Scoren met Blended Learning in het hoger onderwijs

Groeiend E-boek

Door studenten Voor studenten, docenten en beleidsmakers

Focus op online leren

Delft, november 2014

Voorwoord

Dit boek komt tot stand in het kader van de minor Digitale communicatie & sociale media. Via www.kiesopmaat.nl, waarmee studenten eenvoudig en kosteloos minoren of vakken kunnen volgen op andere hogescholen en universiteiten, participeren studenten van verschillende hogescholen samen met studenten van de Haagse Hogeschool in deze minor. Hoofddoel is om na deze minor terug te keren als expert Digitale communicatie & sociale media in het eigen werkveld, bijvoorbeeld Bouwkunde, Small business & retail management, Communicatie, Sportmanagement en European studies.

Door deelonderzoek naar het toepassen van Digitale communicatie & sociale media in het onderwijs, is dit boek over Blended Learning tot stand gekomen. Literatuuronderzoek, maar vooral het onderzoeken van praktijkvoorbeelden in binnen- en buitenland, leverde een schat aan informatie op. Het hoger onderwijs is mondiaal ingrijpend aan het veranderen, van papierloze Steve-Jobs-scholen tot volledig virtueel via de cloud werkende universiteiten. Genoeg reden om de opbrengst van ons onderzoek in een e-book te verwerken.

Dit boek over moderne vormen van digitaal leren is nadrukkelijk niet geschreven vanuit het perspectief van managers, bestuurders of beleidsmakers. Wij hebben als groep studenten vanuit onze eigen ervaring kritisch gekeken naar de ontwikkelingen in binnen- en buitenland. Dit boek is uniek in de zin dat gebruikers zelf weergeven wat zij bruikbaar, nuttig en interessant vinden in de ongekende mogelijkheden die digitaal studeren biedt.

Wij hebben als groep studenten tijdens de minor met veel plezier in de cloud via Google docs aan dit boek gewerkt onder begeleiding van de docenten Wim Hoogland en Roel Dik. Onze dank gaat dan ook naar hen uit. Daarnaast willen we de verschillende gastdocenten bedanken voor het met ons delen van hun praktijkervaringen. Al dan niet virtuele gastcolleges van professionals uit het werkveld, via onder andere Microsoft Skype en Google Hangouts, hebben ons op een moderne manier vooruit geholpen. Onderling en met vele anderen in binnen- en buitenland hielden we contact via Twitter, onze Facebook groep, LinkedIn, WhatsApp, Google+ en uiteraard ook face tot face.

Delft, november 2014

Vragen via www.wimhoogland.nl Wiki bij de minor: Wiki MinorDicom

1. Inleiding

2. Blended learning2.1 Een definitie van Blended Learning2.2 Het ontstaan van Blended Learning2.3 Modellen2.4 Voorbeelden

3. Voordelen Blended Learning3.1 Voordelen vanuit studenten3.2 Voordelen vanuit docenten3.3 Voordelen vanuit beleidsmakers

4. Valkuilen en oplossingen

5. Blended learning in de praktijk van het hoger onderwijs

6. De toekomst

7. Conclusies en aanbevelingen

Literatuurlijst en websites

Bijlage I Video’s over Blended LearningBijlage II Handige links voor Blended Learning-

1. Inleiding

Als woorden als mooc, edX en stigmergie geen herkenning oproepen, dan is de tijd rijp om dit boek door te nemen. Het vergaren van informatie is nauwelijks meer gebonden aan plaats en tijd. De informatie zelf verandert ook steeds sneller. Innovaties volgen elkaar in rap tempo op. De doorlooptijd van producten wordt steeds korter. Denk aan smart TV’s, camera’s, 3D-printers en tablets. Onderwijs moet snel mee veranderen. Blended learning is in die snelle verandering het trending topic. De term staat voor het optimaal mixen van traditioneel leren en leren waarbij de moderne technologie wordt benut.

We leven in een snel veranderend tijdperk van tablets, smartphones, de cloud, ultra notebooks, i-glasses, i-watches, e-learning, worsharing en social collaboration. Traditionele bedrijven worden van de kaart geveegd door internetbedrijven die louter in de cloud bestaan en slechts een fractie van de kosten maken. Een basisregel in ondernemen is dat omzet min kosten de winst bepaalt. Gebouwen, bestuurders, managers en stafdiensten drukken de winst en houden de prijs van de diensten of producten die worden aangeboden hoog. Zo maken bijvoorbeeld traditionele en gelaagde verzekeringsmaatschappijen geen kans tegen vanuit de cloud opererende concurrenten. Veel traditionele winkels staan op omvallen. Webwinkels schieten als paddenstoelen uit de grond en realiseren stijgende omzetten. Ouderwets georganiseerde bedrijven en instellingen missen ook voldoende innovatiekracht om te overleven. Jonge ondernemende professionals willen ook niet werken bij dat soort organisaties.

Ook scholen veranderen in een rap tempo. Opgenomen lessen zijn te volgen via YouTube channels of I-Tunes University. Er wordt, zoals bij dit boek, op afstand samengewerkt via Google Drive en Microsoft Skydrive. Studenten ‘ verkopen’ hun verworven competenties via zelfgebouwde website aan werkgevers. In dat digitale portfolio onderbouwen ze hun vakinhoudelijke en persoonlijke competenties aan de hand van concrete en succesvolle voorbeelden in de vorm van tekst, beelden en filmpjes. Boeken verdwijnen en kennis wordt vergaard via een smartphone, tablet of laptop. De beste universiteit van de wereld in 2013 is de MIT in Boston. Die universiteit maakt volop gebruik van de mogelijkheden van digitale communicatie en social media. Zij delen bovendien al hun kennis met de rest van de wereld. Bekijk ook een initiatief als coursera.org.

Hogescholen en universiteiten die niet op de snelrijdende trein springen verliezen hun concurrentiekracht. Zowel vanuit bedrijfseconomisch als onderwijskundig perspectief. Denk aan

de ondergang van het wereldwijd succesvol opererende bedrijf Kodak. Op de trein springen garandeert niet automatisch succes. Denk aan Nokia of andere moderne bedrijven die moeite hebben de snelle innovaties bij te houden. Zelfs de Dalai Lama onderkent de noodzaak van verandering: "True leadership recognizes the inevitability of change and combines the economic system with moral values." De praktijk onderbouwt dat voor een bestaande minor driemaal meer werd ingetekend nadat de minor blended was gemaakt.

Blended Learning past bij de visie van Einstein, en van vele anderen, dat informatie op zichzelf nauwe het organiseren van leerprocessen waar de student volop ervaringen opdoet en zichzelf in een betekenisgevende context vaardigheden aanleert. Waarin de student ook leert hoe belangrijk levenslang leren is en wat de noodzaak is van het ontwikkelen van creativiteit, scherpzinnigheid en out of the box denken. [Sanne: De eerste zin begrijp ik niet. Ik denk dat na “nauwe” een stuk per ongeluk is weggehaald. Ik weet alleen niet wat daar het beste geschreven kan worden. Verder kan een zin niet beginnen met “Waarin”. Ik stel voor: Hierin leert de student ook hoe belangrijk levenslang...]

In hoofdstuk 2 wordt beschreven wat Blended Learning precies inhoudt, welke modellen er worden gehanteerd, hoe het is ontstaan en wat er in de praktijk al gebeurt. Vervolgens worden in hoofdstuk 3 de punten genoemd waarom Blended Learning zo belangrijk is geworden. De voordelen voor studenten, docenten en beleidsmakers worden besproken. In hoofdstuk 4 worden de uitdagingen, valkuilen en oplossingen beschreven die verbonden zijn met Blended Learning. Nieuwe ontwikkelingen brengen veel voordelen met zich mee, maar om deze te benutten zijn er randvoorwaarden waaraan aandacht moet worden besteed. Alleen dan worden de voordelen optimaal benut en de valkuilen omzeild. In hoofdstuk 5 wordt een koppeling gemaakt tussen Blended Learning in de theorie en in de praktijk. Nadat deze koppeling is gemaakt, wordt er in het volgende hoofdstuk vooruitgeblikt op de toekomst van Blended Learning. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de ontwikkelingen in de technologie en de toepassingen hiervan voor BlendedLearning. Ten slotte worden er in hoofdstuk 7 conclusies getrokken uit de hoofdstukken en er worden verschillende aanbevelingen gedaan.

2. Blended Learning

Wereldwijd worden in snel tempo vakken, minoren en hele opleidingen blended vormgegeven. Er worden ict-tools ingezet als weblectures, digitale toetsen, wiki’s, samenwerken in de cloud, social media, digitale portfolio’s en projectsites. De voordelen van het blenden van traditioneel en digitaal onderwijs zijn legio. Er kan onafhankelijk van plaats en tijd zelfstandig worden geleerd. Samenwerken is ook niet meer aan een bepaalde plek gebonden. Er wordt via bijvoorbeeld Google Hangout wereldwijd in projecten samengewerkt. Studenten zijn vertrouwd met social media en ze studeren liever op een moderne manier. Het benutten van veel vormen van social media is gratis, bijvoorbeeld het pitchen van jezelf, je dienst of je product via YouTube. Zoals in de inleiding al beschreven, betekent “niet op de rijdende trein springen”, “de boot missen”. We noemden al Kodak, maar denk ook aan OAD-reizen. De overgang van bricks naar clicks is onvermijdelijk wil je als onderwijsinstelling overleven. De komende paragrafen gaan dieper in op wat Blended Learning precies inhoudt, hoe het is ontstaan en wat er in de praktijk al mee wordt gedaan.

2.1 Een definitie van Blended Learning

Blended Learning kan omschreven worden als de integratie tussen klassikaal leren en online leren. Het is belangrijk om Blended Learning te onderscheiden van andere modellen over leren waarbij het internet wordt gebruikt. Zo is er “enhanced learning”, wat betekent dat er één beamer en één of meerdere computers aanwezig zijn in het klaslokaal om de belevenis van het leren te verbeteren. Naast enhanced learning [Sanne: Aan de andere kant] is er ook volledig online leren. Hier is leren in een klas niet aan de orde. De cursus wordt volledig online gevolgd. Blended Learning valt hier tussen. Het kan gezien worden als het kind van enhanced learning en online learning (zie figuur 1).

Figuur 1: Positie Blended Learning

[Sanne: Kunnen er geen streepjes of pijltjes in het model? Vind ik er wel wat professioneler uit zien. Verder vind ik dat “blended” er in het model niet uit ziet als “het kind” van de twee. Eerder als een gelijke..]

Wat houdt Blended Learning precies in? Blended Learning kan het paradepaartje worden voor de groepsontwikkeling en de individuele ontwikkeling van de student of cursist bij het leren. De goede toepassingen van het groepsleren in groepsverband, wat meestal klassikaal wordt gedaan, en de goede toepassingen van het individueel leren via de computer kunnen elkaar versterken.[Sanne: Wat? ParadepaarDje? Ik snap niet helemaal hoe Blended Learning de trots kan zijn voor groepsontwikkeling en individuele ontwikkeling. Volgens mij past het niet echt bij de context, maar ik kan de zin ook verkeerd opvatten. Volgens mij gaat het hier meer om een soort hulpmiddel voor de groepsontwikkeling en individuele ontwikkeling bij het leren.]

Ineens wordt de term Blended Learning helder. [Sanne: Nee, eigenlijk helemaal niet. Ik begrijp er eigenlijk niet echt veel meer van nu..] Het oefenen van vaardigheden, zoals praten, presenteren, uitwisselen van informatie, oftewel alle dingen die je alleen met elkaar kunt doen, wordt ‘geblend’ met de verwerving van kennis in een interactieve online omgeving.

Informatie die online overal ter wereld kan worden vergaard, bijvoorbeeld bij topuniversiteiten in Amerika of Zuid Korea. [Sanne: Wat? Deze zin komt uit het niets? Wie wat waar welke informatie? Ik stel voor: Deze zin eruit en op een andere manier achter de volgende plakken.] In projecten kan wereldwijd online worden samengewerkt. [Sanne: Benodigde informatie kan online overal ter wereld worden vergaard, bijvoorbeeld bij topuniversiteiten in Amerika of Zuid Korea.]

[Abdelrahim A.]De manier waarop een mens kennis verwerft is heel persoonlijk. Een student wilt datgene leren wat nodig is en geen extra leerstof. Hierbij is goede ondersteuning gewenst en op tijd afstuderen. Dat kan hij of zij het werkveld in en datgene wat hij of zij heeft geleerd in praktijk brengen. [Sanne: De laatste twee zinnen mogen er wat mij betreft uit. Ik zie geen toegevoegde waarde. Verder sluit de volgende alinea (zoals ik hem heb verbeterd) aan op deze en hoeft er geen witregel tussen vind ik. Verder heb ik ook mijn twijfels bij de eerste twee zinnen, maar ik kan nu even niet veel beters bedenken (“en geen extra leerstof voorgeschoteld krijgen”?]

Bij Blended learning is het belangrijk dat de student zijn motivatie niet verliest [Sanne: Is dit niet altijd zo? Dus niet alleen bij blended learning? Ik stel voor: deze zin eruit en de volgende

beginnen met “Blended Learning is ingesteld..”]. Om dit te voorkomen is Blended Learning ingesteld op de behoeften van de studenten zodat zij snel met de leerstof aan de gang kunnen gaan. De studenten kunnen inloggen op een digitaal leerplein (afhankelijk van waar de desbetreffende onderwijsinstelling mee werkt), waar zij aan de slag kunnen gaan met hun persoonlijke onderwijsprogramma.

Bij Blended Learning wordt er gebruik gemaakt van verschillende werkvormen. De samenstelling van deze werkvormen is gericht op de doelgroep. Uitgangspunt is dat de theorie wordt uitgelegd door gebruik te maken van praktijkvoorbeelden. Zo blijven de studenten gemotiveerd, doordat zij zich niet hoeven af te vragen waarom zij iets moeten leren. Uit de opdrachten zal blijken waarom dat zinvol is. [Sanne: Deze laatste zin komt op mij over alsof de lezer van het boek uit opdrachten zal merken waarom het zinvol is dat studenten gemotiveerd blijven.. Ik denk dat deze zin eruit kan.]

[ Thirza Bos]Het concept van Blended Learning is ingeworteld in het idee dat leren geen eenmalige activiteit is, maar dat het een continu proces is. Blended Learning biedt ten opzichte van het ‘oude’ leren in het klaslokaal. [Sanne: wat biedt Blended Learning? Voordelen?]

Effectiviteit van een gemengde leerstrategieRecente onderzoeken van de University of Tennessee en Stanford bewijzen dat een Blended Learningstrategie de leerresultaten van de studenten daadwerkelijk verbetert. De oorzaak hiervan is een betere match tussen de manier van leren van een student en het aangeboden leerprogramma.

Uitbreiding van het bereikDoor middel van [Sanne: Met behulp van…] Blended Learning kunnen scholen hun publiek uitbreiden. De leerprogramma’s van nu zijn beperkt in hun bereik. Als men bijvoorbeeld in een fysiek klaslokaal les krijgt is de toegang tot het leerprogramma beperkt tot alleen de mensen die op die plaats en op dat tijdstip aanwezig kunnen zijn. Bij Blended Learning is sprake van een virtueel klaslokaal, waarbij men het leerprogramma kan uitbreiden. Men kan wanneer hij/zij zelf wil het lesprogramma volgen door bijvoorbeeld het afspelen van een filmpje die is ingestuurd door de docent, waarbij lesmateriaal en uitleg aan bod komt. Door deze opties is het bereik van Blended Learning uitgebreid tot de mensen die niet in het fysieke klaslokaal konden zijn op de afgesproken tijd. [Sanne: Is het lesprogramma of leerprogramma? Verder hou ik niet echt van het woord “men”, in dit geval gaat het toch meer om “de student”? maar ieder zijn

smaak..]

Optimaliseren van ontwikkelingskosten en -tijdHet combineren van verschillende aanbiedingsvormen heeft de potentie om de kosten en tijd van de ontwikkeling en inzet van het leerprogramma uit te balanceren en te optimaliseren. Een 100% online, media-rijke, ‘eigen tempo’, webbased training kan te duur zijn om te produceren, maar het combineren van virtueel samenwerkende leerforums en coaching sessies, met eenvoudige ‘eigen tempo’-materialen, zoals case-studies, documenten, tekstopdrachten, live opgenomen E-learning evenementen en PowerPoint-presentaties, zal net zo effectief zijn of zelfs effectiever.

Optimaliseren van bedrijfsresultatenEen aantal bedrijven hebben [Sanne: Een aantal heeft toch?] al hun uitzonderlijke resultaten van de eerste Blended Learning initiatieven gerapporteerd. Dit zijn de resultaten :

- Leerdoelen konden in minder dan 50% van de traditionele lestijd worden aangeleerd;- Tijd en reiskosten zijn verlaagd met maximaal 85%;- Versnelling van bedrijfskritische kennis naar kanalen; [Sanne: Wat? Welke kanalen?]- Klanten kunnen een diepgaande invloed op de de bovenste managementlaag van de organisatie uitoefenen. [Sanne: Bron?]

2.2 Het ontstaan van Blended Learning

Leren door samen te werken en inzichten en vaardigheden te delen is zo oud als de weg naar Rome. Scola was de naam van een plek waar mensen samenkomen[Kristy/groep1: samen kwamen] om er zich iets eigen maken. Het Latijnse schola komt van het Griekse woord scholè, dat rust betekent, vrije tijd, op zijn gemak zijn, vrij van verplichtingen. Het werd ook gebruikt voor wat men kon doen in die vrije tijd: ontspannen, zich op een liefhebberij toeleggen, discussiëren, studeren. Specifiek werd het ook wel gebruikt voor de plaats waar men zich op die ‘vrije bezigheid’ toelegde.

Er was in die tijd al sprake van de uitwisseling van kennis door deskundigen en geïnteresseerden. Er waren locaties waar groepen samenkwamen en informatie deelden, maar de kennisuitwisseling bleef daar niet bij. De behoefte aan kennis en de vergaring van kennis kwam uit het collectief. In de tijd van Benedictus had de betekenis van het woord schola zich al losgemaakt van de bijklank van het onverplichte of de vrijheid. Het was een woord geworden

voor elke plek waar mensen samenkomen om zich toe te leggen op datgene wat hen met elkaar verbond: een verzamelplaats, een gebouw waar mensen zich op eenzelfde ambacht toeleggen, een plek waar leerlingen samenkomen rond een leraar.

Na deze periode is het onderwijs eigenlijk vastgeroest in een vast stramien waarin mensen worden verplicht zich te laten onderwijzen en informatie te vergaren vanuit een bron dan wel enkele bronnen in de vorm van boeken en geschriften. Was dit een vooruitgang? [Kristy/groep 1: Het is nog de vraag of dit een vooruitgang was.]

De meeste hedendaagse onderwijsinstellingen zijn logge en trage instellingen geworden, waarbij termen als verandering en innovatie op het gebied van het overdragen van kennis lastige woorden zijn. Ja, [Kristy/groep 1: ‘Ja’ is overbodig]op economisch vlak kunnen er verschillende veranderingen in gang worden gezet, maar niet vanuit het oogpunt tot het optimaliseren van de kennisoverdracht.

Op het gebied van trends en ontwikkelingen rond e-learning doet vaak een hardnekkig misverstand de ronde. Deze trends en ontwikkelingen zouden in de 21ste eeuw in een rap tempo voltrekken. Dit lijkt echter niet het geval te zijn. Trends voltrekken zich vaak in een lager tempo dan aanvankelijk is voorspeld. Dit terwijl de wereld wel in een rap tempo verandert door het internet en de verandering die dit medium veroorzaakt. Dit is al langer bekend. Zeker sinds de introductie van de portaalsites, dit zijn sites die dienst doet als "toegangspoort" tot een reeks andere websites, is de mogelijkheid tot op grote schaal informatie sterk toegenomen. Let wel het gaat hierbij om het jaar 1998. Hoewel het op dat moment nog ging om primitieve vormen is de basis op dat moment gelegd. Zeker met de introductie van podcasting (2004) en youtube (2005) is het verspreiden van internet voor iedereen beschikbaar en makkelijk. Dus waarom is blended learning nog geen gemeengoed? Heeft reen zitten slapen?

Moderne scholen dienen steeds meer een ontmoetingsplaats te worden waar studenten elkaar ontmoeten om zich te ontwikkelen in voor hen georganiseerde leerprocessen. Het traditionele onderwijzen dient steeds verder naar de achtergrond te verdwijnen. De tijd is voorbij dat leren, het vele uren luisteren naar een paar docenten, betekent. Deze vanuit de kerk afkomstige lange traditie maakt in deze digitale tijd versneld plaats voor leren via het zelf verzamelen van informatie en vooral het daarmee aan de slag gaan in levensechte projecten. Uiteindelijk keren we dus eigenlijk terug naar het oude Rome waarin we als collectief informatie vergaren en uitwisselen. Alleen dan met een digitaal sausje. Dat is pas vooruitgang en ontwikkeling.

Hoewel de basis een terugkeer naar het verleden is heeft het wel grote en vooral positieve

effecten. Maar voordat deze worden besproken zal eerst de definitie van blended learning aanbod komen.

Blended learning

Voor een maatschappij dat continue verandering ondergaat, dienen studenten te worden opgeleid door middel van de aanwezigheid van informatie-communicatietechnologie (ICT). Het is van essentieel belang dat er wordt samengewerkt. Het onderwijs dient de mogelijkheden van ICT voor de samenwerking te ondersteunen om deze te benutten. Face-to-face onderwijs in combinatie met ICT, betekent dat het een het ander versterkt. Het verenigen van deze twee aspecten is het ontstaan van Blended Learning.

Blended Learning is een vorm van onderwijs waarbij gebruik wordt gemaakt van een elektronische leeromgeving (ELO). Een ontmoeting wordt georganiseerd van een contactbijeenkomst, zelfstudie of voor het groepswerk. In Blended Learning wordt wat een student elektronisch doet, bevestigd in het face-to-face contact.

Kortom, een samenvoeging van de traditionele vorm van onderwijs met e-learning. Hierbij wordt een interactie tussen studenten en de docent en wat ze moeten leveren qua bijdrage om het uiteindelijke doel te behalen. Juist die interactie zou bij studenten tot het bereiken van hogere doelen kunnen leiden (Woolfolk, 2001). Blended Learning bevat de potentie om de leerervaring te vergroten en het face-to-face (F2F) door middel van online elektronische leeromgeving samen te brengen.)

2.3 Modellen

In de afgelopen paar jaren is technologie zo snel gegroeid dat het onderwijssysteem op bijna elk aspect beïnvloedt is. Met deze groei, is er een verscheidenheid van de schoolmodellen naar voren gekomen, variërend van het integreren van meer technologie in traditionele klaslokalen tot het creëren van volledig online onderwijs ervaringen. In sommige wijken en charterscholen over de hele wereld, zijn blended learning modellen aan het verspreiden. Tot nu toe zijn er 6 modellen van blended learning bekend, die al in sommige scholen worden toegepast.

[Bryan Tromp]Blended learning kan worden gegroepeerd in zes verschillende modellen die variëren per leraarrollen, fysieke ruimte, levering methoden en planning. Hieronder wordt elk model specifiek behandelt wat ze inhouden.

Face to face*face to face= in aanwezigheid zijn van een anderDeze programma’s behoudt de “face to face” leraren, om de meeste van hun curricula te leveren. De fysieke leraar implementeert online leren op een “case by case” om aan te vullen of saneren, vaak achter de klas of in een lab technologie.

RotationBinnen een bepaalde cursus draaien de studenten aan een vast schema tussen leren online in een “one to one”, eigen tempo omgeving en zit in een klas met een traditionele “face to face” leraar. Dit model valt tussen de traditionele “face to face” klas en de online leeromgeving, omdat het een spleet tussen die twee omvat. In sommige gevallen kan het ook tussen locatie en op afstand zijn. Het “face to face” leraar controleert meestal de online werk.

FlexDit model is voorzien van een online platform dat de meeste van de curricula levert. Leraren bieden ondersteuning op locatie op een flexibele en adaptieve manier als basis nodig, door persoonlijk bijlessen en kleine groepssessies te geven. Veel “drop out recovery” en “credit recovery” gemengd programma’s passen in dit model.

Online labIn dit kader, vertrouwen instellingen op een online platform om de hele cursus te leveren, maar in a “brick and mortar lab” (brick and mortar= Een type van onderneming die via een traditionele fysieke aanwezigheid zaken doet, bv een winkel.) omgeving. Meestal bieden deze programma’s online leraren. Paraprofessionals begeleiden, maar bieden weinig expertise inhoud. Studenten die vaak deelnemen aan een online lab-programma nemen ook traditionele cursussen en hebben een typisch blok schema.

Self blendElke keer dat studenten voor een of meerder cursussen kiezen om hun traditionele school catalogus aan te vullen, vallen ze in dit model. Het leren online is altijd op afstand, waarin het zich onderscheidt van de online lab model. Echter, de traditionele leren is in een “brick and mortar” school. Alle aanvullende online scholen die “a la carte” (a la carte= wanneer een restaurant afzonderlijke geprijsde artikelen aanbieden, kunt het menu omschrijven als a la carte. Bestellen op deze manier is ook een a la carte, zoals het kiezen van individuele stukken van sushi in plaats van een hele schotel of een maaltijd. [Neem aan dat deze opmerking overbodig is: doorgaans is a la carte wel een term die je als bekend mag veronderstellen]) cursussen aanbieden aan individuele leerlingen vergemakkelijken “self blending”.

Online driverEen online stuurprogramma is een online platform met docenten die alle curricula leveren. Studenten werken op afstand voor het grootste deel. “Face to face check ins” zijn soms optioneel en bij andere keren vereist. Sommige van deze programma’s bieden “brick and mortar” onderdelen ook, zoals buitenschoolse activiteiten.

[Mark Steenhuisen]FlippedPublic school laten Spaanse studenten die problemen hebben met het leren van Engels achter in de klas zitten zodat ze op hun tempo bij kunnen houden met de traditionele klas met behulp van leerboek dat Spaans-Engels vertaling biedt.

Voorbeeld: http://www.youtube.com/watch?v=2H4RkudFzlc&NR=1&feature=fvwp

RotationLesuren in CarpeDiem Collegiate High School zijn 55 minuten lang. Studenten besteden voor elke cursus een periode in een “online learning” ruimte voor een inleiding en een periode in een traditionele leslokaal voor het toepassing en versterking. Dit wordt 2 á 3 keer per dag gedaan.

Voorbeeld:“What does Blended Learning Look Like?”http://www.onlineprogramhowto.org/decisions/what-does-online-and-blended-learning-look-like/

FlexElk van de “AdvancePath Adademics dropout-recovery academies” bieden een computer lokalen waar studenten hun tijd besteden aan online leren(Elearning). Echter, Face to Face

gecertificeerd docenten nodig de student uit voor een offline lezing en schrijven sessie of ze organiseren een kleine groepsbijeenkomst in een vergaderruimte als een extra hulpuur.

School of One”http://www.youtube.com/watch?v=HSTrI6nj5xU

“AdvancePath Academics, Inc.”http://www.youtube.com/watch?v=QdUkjERiJXI

Online LabMiami Dade county is geconfronteerd met leraren te kort. Ze hebben hulp gevraagd aan Florida Virtual School’s Virtual learning labs voor hulp. Studenten ronden hun cursussen online onder toezicht van volwassenen, maar met geen face-to-face begeleiding.

Florida Virtual School’s Virtual Learning labs”http://www.youtube.com/watch?v=2piI7NYZmSk

“Schoolcraft High School” (Michigan Virtual)http://www.youtube.com/watch?v=pVNCeFzN6B8 Self-BlendEen studente, Alison Johnson, in Detroit (Michigan) had zelf een Michigan Virtual School AP Computer Wetenschap cursus afgerond in de avonduren, wanneer zij terug was van haar traditionele middelbare school, omdat deze cursus niet werd aangeboden door haar eigen school. Online DriverStudenten op Albuquerque public school Academy ontmoeten met een face-to-face docent op het begin van de cursus. Als ze met een gemiddelde cijfers van een 6 blijven, hebben ze dan de vrijheid om rest van de cursus op afstand zelf te doen en via een online learning computer management systeem af te ronden. Sommige studenten kiezen voor een cursus in een computer lokaal in plaats van te werken op een alternatieve locatie.

2.4 Voorbeelden

Door de technologische ontwikkelingen in de ICT-wetenschap is het hedendaags mogelijk om online je avondeten te bestellen, je boodschappen te doen en zelfs te studeren. Dit laatste heet Blended Learning, het met verschillende mensen op verschillende plekken dezelfde studie volgen aan onderwijsinstellingen.

[Davina Joziasse] Blended learning houdt in dat men in verschillende leeromgevingen werkt. Dit ten eerste in het klaslokaal, maar ook in de digitale leeromgeving. In de digitale leeromgeving zijn bijvoorbeeld filmfragmenten, instructies, PowerPoint presentaties en roosters te vinden. Ook voor leraren is de digitale leeromgeving een uitkomst: ook voor hen zijn instructies, seminars, en e-books te vinden, zodat ook docenten een curriculum in elkaar kunnen zetten op het moment dat het hen uitkomt. Een digitale leeromgeving die als voorbeeld kan worden genoemd, is het BlackBoard dat op verschillende onderwijsinstellingen in Nederland wordt gebruikt, waaronder De Haagse Hogeschool. Hier kan de student onder andere PowerPoint presentaties vinden van lessen, online lesmateriaal zoals oefentoetsen, en PDF bestanden van relevante artikelen.

Een van de voorbeelden van Blended Learning is de flipped classroom. In een flipped classroom staan de studenten steeds vaker voor de klas, en de docenten veel minder. De docent hoeft dan ook niet meer de expert te zijn, maar hij of zij kan experts over de hele wereld raadplegen. Het wordt steeds belangrijker dat de docent goede, kritische vragen kan stellen in plaats van alleen het geven van antwoorden. Er zijn sommige dingen die nu eenmaal beter online werken. Een voorbeeld hiervan is het altijd en overal beschikbaar stellen van informatie. Andere dingen werken weer beter in de klassikale context, zoals vragen stellen aan je docent en samenwerken met je medestudenten. Een ander onderdeel van de flipped classroom is dat de student zelf de dag indeelt. Door het nadenken of hoe je de dag inricht op school is het bijvoorbeeld mogelijk om meer vrije tijd in het schema van de studenten in te bouwen waarbij studenten zelf voor een deel hun tijd kunnen indelen. Dit dient altijd te gebeuren vanuit een bepaald onderwijskundig doel, zoals samenwerken, het bouwen van communities, en buiten school online werken aan opdrachten.

Blended learning is het systeem en de vorm bepaal jijEr zijn veel modellen theoretische gezien voor het Blended learning. Ondanks dat, is de basis van Blended learning de combinatie van het internet in het onderwijs en het leerproces. Voor

communicatie en organisatiedoeleinden wordt het internet al aardig gebruikt door docenten. Door het gebruik van Blended learning kunnen de docenten de ongebruikte capaciteit extra optimaliseren door gevorderde tools bijvoorbeeld online discussiefora en het uploaden van multimedia.Uiteindelijk is de docent de stuurmotor voor welke rol het internet zal uitvoeren. Om een voorbeeld daarvan te geven is het kiezen oftewel het uploaden van een lesstof om die te behandelen in het virtuele leslokaal. Een andere methode is de (flipped classroom). Deze methode is door middel van de theorie die de studenten thuis te bestuderen op basis van geüploade filmpjes. Vervolgens opdrachten te maken tijdens de les.Sommige basisscholen geven les door leerlingen tijdens de les op hun laptop of tablet te laten werken. Deze methode heet afstandsonderwijs en zo zijn er nog vele andere methoden. De combinatie van het virtuele en het fysieke leslokaal is wat alle varianten gemeenschappelijk maakt. Al deze methoden van Blended learning bieden de mogelijkheid om de student in een vroege fase voor te bereiden op de les.)

[..Zain Almansoury]

Hogeschool Windesheim Flevoland [Dominique Peterse]Een goed praktijkvoorbeeld van blended learning is Hogeschool Windesheim Flevoland. Vanaf september 2013 wordt daar in de voltijdopleiding Logopedie gebruikgemaakt van deze vernieuwende vorm van studeren en leren. De student volgt één dag per week colleges op de hogeschool en de overige dagen wordt, door zelfstudie, het onderwijs via een elektronische leeromgeving gevolgd.

Logopedie Blended Learning heeft dezelfde studielast als de normale voltijdopleiding, maar omdat er sprake is van veel zelfstudie, heeft de student meer ruimte om het studeren flexibeler in te richten. Op deze manier bepaalt de student zelf wanneer hij of zij iets doet, en is het onderwijs meer op het individu en op de individuele voorkeuren van de student gericht.

(Bron: http://www.windesheimflevoland.nl/studeren/opleidingen/logopedie-voltijdsvariant-blended-learning/)

[Eva van Deursen]

Niet alleen studenten hebben baat bij Blended Learning: jonge kinderen kunnen er ook niet vroeg genoeg mee beginnen. In augustus 2013 is in Breda de Steve Jobs School geopend. Het onderwijs op deze school richt zich op talenten van de individuele leerling. Ieder kind heeft zijn of haar eigen programma in zijn of haar eigen tempo. De leerlingen beschikken over een eigen

iPad (met de nieuwste technologie) om hun programma’s te voltooien. De iPad biedt veel interactie en ook kunnen zeer jonge kinderen intuïtief met het apparaat overweg.

De Steve Jobs School wil de kinderen voorbereiden op hun toekomst in de 21e eeuw. Dit doen zij door de moderne technologie te koppelen aan het onderwijs.

Om de leerlingen goed voor te bereiden past de school ook blended learning toe. De school heeft een fysieke en virtuele omgeving. De school heeft brede fysieke openingstijden en de virtuele omgeving is altijd geopend en overal bereikbaar. Zoals eerder beschreven, hebben alle leerlingen beschikking over een iPad. In de virtuele ruimte kunnen zij altijd gebruik maken van de grote hoeveelheid educatieve apps. De ouders beschikken over een dashboard om de ontwikkeling van hun kind bij te houden. Om de fysieke omgeving en de virtuele omgeving met elkaar te blijven verbinden hebben de ouders en leerkracht elke zes weken een voortgangsgesprek en plannen zij de komende periode. Door alle groepen met elkaar te verbinden, ontstaan er community’s. Dit versterkt ook het onderwijs.

De leerlingen worden voorbereid op hun toekomst in de 21e eeuw, door vaardigheden te leren zoals creativiteit, innovatief en kritisch denken, problemen oplossen, communicatie, samenwerking, aanpassingsvermogen, leiderschap, productiviteit, sociale- en motorische vaardigheden en als kernvak Engels. De leerlingen maken gebruik van de meest recente hard- en software. De school heeft een achtste vaardigheid eraan toegevoegd: empathie. (stevejobsschoolbreda.nl)

De rol van de leraar is veranderd ten opzichte van het reguliere (klassieke) onderwijs. De leraar heeft een rol van een coach en procesbegeleider. Hiermee wordt de leerling meer losgelaten in de zelfontwikkeling.

[Mathijs Werring]Een ander recent voorbeeld van blended learning is de Universiteit van Nederland: opgericht door whizzkid en vaste DWDD-gast Alexander Klöpping en zijn compagnon Marten Blankesteijn. Op 5 december 2012 maakte Klöpping het concept voor dit innovatieve project bekend. Geïnspireerd door de huidige ontwikkeling in de Verenigde Staten, waar het de gewoonte is dat colleges online verschijnen, worden colleges wekelijks opgenomen in poptempel Paradiso om vervolgens via nrc.nl en via universiteitvannederland.nl te worden uitgezonden. Het doel van deze colleges is om Nederland meer kennis te laten maken met de hoogleraren en diens kennis die Nederland rijk is.

Een vernieuwend en prikkelend project, college, maar dan leuk, volgens de oprichters. Klöpping zelf zegt hierover: ‘Ik had nooit gedacht dat ik geïnteresseerd zou raken in de hechting van plastic aan enzymen, maar ik heb anderhalf uur ademloos aan de lippen van een hoogleraar gehangen die me daarover vertelde." En dat is slechts één voorbeeld. "Ik zie nu overal in de wereld om me heen terugkeren waar zij het over hebben.’

Hij vervolgt: ‘We hebben zoveel top wetenschappers die de collegezaal plat kunnen spelen, iedereen moet daar van kunnen genieten.’

Inmiddels is het eerste college over het evenwichtsorgaan door prof. Dr. Herman Kingma gehouden en wordt uitgezonden vanaf 8 oktober. Met bijna 3700 likes op Facebook en 2500+ volgers op Twitter lijkt dit project een succes te worden. De website biedt de mogelijkheid om je in te schrijven voor de colleges en suggesties te doen voor gastdocenten.

Bron: http://www.nrc.nl/wetenschap/2012/12/05/alexander-klopping-start-online-universiteit-en-nrc-nl-zendt-de-colleges-uit/http://www.universiteitvannederland.nl/http://nos.nl/op3/artikel/448111-hoogleraren-gaan-online-college-geven-in-universiteit-van-nederland.html

[stefan zonneveld] Verschillende aspecten blended learning:

Er zijn verschillende aspecten die een rol spelen bij Blended learning. Deze aspecten omvatten motivatie, interactie en functionaliteit. Er kan worden nagedacht over hoe deze aspecten betrekking hebben op Blended Learning. Het gaat over de volgende vier aspecten:- Groepsinteracties- Motivatie en betrokkenheid- Het functioneel gebruik van de elektronische leeromgeving voor het leerproces. - De rol van klassikale bijeenkomsten

GroepsinteractiesVaak zien studenten elkaar of de docent minder bij de invoering van Blended Learning, in vergelijking tot klassikale bijeenkomsten. Hoe ontwikkelen de interacties tussen hen en wat draagt de communicatie via de ELO daaraan bij?

Motivatie en betrokkenheid De vaste regelmaat van bijeenkomsten speelt een rol bij de betrokkenheid en motivatie van studenten. Hoe worden de cursisten in de Blended Learning opleiding bij de les gehouden?

Het functioneel gebruik van de elektronische leeromgeving voor het leerprocesNiet alleen het compenseren van het gemis aan klassikale bijeenkomsten, maar ook om het optimaal benutten van de mogelijkheden van de computer en netwerken die geen tegenhanger hebben in het traditionele klassikale onderwijs.

Rol van klassikale bijeenkomsten Het geheel van de opleiding veranderd, dus ook de rol en inhoud van de klassikale bijeenkomsten moeten veranderen. Vooral de koppeling van (tussen) het virtuele gedeelte met de klassikale bijeenkomsten worden nu essentieel om de opleiding goed te laten functioneren. (wilfred rubens)

[Harun Yavuz]Het begrip Blended Learning is afkomstig van de twee andere lesvormen namelijk, e-learning en

c-learning. Om Blended Learning te kunnen definiëren is het hierom belangrijk om de

bovenstaande begrippen te omschrijven.

E-learning houdt in dat studenten leren in een omgeving waarin het leren van de student wordt

ondersteund door een elektronische leeromgeving. C-learning staat voor het leren op een

traditionele manier in het klaslokaal. Nu deze twee begrippen zijn gedefinieerd komen we terug

op het begrip Blended Learning [Kristy: deze zin lijkt me overbodig]. Blended Learning is een

combinatie van e-learning en c-learning. Blended learning combineert namelijk de technische

mogelijkheden van e-learning met de participatie en interactie van het traditioneel onderwijs.

Blended Learning is dus eigenlijk het in contact blijven met de medestudenten en docenten

terwijl aanwezigheid op school niet noodzakelijk is door het gebruik van sociale media.

3. Voordelen van Blended Learning

Dit vullen met als voorbeeld de inleidingen bij de hoofdstukken 2, 3 en 4 in het boek Rapport over rapporteren. Waarom, wat en hoe van de komende paragrafen.

Een belangrijke vraag die gesteld moet worden is: Wat biedt blended learning voor concrete voordelen aan haar betrokkenen? In dit hoofdstuk wordt een onderscheid gemaakt tussen studenten, docenten en beleidsmakers.

Een algemeen voordeel van blended learning is daling van de kosten voor zowel student, docent en organisatie. Dit kan beter worden gezien als een gunstige bijkomstigheid. De directe voordelen van blended learning zijn onder andere: minder cursusdagen, lagere cursusprijs, professionele begeleiding van docent/trainer tijdens de les en het digitale gedeelte (e-learning) kan op eigen tempo worden gevolgd en eventueel worden nagelezen. Om in kaart te brengen wat de voordelen per betrokkene zijn, volgt hieronder een korte tabel.

Docent |Student |Organisatie (Chandni Kailas)

Minder cursusdagen |Lagere cursusprijs |Minder ruimte nodig

Specifieke begeleiding op aanvraag

| Vrijblijvende persoonlijke begeleiding

|Breder aanbod voor alle soorten studenten

Voortgang overzichtelijk te volgen digitaal

| Specifieke lessen naar keus |Efficiëntere onderwijs

Aan de hand van tussentijdse toetsen een goed overzicht hebben van de nog uit te leggen onderdelen

|Professionele begeleidingvan trainer/docent tijdens lessen

|Specialisatie in het onderwijs

Tijdbesparing door studenten elkaars werk te laten beoordelen

|Grotendeels eigen aanpak/indeling

|Minder uitgave voor personeel (docenten)

Studenten meer aanspreken |Locatie naar keus |Minder ruimte nodig

door het gebruik van moderne middelen

Studenten creatief en kritisch leren denken, door online werken, studeren en samenwerken

| Alles is altijd binnen handbereik

|Snellere processen in het onderwijs

Na dit overzicht in verhaalvorm aanvullen per betrokkenen? LET ME KNOW….(Breeze à“variant” van skype, op afstand elkaar van feedback voorzien, werken aan groepsopdrachten etc.)Bron: www.cadac.com

3.1 Voordelen vanuit docenten[Dorien Donker]

Het gebruik van leerplatformen op scholen, biedt docenten opties tot Blended Learning. Door deze platformen op een effectieve manier te gebruiken, kunnen hier voordelen uit gehaald worden.

Een van de grootste voordelen is tijdbesparing. Door het digitale contact met studenten, zullen er minder dagen colleges, cursussen, en workshops gegeven te worden. Wanneer studenten specifieke begeleiding behoeven, is dit uiteraard mogelijk, door contact te zoeken met de docent. Daarnaast kan tijd bespaard worden door studenten elkaars werk te laten beoordelen. Dit heeft naast tijdbesparing voor de docent, het voordeel dat de studenten leren oprecht en kritisch te zijn naar elkaar toe.Met de tijd die voor docenten overblijft, kunnen zij zich bijvoorbeeld laten bijscholen, of de werkmethodes die ze hanteren verbeteren, om zo steeds beter en actueel onderwijs te bieden. Daarnaast is er meer tijd voor individuele begeleiding van studenten.

Naast tijdbesparing, is verbetering van onderwijs een voordeel van Blended Learning. Door het geven van dagelijkse of wekelijkse tussentijdse toetsen, kan een goed zicht verkregen worden op de onderdelen die studenten al onder de knie hebben, of juist meer aandacht behoeven. Bovendien is de voortgang overzichtelijk digitaal te volgen, waardoor deze altijd up-to-date is en niet kwijt kan raken, daarnaast wordt tevens papier bespaard.

Studenten zijn over het algemeen online erg actief. Door het het gebruik van moderne

middelen voelen studenten zich meer aangesproken, waardoor ze gestimuleerd worden om te leren en ontwikkelen. Omdat het online werken, studeren en samenwerken steeds meer toegepast zal worden door moderne werkgevers, is het belangrijk om studenten creatief en kritisch te leren denken.

[Zain Almansoury]Een goede cohesie van online en offline leren vormt een gemeenschap waarbij een goed gevoel ontstaat voor zowel de studenten als docenten. Studenten raken meer gemotiveerd, het geeft ze de touwtjes in handen en daarbij verbeterd het de discussievaardigheden. Tevens worden de studenten kritischer en het vervaardigt verschillende manieren om de stof bestuderen. Dit zal betere leerprestaties als gevolg hebben. Deze betere leerprestaties zijn het belangrijkst voor zowel de studenten als docenten en daarom geldt het als een van de grootste voordelen van Blended Learning.

Een van de belangrijkste succesfactoren binnen Blended Learning is dat de onderwijskundige doelen leiden tot het ontwerp van de blend. Hierdoor worden de vaardigheden, op basis van welke onderwijsfilosofie dan ook die studenten het beste kunnen, bijgebracht. Door middel van ICT wordt de leidraad voor de in het vak te ontwikkelen activiteiten en de wijze waarop die wordt behandeld ondersteund.Blended Learning is niet geschikt voor situaties waarin stap-voor-stap-instructie, zoals bij traditioneel onderwijs wordt gehanteerd, maar het sluit goed aan op de (sociale) aanleg van de onderwijskundige denkwijze. Een ander voordeel van Blended Learning is het communiceren, online en face-to-face. Het is alleen nuttig als er een samenhang is tussen deze twee activiteiten.

3.2 Voordelen vanuit studenten

[Sylvana de Bruin]

Studenten weten heel goed hoe ze om moeten gaan met de huidige ontwikkelingen op het gebied van digitale communicatie en sociale media. Hierbij sluit blended learning volledig aan. Het grootste voordeel van blended learning, voor de student, is het gemak van het studeren.

De student kan op ieder moment altijd en overal bezig zijn met studeren. Volledig zelfstandig of juist met studenten onderling. Als de student zelfstandig studeert heeft hij of zij alles binnen handbereik. In de trein of op de wc even een aantal artikelen lezen voor de studie is makkelijker dan ooit. [Jacobine Koot]Dit is ook een enorm voordeel voor topsporters. Stel dat een

topsporters ongeveer 5 uur per dag besteedt aan zijn of haar sport. Denk hierbij aan de training zelf maar ook aan het evalueren van deze training en de reistijd. Dit houdt in dat deze sporter minimaal 25 uur per week besteedt aan zijn of haar sport. Het trainingsrooster is vaak niet aan te passen, waardoor participatie van lessen kan worden misgelopen. Hierdoor is het moeilijk om topsport te combineren met een studie. Door middel van blended learning zouden zij gemakkelijker zelf hun studietijd kunnen indelen, wat studeren voor topsporters toegankelijker maakt.

Groepswerk is makkelijker dan ooit door de vele mogelijkheden van het delen van informatie en bestanden. Vergaderingen via Skype of Facebook is helemaal van deze tijd. De student kan zelf de tijd invullen waardoor de persoonlijke ontwikkeling maximaal benut kan worden.

Alles is altijd online met blended learning, dit geeft als voordeel dat alles altijd opgezocht kan worden. De informatie die nodig is kan in een handomdraai gevonden worden en dit scheelt tijd. Tevens kan je als student de informatie selecteren die voor jou van belang is.

[Eef Teijgeler]Bij veel situaties en opleidingen hebben studenten op een ander moment motivatie dan tijdens de les. Bij Blended Learning is er de mogelijkheid om zelf je tijd in te delen en op de momenten te gaan werken dat het jou uit komt.In het vakgebied als ontwerper is er vaak inspiratie nodig om aan de slag te gaan. Deze is er niet altijd. Daarom is het soms handig dat je je aandacht even op iets anders kan richten en op een ander tijdstip weer verder kunt gaan. Daar biedt Blended Learning de ruimte voor.

Kortom; blended learning zorgt ervoor dat studeren makkelijker wordt, dat alles altijd binnen handbereik is en dat de tijd ingedeeld kan worden naar de persoonlijke wensen van de student.

[Nina Verweij] Onderwijs op maatVirtueel onderwijs is beter in staat om een op maat gemaakt programma aan de leerling aan te bieden, om zo in zijn eigen tempo de stof tot zich te nemen. In tegenstelling tot traditioneel onderwijs waar ‘one size fits all’ de boventoon voert. Daarnaast zijn leerlingen gemiddeld langer geconcentreerd dan hun leeftijdsgenoten uit de traditionele klas omdat ze zelf hun tijd in kunnen delen.

[Thirza Bos]

The Open University UK gaat binnenkort starten met het actief werven van Nederlandse studenten voor online leren. Door de globalisering en economische omstandigheden wordt het voor ambitieuze Nederlanders steeds belangrijker om een internationaal erkend diploma te behalen. Dit geldt vooral voor personen die van vakgebied veranderen, met als oorzaak de economische crisis of personen die een volgende stap willen maken in hun carrière.

Voordelen van blended learning voor studenten zijn:- studeren op eigen tempo - thuis studeren- combinatie van voltijd werken met studeren- Behalen internationaal universitair erkend diploma is gemakkelijker

[?] Zoals eerder is beschreven, is Blended Learning een integratie van klassikaal leren en online leren. Zo zijn er oude onderzoeken die aangeven dat het internet een ontwrichtende technologie kan zijn bij het leren, waarbij een zorgvuldige afweging gemaakt moet worden van de educatieve doelen, structuren en processen. Echter wordt er bij nieuwere onderzoeken het tegengestelde verklaart. Zo is er bewijs dat Blended Learning effectiever en efficiënter is in vergelijking met het klassikaal leren. Daarnaast geven de onderzoeken aan dat de studenten beter te bereiken zijn, tevreden zijn over de aanpak en beter presteren op examens.

In bovengenoemde onderzoeken (de bron wordt onder aan de tekst beschreven) is een resultaten verbetering geconstateerd bij 19 van de 30 onderwerpen waar studenten aan moesten werken. Bij de andere 11 was er geen verschil. Naast deze verbetering is er ook geconstateerd dat de houding tegenover de leerstof verbeterd is en dat er een hoger percentage van studenten de cursussen afmaken.

Voor de studenten is er schijnbaar een aanzienlijk voordeel om aan de slag te gaan met Blended Learning. Het nieuwe leren zal breed aangepakt moeten worden door de vele scholen, hogescholen en universiteiten en de uitdaging aangaan om cursussen te creëren die hier op aansluiten. Uiteindelijk zien de studenten de voordelen van Blended Learning in en zullen de scholen die niet meegaan met het digitale tijdperk een moeilijke tijd tegemoet gaan.

Bron:Randy Garrison, D. (2004). Blended learning: Uncovering its transformative potential in higher education, The Internet and Higher Education Volume 7, Issue 2, 2nd Quarter 2004, Pages 95–105

3.3 Voordelen vanuit beleidsmakers

Een aantal voordelen aan de hand van een voorbeeld. De term seminar is algemeen bekend bij iedereen. Echter, met de opkomst van het digitale tijdperk veranderen oude gewoontes om met de tijd mee te gaan. Zo is dat nu ook bij de seminars die langzaamaan beginnen te veranderen. Ze veranderen namelijk in ‘’webinars’’. Het woord zegt het eigenlijk zelf al, het is de online variant van een seminar. Door middel van een camera, headset/microfoon kan men met beeld en geluid overleg plegen, in plaats van een beperkte hoeveelheid plaatsen in collegezalen is er nu de mogelijkheid om ongelimiteerd bijeenkomsten te regelen en is er meer persoonlijke aandacht.

● Geen reistijd, geen files● Kosten besparend: geen reiskosten, verblijfkosten, het huren van een zaal, drank en

maaltijden● Deelname kan overal en altijd, zolang er maar een computer met internetverbinding

beschikbaar is, wereldwijd.● Een webinar duurt vaak maar 1 uur, dus is er geen sprake van een hele dag missen op het

werk. ● Gemak, interactief en flexibel opgezet.● Leads, u komt al vroeg in de verkoopcyclus in contact met potentiële klanten.● Interesse, de deelnemers, prospects of klanten registreren zich en geven daarmee aan

dat ze in uw materie geïnteresseerd zijn● Vrijblijvend, u kunt op een veel vrijblijvender manier uw expertise aanbieden aan uw

doelgroep● Effectief, U kunt veel mensen tegelijk bedienen● Recycling, U kunt de content goed recyclen; waarom niet de inhoud van de webinars na

afloop verpakken in een whitepaper of een serie artikelen?● 'No shows' (een plaag van gratis seminars) kosten u geen geld.

Waarom docenten/trainers kiezen voor Blended mix?(Shkar Saed)De reden waarom docenten/trainers voor een blended mix kiezen, hebben hoofdzakelijk te maken met de volgende drie punten: 1 Optimaliseren van het leren2 Grote toegankelijkheid 3 Kostenbesparing

1. Optimaliseren van het leren[Shkar Saed]Een combinatie van face-to-face leren en online leren levert aanzienlijke voordelen op wat betreft leren:1 Verschuiving van docent-gestuurd onderwijs naar lerende-gestuurd onderwijs2 Mogelijkheden voor samenwerkend leren3 Gerichte begeleiding voor de lerende4 Grote mogelijkheden tot interactie met deskundigen of collega’s

2. Grote toegankelijkheid [Shkar Saed]Het loskoppelen van tijd en ruimte bij het leren, kan Blended Learning zorgen voor een flexibelere organisatie van onderwijs. Tegenwoordig stijgt het belang van flexibiliteit van leeromgevingen voor volwassen die meestal een opleiding met gezin en werk moeten combineren. Hierdoor leidt de volwaardige combinatie van face-to-face en online leren tot meer bereikbaarheid van een verspreidde doelgroep.Alsook in bedrijven kunnen de computerondersteunde- en webgebaseerde trainingen leiden tot een gemakkelijkere toegang tot educatief materiaal.

3. Kostenbesparing [Shkar Saed]Bepaalde kosten kunnen bespaard worden op het gebied van tijd, verplaatsing , overhead, wanneer men een deel van een opleiding of trainingsprogramma in een online omgeving gaat accommoderen. Dure gesofisticeerde technologie, discussieforums, e-mails, en blogs zijn niet nodig bij Blended Learning. Indien men op een weloverwogen manier gebruik maakt van Blended Learning kan het zeer efficiënt zijn.

4. Valkuilen en oplossingen

Valkuil & oplossing

[Dominique Peterse / Jeffrey]Naast het feit dat blended learning veel voordelen kent, kleven er ook een aantal nadelen aan. Het vraagt een nieuwe relatie tussen organisatie, docent en student. Een relatie met als basis vertrouwen. De docent kan werkelijk gemaakte studie-uren eigenlijk alleen goed meten bij (eind)producten of tentamens. Ten minste één van de sleuteleigenschappen waar een student over moet beschikken bij het studeren vanuit huis is zelfdiscipline. Het is een kunst om studie en privé gescheiden te houden. Even een spelletje spelen, even de hond uitlaten of de onverwachte visite midden op de dag. Het zijn zaken die voor afleiding zorgen. Zorg dat deze zaken geen effect hebben op de productiviteit. In het komende hoofdstuk worden de uitdagingen en valkuilen van Blended Learning beschreven en worden eventuele oplossingen hiervoor aangedragen.

4.1 Uitdagingen[Eef Teijgeler]Het gemak van Blended Learning brengt ook veel uitdagingen met zich mee. De studenten krijgen de vrijheid om zelf een keuze te maken wanneer ze een online college kunnen bekijken. Het is van belang dat de studenten deze wel bekijken.Wat vaak voorkomt bij een face-to-face college is dat de student wordt afgeleid, bijvoorbeeld door een mobiel en studiegenoten. Als docent is het van belang dat dit zo min mogelijk voorkomt tijdens een college. De uitdaging voor de docent is om de lesstof zo interessant te maken dat de aandacht van de studenten er bij blijft. In het college kan bijvoorbeeld iets interactiefs verwerkt worden, waarbij de student een opdracht moet uitvoeren. Op deze manier wordt de aandacht van de student bij de les gehouden. Vervolgens kan de docent door middel van deze opdracht controleren of de studenten het college hebben bekeken.

4.2 Valkuilen

Teveel vrijheid en zelfstandigheid [Dominique Peterse]De samenleving is steeds meer gericht op het individu. Mensen zijn vaak meer met zichzelf en met het ontplooien van zichzelf bezig en het groepsgevoel speelt een minder grote rol. Blended

Learning is een vorm van onderwijs die is gericht op de individuele voorkeuren van de studenten en geeft de student veel vrijheid en zelfstandigheid. De valkuil hierbij is dat dit teveel kan worden. Niet elke student kan elke vorm van vrijheid of zelfstandigheid aan, waarbij hij of zij het risico loopt achterop te raken ten opzichte van andere studenten. Omdat er minder face-to-face contact is met de docent, bestaat ook de kans dat studenten minder snel geneigd zullen zijn vragen te stellen, of hulp te vragen wanneer zij ergens tegenaan lopen.

Face-to-face contact[Jeffrey] Minder face-to-face contact kan een belemmering zijn voor de ontwikkeling van bepaalde competenties. Initiatief tonen, durven aan te spreken op fouten of complimenten geven. Het zijn geen makkelijke acties in het leven. Een e-mail, Tweet of Facebook-bericht is zo verstuurd, maar hoe daadkrachtig is iemand tijdens face-to-face contact. Geeft een presentatie aan 500 medestudenten via een VoIP-programma als Skype net zoveel zenuwen als voor een volle collegezaal?

[Nina Verweij] Face-to-face / Contact Heel lastig blijkt het contact, de band tussen de docent en student. de docent straalt leiderschap uit en moet in staat zijn om de studenten te boeien en contact met hen te onderhouden. Competenties als humor en didactiek kunnen hierbij een grote rol spelen, maar ook lichaamstaal, non-verbale communicatie, oogcontact en gerichte persoonlijke feedback spelen hierbij een grote rol. Alleen als dit in balans is, ontstaat er rust en veiligheid, onderling respect en is er motivatie om de leerdoelen samen te bereiken. De docent is dan in staat om duidelijke richtlijnen en regels te stellen die vastliggen voor iedereen. om dit virtueel voor elkaar te krijgen lukt niet iedereen. Een student moet wel bijzonder geïnteresseerd zijn en een docent zeer communicatief vaardig om de band via internet te laten ontstaan. Daarnaast moet zowel de student als de docent open staan voor deze nieuwe technologische ontwikkelingen en hier naar verwachting kundig mee om kunnen gaan. Daarnaast blijkt dat leerlingen zonder toezicht van een volwassene 50% van hun tijd verzuimen. Leerlingen hebben de aanmoediging van een volwassene echt nodig. In de praktijk is het dan ook noodzakelijk om regelmatig een terugkomdag te organiseren om het nodige persoonlijke contact te onderhouden.

Betrouwbaarheid technologie [Davina Joziasse]Soms zal zelfs de beste en meest geraffineerde technologie niet 100% betrouwbaar zijn. Denk aan het uitvallen van internet, systeemcrashes, en een falende beveiliging van de online leeromgeving. Hierdoor zou de student mogelijk werk kunnen verliezen wat ze online hebben

ingeleverd, of door een niet werkende internet-connectie een deadline missen.

Soort opleiding [Edgar Leerdam]Het is onmogelijk om een standaard script te schrijven voor blended learning. Dit heeft op de eerste plaats te maken met de soort opleiding die gegeven wordt. Er zijn een tal van opleidingen waar veelal theoretische vakken worden gegeven gedurende de studieperiode. Hier kan een “standaard” script voor worden geschreven met betrekking tot de combinatie van blended- en enhanced learning. Als er wordt uitgegaan van meer specifiekere opleidingen wordt dit lastiger. Denk hierbij aan bijvoorbeeld kunstacademies of psychologische opleidingen. Hier wordt vaak/vaker gediscussieerd omdat bepaalde onderwerpen niet altijd zo zijn en gaan via het boekje. [Christel de Hoog]Een andere opleiding waarbij het erg lastig wordt om blended learning toe te passen is bijvoorbeeld de HALO (Opleiding tot docent lichamelijke opvoeding). Het geven van de lessen lichamelijke opvoeding is niet iets wat je kunt leren van een computer scherm. Je zal deze lessen toch in de praktijk moeten gaan volgen om dit vak te kunnen leren. Dit zelfde geldt voor de opleidingen fysiotherapie en dergelijke. Hier zal dus per opleiding op ingespeeld moeten worden wat de ideale combinatie is met blended learning.

4.3 Oplossingen

Deadlines en duidelijke afspraken [Dominique Peterse]Bij blended learning is het belangrijk om duidelijke en goede afspraken te maken. Wanneer elke studenten weet wat er van hem of haar verwacht wordt en wanneer de deadline voor een opdracht is, kunnen ze zich hierop instellen en kunnen ze voor zichzelf ook duidelijk het overzicht houden.

Naast deze duidelijke afspraken is het ook van belang dat de docent de voortgang van de studenten goed controleert en deze voortgang ook bespreekt. Op deze manier wordt voorkomen dat studenten gaan achterlopen en op een gegeven moment door de bomen het bos niet meer zien. Dit kan wanneer het minimale face-to-face-contact plaatsvindt, zodat studenten gerichte vragen kunnen stellen en waarbij ook een gesprek kan plaatsvinden tussen student en docent. Via e-mail of andere digitale communicatiewegen is er vaak toch een barrière, welke er niet is wanneer men elkaar in persoon treft. Op deze manier kan men direct inspelen op elkaars vragen en tips en kunnen discussies ontstaan waaruit nuttige compromissen of ideeën uit voortkomen.

Wees een toegevoegde waarde voor de traditionele vorm van lesgeven [Jeffrey] Tegenover iedere valkuil staat een kans. Er bestaat de mogelijkheid dat niet iedere competentie uit de vele studieprogramma’s via Blended Learning geleerd kan worden. Denk terug aan de presentatie in een volle collegezaal ten opzichte van een presentatie via een Skype-sessie thuis ‘veilig’ achter een computer. Een mix met de huidige, traditionele vorm van lesgeven biedt dan een oplossing. Blended Learning kan een waardevolle aanvulling zijn op de traditionele vorm, maar moet het niet willen vervangen.

Combinatie onderwijs [Christel de Hoog]Om opleidingen die meer praktisch ingesteld zijn zoals de HALO of Fysiotherapie zal er een vorm van combinatieonderwijs bedacht moeten worden. Hierin moet er de mogelijkheid zijn om bepaalde theorievakken toch thuis via het web te kunnen volgen. Hierin moeten wel duidelijke deadlines en afspraken gemaakt moeten worden, aangezien deze theorie bij wijze van spreken de dag erna al in de praktijklessen moet worden toegepast. Door combinatieonderwijs te implementeren is het toch mogelijk om in een praktijkopleiding blended learning toe te passen. Al vergt dit wellicht meer discipline van de leerlingen omdat ze regelmatiger met de docent in contact komen waardoor er getoetst wordt of zij de online colleges hebben gevolgd.

De voordelen van Blended Learning onder verdeeld in vier aspecten. [Harun Yavuz]

1. Leerinhoud: De studenten hebben de mogelijkheid om alles op ieder moment op te zoeken,

de lesstof is gepubliceerd op internet waardoor de student het makkelijk kan benaderen.

2. Communicatie: Het is aan de student zelf wanneer hij/zij de lesstof wil raadplegen. De

student kan via de computer informatie uitwisselen met het doel daarvan te leren.

3. Leerproces: Het is voor de student mogelijk om zijn/haar eigen leermethodes te creëren. Ook

kan de student individueel naar eigen behoefte leren.

4. Leerstrategie: De lesstof is interactief, dat houdt in dat studenten onderling veel kunnen

delen, hierdoor kunnen studenten van elkaar leren.

Samenvattend kan er gesteld worden dat Blended Learning het voor de student gemakkelijk maakt om te leren naar eigen behoefte.

Aanvulling: voordelen van blended learning: [ Kerim. c ]

Het beste nemen tussen twee leermethoden. Een dusdanige mix waarbij de voordelen van face-to-face (live interactie, netwerken, teamspirit etc.) samen met de voordelen van e-learning( eigen stijl, leermoment, any place at any time etc.) worden gecombineerd.

Blended learning wordt mede mogelijk gemaakt door de opkomende technologie. Studenten en docenten hebben ieder een eigen leven. HBO-studenten hebben over het algemeen een bijbaan naast hun studie. In het eerste jaar werken zij gemiddeld 14 uur per week. In het tweede en derde jaar loopt dat op. In hun vierde jaar is dit ongeveer 20 tot 24 uur. De studie zelf heeft een studietijd van meestal veertig uur. Studenten zitten dan aan een tijd van ongeveer 50 a 60 uur per week. Een student heeft hierbij ook andere dingen zoals: een social life, ontspannen en misschien ook wel sporten.Dit is niet te doen! Men heeft dus een andere vorm van onderwijs nodig. Het onderwijs moet efficiënter worden en het toepassen van Blended learning is hiervoor de ultieme onderwijs methode.Niet te vergeten dat in Nederland vanaf 2016 de OV-chipkaart ook wordt afgeschaft.Het kostenplaatje van een student, die onderwijs volgt via blended learning, heeft minder kosten met betrekking tot reizen dan een student met een traditionele wijze van onderwijs, waarbij aanwezigheid een plicht is.http://www.intermediair.nl/vakgebieden/onderwijs/onderwijs-van-de-toekomst-%E2%80%98hbo-wordt-geen-bedrijfsopleiding%E2%80%99

5. Blended learning in de praktijk van het hoger onderwijs

Blended Learning in het onderwijs is de toekomst. ‘De toekomst’ is echter een rekbaar begrip. Praten we over de nabije toekomst? Speelt Blended Learning nu al een rol in de leeromgeving van studenten? In dit hoofdstuk Blended Learning in het hoger onderwijs onderzocht om deze vragen te beantwoorden. Verder verschaft dit hoofdstuk inzicht in alle keuzes die gepaard gaan met de invoering van digitale vormen in het onderwijs.

[Sam Vermeerssen] Blended Learning in de praktijk van het hoger onderwijs

Onderzoekers J. Fransen en P. Swager stellen in hun lectoraat over eLearning dat Blended Learning draait om het maken van de juiste keuzes. Hierin dient altijd de onderwijssituatie als uitgangspunt genomen te worden. Het draait hier immers om de toepassing van Blended Learning in het hoger onderwijs. Deze keuzes vormen het fundament waaruit vervolgens de praktische infrastructuur voor Blended Learning kan worden gelegd. Voorbeelden van keuzes zoals geformuleerd door Fransen en Swager zijn verwerkt in de onderstaande tabel.

Omschrijving Expertisevragen

Keuze in tijd - Wanneer kan de start plaatsvinden?- Wanneer kunnen opdrachten worden afgerond?- Hoe flexibel is de opleiding qua tempo, of moment van tentamens?

Keuze over de inhoud - Welke onderwerpen kies je?- In welke volgorde doorloop je de module?- Begin je bij de theorie of juist bij de praktijk?- Welke materialen wil je gebruiken?

Keuzes m.b.t. toegangseisen per studieonderdeel

- Staan deze vast of zijn ze flexibel?

Keuzes over instructies en bronnen

- Is alles face-to-face (F2F) of online of kan het individu kiezen?- Kan het individueel of moet het in een groep?- Welke bronnen kunnen we gebruiken?- Hoe vindt de begeleiding plaats?

Keuze m.b.t. het aanbieden van onderwijs en logistiek

- Wanneer en hoe vindt overleg plaats?- Welke hulpmiddelen worden gebruikt (videocontact, interface etc.)?

Keuzes m.b.t. evaluatie - Hoe controleer je dat het beoogde geleerd wordt?- Hoe controleer je de opgedane kennis?

Voor het maken van elke keuze is het belangrijk om na te denken over de mogelijkheden, maar vooral ook over het perspectief. Voor voltijdstudenten is het niet zinvol om via een online videoconferencing met elkaar te vergaderen als zij elkaar ook op school zien. De keuze voor een toepassing moet altijd verklaarbaar zijn en een concreet doel hebben. Al deze keuzes kunnen ontleedt worden aan de hand van een aantal aspecten:

· Doelen-strategie-evaluatie· Het soort leerproces· Belangrijke aspecten van het leerproces· Eigenschappen van de student· Distributie van de leerinhoud· Keuze voor media· Type communicatie· Competenties van een eTrainer· Het maken van de juiste blend

Het bewustzijn van het begrip en belang van Blended Learning is aanwezig op de meeste hogescholen. Veel websites van leerinstellingen besteden namelijk uitgebreid aandacht aan deze manier van onderwijs geven. Wat op hun sites veel terugkomt is het belang om het juiste evenwicht na te streven tussen face-to-face (f2f) en online interactie. De digitale omgeving dient afgestemd te worden op de verschillende werkvormen. Door goed na te gaan wat f2f moet en wat online kan, kan er efficiënter gebruik gemaakt worden van de tijd van student en docent. Om dit te bewerkstelligen kan het TPACK model (van Peursen, 2007) gebruikt worden. Door de zes stappen die bij dit model horen op te volgen kan er concreet naar Blended Learning toegewerkt worden. Deze stappen zijn respectievelijk:

- Indelen van de bestaande cursus in onderdelen- Nagaan waar het inzetten van een elektronische leeromgeving (ELO) zin kan hebben- Koppelen van ELO activiteiten met F2F bijeenkomsten- Blauwdruk maken van de Blended Learning opzet- Korte proefdraai- Invoering van Blended Learning in de hele cursus.

TPACK model (van Peursen, 2007)

Bronnen:http://sites.dehaagsehogeschool.nl/icto/blended-learninghttp://www.surfsharekit.nl:8080/get/smpid:10642/DS1

(Blended learning & voordelen docent(Zain Almansoury)Blended learning trekt steeds meer de aandacht van docenten binnen het onderwijs. Zij vragen zich af wat de effectiviteit is van de leerplatformen die de school aanschaft. Het systeem blended learning is continue in opgang. De onderzoeker Morten Fahlvik legt stapsgewijs uit wat de voordelen en toepassingen ervan zijn. Hij omschrijft het systeem blended learning als de methode voor elk docent.

De besparing in tijd & voordelen docentenHet uitvoeren van de les door middel van een combinatie tussen de fysiek-virtuele lesruimte en [Kristy: en… wat?] dat is wat Blended learning is. De onderzoeker Morten Fahlvik omschrijft Blended learning door iets toe te voegen aan de traditionele ruimte. Het fysieke-virtuele leslokaal wordt tot vandaag gescheiden gezien door docenten. Maar juist door de combinatie van deze twee methoden van blended learning wordt het resultaat bereikt.De onderzoeker Morten Fahlvik benadrukt ‘time management’ en het goed, beter kennen van de student is de as van Blended learning. Op basis hiervan kunnen docenten hun eigen tijd managen en bepalen wanneer en waar zij de lesstof onderwijzen. Kortom, het virtuele leslokaal is een toevoeging van tijd en ruimte voor de docent.

[Nina Verweij] Ontwikkeling Blended learning zorgt ervoor dat niet alleen jongeren, maar ook docenten met de tijd meegaan en zich kunnen ontwikkelen. Ze leren in korte tijd de principes en elementen van het nieuwe leren toe te passen in de praktijk. Zij zijn en worden de nieuwe kennismakelaars die (jonge) mensen helpen om zich te oriënteren op de juiste content en hen begeleiden met diverse methoden om optimaal te leren. De docent is de nieuwe live content die een optimaal leerproces mogelijk maakt.

6. De toekomst van blended learning

[Abdelrahim A.]“Die combinatie van campusonderwijs en e-learning bevat alle ingrediënten die nodig zijn vooreigentijdse kennistrajecten: sociale contacten, individuele routes, virtuele lesstof en - vult u maar in. Daarom denk ik dat Blended Learning de toekomst heeft.” Mark Rutte

[Eva van Deursen] Zoals eerder beschreven, beschikt Nederland nu al over heuse Steve Jobs scholen. Over een x aantal jaren leert de nieuwe generatie niet meer uit boeken, maar zal alles via de digitale weg gaan, zoals iPads. Of misschien zit al onze informatie al opgeslagen in hi-tech brillen en horloges. Hoe zien wij de toekomst met blended learning? Dat wordt in dit hoofdstuk besproken.

Scholen? Alle informatie wordt gedeeld in virtuele klaslokalen en colleges worden via digitale systemen gegeven. Op deze manier kan een leerling het college nogmaals bekijken of het college eventueel op een later tijdstip bekijken. Op deze manier richt iedere persoon zijn/haar eigen tijd in en is het leren persoonlijker. Steve Jobs Scholen richten zich op elke individuele leerling met een persoonlijk leertraject. Dit systeem wordt in de toekomst doorgevoerd.

Alle informatie die een individueel persoon tot zich neemt smelt samen met alle informatie die internet biedt. Alle informatie is verzameld in horloges en hi-tech brillen. Elk persoon kan bij elk object dat men ziet direct informatie vergaren die hij/zij nodig heeft. Om hier een voorbeeld voor te geven, wordt een bruggetje gespannen naar het volgende deelhoofdstuk, Narrowcasting. De toekomstige hi-tech brillen zijn volledig aangepast op alle behoeften en wensen van de persoon die deze bril draagt. Als een persoon wordt geprikkeld door een reclame of een advertentie stemt de bril volledig deze reclame of advertentie af op deze persoon. Dit kan ook toegepast worden op blended learning. Dit wordt beschreven in het volgende deelhoofdstuk.

[Ella Tijssen] NarrowcastingEen term die we in de toekomst steeds vaker gaan tegenkomen is narrowcasting. Het heeft wat weg van blended learning, maar het gaat nog een stapje veder. Narrowcasting houdt in dat door middel van audiovisuele displays een of meerdere specifieke doelgroepen worden benadert, op een specifieke plaats en specifiek moment. De verstuurde content is hierbij op maat gesneden voor de ontvanger. Narrowcasting wordt op dit moment vooral gebruikt als reactie op het zapgedrag van een televisiekijker tijdens reclameblokken. De adverteerders

kunnen hierbij de reclames laten aansluiten op de wens van de kijker. Narrowcasting wordt niet alleen gebruikt voor reclameblokken, maar ook steeds meer in het onderwijs. Bron: Kotler, P. & Armstrong, G. (2006). Marketing de Essentie. 7e druk. Amsterdam: Pearson Education Benelux. Nederlandse bewerking: Borchert, T. & Hoek, P. van de

Een goed voorbeeld van narrowcasting in scholing is te vinden op het Da Vinci College in Dordrecht. Het is de eerste school in Nederland waar ze in 2008 gebruik maakten van communiceren via een multimedia televisiekanaal met leerlingen. De informatie op de beeldschermen door de school worden gevuld met informatie voor en door leerlingen. Door mobiele diensten en narrowcasting toe te passen in de onderwijspraktijk wordt gevarieerder leren mogelijk. Mede door het gebruiken van user generated content wordt de belevingswereld van de leerling beïnvloedt en dit werkt tot een actieve participatie in het onderwijs.

Bron: http://www.schoolfacilities.nl/ict/narrowcasting/2105-da-vinci-college-in-dordrecht-communiceert-via-een-multimediaal-televisiekanaal-met-jongeren

Tegenwoordig zijn er steeds meer bedrijven die het gebruik van narrowcasting aanprijzen. Het is een systeem dat in de toekomst steeds meer zal worden gebruikt, ook in het onderwijs. Narrowcasting kan gebruikt worden om studenten op een leuke manier te laten participeren in het onderwijs. Uiteindelijk zal het bereik, creativiteit, innovatie binnen het onderwijs vergroten..

Big data {Sander Blanson Henkemans}

Big data is steeds meer in opkomst en het nut ervan wordt steeds breder ingezien. Het levert nieuwe inzichten op minder voor de hand liggende plekken. Zo kan Big data een voorspellende gave krijgen door het verband te zien van steeds repeterende gebeurtenissen. Het is van groot belang dat de data die binnenkomt dus goed te analyseren is en snel wordt verwerkt naar bruikbare informatie.Bij blendlearning waarbij steeds meer data wordt gecreëerd, omdat een deel online plaats vindt kan er dus ook van deze methode gebruik worden gemaakt op termijn.Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat tijdens een tentamen vraag 3 verkeerd wordt beantwoord en dat door middel van de informatie uit de big data dan blijkt dat de kans om het volgende tentamen niet te halen 80 % is. Hieruit kan er dus automatische worden bijgestuurd bij de te leren lesstof maar ook de docent leert welk onderwerp meer of minder moet worden behandelt.Dit is nog een voorbeeld dat voor de hand ligt maar de opties zijn eindeloos, net als de

mogelijkheden om te kunnen besparen en te motiveren.

[Nandini Janki]Tegenwoordig heeft bijna iedereen en vele organisaties last van de economische crisis met als gevolg dat zij hierdoor gaan bezuinigen. Ook op hogescholen en universiteiten. Blended Learning is hier daarom een goede oplossing voor. Blended Learning heeft namelijk niet alleen zijn voordelen voor de student en docent, maar ook voor de organisatie.

Wanneer de docent zijn presentatie, sheets, documenten en opdrachten online plaatst of deze via de mail naar zijn studenten verstuurd, hoeft hij dit niet voor verschillende klassen apart te doen. Er hoeft geen collegezaal vrij gemaakt te worden en dat scheelt de organisatie, in dit geval een hogeschool of universiteit, tijd, geld en ruimte.

Door het online plaatsen van alle lesmateriaal is de student genoodzaakt om zich volledig in te zetten.

[Nina Verweij] Co-creatieVoor scholieren die net hun middelbare schooldiploma hebben behaald, ziet de toekomst er door de afschaffing van de basisbeurs plotseling heel anders uit. Waar zij vroeger uitkeken naar hun studententijd, zitten ze nu vast aan een lening.Toch kiezen veel scholieren ervoor om door te leren. Hogescholen kunnen hierop inspelen door het onderwijs meer aan te laten sluiten bij het mediagebruik van de student. De nieuwste technologische ontwikkelingen bieden voor deze studenten namelijk veel mogelijkheden en kansen. Aangezien de nieuwe generatie is opgegroeid met nieuwe media, is de toepassing hiervan in het onderwijs voor hen min of meer vanzelfsprekend.

Blended Learning is een goed voorbeeld van co-creatie; een vorm van samenwerking, waarbij (in tegenstelling tot de traditionele vorm van lesgeven) alle deelnemers invloed hebben op het proces en het resultaat hiervan. Om het creatieve proces op gang te brengen en te begeleiden is er wel structuur nodig, want hier hebben jongeren nou eenmaal behoefte aan. Dit houdt echter wel in dat de traditionele rol van de docent langzaamaan transformeert in een coachende rol. Hierdoor kan het creatieve proces optimaal tot stand komen. Dit geeft de student de vrijheid om zelf een eigen leerstijl te ontwikkelen en tegelijkertijd discipline aan te leren. Wanneer er vanuit de onderwijsinstelling goede begeleiding verzorgd wordt, zal blijken dat Blended Learning voor de gemotiveerde student een zeer efficiënte leermethode is; zoveel mogelijk leren op je eigen niveau tegen zo laag mogelijke kosten met als doel in een zo kort mogelijke tijd je diploma behalen.

[Sylvana de Bruin] In de toekomst wordt het steeds makkelijker om informatie te creëren en te publiceren. Bol.com is bijvoorbeeld al begonnen met het mogelijk maken van het uitgeven van je eigen boek. (http://www.bol.com/nl/m/nederlandse-boeken/info-brave-new-books/index.html) Stel je voor dat je als leraar een e-book kan schrijven die alle leerlingen maar ook alle andere geïnteresseerde kunnen lezen. Informatie uitdelen kan bijna niet makkelijker.

Dit is meteen ook het sleutelwoord van de toekomst ‘gemak’. Het gemak waarmee leren in de toekomst mogelijk zal worden gemaakt zal ongekend zijn.

[Nina Verweij] Online beeldcommunicatie in de praktijk toepassenDe nieuwste toepassingen zoals YouTube en Skype, oftewel live beeldcommunicatie, maken het mogelijk om eenvoudig kennis en ervaringen van professionals de klas binnen te halen. Experts, ervaringsdeskundigen en andere interessante sprekers uit het buitenland kunnen via de computer hun verhaal doen of zelfs dingen laten zien via de webcam zonder daarvoor ver te moeten reizen. Op dezelfde wijze is het veel eenvoudiger direct in te spelen op de actualiteit. Met live beeldcommunicatie kun je letterlijk bovenop het nieuws zitten. Daarnaast is de mogelijkheid om plaatsen te bezoeken of gebeurtenissen mee te maken die normaliter niet of nauwelijks live bij te wonen zijn. Daarnaast vergroot online beeldcommunicatie de mogelijkheden om ouders, coaches of anderen belanghebbenden actief te betrekken bij het leerproces van de lerende door hen online te laten meekijken met lessen.

[ Nikki de Kerf (work in progress) ]

Uiteraard heeft 'Blended Learning', evenals traditionele lesmethodes, ook zijn (overkombaren) uitdagingen en vraagstukken.

Bij 'blended learning' wordt een groot deel of zelfs het gehele aspect van het klassikaal doceren vervangen door een digitale leeromgeving. Er zijn in het verleden al verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de voorkeur van de leerling, wanneer het face-to-face contact versus digitaal leren betreft. Hoewel in onderzoek van Offerman en Tassave (-naam onderzoek, referentie-) het face-to-face contacten als ‘onnodig’ wordt beschreven en alleen zinnig voor de sociale aspecten van de leerling, geven leerlingen zelf aan om wél behoefte te hebben aan dit contact. In andere onderzoeken, waaronder (Hansom en Clen, -naam onderzoek nog invoeren- en Garisson en Cook, - naam onderzoek-), werd geconcludeerd dat leerlingen een hogere waardering hadden voor het daadwerkelijke face-to-face contact dan het digitale contact

binnen de blended learning ervaring. Wanneer de leerling inderdaad meer waarde hecht aan daadwerkelijk contact met docenten dan digitaal contact, blijft het een kwestie van deze twee vormen van communicatie uit te balanceren in blended learning.

Daarnaast kan de beschikbaarheid over digitale apparatuur en kennis van technologie sterk verschillen van persoon tot persoon, en ook tussen scholen onderling. Dit brengt de vraag aan het licht of E-learning niet voornamelijk in het voordeel van de toch al bevoordeelden is; zij die beschikking hebben over nieuwe en 'betere' apparatuur. (Massy, referentie nog invoegen) Daartegenin wordt als argument aangevoerd dat E-learning juist vanwege de relatief lage kosten en doordat er geen afstand richting een schoolgebouw te overbruggen valt, gemakkelijk beschikbaar zou kunnen zijn voor iedereen.(The handbook of blended learning: global perspectives and local designs. Curtis J. Bonk, Charles R. Graham)

Onderwijs van de toekomst [Edgar Leerdam]Door de snelle ontwikkelingen van technologie zal het onderwijs blijven veranderen. Hierdoor zouden de methoden automatisch mee moeten veranderen. De traditionele vorm van lesgeven sluit al niet meer aan op het gedrag van de huidige studenten. Dit betekent dat er gezocht moet worden naar andere manieren om het onderwijs in te richten.Hierbij kom je al gauw bij het begrip blended learning. Er worden wel eisen aan de studenten gesteld, maar ze bepalen zelf waar en wanneer ze de kennis opdoen. Leren denken en analyseren is begeleiding voor nodig, maar voor feitenkennis is geen contacttijd meer nodig. Er zijn al regelingen dat studenten buiten hun eigen onderwijsinstelling bepaalde vakken volgen dat wordt gevalideerd door de school waar je het diploma krijgt.

Een ander onderwerp is het behalen van diploma’s, is dit nog wel nodig in de toekomst? Zo zijn er voorbeelden van jongeren die veel kennis vergaren in binnen- en buitenland waar hun interesses liggen. Zij hechten geen of minder waarde aan een diploma. Dit zou een gevolg kunnen zijn van de huidige indeling van het onderwijs. De contacturen zijn nu tussen de 16 en 20 uur in jaar 1, en dit neemt af naar jaar 4. Hierbij wordt er wel gewoon verwacht dat er 40 uur besteed wordt aan de studie per week. Dan kan je jezelf afvragen: is dit efficiënt (genoeg)?

De verantwoordelijkheid van onderwijsinstellingen blijft de inrichting van het onderwijs zelf. Hiermee is het de bedoeling dat het gat van afstudeerders en het werkveld zo klein mogelijk is. Gaat de hype niet (te) snel als we zeggen dat je alle kennis op het net kan vinden. Bepaalde kennis en basisvaardigheden moeten worden bijgebracht. Het finetunen van blended learning is hierdoor het cruciale gedeelte in de onderwijsinrichting in de toekomst. Wat behouden we

wel, wat niet, wat voegen we toe, wat voegen we bewust niet toe. http://www.intermediair.nl/vakgebieden/onderwijs/onderwijs-van-de-toekomst-%E2%80%98hbo-wordt-geen-bedrijfsopleiding%E2%80%99

[Alexander Berkhout]Het aantal afnemende contacturen zouden in de toekomst de standaard worden in het hogere onderwijs. Zo zou er met 8 tot 12 contact uren per week (2 dagen in de week) in combinatie met blended learning, het studeren vele malen efficiënter maken. Hierdoor hoeven studenten relatief minder te reizen naar de plek om kennis te vergaren, wat weer leidt tot het beter gebruiken van de tijd. Tijdens het reizen kan er geen kennis worden opgedaan en als er problemen zijn met de infrastructuur naar de onderwijsinstelling dan kan er al helemaal geen kennis worden opgedaan. Studenten kunnen ook zelf de tijd indelen waardoor zij flexibeler kunnen studeren. Neem als voorbeeld de Leidse Onderwijs Instelling (LOI) die verschillende opleidingen aanbiedt die thuis gevolgd kunnen worden in de eigen tijd van de student. Het contact met de docent gebeurt daar via digitale communicatie en eens in de periode komt de student langs om zijn of haar kennis te testen in een tentamen. Als we het hebben over de toekomst van het hoger onderwijs, dan zou de aanpak van de LOI de manier zijn waarop er in de toekomst geleerd wordt.

Eliane van den BergAls hogere onderwijs instelling wil je natuurlijk meer zijn dan een me-too product zijn door het kopiëren van de aanpak van de LOI, maar hoe kan men een stap verder zetten dan een inhaalpas? De kwaliteit van de leraar is belangrijk binnen de kwaliteit van het onderwijs. Met de hedendaagse digitalisering van kennis is het de vraag of het onderwijs nog wel op de juiste manier is ingericht? Eigenlijk weten we allemaal wel dat ook het onderwijs aan een radicale vernieuwing toe is. De wereld verandert in rap tempo en we transformeren langzaam maar zeker naar een volgende fase in onze beschaving. Doorbraakinnovaties op vele terreinen bieden hoop op een betere wereld, waarin welzijn weer belangrijker wordt dan welvaart. Veel sectoren en ondernemingen ondervinden de druk van de transformatie en zijn zichzelf opnieuw aan het uitvinden. Niet zo gek natuurlijk, als je weet dat een APP van een elfjarig jongetje heeft geleid tot het einde van diverse ondernemingen. Heeft het onderwijs decennia lang stilgestaan? Vreemd genoeg lijken sommige sectoren in deze chaotische tijden compleet stil te staan en onderwijs is er daar één van. Ondanks vele verwoede

pogingen van goedwillende mensen, lijkt het systeem immuun voor verandering en innovatie. Is het gebrek aan bewustzijn van de noodzaak om de boel op z’n kop te zetten, of is het simpelweg onvermogen of gebrek aan visie, omdat het systeem net zo complex en bureaucratisch als gedateerd is? De meeste moderne landen denken na over het hervormen van onderwijs en ze hebben daar twee goede redenen voor, namelijk economische en culturele motieven. Of leiden we op voor banen die niet meer bestaan? Moeten we ons realiseren dat meer dan de helft van onze kinderen wordt onderwezen voor banen die nu nog niet bestaan. Vreemd genoeg leidt het onderwijs momenteel grotendeels op voor banen die er in de toekomst niet meer zullen zijn! Het probleem van het onderwijs is dat men probeert meer toekomst gericht te worden, terwijl men blijft doen wat men in het hier en nu doet en dat nota bene gebaseerd is op hoe we het in het verleden deden. Ondertussen raakt het onderwijs steeds verder vervreemd van honderdduizenden kinderen, die ongemotiveerd naar school gaan omdat ze het nut van het systeem niet begrijpen en zich afgewezen voelen op normen en waarden die niet van hen zijn en ook nooit zullen worden. Onderstaande clip is een leuke indicatie hoe onderwijs meer zou kunnen inspelen op de toekomst:http://vimeo.com/9669256 Er zijn al genoeg websites die het hebben over onderwijs in de toekomst. Er is een Facebook pagina over dit onderwerp (https://www.facebook.com/onderwijsvdt) en er is een website gebouwd met als onderwerp: onderwijs van de toekomst (http://www.onderwijsvdt.nl/)

7. Conclusie en aanbevelingen

Conclusie

Er kan geconcludeerd worden dat…

Aanbevelingen

X

Literatuurlijst

Websites

edX Korte typeringmooc.org http://facilitateadultlearning.pbworks.com Over Blended Learning/f/blendedlearning.pdf [Thirza Bos]

http://www.expertisevisieblad.nl/nieuwe- Over internationale kanseninternationale-kansen-voor-nederlandse-studenten-door-online-studeren/ [Thirza Bos]

http://www.itslearning.nl/waarom- Voordelen van Blended Learningcombineren-zes-redenen [Dorien Donker]

Bijlage I Video’s over Blended Learning

http://youtu.be/O35n_tvOK74 21st Century Education

http://youtu.be/c0xa98cy-Rw Rethinking Learning The 21st Learner

http://youtu.be/cJCZkYwuCBM Joris Luyendijk TEDx

http://youtu.be/dlJshzOv2cw The eLearning Revolution

http://youtu.be/3xMqJmMcME0 The basics of Blended Learning

Bijlage II Handige links voor Blended Learning

www.surveymonkey.com Maak, deel en analyseer enquêtes van topkwaliteit