52 // VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2013 / N° 236

In het kader van de aankomende ZWEMBADDAGen op 15, 16 en 17 november, was er in juni een inspirerende infosessie: ‘Personal Coaching in het zwembad en bevorderen van de algemene lichaams-houding’. Hoe kan je in je zwembad mensen blijvend aanzetten tot bewegen? Zwembadprofessional Katrien Lemahieu en onderzoeker Jeroen Meganck namen elk een deel van de sessie voor hun reke-ning. We laten hen beiden aan het woord.

Bewegen is goed, goed bewegen is beter!

© Zwembad Nieuwpoort

Wat kan jij als zwembad betekenen Wat kan jij als zwembad betekenen voor élke individuele klant?voor élke individuele klant?

// 53

één uur per dag fysieke activiteit met matige intensiteit en 2 x per week een intensievere oefening, gericht op verbetering of behoud van fysieke fitheid. In Nederland gaan ze een stap verder: er is een Nederlandse Norm voor Gezond Bewegen. Hierin worden drie pijlers belicht in de ‘Schijf van 3’:• Actiever worden betekent dage-

lijks minimaal 30 minuten matig intensief bewegen gedurende minimaal 5 dagen per week en vaker tussendoor bewegen. Langdurig zitten moet dus wor-den onderbroken.

• De Fitnorm staat voor 3 x per week minimaal 20 minuten per keer intensief bewegen op ver-schillende dagen, verdeeld over de week.

• De Spiernorm houdt 2 x per week 8 tot 10 spieroefeningen in met 8 tot 12 herhalingen per oefening.

In zijn totaliteit vormt dit dus een norm voor actiever, fitter en sterker worden en blijven. Waar ligt de kans voor zwembaden? Op alle drie de pijlers!

Actiever worden doe je door bijvoor-beeld dagelijks 3 keer 10 minuten te wandelen, lopen, fietsen, zwem-men, huiselijke activiteiten te doen … Kortom: alles is mogelijk. Fitter worden kan je door te kiezen voor een groepsles. Denk bijvoorbeeld aan AquaRobics, AquaJogging, AquaZumba … of zwemgroepen die voor een trainingsvorm kiezen zoals SwimFit of WalkFit. Sterker worden kan door AquaSculpt, AquaPower of door begeleiding door een per-sonal coach, die verschillende oefe-ningen biedt die bij de klant passen. Ook conditiezwemmen, zwemtrai-ningen, begeleid zwemmen kun-nen opties zijn. Weg met het suffe imago van AquaGym en saaie ‘baan-tjes trekken’, welkom in het zwem-bad van de toekomst!

Zo gemakkelijk is het natuurlijk ook niet. Een stukje scholing voor de begeleiders is zeker nodig. Weten

Katrien is inmiddels geen onbeken-de meer in de zwembadwereld. Als gespecialiseerde zwembad-professi-onal met roots in België, kent ze de ins en outs van de branche. Van zowel de praktische kant (lesgeven) als de managerskant (ondersteu-ning van kwaliteitstrajecten) beseft ze als geen ander dat het zwembad een totaal ander vakgebied is. “Het zwembad is meer dan alleen maar een bak met water. Het is een bron van energie, kent een brede waaier aan mogelijkheden, maar wordt vaak onderschat.”

Meer dan baantjes zwemmen

Zowel in België als in Nederland staat zwemmen in de top drie van de meest favoriete vrijetijdsbeste-dingen, zowel bij jongeren als bij ouderen. Hoe kan het dan dat het zo moeilijk blijft om zwembaden rendabel te krijgen en behouden? Echte duidelijke antwoorden zijn er niet, maar er zijn meerdere moge-lijkheden. Het gemeentelijk zwem-bad heeft nog te vaak een stoffig imago, en is nog sterk gerelateerd aan zwemmen an sich. Recreatieve zwembaden met glijbanen, stroom-versnellingen en jacuzzi’s zijn con-currerend, maar bieden nog te wei-nig aan behalve het ‘vrij zwemmen’ en hier en daar wat aquafitness. Baantjes zwemmen is vaak het enige waar klanten aan denken. Toch zijn er zoveel meer mogelijkheden!

De ZWEMBADDAGen zijn de uit-gelezen kans om het zwembad in de kijker te zetten, en je klanten te laten zien en ervaren dat er veel meer is dan heen en weer zwem-men in een zwemslag naar keuze. Communicatie is daarbij een grote uitdaging. Niet alleen in woor-den op de affiches, maar vooral in daden. Aan de slag dus!

Voldoende bewegen

In België is de norm voor voldoende bewegen als volgt geformuleerd:

Katrien LemahieuKataquainfo@kataqua.nlRozemarijn Van Meirvennemedewerker zwempromotie ISBrozemarijn.vanmeirvenne@isbvzw.be

Z W E M B A D

Met personal coaching aanzetten tot bewegen in het zwembad

Meer info over de Schijf van 3 vind je op www.schijfvandrie.nl.

// 55

waar je aan begint en weten waar je naar toe wilt, is belangrijk. Ook naar deelnemers toe: wat is het doel? Actiever, fitter of sterker? Komen ze enkel voor sociaal contact of komen ze ook met een ander doel? Willen ze misschien afvallen of heeft een huis-arts ze doorverwezen? Dit is echter grotendeels onbekend terrein. Veelal zijn de deelnemers of klanten ano-niem en weten we niet waarom ze komen. Een klanttevredenheidson-derzoek kan hier inzicht in bieden. Probeer er achter te komen wat de klant motiveert om te komen en speel hierop in. Zorg dat er een divers aanbod is en dat de begelei-ding een positieve uitwerking heeft.

Meten is weten

Wil een klant deelnemen aan een zwemgroep of wil hij individuele begeleiding in het zwemmen? Denk dan aan programma’s als SwimFit of AquaSwim en zorg ervoor dat de begeleider inzicht heeft in techni-sche zaken van het zwemmen, maar ook aandacht heeft voor trainings-principes en opbouwen van trai-ningen. Wil een klant afvallen? Dan kan je hem een pak info en websites doorspelen of je kan hem doorver-wijzen naar een voedingsdeskun-dige. Ook een mental coach kan raad geven en samenwerken met het zwembad als je écht resultaten wil behalen en behouden. Het is niet zomaar iets organiseren, het is geen bezigheidstherapie, het is écht bewust klanten begeleiden in hun vraag!

Inzicht in bewegen is een hele ster-ke factor waar zwembaden nog veel mee kunnen bereiken. Daarom is het goed om met een klant te com-municeren en deze te helpen in wat hij of zij zelf wil. ‘Meten is weten’! Bij wijze van experiment werd in een zwembad in Nederland een personal coach bij het zwembad gezet. Die bood de zwembadbezoe-ker een vrijblijvende meting aan aan de hand van de intelligente weegschaal. 98% van de bezoekers ging erop in. De overige 2% had ‘geen tijd’ voor een meting, maar

beloofde een keer terug te keren. Er werd een weegschaal geplaatst die eenvoudig een aantal dingen kon berekenen: BMI, vetpercentage, waterpercentage, spiermassa. Op basis hiervan kon de personal coach snel bewegingsadvies geven volgens de Schijf van 3. Deelnemers kregen ook een gratis taillelint mee naar huis om zelf hun middelomtrek te meten. Maandelijks mag iedereen eens op de weegschaal om te verge-lijken, wat een geweldige motivatie blijkt. Zo kan de coach bijvoorbeeld uitleggen dat het gewicht gelijk is gebleven, maar dat er spiermassa in de plaats is gekomen voor vet.

Z W E M B A D

Het zwembad is meer dan een bak met Het zwembad is meer dan een bak met water. Het is een bron van energie met water. Het is een bron van energie met zoveel mogelijkheden

Een leuk project voor het zwem-bad tijdens de ZWEMBADDAGen: probeer het zelf ook eens uit! De reacties zijn fantastisch, iedereen wil wel meedoen.Als je ook de actieve voedingsdrie-hoek aanhoudt dan merk je dat de klant een positieve start maakt in het veranderingsproces. Daar ligt namelijk een grote valkuil: ze moe-ten het zelf doen. Het heeft geen zin om mensen te verplichten want de motivatie komt dan niet vanuit henzelf.

Kan jij hier als zwembadmedewer-ker iets aan toevoegen? Zeer zeker! Probeer er in een kort intakege-sprek achter te komen wat de drijf-veer is van de klant en speel daar als zwembad op in. Wat kan je hen bieden? Welk aanbod is er te vin-den in het zwembad? Hoe beter het inzicht, hoe meer je op de vraag kan inspelen. Iedereen kan beweging gebruiken en het zwembad is de ideale plek!

Checklist intake personal coaching

• Stel geen diagnose maar zet aan tot bewegen.

• Gebruik het invulformulier: ‘anamnese en beweegvoorkeur analyse’ (zie www.isbvzw.be > zwembaden > zwempromotie > ZWEMBADDAGen).

• Gebruik een intelligente perso-nenweegschaal (meet gewicht, vetmassa en magere massa, BMI; kostprijs vanaf € 30 bij Tefal, Salter e.a.).

• Laat de zwemmer een doel for-muleren.

• Bepaal de juiste methode om doel te halen.

• Win eventueel extra kennis in of verwijs door.

• Voer het plan uit met een groep deelnemers.

• Evalueer en motiveer voor een verder bewegingsplan.

• Begeleid groepen.

Checklist intake personal

56 // VLAAMS TIJDSCHRIFT VOOR SPORTBEHEER / 2013 / N° 236

Klantenbinding

Het grootste gedeelte van zwem-badklanten komt om baantjes te zwemmen. Elke week diezelfde 40 baantjes kan demotiverend werken en na een tijdje houden ze er mee op. Alleen de intrinsiek gemotiveer-de deelnemer blijft komen. Maar de niet-vaste klant, hoe kunnen we die aan het zwembad verbinden zodat hij of zij gemotiveerd blijft om terug te komen? Geef ze een doel, laat hen ervaren hoe prettig zwemmen kan zijn. Begeleid ze in het beter zwem-men (velen zijn onvaardig) of help ze langer aan een stuk te zwemmen. Misschien zal je een enkeling vinden die het prettig vindt om sneller te leren zwemmen. Via Start to Swim kan je trainingsschema’s aanreiken. Er zijn meerdere zwemschema’s die bruikbaar zijn. Kijk welke het beste bij jullie past als begeleider en wat het zwembad aankan qua bezetting.

De meerwaarde kan er ook in liggen dat je je klanten inzicht verschaft in hoe ze nu juist gezond kun-nen leven en bewegen. Organiseer bijvoorbeeld een praktijkgerichte

workshop in de vergaderzaal of cafe-taria rond gezondheid in samen-werking met een gezondheids- of bewegingscoach. Er zijn ook een pak gratis folders en info hierover te verkrijgen via onder andere het Voedingscentrum (voorleesboekjes en minizines).

We mogen ook de doelgroepen niet vergeten: activiteiten zoals Aquavitaal en AquaFitness zijn niet meer weg te denken. Iedereen vindt zijn plaatsje in het zwembad: AquaPret voor baby’s en peuters, AquaSpet voor kleuters, zwemles-sen, initiatielessen in snorkelen, survival en verdere zwemvaar-digheid, maar ook AquaZumba, AquaSteps, lessen voor zwangeren, AquaSlank, AquaFun … Kortom: wat zie jij aan mogelijkheden? Wat kan jij als zwembad betekenen voor élke individuele klant?

Een laatste advies: doe niet eender wat. De klant wil waar voor zijn geld: zorg dat er gepaste scholing aan voorafgaat. Zo weet je wat je doet en waarom je het doet. Dan pas heeft het ook écht kans op slagen!

De sportsector krijgt steeds meer aandacht als belangrijke part-ner voor gezondheidspromo-tie. Sport en beweging werden al lang erkend als doel op zich, maar recent worden ze ook des te meer gezien als middel om andere gezondheidsdoelen na te streven. Aangezien de omgeving een grote impact heeft op het gezondheids-gedrag van mensen in die omge-ving, onderzoekt het Departement Bewegingswetenschappen van de KU Leuven ook de rol van de Vlaamse sportinfrastructuur. Hier

Jeroen Meganck, Jeroen Scheerder, Jan SeghersFaculteit Bewegings- en Revalidatie-wetenschappen, KU Leuvenjeroen.meganck@faber.kuleuven.be

Promotie van gezondheid en welzijn in Vlaamse sportinfrastructuur: een onderbenut potentieel

presenteren we kort de resultaten van een recente bevraging van de beheerders van 86 gemeentelijke sportinfrastructuren.

Gezondheid in het zwembad

Algemeen genomen blijken onze respondenten positief te staan tegenover gezondheidspromotie. Zo zijn negen op tien van de beheerders eerder tot helemaal akkoord dat ze willen bijdragen tot de gezondheid van de bevolking. Hoewel iets min-der dan een derde gezondheidspro-

motie een prioriteit vindt, willen twee op drie hun accommodatie profileren als een gezonde sportin-frastructuur.

Minder dan een op vijf sportinfra-structuren beschikt over een (niet uitgeschreven) gezondheidsbeleid maar in een groot deel van de sport-infrastructuren worden toch acties ondernomen rond gezondheidspro-motie. Dat percentage blijkt wel erg afhankelijk van het gezondheids-thema: slechts 10 van de 29 onder-zochte thema’s komen aan bod in

// 57

Een waterfonteintje in de inkomhal van Een waterfonteintje in de inkomhal van het zwembad kan weerwerk bieden het zwembad kan weerwerk bieden tegen de verleiding van suikerrijke dranken in de automaat ernaast

z w e m b a d

meer dan de helft van de sportinfra-structuren (fysieke activiteit: 79%, EHBO: 74%, gezond sporten: 73%, fair play: 71%, rechten van het kind in de sport: 63%, tabak: 61%, blessu-repreventie: 58% en -behandeling: 55%, evenwichtige voeding: 52% en misbruik, geweld en kindermishan-deling: 52%). Andere gezondheids-thema’s komen beduidend minder aan bod (valpreventie: 45%, hygi-ene: 40%, sportdrank en -voeding: 39%, warming up en cooling down: 33%, gevaren van ziek of gekwetst sporten: 12% ...).

Wat het soort actie betreft, worden vooral sensibiliserende posters en flyers gebruikt, gevolgd door educa-tief materiaal. Infosessies en oplei-dingen zijn zeldzamer. Prijskorting voor organisaties die gezondheids-gerelateerde initiatieven opzetten worden bijna nooit toegekend.

Sportinfrastructuren beïnvloeden echter ook los van deze acties het gezondheidsgedrag van hun bezoe-kers. In vele sportaccommodaties (cafetaria’s niet meegerekend) zijn bijvoorbeeld verdeelautomaten terug te vinden, vooral van snoep (14%) en koude dranken (36%); waterfonteintjes zijn aanwezig in een op vijf sportinfrastructuren. Ook in de cafetaria’s zijn er vaak verdeelautomaten, vooral voor snoep (33%), tabakswaren (28%) en koude dranken (24%). Ook reclame kan het gedrag van de bezoekers sturen. Zo hangt reclame voor suikerhoudende frisdranken in ongeveer een op vier van de sportin-frastructuren, reclame voor alcoho-lische dranken in meer dan een op zes. Zelfs reclame voor tabakswaren is nog aanwezig in meer dan 7% van de sportaccommodaties.

Een eigen gezondheidsbeleid

Bij deze onderzoeksresultaten slui-ten aanbevelingen aan voor beheer-ders die via hun sportinfrastructuur willen bijdragen tot de bevordering van de gezondheid. Zo lijkt het aangeraden om een eigen gezond-heidsbeleid uit te werken. Dat gaat het best breder dan louter promo-

tie van fysieke activiteit. Minimaal kan plaats gemaakt worden voor posters en brochures over andere gezondheidsthema’s, bijvoorbeeld een educatieve poster over het gepast gebruik van sportdranken in de buurt van de drankautomaat. Maar ook andere initiatieven zijn mogelijk. Een condoomautomaat ophangen in de toiletten, bijvoor-beeld, kan meer impact hebben dan een brochure over veilig vrijen in de inkomhal. Een waterfonteintje kan weerwerk bieden tegen de verlei-ding van suikerrijke dranken in de automaat ernaast.

Natuurlijk wordt dit beleid best afgestemd op het gebruikerspro-fiel van de sportinfrastructuur: een workshop rond valpreventie hoort eerder bij senioren dan bij school-groepen. Tot slot is samenwerking met externe partners aangeraden, zowel binnen de gezondheidssector (dienst Welzijn, Logo’s...), als daar-buiten (bijvoorbeeld de leverancier die de automaten vult om het aan-bod bij te sturen).

meer lezen over dit onderwerp? zoek in de ISb-Kennisbank met de trefwoor-den zwempromotie, zwembaddagen, gezondheid, onderzoek

KENN ANK

i n f o r m e r e n d • i n s p i r e r e n d