Bevrijdingsdag 5 mei

Dromen van Vrijheid

Dromen van Vrijheid

Vrijheid van meningsuiting … Vrijheid om jezelf te zijn … Vrijheid om het verschil te maken … Vrijheid door onderwijs … Vrijheid om kind te zijn

Wereldkampioenen mensenrechten, van Harriet Tubman en Anne Frank tot Nelson Mandela en Aung San Suu Kyi, delen hun dromen van vrijheid met woorden. Hun woorden worden prachtig geïllustreerd door kunstenaars van over de hele wereld.

Dromen van Vrijheid is een feest van visuele verhalen. Dappere verhalen en beeldende illustraties worden samengevlochten om jonge lezers te inspireren, op te komen voor anderen en verschil te maken.Met citaten van onder andere de Dalai Lama, Anne Frank, Nelson Mandela en Malala Yousafzai.

Illustratie omslag: Martine van Nieuwenhuyzen.Een deel van de opbrengst van dit boek gaat naar Amnesty International Nederland

Diverse internationale illustratoren en citatenLevendig Uitgever, 2015ISBN 978 94 91740 25 1Hard cover, 40 pagina’sNUR 210Prijs € 14,95

Te bestellen via de Levendige Boekwinkel of een (online) boekwinkel.

1

5 mei Bevrijdingsdag: we vieren de vrijheid

Op 5 mei vieren we elk jaar de bevrijding. Bij bevrijding gaat het om terugkijken naar de Op 5 mei vieren we elk jaar de bevrijding. Bij bevrijding gaat het om terugkijken naar de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog. Maar het accent van de viering van de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog. Maar het accent van de viering van de bevrijding is steeds meer komen te liggen bij vrijheid. Dat maakt 5 mei ook een feest van bevrijding is steeds meer komen te liggen bij vrijheid. Dat maakt 5 mei ook een feest van vooruitkijken. We staan stil bij de betekenis van vrijheid in de wereld van deze tijd.vooruitkijken. We staan stil bij de betekenis van vrijheid in de wereld van deze tijd.

4 mei DodenherdenkingNiet voor iedereen was de eerste Bevrijdingsdag zo feestelijk. Er waren veel mensen die vrienden of familieleden hadden verloren in de oorlog. Daarom worden op de avond voor Bevrijdingsdag, op 4 mei, in heel Nederland de doden herdacht. De vlag hangt dan halfstok en om 20.00 uur is het twee minuten stil in ons land. Er worden bloemenkransen gelegd bij oorlogs- en herdenkings-monumenten. Ook wordt ons volkslied, het ‘Wilhelmus’ gezongen.

5 mei Bevrijdingsdag Op 5 mei is het feest. De straten zijn rood-wit-blauw gekleurd door de vlaggen die de men-sen buiten hangen. Op verschillende plaatsen worden bevrijdingsfestivals georganiseerd. Daar wordt muziek gemaakt en eten mensen lekker van hapjes uit allerlei landen. Meer dan zestig jaar geleden, in 1945, werd de eerste Bevrijdingsdag gevierd. Dat was waarschijnlijk de mooiste en feestelijkste Bevrijdingsdag ooit.

Beleving van oud en jongEr is natuurlijk wel een verschil tussen ouderen en jongeren in de beleving van 4 en 5 mei. Ook zijn ouderen en jongeren op een verschillende manier betrokken bij de herdenking en de viering. Voor ouderen spelen herinneringen en ervaringen aan de Tweede Wereldoorlog en de wederop-bouw van daarna een belangrijke rol. Voor kinderen en jongeren is het belangrijk wat de verhalen over de oorlog en de vrijheid in de actualiteit voor hen betekenen.

Binding in de samenlevingZowel jongeren als ouderen voelen zich betrokken bij de herdenking op 4 mei en de viering op 5 mei. Ongeacht hun leeftijd, culturele achtergrond, kleur, godsdienst of politieke voorkeur. Het samen herdenken en het samen vieren vormen een verbindende waarde voor onze samenleving.

VrijheidMet vrijheid bedoelen we dat mensen niet gevangen zijn of in iemands macht zijn, maar dat ze zonder belemmeringen of beperkingen over zichzelf kunnen beslissen. Dat ze zich kunnen ont-plooien zoals ze zelf willen en dat ze mogen zeggen en schrijven wat ze vinden.

5 mei is ook een dag om ons te bezinnen op het belang van vrijheid en ons te realiseren dat vrijheid kwetsbaar is. Voor de vrijheid in Nederland hebben velen gevochten en zelfs hun leven gegeven.Het einde van de Tweede Wereldoorlog betekende niet dat een einde kwam aan oorlog in de wereld. Nog dagelijks lijden mensen onder gewapende conflicten en de schending van mensenrechten. Op veel plaatsen ter wereld moeten mensen dagelijks vechten voor hun bestaan. 5 mei is daarom óók de dag waarop we ons bezinnen op onvrijheid elders in de wereld.Kijk voor meer informatie en het jaarthema op www.4en5mei.nl.

Het materiaalDe lessen voor onderbouw en bovenbouw zijn zo geschreven dat ze zijn aan te passen op het niveau van de eigen groep.

2

Bevrijding Heiloo 1945 – De kinderen lopen op straat met oranje strikken, vlaggetjes en hoedjes. Bevrijding Heiloo 1945 – De kinderen lopen op straat met oranje strikken, vlaggetjes en hoedjes. Alle mensen staan te wachten op de bevrijders die straks het dorp zullen binnenrijden. (foto J. Smit)Alle mensen staan te wachten op de bevrijders die straks het dorp zullen binnenrijden. (foto J. Smit)

Bevrijdingsfestival (Limburg, 2003) – Elk jaar vinden op 5 mei in alle twaalf Bevrijdingsfestival (Limburg, 2003) – Elk jaar vinden op 5 mei in alle twaalf provincies en in Amsterdam de Bevrijdingsfestivals plaats. Op de festivals treden provincies en in Amsterdam de Bevrijdingsfestivals plaats. Op de festivals treden bands op, wordt veel muziek gemaakt, maar er is ook dans en theater. Op de bands op, wordt veel muziek gemaakt, maar er is ook dans en theater. Op de festivals staat het begrip vrijheid centraal. Zo zijn er de ‘Ambassadeurs van de festivals staat het begrip vrijheid centraal. Zo zijn er de ‘Ambassadeurs van de Vrijheid’: artiesten en popgroepen, die aandacht vragen voor onvrijheid, schendingen Vrijheid’: artiesten en popgroepen, die aandacht vragen voor onvrijheid, schendingen van mensenrechten en de gevolgen van oorlog en geweld. In 2009 zijn dat Typhoon, Ellen van mensenrechten en de gevolgen van oorlog en geweld. In 2009 zijn dat Typhoon, Ellen ten Damme & Isis en Voicst.ten Damme & Isis en Voicst.

Militaire parade Wageningen 1989 Militaire parade Wageningen 1989 – Op 5 mei paradeerden de oud-– Op 5 mei paradeerden de oud-strijders in een defilé dat werd strijders in een defilé dat werd bijgewoond door Prins Bernhard. In bijgewoond door Prins Bernhard. In 2005 werd de laatste parade op 2005 werd de laatste parade op 5 mei georganiseerd. Vanaf dat 5 mei georganiseerd. Vanaf dat jaar wordt een militaire parade jaar wordt een militaire parade georganiseerd op Veteranendag georganiseerd op Veteranendag (29 juni, verjaardag van Prins (29 juni, verjaardag van Prins Bernhard).Bernhard).

Dodenherdenking 1958

Op 4 mei is de Nationale Dodenherdenking op de Op 4 mei is de Nationale Dodenherdenking op de Dam. Om even voor 20.00 uur leggen de koningin en de Dam. Om even voor 20.00 uur leggen de koningin en de kroonprins als eersten een krans bij het Nationaal kroonprins als eersten een krans bij het Nationaal Monument. Na de twee minuten stilte om 20.00 uur Monument. Na de twee minuten stilte om 20.00 uur volgen het Wilhelmus, een toespraak, een gedicht, de volgen het Wilhelmus, een toespraak, een gedicht, de kranslegging door overlevenden en vertegenwoordigers kranslegging door overlevenden en vertegenwoordigers van de regering, en de bloemlegging door van de regering, en de bloemlegging door Amsterdamse kinderen die meedoen aan het Amsterdamse kinderen die meedoen aan het project Adopteer een Monument. Vervolgens kan project Adopteer een Monument. Vervolgens kan iedereen die dat wil langs het monument lopen en iedereen die dat wil langs het monument lopen en een bloem neerleggen. (foto Ben van Meerendonk)een bloem neerleggen. (foto Ben van Meerendonk)

3

Reageren op

Les 1 Vrijheid: wat mag wel en wat mag niet?Doel: de kinderen maken kennis met het begrip vrijheid.de kinderen maken kennis met het begrip vrijheid.Nodig: kopieën van het werkblad voor elke leerling (zie www.kleuropschool.nl voor de digitalekopieën van het werkblad voor elke leerling (zie www.kleuropschool.nl voor de digitale versie) • potloden en stiftenversie) • potloden en stiften

kBeginVraag de kinderen twee minuten stil te zijn, zonder lachen en zonder praten. Dit om rust te krijgen in de groep en om alvast te oefenen voor vier mei (zie ook les 2). Elke keer als een kind lacht of praat, gaan de twee minuten opnieuw in. Zo ervaren de kinderen hoe lang twee minuten duren. Bespreek met elkaar wat er nodig of handig is om stil te kunnen blijven.

gKernVrijheid heeft niet alleen met oorlog te maken, maar gaat ook over de dingen die je wel of niet mag doen. Laat de kinderen voorbeelden geven van dingen die ze zelf mogen bepalen en van dingen die ze niet zelf mogen doen. – Mag je zelf weten wat je eet en drinkt? En wanneer

je dat doet?– Mag je zelf weten of je naar school gaat?– Mogen je vader en moeder meer dan jij mag?– Mag je op school doen wat je zelf wilt?

bVertel de kinderen dat 5 mei Bevrijdingsdag is.In Nederland wordt dan het einde van de (Tweede Wereld)oorlog gevierd. Die duurde maar liefst vijf jaar. In de oorlog mochten heel veel dingen niet meer en waren de mensen niet vrij. Gebruik eventueel in-formatie van de website of uit de introductie om wat meer uit te leggen als dat nodig is. Vraag de kinderen of zij weten wat oorlog is. (Oorlog is als verschillende landen ruzie hebben met elkaar en

wapens gebruiken.) Laat de kinderen zo veel mogelijk zelf vertellen. Lees het verhaal Oma Trudy had een oranje strik in het haar voor van het werkblad.

gcAfrondingDe kinderen vertellen om beurten iets wat fijn is en met vrijheid te maken heeft. Iets wat je hebt, wat je kunt kiezen, waar je gelukkig mee bent. Je kunt ze daar ook een tekening over laten maken. Bewaar de tekening in het portfolio van de leerlingen.

sExtraSpeel ‘tikkertje met verlos’ met de kinderen op het schoolplein of in de gymzaal. In het spel zijn twee tikkers. De tikkers moeten proberen iedereen af te tikken. Degene die wordt getikt gaat stil staan met de benen wijd. Als je bent getikt kun je alleen bevrijd worden als een ander kind tussen de gespreide benen doorkruipt. Het spel is afgelopen als iedereen met zijn benen wijd staat. Als dit te lang duurt, kan er eventu-eel nog een derde en vierde tikker worden gekozen. Variaties van verlossen zijn: – door weer getikt te worden door een ‘vrij’ kind;– doordat twee kinderen een kring om je heen vormen.

groep: 1 t/m 4

kleur@levendiguitgever.nl

4

Reageren op

Tips, suggesties, aanbevelingen

en commentaar zijn van harte welkom op

kleur@kwintessens.nl

Oma Trudy had een oranje strik in het haarToen ik bij Oma Trudy ging logeren vertelde oma alles over de oorlog. Oma was in de oorlog geboren. Ze was pas vijf jaar oud toen de oorlog was afgelopen. Zo ging haar verhaal:

‘Op de radio hadden we het nieuws gehoord. Het was op 4 mei 1945. De oorlog was voorbij. Het leger van Duitsland zou zich overgeven. En de vrede sluiten met de soldaten die ons waren komen bevrijden. Die kwamen uit heel veel landen. Uit de Engeland, uit Amerika, uit Polen, uit Canada en uit Nederland. Het was al wat later op de avond. Dus ik moest al naar bed. Ik kon bijna niet slapen. Zo spannend vond ik het.

De volgende dag stond ik al vroeg op. Ik waste me. En toen mocht ik van mijn moeder mijn mooiste jurk aantrekken. Mijn moeder deed een oranje strik in mijn haar. Samen met mijn broer, die al acht was, ging ik de straat op. Ik moest beloven dat ik zijn hand vast zou houden. Dat deed ik ook. Want er liepen heel veel mensen op straat. Overal hingen rood-wit-blauwe vlag-gen. En bijna alle mensen hadden wel een oranje of rood-wit-blauw versiersel op hun kleding of hun pet of hoed. Maar niemand had zo’n mooi oranje lint in het haar als ik. De mensen zongen ‘Oranje boven, oranje boven, leve de koningin’. Ze dansten op straat en maak-ten rare sprongen. Iedereen lachte. Er stond een hele fanfare op het marktplein.

Toen hoorden we een heleboel motorgeluiden en heel luid gejuich. “Ze komen, ze komen,” riepen de mensen. Vanuit een straat die op de markt uitkwam, kwamen een heleboel auto’s, jeeps en tanks aangereden. Dat waren de soldaten uit Canada, Amerika en Engeland. Zij deelden chocola uit en kauwgom. Dat hadden we al jaren niet geproefd. Mijn broer en ik werden op een jeep getrokken. En hebben heerlijk gesmikkeld van de chocola. En genoten van de kauwgom. Kon het maar altijd Bevrijdingsdag zijn…’

5

groep: 1 t/m 4

Les 2 Een kleurrijke vieringDoel: de kinderen maken kennis met Dodenherdenking en Bevrijdingsdag aan de hand van voorde kinderen maken kennis met Dodenherdenking en Bevrijdingsdag aan de hand van voor--werpen, kleuren en symbolen van de vrijheid.werpen, kleuren en symbolen van de vrijheid.Nodig: eventueel trommels of andere muziekinstrumenten • oude kleding • oranje, rode, witte, eventueel trommels of andere muziekinstrumenten • oude kleding • oranje, rode, witte, blauwe stoffen • knutselmateriaal • kopie van het werkblad voor elk kindblauwe stoffen • knutselmateriaal • kopie van het werkblad voor elk kindNodig voor extra: chocola, sinaasappels of bananenchocola, sinaasappels of bananen

kBeginLeg uit dat op 4 mei de doden uit de Tweede We-reldoorlog worden herdacht met twee minuten stilte. Wees vervolgens ook twee minuten echt stil met de klas. Laat de kinderen daarvoor opstaan, net als de mensen doen op 4 mei om 20.00 uur ’s avonds, als het echt stil is in Nederland. Na de twee minuten stilte wordt op 4 mei het Wilhel-mus gezongen. Bepaal zelf of de groep eraan toe is om dat ook daadwerkelijk te doen.

mKernLeg uit dat Koningin Wilhelmina (de oma van Koningin Beatrix) erg geliefd was bij de mensen in Nederland. Op Bevrijdingsdag zongen de mensen veel liedjes in de straat. ‘Oranje boven’ was toen erg popu-lair. Zing met de kinderen Oranje boven (melodie: We zijn er bijna): Oranje boven, Oranje boven, Leve de Koningin Dit kan ondersteund worden met handgeklap en trommelgeluid. Laat de kinderen eventueel in optocht lopen door de klas.

cLeg uit dat de mensen in Nederland op Bevrijdings-dag allemaal een oranje strikje of lintje in het haar of op hun kleding hadden, of een rood-wit-blauw vlag-getje. De kinderen hebben vast wel eens supporters bij schaatsen of voetbal gezien met oranje en rood-wit-blauwe attributen. Laat de kinderen feestmaterialen maken voor Bevrij-dingsdag waarin de kleuren rood-wit-blauw en oranje aan bod komen:

– een gekke hoed– een vlag– een t-shirt beschilderen– de kleurplaat kleurenDe kinderen mogen ook een andere kleur kiezen, als zij vinden dat die bij vrijheid of vrij zijn hoort. Bijvoor-beeld lichtblauw van de lucht waar de vogels vrij vliegen of groen als kleur van de hoop.

dAfrondenOrganiseer een modeshow met de hoeden, de vlag-gen, t-shirts of andere kledingstukken die de kinderen hebben gemaakt. Je kunt dit in de vorm van een ‘defilé’ of optocht doen, waarbij de kinderen ook Oranje boven kunnen zingen.

kExtraLeg uit dat de mensen in de oorlog weinig te eten had-den. En al helemaal geen snoep of chocolade, sinaasap-pels of bananen. Leg voor ieder kind een stukje chocola (blokjes van een reep of chocoladeflikken). Vertel dat jullie doen alsof niemand nog weet wat dit is. Net als vlak na de oorlog. En dan krijg je opeens zo’n stukje chocola. Wat doe je ermee? Eerst kijken, ruiken, voelen. Dan proeven. Doe je ogen maar dicht, en proef zo goed mogelijk hoe het smaakt. Je bent stil en proeft alleen maar, al je aandacht is in je mond. Dan zuig je langzaam totdat de chocola warm wordt en smelt. Je gaat er zo lang mogelijk van genieten. Hoe lang kun je ermee doen? In plaats van chocola kun je ook appels of bananen gebruiken.

Bevrijdingsdag

7

groep: 5 t/m 8

Les 1 De betekenis van vrijheidDoel: de leerlingen maken kennis met de betekenis van vrijheid in het kader van de bevrijding van 5 de leerlingen maken kennis met de betekenis van vrijheid in het kader van de bevrijding van 5 mei 1945 en in het bredere kader van wat vrijheid voor henzelf betekent.mei 1945 en in het bredere kader van wat vrijheid voor henzelf betekent.Nodig: eventueel grote vellen papier en schrijfgerei • kopie van het werkblad voor elke leerling (of eventueel grote vellen papier en schrijfgerei • kopie van het werkblad voor elke leerling (of maak gebruik van de gedichten op www.kleuropschool.nl via het digibord) maak gebruik van de gedichten op www.kleuropschool.nl via het digibord)

kBeginMaak met de leerlingen een stille bordassociatie. Schrijf op het bord ‘Vrijheid: als je vrij bent kun je…’. Elke leerling die een associatie heeft, loopt naar het bord en schrijft dat op. De leerlingen mogen ook op de woorden reageren die in de loop van de associatie op het bord staan. Geef nieuwe richtingen aan als de stroom van woorden stokt. Denk aan: school en buiten spelen, ver weg of dicht bij, grote mensen of kinderen, krant en tv, gaan en staan, eten en drinken, dood en leven. Bespreek kort na en leg verband tussen vrij zijn (geen school hebben) naar vrijheid hebben (als ‘waarde’).

bcKernLees samen de gedichten en het fragment uit het Dag-boek van Anne Frank van het werkblad voor. Geef de leerlingen vervolgens de vrijheid om te kiezen uit een van de onderstaande mogelijkheden om ‘vrij-heid’ uit te beelden. – Laat de leerlingen zelf een gedicht of (dagboek)ver-

haal schrijven. De volgende ideeën kunnen daarbij helpen om richting te geven:‘Ik voel me vrij als …’ geschreven vanuit de leerlin-gen zelf.Inleven in een kind in een oorlogsgebied (vluchte-lingenkamp in Congo, in de Gazastrook, in een stad die wordt gebombardeerd (zie het gedicht De kleine Jesaja van Rotterdam op werkblad).

– Laat de leerlingen gebruik maken van de uitkomstenvan de bordassociatie uit het begin. ‘Vrijheid is…’

– Laat de leerlingen die liever met hun handen werken‘vrijheid’ tekenen, plakken, kleien, timmeren offotograferen.

– Sommige leerlingen werken liever met expressie,bijvoorbeeld muziek of dans. Zij kunnen ‘vrijheid’op een andere manier uitbeelden door te dansen, tezingen of muziek te maken.

– Een combinatie van activiteiten in groepjes is ookmogelijk. Bijvoorbeeld leerlingen die samen een liedmaken en de muziek of melodie daarbij verzinnen.

dAfrondingLaat de leerlingen die dat leuk vinden hun gedicht of verhaal voorlezen of voordragen. Dat kan natuurlijk ook een andere leerling doen dan degene die het heeft geschreven. Maak een voorstelling en tentoonstelling met alle ui-tingen van ‘vrijheid’ in de klas. Of bereid een voorstel-ling of tentoonstelling voor om uit te voeren tijdens een gemeenschappelijke viering in de school.

dExtraDoe samen met de leerlingen (eventueel van meer groepen) mee met een activiteit in de omgeving, bij-voorbeeld de Dodenherdenking of op Bevrijdingsdag zelf. Meer informatie en concrete ideeën zijn te vinden op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei (www.4en5mei.nl). Hier is bijvoorbeeld ook het lied van de vrijheid te vinden.

8

Gedichten over vrijheid

3 mei 1944Ik ben vaak neerslachtig geweest, maar nooit wanhopig, ik beschouw dit schuilen als een gevaar-lijk avontuur, dat romantisch en interessant is. Ik beschouw elke ontbering als een amusement in mijn dagboek. Ik heb me nu eenmaal voorgenomen dat ik een ander leven zal leiden dan andere meisjes en later een ander leven dan gewone huisvrouwen. Elke dag voel ik hoe m’n innerlijk groeit, hoe de bevrijding nadert, hoe mooi de natuur is, hoe goed de mensen in m’n omgeving, hoe interessant en amusant dit avontuur! Waarom zou ik wanhopig zijn?

Anne Frank in haar dagboek

Ik weet nogIk weet nog hoe de mensen keken: de oorlog was voorbij de angst nog niet vergeten, maar diep van binnen blij en diep van binnen weten: dit nooit meer. We zijn vrij.

Vandaag is het als toen gebleven: daar staan ze, bang en blij de mensen die nu leven met jou en mij erbij, de doden niet vergeten bij ‘t feest om vrij te zijn

Mies Bouhuys

Wat is vrijheid?Is vrijheid iets vertellen? Of is vrijheid iets verzwijgen? Is vrijheid iets om te krijgen? Of is vrijheid iets om te geven? Zijn we al op weg naar vrijheid? Of staat vrijheid ergens stil? Is vrijheid nog wel in leven? Of is vrijheid gestorven in de oorlog?

160-je over doorzettenSoms zit het in het leven tegen heel erg tegen. Dan is het goed of gewoon beter om toch maar door te gaan op weg naar de vrijheid waar jij zo naar verlangt.

Als je niet opletDeze muziek mag je niet spelen dat boek zou ik maar niet lezen die foto zou ik maar verscheuren

met haar kun je beter niet gezien worden daar krijg je misschien last mee ik zou mijn mond maar houden

wat je straks alleen nog mag is in een donker hol verborgen

verlangen naar het licht van de vrijheid

die je verspeeld hebt omdat je even de andere kant uitkeek toen je buren werden weggehaald

Remco Campert (in opdracht van Natio­naal Comité 4 en 5 mei)

De kleine Jesaja van Rotterdam

‘De woestijn zal zich verheugen de dorre vlakte zal vrolijk zijn de wildernis zal jubelen en bloeien als een lelie welig bloeien.’

Jesaja 35

Voor wie het niet aan kan en het niet meer houdt voor wie bang is dat oorlog gaat gebeuren voor wie de wereld niet meer vertrouwt of wie zomaar ineens droevig zit te treuren.

Luister naar mij, hoe ik met mijn hond op pad in de oorlog, toen ik nog klein was zwierf in een hopeloos verwoeste stad toen de puinzooi mijn speelterrein was.

Het was een nare, rare, kaalgeslagen troep toen ik dacht dat niets meer ooit zou groeien ik dacht dat niets het ooit nog zou doen toen ik opeens die klaproos zag bloeien.

Toen wist ik, eens komt er een einde aan aan dat gedonder van kannonen eens zal de woestenij in bloei weer staan eens geeft de oorlog zich gewonnen.

Op ieder godgeklaagd terrein zullen toch klaprozen blijven komen. Dat blijft, dat zal altijd zo zijn dat wordt ons nevernooitniet afgenomen.

Want tussen plastic en colablik zijn het de klaprozen die het niet laten te bloeien tot hun laatste snik in de barsten van de straten.

Wees zelf een klaproos als je kan met alle weerbarstigheid je eigen daar word je moedig en vrijmoedig van en je bent niet klein te krijgen.

Uit: Karel Eykman, Met open ogen, De Fonteyn/NZV Uitgevers 2007

9

Les 2 Vrijheid in doen en latenDoel: de leerlingen verkennen de betekenis van vrijheid en het maken van keuzes in vrijheden.de leerlingen verkennen de betekenis van vrijheid en het maken van keuzes in vrijheden.Nodig: ballonnen • eventueel muziekinstallatie en swingende muziek • kopie van het werkblad voor ballonnen • eventueel muziekinstallatie en swingende muziek • kopie van het werkblad voor elk groepje (eventueel vergroot tot A3) • scharen • papier • potloden en stiften • plakbandelk groepje (eventueel vergroot tot A3) • scharen • papier • potloden en stiften • plakbandNodig voor extra: kopie van het lied kopie van het lied Wat in de wereld kan ik kiezenWat in de wereld kan ik kiezen? van www.kleuropschool.nl voor ? van www.kleuropschool.nl voor elke leerlingelke leerling

kBeginDit is een oefening voor samenwerking en vertrouwen die ook enig doorzettingsvermogen vergt. Gooi per tweetal een ballon in de groep en laat de leerlingen een ballon vangen. Elke leerling die geen ballon heeft gevangen, zoekt een klasgenoot met ballon op. Laat de tweetallen de volgende oefeningen doen: – De ballon tussen de hoofden houden en zo een

rondje lopen.– Samen dansen met de ballon tussen de buiken, niet

met de handen aankomen. Wie blijft het langsteover? Swingende muziek is daarbij extra leuk.

– Met de rug naar elkaar toe staan, de ballon tussen el-kaar in. Lopen of dansen wordt zo een stuk ingewik-kelder. Daar heb je vertrouwen voor nodig!

dKernVrijheid is meer dan vrij zijn van school. Vraag de leerlingen welke vrijheden zij belangrijk vinden. Verdeel de klas in groepjes van vier of vijf leerlingen. Geef elk groepje een werkblad, scharen en een stift. Laat ze alle ‘stenen’ uitknippen; ook de blanco. De leerlingen overleggen met elkaar welke vrijheden zij het belangrijkste vinden. Als ze vrijheden belangrijk vinden die er nog niet bij zijn, kunnen ze die in de blanco stenen schrijven. Laat ze de stenen op de muur plakken. De belangrijk-ste drie vrijheden komen onderaan. Deze drie stenen vormen de basis van de ‘muur’. Laat hen boven deze drie stenen nog een rijtje van drie stenen plakken, met de vrijheden die daarna het belangrijkste zijn. Boven-aan komen de stenen met de vrijheden die daarna het belangrijkste zijn.

gElk groepje licht zijn ‘muurtje van vrijheden’ toe.Bekijk samen de verschillen en overeenkomsten tussen de muurtjes. Waarom is de ene vrijheid belangrijker dan de andere? Kijk ook of er nog nieuwe vrijheden zijn gevonden. Bouw met de hele groep een nieuwe muur. Is er overeen-stemming over de belangrijkste vrijheden? Kunnen jullie samen de ‘muur van vrijheden’ van de klas opbouwen?

dAfrondingWat is de kleur van de vrijheid? Welke kleuren zijn op 5 mei te zien? Wat betekenen die kleuren? De leerlingen schrijven de kleuren op een vel papier en zetten erbij wat elke kleur voor hen betekent. Vinden ze de kleur mooi? Wat voor gevoel geeft de kleur? In de brede betekenis hebben de kleuren de volgende betekenis:– oranje = warmte– rood = liefde– wit = blijdschap– blauw = trouw– groen = hoop– goud = goddelijkheid– roze = zachtheidLaat de leerlingen de kleuren van de vlag van hun land van voorkeur opzoeken. Dat kan hun favoriete vakan-tieland zijn, maar ook Nederland of het land waar hun ouders of grootouders vandaan komen. Laat de leerlingen hun eigen vlag maken met de kleur of kleuren die zij het beste vinden passen bij vrijheid. Deze vlaggen kunnen in de viering worden gebruikt.

mExtraBekijk samen met de kinderen het boek Dromen van Vrijheid, Levendig Uitgever en Amnesty International, 2015.

groep: 5 t/m 8

10

Muur van vrijheid

ViertafelStel samen met de leerlingen een lijst op met voor-werpen die op de viertafel kunnen komen (zie de voorbeelden hieronder). Spreek af wie wat meeneemt of maakt. Voor de hand liggende kleuren voor Bevrijdingsdag zijn oranje en rood-wit-blauw. Leg een kleed over de tafel en maak een verhoging met dozen of boeken on-der het kleed. Zie erop toe dat de tafel en de voorwer-pen met eerbied worden behandeld. Je kunt met de leerlingen rond de tafel gaan staan aan het begin of als afsluiting van de les. Of gebruik de tafel om de koppeling te maken met het thema ‘kiezen en doorzetten’.

Mogelijke voorwerpen: – Nederlandse vlag– oranje wimpel– tekst van het Wilhelmus– foto’s– tulpen– gedenktegels of –bekers– chocola, kauwgom, sinaasappels

VieringVersier de ruimte met de kleurplaten van het Bevrij-dingsfeest, (oranje) bloemen, vlaggen en gekleurde ballonnen. Laat leerlingen van groep 6 of hoger foto’s maken van het feest.

Mogelijke activiteiten:– Houd twee minuten stilte zoals bij de Dodenher-

denking gebruikelijk is.– Zing het Wilhelmus of een ander bevrijdingslied

(zie www.kleuropschool.nl).– Laat leerlingen uit de bovenbouw hun vlaggen

presenteren en vertellen waarom hun vlag vrijheidsymboliseert.

– Laat de kinderen uit de onderbouw Oranje bovenzingen. Eventueel kan dit met een optocht en mettrommel- of klapgeluiden.

– Laat leerlingen uit de bovenbouw hun gedicht voor-dragen, verhaal voorlezen of een andere activiteitdoen uit de eerste les.

– Lees een verhaal voor over de oorlog en/of de bevrij-ding. Dat kan ook het verhaal zijn uit de onder-bouw over Oma Trudy.

Daarna kunnen de kinderen een traktatie krijgen naar keuze (oranje limonade, koekjes, chocola, sinaasap-pels, worteltjes…).

Bij jou in de buurtAanvullende activiteiten die te maken hebben met Bevrijdingsdag: – Misschien heeft de school al een monument geadop-

teerd. Kijk anders op www.adopteereenmonument.nl voor mogelijkheden.

– Bezoek de kranslegging op Dodenherdenking metde groep of school.

– Kijk voor meer activiteiten op www.4en5mei.nl.

alle groepen

Bevrijding samen (be)levenJe kunt de lessen over Bevrijdingsdag ondersteunen door in het lokaal of in de hal een Je kunt de lessen over Bevrijdingsdag ondersteunen door in het lokaal of in de hal een viertafel in te richten met voorwerpen die te maken hebben met Bevrijdingsdag. viertafel in te richten met voorwerpen die te maken hebben met Bevrijdingsdag. Daarnaast kun je met de hele school een viering houden ter ere van Bevrijdingsdag.Daarnaast kun je met de hele school een viering houden ter ere van Bevrijdingsdag.

11