BEZINNING 38 / 2011

INHOUD

Inleiding Kerkennacht 24 – 26 juni 2011 .............................................................. 1Nieuw fenomeen ...................................................................................................... 2Spirituele waarde ..................................................................................................... 2Landelijke allure ....................................................................................................... 3Herman Finkers ........................................................................................................ 3Kerken kijken kat uit de boom ................................................................................ 4Financiën .................................................................................................................. 4Na 2011 op naar 2013............................................................................................ 4Claudia de Breij ........................................................................................................ 5Profiel Arie Noordermeer ...................................................................................... 6-7Onderzoek PThU ....................................................................................................... 8De naam ‘Kerkennacht’ ........................................................................................... 8Bezoekersaantallen ................................................................................................. 8Groei deelnemende kerken ..................................................................................... 8Wethouder Korrie Louwes, Rotterdam .................................................................... 9Het logo ................................................................................................................... 10De 18 steden .......................................................................................................... 11Column: Joelfeest ................................................................................................... 12Amersfoort .............................................................................................................. 14Amsterdam ........................................................................................................14-15Breda ...................................................................................................................... 16Den Haag ...........................................................................................................16-17Den Helder .............................................................................................................. 18Duiven ..................................................................................................................... 18Gouda ..................................................................................................................... 19Haarlem .................................................................................................................. 19Leeuwarden ............................................................................................................ 20Nijmegen................................................................................................................. 20Rotterdam ............................................................................................................... 21Utrecht .................................................................................................................... 22Veenendaal ............................................................................................................. 23In aantocht: ............................................................................................................ 23Colofon .................................................................................................................... 24

Het had maar een haartje gescheeld of de Tach-tigjarige Oorlog was mislukt. Eerst Den Briel. Met Alkmaar begon de victorie. Waar bleven die andere steden op weg naar vrijheid? Je ziet Wil-lem van Oranje zo voor je. Met een kaart van onze Republiek op weg naar zelfstandigheid met vlaggetjes op de vrije steden: wie doet er mee?

Zo zaten wij in het bureau van de Raad van Ker-ken in Nederland. Welke steden doen er mee met de Kerkennacht 2011! Een vlaggetje op Rotterdam waar de eerste Nacht der Kerken begon in 2007. Een lange zoele zomeravond 19 kerken in de hele stad open met een pro-gramma van het beste dat men in huis had: zingen, debatteren, muziek, dans, theater, lek-kere happen en een beetje spektakel. Utrecht organiseerde gauw ook zoiets. Een tweede vlag-getje. Den Haag volgde in 2009. En Amsterdam vorig jaar met Pinksteren. De hele grachtengor-del deed mee.

Zou het niet mooi zijn als in heel het land steden en dorpen meedoen? Oecumene is iets dat je moet doen. De Raad van Kerken in Nederland was blij met dit initiatief van onderop en garan-deerde alle medewerking. Kom, kerken, riepen we, zing een toontje hoger, timmer aan de weg, laat van je horen, laat zien met hoeveel je bent, en laat merken dat onze kerken verkleurd zijn en de hele wereld aanwezig is in de kerken van de stad.

De projectgroep Kerkennacht deed samen met de Raad van Kerken en de Vereniging van Be-raad Grote Steden van de PKN een landelijke oproep. De steden druppelden binnen. Fondsen zegden toe. Daar zaten we met steeds meer vlaggetjes op de kaart. Gejuich bij elke nieuw-komer. De vier grote steden, natuurlijk! Gouda was er direct. Duiven, Amersfoort en Nijmegen kwamen er bij. Leeuwarden, Haarlem, Breda, Veenendaal...etc, etc.

Een heel weekeind lang van 24 tot en met 26 juni is er in honderden kerken in ons land van alles en nog wat te doen. Misschien moet u de vakantie er maar een beetje om heen weven, dan kunt u met trein of auto van het ene naar het andere vlaggetje. Kijk maar op: www.kerkennacht.nl

Veel plezier, Bert Kuipers Laurenspastor Rotterdam, initiatiefnemer Kerkennacht NL

Kerkennacht 24-26 juni 2011

2

Nieuw Fenomeen

Het is dit jaar voor het eerst dat diverse steden de handen in elkaar slaan en bovenplaatselijk sa-menwerken aan de Kerkennachten. De plaatsen zorgen nog steeds zelf voor de openstelling van de eigen kerkgebouwen en voor het programma wat ze daarin willen presenteren. Maar daarnaast kan je van elkaar leren. En kan je ook dingen samen doen; zoeken naar fondsen, landelijke publi-citeit, de achterban wijzen op de mogelijkheid om als bezoeker een Kerkennacht in een andere stad mee te maken, samen twitteren, een carillonestafette door het land, een kerkennachtballon oplaten met een wens of overal dat bijzondere kaarsje branden van de Kerkennacht 24-26 juni. Dat soort dingen.

De groep uit Rotterdam heeft het initiatief genomen om de handen in een te slaan met andere steden. Rotterdam was in 2007 ook de eerste Nederlandse stad die een eigen Kerkennacht or-ganiseerde. De initiatiefnemers hadden het afgekeken van de Duitse partnergemeente Dresden. Utrecht volgde in 2008. In 2009 waren er in één weekend in juni Kerkennachten in Den Haag, Utrecht en Rotterdam. In 2010 organiseerde Amsterdam met Pinksteren een ‘Kerkennacht aan de Gracht’. Inzet en bedoeling van het project is steeds weer dat kerken in de stad zichtbaar zijn. Niet alleen voor de ‘eigen kerkelijke achterban’, maar ook voor de wijk rondom om samen iets te beleven dat van toegevoegde waarde is.

‘Een Kerkennacht brengt je spirituele kapitaal in beeld’Bert Kuipers,voorzitter van de landelijke coördinatiegroep en protestant

‘Je laat de rijkdom van de stad zien. Zo’n Kerkennacht organiseren brengt meer een-heid bij de diverse kerken dan je krijgt door samen een beleidsplan te formuleren’.Rob Leijsen, lid van de landelijke coördinatiegroep en rooms-katholiek

Spirituele waarde

Landelijke Allure

In het najaar van 2009 kwamen de vier grote steden bij elkaar om ervaringen uit te wisselen, van elkaar te leren en te kijken naar mogelijkheden voor samenwerking. In een later stadium schoof ook de landelijke Raad van Kerken aan. Het aantal plaatsen groeide. Inmiddels zijn er zeventien steden die allemaal op de één of andere manier invulling geven aan de Kerkennacht.Het doel is om plaatselijk zichtbaar te maken dat kerken wat te bieden hebben. Kerken als plaat-sen waar meer gebeurt dan alleen preken en het vieren van kerkdiensten. Het zijn ook ruimten voor bezinning, spiritualiteit, ontmoeting, herbronning, interculturele manifestatie. En niet te verge-ten: de meeste kerkgebouwen zijn prachtig als het gaat om architectuur.

Door de Kerkennacht profileren kerken zich in al hun zichtbaarheid in de steden. Maar het brengt ook een enorme creativiteit op de been van mensen die zich aan de ene kant inzetten voor een kerkelijke gemeenschappelijkheid en aan de andere kant een diversiteit laten zien aan kerkelijke en culturele aspecten.Een aantal steden zal zich in 2011 maximaal inzetten zodat ook de migrantenkerken deelnemen aan deze nacht. De ervaring leert dat het proces voor en na de nacht minstens zo belangrijk is als de nacht zelf. Mensen ontdekken de gaven die bij de ander te vinden zijn.

Dat zei Herman Finkers op de vraag of hij een aanbeveling wilde meegeven aan de Kerken nachten. ‘Nihil obstat’ betekent zoveel als ‘geen bezwaar’. Het drukt het akkoord uit met de tekst van de rooms-katholieke censor.

‘Nihil obstat’

4

De Raad van Kerken heeft onderzoek gedaan naar de populariteit van het nachtelijk feno-meen ‘Kerkennacht’. Uit het onderzoek bleek dat de meeste lokale raden van kerken in Ne-derland de kat uit de boom kijken. Dit zijn de raden die reageerden met ‘misschien’ op de vraag dat de Kerkennacht de komende drie jaar op de één of andere manier in hun steden en dorpen zou plaatsvinden; 35% ziet weinig in een Kerkennacht; 13% is meer dan enthousiast. Dit zijn vooral de grote steden.

FinanciënDe Kerkennachten brengen kosten met zich mee. Hoe vind je als plaatselijke kerk de dek-king daarvoor? In Utrecht heeft men na de eer-ste ervaring de bijdrage aan de Stedelijke Raad van Kerken verhoogd met 5000 euro. En omdat men eens per twee jaar een Kerkennacht orga-niseert, is daarmee de eerste 10.000 euro ge-regeld. De deelnemende kerken, zo’n 20, beta-len voor hun eigen programma. Dat is nog eens 500 euro per kerk. In totaal staat er dan 20.000 euro op de begroting.

Vervolgens probeert de penningmeester dat getal te verdubbelen door fondsen aan te schrij-ven. Een culturele topattractie als ‘kerkorgel en ballet’ kan door het Prins Bernhard Cultuur-fonds worden gesponsord. Daarnaast zijn er ook meer algemene kerkelijke en diaconale fondsen die bijdragen.

De landelijke Kerkennacht-organisatie is ver-heugd dat zij onder anderen zijn gesponsord door PIN en Stichting Rotterdam.

Na 2011 op naar 2013Het staat iedere plaats vrij om zelf een moment te kiezen voor een Kerkennacht. De landelijke Raad van Kerken adviseert het weekend te kiezen dat volgt op 21 juni. De initiatiefgroep van Kerkennachten 2011 heeft daarbij de keus gemaakt om eens per twee jaar een landelijke stimulans te geven aan de Kerkennachten met gezamenlijke publiciteit, onderzoek en onderlin-ge afstemming. De eerstvolgende kerkennacht na 2011 vindt vermoedelijk plaats in de periode van 21 tot 23 juni 2013.

Kerken kijken kat uit de boom

Bezoekers kennen haar waarschijnlijk van de bühne. Of als tafeldame in het programma ‘De Wereld draait door’. De Kerkennacht in Utrecht wist Clau-dia de Breij te strikken voor een ‘preek van de leek’, maar dan anders. De cabaretière wordt uitgedaagd om in de huid van een prediker te kruipen en het dan maar te vertellen.

Op haar weblog vertelt ze van haar grote liefde voor het lied ‘Fire and Rain’ van James Taylor, ofwel ‘Vuur en Regen’. Claudia: ‘Dat zing ik vaak ’s mid-dags voor de voorstelling om zo’n beetje geïnspireerd te raken. Of wat ver-driet in te stoppen, of wat vrolijkheid, of een boel verlangen’.

Won’t you look down upon me, JesusYou’ve got to help me make a stand

You’ve just got to see me through another day

My body’s aching and my time is at hand

And I won’t make it any other way

Oh, I’ve seen fi re and I’ve seen rainI’ve seen sunny days

that I thought would never endI’ve seen lonely times

when I could not fi nd a friendBut I always thought

that I’d see you again

James Taylor

Claudia de Breij

6

Zijn er dingen die voor u extra opvallen?

‘Het leuke is dat een kerk intern aan de slag gaat. Er wordt dan een werkgroep ingesteld die zich van alles af gaat vragen. Wat kunnen we, wat houdt ons eigenlijk bezig, voor wie doen we dit? Kerken doen vaak niets met hun buren en moeten hen nu ineens iets voorzetten. Hieruit kan ook een nieuwe interne drive ontstaan’.

Wat is het belang van een Kerkennacht?

‘PR en kerk zijn niet vanzelfsprekend op elkaar betrokken. De Kerken-nacht is daarvoor een uitstekend middel. Er groeit een generatie op die niets meekrijgt, of heeft ouders die afgehaakt zijn. Hoe informeer je hen? Als de kerk in het nieuws komt, gaat het meestal om excessen. Dat geeft geen reëel beeld. Een Kerkennacht biedt parochies en gemeenten de kans zich te profileren’.

Naar welke onderdelen zou u graag iemand meenemen?

‘Naar Claudia de Breij in de Domkerk. Een soort ‘preek van de leek’, maar dan anders. Ik ben benieuwd naar hoe zij haar inzichten, haar boodschap vertaalt naar de kerk. Of hoe zij de kerk ziet. Een ander leuk onderdeel is de dansvoorstelling: ballet, gecombineerd met kerkorgel. Dat is geen alledaagse combinatie, dus dat kan spannend worden’.

Arie Noordermeer Coördinator van de Kerkennacht in Utrecht.

PROFI

EL

Hoe slim is het om dit initiatief landelijk te laten plaatsvinden?

‘In Duitsland is het een begrip. En we hebben ons verdiept in de Kerkennacht van Wenen. Daar komen rustig 100.000 mensen op de been voor hun Kerkennacht. Het zou mooi zijn als het hier ook een begrip wordt. En als je krachten bundelt kun je er iets van maken. Iedere stad of plaats heeft zijn eigen programma. Dat is ook goed, want iedere gemeente of parochie is anders en heeft andere kenmerken of dingen waar men goed in is. Maar je zou je kunnen voorstellen dat een goed programmaonderdeel bij succes best herhaald kan worden’.

Ook al is er een programma en een landelijke organisatie, de kerken moeten wel zelf aan de slag?

‘Ja, we doen een beroep op de eigen creativiteit. Een kerk kan niet zomaar alleen de hele avond open zijn. We kunnen een kerk opnemen in het programma, maar dat is verdeeld in blokken. De parochie wordt uitgedaagd een concreet, kort programma neer te zetten. Daar leren we met z’n allen van. Je kunt je als vergrijsde gemeente afvragen: hoe overleven we? Maar je kunt jezelf ook de vraag stellen: Wat beteken jij nou voor de wereld om je heen? Dat is de uitdaging voor de kerk in de Kerkennacht; dat is wat je laat zien’.

Wat maakt de Kerkennacht in Utrecht bijzonder? ‘Het zou vanzelfsprekend moeten zijn dat een stad als Utrecht extra actief is bij dit initiatief. We hebben flink wat in huis op kerkelijk gebied. Misschien mag je Utrecht wel de kerkelijke hoofdstad van Nederland noemen. En ook al zijn er veel bekende kerken, het is toch leuk wanneer iemand de Grieks Orthodoxe kerk onder patriarchaat van Constantinopel binnenloopt. Terwijl daar anders alleen de eigen gemeente te vinden is’.

8

Prof. dr. Henk de Roest, hoogleraar Prak-tische Theologie aan de Protestantse Theolo-gische Universiteit, volgt de Kerkennachten in 2011 op een wetenschappelijke manier. Hij is benieuwd naar de ervaring van de deelnemers. En hij legt met studenten vragenlijsten voor aan bezoekers. Hij let verder op de manier waarop mensen plaatselijk samen werken en bij het proces betrokken raken. Op die manier probe-ren de initia tiefnemers nog beter zicht te krij-gen op het effect van een Kerkennacht.

De naam ‘Kerkennacht’Het lijkt zo’n voor de hand liggende naam: ‘Kerkennacht’. Een soort Kerkendag, maar dan in de schemering of in het donker. Toch is er heel wat heen en weer gepraat over de naam. Rotterdam sprak liever over ‘Nacht van de kerken’. Den Haag had voorkeur voor een dialectweergave en koos aanvankelijk voor ‘Kerkennach’. En Amsterdam had het over ‘Kerkennacht aan de Gracht’.

Aantallen Het aantal bezoekers van de Kerkennacht groeit. Amsterdam telde in een eerste editie 2.500 gasten. De verwachting is dat het aantal dit jaar ruim overschreden zal worden. Utrecht registreer-de tijdens de laatste editie zo’n 4.000 bezoekers. En de Maasstad telde 6.000 nieuwsgierigen. Ook het aantal deelnemende kerken groeit. In Rotterdam deden de eerste keer 17 kerken mee en de tweede keer steeg het aantal kerken naar 46. Nagenoeg alle confessies openden hun deuren. Inclusief diverse SKIN-kerken van migranten.

Arie Noordermeer, coördinator van verschillende Kerkennachten in Utrecht:‘50% van de bezoekers in Utrecht is zelf kerkelijk meelevend en de andere 50% bezoekt zelden een kerk. De eerste groep gebruikt de Kerken nacht om eens te buurten bij een andere kerk en de andere groep maakt juist op deze manier kennis met de kerkelijke organisatie. Qua organisatie richt je je natuurlijk vooral op de tweede groep’.

Onderzoek PThU

Wethouder Korrie Louwes, Rotterdam Ambassadeur van de Kerkennacht

‘De kerken mogen voor mij nog wel iets brutaler zijn. Ik heb als wethouder bij de theologenlunch in Rotterdam gemerkt dat de kerken volop aandacht hebben voor mensen. Maar ze hebben de neiging om die aandacht binnenskamers te houden. Ze mogen het wat mij betreft wel iets meer naar buiten etaleren. En daar past de Ker-kennacht natuurlijk prima bij’.

Aan het woord is mevrouw Korrie Louwes, Wethouder Ar-beidsmarkt, Hoger Onderwijs, Innovatie en Participatie voor de gemeente Rotterdam. Ze meent dat de kerken een belangrijke rol spelen in de samenleving. En hoewel de verzuiling de plaats van de kerk heeft doen veran-deren, hoeft de kerk zich wat haar betreft niet te laten opsluiten in het privédomein. ‘De kerk heeft een lange traditie van betrokkenheid bij mensen en in die traditie past een blijvende actieve rol’. Korrie Lou-wes verwijst daarbij naar zowel de materiële als de immateriële bijdrage die kerken leveren aan de gemeenschap. ‘Ik denk wat dat laatste betreft bijvoorbeeld aan de vele vrijwilligers die vanuit de kerk een bijdrage leveren aan de samenleving en mensen een luisterend oor bieden’.

De havenstad Rotterdam kent meer nog dan andere plaatsen in Nederland een groot aantal mi-granten. Er leven zo’n 170 nationaliteiten aan de boorden van Nieuwe Waterweg. Er ontstaan al-lerlei nieuwe kerken. ‘Je ziet huisgemeenten met tien leden en daarnaast grotere migrantenkerken met honderden betrokken christenen’. Volgens de wethouder vinden ze hun weg in de multiculture-le samenleving. Korrie Louwes: ‘Ik merk dat de migrantenkerken een belangrijke gidsrol vervullen. Ze zijn in toenemende mate bereid de onderlinge samenwerking te zoeken. Ze dragen daarmee in belangrijke mate bij aan de cohesie in de samenleving’.

Op de vraag of ze de Kerkennacht in Rotterdam gaat bezoeken antwoordt ze met een beslist ‘ja’. ‘Je mag me gerust ambassadeur van de Kerkennacht noemen’. Als ze de vraag krijgt voorgelegd of ze specifieke culturele wensen heeft voor de Kerkennacht, zegt ze: ‘Ik vind het prachtig dat de mooie monumentale gebouwen beschikbaar zijn voor meer functionaliteiten’

Zaterdag 25 juni geeft wethouder Louwes om 16.00 uur het startschot van de Kerkennacht in Rotterdam op het Laurensplein.

10

Voor de Kerkennacht is er één gezamenlijk logo. Het ontwerp laat een kerk zien en een maan: twee eenvoudige driehoeken en een cirkel. De ontwerper van het logo is Ton Snepvangers. In het dagelijks leven is hij coördinator van Diaconaal Centrum De Bakkerij in Leiden en rooms-katholiek diaconaal werker in die stad. Hij legt zijn ontwerp uit:

Wat wil je met het logo uitdrukken?‘Het programma van de Kerkennacht is te divers om in één verbeelding te vangen. Ik heb mij be-perkt tot kernbegrippen die de activiteiten samenbinden. In minimale geometrische vormen heb ik die begrippen weergegeven in primaire kleuren. Zo is één oogopslag een herkenbaar beeld ont-staan voor een brede doelgroep. Enerzijds eenvoudig herkenbaar, maar in zijn abstractie biedt het ruimte voor eigen invulling van de kijker. Zoals ook de Kerkennacht alle ruimte biedt aan de deelne-mende kerken om op basis van eigen inzichten en talenten de programmering nader in te vullen’.

Hoe heb je de kleuren gekozen?‘Geel voor de maan. Rood voor de daken van de kerk en de toren. Beide kleuren steken af tegen de zwarte achtergrond van het logo en sluiten aan bij de meest basale voorstelling die mensen van kinds af aan hebben van deze begrippen. Hiermee is ook voldaan aan de eisen van een goed logo: helder, herkenbaar, uniek van karakter en vormgeving en prikkelend genoeg voor de fantasie van de kijker’.

Het logo

Een boekje voor u, lezer, om u uit de slaap te houden.

Neem, lees en wees er getuige van. Welkom!

Als de nacht gaat spreken zonder woorden

De dag zegt het voort aan de dag die komt.

De nacht vertelt het door

aan de volgende nacht.

De hemel verhaalt de majesteit van God.

Het uitspansel spreekt als het werk van zijn handen.

Toch wordt er niets gezegd,

geen woord gehoord,

het is een spraak zonder klank.

Over heel de aarde gaat hun stem.

Hun taal gaat tot aan het einde van de wereld.

(Een psalm bij de Kerkennachten)

A booklet for you, dear reader, to wake you up.

Take it, read it and be part of it. You are welcome!

Wake-up call

When the night speaks withouts words

Each day informs the following day.

Each night announces to the next.

The heavens keep telling the wonders of God.

The skies declare what he has done.

They don’t speak a word,

and there is never the sound of a voice.

Yet, their message reaches all the earth,

and it travels around the world.

(A psalm relted to the Night of the churches)

De Kerkennacht krijgt landelijke allure. En daar-om is het handig om de activiteiten per plaats te benoemen. Iedere plaats heeft zijn eigen pro-gramma rondom eigen gekozen thema’s. Toch is het uniek dat het dit jaar voor het eerst is dat verschillende steden en dorpen de handen in elkaar slaan en bovenplaatselijk samenwerken aan de Kerkennachten. De volgende pagina’s tonen een overzicht op alfabet met soms eigen websites. Het is mogelijk dat er na verschijning van deze uitgave nog meer plaatsen aanhaken; en ongetwijfeld komt er meer informatie over de diverse programma’s beschikbaar. De lezer wordt daarvoor verwezen naar de gezamenlijke website, waarop de meeste actuele informatie is te vinden: www.kerkennacht.nl

Amersfoort, Amsterdam, Breda, Den Haag, Den Helder, Deventer, Duiven, Eindhoven, Gouda, Haarlem, Leeuwarden, Leiden, Leidschendam-Voorburg, Lelystad, Nijmegen, Rotterdam, Utrecht, Veenendaal...

12

Column

Joelfeest

De datum maakt alles duidelijk. Kort na de 21ste juni. Daaraan kan je de heidense wortel herkennen. De Germanen vierden ooit op dat moment hun joelfeest. Op andere plaatsen ook wel ‘midzomerzonnewende’ genoemd. Volgens de mythologie schiet de god Loki de zonnegod Baldar op die dag neer. Dat is het begin van het afnemen van de kracht van de zon. De viering van de zonnewende is vanaf de Germaanse tijd door heel Europa te vinden geweest. Sommige evenementen herinneren daar nog aan.

AutocrossIn Scandinavische landen viert men bij voor-beeld het begin van de zomer(vakantie). Je kunt in Zweden mensen zien dansen om kruisen ver-sierd met bloemen. Trouwens ook in het oosten van Nederland in plaatsen als Mariënheem en Bentelo vindt het midzomerfeest nog steeds plaats. Weliswaar meer als kermis en met een autocross dan als heidens joelfeest, maar toch.

Prins op het witte paardDe gedachte is dat in de kortste nacht hemel en aarde even heel dicht bij elkaar komen. Je kon als het ware een kijkje nemen in het schim-menrijk van de sibbe. En omgekeerd kwamen dwergen in het Midgaard bij mensen op bezoek. Om je daar tegen de beschermen staken men-sen vuren aan. Ze worden nu als vreugdevuren gezien. Vroeger nam je de as mee ter bescher-

ming van huis en veestapel. In Zweden gaat de mare dat meisjes hun prins op het witte paard in hun droom kunnen ontmoeten. Ze moeten daarvoor in de midzomer nacht gaan slapen met negen verschillende bloemen uit negen verschillende tuinen onder het kussen.

VreugdedansenDe kerk zou de kerk niet zijn, als ze de oude gewoonten met een christelijke boodschap had weten te verbinden. In de zevende eeuw kwam men op de gedachte om de geboorte van Johannes de Doper op deze dag te vie-ren. Volgens de overlevering ging die geboorte precies zes maanden vooraf aan de geboorte van Christus (24/25 december). De lutherse aartsbisschop van Lund verordineerde in de zestiende eeuw dat men alleen nog op die ge-boortedag van Johannes vreugdedansen mocht uitvoeren.

De Kerkennachten sluiten daarmee aan op een nogal bizarre heidense traditie. Henk Vreekamp, kenner van de Germaanse en Joodse traditie, pleit er voor dat christenen zich meer bewust zijn van die heidense wortels. Niet om er in te berusten, maar om van daaruit in beweging te komen en aan verandering te werken. ‘De op-standige heiden moet worden opgejaagd uit zijn schuilhoek in een waarachtige bekering van de goden naar de God van Israël’, zegt hij robuust.

14

Amersfoort

Zaterdag 25 juniBegin: vanaf 18.00 uurEind: in de avond met een manifestatie in de binnenstadDeelnemende kerken: minstens 30 Informatie: www.kerkennachtamersfoort.nl

Ideale stad voor een KerkennachtVoor stiltezoekers en feestgangers, voor stamgasten en passanten, voor denkers en doeners, zangers en zoekers, er is voor elk wat wils tijdens de Kerkennacht in Amersfoort. De stad is geknipt voor dit evenement, want zij kent een relatief groot aantal kerkgebouwen per vierkante kilometer. Niet eerder was er zoveel animo voor een gezamenlijke manifestatie van kerken en geloofsgemeenschappen.

Voor een kerkenpad zijn vele kerken in de hele stad, van Amersfoort-Zuid tot –Vathorst, vanaf 18.00 uur geopend. ‘s Middags zijn activiteiten in de fraaie middeleeuwse binnenstad. Daar vindt ook de afsluiting plaats door een manifestatie in de St. Franciscus Xaveriuskerk aan ’t Zand op loopafstand van Amersfoort CS. Rondvaartboten met muziekgroepen zorgen voor een sfeervolle entourage. Het logo van de lokale Kerkennacht-organisatie is een nachtuil met wijd open gesperde ogen. De boodschap is duidelijk: Kom maar kijken.

Amsterdam

Zaterdag 25 juniBegin: 19.00 Oude Lutherse Kerk, SpuiEind: 23.00 uur Deelnemende kerken: minstens 13 in om het Centrum van AmsterdamInformatie: www.kerkennachtamsterdam.nl

Licht ZinnigDe Amsterdamse kerken presenteren zich dit jaar met vele activiteiten tijdens de Kerkennacht zaterdag 25 juni. Thema’s van deze activiteiten zijn licht en zinnig; de Amsterdamse kerken bieden een licht verhaal met zin. De verlichte kerken nodigen bezoekers uit binnen te komen, rond te kij-ken en de tijd te nemen voor zinvragen.

Een greep uit de vele activiteiten:• De Protestantse Diaconie Amsterdam toont

met een diaconale stadswandeling hoe de kerkelijke gemeenschap eeuwen lang ver-lichting brengt voor verdrukten en mensen tussen wal en schip.

• In de Gelagkamer van de Corvershof is het deze avond goed vertoeven.

• De doopsgezinde Singelkerk werpt haar licht op de problematiek van vluchtelingen en daarmee ook op een element uit de eigen geschiedenis.

• In de monumentale Krijtberg aan het Singel licht de parochie de diaconale activiteit uit.

• De Oude Lutherse Kerk bezint zich op haar rijke traditie met licht(e) muziek en andere stijlen. Muziek als geloofstaal met biecht, een pastoraal gesprek en een goed glas wijn.

• De doopsgezinde Singelkerk, Rooms-Katho-lieke Krijtberg en Oude Lutherse Kerk vor-men samen de ‘Heilige Driehoek’ en organi-seren samen ook het één en ander.

• In de Russisch Orthodoxe kerk staan de vierin-gen centraal. In de vigilie wordt om 17.30 uur de nacht van binnen uit verlicht en na de completen vanaf 22.30 uur met een midder-nachtdienst afgesloten.

• De Dominicuskerk pakt het thema licht en zin op in de vorm van theaterelementen en een orgelconcert.

• In de Westerkerk is er orgelspel van Jos van der Kooij, vocale muziek rondom Bach en een avondgebed bij kaarslicht ter afsluiting.

• De Keizersgrachtkerk heeft een verrassend zinnig programma.

• De Nieuwe Kerk stelt zich deze avond open voor rondleiding en religieuze muziek.

• De Engelstalige en Franstalige kerken bieden een speciaal verlicht programma aan.

Warmste buurtIn de Oude Kerk, koudste kerk in de warm-ste buurt van Amsterdam, gaat het over ‘seks en relaties in de Bijbel’. Met ves-perviering, korte gesprekken, muziek, een klaagmuur, tentoonstelling, biechtstoeltjes en een huwelijkskraam.

Theatrale geheimenIn de Noorderkerk leidt Broadway-acteur Bruce Kuhn de theatrale geheimen in van het Marcus-evangelie. Voor kinderen is er een speurtocht. De bezoeker kan genieten van muzikale inter-mezzo’s en het Noordercafé.

16

Breda

Zaterdag 25 juniBegin: 19.30 uur Lutherse Kerk Einde: ’s avonds laat Deelnemende kerken: de Lutherse Kerk is de centrale plaats van de Kerkendag Informatie: www.kerkennacht.nl

Poëzie en muziekBreda viert de Kerkennacht in verschillende kerken waaronder de Lutherse kerk in het centrum van de stad. Deze monumentale schuilkerk, verscholen achter een rij huizen in de Veemarktstraat, opent om 19:30 uur haar deuren voor een verrassend programma rondom poëzie en muziek. De hele avond klinken er in de kerkzaal en de crypte bekende en onbekende teksten. Er treden Bredase schrijvers, dichters, muzikanten en koren op en bezoekers kunnen ook zelf gedichten ten gehore brengen.

Den Haag

Zaterdag 25 én zondag 26 juniBegin: 25 juni 16.00 kindermusical ‘Daniël’ in de Thomaskerk, Harmelenstraat 108Einde: 26 juni 12.00 uur Evangelisch Lutherse Kerk voor iedereen, Lutherse Burgwal 7Deelnemende kerken: minstens 15Informatie: www.oecumenedenhaag.nl

Kerkennacht Den Haag: Ken je mij?!De Haagse Gemeenschap van Kerken heeft er in 2011 voor gekozen om in den Haag zoveel moge-lijk kerken en kerkplekken te vragen om open te zijn en zich te presenteren aan elkaar en aan de Haagse Burger. Ken je mij? Wij mogen er zijn! Naast de verschillende activiteiten in verschillende wijken in Den Haag is er aan aantal centrale activiteiten:

Musical In een musical spelen doe je als kind niet iedere dag. Jeugdtheatergroep De Vliegende Speeldoos biedt de mogelijkheid om kinderen intensief kennis te laten maken met deze vrolijke en educatieve theater vorm. In één dag wordt met kinderen van 4 tot en met 12 jaar een musical ingestudeerd. Minimaal 50 tot maximaal 125 kinderen spelen de hoofdrol. De voorstelling wordt gedragen door professionele acteurs, zangers en dansers. De uitvoering is de offi ciële start van de Haagse Ker-kennacht. Uw kinderen zijn van harte welkom om mee te doen!

Den Haag

Wandelen Er is gelegenheid te wandelen langs de andere kant van Den Haag en langs diaconale plekken in de stad, de zogenaamde historische armenzorgwandeling.

Muziek De kerken bieden muziek in de Haagse Binnenstad rond 22.30 uur door Haagse zangers en zan-geressen onder leiding van de bekende zangeres Astrid Seriese.

TaizévieringRond middernacht is er een Taizé-viering in de St. Jacobuskerk, Parkstraat 65A

Vieringen In verschillende Haagse kerken zijn er vieringen op zondag 26 juni met eenzelfde thema ‘Ken je mij’. Met deze symbolische eenheid van vieren staat ook centraal dat een kerkelijke gemeenschap niet op zich staat, maar dat zij werkelijk Gemeenschap van Christus is, staande in een traditie van eeuwen.

Deelnemende kerken:evangelisch lutherse kerk; Thomaskerk, remonstrantse gemeente, doopsgezinde gemeente, Abdij-kerk, vrije evangelische gemeente , Havenkerk, Lukaskerk, rooms katholiek spiritueel centrum de Boskant, Kruispunt, het apostolisch genootschap, Heilige Jacobus de Meerdere, Elandstraatkerk, Kerk H. Theresia van Avila, Aandachtcentrum, quakers, OLV Hemelvaart, Pastoor van Arskerk.

18

Den Helder

Zaterdag 25 juniBegin: ’s avonds circa 19.00 uurEinde: ’s avonds laatDeelnemende kerken: onbekendInformatie: www.kerkennacht.nl

Den Helder doet mee met een eigen programma. Er zijn diverse kerken vertegenwoordigd.

Duiven

Zaterdag 25 juniBegin: ’s avonds circa 19.00 uurEinde: ‘s avond laatDeelnemende kerken: St. Remigiuskerk, Samen-op-Weg-kapel, Baptistengemeente Liemers Informatie: www.rvkdw.nl

Achter het gemeentehuis in Duiven ligt het ‘Oecumene pad’, qua naam uniek in Nederland. Dit pad verbindt de rooms-katholieke, half mid-deleeuwse, Sint Remigiuskerk (Remigiusplein 1) en de Samen-op-Weg-kapel (Rijksweg 56b) van de Protestantse gemeente Duiven. Beide kerken liggen nog geen 200 meter bij elkaar vandaan. De derde kerk die meedoet is de (Vrije) Baptis-tengemeente Liemers die zelf nog geen eigen ge-bouw heeft en voor deze gelegenheid is te vinden in de aula van het Candea-college (Saturnus 1).

ActviteitenIn de St. Remigiuskerk: pastor Oortman over ‘Wie was Remigius?’, dr. Wim van Heugten over ‘Spo-ren van 800 jaar bouwgeschiedenis’, mediteren met pastor Sevenhoven, en een labyrinth met pastor Ria Doornbusch. In de SoW-kapel: kinderkoor ‘Joy’, cabaratière Charlotte Glorie en gesprekken rond korte filmpjes. Bij de Baptistengemeente: ieder uur roulerend programma met zang, lezingen, gebed en zegening.

Gouda

Vrijdag 24 juniBegin: 19.00 uur Einde: 23.00 uurDeelnemende kerken: 11 Informatie: www.rvkgouda.nl

Actviteiten In Gouda is een ‘schitterend’ programma. U hoeft maar in de buurt te zijn van het station of de binnenstad en de verschillende aanwijsborden bieden u die schitterende weg naar:De St. Janskerk met de beroemde ‘Glazen’. Of naar een ‘Kunst en kerken-wandeling’, of een Diaco-nale wandeling. In de st. Jan is om 22.00 uur een Taizéviering. De deelnemende kerken: christelijk gereformeerde kerk, evangelisch lutherse gemeente, federatie van doopsgezinden, remonstran-ten en vrijzinnig protestanten, gereformeerde kerk, hervormde gemeente, international christian fellowship, leger des heils, oud-katholieke parochie, rooms-katholieke parochie, stichting Johan Maasbach, wereldzending. Gouda ontvangt u graag op deze vrijdag 24 juni van 19.00-23.00 uur!

Haarlem

Vrijdag 24 juni Begin: 19.30 uur Einde: 23.30 uur met gezamenlijke afsluitingAantal kerken: 5Informatie: witteveen@bavo.nl

Onder auspiciën van de plaatselijke Raad van Kerken vindt dit jaar in Haarlem een Kerken-nacht plaats. Het is de eerste. De kerken die o.a. meedoen zijn: oud-katholieke parochie, de doopsgezinde gemeente, de parochie van de St. Bavobasiliek, de parochie Antonius van Padua (Paterskerk), oecumenisch diaconaal centrum

‘Stem in de Stad’, protestantse wijkgemeente Centrum.

20

Leeuwarden

Zaterdag 25 juniBegin: 19.00 uur Taizégebed Dominicuskerk,Harlingerstraat 26Einde: 21.45 uur Ionagebed Doopsgezinde Kerk, Wirdumerdijk 18.Deelnemende kerken: Dominicuskerk (RK), Waalse Kerk (PKN), Doopsgezinde Kerk, Informatie: www.kerkennacht.nl

Gastvrij onthaal in LeeuwardenOp initiatief van de Raad van Kerken Leeuwarden doen dit jaar drie kerken in Leeuwarden mee met de Kerkennacht. De activiteiten vinden ’s avonds plaats. De avond begint met een Taizévie-ring om 19.00 uur in de Dominicuskerk. Vervolgens is er om 20.15 uur in de Waalse Kerk (Grote Kerkstraat 22) een meditatie rondom de Remonstrantse geloofsbelijdenis. Om 21.00 uur is in de Doopsgezinde Kerk een diaconale markt met tijd voor ontmoeting en gesprek. En om 21.45 uur is de afsluiting in deze kerk met Ionagebed.

Nijmegen

Vrijdag 24 juni Begin: 21.00 uur Einde: 01.00 uur Deelnemende kerken: 8 kerken in de binnenstad Informatie: www.raadvankerkennijmegen.nl

Monnikendam aan de Waal met ‘Licht in het donker’In Nijmegen is de Nacht van de Kerken op vrijdagavond 24 juni van 21.00 - 01.00 uur. Na de stich-ting van de Katholieke Universiteit trok de stad veel kloosterlingen aan. Vandaar de bijnaam ‘Mon-nikendam aan de Waal’. Het Stadspastoraat ‘Het Kruispunt’ voor daklozen opent zijn deuren en bij de karmelieten klinkt muziek rond Johannes van het Kruis. De Emmanuelbeweging verzorgt een avond van aanbidding in de Maria Geboortekerk. Een koor van evangelische christenen zingt in de katholieke binnenstadskerk Petrus Canisius in de Molenstraat. In de intieme Jacobskapel gaat het over pelgrimeren naar Compostella en in de Lutherse kerk wordt gezongen.

Op het Valkhof, de burcht aan de Waal, ligt de Nicolaaskapel uit 1030. Er klinkt vioolmuziek en er worden teksten gelezen van Nederlandse mystici. De Effataparochie pelgrimeert van kerk naar kerk. Verzamelen om 21.00 uur op het plein van de Titus Brandsma Gedachteniskerk.

Rotterdam

Zaterdag 25 juni Begin: 16.00 uur plein Laurenskerk Einde: 23.00 uur met daarna:Midnightprogramma LaurenskerkDeelnemende kerken: minstens 50 Informatie: www.nachtderkerken.nl

Voor de derde keer doet Rotterdam mee met de Kerkennacht. Wat hier in 2007 begon, waaiert nu uit over heel de stad en over heel het land. Met 50 kerken vinden de activiteiten door de hele stad en in enkele buur gemeenten plaats. Een prima manier om aan de weg te timmeren, en te laten merken hoe zeer we in deze stad bondgenoten van elkaar zijn.

Kerken laat je zien Maar de tocht náár de Kerken nacht, het voor-bereidingstraject, is minstens zo belangrijk. Voor eind juni is er iedere twee maanden een ontmoeting voor iedereen die meedoet in één van de deelnemende kerken. Een warming-up, kennismaking, delen van ideeën en plannen. Elkaar enthousiast maken. Nieuwkomers, die in Rotterdam rijk vertegenwoordigd zijn, gaan ook meedoen. Veel kerken hebben op zondagmid-dag een nieuwkomerskerk als ‘inwoner’. In die kerken wordt gezorgd voor een gezamenlijk pro-gramma. Dus ook de bezoekers van de Kerken-nacht zullen merken: Rotterdam is geen witte stad; alle kleuren, talen, spraken en klanken zijn hier zicht- en hoorbaar.

BeginWe beginnen om 16.00 uur op het plein voor de Laurenskerk. Daar klinkt muziek, daar zijn

wethouder Louwes van participatie, (zie p.9) en enkele andere toonaan gevende gasten. Daarna waaiert iedereen uit, van Schiebroek tot Poortu-gaal, van Kralingen tot Charlois, van de Broe-dergemeente tot de Remonstrantse Kerk. Tegen elf uur stoppen de meeste kerken. Maar de Laurenskerk gaat door met een Midnightpro-gramma met muzikale nachtgedachten.

Pelgrimsvaderskerk Delfshaven, Interreligieus gesprekOntmoeting en gesprek: in een (oud-)studen-tenforum gaan jonge moslims (vrienden van de Stichting Islam & Dialoog) en christenen in gesprek met prof. Lans Bovenberg, toonaange-vend econoom en christen, en Ahmed Taskan, een succesvolle zakenman en moslim. Hoe combineren zij geloof en carrière? Wat zijn hun uitdagingen en valkuilen? Waar wordt het span-nend? www.pelgrimvaderskerk.nl

Credokerk Zuid, TaizévieringNa het bezoek van 30.000 jongeren aan Rot-terdam vanwege Taize aan de Maas: om 20.00 uur een Taizéviering met na afloop een terugblik op Taizé in Rotterdam en vooruitkijken naar de Europese Jongerenontmoeting in Berlijn 2011. info: ruijl@kabelfoon.nl

22

Utrecht

Vrijdag 24 juni Begin: circa 17.00 uur Einde: ‘s avonds laatDeelnemende kerken: minstens 30, waaronder de DomkerkInformatie: www.usrk.nl

Op vrijdag 24 juni 2011, bij het vallen van de avond, komt Utrecht tot leven. Op zo’n der-tig plaatsen worden de deuren van kerken, kapellen en kloosters geopend en duizenden bezoekers trekken van plek naar plek. Utrecht viert zijn derde Kerkennacht.

De ervaring leert dat het ook dit jaar weer men-sen zullen zijn die anders nooit een kerkgebouw binnengaan. Nieuwsgierig naar wat die kerk, die ze van buiten zo goed kennen, te bieden heeft. Maar er zullen ook kerkleden onder de bezoe-kers worden herkend. Zij nemen de gelegen-heid te baat om eens te gaan buurten bij een andere kerk dan waartoe ze zelf behoren.

Markt van MogelijkhedenEen kleine dertig kerken staan borg voor een ge-varieerd programma, dat op sommige plekken tot in de kleine uurtjes doorgaat. En het zijn niet alleen ‘gewone kerken’ die meedoen. Het Oecu-menisch Stiltecentrum, in winkelcentrum Hoog Catharijne, fungeert als ontvangstlocatie voor iedereen die met de trein naar Utrecht komt. Hier kan men koffie en het programmaoverzicht verkrijgen. Ook het Utrechtse straatpastoraat doet mee: samen met een binnenstadskerk biedt men zwervers en daklozen een gratis overnachting met ontbijt aan.

In de binnenstad is er een ‘Markt van Mogelijk-heden’. (Semi-) kerkelijke instellingen en bond-genoten van buiten de kerk presenteren zich aan het publiek. En - waar publiek anders nooit terecht kan - in de toren van de Buurkerk leiden vrijwilligers van het Utrechts Klokkenluiders Gilde nu de bezoekers rond.

Elders richt iconenschilder Ronald Medema zijn atelier in. Bezoekers kunnen zien hoe hij werkt, en hem bevragen over de schildertechniek en de betekenis van iconen in de geloofstraditie. Kortom: kom op 24 juni naar de Domstad en beleef daar een bruisend programma!

Preek van de Leek, met Claudia de BreijDeze Utrechtse cabaretière denkt na over het leven en staat pal voor een sociale en recht-vaardige samenleving. Voor één avond verruilt ze het theater voor de kansel van de Domkerk om haar boodschap uit te dragen.

Kerkorgel & BalletIn een van de binnenstadskerken wordt een performance uitgevoerd voor Kerkorgel & Ballet. De Christian Dance Company studeert een aan-tal choreografieën in om onder begeleiding van het kerkorgel en andere instrumenten moderne en klassieke dansen uit te voeren.

Veenendaal

Vrijdag 24 juni Begin: circa 19.00 uurEinde: ’s avonds laatDeelnemende kerken: Gebouw NPBInformatie: www.kerkennacht.nl

De oecumenische werkgroep Veenendaal doet mee met de Kerkennacht. Dit vindt plaats op vrij-dag 24 juni 2011. In het gebouw van de NPB wordt het een en ander georganiseerd. We denken hierbij aan een workshop zang, meditatie, verhalen en themapresentaties. Het is mooi om zo sa-men te werken en over elkaars ‘muurtjes’ heen te kunnen kijken.

In aantocht:DeventerEindhovenLeidenLeidschendam-VoorburgLelystadVoor al deze plaatsen vindt u hier de informatie: www.kerkennacht.nl

24

ColofonDe afstemming van Kerkennachten 2011 is een initiatief van een coördinatiegroep ‘Kerken-nachten’. De groep bestaat uit mensen afkom-stig uit de diverse deelnemende steden. Voor-zitter: Bert Kuipers, bert@laurenspastoraat.nl. Secretaris: Hanny de Kruijf, Hanny.deKruijf@stichtingksa.nl

Exemplaren van deze uitgave kunnen voor € 5,-- worden nabesteld bij:Raad van Kerken in NederlandKon. Wilhelminalaan 5 3818 HN AMERSFOORTTel. 033 46 33 844e-mail: rvk@raadvankerken.nl

website: www.raadvankerken.nl

Rekeningnummer: 322105

Deze uitgave verschijnt als themanummer van Oecumenisch Bezinning. Eindredacteur: Margarithe VeenMedewerkers: Koos van Noppen Amersfoort, Eveline Bersma Amsterdam; ds. Andreas Wöhle Amsterdam; Ger van Dooren Breda; Margriet Quarles van Ufford Den Haag; Daan Bok Den Helder; Hans Brezet Duiven; Albert van Riet Gouda; Rinze

Marten Witteveen Haarlem; Gerdy Hahn Leeu-warden; Ad Alblas Leiden; Annelies van Kampen Leidschendam-Voorburg; Jan Stuyt Nijmegen; Bert Kuipers Rotterdam; Hanny de Kruijf Rotter-dam; Arie Noordermeer Utrecht; Alette Weste-ning Veenendaal; Marrit Bassa, Klaas van der Kamp Raad van Kerken in Nederland

Foto’s: Minke Feenstra, Henk Fikke, Peter van Mul-ken, Rvk Rotterdam, RvK in Nederland, Arie Noordermeer. Logo Kerkennacht: Ton Snepvangers Vormgeving omslag en binnenwerk: Sync. Creatieve Producties

Het idee van een Kerkennacht en de uitwerking wordt van harte gesteund door de Vereniging Beraad Grote Steden in de Protestantse Kerk in Nederland en daarnaast door leden van Veel-kleurig Getuigen, dat zijn:

Evangelische AlliantieEvangelische ZendingsalliantieNederlandse ZendingsraadRaad van Kerken in NederlandSamen Kerk in Nederlande.v.a.

Raad van Kerken in Nederland