn samen met onze leden-melkveehouders

expert in melk en breiden onze kennis over

toepassingen ervan voortdurend uit; van de kwaliteit

van het grasland waarop de koeien grazen tot het

op de markt brengen van smakelijke en gezonde

producten. Dat doen we op een duurzame manier.

...voor een miljard mensen wereldwijd

Wij zorgen voor gezonde voeding, elke dag...

• adv FrCamp A5 liggend.indd 1 24-08-12 12:29

BNDR 31

Tekst: Wolter Neutel

Teken de petitieOp allerlei manieren roepen CEJA en NAJK mensen op om op de website www.future-foodfarmers.eu de petitie te ondertekenen. Deze petitie vraagt aandacht voor het feit dat in de Europese Unie slechts 6% van de landbouwers jonger is dan 35 jaar. Om ook in de toekomst voedselzekerheid te garanderen moet er iets gedaan worden voor de positie van jonge landbouwers. Het moet makkelijker worden voor jonge mensen om een carrière als landbouwer te starten. Het nieuwe GLB vormt een uitgelezen mogelijkheid om maatre-gelen te treffen om dat mogelijk te maken.

Tal van prominenten steunen ookOp de website www.futurefoodfarmers.eu spre-ken tal van prominenten en jonge boeren in een

fi lmpje hun steun uit aan de petitie. Volgend jaar, als de daadwerkelijke besluiten vallen over het nieuwe GLB, zal de petitie worden aangebo-den aan landbouwcommissaris Dacian Ciolos, voorzitter van de Landbouwraad Simon Cove-ney en voorzitter van de landbouwcommissie Paolo De Castro in het Europees Parlement. Via Facebook en Twitter en op tal van andere manieren wordt geprobeerd om zoveel mogelijk steun te verzamelen voor deze petitie.

Verstevig de positie van de jonge boeren en tuindersCEJA en NAJK geloven dat het van groot belang is om de positie van jonge boeren en tuinders te verstevigen. Juist de jongere gene-raties zijn in staat om de vernieuwingen door te voeren waar de maatschappij om vraagt. Er zijn genoeg ambitieuze jongeren die hieraan willen werken, maar ze moeten wel de kans krijgen

Ceja lanceert campagne ‘Future Food Farmers’

Teken ook de petitie! Lees meer informatie en teken de petitie op www.futurefoodfarmers.eu. Volg de campagne ook via Twitter (@futurefoodfarms) en Facebook (www.facebook.com/futurefoodfarmers).

Nu de jarenlange ontwikkeling van het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB) in Brussel zijn ontknoping nadert, heeft CEJA een grote campagne opgezet om de belangen van jonge boeren nogmaals op de kaart te zetten.

om een economisch rendabel bedrijf over te nemen of te starten. Daarom maken CEJA en NAJK zich op landelijk en Europees niveau hard voor verschillende vormen van steun spe-ciaal voor jonge boeren. Er moet een verplich-ting komen voor lidstaten om in de eerste pijler (inkomenssteun voor boeren) een extra top-up aan jonge boeren te betalen. Bovendien moet er in de tweede pijler (plattelandsbeleid) een betere investeringsregeling komen voor jonge landbouwers, zodat het makkelijker wordt om innovaties door te voeren op het bedrijf.

32 BNDR

Flexibiliteit in de agrarische sectorDubbelinterview Ruud Huirne en Kees MaasTijden veranderen: beurzen schommelen, subsidies verdwijnen, de technolo-

gie raast door en de samenleving stelt steeds hogere eisen. Waar we vroeger

met gemak 3 jaar vooruit konden kijken, moet de agrarische ondernemer

tegenwoordig van dag tot dag meebewegen met de markt. Oftewel: flexibel

ondernemen. DCA Markt bewees onlangs dat door flexibel ondernemen een

akkerbouwer een rendementsverbetering van 10% tot 15% kan behalen en

ook de Rabobank ontwikkelde de ‘flexibiliteitsscan’, een scan om te testen

hoe flexibel jij als ondernemer bent. Waarom? Kees Maas, Directeur DCA

Markt, en Ruud Huirne, directeur Food&Agri Rabobank, vertellen het graag.

FlexibiliteitKees: “Een flexibele ondernemer kan meebe-wegen met ontwikkelingen binnen zijn bedrijf, binnen de markt en binnen zijn omgeving. In het geval van een akkerbouwer zie ik dat van-uit historie vaak heel lang op dezelfde manier, met hetzelfde bouwplan ondernomen wordt. Elk jaar wordt hetzelfde rondje opgepakt.”Ruud: “Veel agrarische bedrijven zijn heel druk met de gangbare werkzaamheden. Bij ons rees toen de vraag: zien deze bedrijven ook dat de omgeving behoorlijk verandert? Ondernemers moeten voorbereid zijn om nu en in de toekomst in te spelen op verande-rende omstandigheden.”Kees: “Uit onderzoek van DCA Markt blijkt dat 80% van de ondernemers nooit switcht van afnemer. Deze groep ondernemers is niet flexi-bel en kan veel meer uit hun afzet halen. Veel ondernemers sturen op kosten en niet op inkom-

DCA AardappelbingoUit onderzoek van DCA Markt kwam afgelopen zomer naar voren dat veel aardappelte-lers voor de veilige weg kiezen: zij verkopen hun aardappelen het liefst met een vaste prijscontract of via een poolcontract. Maar wat gebeurt er als een aardappelondernemer risico’s gaat nemen? DCA Markt testte dat door middel van op toeval gebaseerde ver-koopbeslissingen te nemen op de termijnmarkt. Met behulp van een aardappelbingo zijn de handelsdagen bepaald. De methode is uitgeprobeerd over de jaren 2007 tot en met 2010 en hieruit kwam een financieel rendement van 14,17 euro, het hoogste bedrag van alle andere afzetmethoden. Voor het oogstjaar 2012 heeft DCA Markt ook een bingo lopen. Houd deze aardappelbingo in de gaten via www.boerenbusiness.nl.

Kees: “Als ondernemer kun je zelf een risi-coprofiel opmaken. Stel op basis van vijf risicofactoren: ondernemer, productie, finan-ciering, prijs en politiek een risicoprofiel en een risicostrategie samen. Zorg dat hierin een balans ligt tussen de ondernemer als persoon en het risico van een bedrijf. Kijk vanuit het risicoprofiel waar jouw kansen als ondernemer liggen en in welke wegen je het meeste rende-ment kan behalen.” Ruud: “Als je de inkomsten elk jaar ziet terug-lopen en de kosten blijven stijgen, dan is het essentieel om eens te kijken of je op dezelfde voet verder wilt. Maar doe dat niet op het laatste moment, als het al fout dreigt te gaan, maar denk daar nu al over na. Wij als Rabo-bank zien graag dat ondernemers proactief met hun omgevingsfactoren en hun toekomst aan de slag gaan. Daarom hebben we de flexi-biliteitsscan ontwikkeld.”

DoelgroepRuud: “Uit onze flexibiliteitsscan komt naar voren dat veel ondernemers de toekomst zien als onvoorspelbaar, maar zelf als ondernemer niet flexibel zijn.”Kees: “Ik denk dat de meeste flexibiliteit te vinden is in de leeftijdscategorie van 35 tot 50 jaar. Deze flexibiliteit is afhankelijk van een opvolger en de doelstelling die de ondernemer heeft met zijn bedrijf.”Ruud: “Het is belangrijk om een doelstelling te hebben met het bedrijf en een bedrijfsplan te hebben voor de toekomst. Daardoor kunnen ondernemers nu inspelen op de lange termijn.”

sten. Als een ondernemer de kosten laag houdt, dan heeft hij meer winst. Maar als de onderne-mer meer op zijn inkomsten gaat focussen, dan gaat hij meebuigen en inspelen op de markt.”

OmgevingsfactorenRuud: “Er zijn elementen op een bedrijf die een ondernemer zelf kan bepalen, zoals de keuze van het bouwplan. Maar veel factoren heeft een ondernemer niet in de hand. Denk aan de economische omgeving, zoals de prijs-vorming van producten, de sociale omgeving, zoals acceptatie van teeltmethoden, de poli-tieke omgeving, zoals veranderingen in land-bouwbeleid en de technologische omgeving met bijvoorbeeld nieuwe GPS-toepassingen. Die omgevingsfactoren veranderen steeds heviger en sneller in de toekomst. Een onder-nemer moet er klaar voor zijn om daar op ieder moment op in te spelen.”

BNDR 33

Flexibiliteit in de agrarische sectorDubbelinterview Ruud Huirne en Kees Maas

BeschermingKees: “Marktprijsontwikkelingen zijn erg actueel op dit moment. De invloed vanuit de wereldmarkt wordt steeds groter op het rende-ment van de bedrijfsvoering. Door het wegha-len van de vangnetten binnen Europa, wordt die invloed zodanig groot, dat de flexibiliteit steeds meer moet toenemen.”Ruud: “Daar waar de bescherming wordt weggenomen, daar moeten we op inspelen. Neem bijvoorbeeld de rozen, die steeds meer in het buitenland geteeld worden. Of het melk-quotum dat er in 2015 afgaat. Waarschijnlijk gaat door deze veranderingen de prijs die jij als ondernemer krijgt tijdelijk omlaag, maar hoe ga jij hier op inspelen? Als ondernemer moet je daar een analyse voor klaar hebben liggen en weten hoe je hier op in wilt gaan spelen voordat je een omvangrijke investering gaat doen.”

De Europese marktKees: “In niet-protectionistische markten wordt de ondernemer gedwongen om flexibel te ondernemen. Als de ondernemer risicoloos

Illustr

atie:

Henk

van R

uitenb

eek

Rabobank flexibiliteitsscanDe Rabobank signaleert een agrarische markt die steeds sneller verandert. Agrarische ondernemers komen hierdoor voor grotere uitdagingen te staan om hun bedrijf succes-vol te maken en te houden. Snel en adequaat reageren op de spelende veranderingen in de agrarische markt wordt voor agrarische ondernemers steeds belangrijker en daarom sloot de Rabobank de flexibiliteitsscan, ontwikkeld door de Erasmus Universiteit, in haar armen. Aan de hand van een vragenlijst wordt bepaald hoe flexibel jouw bedrijf kan inspelen op veranderingen. De flexibiliteitsscan is er al voor de tuinbouw- en akkerbouw-sector en komt begin 2013 ook online voor de melkveesector. Kijk op www.rabobank.nl voor meer informatie.

kan ondernemen, dan neemt de flexibiliteit in het ondernemen af. Iets wat de Europese Unie de afgelopen decennia heeft gecreëerd. Mijn voorkeur gaat uit naar een markt die zichzelf regelt. Niet helemaal, dan wordt het een kaal-slag. Van mij mag de markt eruit zien zoals het nu gaat met iets minder subsidies, iets meer ondernemen en iets meer flexibiliteit.”Ruud: “Het sterke van de Nederlandse land-bouw is de kwaliteit van onze ondernemers

en producten. Ik ben daarom niet bang dat de sector er door de veranderende omgeving onderdoor gaat. Nederland is erg concur-rerend. De Rabobank streeft uiteindelijk naar een vitale, goed georganiseerde sector waarin bewuste keuzes worden gemaakt. Hierin hoeft niet elke ondernemer continu te veranderen, want als alles goed gaat, moet je niet willen veranderen. Maar als de omgeving anders uit-pakt, moet je mee.”

34 BNDR

ajK

jongveeopfok voor vrouwenJAV Noord Groningen schenkt aandacht aan jongveeopfok voor vrouwen

Tekst: Marjon Schultinga

Speciaal voor vrouwenDe cursus jongveeopfok in Groningen werd speciaal ontwikkeld voor vrouwen: “Voor vrou-wen is de jongveeopfok heel belangrijk. Veel vrouwen nemen de zorg van jongvee op het bedrijf voor hun rekening. Met de juiste kennis kunnen vrouwen de basis leggen”, legt Jac-queline uit. Uit wetenschappelijk onderzoek bleek dat de gezondheid van jongvee gemid-deld beter is bij vrouwen dan bij mannen. “Wellicht omdat vrouwen vaak toch wat gedul-diger en zorgvuldiger zijn.” Ook vindt Jacque-line de sfeer met alleen vrouwen in een cursus anders. “Deelnemers zijn heel openhartig en het is ook gewoon heel gezellig!”

InteractiefDe onderwerpen die aan bod kwamen tijdens

de cursus jongveeopfok waren heel divers: van biestverstrekking tot hygiëne. Vragen als ‘hoe belangrijk is het om het kalf zo snel mogelijk biest te verstrekken?’ en ‘hoe zorg je voor een goede overgang na het spenen?’ werden inter-actief behandeld tijdens de cursus. “Naast de dierenarts en de opfokspecialiste wisselden de cursisten ook kennis met elkaar uit”, vertelt Jac-queline. “Het kennisniveau van de deelnemers is divers, sommige deelnemers doen al jaren de jongveeopfok op hun bedrijf, anderen nog niet of nog maar kort. Dit maakt dat sommige vrouwen echt iets nieuws leren en anderen een bevesti-ging kregen”, aldus Jacqueline. “De deelnemers vonden het fi jn om alle kennis en informatie te delen en op een rij te zetten.” De cursus gaf aan dat jongveeopfok belangrijk is en de nodige zorg verdient. “Vanwege tijdgebrek kan jongveeopfok soms een sluitpost zijn, terwijl het eigenlijk de basis legt voor de toekomst.”

JAV Noord GroningenDe cursus werd zes keer gegeven in verschil-lende plaatsen in Groningen en is door meer dan 65 vrouwen bezocht. “Alle deelnemers waren heel enthousiast. Binnen de JAV heb-ben we hierdoor zelfs nieuwe leden mogen verwelkomen”, vertelt Jacqueline. “We zijn nu bezig met het oprichten van een studie-groep melkveehouderij, om nog verder aan de slag te gaan met diverse onderwerpen in de melkveehouderij.” JAV Noord Groningen organiseert gedurende het jaar diverse avon-den over tal van onderwerpen. Vaak hebben de avonden een raakvlak met het agrarische bedrijf en alles wat daarbij komt kijken. “Interessante avonden met inhoud, waarbij gezelligheid centraal staat”, aldus Jacqueline. “Mocht je interesse hebben: op de GrAJK-site vind je ons jaarprogramma en onze contact-gegevens.”

Jonge Agrarische Vrouwen (JAV) Noord Groningen heeft samen met

dierenartsenpraktijk ‘Van Stad tot Wad’, LTO Vrouw & Bedrijf, Hendrix UTD

en Agrifi rm een cursus jongveeopfok speciaal voor vrouwen georganiseerd.

“De avonden zijn goed bezocht”, vertelt een enthousiaste organisator

Jacqueline van Overbeek van JAV Noord Groningen. Waarom een cursus

jongveeopfok speciaal voor vrouwen? Jacqueline vertelt het graag.

aandacht aan jongveeopfok voor vrouwen

Informatie activiteitDatum: September 2012Onderwerp: Jongveeopfok voor vrouwenDoor: JAV Noord GroningenAanwezig: 65 melkveehoudsters

BNDR 35

missie oegandaSuzanne Ruesink voor Agriterra op missie naar Oeganda

Tekst: Ellen van den Manacker / Beeld: Suzanne Ruesink

“Agriterra geeft niet direct geld aan mensen in ontwikkelingslanden, maar zorgt ervoor dat mensen zichzelf en hun omgeving ontwikkelen door middel van trainingen, adviezen en hulp waar nodig”, vertelt Suzanne. “Op die manier worden mensen in een ontwikkelingsland gemo-tiveerd om samen met hun eigen bevolking de agrarische sector op te bouwen in hun land.” Via NAJK werd Suzanne gewezen op de missies van Agriterra en ze gaf zich op voor de training. Vijf maanden later werd ze benaderd voor een missie naar Oeganda. Tien dagen begeleidden

Suzanne en Wim een Oegandese coöperatie bij het optimaliseren van hun werkprocessen. Lees op deze pagina het dagboek dat Suzanne bijhield tijdens haar missie. In de internationale missies van Agriterra wor-den duidelijke adviesvragen neergelegd vanuit de boerenorganisatie in het ontwikkelingsland. Dat kunnen landbouwtechnische vragen zijn, maar ook belangenbehartiging, besturen van een vereniging of bijvoorbeeld het ontwikkelen van jongerenactiviteiten. NAJK blijft op zoek naar leden die hier verstand van hebben en die bereid zijn om een keer naar een ontwikkelings-land af te reizen. Vind jij jezelf geschikt voor zo’n

NAJK werkt samen met Agriterra aan een betere toekomst voor jonge boeren in ontwikkelingslanden. Hoe? Door de kennis van NAJK-leden in te zetten. Kennisoverdracht van boer tot boer dus. Afgelopen mei organiseerde NAJK daarom een training voor geïnteresseerde leden als voorbereiding op een mogelijke internationale missie. In twee dagen tijd werden NAJK-leden op een boei-ende en inspirerende manier getraind in het omgaan met verschillende culturen en het organiseren van uitdagende activiteiten voor een internationale groep. Na het volgen van deze training werd de Gelderse melkvee- en varkenshouder Suzanne Ruesink samen met haar veevoerleverancier Wim Brunsveld benaderd door Agriterra voor een adviesmissie in Oeganda.

missie of wil je meer informatie? Kijk dan op www.najk.nl onder het kopje ‘internationaal’ of mail naar internationaal@najk.nl.

DagboekMissie OegandaMissie: De coöperatie die wij hebben begeleid, bestaat uit 1500 leden. Dit zijn boeren die voornamelijk koffi ebo-nen, bananen, sperziebonen, maïs en melk produceren. Zij hebben een coöperatie opgezet om zo een betere prijs voor hun producten te kunnen krijgen. Langzaamaan breidt de coöperatie uit. Zo bouwden ze een aantal jaar geleden een opslag en hebben ze vorig jaar een maalmo-len voor maïs gekocht. Onlangs trok de coöperatie aan de bel bij Agriterra: ze wilden graag een melktank aanschaf-fen. Onze missie bestond uit het in kaart brengen van de betalingsstromen van de coöperatie en het defi niëren van de organisatie rondom de melktank. Dag 1: De eerste dag zijn we direct naar de coöperatie vertrokken. Onderweg reden we door dorpjes waar veel kin-deren naar buiten kwamen gerend om ons te zien en naar ons te zwaaien. Erg leuk om te zien. Toen we aankwamen bij de coöperatie zaten er vijf mannen op ons te wachten: het bestuur van de coöperatie en een buitendienstmedewerker. We kregen een rondleiding en samen hebben we het pro-gramma voor de komende dagen besproken.

Dag 2: De tweede dag hebben we verschillende boeren bezocht. Arme boeren, maar ook de voor Oegandese begrippen rijke boeren. Allemaal zijn ze hier even gastvrij en willen ze ons van alles laten zien, maar boven alles willen ze veel van ons weten. Tijdens onze missie hebben we de door ons bezochte boeren veel

praktische informatie kunnen geven. De boeren in Oeganda hebben bijvoorbeeld weinig kennis over het goed oogsten van veevoer en het opslaan hiervan. Ook het bemesten van de grond zou veel beter kunnen.Dag 4: Vandaag hebben we de melkunie bezocht waar de melk van het dorpje Nyakyera heengaat. De melk wordt opgehaald door een pick-up. De melk is twee uur onderweg naar de melkunie en is bij aankomst 29 graden. In de melku-nie staan zes melktanks waar de melk wordt gekoeld naar 4 graden. Wanneer dit is gebeurt wordt de melk naar een ver-werker vervoerd die er gepasteuriseerde melk van maakt. Dag 6: De coöperatie wil graag een melktank, zodat ze hun melk eerder kunnen koelen en langer houdbaar kun-nen houden. Samen met het bestuur hebben we een inves-teringsplan en exploitatiebegroting opgesteld voor de nieuwe melktank. Dag 7: Vandaag zijn we naar de boerderij van de voorzit-ter van de coöperatie geweest. Een hele intelligente man, die naast zijn eigen melkveebedrijf, met een koppel van 80 koeien en kalfjes, een eigen biogasinstallatie heeft gemaakt. Zijn vrouw kookt op dat gas en ook heeft hij een gaslamp. In de middag hebben we een database opgezet voor de coöperatie. Hier kunnen zij vanaf heden alle infor-matie van hun leden invoeren.Conclusie: Het was een ontzettend leerzame ervaring. Zowel voor hen als voor mij. Het is nu aan de coöperatie om verder samen te werken zodat ze uiteindelijk hun dromen kun-nen realiseren.

praktische informatie kunnen geven. De boeren in Oeganda

Dag 2: verschillende boeren bezocht. Arme boeren, maar ook de voor Oegandese begrippen rijke boeren. Allemaal zijn ze hier even gastvrij en willen ze ons van alles laten zien, maar boven alles willen ze veel van ons weten. Tijdens onze missie hebben we de door ons bezochte boeren veel

36 BNDR

BAJK-avond over financiën groot succesHet thema ‘financiering en alternatieve financiering’ trok in november meer dan 90 jonge, al dan niet aanstaande, agra-rische ondernemers naar de provinciale BAJK-avond in Oirschot. Tijdens de avond sprak Edwin Adams van geldvoor-elkaar.nl over crowdfunding en Niels Kan-ters van Rabobank Nederland belichtte het ‘lange-termijn-lenen’ en de afwegin-gen die Rabobank maakt om wel of niet in zee te gaan met de ondernemer. Aan het eind van de avond werden er kritische vragen gesteld door de toehoorders. Zo werd Kanters aan de tand gevoeld over de visie van de Rabobank op de toekomst van landbouw in Nederland en moest Adams uitleggen of, en zo ja waarom, crowdfunding ook voor agrarische onder-nemers interessant is.

‘Effe tuinen’ met Tuinbouw-jongeren Westland bij SV.CoIn oktober ging TJW een middagje ‘effe tuinen’ bij SV.Co in De Lier. SV.Co teelt potchrysan-ten, primula’s, kerststerren en Kalanchoë. Door deze brede teelt heeft SV.Co jaarrond pro-ducten en is het bedrijf minder afhankelijk van een bepaald product. Bedrijfsopvolgers Jelle en Sander gaven een rondleiding over het bedrijf en presenteerden de visie en de kern-waarden van SV.Co. Daarnaast maakt SV.Co gebruik van een duidelijke marketingvisie. Zo staat SV.Co voor SV.Companies, SV.Cookies, SV.Connection en SV.Consumer. Veertig jonge tuinders genoten van de indrukwekkende rondleiding en het ‘effe tuinen’ werd afgeslo-ten met SV.Cola in de SV.Collosale bar.

alles over ‘alternatieve financieringsvormen’ bij DajKSamen met het Rabobank Food&Agri-team uit Drenthe werd er een interessante avond over ‘alternatieve financieringsvormen’ georganiseerd voor de leden van DAJK. Bij Rabobank Assen gaven Jan Heusinkveld, accountmanager agrarische bedrijven bij Rabo-bank, en zijn collega Jacquelien Hingstman aan dat ondanks het feit dat er verschillende financieringsvormen mogelijk zijn, de financiering door de bank de meest voorkomende financiering blijft. Tijdens deze avond gaven de sprekers aan dat het belangrijk is om in acht te nemen dat er verschillende soorten bedrijven, bedrijfsvoeringen en ondernemers zijn. Een financieringsvorm moet daarbij passen. Bij het verstrekken van een financie-ring bekijkt de bank verschillende pijlers van het bedrijf: de ondernemer, de onderne-ming en omgeving, de rentabiliteit en het vermogen en zekerheden. Met de woorden: “Ontwikkel jezelf, zorg dat je bij blijft”, sloot Jan Huesink de avond af. Nieuwe

voorzitter OAJK: Wim van AnkumDe 24-jarige Wim van Ankum is verkozen tot nieuwe voorzitter van OAJK. Op het melkvee-bedrijf in Meele melkt Wim met zijn ouders een veelkleurige veestapel met voornamelijk MRIJ-koeien. Op het bedrijf is Wim verantwoordelijk voor het voeren en het graslandbeheer. “Als voorzitter zie ik het als een uitdaging om de band tussen de jonge agrarische ondernemers in Overijssel te versterken en samen betrok-ken te zijn bij belangrijke zaken van het leven en werken op het platteland”, vertelt Wim. Ook belangenbehartiging vindt Wim belangrijk in zijn voorzitterschap: “Richting de overheden blijft het van belang om een stem te hebben en te rea-geren op wat er in de maatschappij speelt.”

JAV Flevoland blijkt erg creatief24 oktober 2012 hebben de jong agrarische vrouwen uit Flevoland alle creativiteit uit de kast gehaald tijdens de startavond van het seizoen 2012-2013. De avond stond in het teken van cupcakes ver-sieren en ervaringen uitwisselen. Maar liefst 26 enthousiaste dames hebben deze creatieve avond bezocht. Tijdens het versieren van de cupcakes werd er aan de hand van vragen kennisgemaakt met elkaar en werden verschillende ervaringen uitgewisseld: hoe combineer je het agrarische leven met een leven daarnaast en waar loop jij tegenaan wanneer het om communiceren gaat? Maar ook de ‘koetjes en kalfjes’-gesprekken ontbraken niet op deze vrouwenavond.

BNDR 37

Be

stu

uRHet bestuur van…

ajK Dronten/LelywoldeHan Groeneveld (27) is al acht jaar actief in het bestuur van AJK Dronten/Lely-wolde, waarvan hij sinds vier jaar voor-zitter is. Samen met zijn vader heeft hij een akkerbouwbedrijf in Biddinghuizen. Met zijn drukke leven als akkerbouwer en pluimveehouder, vindt Han eigenlijk dat hij te weinig prioriteit legt bij het bestuurswerk. Hij is op zoek naar iemand die het stokje van hem wil overnemen.

Waarom zit je in het bestuur van AJK Dronten/Lelywolde?“Als 16-jarige jongen ging ik vaak met vrienden mee naar de AJK-avonden. Dat is inmiddels 11 jaar geleden. Toen ze acht jaar geleden te maken kregen met een tekort aan bestuursle-den, werd ik naar voren geschoven.”

Wat is het leuke aan bestuurswerk?“Het is belangrijk dat jonge agrariërs hun blik-veld verbreden. Deels voel ik me daarom ook verantwoordelijk om deze avonden te blijven organiseren. Daarnaast is het met ons achtkop-

pige bestuur ook erg gezel-lig om de activiteiten en excursies te organiseren.”

Wat is je persoonlijke hoogtepunt?“Ik vind het moeilijk om voor mezelf iets aan te wijzen waar ik echt trots op ben. Ik vind het belangrijk om de club bij elkaar te houden. Zelf vind ik het altijd erg leuk om de jaarlijkse excursie te organiseren. Tijdens deze excur-sie gaat onze AJK in samenwerking met een mechanisatiebedrijf op bezoek bij een van hun fabrikanten.”

Wat doet AJK Dronten/Lelywolde voor haar leden?“We organiseren per seizoen vier informa-tieavonden en excursies. Zo hebben we recentelijk een excursie gehad bij Schouten, een leverancier van moderne verwerkings- en sorteermachines, in Kampen. Onze volgende avond staat gepland in december. Hier zal een spreker komen van het bedrijf HarvestaGG,

een bedrijf gericht op verduurzaming van landbouw en energie. Daarnaast organiseren we jaarlijks een excursie naar een mechanisa-tiefabrikant. We proberen hier altijd met een volle bus naartoe te gaan.”

Hoe betrekken jullie zo veel mogelijk agrariërs bij AJK Dronten/Lelywolde?“We sturen alle leden een uitnodiging, maar de opkomst valt soms tegen. We proberen nu zo veel mogelijk onze leden te bellen om ze enthousiast te maken voor onze avonden. We merken dat onze leden wel komen als we ze persoonlijk benaderen. Daarnaast proberen we vooral de jongeren aan te spreken. Het is belangrijk dat er vers bloed binnen het AJK komt. Op deze manier houden we het actueel.”

LAJK bezoekt DuitslandIn oktober bezochten een aantal LAJK-leden het Duitse Magdeburg. Magdeburg is een bruisende stad in Oost-Duitsland, zo’n 150 kilometer ten westen van Berlijn. Magdeburg bruist van de ondernemers. Zowel lokale ondernemers als onderne-mers uit het buitenland zijn gevestigd op de vruchtbare grond van Magdeburg. Onder begeleiding van Ton Görtz, een Lim-burgse agrarische ondernemer met een visie in het buitenland, werden maar liefst 12 bedrijven binnen 3 dagen bezocht.

jonge agrarische Vrouwen beleven LadiesnightOp vrijdag 19 oktober werd door JAV Dalfsen/Nieuwleusen een Ladiesnight gehouden met als thema: waar sta jij in gezin en bedrijf. Gastspreker Anne-Marie van Oldeniel vertelde de dames hoe zijzelf werken, besturen en vrijwilligerswerk combineerde en uit ervaring kon ze vertellen hoe ze, door keuzes te maken, tot een evenwicht kwam in haar levenspatroon. Er waren in totaal 24 dames aanwezig die van tevoren een keuze hadden gemaakt uit de workshops: communica-tie, zeepketting maken en keukentafelgesprek. De avond werd afgesloten met een hapje en een drankje. Nadat de avond was afgesloten kregen de dames allemaal een ‘goodiebag’ mee naar huis, uiteraard gevuld met dingen uit het agrarische vak.

Tijdelijk beschikbaar:VMS Smart Connected

De VMS Smart Connected is een gelimiteerde oplage van een VMS station met daarbij verschillende producten om uw station en bedrijf op afstand te kunnen bedienen.

Zo heeft u, waar u ook bent, altijd controle over uw bedrijf.Informeer naar de voorwaarden.

DeLaval BV - Steenwijk - 0521 537 500 - info.nl@delaval.com - www.delaval.nl

Observatiesysteem

iPadincl. unieke DeLaval app

Remote Farm Connection pakket RFC

DelPro koppelingmet CRV

Uniek VMS station

Limited edition!

VMS SmartConnected_215x285_fc.indd 1 30-8-2012 9:45:32

BNDR 39

stR

Ipsu

Do

Ko

eVul de puzzel zo in dat in elke rij, in elke kolom en in elk blok van negen vakjes nooit dezelfde koeien staan. De oplossing is de naam van de koe in het gekleurde vakje. Stuur of mail je oplossing vóór 20 januari naar binder@najk.nl of naar:

Redactie BNDRPostbus 816, 3500 AV Utrecht

Vergeet niet je adres te vermelden, want wie weet win jij de heerlijke slagroomtaart die wordt verloot onder de juiste inzendingen! Koe Agaath was de oplossing van de vorige Sudokoe. Alle inzenders met het juiste antwoord van de Sudo-koe uit de BNDR september hebben twee vrij-kaarten gewonnen voor de EUROTIER.

John Koen Joris

Inge Eric Jan

Ramon Tom Bert

www.rabobank.nl/agrarisch

Rabobank. Een bank met ideeën.

Ontwikkel je eigen strategie met hetRabo Opvolgers Perspectief.

Het wordt helemaal jouwbedrijf. Dat is het idee.Als je het bedrijf van je ouders gaat overnemen, wordt het steeds meer jouw bedrijf. Met ruimte voor je

eigen ideeën en aanpak. Maar de tijd ontbreekt vaak om je blik op de horizon te richten. Het Rabo Opvolgers

Perspectief brengt je een stap vooruit. Je ontdekt waar je eigen kracht ligt en wat je financiële

mogelijkheden zijn. Ontwikkel net als Ruud van Leeuwen en zijn broer Tom een strategie die past bij jou en

je bedrijf. En bepaal jouw plek op de horizon.