3Hoefslag 17

Praktijk

Vanaf de grond

Beter leren paardrijdenIedereen wil altijd beter leren paardrijden, toch? Hoefslag-redacteur en amazone Sabine Timman in ieder geval wel. Al klinkt Pilates wel een beetje zweverig. Dus ging ze op ontdek-king uit of je met behulp van deze ‘Power Yoga’ aan je rijtechnische problemen kunt werken.

TEKST: SABINE TIMMAN FOTO’S: REMCO VEURINK

Voor deze zoektocht kwam ik terecht bij Pilates-instructrice Sara Ouwehand van Ruiterpi-

lates. ‘Als we een nieuwe of moeilijke oefening rijden, dan vinden we het heel normaal dat we daar goede uitleg over krijgen en daar stap voor stap naar toe rijden. Maar zodra het om houding en zit gaat, lijkt een one-liner ineens geaccepteerd te zijn.

kan je nu beter leren paardrijden zonder dat daar een paard aan te pas komt?

Houdingsspieren‘Bij Pilates zoek je ontspannen aanspanning op de juiste plek’, legt Sara uit. ‘Dat is een combinatie van stretchen en krachtopbouw. Zeker niet alleen krachtopbouw zoals in de sportschool, want daar word je alleen maar strakker van. Pilates is dus de ideale mix voor ruiters die zich voornamelijk richt op de houdingsspieren. Je hebt twee soorten spieren. Ten eerste de bewegingsspieren die bewegingen mogelijk maken en bijvoorbeeld te zien zijn in de vorm van een blokjes-buik. Als je deze aanspant zorgt dat voor een verkrampte houding. Maar daarnaast heb je ook nog de

chaam is wel te veel naar voren, voor de loodlijn. Dat is een gevolg van gespannen bilspieren, een versmal-de afstand tussen je zitbeenknob-bels, gesloten heupgewrichten en een hoge ademhaling. Daardoor knijp je jezelf uit het zadel en val je naar voren. Tevens ligt het zwaarte-punt daardoor te hoog in de borst, anders dan de gewenste positie, laag in het bekken. Dat compenseer je te veel op je enkels, waardoor je de schokdemping daarin verliest. Je Core Stability lijkt helemaal niet slecht, maar het zit hem in je bekken-positie. Bij het gebruik van de rompspieren vernauw je het bekken automatisch/onbewust. Dat is de kern van het balansprobleem te paard. De uitdaging van dit traject is je te leren de core-spieren te gebrui-ken met behoud van een diepe

‘Diep zitten’ vind ik echter net zo’n vage kreet als ‘rijd piaffe’. Je hebt meer informatie nodig om tot een goede uitvoering te komen.’

StapsgewijsDit klinkt eigenlijk wel heel erg logisch. Ik zou namelijk zelf ook niet direct weten welke stappen ik moet doorlopen om dieper in mijn zadel te

zitten. ‘Dus neem ik je graag met behulp van Pilatesoefeningen stapsgewijs mee langs de elementen van een functionele ruiterhouding’, springt Sara daarop in. ‘Zo krijg je een gevoel en ervaring bij wat nu bijvoorbeeld een diepe zit is.’ Het zou super zijn als ik ineens als Edward Gal op mijn paard zou zitten, maar een beetje sceptisch ben ik wel. Hoe

houdingsspieren. Deze liggen iets dieper in de buik, houden het lichaam rechtop en zorgen bij de aanspanning voor een ontspannen en toch stabiele houding, wat je dus tijdens het paardrijden nodig hebt.’

BekkenpositieNog voor ik naar de eerste Pilates les ga, vraagt Sara mij om filmpjes en foto’s in te sturen, zodat we gelijk gericht te werk kunnen gaan. Ik stuur natuurlijk mijn beste plaatjes in, maar toch ziet Sara al direct waar mijn probleem ligt. Ik ben benieuwd! ‘Mijn eerste indruk is dat je graag eerlijk wilt rijden’, begint Sara de intake. ‘Daarom eerst een compli-ment voor de armvoering, die een mooie rechte lijn naar het bit toe vormt. Zelfs bij onbalans ga je niet aan de teugels hangen. Je bovenli-

2Hoefslag 17

SARA OUWEHAND‘Houding en zit intrigeerde mij en met name het effect hiervan op het paard. Zelf rijd ik met een Haflinger in het ZZ-Zwaar. Zo’n Haflinger heeft natuurlijk niet zo veel beweging, maar ik wil wel elke beweging die hij heeft optimaal laten doorkomen. Zo kwam ik terecht bij Centered Riding, waar ik mijn instructeursdiploma behaalde. Toen ik dit aanvulde met een Pilatesopleiding dacht ik waarom doen ruiters dit niet? Als een puzzel die moeiteloos in elkaar viel, ontstond deze workoutvorm en was het begin voor Ruiterpilates gelegd.’

Bijschrift

4 5Hoefslag 17Hoefslag 17

Praktijk

zit/breed bekken. Alleen zo kom je als ruiter tot ontspannen aanspan-ning.’ Oké, dit klinkt al behoorlijk serieus en geeft eigenlijk direct een verklaring voor het feit dat ik moeilijk kan doorzitten op één van mijn nieuwe paarden en moeite heb met de vliegende wissel.

Donald DuckDe eerste stap naar een verbeterde zit is volgens Sara daarom ook het ervaren van een verdiepte en verbrede zit en dus een lager zwaartepunt. Dus moet ik eerst voelen hoe ik er in eerste instantie bij sta. Tja, ik sta gewoon. Dit voelt voor mij iets te zweverig. Met een tennis-balletje gaan we eerst mijn voeten losrollen. Een vervelend klusje, maar als ik vervolgens weer moet voelen hoe ik er nu bij sta, ben ik toch enigszins verbaasd. Ik kukel veel minder naar voren. ‘Dat noemen ze nou aarden’, legt Sara lachend uit. Om deze nieuwe ervaring op te slaan in het zogeheten lichaamsge-heugen moet ik hier een cue aan hangen, waarmee ik dit lichaamsge-voel omhoog kan halen zodra ik in het zadel zit. Aangezien ik visueel ben ingesteld wordt dit een beeld van Donald Duck met platvoeten,

want zo voelt het op dit moment voor mij. Afhankelijk van wat bij je past kan dat natuurlijk ook een woord of geluid zijn. Die platte voeten samen met het uitademen zijn voor mij een sleutel tot loslaten, zo blijkt dat later ook te paard. Het ontspannen van de voetbogen blijkt indirect mijn heupgewrichten te ontspannen en is daardoor van invloed op mijn zit.

Jezelf losmakenDaarna mag ik op het matje gaan liggen en mag ik met een tennisbal onder mijn bilspieren deze ook zelf los gaan werken. Daarna gaan we mijn heupgewricht en lieslijn losmaken door een Pilatesbal in mijn knieholte te klemmen en zo rondjes te draaien met mijn knie naar het plafond gericht. Nu komt ook direct de aap uit de mouw, wat betreft mijn wissels naar rechts. Mijn paard springt die wissel perfect, maar niet met mij, dus dat moest haast wel aan mij liggen. Nu blijkt mijn rechterheup en -lies vast te blijven hangen, waardoor het paard simpelweg de wissel niet kan maken. De si-gewrichten mobiliseren we ook los, maar dit is wel een iets preciezer klusje. ‘Dit is een kraakbeenverbin-ding en daarom minder elastisch

dan spieren en banden, dus we moeten hier voorzichtig mee om-gaan. Je si-gewrichten zijn de verbinding tussen je rug en je bekken. Door ons zittende leven wordt het nog stijver en voor het paardrijden is dat juist niet handig’, legt Sara uit. Vervolgens mag ik met mijn zitvlak op een Pilatesbal gaan liggen. ‘De bal nodigt uit om je bekken breed te houden, dus laat je billen over de bal heen vallen.’ In de brede bekkenhouding doen we wat buikspieroefeningen, voor de onderste buikspieren wel te verstaan. Na een aantal keer correct uitvoeren mag ik ermee stoppen. Dat Pilates is zwaarder dan ik had verwacht. De volgende dag heb ik er dan ook overduidelijk spierpijn van.

WOW-effectOm nog even terug te gaan naar het lichaamsgevoel, moet ik na elke oefening voelen. Het is raar, maar ik voel me na afloop helemaal ont-spannen en openvallen. Ontspan-nen bilspieren, check. Heupgewricht open, check. Lies ontspannen, check. Verlaagde ademhaling, check. Ik kan niet wachten om weer op mijn paard te stappen om te voelen of het effect heeft. Volgens Sara hangt het

van de ruiter af of het na de eerste keer al profijt heeft. Het staat of valt bij het feit hoe makkelijk je het nieuwe lichaamsgevoel terug kan roepen. Dat is natuurlijk wel makke-lijker als je direct op het paard stapt in plaats van pas over twee weken. Je moet dus wel herhalen om je lichaamsgeheugen scherp te houden.De eerste dag heb ik gelijk een WOW-gevoel. Dit is dus wat ze met diep zitten bedoelen. De dagen daarna voel ik wel dat ik makkelijker kan zitten, maar het effect van de eerste dag heb ik niet meer. Geluk-kig hebben we nog een tweede en derde les om de houdingsspieren te versterken door krachtopbouwende Pilatesoefeningen en het goede gevoel blijvend te maken. Het accent in deze oefeningen ligt telkens op het behoud van de ontspanning en verbreding in het bekkengebied. In de ontspanning de aanspanning vinden in het eigen lichaam. Eigenlijk precies wat je ook van je paard verwacht. Zo raar klinkt het dus niet om dat als ruiter ook te doen.

RaakvlakkenIk kom er steeds meer achter dat

Pilates best veel raakvlakken heeft met het rijden. Liggend op een foamrol laat Sara mij het verschil tussen gespannen en zachte billen voelen. Bij de gespannen billen raak ik het contact kwijt tussen de wervel-kolom en de foamrol. Met andere woorden: je ‘zit’ niet meer recht. Ook

laat ze mij het gevoel ervaren van een kleine en grotere afstand tussen je zitbeenknobbels tijdens het kantelen van je bekken. Bij het breed houden van de zitbeenknobbels worden deze bewegingen veel kleiner en zit het kantelpunt veel lager in je rug. Het is alsof je met je schaambot naar je neus beweegt. Ik moet veel meer bezig zijn met het bewegen van mijn botten, dan volgen de spieren vanzelf en zet ik niet alles gelijk weer op spanning.

Knieën naar vorenOm vervolgens iets meer in de zithouding te komen, gaan we verder op de grote Pilatesbal. Hierop moet ik

het ritme van de stap, draf en galop nabootsen en dat is nog niet zo eenvoudig. Gelukkig weet Sara daar wel raad mee. ‘Herinner je hierbij het kantelen van je bekken op de blauwe bal zonder dat de afstand tussen je zitbeenknobbels versmalt.’ Oh, dus gewoon je schaambot naar

je neus toe brengen. Het lukt al beter, maar ik val nog steeds wel een beetje voorover. Door de tip om mijn knieën meer naar voren te bewegen en terug te halen is dit echter opgelost. Dit moest ik ook maar eens in het zadel gaan proberen. ‘In het lichtrijden zal hierin je grootste winst zitten. Als je je knieën buigt en naar voren brengt, dan overstrek je ze niet als je gaat staan. Met deze nieuwe beweging zal de spanning op je enkels en heupen fors verminderen en daardoor ga je automatisch dieper en rechter zitten.’Met wat huiswerkoefeningen kan ik thuis weer aan de slag om het nieuwe lichaamsgevoel bij te

Bijschrift

Bijschrift

‘ Streamer Streamer Streamer Streamer Streamer Streamer Streamer’

6Hoefslag 17

houden. Het geweldige gevoel na de eerste keer kan ik steeds vaker terughalen en die wissels blijken eigenlijk een eitje te zijn als ik maar gewoon mijn heup en lieslijn open laat vallen naar de kant waar ik op wissel. Hadden ze mij dat niet eerder kunnen vertellen?

Op de voorhandIn de derde les, de laatste droogtrai-ning, gaan we verder met de eerdere oefeningen, maar ontstaat door de bewustwording nog meer verdie-ping. ‘Niet alleen je paard moet over de rug zijn, maar ben je dat zelf ook?’, vraagt Sara mij. ‘Is je achter-been erbij (heiligbeengebied), val je daarbij niet op de voorhand en is je borstbeen zacht, naar achteren en omhoog? Allemaal vragen om over na te denken, want je verlangt het wel van je paard. Maar hoe kan hij dat als jij de verbinding in je wervel-kolom verbreekt. Ik werk immers vanuit de gedachte dat paarden spiegelen, dus ook in lichaamshou-ding. Waarom verzamelt je paard niet? Ga dan eerst even na wat jij zelf met je voorhand doet, val je zelf niet voorover? Dat is namelijk vaak een probleem bij paarden die niet verzamelen. Dus voortaan je borst-been naar binnen en omhoog brengen. De verzameling komt

hoofdzakelijk uit de kanteling van je bekken.’

OmdenkenVolgens Sara ben ik al met sprongen vooruitgegaan, maar om nog een kleine nuance aan te brengen kan ik nog wat spanning uit mijn beenlig-ging halen. ‘Met een kleine minds-witch kan je al spanning uit je beenligging halen. Draai niet je tenen naar binnen, maar je hakken naar buiten. Het resultaat is optisch hetzelfde, alleen gebruik je een totaal andere spiergroep. Bij het naar binnen draaien van je tenen ver-nauw je je bekken en komt er spanning op je heupen en lieslijn. Bij het naar buiten draaien van je hakken, open je de heupgewrichten en ontspan je de bilspieren, waar-door je dieper kunt zitten.’

Bewuster aan het rijdenDan ziet Sara mij eindelijk op het paard en haar eerste reactie is dat ze een compleet andere amazone ziet dan op de eerdere filmpjes. ‘Wat een sprongen heb je gemaakt! Nog wel even die extra spanning eruit door je bovenbeen even uit je zadel los te halen. Even uitademen om die laatste spieren los te laten en ja, zo zit je goed.’ In het rijden moet ik alleen nog wel proberen om niet achter

mijn zitbeenknobbels te gaan zitten. Alleen als je recht op je zitbeenknob-bels zit, kan je zachte billen behou-den. Uhm waarom niet, dat was toch goed? ‘Ja zachte billen zijn goed, maar nu zit je zwaartepunt iets te ver naar achter. Probeer vanuit die positie, dus recht op je zitbeenknob-bels, je heiligbeen wat verder naar achteren te brengen.’ Oh ja, ik voel het verschil direct.In de nieuwe rijbaan vindt mijn paard het een beetje spannend en blijft iets te veel op mijn beenhulpen leunen, wat Sara direct ziet en ook niet heel erg vindt voor nu.

Praktijk

RUITERPILATESBen jij ook benieuwd gewor-den naar Ruiterpilates? Zowel individuele begeleiding als groepslessen (max. vijf deelnemers) worden gegeven in de studio van Sara Ouwe-hand in het Brabantse Gilze. Ook is het mogelijk om workshops op locatie te volgen voor iedereen die kennis wil maken met Ruiterpilates. Voor meer informatie en de tarieven: www.ruiterpilates.nl

Bijschrift

‘Probeer er wel aan te werken om hem meer van je been af te rijden, dan kan jij je benen los laten hangen en dat is alleen nog maar gunstiger voor je zit.’ Er is nog genoeg werk aan de winkel dus, maar de eerste stappen zijn gezet. Alhoewel ik er een beetje sceptisch inging, is dit voor mij een manier geweest om mij als ruiter enorm door te kunnen ontwikkelen en werd ik hierdoor nog meer bewust van het effect van de ruiter op het paard. Iets waar elke ruiter eigenlijk wel een keer extra over na mag denken.