3

RUIMTE VOOR BRUGSE ARTIESTEN

Het Grote Entrepot-Onderzoek naar Atelierruimte

1

INLEIDING

Creativiteit van jongeren stimuleren: de kerndoelstelling van Het Entrepot in vier woorden. De voorbereiding van een nieuw beleidsplan 2017 – 2019, waarmee we deze doelstelling willen realiseren, liet ons stilstaan bij verschillende actiepunten. Zo werd duidelijk dat er naast evenementen, podiumkansen en begeleiding ook effectief ruimte moet zijn voor het creatief proces van jongeren. Met de aanwerving van een educatief medewerker, verantwoordelijk voor de atelierwerking, zette Het Entrepot een eerste stap.

De vraag naar creatieve ruimte en werkplekken in Brugge lijkt groot. Kunstengroep Brugge zoekt al enkele jaren een werkplek voor Brugse kunstenaars. Het Entrepot wordt regelmatig gecontacteerd met de vraag om een werkplek. De Toekomst van Brugge telt meerdere projectvoorstellen rond creatieve werkplaatsen. Maar is de vraag daadwerkelijk zo groot? Tijd voor een bevraging dus. In deze mini-publicatie zetten we alle resultaten van de bevraging op een rijtje. Zo schetsen we een duidelijk beeld van de ateliernoden en -wensen van de Brugse kunstenaar.

Hiermee kan Het Entrepot aan de slag, maar… we willen dit vooral samen met de Brugse artiesten, creatieve organisaties en het stadsbestuur doen, om zo creativiteit de werkplek te geven

die het verdient.

3

WIE ZIJN ONZE RESPONDENTEN?

In totaal werd deze enquête ingevuld door exact 200 individuele kunstenaars, creatieve ondernemers, amateurkunstenaars en collectieven.

Wat hierbij opvalt is dat 40% van de respondenten ouder is dan 40 jaar (ter vergelijking: van de totale Brugse bevolking is ongeveer 56 % ouder dan 40 jaar). 39 % van de bevraagden is jonger dan 30 jaar (ter vergelijking: 17 % van de Brugse bevolking is tussen de 16 en de 30 jaar). Met andere woorden: in vergelijking met de algemene Brugse cijfers zijn de jongeren in deze enquête oververtegenwoordigd.

54 % komt uit een randgemeente, ten opzichte van maar 39% die in de stadskern woont. Zowat alle ondervraagde artiesten gaan multidisciplinair te werk.

Background:

In de Brugse regio is geen enkele hogere kunstopleiding te vinden.

Dit brengt met zich mee dat jonge creatieve mensen voor een kunstopleiding

naar andere steden trekken. In andere steden zie je dat de kunstschool zelf

een deel van de ateliers voorziet. Anderzijds zijn er in die steden vaak ook

organisaties die bijkomende ateliers beheren. Voorbeelden hiervan zijn Vonk

in Genk, Hasselt & Godsheide, Studio Start in Antwerpen, Nucleo in Gent,

Casco en Batiment A in Leuven en Flacc in Genk.

44 5

76

*

*: meerdere antwoorden mogelijk 98

10

HUIDIGE SITUATIE

10

Hoewel 28 % van de respondenten aangeeft tevreden te zijn over hun huidige werkplek is maar liefst 83 % van de kunstenaars (of 166 respondenten) op zoek naar een nieuw atelier. Zelfs kunstenaars die tevreden zijn over hun werkplek zijn dus op zoek naar een nieuw atelier. Waarom? De belangrijkste aangegeven redenen zijn meer ruimte (54 %) en meer interactie met de andere kunstenaars (42 %). Amper 9 % geeft aan te kunnen leven van zijn of haar kunst. Dit wordt bevestigd door de recente studie ‘Passie Loont’ van de vakgroep Sociologie van Ugent CuDOS. Toch is een te duur atelier voor slechts 5 % van de bevraagde kunstenaars een reden om van atelier te willen veranderen.

11

1312

1514

*

1716

18

HET IDEALE ATELIER

Maar liefst 91 % van de respondenten is op zoek naar een atelierruimte. 54 % zou tevreden zijn met een ruimte van 20 tot 40 vierkante meter, voor een maximumprijs van € 100.

De gemiddelde prijs per vierkante meter bij atelierorganisaties in Gent, Antwerpen, Genk, … ligt tussen de € 2 en de € 5 naar- gelang van de grootte, de faciliteiten en het profiel van de kunstenaar. Dat wil zeggen dat de prijs die Brugse artiesten willen betalen conform de vraagprijs in andere steden is. Maar aangezien er geen professionele atelierwerking in Brugge is moeten kunstenaars momenteel noodgedwongen de privé-markt op.

Background:

Volgens de huurbarometer van residentiële vastgoedgroep Dewaele Groep

was is er in 2016 een stijging van 5 % van de huurprijs van appartementen,

waarmee het gemiddelde in Vlaanderen op zo’n € 660 komt te liggen.

Voor een huurhuis betaalt men gemiddeld € 765.

18 19

2120

*

2322

*

2524

2726

28

SHARING IS CARING

De artiest is een sociaal wezen, zo blijkt.

75 % van de ondervraagden is bereid om een werkruimte of coworking space te delen met collega’s. Waarom? Vooral voor het gezelschap, wederzijdse inspiratie én gedeelde huur. De overgrote meerderheid wil de ruimtes ook proper houden. Eveneens ¾ de van de respondenten overweegt een coworking space.

Background:

Werkt zoiets als delen eigenlijk wel? Onze noorderburen staan al enkele

stappen verder met hun atelierbeleid. Daar wordt het zogenaamde

Broedplaatsenbeleid succesvol uitgevoerd in verschillende steden.

Voortrekker hierin is Amsterdam, dat dit systeem al toepast sinds 2000.

De stad wil betaalbare ateliers voorzien voor kunstenaars, maar doet zo

ook op een slimme manier aan stadsontwikkeling, en opwaardering van

bepaalde wijken.

28 29

3130

*

3332

34

ATELIER =THUIS = ATELIER

60 % van de ondervraagde Brugse artiesten werkt thuis en 58 % daarvan gebruikt hun atelier ook als keuken, garage, opbergplaats,... Diezelfde 58 % heeft geen geld voor een andere ruimte.

Een bakker bakt zijn brood niet in zijn privé-keuken, om ze vervolgens te verkopen in de woonkamer. Toch werkt liefst 60 % van de Brugse kunstenaars gewoon thuis. In de living, slaapkamer, garage, ... Net zoals eender welk beroep heeft een kunstenaar een eigen ruimte nodig. Vaak werken kunstenaars met materiaal als verftubes of terpentijn, die om gezondheidsredenen beter niet in huis rondslingeren.

21 % heeft een atelier op meer dan 20 kilometer van zijn woning, en trekt dus uit noodzaak naar een andere gemeente of stad.

34 35

3736

3938

4140

ENKELE CONCLUSIES OM MEE AAN DE SLAG TE GAAN

• 39 % van de kunstenaars is onder de 30, de jongeren zijn dus sterk vertegenwoordigd.

• Schilderkunst is de meest beoefende discipline gevolgd door tekenkunst, fotografie en beeldhouwkunst.

• 91 % kan niet leven van de kunst.

• 83 % is op zoek naar een andere ruimte.

• 54 % is tevreden met een aterlieroppervlakte van 20 tot 40 m2.

• Betaalbaarheid, grootte, bereikbaarheid en contact met andere kunstenaars zijn de belangrijkste karakteristieken van een ideaal atelier.

• 65 % wil maximaal tussen de 50 en de 100 euro huur betalen voor een atelier (zonder EGW).

• 75 % is bereid ruimte te delen met andere artiesten.

• 82 % wil verantwoordelijkheid nemen voor een werkplek.

• 80 % wil beroep doen op een atelierorganisatie.

They always say time changes things, but you actually have to change them yourself— Andy Warhol

42