Betalen wordt makkelijker dan gratis · vakblad over journalistiek - 25 februari 2011 - jaargang 3...

vakblad over journalistiek - 25 februari 2011 - jaargang 3 - nr. 4

Schrijver/criticus Marja Pruis over kraak noch smaak-proza

Betalen wordt makkelijker dan gratis

Vacatureladder week 9 en 10ga naar www.villamedia.nl/vacatures voor de volledige vacature

internet

weekbladpers, amsterdam, Webredacteur, 22/2ncrv, Hilversum, Senior Webdeveloper, 18/2Bindinc., Hilversum, Enthousiaste webmaster, 16/2vPro, Hilversum, Coördinator Techniek, Digitale media, 9/2van wanrooij, geffen, Webredacteur, 3/2

Kranten/tijdschriften/Persbureaus

reed Business, amsterdam, Beleggingsdeskundige, 22/2stichting vakinformatie siergewassen, leiden, Vakredacteur, 18/2

rtv

cccP, amsterdam, Wervingscoordinator, 22/2ssPomn/rtv utrecht, Freelance redacteur/nieuwslezer, 18/2ncrv, Hilversum, Productieassistent Themakanalen, 18/2skyhigh tv, Hilversum, Ervaren redacteuren, 18/2rtv n-H, amsterdam, Bureauredacteuren nieuws, 16/2sBs Productions, amsterdam, Ervaren Bureauredacteur, 15/2omroep Brabant, eindhoven, MCR Technicus, 15/2

vormgeving/multimedia

mama magazine, utrecht, Meew. artdirector/vormgeefbureau, 22/2unlimited communication concepts, Baarn, Grafisch ontwerper, 17/2

communicatie/Pr/voorlichting

Procomm, rotterdam, PR-adviseur, 22/2triodos Bank, Zeist, Ervaren marketingcommunicatie-adviseur, 22/2groenhuysen select, roosendaal, Communicatiemedewerker, 21/2umc utrecht, utrecht, Senior adviseur Online Communicatie m/v, 21/2universiteit utrecht, Adviseur Marketing & Communicatie, 18/2tui nederland, rijswijk, Medewerker Communicatie, 18/2nmt, nieuwegein, Bedrijfsjournalist/Communicatieadviseur, 17/2B.v. verenigde Bedrijven van de Klok, Communicatie medew. m/v, 17/2linden & Barbosa, amsterdam, PR Consultant, 15/2dBc-onderhoud, utrecht, Senior Communicatieadviseur, 15/2dBc-onderhoud, utrecht, Medior Communicatieadviseur, 15/2

marketing/sales

gmg Jackie, amsterdam, Accountmanager Jackie en JFK magazine, 22/2stichting cJP amsterdam, Online marketeer/webanalist, 16/2

stages en vrijwilligerswerk

B+B vakmedianet, Bussum, Stagiair voor print en web (m/v), 21/2

MAART WORKShOP ‘SliMMER WERKEn, AllES OnlinE’

Werk je als freelancer? In slechts drie uur heb je al je werk online! Je gaat

namelijk direct aan de slag. De workshop wordt gegeven door Sam van Buuren,

een internet crack die zijn eigen bedrijfsvoering volledig online runt.

Kosten: NVJ-leden € 35 Niet-leden € 75

8 maart | 13.30 -16.30 uur | NVJ Johannes Vermeerstraat 22, Amsterdam

WORKShOP ‘SuCCESVOl GEBRuiKEn VAn SOCiAlE MEDiA’

(VOOR MEnSEn in VASTE DiEnST)

Altijd al willen weten hoe je social media (LinkedIn, Twitter en Yammer) kunt

toepassen in je werk? De drie uur durende workshop wordt gegeven door Sam

van Buuren, een internet crack die zijn eigen bedrijfsvoering volledig online

runt. Kosten: NVJ-leden € 35 Niet-leden € 75 VOl

15 maart | 13.30 - 16.30 | NVJ Johannes Vermeerstraat 22, Amsterdam

DEFEnSiETRAininG (ORiënTATiE)

NVJ Academy organiseert in samenwerking met de Koninklijke Landmacht een

oriëntatie defensietraining. Deze training is bedoeld voor mensen die van plan

zijn in de toekomst naar conflictgebieden af te reizen.

Binnenkort meer informatie en inschrijfformulier op www.nvj.nl/academy


Er is geen overnachting bij het bedrag inbegrepen.

21 en 22 maart | 10:00 – 16:30 | Defensiecomplex in Reek (vlakbij Nijmegen)

CuRSuS ‘lEERGAnG REDACTiERADEn’

Je bent lid van de redactieraad. Wat dan? Wat wordt er van je verwacht? Wat is

het terrein van de ondernemingsraad en wat van de redactieraad?

Kosten: € 1.850, zowel voor leden als niet-leden NVJ.

De eerste twee dagen is inclusief overnachting op een nader te bepalen locatie,

de overige bij de NVJ, Johannes Vermeerstraat 22, Amsterdam

(4 daagse training) 24 en 25 maart, 28 april en 7 juni |10.00 uur|

WORKShOP ‘WEGWiJS WOB’

Sinds 1980 bestaat er de mogelijkheid om bestuurlijke besluitvormings-

processen in te zien. De praktijk leert echter dat de overheid niet van

pottenkijkers houdt. Deelnemers horen tijdens de middag aansprekende

praktijkvoorbeelden, worden gewaarschuwd voor de valkuilen en krijgen

bovenal veel tips. Journalist/jurist Arthur Maandag neemt deze middag voor

zijn rekening. Arthur Maandag heeft in de loop der jaren een ruime ervaring

opgebouwd met WOB-zaken.


29 maart | 13.30-17.00 uur |NVJ Johannes Vermeerstraat 22, Amsterdam

WORKShOP ‘SliMMER OnDERnEMEn MET SOCiAl MEDiA’

Je bedrijf bovenaan bij Google? Klanten die zichzelf melden, per e-mail? Welke

ondernemer wil dat niet? In deze workshop leer je hoe dat moet. De workshop

wordt gegeven door Sam van Buuren, een internet crack die zijn eigen

bedrijfsvoering volledig online runt. VOl

31 maart | 13.30-16.30 uur | NVJ Johannes Vermeerstraat 22, Amsterdam

Meer informatie over bovenstaand cursusaanbod:

nVJ Academy www.nvj.nl/academy

of bij Yvonne Dankfort, via 020-6766771 of [email protected]

Man & Paard: Joost Eerdmans 5

Nieuws in Beeld 6

Nieuws 8

Betalen wordt makkelijker dan gratis 10

Prachtige beelden 12

Column Yves Desmet: Marketing 14

Opinie Wouter Bos 15

OSM 16

Vrijspraak Ymke Pas 19

Interview Marja Pruis 20

Multimedia 23

De lessen van Conny Mus 24

‘Landskind’ aan het roer 26

Opinie Rimmer Mulder: Een fair deal 29

Verhalende journalistiek 30

Column Saïda Maggé 32

Beeldtaal Gert de Graaff 33

Recensies 34

Reacties 36

Colofon 36

Raad voor de Journalistiek 37

Het interview

Marja Pruis Marja Pruis (51) is schrijver en

literair criticus van De Groene

amsterdammer. Over een leven met

boeken schreef ze de vorige week

verschenen essayistische bundel

‘Kus me, straf me’. Pruis: ‘ik zat

er vroeger helemaal niet mee om

iemand tot de grond toe af te bran-

den. Nu doe ik het misschien nog

twee keer per jaar. Liever schrijf ik

een recensie over een boek dat ik

wel goed vind.’

foto: truus van gog

BetaLeN wOrDt MaKKeLijKer apple laat zien dat consumenten best willen betalen

voor muziek, programma’s en artikelen die ze via

internet downloaden. Zelfs als die producten elders

gratis verkrijgbaar zijn. als het maar snel en simpel

is. Nu komt ook Google met een betaalsysteem.

foto: truus van gog

‘LaNDsKiND’ aaN het rOer euritha tjan-a-way is de kersverse hoofdredac-

teur van Parbode, het meest kritische medium

van suriname. Lange tijd werd de redactie geleid

door de Nederlander armand snijders. tot vier

keer toe is hij ernstig mishandeld. hoe behoudt

tjan-a-way haar scherpe blik? Zal zij de gepe-

perde koers van het blad weten te behouden?

foto: annelies verhelst

Inhoud

Tijdens het succescolle interviewgala, half februari in de Stadsschouwburg in Amsterdam, was het oud-politicus Wouter Bos die de zaal vol journalis-ten een lesje leerde. Een lesje geba-seerd op zijn eigen ervaringen.Hij verpakte zijn college in zes les-sen voor geïnterviewden (pagina 15). Enkele van de tips: geef geen compli-menten aan interviewers, korte ant-woorden zijn uit den boze, kijk uit voor gezelligheid en houd het simpel. Ook deed hij verslag van zijn eerste

les interviewtraining: geef nooit ant-woord op vragen, maar vertel je eigen verhaal ongeacht de vragen.Bos legt in zijn verhaal, zoals het een (oud) politicus betaamt, de nadruk op het spel om de macht. De geïnter-viewde wil iets anders dan de intervie-wer. Allebei kennen de inzet. Frénk van der Linden, mede-organisa-tor van de avond, legde in zijn bijdrage een ander accent. Een goede intervie-wer heeft een ‘klik’ met de persoon die hij spreekt. Alleen dan zal de geïn-

teruG Naar De BrON jacqui Banaszynski, hoogleraar

journalistiek in Missouri, is onge-

rust over de toekomst van de jour-

nalistiek. Vooral over de serieuze,

diepgaande, verhalende journalis-

tiek. ‘alles is gericht op snelheid,

alles moet in korte stukjes meteen

online.’

terviewde meer laten zien dan hij van plan was. Het werkt. Want Bos wist feilloos twee interviews met Van der Lin-den op te dissen waarin hij meer gezegd had dan hij eigenlijk wilde. Gelukkig. Laat de politicus in termen van macht blijven denken, dan kan de interviewer op zoek naar de mens achter de po-liticus. DOLF ROGmAnS . . . . . . . . . . .

25 februari 2011 - villamedia magazine - 3

10

26 30

20

HOOFDREDACTIEDAGvrijdag 1 april 2011

Vrijdag 1 april 2011 organiseren de Groep

Publiekstijdschriften van het NUV en

de NVJ Academy in de Hermitage te

Amsterdam de 1ste Hoofdredactiedag;

een workshopprogramma speciaal voor àlle

(adjunct) hoofdredacteuren van publieks-,

opinie- en omroepbladen in Nederland.

GRATIS INSCHRIJVING!

SpeCIAAl VooR (AdJuNCT) HoofdRedACTeuReN VAN publIekS-, opINIe- eN omRoepblAdeN

De Hoofdredactiedag is een initiatief van de Commissie Onderwijsfonds Publiekstijdschriften (COP), waarin de Groep Publiekstijdschriften van het NUV en de NVJ Academy zijn vertegenwoordigd. Andere COP-projecten zijn de Expeditie en de Masterclass Bladenmaken en de Kijk op Beeld Dagen.

Voorwaarden gratis deelnameAlle (adjunct) hoofdredacteuren van publieks-, opinie- en omroepbladen in Nederland kunnen zich gratis aanmelden voor de Hoofdredactiedag 2011 op vrijdag 1 april a.s. Stuurt u daartoe een mail met als onderwerp ‘Inschrijving Hoofdredactiedag 2011’ naar [email protected] met vermelding van de onderstaande gegevens: • voor- en achternaam • telefoon overdag• e-mail adres• functie• titel van publieks-, opinie- of omroepblad waarvoor u werkt

Per titel geldt een maximum van twee aanmeldingen. Wacht u niet te lang, want vol = vol. Na ontvangst van uw aanmelding, ontvangt u per e-mail een bevestiging plus routebeschrijving.

Meer informatieHarriët Schrier, secretaris Groep Publiekstijdschriften/NUV, e-mail [email protected] of telefoon 020 43 09 162 Yvonne Dankfort, secretaris NVJ, e-mail [email protected] of telefoon 020 67 66 771

Programma 09.30 – 10.00 uur ontvangst in het Auditorium van de Hermitage

in Amsterdam10.00 – 10.15 uur Welkom door dagvoorzitter Sandra Rottenberg 10.15 – 11.00 uur de rol van hoofdredacteur anno 2011;

een kijkje in de keuken bij de dagbladen door Barbara van Beukering, hoofdredacteur Het Parool

11.00 – 12.00 uur paneldiscussie over actuele ontwikkelingen in het vak met als panelleden: Frits van Exter (hoofdredacteur Vrij Nederland), Hilmar Mulder (hoofdredacteur Grazia) en Alex Beishuizen (hoofdredacteur Intermediair)

12.00 – 13.30 uur Netwerk lunch in het Auditorium van de Hermitage

13.30 – 14.30 uur de essentie van succesvol leiderschap door Jeroen Smit, onderzoeksjournalist en presentator van de Teleac-serie ‘Leiders Gezocht’

14.30 – 15.00 uur Theepauze15.00 – 16.30 uur Turbomanagement; heel veel technieken om

sneller en makkelijker te managen door Jeroen Busscher, leiderschapstrainer en succesvol auteur van managementboeken

16.30 – 18.00 uur Afsluitende netwerkborrel

HR_adv210x270def.indd 1 18-02-2011 11:15:50

‘Dierenpolitie van start met licht absurdistisch schapenbezoek’, was

de kop in de Volkskrant. Tegen het decor van een wei met schapen

werden de eerste twee Buitengewoon Opsporingsambtenaren (BOA’s)

gepresenteerd. ‘Zó’n triviale gebeurtenis en daar komt de hele

Nederlandse pers op af’, verzuchtte een jogger.

‘Vanaf het moment dat ik met dit project bezig ben, wist ik dat er veel belangstelling voor zou zijn. Dierenwelzijn is jarenlang een onderge-schoven kindje geweest, maar voor veel mensen is het wel degelijk een onderwerp dat ze aan het hart gaat.’

De Telegraaf liet de ook aanwezige staatssecretaris Bleker benadrukken

dat de presentatie van de Capelse ‘dierenpolitie’ niets te maken heeft

met het kabinetsplan om vijfhonderd animal cops aan te stellen, zoals

de PVV graag wil.

‘Toch zag ik de term animal cops in allerlei media-uitingen opduiken, maar die verwarring vind ik wel enigszins begrijpelijk. Het zijn twee ver-schillende trajecten: lokaal en landelijk. Voorlopig hoop ik dat wij kun-nen aantonen dat je dit probleem heel goed lokaal kunt aanpakken.’

PVV’er Dion Graus spreekt zelf ook liever niet meer van animal cops,

maar van dierenpolitie. Nico Dijkshoorn vindt dat jammer, zo schreef

hij in een column in De Pers. ‘Ik zou liever een animal cop zijn dan een

politieman. Het schreeuwt lekkerder als je een deur intrapt.’

‘Een grappige column die ik ook heb gelezen. Maar feit is dat de dieren-politie helemaal niet altijd met veel machtsvertoon hoeft op te treden. Het gaat vaak om schrijnende toestanden: mensen die een uitzichtloos bestaan hebben, de hele dag op de bank zitten en hun dieren aan hun lot over laten. Daar hoef je niet met pepperspray en een arrestantenbusje aan te komen, je moet daar gewoon die dieren weghalen. Dat weet de staatssecretaris ook, alleen zegt hij het niet, want dan heeft hij meteen een spoeddebat met de PVV aan z’n broek.’

Jeugdkrant Kidsweek Junior liet dierentoezichthouder Patricia aan het

woord: ‘Eigenlijk is er maar één ding waar ik een beetje tegenop zie: ik

ben bang voor hele grote honden.’

‘Geen probleem dat Patricia daar eerlijk over is. En het is ook niet niks om zonder vorm van bescherming ergens een hond te moeten wegha-len. We bekijken hoe het gaat, we kunnen onze mensen altijd nog extra agressiviteitstraining geven.’

Frank Dales, de directeur van de Dierenbescherming uitte bij de NOS

kritiek op de korte opleiding van de dierentoezichthouders: drie dagen.

‘Ik vond Dales veel te negatief, we hebben dit nota bene samen met de Dierenbescherming opgezet! Hij had best een beetje kritisch mogen zijn, maar dit sloeg alles.’

‘Erg gelachen om de caviapolitie in Capelle aan den IJssel’, schreef Youp

van ’t Hek in NRC. ‘Fantastisch Swiebertjegehalte.’

‘Youp is een grappenmaker, dus van hem kan ik het hebben. Maar wat ik wel raar vind, is dat er vaak zo lollig wordt gedaan als het over dieren gaat. Dan hebben we het opeens over caviapolitie. Maar dierenmishan-deling is gewoon een zeer ernstige zaak.’RaYMonD KRul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Joost Eerdmansnamens de partij leefbaar Capelle wethouder dierenwelzijn. Eerdmans presenteerde vorige week de eerste twee dierentoezichthouders in Capelle aan den IJssel.

Man & Paard


Nieuws iN BeeldRobert Theunissen:

2theloo is de naam van

een nieuwe zaak op de

Amsterdamse Kalverstraat.

Het is een ‘toiletwinkel’

waar je voor een klein

bedrag naar de WC mag.

Je kunt er wat drinken,

maar zitten kan alleen op

de WC’s, “anders zou het

weer een café worden”,

zegt de eigenaar. 2theloo

wordt een internationale

winkelketen, met meer-

dere vestigingen dus.

Toen ik van dit idee

hoorde, moest ik denken

aan verhalen over een

toiletjuffrouw van de

Bijenkorf die meer

verdiende dan de directeur

en van het plasgeld

een appartement op

Ibiza had gekocht. Dat

je aan de natuurlijke

behoeften van de mens

geld kunt verdienen was

bekend, en het is eigenlijk

merkwaardig dat nu pas

deze gespecialiseerde

winkel is bedacht. Zeker

in een land waar zo weinig

openbare toiletten zijn

dat zelfs de vrouwen er

regelmatig wildplassen.

Maurice Boyer wist voor

NRC Handelsblad (16-02-

2011) de bedoeling en het

stijlvolle karakter van de

zaak prachtig in één beeld

te vangen. De sfeer is zo

goed getroffen dat je er

bijna van naar de WC wilt.

Uit een groep van elf deskundigen kiest elke twee weken één persoon zijn Nieuws in Beeld. Deze keer, Robert Theunissen, hoofdredacteur Zoom.nl.

6 villamedia magazine 25 februari 2011

25 februari 2011 villamedia magazine 7

312.185Even een lesje journalistieke nederigheid. Echtpaar vermoordt man met suikerklontje, 312.185

keer bekeken. Papoea eet van zijn baby in heksenceremonie, 168.048 keer bekeken. Vrouw

doodgeschoten in hotel langs A4, 177.525 keer bekeken. We zijn dol op misdaad, rare berichten,

brand, koningshuis en sport. Het domineert de Top 10 van meeste bekeken berichten. Wie het

niet gelooft: sla er het lijstje met bezoekcijfers op NU.nl op na. Dat staat elke dag op NU.web-log.

nl. Ook veel gelezen de afgelopen weken: Australische drenkeling zwemt in zes uur naar kust

(161.171), Duitser verwekt acht kinderen bij stiefdochter (190.264 ) of Einde seksvluchten door

afgeleide piloten (250.000).

Een andere conclusie, tekst is veruit het populairst. Een video wordt maximaal 40.000 keer

bekeken, foto’s zelden meer dan 9000 keer, maar allemaal ook over dezelfde onderwerpen als

in tekst. Soms sluipt er ineens ‘echt nieuws’ doorheen. OV-chipkaart volledig gekraakt wordt

ineens 248.000 keer bekeken en Aanhangers Mubarak breken door bufferzone (181.814). Maar

het blijven uitzonderingen. Wie gelezen wil worden, specialiseert zich in branden en rariteiten.

NU-hoofdredacteur Laurens Verhagen op het weblog naar aanleiding van de bezoekcijfers van

januari: ‘Wat deed het goed? De brand in Moerdijk uiteraard.’ (DR)

GOOGLE ONE PASS Google heeft een betaalsysteem gelanceerd waarmee uitgevers eenvoudig hun content kunnen verkopen. De aankondiging van Google One Pass volgt na de lancering van Apple’s abonnementendienst. In tegenstelling tot Apple laat Google uitgevers zelf een di-recte klantenrelatie onderhouden. Behalve de betalingen. Die lopen via Google. Ook vraagt Google een minder groot deel van de omzet: 10 procent versus Apple’s 30 procent. Met One Pass is het voor uitgevers ook mogelijk om gra-tis abonnementen of kortingen te geven. One Pass werkt met een gecentraliseerde inlog en is om praktische redenen nog niet direct in Ne-derland beschikbaar. Google roept uitgevers wel op om zich aan te melden. (LP) Lees meer over Google’s plannen op pagina 10.

GEEN LicENTiE MOSLiMOMROEP Het Commissariaat voor de Media (CvdM) verstrekt geen nieuwe uitzendlicentie voor het media-aanbod ten behoeve van de islam. Naar het oordeel van het Com-missariaat komt op basis van de ingediende aanvragen geen van de vier organisaties in aanmer-king. Na de intrekking van de licentie van de Stichting Samenwerkende Moslim Organisatie Nederland (SMON) in augustus 2010 besloot het CvdM over te gaan tot een hernieuwde behandeling van de oorspronkelijke aanvragen uit 2009. De betrokken organisaties kregen van het CvdM de gelegen-heid hun eerdere aanvragen aan te vullen.Het betrof naast de SMON aan-vragen van de Vereniging Samen-werkende Islamitische Koepel (SIK), de Stichting Aca de mica Isla-mica (SAI) en de Stichting Moslim-omroep (SMO). Het Commissariaat betreurt het dat de zendtijd niet aan een van de vier moslim organisatie kan worden toegewezen. (LP)

Royaltyjournalisten Marc van der Linden (tijdschrift ‘Royalty’ en RTL Boulevard) en Peter van der Vorst (RTL 4) willen de Vereni-ging Royalty Verslaggevers op-richten. Ze willen zich zo toegang verschaffen tot de informatie die leden van de Vereniging Verslag-geving Koninklijk Huis (VVKH) krijgen. De twee komen ondanks herhaalde pogingen al jaren niet door de ballotage van de VVKH.Van der Linden: ‘Wij willen de-zelfde informatie. Daarom richten we zelf maar een vereniging op, terwijl ik eigenlijk jeuk krijg van bestuursvergaderingen en pen-ningmeesters.’ De Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) staat volgens Van der Linden ‘po-sitief en welwillend’ tegenover het initiatief.Algemeen secretaris Thomas Bruning van de NVJ vindt echter dat het Koninklijk Huis zijn ver-antwoordelijkheid moet nemen omdat ze – ten dele – een poli-tieke rol heeft en daarom niet met de VVKH zou moeten inla-ten, aangezien deze kwalitatieve criteria voor het lidmaatschap

hanteert. Bruning: ‘Dát de VVKH die criteria hanteert – het zij zo. Je kunt er iets van vinden, maar er bestaat nu eenmaal zoiets als vrij-heid van vereniging.’Die kwalitatieve criteria van de VVKH (welke dat zijn is overigens onbekend) vormen voor politiek verslaggever Frits Wester (RTL Nieuws) reden lid te worden van de nieuwe vereniging. ‘Ik vind het raar dat mensen worden buiten-gesloten. Toen ik dat hoorde ben ik meteen opgestapt.’ Zijn aan-melding bij de nieuwe vereniging

moet vooral als ‘steunbetuiging’ worden gezien. ‘Ik hou me vooral bezig met de staatsrechterlijke kant van royalty.’Chris Breedveld, plaatsvervan-gend directeur-generaal van de RVD: ‘Wij geven al dezelfde infor-matie aan Van de Linden en Van der Vorst – net als aan andere journalisten. Dat verandert uiter-aard niet wanneer er een nieuwe vereniging wordt opgericht. En in-dien vertegenwoordigingen van media verzoeken doen, worden die welwillend behandeld.’ (FO)

TWEEDE VERENiGiNG VOOR ROyALTyjOURNALiSTEN

Foto: Freek van asperen/anp

Nieuws

8 - villamedia magazine - 25 februari 2011

IP-ADRESSEN OPVRAGENPolitie en justitie hebben een tik op de vingers

gekregen van minister Ivo Opstelten van

Veiligheid. Alleen met een formele vordering

mogen sites nog worden benaderd om

informatie rond websitebezoek te geven. Dat

blijkt uit antwoorden op Kamervragen naar

aanleiding van een artikel op Webwereld.

Daaruit bleek dat de politie nog wel

eens bluft en dreigt om IP-adressen van

websitebezoekers te achterhalen. Voordat

politie en justitie machtsmiddelen inzetten,

moeten ze dus eerst toetsen of er sprake is

van journalistieke belangen. (TV)

NRC 7 MAART OVER OP TABLOID NRC Handelsblad gaat waarschijnlijk maandag

7 maart al over naar tabloid. Dat zegt uitgever

Hans Nijenhuis. ‘Er wordt hard gewerkt en het

gaat goed. Als het kan, beginnen we 7 maart,

anders een week later.’ De inhoud van de krant

blijft hetzelfde, op de zaterdag na. Die krant

moet meer ‘het weekeindegevoel’ uitstralen.

Nijenhuis: ‘De inhoud pakken we ook aan,

maar niet alles tegelijk. De krant is vooral

van de lezer en die willen we niet van ons

vervreemden.’ (DR)

EINDE USENETCOMMUNITIESDe uitspraak van de rechtbank dat internet-

platform FTD moet stoppen met het verwijzen

naar auteursrechterlijk beschermde

werken zorgt voor een sneeuwbaleffect in

usenetcommunities. De ene na de andere site

stopt, zo meldt Webwereld. Na FTD gooien

nu ook FTA, TwilightNZB, NZBKingdom,

ShrekNZB en Dutch Binaries Program de

handdoek in de ring. TwilightNZB en FTA

geven allebei aan na een sommatie van

auteursrechtenorganisatie Brein te zijn

gestopt. (TV)

ALTERNATIEVE FINANCIERING Cinecrowd.nl is het initiatief van een groep

jonge filmmakers en ondernemers die

financiering zoeken voor korte films,

animaties, documentaires en experimentele

films. Op het online platform kan een film-

idee gepresenteerd worden en krijgt het

publiek de gelegenheid projecten financieel

te steunen. (TV)

Apple heeft het lang verwachte systeem uitge-rold waarmee uitgevers abonnementen kun-nen afhandelen. De technologie werkt binnen de gangbare App Store. Nieuw is dat uitgevers per week, maand, kwartaal, halfjaar of heel jaar abonnementen kunnen verkopen. Apple kwam recent onder vuur van uitgevers te liggen omdat het de teugels met betrekking tot zogeheten in app purchases strakker wilde aanhalen. Uitgevers van kranten en tijdschrif-ten klagen ook dat ze hun klantrelatie dreigen te verliezen: klanten krijgen van Apple de keuze of naam, e-mailadres en postcode met de uitgever gedeeld mogen worden. Verder is

er onvrede over het feit dat Apple 30 procent van de inkomsten afroomt.

‘Uitgevers bepalen de prijs en lengte van elk abonnement’, stelt Apple. Apple vraagt enkel geld voor elke nieuwe abonnee, aldus topman Steve Jobs: ‘Onze filosofie is simpel: wanneer Apple een abonnee aanbrengt, verdienen we 30 procent. Als de uitgever een bestaande abonnee aanbrengt, houden ze 100 procent van de inkomsten en verdient Apple niets.’ Het bedrijf eist van uitgevers wel dat een abonne-mentprijs die buiten apps worden aangeboden, daarbinnen voor dezelfde prijs – liefst nog scherper – wordt aangeboden. (LP)

Hongarije zal via amendementen aanpas-singen plegen aan een omstreden mediawet, waar binnen de Europese Unie veel over te doen is geweest. Eurocommissaris Neelie Kroes verwelkomt de wijzigingen, die vier deelgebieden beslaan. De huidige wet, die ‘objectieve berichtgeving’ van media eist en 23 december 2010 in werking trad, was ook van toepassing op online uitgaven, zoals weblogs van privé personen.Het eerste amendement ontziet nu specifiek online uitgaven. In traditionele uitzend media zijn eisen over uitgewogen berichtgeving meer gebruikelijk, verklaart de Commissie de uit-zonderingspositie voor online.Een tweede amendement regelt de aansprake-lijkheid van andere lidstaten. In de huidige wet

zouden die aangepakt kunnen worden, ook al vond de originele uitzending buiten Hongarije plaats. Na het amendement kunnen aan bui-tenlandse media geen boetes meer worden opgelegd binnen Hongarije.Het derde amendement verduidelijkt een ver-plichte registratie van media binnen Hongarije. Waar eerst de indruk werd gewekt dat regi-stratie diende te geschieden vóór activiteiten mochten worden ontplooid (en er door de toe-zichthouder daarmee eenvoudig geselecteerd kon worden) mag dat niet langer. Het laatste amendement betreft een omstre-den ‘verbod om aanstoot te geven’ aan indi-viduen of minder- en meerderheden. In de huidige wet vielen alle media, ook die buiten Hongerije, onder dat verbod. (LP)

ABONNEMENTENDIENST APPLE GELANCEERD

HONGARIJE PAST MEDIAWET AAN


008_009_VMM04_Nieuws.indd 9 22-2-11 16:19

IP-ADRESSEN OPVRAGENPolitie en justitie hebben een tik op de vingers

gekregen van minister ivo Opstelten van

Veiligheid. Alleen met een formele vordering

mogen sites nog worden benaderd om

informatie rond websitebezoek te geven. Dat

blijkt uit antwoorden op Kamervragen naar

aanleiding van een artikel op Webwereld.

Daaruit bleek dat de politie nog wel

eens bluft en dreigt om iP-adressen van

websitebezoekers te achterhalen. Voordat

politie en justitie machtsmiddelen inzetten,

moeten ze dus eerst toetsen of er sprake is

van journalistieke belangen. (TV)

NRC 7 MAART OVER OP TABLOID NRc Handelsblad gaat waarschijnlijk maandag

7 maart al over naar tabloid. Dat zegt uitgever

Hans Nijenhuis. ‘Er wordt hard gewerkt en het

gaat goed. Als het kan, beginnen we 7 maart,

anders een week later.’ De inhoud van de krant

blijft hetzelfde, op de zaterdag na. Die krant

moet meer ‘het weekeindegevoel’ uitstralen.

Nijenhuis: ‘De inhoud pakken we ook aan,

maar niet alles tegelijk. De krant is vooral

van de lezer en die willen we niet van ons

vervreemden.’ (DR)

EINDE uSENETCOMMuNITIESDe uitspraak van de rechtbank dat internet-

platform FTD moet stoppen met het verwijzen

naar auteursrechterlijk beschermde

werken zorgt voor een sneeuwbaleffect in

usenetcommunities. De ene na de andere site

stopt, zo meldt Webwereld. Na FTD gooien

nu ook FTA, TwilightNZB, NZBKingdom,

ShrekNZB en Dutch Binaries Program de

handdoek in de ring. TwilightNZB en FTA

geven allebei aan na een sommatie van

auteursrechtenorganisatie Brein te zijn

gestopt. (TV)

ALTERNATIEVE FINANCIERING cinecrowd.nl is het initiatief van een groep

jonge filmmakers en ondernemers die

financiering zoeken voor korte films,

animaties, documentaires en experimentele

films. Op het online platform kan een film-

idee gepresenteerd worden en krijgt het

publiek de gelegenheid projecten financieel

te steunen. (TV)

Apple heeft het lang verwachte systeem uitge-rold waarmee uitgevers abonnementen kun-nen afhandelen. De technologie werkt binnen de gangbare App Store. Nieuw is dat uitgevers per week, maand, kwartaal, halfjaar of heel jaar abonnementen kunnen verkopen. Apple kwam recent onder vuur van uitgevers te liggen omdat het de teugels met betrekking tot zogeheten in app purchases strakker wilde aanhalen. uitgevers van kranten en tijdschrif-ten klagen ook dat ze hun klantrelatie dreigen te verliezen: klanten krijgen van Apple de keuze of naam, e-mailadres en postcode met de uitgever gedeeld mogen worden. Verder is

er onvrede over het feit dat Apple 30 procent van de inkomsten afroomt.

‘uitgevers bepalen de prijs en lengte van elk abonnement’, stelt Apple. Apple vraagt enkel geld voor elke nieuwe abonnee, aldus topman Steve Jobs: ‘Onze filosofie is simpel: wanneer Apple een abonnee aanbrengt, verdienen we 30 procent. Als de uitgever een bestaande abonnee aanbrengt, houden ze 100 procent van de inkomsten en verdient Apple niets.’ Het bedrijf eist van uitgevers wel dat een abonne-mentprijs die buiten apps worden aangeboden, daarbinnen voor dezelfde prijs – liefst nog scherper – wordt aangeboden. (LP)

Hongarije zal via amendementen aanpas-singen plegen aan een omstreden mediawet, waar binnen de Europese unie veel over te doen is geweest. Eurocommissaris Neelie Kroes verwelkomt de wijzigingen, die vier deelgebieden beslaan. De huidige wet, die ‘objectieve berichtgeving’ van media eist en 23 december 2010 in werking trad, was ook van toepassing op online uitgaven, zoals weblogs van privé personen.Het eerste amendement ontziet nu specifiek online uitgaven. In traditionele uitzend media zijn eisen over uitgewogen berichtgeving meer gebruikelijk, verklaart de Commissie de uit-zonderingspositie voor online.Een tweede amendement regelt de aansprake-lijkheid van andere lidstaten. In de huidige wet

zouden die aangepakt kunnen worden, ook al vond de originele uitzending buiten Hongarije plaats. Na het amendement kunnen aan bui-tenlandse media geen boetes meer worden opgelegd binnen Hongarije.Het derde amendement verduidelijkt een ver-plichte registratie van media binnen Hongarije. Waar eerst de indruk werd gewekt dat regi-stratie diende te geschieden vóór activiteiten mochten worden ontplooid (en er door de toe-zichthouder daarmee eenvoudig geselecteerd kon worden) mag dat niet langer. Het laatste amendement betreft een omstre-den ‘verbod om aanstoot te geven’ aan indi-viduen of minder- en meerderheden. In de huidige wet vielen alle media, ook die buiten Hongerije, onder dat verbod. (LP)

ABONNEMENTENDiENST APPLE GELANcEERD

HONGARijE PAST MEDiAWET AAN


Betalen wordt makkelijker dan gratis

met grote uitgevers om hen te helpen.’ Vorige week presenteerde topman Eric Schmidt in Duitsland het antwoord van de zoekgigant: Google One Pass, een toepassing die aansluit op een eerder geïntroduceerde dienst Google Check Out. Met Check Out kun je online win-kelen, One Pass maakt het mogelijk simpel artikelen bij uitgevers te kopen, dan wel een abonnement te nemen. Betalingen van een paar centen tot honderden euro’s kunnen met één klik worden afgerekend.Een extra reden voor Google om nu met een eigen betaalsysteem te komen, is de opmars van Apple. De concurrent kondigde in dezelfde week enkele veranderingen aan in het eigen betaalsysteem in de hoop dat meer uitgevers Apple gaan gebruiken voor het afrekenen van content. Ook al praat Barron niet graag over de concurrentie, wel merkt hij fijntjes op dat Google ‘maar’ 10 procent van de opbrengst vraagt aan uitgevers als vergoeding voor het gebruik van One Pass. Daar waar Apple 30 pro-cent opeist. Ook geeft Google meer informatie dan Apple over de kopers vrij. En Google is te

gebruiken via alle platforms, zowel mobiel als vast. Kortom, de strijd om wie het online beta-len voor content mag faciliteren is losgebroken. De introductie van het betaalsysteem van Google gaat stapsgewijs. Barron: ‘We starten met enkele grote uitgevers verspreid over de wereld. In Engeland doet bijvoorbeeld de Daily Mail mee en in Duitsland het Springer concern. Voor Europa hebben we een relatief klein team klaar zitten dat met uitgevers kan overleggen over de invoering van het systeem. Dat is niet ingewikkeld, maar we willen het zorgvuldig uitrollen. In Nederland zijn onze producten nog niet beschikbaar. We zoeken nu wel uit-gevers die dat samen met ons willen introdu-ceren. Het kan dus snel gaan in Nederland. Ik verwacht dat de eerste gesprekken binnenkort wel op gang zullen komen.’Barron ziet het online betalen voor artikelen voorlopig als een leerproces. ‘Ik zit veel op de website Amazon.com. Ik verbaas me er over wat ze allemaal proberen om mij te verleiden aankopen te doen. Elke keer krijg ik het aan-bod op een andere manier gepresenteerd en

Apple laat zien dat consumenten best willen betalen voor

muziek, programma’s en artikelen die ze via internet

downloaden. Zelfs als die producten elders gratis

verkrijgbaar zijn. Als het maar snel en simpel is. Nu komt

ook Google met een betaalsysteem voor internet.

TEKST Dolf RoGmANs foTo’S tRuus vAN GoG

De toegang tot internet is al jaren niet meer gratis. Het gebruik voor de meeste men-

sen wel. Of je nu muziek, films of journalistiek werk consumeert. Die gedachte heeft het een jaar of tien volgehouden. Uitgevers hebben eerst geprobeerd mee te gaan in de ‘gratis-ge-dachte’ en komen daar nu met rasse schreden op terug. Internationaal en in Nederland. De Persgroep Nederland zet nauwelijks nog gratis artikelen uit de krant online. Hetzelfde geldt voor het Financieele Dagblad of het Neder-lands Dagblad. De meeste weekbladen zijn er zelfs nooit aan begonnen. Google is dit al langer een doorn in het oog. ‘Wij zijn een zoekmachine. Er moet wel iets te zoeken zijn’, zegt de Brit Peter Barron, woord-voerder van Google in Europa. De zoekgigant ziet inmiddels wel in dat het weggeven van in-formatie niet voor alle uitgevers een optie is. Barron: ‘Ook al zorgt het vaak voor heel veel verkeer op je site. Maar we nemen de pro-blemen van uitgevers serieus. Internet heeft hun manier van zaken doen drastisch veran-derd. Vandaar dat wij al een paar jaar praten


Betalen wordt makkelijker dan gratismet verschillende manieren van betalen. Pre-cies op mijn gedrag afgestemd. Ik denk dat kranten en tijdschriften vooral moeten gaan experimenteren met betalen. Wat werkt wel en niet? Voor welke artikelen willen mensen betalen? En hoeveel? Per artikel, of liever een abonnement? Of eerst een alinea gratis en dan betalen?’Hij noemt de Britse krant de Daily Mail als voorbeeld. ‘Op de site staan andere dingen dan in de krant. De linkerhelft van de website ziet er ongeveer hetzelfde uit als de krant. In de rechterkolom staat entertainmentnieuws dat je in de krant niet vindt, maar waar op het web wel heel veel op wordt geklikt. Mis-schien dat het een goed idee is dat betaald te maken.’ De Google-woordvoerder denkt dat vergaande personalisatie uiteindelijk voor de hoogste opbrengst zorgt. ‘Dat leert bijvoor-beeld Amazon. Maar ook een site als Hunch.com. Daar stellen ze met twintig vragen een profiel van je op en voorzien je dan van voor jou relevante content. Dat werkt geweldig. De essentie van een krant is toch dat de klant een breed aanbod ontvangt waar hij doorgaans maar een deel van consumeert. Dat werkt op internet niet. Internet maakt het juist mogelijk content op maat te leveren voor een prijs op maat. Op dat gebied zullen uitgevers nog veel moeten leren.’

‘Het gaat er ook om betere manieren te ontdek-ken om mensen vast te houden op je site. Ik zie een krant als een hele maaltijd, surfen op het web is meer snacken. Hoe kun je iemand verleiden tot meer snacken? Ik denk dat we op

dat gebied veel kunnen leren van de gaming-industrie. Mensen zijn bereid te betalen voor een virtueel zwaard. Ik doe op mijn iPad aan virtueel pottenbakken; een draaischijf waar-mee je klei in model kunt brengen. Laatst heb ik geld betaald voor een upgrade, zodat ik nu extra kleuren heb. Een paar jaar geleden had ik niet verwacht dat ooit te zullen doen! Het mechanisme, mensen verleiden tot meer aan-kopen, zou toch ook voor content moeten kun-nen werken. Het gaat de komende jaren dus over het anders aanbieden, verpakken en prij-zen van content.’De nieuwe betaalproducten van Google zijn voorlopig alleen gericht op uitgevers. Uitein-delijk ziet Barron het er wel van komen dat ook individuele journalisten gebruik kunnen gaan maken van het betaalsysteem. ‘Want dat is na-tuurlijk het verschil met toen ik in de journalis-tiek begon. Iedereen kan nu publiceren. Als ik nu als journalist zou beginnen, zou ik via inter-net gaan publiceren en kijken wat er van komt. Kwaliteit valt altijd op.’ In een poging het imago van Google wat te verbeteren, heeft de zoekgi-gant wel besloten geld vrij te maken voor jour-nalistieke innovatie. In de Verenigde Staten is 5 miljoen dollar beschikbaar, in Europa 3 miljoen dollar. Google zoekt voor Europa nog naar een manier om het geld te verdelen. In Amerika is dat al wel gelukt. Wat Barron betreft, ligt daar toch de kern. ‘Innoveren. Daarbij kan het hel-pen naar succesvolle voorbeelden in andere branches te kijken. Als mensen bereid zijn te betalen voor een virtueel zwaard, dan toch ook voor een goed geschreven artikel.’

REACTIESmichiel Buitelaar, chief operations

officer digital media van sanoma uitge

vers: ‘sanoma ziet verschillende ver

dien modellen en distributiemethoden.

onze apps (36 nu, voor smartphones en

tablets) kan de consument – op ter

mijn – via verschillende kanalen verkrij

gen. Het gaat erom dat de consument

kan kiezen. We werken met partners als

Google, Apple en mogelijk anderen om

verschillende distributiemodellen en

platformen uit te proberen. Het is een

ontdekkingsmarkt.’

Bart Brouwers, telegraaf media Groep:

‘vooropgesteld, ik ken niet alle details

en ik zal zelf voorlopig niet van deze ser

vice gebruik gaan maken. Het is natuur

lijk een logische stap indachtig Google’s

toezegging uitgevers te helpen om geld

te verdienen. En daar gaan ze vast in sla

gen. Zo machtig zijn ze op dit moment.’

Erwin Blom, the Crowds: ‘Naast de klas

sieke en vaak grote uitgevers staan

steeds meer eenlingen of kleine partijen

op. Wat tot nu toe ontbreekt is een par

tij die kleine betalingen laagdrempelig

mogelijk maakt. Als Google betaling en

afdracht van gelden de simpelheid van

de itunesstore meegeeft, heeft het

bedrijf een hit in handen. Ik zou het zelf

zeker inzetten.’

Erwin van der Zande, Bright: ‘Ik zou uit

gevers voorlopig aanraden op beide

platforms, Google en Apple, actief te

zijn. Er is uiteraard nog een alternatief

en dat is platformonafhankelijk uit

geven, via web apps. Hierbij kun je alles

in eigen beheer houden. Dat brengt

echter ook kosten met zich mee. Google

heeft als voordeel dat one Pass ook

werkt met web apps, Apple ondersteunt

die niet.’


‘Prachtige beelden, maar wat heb je eraan?’

Wetenschappers

Ook kunstenaars en ontwerpers hebben de infographic ontdekt. Een bekend voorbeeld is de animatie van Aaron Koblin van de dui-zelingwekkend versneld vastgelegde vliegbe-wegingen boven de Verenigde Staten. Ander voorbeeld: de kleuren van duizenden foto’s op sociaal netwerk Flicr gevangen en vertaald naar de vier jaargetijden. Prachtige beelden, maar wat heb je eraan?, vraagt de Amerikaanse vormgever John Grim-wade zich af. De gastspreker op het Infographic Congres in Zeist op 4 maart ziet in de journalis-tiek de vorm het vaak winnen van de inhoud.

‘De situatie is ernstig. Er wordt driftig geëxperi-menteerd, maar veel nut heeft het niet wat de meesten doen. Ze tonen vaak prachtige beel-den, zij het zonder enige toegevoegde waarde. Datajournalistiek staat nog in de kinderschoe-nen. Er is nog hoop.’

Frédérik Ruys, de organisator van de confe-rentie in Zeist, is het eens met Grimwade. ‘Eén stroming ontwerpers beschouwt data als een presentatievorm om organische, haast kunst-zinnige patronen tot leven te brengen. Dui-ding ontbreekt en het informatieve gehalte is beperkt tot bevestiging van datgene wat je al weet. De andere stroming vindt de esthetische kant ondergeschikt aan de informatie. Het ligt voor de hand dat hier de kansen liggen voor de journalistiek.’Grimwade ziet een tweede gevaar. Zijn facts nog wel sacred? Een foutje bij het vergaren, vertalen en koppelen van bergen informatie is snel gemaakt. Wie ziet de gemaakte fout(en) nog in het eindproduct? Bas Broekhuizen, docent en onderzoeker aan de universiteit in Leiden, maakt zich daar wei-nig zorgen over. ‘Een journalist moet altijd zorgen dat de feiten kloppen, wat dat betreft

Internet geeft toegang tot enorme hoeveelheden data. De

kunst is om nieuwswaardige informatie te verzamelen, te

analyseren en goed in beeld te brengen. John Grimwade,

gastspreker op het Infographic Congres in Zeist op 4 maart,

ziet in de journalistiek de vorm het vaak winnen van de

inhoud.

TEKST Bart EBIsCh

Charles Joseph Minard maakte in 1869 zijn beroemde diagram over de verloren oor-

log van Napoleon in Rusland (1812-1813). In één oogopslag laat Minard de lezer zien dat van de 450.000 soldaten er slechts tienduizend terugkeerden. De soldaten waren beslist niet alleen kanonnenvoer. Veelal overleden ze aan de gevolgen van de Siberische weersomstan-digheden.Het vertalen van naakte feiten in beeld maakte een evolutie door. Baanbrekend was de komst van de computer op de redactieburelen in de jaren ’80 van de vorige eeuw. De infographic-redacteur deed zijn intrede. Dankzij de komst van internet komt veel meer data beschikbaar. De infographic hoeft niet langer een ‘dood’ plaatje te zijn, zeker niet nu kranten digitaal gaan, mede door de komst van de iPad. Het beeldverhaal kan een multimediaal speeltje zijn, of zelfs een game.


‘Prachtige beelden, maar wat heb je eraan?’

verandert er niets. Je kunt wel stellen dat de kans op het maken van fouten bij het verwer-ken van grote databestanden groter is. Aan de andere kant; bij het visualiseren zal een grote fout snel opvallen.’Grimwade houdt een pleidooi voor een data-politie op de redactievloer. ‘We hebben meer mensen nodig die erin getraind zijn om data correct te gebruiken. Experts in statistieken. Anders zal de journalistiek zichzelf in de voet schieten.’

Datajournalistiek

De ongebreidelde stroom aan data geeft on-derzoeksjournalistiek een nieuwe dimensie. Er is zelfs een nieuw woord voor uitgevonden; datajournalistiek.NRC bracht enkele jaren geleden met gebruik-making van de Wayback Machine – een enorm groot internetarchief – de opkomst en onder-

gang van extreemrechtse websites in beeld. Studenten van Broekhuizen in Leiden gingen met cijfers over criminaliteit aan de slag. Na-tuurlijk, in Amsterdam zijn meer boeven dan in een willekeurig dorp, maar de verrassing komt bij het analyseren van de cijfers. ‘In een kleine gemeente kun je gemiddeld vaker slachtoffer worden van sommige delicten dan in een grote stad’, aldus Broekhuizen. ‘Met dat gegeven kun je iets als journalist. Dan komt het oude handwerk om de hoek kijken. De politie bellen, de politiek om een reactie vragen.’Ruys zag zijn productie over de kredietcrisis in 2009 beloond met de infographic-prijs van BNO/NVJ. Het betrof een visualisatie voor het Financieele Dagblad van de enorme koersver-liezen op de Amsterdamse beurs. Ruys: ‘Door de informatietechnologie is de aard van de bronnen veranderd. Bij alles wat we doen, laten we digitale sporen achter. De

journalistiek moet in staat zijn deze bronnen te kunnen raadplegen.’De praktijk is vaak weerbarstig, merkte resear-cher Lisa Evans van The Guardian onlangs op tijdens een lezing over datajournalistiek. Lang niet alle overheidsinformatie is openbaar. Data verzamelen en vertalen kan tijdrovend zijn en daarom botsen met de actualiteit van de dag. Een derde probleem, aldus Evans: journalisten zijn vaak aangewezen op voorlichters, die nog helemaal geen kaas hebben gegeten van data-journalistiek.Kranten als The Guardian en The New York Times lopen voorop met datajournalistiek en maken er met kekke beelden goede sier mee op hun websites. Ruys plaatst een kantteke-ning. ‘De Amerikanen koketteren wel eens met wat ze allemaal kunnen, maar laten de lezer bij presentaties regelmatig volledig aan zijn lot over (zie bijschrift pagina 14).’

De kleuren van duizenden foto’s op sociaal netwerk Flicr gevangen en vertaald naar de vier jaargetijden.


Onder druk

Het totaalbeeld valt Ruys niet mee. Onder-zoeksjournalistiek staat onder druk, en daar-mee ook datajournalistiek. ‘We hebben te maken met een hele generatie visueel onge-letterden die momenteel aan het roer staan bij kranten, zoals Christian van Thillo van de Persgroep. De roemruchte infographic-redac-tie van het Algemeen Dagblad is in minder dan een anderhalf jaar tijd praktisch opgedoekt. Bij beeld denken ze daar enkel nog aan een plaatje met een praatje, een foto met een bij-schrift. Maar daarmee heb je nog geen infor-matief beeldverhaal.’

‘Wie denkt dat kennis duur is, weet niet wat domheid kost’, concludeert Ruys. Hij doet een appél op de opleidingen journalistiek. ‘Aan-gezien het hele journalistieke vak dolende is, is het voor opleidingen nog moeilijker om in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. Feit is dat de opleidingen nauwelijks gebruik maken van de online tools die tegenwoordig gratis beschikbaar zijn, zoals Google Maps, Google-Fusion Tables en Google Earth Engine. Ze zou-den de studenten op z’n minst moeten wijzen op het bestaan ervan.’

Inside Infographics, over emotie en interactie in visual storytelling. Vrijdag 4 maart, Hotel-Theater Figi, Zeist. Aanvang 9.00 uur. Meer informatie: www.infographics.eu

MarketingBelgië, en bij inbreiding Vlaanderen, kan niet meteen bogen op een ijzersterk internationaal imago. Ik heb de afgelopen twintig jaar letterlijk honderden buitenlandse journalisten en televisieploegen ontvangen en ze achtereenvolgens moeten uitleggen waarom in Vlaanderen een extreemrechtse partij tot de grootste van het land kon uitgroeien, hoe het kon dat de politie zo blunderde in de zoektocht naar verdwenen en vermoorde meisjes in de buurt van Charleroi, en waarom de splitsing van een simpel kiesarrondissement kan uitgroeien tot de kwintessens van het politieke bedrijf.Al praatte ik me de blaren op de tong, de meewarige blik verdween nooit uit hun ogen, en het nauwelijks verholen sarcasme niet uit hun verslaggeving. Rare jongens, die Belgen. Dat is – was – ons merk.Het wereldrecord regering onderhandelen had daar nog een extra dimensie aan kunnen geven, het ultieme bewijs dat dit land echt onleefbaar is geworden en in een existentiële crisis verkeert. Erger nog dan Irak, stel je voor. Want als een land waar in de laatste oorlog een kleine zevenhonderdduizend doden vielen, honderdduizenden op de vlucht gingen, waar gewapende etnische en godsdienstige fracties al bijna even lang een bloedige burgeroorlog uitvechten, als die er desondanks op 249 dagen uit geraken, wat zegt dat dan over België?Heel eenvoudig: wat onze politici ook verteld zouden hebben, ons imago zou onredbaar geweest zijn, vernietigd, gedaald onder het niveau van een bananenrepubliek eerste klasse.Toen kwam de Facebook- en Twittergeneratie van het land weer in actie. Op enkele weken tijd werd meer dan tienduizend man bij elkaar genetwerkt om een feestje te bouwen in Gent. Kwamen er omkaderende activiteiten: frieten uitdelen, uit de kleren gaan, het zotste eerst. De internationale pers dook er gretig op. Waardoor er plots, van de ene dag op de andere, een totale shift in beeldvorming ontstond. Niet langer het hopeloos geblokkeerde land was het onderwerp, maar wel de humor en de zelfrelativering waarmee de bewoners ervan dit opnamen. Van Al Jazeera tot BBC News, van de sites van The Washington Post tot die van CNN klonk maar één boodschap door: dit wereldrecord moet je niet ernstig nemen, het is maar om te lachen. Het werkte wonderwel : zelfs de anchor van CNN zei nu wel zin te krijgen om eindelijk dat rare landje eens te bezoeken, en overal in de internationale berichtgeving overheerste sympathie boven misprijzen, de lach boven de meesmuilende kritiek.Voor de beelden die de wereld rondgingen, voor het mediavolume dat gegenereerd werd, kom je niet toe met een paar miljoen euro. Als er nog kandidaten nodig zijn voor de titel van

‘Marketeer van het Jaar’: de organisatoren van het volksfeest in Gent zijn bij deze [email protected]

YVES DESMET

IS HOOFDREDACTEuR VAN DE MORGEN . . . . . . . . . .

Yves Desmet

Een voorbeeld uit de New York Times die de lezer aan zijn lot overlaat.Fréderik Ruys: ‘De graphic department van New York Times verricht baanbrekend werk op het gebied van nieuws-visualisaties. Hun innovaties inspireren vele ontwerpers en data-miners. Echter door het gebrek aan journalistieke dui-ding (‘filmsucces wordt in de eerste drie weken bepaald’) en een onconventionele beeldtaal (‘hoe moet je de golfbewegin-gen lezen?’) laten zij de lezer vaak hulpeloos achter.’


Mijn eerste tip aan toekomstig te interviewen politici: Zeg nooit tegen je interviewer dat je het een goed of mooi interview vindt! De betrokken journalist zal van de weeromstuit denken dat hij te aardig voor je is geweest en je een volgende keer vele malen harder aanpakken. Uitkijken dus!Niettemin, soms ben je ook als politicus best tevreden over een interview. En soms ook helemaal niet. Daar kan van alles een rol bij spelen. Dat intrigeert me.

Mijn tweede tip luidt: Een politicus die geen antwoord geeft op vragen is erg voor een interviewer, maar een politicus die heel korte antwoorden geeft (ja, nee, ik weet het niet) is soms nog veel erger. Toch geeft het je oneindig veel meer controle over het gesprek en kan het veel minder vaak fout gaan. Kijk de interviews met Gerrit Zalm van vroeger er op na. Quizje: wie heeft al die interviews gezien en komt in de buurt van de meester? Ik zet mijn geld op Henk Bleker.

De derde tip: Kijk uit voor gezelligheid. Interviewers Frénk van der Linden en Pieter Webeling waren jongens van mijn generatie, wilden nootjes op tafel en een biertje er bij. Dan gaat het snel fout. En dan krijg je interviews en koppen zoals deze, uit

september 2000: ‘Het vaginaal orgasme bestaat wel degelijk’.

Tip vier is: Kijk uit voor nootjes op tafel. Een vast element van mijn voorbereiding als ik naar Barend en Van Dorp ging bestond er uit dat mijn voorlichters me op het hart drukten van de nootjes af te blijven. Ga je toch voor de bijl dan kwam je geheid op het verkeerde moment in beeld terwijl je of vies zat te kauwen of voor iedereen zichtbaar opvallend onopvallend iets wat tussen je tanden zat daar tussenuit probeerde te krijgen.

Tip vijf: Keep it simple. Toen ik begin 2007 bekend moest maken of ik in de Tweede Kamer zou blijven of minister zou worden in het vierde Kabinet-Balkenende, vond ik dat ik langzaam de beweging in moest zetten dat ik misschien toch het Kabinet in zou gaan. En toen dus de vraag werd gesteld of ik in de Kamer zou blijven gaf ik het – vond ik – briljante antwoord: ‘Uitgangspunt voor een politiek leider moet zijn dat hij in de Kamer zit. En ik dacht: nu hebben ze het door want ik spreek niet in de ik-vorm en ik gebruik het woord uitgangspunt en men zal toch wel begrijpen dat een uitgangspunt iets anders is als een eindpunt, dat je ook van een uitgangspunt mag afwijken? Briljant

was het ongetwijfeld maar naïef en veel te ingewikkeld was het ook. Journalisten willen duidelijkheid en dat verhoudt zich niet altijd tot al te veel nuance. De betreffende journalist rapporteerde in ieder geval dat Bos vasthield aan zijn wens om in de Kamer te blijven.

Mijn laatste tip, door schade en schande wijs geworden: Kijk uit voor informele contacten en off the record afspraken. Het is reuze leuk en verleidelijk om met journalisten te kletsen, zogenaamd off the record of informeel maar het is bloedlink. Veel wordt (weer off the record natuurlijk) toch doorverteld. Soms krijg je vragen over dezelfde materie on the record terug van dezelfde journalist die weet wat je daar off the record over gezegd hebt en zijn kennis dus regelrecht misbruikt. Er is een enorm gevaar dat roddel en achterklap niet te onderscheiden valt van serieuze informatie. En er bestaat een gerede kans dat journalist en politicus te afhankelijk van elkaar worden en hun beider kritische vermogen verliezen. De conclusie kan natuurlijk ook zijn dat je sowieso alleen maar on the record moet praten, maar mijn persoonlijke ervaring is dat er dan heel veel smeerolie verloren zou gaan in de omgang tussen pers en politiek.

Dit is een verkorte versie van Bos’ toespraak tijdens het Interviewgala. De integrale versie is te lezen op www.villamedia.nl/opinie.

Zes tips voor geïnterviewden Oud PvdA-leider Wouter Bos gaf tijdens het Grote Interviewgala op 16 februari in de Stadsschouwburg in Amsterdam zes tips aan geïnterviewden – die ook interessant zijn voor interviewers. Tip vier: Kijk uit voor nootjes op tafel. Ga je toch voor de bijl dan kom je geheid op het verkeerde moment in beeld terwijl je vies zit te kauwen.

Opinie

Wouter Bos is partner van KpMG en oud-politicus van de pvda

Bijdragen aan het debat? discussieer op www.villamedia.nl/opinie. stuur uw opinie naar: [email protected]

‘Het is reuze leuk en verleidelijk om met journalisten te kletsen, zogenaamd off the record of informeel maar het is bloedlink. Veel wordt toch doorverteld.’


TRANSFERSCartoonist Joep Bertrams zal vanaf

maart gaan tekenen voor de Groene

Amsterdammer. De aanstelling bete-

kent voor Bertrams een vrij naadloze

overgang na zijn gedwongen vertrek

bij Het Parool, waar hij 23 jaar voor

tekende. Betrams stopt op 1 maart

bij Het Parool en begint op 9 maart

bij De Groene.

Berend Jan Verheijen, hoofd

Nieuwe Media bij BNN, verlaat na

8,5 jaar de omroep. Zo heeft hij via

Twitter bekendgemaakt. Per 1 april

gaat Verheijen werken als docent

communicatie aan de Fontys Econo-

mische Hogeschool Tilburg.

Hennah Draaibaar stopt per 1

maart als NOS-correspondent in

Suriname. Ze vervulde deze functie

gedurende de afgelopen dertien

jaar. Het freelance contract van

Draaibaar is niet verlengd vanwege

het vorig jaar ingevoerde rouleerbe-

leid van de NOS, waarbij het streven

is om correspondenten regelmatig

van standplaats te laten wisselen.

GPD-hoofdredacteur Marcel van

Lingen is gekozen als vice-voorzitter

van het World Editors Forum (WEF),

de wereldwijde organisatie van

hoofd- en eindredacteuren van

kranten en persbureaus. Het is de

bedoeling dat hij op termijn het

voorzitterschap van Erik Brejager

overneemt. Als vice-voorzitter wordt

hij verantwoordelijk voor het WEF-

bureau Parijs en de nieuwe invulling

van de journalistieke programma’s

van het World Editors Forum.

Marije de Jong wordt per 1 april de

nieuwe hoofdredacteur van Happi-

nez. De Jong volgt Ruud Hollander

op die creatief directeur/uitgever

wordt van Happinez, Psychologie

Magazine en Yoga Magazine. De

Jong was onder andere hoofdredac-

teur van Esta en Viva. Naast Ruud

Hollander blijft Lim Olsthoorn

eindverantwoordelijk als uitgever/

zakelijk leider.

Rob Cox (45) is verkozen tot vice-

voorzitter van de Europese Onder-

nemingsraad van Mecom. Hij volgt

Jos van Rijsingen op. Voorzitter

blijft Marianne Ostlie uit Noorwe-

gen. Cox werkt als economieverslag-

gever bij de Limburgse kranten en

is daar voorzitter van de centrale

ondernemingsraad. Van Rijsingen

is gestopt als voorzitter van de

centrale ondernemingsraad van

Wegener. Daar wordt zijn rol over-

genomen door Rob Vunderink.

pRijzENWillem Vissers heeft de Hard

Gras-prijs 2010 ontvangen voor de

beste sportjournalistieke prestatie

van het afgelopen jaar. Volksrant-

journalist Vissers kreeg de prijs voor

zijn verslag van de finale om het

wereldkampioenschap voetbal. De

prijs bestaat uit 7500 euro plus een

kunstwerk van Jeroen Henneman.

De genomineerden waren Wiep

Idzenga, Henk Rühling en Thijs

Zonneveld.

Hendrik Cammu heeft de Pfizer

Persprijs 2010 gewonnen met zijn

artikel in EOS Magazine ‘Hoe stop

je met roken? De sigaret in de ban’.

Deze prijs beloont goede journa-

listieke berichtgeving over ziektes

en ziektebestrijding. Thema van dit

jaar was Roken. Cammu ontving uit

handen van juryvoorzitter Ben Crul

en Carlita Girardin van Pfizer een

trofee en een cheque ter waarde

van 5000 euro.

Als je nu het vuilnis niet buiten zet, dan ga ik naar de NRC

Dreigement in huize Remarque-Witteman, sinds Sylvia

Witteman is benaderd door andere kranten nu philippe

Remarque hoofd redacteur is van de Volkskrant. in Vrij

Nederland, 19 februari 2011.

horizontaal afgevoerd duwen en trekken in een poging je eigen apparatuur op het lijf te kun-nen houden. Je legt het af, tegen een leger beveiligers. nee, deze foto is niet genomen op een zwaarbeveiligde bijeenkomst van een of ander internationaal politiek zwaargewicht. dit is een sfeerbeeld van de on-derwijsdemonstratie in nieuwegein op 10 februari. fotograaf Wim hen-driks (rechts) wilde daar vanaf een leeg podium een overzichtsfoto van de demonstranten maken. daar had hij toestemming voor van de orga-nisatie, maar de beveiligers (mannen op links) dachten daar anders over. hardhandig werd hij de gelegenheid uitgebonjourd. zijn fototas werd afgepakt en lenzen bleken na afloop beschadigd.

fotograaf Maarten hartman, aanwezig voor trouw, maakte deze foto. ‘volslagen belachelijk’ typeert hij de situatie. ‘We liepen niemand in de weg – dat doen we nooit. toen hendriks werd afgevoerd, was het po-dium zelfs nog helemaal verlaten, de bijeenkomst was nog niet eens begonnen.’ Saillant detail: toen minister van onderwijs Marja van Bijs-terveldt eenmaal op het podium stond, mochten de fotografen wél via de zijkant het podium beklimmen. hartman ziet dergelijke voorvallen steeds vaker voorbij komen. ook zelf is hij wel eens ‘horizontaal afge-voerd’. op een religieus popfestival wilde hij foto’s maken van toenmalig premier Balkenende. die vond dat prima, zijn beveiligers ook, maar de beveiligers van het festival niet; die sleepten ’m het hele festivalterrein over richting uitgang. ‘het is me een raadsel waarom ze dat doen’, ver-zucht hij. ‘We zijn volstrekt ongevaarlijk.’linda naB

oSM

Foto: MAARteN HARtMAN


STATENVERkiEziNgEN gElDERlAND: STARRiNg ANgEliquE kRugER

‘Stem voor een mooie provincie’. onder die slogan voert de Provincie gelderland campagne voor de komende Statenverkiezingen. angelique Kruger, hét boegbeeld van omroep gelderland speelt daarin de hoofd-rol. ze staat op affiches en op de voorpagina van een huis-aan-huis ver-spreid verkiezingsblad van de provincie.‘veel gelderlanders kennen haar gezicht van de televisie. daarom heb-ben we haar gekozen’, zegt projectleider dianne Prostman van de pro-vincie. ‘een leuke campagne, hé. ik doe al zo’n vier jaar dingen voor de provincie. een paar keer per jaar leid ik de gelderland-debatten voor de provincie’, zegt Kruger, die een freelance contract heeft met de regio-nale omroep. omroepbaas guus van Kleef gaf haar toestemming. ‘ik zie geen enkel bezwaar. Bovendien is ze freelancer en is ze vrij te doen wat ze wil.’ van Kleef vindt het een ‘zinvolle’ campagne waarin wordt opgeroepen om te stemmen. van Kleef: ‘er wordt geen kleur bekend. als ze voor een politieke partij campagne zou voeren, lag dat anders.’ het logo van omroep gelderland staat als enige ook op de site: www.gelderland.nl/verkiezin-gen. Schaadt die verweven-heid niet de onafhankelijkheid?

‘nee dat zie ik niet zo. We heb-ben ook een verkiezingsdebat, waarin de verschillende menin-gen naar voren komen.’ Kijkers zullen in zijn ogen de provincie en de omroep niet op één hoop gooien. Bij rtv oost denken ze daar an-ders over. ‘ik denk niet dat wij daarmee zouden instemmen’, zegt eind-redacteur Mario van Santen. en ook hoofdredacteur Johan de Koster van rtv rijnmond zou niet blij zijn als een van zijn presentatoren in zo’n campagne betrokken zou zijn. ‘ik zou in een dergelijk geval zeggen: ‘nee, tenzij … aan een aantal voorwaarden voldaan wordt.’ of de provincie wel zo ‘mooi’ is kan je je ‘bij een provincie die op je sub-sidie wil bezuinigen afvragen’, stelt de Koster. tegen de voorgenomen bezuiniging van 1,6 miljoen euro (10 procent van totale subsidie) loopt van Kleef te hoop en dreigde zelfs met een rechtzaak tegen de provin-cie gelderland. eén slag heeft hij gewonnen. het Cda (momenteel de grootste partij in gelderland) zegt de korting op de omroep te willen heroverwegen.herMan SPinhof

een ‘zure’ direCtieBonuS‘zuur’, noemt ondernemingsraadvoorzitter rob Cox van dagblad de limburger en limburgs dagblad de bonus die de directie van de Media groep limburg (Mgl) zichzelf in 2009 toeschoof, terwijl de or door diezelfde directie werd voorgehouden dat er geen ruimte was voor winstdeling ‘omdat het resultaat zo slecht’ was. ‘Sterker’, aldus Cox, ‘het aller-zuurst is het voor de mensen die dezer dagen hun laatste gesprek voeren met de hr-managers over hun afvloei-ing. Ceo Johan Boermann stelde immers in 2009 dat er gereorganiseerd moest worden. anders zou het bedrijf “naar de knoppen” gaan.’ in totaal moes-ten 25 mensen afzwaaien, waaronder 15 redacteuren.Cox is boos dat hij de toekenning van de directiebonus (in totaal € 249.182,-) moest vernemen via de site ‘Wijlimburg.nl’ in plaats van de directie zelf. de site had de gegevens opgevraagd bij de Kamer van Koophandel, pal nadat ze er door Mgl waren gede-poneerd. Cox: ‘de directie is verplicht twee keer per jaar cijfers te geven. Maar wij hebben een nogal moeizame verstandhou-ding met onze directeur. hij heeft recent laten weten “zo min mogelijk informatie” aan de or te verstrekken.’onbekend is welke van de zes managementleden een bonus hebben gekregen. hoofdredacteur huub Paulissen toucheerde niets, zo liet deze zelf weten, omdat dit niet ‘passend’ zou zijn in zijn functie. Mgl kreeg in 2009 harde klappen. de omzet daalde met 14 mil-joen euro naar 93 miljoen euro.franS oreMuS

advertentie

diReCteuR joHAN boeRMANN. Foto: MGL


het jongste boek (‘het zusje van de bruid’) van Joris van Casteren bevat, naast de beschrijving van een fatale liefde die hij beleefde, passages over de periode (begin deze eeuw) waarin hij werkte voor de groene amsterdammer. hoe-

wel niemand met naam wordt genoemd is de identiteit van een aantal medewerkers makke-lijk te achterhalen. zo beschrijft van Casteren over de zestigste verjaardag van de destijds doodzieke – en kort erop overleden – hoofdredacteur Martin van amerongen en is in ‘collega a.’ de inmiddels bij vrij nederland werkende journalist Sander Pleij te herkennen. Pleij is getrouwd met de zus van van Casterens’ toenmalige liefde. Sterker: van Casteren ontmoet zijn ‘Luna’ op Pleij’s bruiloftsfeest op een kasteel in antwerpen, waar de hele redactie was uitgenodigd. luna is een enfant terrible dat liters wodka verzwelgt en naar coke, crack en heroïne hangt. van Cas-teren valt als een blok voor haar.in het boek bemiddelt ‘collega a.’ bij de aan-koop van heroïne voor zijn schoonvader – een voormalig Shell-directeur – die dit vervolgens aan zijn dochter luna verstrekt die haar versla-ving ‘langzaam wilde afbouwen’. de drugs betrekt a. van een eindredacteur van de groene amsterdammer, die op de wc van het weekblad zijn heroïne rookt en zijn schamele salaris aanvult met de verkoop van recensie-exemplaren. tjonge, wat een intriges. Maar wat doen ze in dit ‘literaire non-fictie’-werkje (ryszard Kapuscinski is van Casterens’

rolmodel, red.) dat in de eerste plaats handelt over liefde die niet lukt? het lijkt of van Cas-teren ook wil afrekenen met de redactie van het weekblad, of in ieder geval met een paar collega’s. voormalige zwager Pleij en hij zijn in ieder geval geen vrienden. Met dédain noteert hij dat Pleij geïnteresseerd was in trends en lifestyle en dat in al zijn artikelen het woord

‘hip’ voorkomt. van Casteren, in reactie: ‘natuurlijk was er enige concurrentiestrijd tussen Pleij en mij. Maar in mijn boek ‘lelystad’ deed ik hetzelfde. ik bedoel daarmee dat mijn methode zoals ik die toepas in dit boek, maar ook in mijn repor-tages, enorm wordt bejubeld door de literaire en journalistieke wereld, maar zodra ik mijn blik op hun wereldjes richt schreeuwen ze moord en brand.’Pleij is wegens vakantie niet voor commentaar bereikbaar. Bij de groene amsterdammer zijn ze niet onder de indruk. redacteur Joeri Boom die met van Casteren werkte zegt ‘niet echt geïnteresseerd’ te zijn in diens laatste boekje en hoofdredacteur Xandra Schutte laat weten-het nog te moeten lezen. ‘Maar ik heb gehoord dat het geen goed boek is waarin zelfreflectie ontbreekt.’ franS oreMuS

afghanistan, Brazilië, Bolivia, indonesië, Peru, Sri lanka, tanzania en Kenia, Journalist andrea dijkstra (29) en fotograaf Jeroen van loon (32) trokken er de afgelopen jaren samen door-heen. Steeds een paar maanden sparen en werken in nederland en er dan vandoor voor een maand of wat.vanaf juni pakken ze het anders aan. dan gaan ze voor minstens een jaar met een landrover, met bovenop een tent, naar afrika. om te rei-zen, om verhalen te maken, om te fotografe-ren. dijkstra: ‘Steeds weer terug komen is duur. elke keer een retourticket. aan de andere kant verdienen we te weinig met reizen. nu hebben we de kosten verlaagd (zo wordt het huis ver-huurd) en hopen we het toch zeker een jaar vol te houden.’de geringe vergoeding voor journalistiek werk is beiden een doorn in het oog. ook is een freelance bestaan een kwestie van veel leuren met je verhaal en kijken door de ogen van opdrachtgevers. toch weerhoudt het ze niet om af te reizen. dijkstra: ‘We zijn allebei

geïnteresseerd in andere culturen. We kijken graag hoe mensen met andere normen en waarden hun leven invullen. dat zijn ook de verhalen die we het liefste maken.’ter voorbereiding op de reis spij-kert dijkstra haar frans nog bij op het taleninstituut van de nonnen in vught. een maandje frankrijk dient om de taalvaardigheden te testen, net als de landrover.en dan richting noord-afrika. daar is het nu flink onrustig. ‘We zijn er een beetje dubbel over. aan de ene kant lonkt het journa-listieke avontuur. aan de andere kant is het niet de reden waarom we naar afrika gaan. We zijn niet op zoek naar conflictgebieden. Maar als er op-drachtgevers zijn die willen dat we ergens op af gaan, dan doen we dat zeker.’ op hun website kompasmedia.nl wil het duo een weblog bijhouden. dijkstra: ‘We zullen

op de een of andere manier in beeld moeten blijven bij opdrachtgevers in nederland. het weblog is onze etalage.dolf rogManS

www.kompasmedia.nl

FAmiliE-iNTRigES bij DE gRoENE AmSTERDAmmER

iN DE lANDRoVER AFRikA DooRFoto: jeRoeN vAN LooN


Wie moet er per direct van de buis?

‘Omroep Max. Programma’s voor oude mensen – alsof die anders zijn dan andere volwassenen. Zelfs mijn oma vindt het vreselijk.’

Met wie heb je nog een appeltje te schillen?

‘Met redacteuren die me cijfers aanleveren zonder dat ze er eerst zelf naar hebben gekeken. Het komt voor dat ik rapporten in mijn handen krijg en denk: hier valt geen begrijpelijke grafiek van te maken. Als ik dan terugga met de vraag wat ze er nu eigenlijk mee willen, zeggen ze vaak:

“Ja, maar dat is toch jouw vak?”’

Wat verdien je?

‘Genoeg om twee maanden per jaar vrij te nemen. Het liefst ga ik dan op reis. Ik ben al in Vietnam en twee keer in Australië geweest en wil nu graag naar Zuid-Amerika.’

Hoe raak je geïnspireerd?

‘Door mijn collega-infographicredacteuren. Regelmatig gaan we met een groep bij elkaar zitten. We kennen elkaar allemaal nog van het AD, waar veel van ons twee jaar geleden weg moesten omdat de infographic-redactie werd ingekrompen. We spreken bij iemand thuis af, bij Seats-2meet of in een bibliotheek – eigenlijk overal waar ze koffie en internet hebben. We kunnen elkaar tips geven, want iedereen heeft zo zijn eigen kwaliteiten. Een van ons is bijvoorbeeld heel goed met 3D; die heeft laatst een minicursus gegeven.’

Wat is je grootste misser?

‘Wat vaak voor komt, zijn fouten in kaartjes. Terwijl dat eigenlijk hele-maal niet nodig is. Aan een graphic werk je in verschillende lagen. Als je één van die lagen op slot zet, kun je de andere per ongeluk verschuiven. Dan ligt Amsterdam ineens in Limburg, of staat het woord Europa mid-den in een oceaan.’

Waar schaam je je voor?

‘Voor die kaartjes dus. Ook al ben je erop gespitst, het blijft af en toe fout gaan. Omdat je ze vaak even snel tussendoor moet doen. Ze worden ook meestal op het laatste moment pas aangevraagd.’

Hoe vaak google je jezelf?

‘Eén keer in de maand. Dan zoek ik op mijn naam plus infographics in Google Afbeeldingen. Over het algemeen vind ik het leuk als ik mijn graphics op internet terugvind. Ik heb tot nu toe maar één keer mee-gemaakt dat een opdrachtgever mijn graphic zonder naamsvermelding op internet zette, waarna hij op allerlei andere plekken opdook. Aan die opdrachtgever lever ik nu alleen nog maar in lage resolutie aan, zodat ze niet meer leesbaar zijn wanneer iemand ze voor print wil gebruiken.’

Wiens baan zou jij wel willen hebben?

‘Het lijkt me geweldig om over een jaar of tien met een paar collega’s een infographicsbureautje te hebben.’

TEKST LINDA NAB FOTO ILVY NJIOKIKTJIEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ymke Pas (27)Freelance infographicmaker voor kranten en bladen: www.ymkepas.nl

Vrijspraak


‘Liefst wil ik dat je om een boek moet huilen’

‘Nooit zal ik de tred vergeten waarmee mijn vriend jaren geleden de trap op-

kwam. Van de uitgever had ik gehoord dat mijn boek, mijn debuut, vandaag besproken zou worden. Ik lag nog in bed en hij had de ochtendkrant al gepakt. Al gelezen zelfs, de betreffende pagina dan. Mijn hart bonsde, ik had een gevoel van naderend onheil. Zijn tred was te zwaar. Hier kwam een boodschapper met slecht nieuws. De krant ritselde voor hem uit. “Ik geloof niet dat ze er veel aan vond.”’

In 1999 debuteerde literair criticus Marja Pruis met ‘De Nijhoffs of De gevolgen van een huwe-lijk’. In bovenstaand fragment uit haar nieuwe boek ‘Kus me, straf me’ (zie recensie op pagina 34) beschrijft Pruis de ochtend dat ze haar eer-ste recensie kreeg, een slechte. Ineens stond ze aan de andere kant van het spectrum en sindsdien behoort ze toe aan twee partijen: die van de schrijvers, en die van de ‘vijan-dige groep’, de critici. Dat was even wennen. Pruis: ‘Ik weet nog dat Xandra (Schutte, toen-

malig chef boeken nu hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer, red.) na een half jaar tegen me zei dat ze aan me merkte dat ik er een klap van had gehad, dat mijn stukken inge-houden waren geworden.’

Boeken van mensen die ze echt goed kent leest ze nog steeds niet, want dan moet ze er iets van vinden. Maar uiteindelijk heeft het schrij-verschap haar als recensent niet veranderd in termen van milder of kritischer, zegt ze. Wel is ze analytischer geworden. ‘Ik vind het vak van criticus een loodzware, ernstige kwestie. Als ik een kritiek schrijf, moet het een serieus stuk zijn dat het boek of de schrijver recht doet. Ik maak me er niet vanaf. Ik ben me meer bewust van de liefde en inspanning die het kost om een boek op papier te krijgen.’ Haar kritieken zijn er ‘rustiger’ van geworden. ‘Ik zat er vroe-ger helemaal niet mee om iemand tot de grond toe af te branden. Maar dat heeft ook met je beginperiode als criticus te maken – dan wil je jezelf even neerzetten. Nu schep ik daar geen

genoegen meer in, ik doe het misschien nog twee keer per jaar. Liever schrijf ik een recen-sie over een boek dat ik wel goed vind.’

Je hebt wel eens gezegd: ‘Als ik zelf schrijf, dan

recenseer ik niet.’

‘Ik heb af en toe een sabbatical genomen omdat ik geen boeken van anderen wilde lezen als ik aan een eigen boek werkte. Het leidde zo af en ik kreeg te veel ontzag voor schrijvers. Inmid-dels kan ik de verschillende faculteiten in mij wat beter gelijktijdig aanspreken. Toch denk ik heel af en toe: moet ik me niet volledig op het schrijven richten? Anders schiet het zo weinig op.’

Wat houdt je tegen?

‘Ik heb het ooit een tijdje gedaan, maar werd er ongelukkig van. Constant onder je eigen stolp met je eigen bedoening; ik werd daar volstrekt asociaal van, kreeg een heel gek ritme. Ik werd somber, passief en dik. Alsof ik letterlijk en fi-guurlijk aan het dichtgroeien was. Tuurlijk, een boek doe je met alles wat je in je hebt, maar te-gelijkertijd is er ook nog de wereld. Ik vind het heel fijn om naar de redactie te gaan, om daar met mensen te zijn die met hun beide benen op de grond staan. Ik heb er moeite mee om bij te houden wat er allemaal in de wereld ge-beurt. Bij De Groene krijg ik dat gewoon om m’n oren. Een leukere baan heb ik nooit gehad.’

Marja Pruis (51) is schrijver en literair criticus van De

Groene Amsterdammer. Over een leven met boeken schreef

ze de vorige week verschenen essayistische bundel ‘Kus me,

straf me’. ‘Ik zat er vroeger helemaal niet mee om iemand

tot de grond toe af te branden. Nu doe ik het misschien nog

twee keer per jaar.’

TEKST LINDA NAb foTo truus vAN GOG

Marja Pruis (1959) werd na haar studie Nederlands en Algemene taalwetenschap literair

criticus voor De Groene Amsterdammer. sinds vier jaar coördineert ze de boekenbijlage.

In 1999 debuteerde ze zelf met ‘De Nijhoffs of De gevolgen van een huwelijk’. Later volgden

de romans ‘bloem’ (2002), ‘De vertrouweling’ (2005) en ‘Atoomgeheimen’ (2008). vorige

week verscheen haar nieuwe boek ‘Kus me, straf me’.


In ‘Kus me, straf me’ benader je de wereld van

de literaire kritiek kritisch. Je hebt het over

recensenten die elkaars ‘gestolde meningen

nawauwelen’ bijvoorbeeld. Waar ligt dat aan?

‘Er zijn er maar weinig die echt oorspronkelijk na durven denken en een eigen mening dur-ven vormen. Mensen hebben blijkbaar hou-vast nodig. Je ziet vaak dat als eenmaal een kritiek van een gezaghebbend criticus is ver-schenen, een ander het ofwel reproduceert, of het gebruikt om zich ertegen af te zetten. Ik vind het gevaarlijk om recensies te lezen van een boek dat ik nog moet bespreken. Toch doe ik het soms. Want je kunt niet je kop in het zand steken en maar wat in het luchtledige schrijven, dat is het dubbele. Het is belangrijk dat je je tot de tijdgeest verhoudt, zodat je niet

altijd vijftig jaar later pas kan zeggen: Oh ja, dat waren de échte grote schrijvers. Je moet nu al durven zeggen welke er bovenuit steken.’

Hoe ontwaar jij die?

‘Ik let op authenticiteit. Kritiek die in mijn be-sprekingen vaak terugkomt, is dat schrijvers in de ironie vluchten, alsof ze overal boven staan, ook boven hun eigen boek. Als er een nieuw boek van mij uit is, voel ik me naakt en kwetsbaar. Ik denk altijd dat iemand als Arnon Grunberg die angst niet heeft. Omdat hij met zoveel ironische distantie en superieur ver-toon schrijft. Tegelijkertijd is het ook niet goed als er helemaal geen distantie in een roman zit. Ik ben er nu één aan het lezen van iemand die verzuipt in een eindeloos relatiedrama. Dat je denkt: Jezus, maak even een grap, laat zien dat je het beheerst. Je zou kunnen zeggen dat ik altijd zoek naar de juiste verhouding tussen de grap en de ernst. In ieder geval moet een boek altijd iets met je doen. Het liefst wil ik dat je er om moet huilen. Lachen is ook fijn, maar altijd net iets minder.’

Je schrijft: sommige boeken vind ik zo mooi,

die lees ik niet uit.

‘Dat klinkt een beetje hysterisch, misschien. Maar er staan een paar boeken in mijn kast die

ik zo mooi vind, dat ik inderdaad weerzin voel om verder te lezen. Omdat ik bang ben dat het dan verpest wordt; alsof het gedroomde einde altijd mooier is dan de werkelijkheid. En zo blijft er tenminste ruimte om er nog een beetje over te fantaseren. Vaak zijn zulke mooie boe-ken ook zware of deprimerende boeken, van Rachel Cusk bijvoorbeeld.’

In de vPrO-gids van vorige week zeg je dat de

verschijning van vele middelmatige boeken de

fut uit je werk als criticus haalt.

‘Er verschijnen veel van die formuleachtige boeken. Kraak noch smaak-proza waarbij je niet de neiging voelt om ook maar één zin te onderstrepen omdat het treffend is, of iets wat je nog nooit ergens hebt gelezen, of iets

wat even je wereldbeeld kantelt. Het is mijn lakmoesproef; ik lees altijd met pen of potlood bij de hand. In De Groene kun je een boek niet afdoen in zes regeltjes – een bespreking schrijf je op formaat – terwijl zes regels voor heel veel romans afdoende zou zijn.’Je hoeft natuurlijk geen uitmuntend woord-kunstenaar of literair wonderkind te zijn om het tot bestsellerauteur te schoppen. Wat Pruis als ‘middelmatig’ beschouwt, kan met de juiste mediastrategie zomaar een doorslaand succes worden. Neem Kluun, de voormalig gesjeesde reclame-jongen die met zijn nieuwe roman ‘Haantjes’ opnieuw de verkooplijsten aanvoert. Pruis vindt het maar niets dat zijn werk nu met dat van Willem Elsschot wordt vergeleken, alleen omdat hij in ‘Haantjes’ zelf een ‘opzichtige knipoog’ naar de Vlaamse schrijver van de klassieker ‘Kaas’ heeft gemaakt. Het zijn ook altijd dezelfde publiekslievelingen die volgens Pruis iedere keer gretig mogen aanschuiven in de populaire media. In ‘Kus me, straf me’ concludeert ze dat een type als Mat-thijs van Nieuwkerk ‘met in zijn kielzog eeu-wige jongens-van-stavast Jan Mulder en Hugo Borst’ een boek kan ‘maken’ op een manier die voor geen enkele recensent is weggelegd. En dat zijn natuurlijk altijd de boeken van wat

Pruis ‘mede-oudere-jongens’ noemt: liefheb-bers van voetbal, popmuziek, cowboylaarzen, vrouwen en Martin Bril.

Kijk je daar zo geërgerd naar?

‘Het gaat me er vooral om dat er steeds meer aandacht voor een klein groepje mensen is. Als je daar buiten valt, word je onzichtbaar. Ik ben er absoluut niet zuur over hoor, ik sla het alleen gade. Het is een fenomeen van deze tijd.’

Maar je vindt het wel jammer.

‘Ik ben me ervan bewust dat iedereen altijd roept: waar is het boekenprogramma geble-ven? Maar toch, ook ik mis een programma waar op een enthousiaste manier over goede boeken of goede schrijvers wordt gesproken die niet per se de usual suspects zijn. Eens wat anders dan wéér Ilja Leonard Pfeijf-fer, P.F.Thomése, Arnon Grunberg of Robert Vuijsje.’

Heeft het ook te maken met het idee dat

Matthijs van Nieuwkerk misschien wel meer

invloed heeft op de vraag wat literatuur is,

dan de literatuurcriticus van De Groene?

‘Ja zeker. Dat is waar. Ik ken mijn plaats. Ik roep wel eens dat ik voor het grootst mogelijke po-dium wil schrijven. En dan zegt Xandra: “Men-sen die De Groene lezen, lezen ’m helemaal, inclusief de boekenbijlage.” Uiteindelijk ben ik niet ontevreden over mijn plaats.’

In je boek rehabiliteer je schrijver ronald

Giphart. Als ik flauw ben, zou ik kunnen

zeggen dat Kluun wel eens de Giphart van zijn

tijd kan zijn.

‘Dat vraag ik me ook wel eens af. Want als er maar genoeg tijd overheen gaat, komt er vaak een gek soort herwaardering. Dat is tegelijker-tijd ook het mooie aan literatuur; dat het geen constante is. Mensen zoeken naar nieuwe vor-men, genres lopen in elkaar over. Misschien maakt dat literatuur uiteindelijk wel scherper of mooier. Ik haat cultuurpessimisme. Het kan niet zo zijn dat ik nu net in een tijd leef dat alles alleen maar slechter gaat.’

Dus over twintig jaar kunnen we Kluun

bijzetten in de literaire canon?

Bedenkelijk: ‘Ik weet het niet hoor. Dat ‘Haan-tjes’... heb je het gelezen? Het is niet eens grap-pig.’

Lees ook de bespreking van Kus me, straf me op pagina 34.

‘Er zijn maar weinig recensenten die echt oorspronkelijk na durven denken en een eigen mening durven vormen’


USER GENERATED CONTENTEen medium dat zogeheten user generated content gebruikt en door-geeft, is niet verantwoordelijk als blijkt dat het bericht onjuist is. Het hof Amsterdam bevestigde begin deze maand een eerder vonnis met die strekking. In het radioprogramma ‘Onderweg’ van Radio Nederland We-reldomroep (RNW) worden berichten van luisteraars – meestal truckers – voorgelezen. In een SMS repte een chauffeur over ontslagen collega’s bij een transportbedrijf. Het bedrijf in kwestie klaagde vervolgens de RNW aan, omdat de indruk zou zijn gewekt dat de transporteur zich in financiële nood bevond.De rechtbank oordeelde dat van eigen nieuwsgaring door RNW-journa-listen geen sprake was en dat dit voor de luisteraars voldoende duidelijk was. Als helder is dat het gaat om bijdragen van derden en er geen arg-waan bestaat dat het bericht onwaar is of opzettelijk schade probeert te berokkenen, is het medium niet aansprakelijk voor het doorgeven ervan, oordeelt de rechtbank. Juridisch weblog Media Report over deze zaak: tek.st/02

NOKIA & MICROSOFTDe Finse telecomgigant Nokia is met Microsoft in zee gegaan om te-lefoons op basis van Windows Phone 7 te gaan maken. Nokia neemt afscheid van het geriatrische besturingssysteem Symbian, dat links en rechts werd ingehaald door Apple’s iOS en Android van Google.

Na de aankondiging ging de beurskoers van Nokia even onderuit – maar de plannen lij-ken op de goedkeuring van de aandeelhou-ders te kunnen rekenen. Topman Ste phen

Elop stuurde een zwaar aangezette memo rond, waarin hij

Nokia vergeleek met een brandend olieplatform. Je kunt je aanpak wijzigen

of omkomen in de vlammen, hield Elop zijn werknemers voor.

Tijdens een recente telecombeurs in Barcelona toonde Nokia een paar designvin-

geroefeningen, maar deed geen concrete toezeggingen wanneer de eer-ste Windows Phone 7 telefoons onder het eigen merk in de winkel zullen liggen. Analisten verwachten de toestellen op zijn vroegst later dit jaar. Volgens Elsop betekent de samenwerking tussen Microsoft en Nokia – nog altijd ’s werelds grootste fabrikant van mobiele telefoons – dat de prijs van Windows Phone 7-toestellen zullen dalen.

CAMERAFabrikant Olympus heeft een aardige reeks compactcamera’s uitgebracht, waarvan het topmodel SZ-10 volgende week in Nederland verkrijgbaar zal zijn. De camera heeft een 14 megapixel sensor en bevat een indrukwekkende 18 keer optische zoom, wat voor de compacte behuizing een aardige prestatie is.Zoals gebruikelijk bij veel moderne camera’s kan de SZ-10 naast foto’s ook video in hoge definitie schieten. De SZ-10 kan verder overweg met EyeFi-

geheugenkaarten, zodat ge-schoten foto’s draadloos naar laptop of computer kunnen worden verstuurd. De Olympus SZ-10 heeft een adviesprijs van 229 euro.

WATSON IIZoals verwacht heeft IBM Wat-son, een supercomputer die complexe taal verstaat, de menselijke kandidaten in het televisiespel Jeopardy verslagen. In een drie dagen durende tv-strijd bleek Watson uiteindelijk het snelst bij het oppikken van de subtiele taalvragen in het programma. Ken Jennings, die in het verleden ruim 3 miljoen dollar bij elkaar sprokkelde via Jeopardy, toonde

zich een goed verliezer: ‘I for one welcome our new computer overlords’, schreef hij op zijn scorekaart.IBM Watson: www.watson.ibm.com

CHROMEGoogle heeft voor de eigen Chrome-browser een plugin uitgebracht, waarmee bepaalde websites uit de zoekresultaten zijn te verwijderen. Zogeheten content farms vullen websites met informatie, toegespitst op zoektermen, om zo veel mogelijk reclame te kunnen verkopen. De sites worden gevuld door automatische processen en ook wel laagbetaalde

redacteuren, die schrijven om niet lezers, maar zoekalgoritmes te plezieren. De Google-index raakt vervuild, zodat een zoekactie steeds vaker verzandt in het moeizaam speuren naar bruikbare infor-matie. Dankzij de gratis ‘Personal Blocklist’ verdwijnen zulke

caloriearme sites permanent uit je zoekresultaten. Goo-gle gebruikt vervolgens statistische informatie uit het

plugin- gebruik om de eigen zoekindex ook voor andere gebruikers op te schonen.Chrome Personal Blocklist: tek.st/01

LARS PASVEER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Multimedia


De lessen van Conny Mus

Augustus 2010 overlijdt Midden-Oosten-correspondent Conny Mus aan een hart-

stilstand. Ik verlies mijn baas. Voor het RTL Nieuws werkte ik de afgelopen jaren nauw met hem samen. Hij was de zeer ervaren cor-respondent, ik nog nat achter de oren, met net een journalistieke opleiding achter de rug. Ik had me vooral voorbereid op het Midden-Oosten door boeken te lezen. Conny vond dat wel grappig. ‘Dus jij wilt echt leren werken in het Midden-Oosten?’ Binnen een week stond ik voor het eerst met een gasmasker op tussen stenengooiende Palestijnen.Voor journalistiek bedrijven in het Midden-Oosten zijn andere kwaliteiten nodig, dan waar ook in de wereld. Conny was ervarings-deskundige. Met een zak vol trucjes en de charme van een Amsterdams straatschoffie leerde hij me hoe je wel goede journalistiek in het ‘gekkenhuis’, zoals hij het Midden-Oosten gekscherend noemde, kunt bedrijven.

Les 1: Het verHAAL Ligt op strAAt‘Even gevoel krijgen hoor.’ Met grote regelmaat gingen we even ‘rellen kijken’ of juist ‘bab-belen met bobo’s’. Conny wilde altijd feeling houden met het conflict, dus gingen we veel op pad.Nieuws jagen zat Conny in het bloed. Een gou-den anekdote blijft dat Conny als klein kind op zijn fietsje in een moordend tempo achter een politieauto met sirene aanreed. Daar moest iets gebeurd zijn! De teleurstelling was groot. Meneer agent wilde lekker vroeg thuis zijn. Conny hoefde nooit vroeg thuis te zijn. Bij

een interview bleef hij net ietsje langer thee-drinken. Als een Nederlandse minister op be-zoek kwam, dan werd er – vaak tot diep in de nacht – gedronken. Conny’s 9-jarige dochter Natascha kwam er lekker bij zitten. Van minis-ter Maxime Verhagen leerde ze twitteren en dankzij hem mocht ze van Conny – net als de minister – een iPhone. Voor Conny was het dé manier om goede contacten en achtergrond-informatie te krijgen.Het was buiten het kantoor dat we de discus-sies van beide kanten van het Midden-Oos-tenconflict leerden kennen. Op die manier bewapenden we ons tegen heftige propagan-datactieken. We kenden de nuances.

Les 2: JournAListiek is mensenwerkDe lijn tussen vriendschap, bronnen en col-lega’s was altijd dun. In het begin begreep ik het niet helemaal. Moet je niet wat afstand be-waren om objectief te blijven? ‘Ben jij gek!’, zei Conny. ‘De mensen om je heen zijn alles.’ Ik zit net in Jeruzalem als een aanslag met een bulldozer voor onze kantoordeur plaatsvindt. Vlak na Conny’s kruisgesprek zie ik hem druk in de weer met telefoons. ‘Irene, bel jij de ambas-sade even, ik hoor net van een bron dat het een Nederlandse was die vanmorgen is omgeko-men.’ Ik bel de ambassade, ze weten van niks. We vinden uit dat het de Hollandse Batsheba is. We zijn getipt door Conny’s vrienden bin-nen de Joodse gemeenschap. De volgende dag brengen we het nieuws en een reconstructie van hoe haar baby op het nippertje is gered.Sa’eb Erekat, een van de belangrijkste Pales-

Halverwege een vlucht naar israël, na het drinken van een

whisky-cola, haal ik een kettinkje uit mijn tas. mijn naam staat

erop, maar dan van rechts naar links, in het Hebreeuws. Zo, dat

scheelt dadelijk weer een half uur bij de israëlische douane.

plotseling realiseer ik me dat dit een typisch ‘mus-iaans trucje’

is. Les vijf: neem een andere identiteit aan.

TeksT irene de kruif foTo rtL nieuws

tijnse onderhandelaars met Israël, was ook be-vriend met Conny. Na een Israëlische operatie in de Palestijnse stad Jenin is Erekat furieus. Voor de camera’s van nieuwsagentschappen en andere grote jongens verklaart hij hoe die dag honderden Palestijnen zijn omgekomen. Conny kijkt naar Erekat en concludeert dat hij boos is. Het nieuws van Erekat’s honderden doden vertelt Conny niet op het RTL Nieuws. Zijn mensenkennis en instinct blijken later terecht. Erekat had in zijn woede behoorlijk overdreven.

Les 3: Leef niet ALs Conny musConny was niet heilig. Hard werken, veel span-ning, adrenaline, sigaretten, drank en dead-lines. Hij was een goede journalist, een maatje, maar zijn levensstijl ging wel ten koste van heel veel. Door het harde werken en een adre-nalineverslaving brandde de kaars aan twee kanten. Het is maar een paar jaar geleden dat Conny zijn eerste hartaanval had. Hij kroop door het oog van de naald, maar voelde zich na een flinke operatie ‘helemaal nieuw’ en leefde weer op dezelfde voet verder.Conny leerde me dus ook hoe het niet moet.

Les 4: neem één dAg in de mAAnd wAArop Je een rondJe gAAt beLLenAls het rustig was, werden de vriendschap-pen zorgvuldig onderhouden. Op die manier wisten we ook altijd wat waar speelde. Conny hechtte er veel waarde aan dat ons kantoor onafhankelijk van Hilversum en nieuwsagent-schappen opereerde.


Het was chic, dat we een kantoor hadden met een correspondent, een cameraman en een redacteur. Maar ook hard nodig. Met breaking news belden we heel veel mensen. Eén bron is absoluut geen bron in het Midden-Oosten. Er is een overvloed aan propaganda, waar we vakmatig doorheen prikten. De mensen bij wie we zelf informeerden, kenden we vaak goed, zodat we ook de waarde van hun bericht kon-den inschatten.Naast het team in Jeruzalem had Conny al-tijd een leger aan journalisten klaarstaan om te helpen. Maar als ze ingeschakeld werden, vroeg hij eerst naar partner en kinderen. Dier-baren waren belangrijk voor Conny. Zelfs als hij in een Bradley tank werd beschoten door een raket aangedreven granaat, een RPG (rocket propelled grenade), en zijn ‘meissie’ belde, dan legde Conny rustig uit waar de sleutels lagen.

Les 5: neem een Andere identiteit AAnJezelf vrij bewegen in het Midden-Oosten kan niet. Met twee paspoorten, heel veel dollars op zak en wat Amsterdamse bluf kom je echter een heel eind. In Israël losten we het meestal

op die Amsterdamse manier op. Aangekomen op het vliegveld, pikt onze Arabi-sche taxichauffeur ons op. Hij is een Palestijn. Arabisch is zijn moedertaal, maar het geluk wil dat hij ook vloeiend Hebreeuws spreekt en de slimmerik heeft standaard een keppeltje in zijn auto. Als we voor de zoveelste keer wor-den aangehouden, zegt hij braaf in mooi He-breeuws: ‘Ik ben op weg naar de zionistische hoofdstad, Jeruzalem, gezegend is God.’ We mogen door.

Les 6: emotie en verbAZing Het grootste gevecht in het Midden-Oosten is die om de mening van de journalisten, en dus die van de kijker. Iedereen wil zijn of haar standpunt verkopen. We mogen alles filmen.Conny had een paar wapens om objectief te blijven. In zijn verhalen probeerde hij dicht bij emoties te blijven. Hij maakte vaak kleine ver-halen met een verrassende invalshoek: Israëli-ers die één keer in de week met hun ‘buren’ in de Gazastrook bellen. Een vader van een Sia-mese tweeling die zijn kinderen mag laten ope-reren in Saudi-Arabië, maar Hamas en Egypte kunnen niet uitonderhandelen wanneer ze de

grens openen. Verhalen over gewone mensen, die in een conflict terecht zijn gekomen.Maar ook verhalen die verbazen: Als er drie stenengooiers zijn en dertig cameraploegen, dan lieten we dat zien. Als we als journalis-ten Irak niet binnenkwamen, dan werd dat verteld. Journalistiek is geen invuloefening. Onverwachte dingen vonden we fascinerend: een religieuze vrouw bijvoorbeeld, die het een fantastisch idee vindt dat vrouwen achter in de bus zitten.

Les 7: Zonder Humor Houd Je Het nog geen dAg uitIn Egypte mag je niet zomaar filmen. Je krijgt een ambtenaar mee, die nauwlettend in de gaten houdt wat je filmt. Vijf minuten kregen we, om opgravingen te filmen. Erg kort. Dus terwijl de cameraman de eerste shots maakt, begint Conny de grap van het gele paard te ver-tellen aan de beleefde ambtenaar. De grap van het gele paard heeft Conny geleerd in een café in Amsterdam. Met een beetje geluk, duurt de grap 45 minuten. Nog nooit hebben we zoveel mooie beelden van een opgraving in Egypte gehad.


‘Landskind’ aan het roer

Haar journalistieke carrière begon onder een pseudoniem: Mariska Narain. Ze

werkte nog in de toeristische sector en haar toenmalige baas was niet blij met een al te kritische medewerker. Het waren voor de Su-rinaamse de eerste stappen in de journalistiek. Snel daarna kreeg ze een baan bij De Ware Tijd, de belangrijkste krant van Suriname. Ze schopte het er tot chef van de cultuurredactie, maar toen Parbode haar vorig jaar een vaste baan aanbod was de keuze snel gemaakt. En sinds januari heeft Tjan-A-Way de leiding van het maandblad in handen.We worden ontvangen op het balkon van een houten woonhuis in het centrum van Para-maribo. Van een redactievloer, zoals we die in Nederland kennen, is geen sprake. Op de

De Surinaamse Euritha Tjan-A-Way is de kersverse

hoofdredacteur van Parbode, het meest kritische medium

van Suriname en het enige opinieblad dat het land rijk

is. Een dappere keuze. Lange tijd werd de redactie geleid

door de Nederlander Armand Snijders. Tot vier keer toe is

hij ernstig mishandeld door mensen, die hem de kritische

toon van het blad kwalijk namen. Hoe behoudt

Tjan-A-Way haar scherpe blik? Zal zij de gepeperde koers

van het blad weten te behouden?

TeksT LoDEWijk HEkkiNg EN VioLET LAVErmAN FoTo ANNELiES VErHELST


bovenverdieping huist Parbode. Er is ruimte voor slechts een paar mensen: Tjan-A-Way zelf, en een kleine administratie. Het blad wordt grotendeels gevuld door ruim 25 freelancers die vanuit huis werken. Zij schrijven stevige opiniestukken over politiek, afgewisseld met achtergronden eigen onderzoeksverhalen waarin maatschappelijke misstanden aan de kaak worden gesteld. Er is ook wat ruimte voor luchtiger verhalen: sport, pikante nieuw-tjes, recensies en de rubriek ‘de eerste vonk.’ Daarin vertellen verliefde lezers over het mo-ment dat de vonk tussen hen oversprong. De maandelijkse 5000 exemplaren van Parbode worden niet alleen gelezen door inwoners van de voormalige kolonie, ook in Nederland, Cu-raçao en Aruba is het opinieblad, dat bijna haar vijfjarig jubileum viert, verkrijgbaar.

‘Wij zijn hét ongebonden medium van Suri-name, dat durf ik wel te zeggen.’ Tjan-A-Way wil duidelijk zijn over de positie van het opi-nieblad in het Surinaamse medialand-schap. ‘Parbode is niet in een politieke hoek te stoppen, en dat kun je van an-dere kranten en bladen hier niet altijd beweren. Het gebeurt met enige regel-maat dat journalisten ineens lucratieve baantjes bij de overheid krijgen, vooral na de verkiezingen van afgelopen jaar. Dat geeft wel te denken over eventueel geleverde diensten.’In Suriname wonen nog geen half miljoen mensen in een samenleving waarin kritiek vaak slecht valt. Ieder-een kent elkaar, de lijnen zijn kort. Onafhankelijke journalistiek is alles behalve vanzelfsprekend. De zichtbare en vooral de onzichtbare banden tussen politici, ondernemers en journalisten zijn vaak sterk. Sterker dan goed is voor een democratie. De voorganger van Tjan-A-Way, Snijders, een Ne-derlander die al meer dan twintig jaar in Suri-name woont, ondervond aan den lijve waartoe een al te kritische pen kan leiden. In juni vorig jaar werd hij aangereden en in elkaar geslagen. Uit welke hoek de daders kwamen is tot op de dag van vandaag onbekend, al hadden zij niet nagelaten hem ‘Die rotzooi in Parbode’ toe te snauwen.Hoewel het aan de goedlachse Surinaamse niet is af te zien, slaapt ze wel eens slecht. ‘We hebben in het komende nummer een pittig artikel over een groot moordcomplot, meer kan ik daar nu nog niet over zeggen. Ik heb het stuk naar onze advocaat gestuurd. Hij was

duidelijk: “Juridisch zit je goed, maar je moet wel voorzichtig met jezelf zijn.” Daar heb ik wel een nacht van wakker gelegen: moet je wel spelen met je leven? Maar toen ging de adre-naline weer stromen. Ik wil met Parbode de oren en ogen van de maatschappij zijn. Wij zijn kritisch op iedereen, ongeacht van welke partij of achtergrond. We zijn niet kritisch om maar kritisch te zijn, het moet wel gefundeerd zijn.’

Hoewel Parbode dus politiek neutraal is, is Tjan-A-Way extra op haar hoede sinds het aan-treden van de regering Bouterse in 2010. ‘Jour-nalisten functioneren hier onder een regime met een bepaalde bagage. Ik probeer dit geen invloed op mijn werk te laten hebben, maar het is een beladen tijd. Blijft deze regering de persvrijheid wel respecteren? Onder eerder bewind van Bouterse was dat niet zo.’ Hiermee refereert zij aan de Decembermoorden in 1982, onder de vijftien slachtoffers waren een aan-tal journalisten. De precieze rol van Bouterse

is (nog) niet opgehelderd, maar hij heeft wel politieke verantwoordelijkheid voor de moor-den genomen. Het weerhoudt de gloednieuwe hoofdredacteur er niet van een scherpe blik op de huidige machthebbers te werpen: ‘Juist door het verleden is er nu veel te halen voor een opinieblad. Het is nu tijd om gas te geven.’

Het is voor het eerst dat er een Surinaamse aan het roer van Parbode staat. Haar belang-rijkste doel is dan ook het ‘Surinamiseren’ van het blad. Parbode staat bij veel lokale lezers te boek als een te ‘wit’ tijdschrift is, erkent Tjan-A-Way. ‘De vorige hoofdredacteur was een Nederlander, de uitgever is Nederlands en we krijgen regelmatig Nederlandse stagiairs. Het is voor mensen in dit land lastiger kritiek te ac-cepteren van een Nederlander dan van een Su-rinamer. Daarom is het voor de geloofwaardig-

heid van het blad belangrijk dat een “landskind” de nieuwe hoofdredacteur is, en dat de meeste stukken geschreven worden door journalisten die hier geworteld zijn. We investeren daarom nu in banden met de journalistieke opleiding in Paramaribo, en willen lokaal talent een kans geven.’

Dat ze midden in de Surinaamse samenleving staat, kan ook lastig zijn. ‘Iedereen kent elkaar hier en sommige mensen vinden het moeilijk dat ik privé aardig tegen ze doe, maar niet terugdeins een scherp stuk over ze te schrij-ven als daar aanleiding toe is.’ Ook merkt ze dat mensen minder makkelijk over gevoelige onderwerpen praten in haar bijzijn. ‘Voor veel Surinamers is het nog wennen dat je kritisch kan zijn, zonder dat het als een persoonlijke aanval is bedoeld. Ik wil juist laten zien dat je als echte Surinaamse best mag zeggen waar we af en toe de fout in gaan.’Ook de structuur van de samenleving vormt

soms een belemmering voor het be-drijven van goede journalistiek. De maatschappij is door en door gepo-litiseerd. Je hoort bij de een of bij de ander, het is zwart of wit. Daardoor is het moeilijk om eenvoudige feiten boven tafel te krijgen: ‘In een normale maatschappij zou je een beeld moe-ten kunnen krijgen van een feitelijke situatie, maar hier is iedereen politiek gelieerd en dus niet objectief. Er blijft maar een kleine cirkel over van men-sen die buiten de politieke slangenkuil blijven. Gelukkig zijn dat er wel steeds meer.’ Tjan-A-Way illustreert dit met

een voorbeeld. ‘De huidige minister van Fi-nanciën zegt dat ze met een groot kastekort is opgezadeld, terwijl haar voorganger beweert dat hij juist een grote pot met geld heeft achter gelaten. Het is erg moeilijk om na te gaan wie er gelijk heeft, omdat veel ambtenaren ook po-litiek benoemd zijn en dus belang hebben bij een bepaalde “waarheid”.’Hoewel dergelijke beperkingen soms frustre-rend zijn, is het niet allemaal kommer en kwel. Sterker nog, Tjan-A-Way geniet met volle teu-gen van haar nieuwe baan. ‘Ik wil iets bijdra-gen aan de maatschappij, alternatieve visies bieden. Het geeft me een tevreden gevoel als we iets kunnen veranderen, al is het maar iets kleins. Door een onthullend stuk van ons over de misstanden in de goudsector moest de regering wel veranderingen doorvoeren. Een heerlijk gevoel, daar doen wij het voor.’

9771872329018

SURINAAMS MAGAZINE

www.parbode.com

srd 9,- / € 3,95

September 2010 Jaargang 5 Nr. 53

KunstschattenNieuwe rubriek:

Koning Bouterse en zijn trawanten

Parbode 53 FOR PRESS.indd 1 15-2-2011 15:25:11

SURINAAMS MAGAZINE

9771872329018

www.parbode.comDecember 2010 Jaargang 5 Nr. 56

srd 9,- / € 3,95

TussenbalansBouterse-I

Surinamersbewapenen zichAngst voor schietgrage criminelen

Jenny Simons: vrouw met de hamer

EXTRA DIKzelfde prijs

Parbode 56_FINAL.indd 1 15-2-2011 15:20:51


Samen werken aan een gezondere wereld

Gefeliciteerd Hendrik Cammu,winnaar Pfizer Persprijs 2010

De Pfizer Persprijs is in 2007 in het leven geroepen om goede journalistieke berichtgeving over ziektebeelden te stimuleren en daarmee het kennisniveau van het publiek te vergroten. Dit vanuit de intentie ziekten beter te kunnen bestrijden. Het thema dit jaar was Roken.

Jury Pfizer Persprijs 2010: Drs. Ben Crul, hoofdredacteur van Medisch Contact en arts, Dr. Lies van Gennip, directeur van Stivoro, Prof. dr. Anton Stalenhoef, internist Universitair

Medisch Centrum St. Radboud, Guus Mater, journalist, Ele Visser, directeur Patiënten Academie, Prof. dr. Anne van der Meiden, Emeritus Hoogleraar Massacommunicatie en Public Relations, Drs. Sonja Keizers, oprichter en eigenaar van apotheek Pillen en Praten.

Overige genomineerden waren: Catelijne Elzes; Joris Luyendijk, Wilmer Heck en Thalia Verkade en Marnix van Gisbergen. Kijk ook op www.pfizerpersprijs.nl.

Zijn winnende artikel ‘Hoe stop je met roken? De sigaret in de ban’ verscheen in EOS magazine.

Hendrik Cammu

PFI 570-PfizerPp2010-nwstyle-185x120.indd 1 17-02-11 17:20

Voor de twintigste achtereenvolgende keer worden de Dick Scherpenzeel Prijzen uitgereikt voor journalistieke producties die ontwikke-lingsvraagstukken in niet-westerse landen inzichtelijk maken.

Het gaat om geschreven werk, fotografi e, digitale producties, radio- en/of televisie-producties, gepubliceerd of uitgezonden in 2010. Ook kunnen inzenders tot 25 jaar meedingen naar de Dick Scherpenzeel Aanmoedigingsprijs.

Inzendingen dienen uiterlijk 31 maart 2011 in het bezit te zijn van het bureau. Originele producties of kopieën daarvan moeten in achtvoud worden ingezonden. Fotowerk dient eveneens acht keer op cd-rom en als print op A4 te worden ingestuurd. Prijzen worden uitgereikt in juni 2011 tijdens een door lokaalmondiaal georganiseerde bijeenkomst.

Kijk voor meer informatie, het inschrijfformulier en het reglement op de website.Contact Dick Scherpenzeel Prijslokaalmondiaal | Velperbuitensingel 86828 CT Arnhem | T: 026 - 370 31 77

E: [email protected]: www.dickscherpenzeelprijs.nl

Dick ScherpenzeelprijsJournalistieke productie (€ 10.000) 2010Aanmoedigingsprijs (€ 1.000)

Van Tellingen klaagt in het interview over de foto’s van BN’ers die zijn gemaakt door ‘kleine jongetjes met een goedkoop cameraatje’ die zo een zakcentje verdienen. ‘Voor hen is het een bijbaantje – zij zijn al snel tevreden met een paar tientjes – maar voor mij verpesten ze de markt. Kwaliteit is steeds minder van belang.’

Eerzame vakfotografen hebben nauwelijks last van die jochies met cameraatjes. Zij stuiten juist op de goed toegeruste hobbyisten. Fotografie is een sexy liefhebberij. Het staat goed om met een forse camera en een tas vol lenzen rond te lopen. En die moderne camera is zo heerlijk eenvoudig te bedienen. Je schiet maar raak, bent niet meer beperkt door rolletjes die vol kunnen raken en op je PC kun je dezelfde programma’s gebruiken als de beroepsfotograaf. Wie het geld en de tijd er voor over heeft, kan te kust en te keur kiezen uit cursussen, workshops en masterclasses.

Wat is er mooier voor zulke hobbyisten dan een foto afgedrukt te zien in een krant of een weekblad? Daar hoeven ze niet eens een paar tientjes voor. De erkenning is al mooi genoeg. En zo verpesten ze de markt voor de hardwerkende beroepsfotograaf, zoals Van Tellingen treffend samenvat.

Zijn ergernis betreft niet alleen de amateur-fotograaf die wel eens wil scoren maar ook ’de bladen’ die hun foto’s voor een belachelijk laag tarief afnemen. Zo legt hij precies de vinger bij de zere plek van de hele fotobranche. Dat is de zwakke marktpositie van de beroepsfotograaf.Het is ook de rode lijn in het branche-onderzoek waarmee de Fotografen Federatie ons begin dit jaar verblijdde. De omzetten en marges lopen terug. Door de digitale distributie is het aanbod van beeld overweldigend en internet heeft het auteursrecht uitgehold. Een geluk bij dit sombere beeld is dat er in

de branche nog genoeg strijdlust zit. Het wemelt van de seminars, workshops en netwerkbijeenkomsten waar de fotografen hun voordeel mee kunnen doen. Wat kun je met social media?, wat kun je met bewegend beeld?, hoe verbreed je je eigen markt?, en ga zo maar door. Heel nuttig allemaal, maar het is niet genoeg om de scheve marktverhoudingen te herstellen.Voor dat herstel is ook die andere partij, die van de opdrachtgevers en afnemers, nodig. Zijn die zich er van bewust wat de digitalisering heeft aangericht onder de beroepsfotografen in nagenoeg alle sectoren? De beroepsverenigingen zullen samen actie moeten ondernemen in hun richting. Aan die kant van de markt is een andere mentaliteit nodig. De centrale boodschap is dat de makers van beeld een fair deal verdienen voor hun werk. Daarvoor zal de georganiseerde fotografie beter moeten samenwerken dan ze gewend waren. De branche is nog steeds sterk versnipperd. Historisch verklaarbaar, maar bij de rauwe werkelijkheid van dit moment is het bijna lachwekkend. De NVF sloot zich daarom weer aan bij de Fotografen Federatie. Maar er is op dit vlak meer nodig.

Beeldmakers verdienen een fair dealRoddelfotograaf Joop van Tellingen maakt zich in een interview in fotovakblad Pf boos over de opkomst van amateur-fotografen. ‘Elke week is het raak in de bladen’, moppert hij. Als de koning der paparazzi al last heeft van oneerlijke concurrentie, hoe staan de eerzame vakfotografen er dan voor?, vraagt voorzitter Rimmer Mulder van de Nederlandse Vereniging van Fotojournalisten (NVF) zich af.

Opinie

RimmeR muldeR is vooRzitteR van de nedeR-landse veReniging van FotojouRnalisten

Bijdragen aan het debat? discussieer op www.villamedia.nl/opinie. stuur uw opinie naar [email protected]

‘Fotografie is een sexy liefhebberij. Het staat goed om met een forse camera en een tas vol lenzen rond te lopen. En die moderne camera is heerlijk eenvoudig te bedienen.’


‘Het belangrijkste van een verhaal is het begin’

‘Alle lezersonderzoeken hebben keer op keer bewezen dat lezers de voorkeur

geven aan verhalende journalistiek. Lezers onthouden die verhalen beter en ze begrijpen beter waar het over gaat. Die onderzoeken be-wijzen telkens weer dat storytelling lezers het meeste aanspreekt. Ik begrijp niet waarom hoofdredacteuren daar nooit de conclusie uit getrokken hebben: laten we dapper zijn en ons publiek de verhalen geven waar het om vraagt.’Aan het woord is Jacqui Banaszynski, Pulitzer Prize winnaar en tegenwoordig hoogleraar journalistiek aan de universiteit van Missouri. Ze zal een van de voornaamste sprekers zijn op de eerste Nederlandse conferentie over verha-lende journalistiek, op 1 april (zie kader).

Banaszynski maakt zich zorgen over de jour-nalistiek en de verhalende journalistiek in het bijzonder. ‘Dankzij alle sociale netwerken kan iedereen tegenwoordig met iedereen spreken, zo klein is de wereld geworden. Informatie is vrij gemakkelijk te krijgen, je hebt toegang tot allerlei bronnen. Maar je moet de wereld ook kunnen begrijpen, je kunt er niet meer mee volstaan dat je alleen je buurman begrijpt. Ik moet inzicht hebben in, bijvoorbeeld, de waarden, de geschiedenis en de cultuur van het Egyptische volk om te begrijpen wat daar gaande is. Dat is mijn wereld dezer dagen.Het probleem is, dat we er gewend aan zijn ge-raakt dat nieuws gratis beschikbaar is op inter-

net. Ooit, in de begintijd van internet, hebben we besloten dat alles online gratis moest zijn. Dat is bijna niet terug te draaien. Daardoor is, vanuit een financieel standpunt, de journalis-tiek gedevalueerd. Mediabedrijven zijn niet meer bereid er voor te betalen en de economi-sche situatie maakt het er niet beter op.Laatst hoorde ik de baas van AOL, Tim Arm-strong, zeggen dat hij van zijn verslaggevers verwacht dat ze vijf tot tien stukken per dag maken. Toen ik een jonge verslaggever was en het plaatselijke nieuws deed, had ik ook wel dagen dat ik drie tot vijf stukjes maakte. Die waren niet zo heel erg goed. Maar tussendoor had ik wel tijd om aan grotere verhalen te wer-ken.Maar als alles alleen nog maar draait om snel-heid en om kleine stukjes informatie die je meteen het net op moet gooien – als niemand zegt: wacht even, we moeten hier ook nog een verhaal van maken, dan valt ook de wereld meer uiteen in stukjes, in plaats van één ge-heel te worden. Ik vind dat verontrustend. Kijk, in een groot land als de Verenigde Staten zal er altijd wel plaats zijn voor bladen als The At-lantic Monthly, of The New Republic, die ervan overtuigd zijn dat hun lezers mooie, lange ver-halen willen. Die bladen zijn bestemd voor een niche. Dat betekent dat alleen lezers met een bepaald inkomen en een bepaald onderwijsni-veau toegang hebben tot mooie verhalen, niet het grote publiek.

In een ideale situatie zou internet in het voor-deel moeten zijn van verhalenvertellers. Want als ik een goed verhaal schrijf, kan dat dank-zij internet de wereld over gaan, in plaats van dat alleen de lezers van mijn krant er toegang toe hebben. Maar ten eerste wordt het nu al-lemaal gecompliceerder door het gebruik van multimedia. Een redactie zal zeggen: waarom doe je er geen audio bij, of video? Dat kost al-lemaal tijd en bovendien: je krijgt een andere relatie met de mensen met wie je spreekt. Die serie ‘Aids in the Heartlands’, die me de Pulit-zer heeft opgeleverd, heb ik gemaakt in m’n eentje, met alleen een fotograaf erbij. Als je bij iemand op de stoep staat met ook nog een cameraman erbij, of, erger, een productieteam, krijg je een heel andere verhouding, een heel ander verhaal.

Een nog groter probleem is: hoe ga je goede journalistiek financieren? Sommige mediabe-drijven, zoals de New York Times, zullen het misschien redden door voor hun artikelen te laten betalen. Maar heel veel mensen zullen dat soort sites niet bezoeken. Mijn studenten, hier in Missouri, zijn geweldig. Ze willen alle-maal de journalistiek in. En tegelijkertijd zeg-gen ze: ik ga niet betalen voor nieuws online. Ze hebben zich nog niet afgevraagd waar ze dan van gaan leven.Er zijn journalisten die verhalen verkopen aan hun publiek. Hier in de VS gebeurt dat wel in

Jacqui Banaszynski, hoogleraar journalistiek in Missouri,

is ongerust over de toekomst van de journalistiek. Vooral

over de serieuze, diepgaande, verhalende journalistiek.

‘Alles is gericht op snelheid, alles moet in korte stukjes

meteen online.’

TEKST JAcqueline Wesselius FoTo AlAn Berner


de sportsector. Dan sturen baseball fans een verslaggever naar een wedstrijd ver weg, een reis waar een redactie niet voor wil betalen. Maar daarmee maak je jezelf erg afhankelijk van dat publiek. Dat gevaar is, dunkt me, groter dan de voordelen.Waar ik aan denk, is een systeem zoals dat voor de kabel. Je betaalt een bedrag per maand, daarvoor krijg je dan de New York Times, en dit en dat. En als je minder betaalt, of meer, krijg je een ander pakket. Zoiets. Maar dat is heel lastig uit te werken, want daar moeten alle be-trokken bedrijven het over eens worden.

Het is overigens een misvatting dat journalis-tieke verhalen altijd lang moeten zijn. Hemel,

nee. Als ik op reis ben, schrijf ik elke dag een verhaaltje op Facebook. Dat is zeven regels lang. Dat kan. Ik verstuur elk jaar een kerst-brief en het afgelopen jaar wilde ik dat mijn brief 365 woorden telde – en het lukte, het was een verhaal. Met mijn studenten werk ik daar ook heel hard aan. Ik laat hen verhalen schrijven van minder dan vijfhonderd woorden. Maar kort schrijven kost wel meer tijd. Je moet goed beseffen wat er voor nodig is om een verhaal te vertellen. Je moet meer keuzes maken. Vaak komt het erop neer, dat je eerst een langer verhaal schrijft en dat inkort. Je kunt van een verhaal ook een feuilleton maken, dan breng je verschillende hoofdstukken aan. En je kunt prima miniver-

EERSTE cONFERENTIE VOOR VERHALENDE JOuRNALISTIEK: TERug NAAR DE BRONHet begon met narrative-goeroe Mark Kra-

mer op het VVOJ congres van 2009. Zoveel

enthousiasme wist hij teweeg te brengen

dat mensen riepen: ‘Dat willen wij ook!’

Weg met het uitgeklede nieuwsverhaal, new

journalism willen we, verhalen vertellen, à

la Tom Wolfe, Mark Kramer, Jacqui Banas-

zynski of, op de radio, Alex Blumberg of

Hugh sykes. Of ook – al hoeft het niet met-

een een boek te worden – à la Annejet van

Zijl, Geert Mak, chris de stoop.

conclusie: er moet ook hier een conferentie

komen voor en over verhalende journalis-

tiek, zoals Mark Kramer die had opgezet in

de Verenigde staten. Op 1 april aanstaande

(geen mop) is het dan zo ver: dan vindt aan

de uvA de eerste conferentie voor verha-

lende journalistiek in nederland en Vlaan-

deren plaats. een paar namen van keynote

speakers en mensen die een workshop

geven: Judith Koelewijn, Joris van casteren,

Jacqui Banaszynski, Mark Kramer, Tom

French (zie http://verhalendejournalistiek.

nl).

Wel blijft de vraag: hoe nieuw is die ‘nieuwe

journalistiek’ eigenlijk? Of is het een terug-

keer naar de bron, naar de tijd van vóór

het korter-dan-kort bericht? Denk aan Jack

london, Joseph roth, egon erwin Kisch,

of iets later Hemingway, Gellhorn, lucien

Bodard (‘lulu le chinois’). ‘nieuwe journa-

listiek is wat ik altijd al gedaan heb’, bromt

Bodard in een zeldzaam video’tje van hem

op YouTube. lees, herlees ook Het Vrije

Volk, Het Parool, De Telegraaf van de jaren

’50 en ’60. Willem Wittkampf, Jo Manassen,

eduard (‘Ward’) Messer: rasvertellers waren

het. Ook de ‘oudjes’ van Vrij nederland en

de Volkskrant (Gerard van Westerloo, Henk

Huurdeman) konden het nog, vertellen.

De lezers aanbaden hen, stonden bij hen op

de stoep. Want het is zoals Jacqui Banaszyn-

ski het zegt: ‘Storytelling is wat lezers het

meest aanspreekt.’

Aanmelden voor de conferentie voor verha-

lende journalistiek: http://verhalendejour-

nalistiek.nl. Het aantal plaatsen is beperkt

en er zijn al redelijk veel aanmeldingen, dus

wees er snel bij!

http://verhalendejournalistiek.nl


Geliefde concurrentSpannend, beginnen bij een nieuwe baan. Geen forenzenbestaan meer. Fietsen naar een nieuw gebouw met nieuwe collega’s. Een andere aanpak van het nieuws. Wéér een nieuw computersysteem leren kennen. Een ander koffiezetapparaat, waar toch weer vieze koffie uit komt. (Wat is dat toch met die apparaten?) En: Wie is wie? Wie gaat er over wie? Wie is mijn hoofdredacteur? Mag ik hier eigenlijk roken? of lopen hier allemaal Stivoro-types rond? Waar is het toilet? Hoe krijg je een bureaustoel omlaag, zonder dat de leuning naar voren klapt en jij in een onvoordelige positie op de grond belandt?Kortom: wie ergens nieuw is, heeft aan kopzorgen sowieso geen gebrek. Maar dit keer is het anders. Dit keer werkt mijn vriend ook nog in hetzelfde gebouw. Bij de directe concurrent om precies te zijn. Hij werkt bij een regionale krant en ik maak voor diezelfde regio televisiejournaals.En dat is toch even wennen. Tijdens onze studie journalistiek hielpen we elkaar. Samen ideeën uitwerken. Een kritische blik op elkaars journalistieke producties werpen. Eindeloze telefoongesprekken voeren over hoe die ene bron nu het beste benaderd kan worden of wat een leuke invalshoek is voor een bepaald verhaal. Nu gaat dat net effe wat anders.‘Gezellig’, zeggen mensen in de omgeving. ‘Samen naar je werk fietsen, tussendoor even koffie drinken, af en toe even samen lunchen: ideaal’. Nou, ik kan jullie uit die droom helpen. ons relatie als concurrenten valt nou niet bepaald in de categorie ‘gezellig’ te plaatsen.

“Met wat voor een verhaal ben je vandaag bezig?” “Schat, dat kan ik je niet vertellen, dat weet je zelf toch ook wel?”“Spannende dag gehad?” “Daar kun je morgen alles over lezen.”Eén voordeel: de telefoonrekening is sindsdien flink gedaald.De ‘ik ben de man van de krant’ en ‘ik ben de vrouw van de tv’ kent geen 9-tot-5-mentaliteit. Het zet door. Dus ook ’s avonds is er geen ruimte om over verhalen te praten. Want de krant zakt immers rond een uurtje of twaalf (‘poeh wat ouderwets’) en wij bij de televisie, ja wij gaan altijd door (‘toevallig wel van onze belastingcenten’). Ik vraag me wel eens af hoe Rick Nieman en Sacha de Boer dat doen. Rijdt Sacha standaard in een tank naar huis om zich mentaal voor te

bereiden op nieuw avondje kemphanen? of zouden die elkaar alles vertellen? En zou dat erg zijn? Ingewikkeld. Eigenlijk zouden ze er les in moeten geven: hoe om te gaan met de geliefde [email protected]

SAïDA MAggé

IS STARTER OP DE ARBEIDSMARKT . . . . . . . . . . . . . .

Saïda Maggéhaaltjes vertellen bij foto’s. Een heel verhaal in een fotobijschrift.

Als eindredacteur heb ik ook heel veel met verslaggevers gewerkt. Wat ik meestal doe, is vooral in het begin een verhaal goed door-spreken. Wat wil je precies vertellen? Wat is het archetype van het verhaal? Is het Assepoester, is het Doornroosje? Welk universeel verhaal schuilt erachter? Ik had een keer een jonge verslaggeefster in Seattle, die een reportage wilde maken over een chirurg die een gezicht helemaal opnieuw kon opbouwen. Hij zou een jong patiëntje gaan opereren, een meisje van acht jaar met een genetische afwijking die maakte dat haar gezicht niet meegroeide. Ze was al herhaalde-lijk geopereerd, maar dit keer moest het gron-dig gebeuren. Als wetenschapsredacteur wilde de verslaggeefster eerst vooral de operatie beschrijven, maar toen ze eenmaal kennis had gemaakt met het meisje, was ze zo van haar onder de indruk dat ze een verhaal over het meisje wilde schrijven. We moesten dus niet al-leen bedenken hoe we het verhaal gingen op-bouwen, maar vooral: wat de kern ervan was. En we kwamen erop uit dat het om het gezicht moet draaien. Je gezicht is wie je bent. Dat is niet alleen hoe anderen je zien, maar vooral hoe je jezelf ziet. Is je gezicht inderdaad, zoals het gezegde luidt, de spiegel van je ziel? Blijf je dezelfde als je een ander gezicht krijgt? Verder is het een kwestie van de juiste vra-gen stellen. Vragen waardoor mensen zich details herinneren die net meer achtergrond en diepte geven. En wat gebeurde er toen? En daarna? Wat had je aan? Wat deed je op dat moment, waar was je mee bezig? Wat had je gegeten? Storytelling questions.

Ik schreef eens een verhaal over zes mannen die een expeditie hadden gemaakt naar de Noordpool. En ik vroeg ze: is de Noordpool een man of een vrouw? Want aan de ene kant was het iets waar ze jaren over gedroomd hadden en vervolgens bleek het er keihard te zijn, ze hadden echt een harde relatie tot de Noord-pool. Dus zo’n vraag is bedoeld om ze daarover te laten nadenken, om het ook wat visueler te maken. Later letten we op de structuur: op de hoofd-stukken, de achtergronden. Hoe houd je de spanning erin? En tot slot kijk je of het levendig, visueel genoeg is. Maar het allerbelangrijkste is het begin: waar gaat je verhaal over? Wat wil je vertellen? Dat is de kern.


Zien en geloven (slot)

Beeldtaal

Ook documentairemaker Werner Herzog maakt veelvuldig gebruik van het snijden in beweging om te verhullen dat hij ensceneert, dat hij ons in de maling neemt. Hij doet dan alsof een actie doorloopt maar uit de las zelf kunnen we duidelijk opmaken dat dat niet zo was. Hieronder begint de man in het totaal (ruim shot) met het dichtgooien van de auto deur. Een beweging die hij doorzet in de close-up daaronder. Maar als het zo in het echt was opgenomen, hadden we natuurlijk in het ruime shot al de 2e cameraman bij de auto moeten zien staan.

Deze scène zit in het begin van ‘Little Dieter needs to fly’, een sterke documentaire over de Duitse oorlogsvlieger Dieter Dengler die met de Amerikanen meevocht in Vietnam, neergeschoten werd tijdens zijn eerste vlucht en maandenlang onder onvoorstelbare omstandig-heden gevangen is gehouden. Van dat laatste heeft hij een tik over-gehouden.

Want Dieter opent en sluit ook de andere auto deur en daarna zijn huis-deur meerdere malen.

Dengler: ‘It is freedom to be able to open and close a door. When I was a prisoner, I could not open the door.’

Is zo’n overduidelijke las nou erg? De – in mijn ogen geniale – Herzog heeft er in ieder geval geen enkele moeite mee. Hij noemt zijn docu-mentaires sowieso ‘documentaires’. ‘I even stylize and stage things’ zo zei hij in de masterclass op het IDFA (zoek www.idfa.nl masterclasses, Herzog, vanaf 1.45.34). Tot ontsteltenis van de aanwezigen waaronder ikzelf bleek aldaar dat deze tik van Dieter met de deuren een metafoor, een uitvergroting is. Want hij heeft helemaal niet zo’n tik. Herzog had hem gevraagd die deuren te openen en te sluiten (en Herzog benadrukt met die zichtbare las misschien juist dat hij ensceneert), want, zo zei hij:

‘...this was the essential thruth about Dieter, the intensified, extatic thruth. Totally staged and invented and yet it was not an invention at all.’ Dit ‘in-tensifying thruth’ principe spreekt mij wel aan. In wezen doen jounalisten dat in het klein altijd al. Misschien enscenee-ren ze niet, maar kadrage, camera-instellingen, montage, het zijn al-lemaal subjectieve, betekenisgevende benaderingen, zo hoop ik in deze rubriek duidelijk gemaakt te hebben. Alleen bij journalísten zie en hoor ik toch vaak dat ze ‘de werkelijkheid’ vreemd genoeg de werkelijkheid noemen. Zonder aanhalingstekens.

En deze schilderijen van open deuren die overal in het huis van Dieter hangen en

waarvan hij in de ‘docu-

mentaire’ zegt dat ze

zo belangrijk voor hem zijn? Ook dat was niet waar. Hij bleek ze enkel gekocht te hebben omdat ze maar

$10 waren. Hij begreep zijn eigen werkelijkheid al niet. Wie [email protected]

GErT DE GrAAFF

Is FrEELAncE DOcEnT BEELDTAAL . . . . . . . . . . . . .

DIT Is DE LAATsTE BIjDrAGE VAn GErT DE GrAAFF.

VOOrTAAn scHrIjFT sIEBE DE sTEEnWInkEL,

OnDEr MEEr rEGIssEur VAn PAuW & WITTEMAn,

OP DEZE PLEk OVEr BEELDTAAL.


Recensiesboek moddergooien Cornelis van den Berg: Het complot, Uitgever Prometheus, ISBN 9789044616224,

190 pagina’s, € 19,95.

boek karikatuurWim van de Louw: De Boodschapper.

Uitgeverij Aspekt, ISBN 9789079700141,

205 pagina’s, € 18,95.

Journalist bij de Gelderlander Wim van de Louw schetst in zijn debuut-roman een wei-nig verrassend beeld van een verslaggever. Hoofdpersoon Janus Robiwold is ‘een karikatuur van een journalist’, zoals het in het boek treffend wordt omschreven. Janus verslindt vrouwen, net zoals alcohol en siga-retten. Weinig verrassend omdat journalisten in fictieboeken bijna altijd mannelijke krantenjournalis-ten zijn die roken en drinken, bleek uit het scriptieonderzoek ‘Wie is de fictieve journalist?’ van Simone Paauw (Fontys Hogeschool). Thema van ‘De Boodschapper’ is de betrokkenheid van de journalist en hoe ver deze kan gaan voordat de grens van objectiviteit wordt overschreden. Robiwold komt voor een nieuws-verhaal in contact met een actiegroep die het Nederlandse treinverkeer plat legt door levens-echte poppen op de rails te leggen. Hij raakt dusdanig betrokken bij de groep dat hij op een gegeven moment meer wegheeft van een boodschapper dan van een jour-nalist. Het verhaal is hier en daar on-nodig aangedikt, waardoor de vertelling soms surrealistisch is. De actiegroep geeft zich over aan exotische seksuele uitspattingen; de hoofdpersoon peutert uitge-breid in zijn neus. De schrijver laat zien een talent te hebben voor het schrijven van beeldende passages. Welk doel deze beschrijvingen die-nen is niet altijd duidelijk.Annelies WAteRlAndeR

boek kus of strafMarja Pruis: Kus me, straf me.

Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar,

ISBN: 9789038893907, €18,50.

Het zijn niet de fijnste momenten uit het leven van een recensent: net een boek ten grave gedragen hebben, en dan de schrijver ervan tegenkomen op een verlaten per-ron. Marja Pruis vernoemde haar jongste boek naar het ongemak dat je dan aanvliegt: Kus me, straf me. Ofwel: zeg er iets van! Maakt niet uit wat.Voor haar vijfde boek blijft Pruis, literair criticus voor De Groene Amsterdammer, dichtbij zichzelf, want ‘Kus me, straf me’ is een essayistische bundel over een leven met boeken. Literaire be-schouwin-gen, korte fictieve en non-fictieve verhalen wisselen elkaar af. Net als in de schriftjes waar Pruis vroeger verhaaltjes in schreef, te-keningen in maakte, een dagboek in bijhield. ‘Van alles en nog wat’, schreef ze dan op het etiket. Van alles en nog wat gaat ook op voor haar boek, maar de gemene deler is altijd de literatuur, zodat al deze losse verhalen, reflecties, betogen en beschouwingen toch één geheel vormen. Pruis stelt elementaire vragen over schrijven en recenseren: waarom kennen schrijvers zoveel angst, of juist helemaal niet? Waarom is het ene boek ‘goed’ en het andere ‘slecht’ en hoe komt zo’n oordeel tot stand? In haar antwoorden schroomt ze niet haar vakbroeders

– zowel schrijvers als critici – én zichzelf tegen het licht te houden. Ontwapenend.lindA nAb

‘Het spreekt vanzelf dat ik niet de enige ben die gevoelens van te-leurstelling koestert, maar ik vind dat niemand het recht heeft met modder te gooien. Zelfs de men-sen die ontslagen zijn niet’, schrijft Cornelis van den Berg, bedenker en oprichter van gratis dagblad De Pers, op bladzijde 30 van zijn boek ‘Het Complot’.In het voorjaar van 2006 klopte Van den Berg aan bij miljardair Marcel Boekhoorn met het idee voor een gratis kwaliteitskrant. Op 23 januari 2007 verscheen het eerste nummer van De Pers. In april 2008 werd Van den Berg ontslagen. De verliezen waren opgelopen tot 40 miljoen euro. Boekhoorn had rekening gehou-den met maximaal 6 miljoen in twee jaar tijd, Van den Berg met maximaal 27 miljoen. Het werd in één jaar tijd een veelvoud.Nu, bijna drie jaar later, blikt Van den Berg terug op de start van De Pers. Hij wil zijn verhaal kwijt. Waarom het boek ‘Het Complot’ heet, blijft een raadsel. Nergens in het boek is een complot te ont-dekken. Wat Van den Berg wel doet, is heerlijk inconsequent zijn. Met als dieptepunt dat hij als ontslagen werknemer royaal met modder gooit. Dat valt in eerste instantie niet zo op. Want Van den Berg is een mooiprater. Iemand die ijskas-ten aan mensen op de Noordpool kan verkopen, woestijnzand aan de bewoners van de Sahara. Als jonge en arme student wist hij bij de kledingzaak Oger in Rotter-dam dure maatpakken tegen hoge kortingen mee te nemen door te beloven dat hij terug zou komen en de hoofdprijs zou betalen als hij echt rijk was geworden. Het is er nog niet van gekomen.

Een beetje op die manier bluft Van den Berg zich tot nu toe een weg door het leven, beschrijft hij in ‘Het Complot’. Hij ‘werkte’

bij de uitgeverijen van Metro en Wegener en had daar vooral veel commentaar vanaf de zijlijn. Van den Berg zet zichzelf ook neer als een belezen romanticus. ‘De Pers gaat voor mij over het her definiëren van de rol van de journalist. Facts are expensive, opinion is cheap’, schrijft hij. Om her en der in het boek te klagen over gebrek aan bevlogenheid bij journalisten. Want: ‘Journalist ben je niet voor een salaris, aandelen, ego, status. Je bent het uit overtui-ging.’ Om daarna nog maar eens te citeren uit het werk van een buitenlandse schrijver of op te geven over de buitenlandse kran-ten die hij leest.Het moddergooien zit listig ver-weven in het boek. Alle hoofdper-sonen uit het financiële drama dat De Pers heet krijgen er van langs. Voor financier Boekhoorn heeft hij naast wat minder vlei-ende beschrijvingen ook nog wel wat respect. Want ‘Mars heeft


Het thema van het allerlaatste nummer van Oog dat vanaf deze week in de winkel ligt, is ‘Beest’. Een bruggetje naar de zwanen-zang is dan gauw gemaakt. ‘Het is niet anders, het is triest, het is jammer, het is een prachtblad, maar het eindigt hier’, schrijft hoofddirecteur van het Rijksmu-seum Wim Pijbes in zijn laatste redactioneel. Het Rijksmuseum besloot eind december de zwaan abrupt de nek om te draaien. Oog bracht volgens Pijbes 300.000 euro per jaar aan directe kosten met zich mee, en daar kwam nog eens 200.000 euro aan indirecte kosten bij. En dat kan niet meer, nu het Rijksmuseum 1,5 miljoen van de begroting moet schrappen. Op deze plaats daarom een kleine ode aan het sprankelende Oog, dat eind 2007 werd gelanceerd om mensen op een laagdrempe-lige manier kennis te laten maken

met kunst en geschiedenis uit de collectie van het Rijksmuseum. De redactie wist dat doel op een moderne manier gestalte te geven; oude werken uit het museum werden vaak gekoppeld aan hedendaagse verschijnselen of dillemma’s. Een portrettengal-lerij van jeugd in de 17de en 18e eeuw: pubertijd is van alle tijden, toen mochten tieners ook al graag naar schunnige liedjes luisteren. BN’ers maakten hun persoonlijke keuze uit de kunstcollectie, een fotoreportage over kunst op he-dendaagse gebruiksvoorwerpen: koffiemokken, boekenleggers, bierviltjes. Nog een slimme ver-taalslag: de verkiezing van het mooiste naakt in de Nederlandse schilderkunst. (‘Liggend Naakt’ van Isaac Israëls, 1865-1934)De art-direction van Sabine Ver-schueren (van partner Studio Room) zorgde ervoor dat elk

nummer een klein kunstwerkje op zich werd. Verschueren mocht een week voor opheffing nog de Mercur voor art-direction van het Jaar ophalen, en bedankte de jury voor de waardering die zo werd uitgesproken voor deze ‘linkse hobby’. In 2008 won het maga-zine ook de Mercur voor Lancering van het Jaar. Het mocht allemaal niet baten, het Oog is dicht.lindA nAb

bladen oog dichtOog is een uitgave van het Rijksmuseum ligt in de winkel voor € 5,95.

de schepping van

Tony van der Meulen (64) was verslaggever in nederland en vele buitenlanden en hoofd

redacteur van het opinieweekblad de tijd en brabants dagblad.

nu is hij voorzitter van lokaalmondiaal, bestuurslid van de nvJ,

interviewer, columnist en auteur. Zijn achtste boek ‘het patent,

een familiegeschiedenis’, verschijnt op 30 maart bij uitgeverij

balans.

‘Omstreeks 1897 botste in Friesland een stoomtreintje op een koe. dit ongeluk zou mijn jeugd, meer dan een halve eeuw later, in hoge mate bepalen. door de klap viel in de trein de kolenkachel om en kreeg Mathilde brune een lelijke brandwond. Zij was uit duitsland op weg naar sneek om dienstmeisje te worden bij de familie bren-ninkmeijer. na de klap werd zij liefdevol verzorgd door ene theo van der Meulen, en zo werden theo en Mathilde mijn opa en oma. een halve eeuw later probeerde mijn vader Jan zijn middenstands-bestaan te ontvluchten door samen met Mathilde’s broer Heinrich een patent te bemachtigen op hun geniale uitvinding. Het Patent werd het sleutelwoord van mijn jeugd. Als Het Patent afkwam waren wij rijk, kon die winkel dicht en zou mijn leuke vader toetreden tot de wereld van de grote techniek.

Over zijn jacht op een nieuw en spannender leven gaat mijn boek “Het Patent”. Jarenlang heb ik al het materiaal verza-meld. ik heb de duitse familie achterhaald. ik ging weer spelen met mijn vaders Meccano om zijn geest te laten herrijzen. ik schreef alles netjes op. Mijn meelezers waren tevreden, ikzelf ook en toen zei mijn uitge-ver Plien van Albada: “Het is al heel mooi, maar het kan nog beter.“ Vervolgens sprak zij de beangstigende woorden: “Het moet nog wat persoonlijker, ik wil lezen hoe jij het zelf hebt beleefd.”Persoonlijker? Mijn god! ik ben een Fries en ik ben een journalist. Friezen lopen niet te koop met hun eigen roerselen. en wij journalis-ten hebben overal verstand van, maar blijven zelf graag buiten schot.Omdat ik mijn uitgever hoog heb, stapte ik over allerlei drempels heen en maakte ik het boek persoonlijker, maar nog wel passend bij mij. laat ik het maar toegeven: “Het Patent” is er beter door ge-worden.’

in deze rubriek schrijven journalisten zelf iets over de totstandkoming van hun product.

het avontuur aangedurfd’. Ook al denk ik eerder dat de angst voor diens advocaten Van den Berg voorzichtig maken. De rechthand van Boekhoorn en adviseur bij De Pers, voormalig Ahold-topman Cees van der Hoeven, is een man die in de ogen van Van den Berg toch vooral in de weg loopt, niet meer dan de loopjongen is van Boekhoorn en hem als briljant bedenker van De Pers het leven zuur maakt. Ronduit karaktermoord pleegt Van den Berg op toenmalig hoofd-redacteur Ben Rogmans, door hem weg te zetten als een man die niet gepruimd wordt door zijn redactie en vooral bezig is met verliefdheden. Ook is er, weliswaar zeer beschei-den, ruimte voor zelfkritiek en zelfrelativering. De laatste zin uit het boek is daarmee ook de sterk-ste. Hij laat zijn vriendin zeggen: ‘Ha ha. Je hebt echt geen verstand van uitgeven.’dOlF ROgMAns


SvJ-diploma: biJna gratiSHard werken is er niet meer bij voor de studenten op de School voor Journalistiek in Utrecht, schreef Daan Jansen, gecommit-teerde bij het eindexamen, in een opiniestuk in Villamedia maga-zine (nr 3, 11.02.2011). ‘Het eind-examen is uitgekleed tot op het bot en om af te kunnen studeren is feitelijk alleen nog een goedkeu-rend krulletje nodig van iemand uit de beroepspraktijk; de zoge-naamde gecommitteerde. Slechts een visie van een paar A4’tjes is er overgebleven van wat de ooit zo gevreesde meesterproef was.’ Een online discussie volgde op de site villamedia.nl. Ook de direc-teur van de School voor Journalis-tiek Utrecht reageerde:

PEtEr DE VriES, DirEctEUr SVJ

UtrEcHt

Daan Jansen heeft het op een aantal punten feitelijk niet bij het juiste einde en dat maakt een simpele reactie wat lastig. Aller-eerst: ongeveer anderhalf jaar geleden heeft het management van de SvJ een grootscheepse herziening van het onderwijs-programma aangekondigd. Meer nieuwe media, meer aandacht voor freelance, een overzichte-lijker opgebouwd en uitdagen-der programma waren en zijn de trefwoorden. Onderdeel daarvan is het voorstel naast de stages en inhoudelijke vakken een aantal losse cursussen te concentreren in een ‘afstudeeratelier’ van bijna drie maanden. Daarin freelance werk, een vrije productie en een echte opdracht en een visie. Som-migen noemen dat een mees-terproef. ik vind het een feodale

term, maar als ik er iemand geluk-kig mee maak: graag gedaan.Zo’n onderwijsherziening is een zaak van lange adem. Dit jaar is de propedeuse vernieuwd, na de zomer wordt een nieuw tweede-jaar opgeleverd, over anderhalf jaar een herzien afstudeertraject.Wat Jansen over het hoofd ziet, is dat in de aanloop daarnaar de af-studeereisen sinds vorige zomer juist zijn opgeschroefd en niet zoals hij schrijft ‘tot op het bot’ uitgekleed. De door hem bekriti-seerde visie (bestaat al jaren) is zwaarder geworden. Het afstu-deergesprek (bestaat al jaren) is van z’n rituele karaktertrekken ontdaan en is een echte toets ge-worden waarbij de invloed van de gecommitteerden juist is uitge-breid.De opmerking dat het diploma ‘bijna gratis’ is, is meer dan goed-koop; het is regelrechte kul. Uit onderzoeken die de HBO oplei-dingen recent hebben gedaan onder bijv. alumni, kwam Utrecht sterk te voorschijn en werd dui-delijk dat het vereiste eindniveau zeker wordt gehaald. Jansens ‘argumenten’ als ‘De visie is het enige product dat speciaal voor het examen wordt afgeleverd’, zijn gewoon onjuist, evenals de verwijzing naar groepsproduc-ties. Er zijn onderwijskundig bezien naast de meesterproef overigens wel meer routes naar de eind-streep. Hoewel ik niet tevreden ben met de huidige opzet van het afstuderen, moet een student in de huidige opzet wel degelijk ge-durende het laatste jaar op alle fronten aantonen klaar te zijn voor de beroepspraktijk. in de sta-ges, bij freelance, in de medium-

en inhoudsredactie, bij al die gelegenheden wordt (in delen of integraal) getoetst of de student al gereed is voor de arbeidsmarkt. Niet alleen de school toetst dat, ook de beroepspraktijk zelf be-oordeelt bij meerdere cursussen mee.Zo’n duurloop oogt wellicht min-der spectaculair dan een grande finale, maar is een net zo zware test van de conditie. Het vereist hard werken. En omdat net afge-studeerde journalisten het op de arbeidsmarkt zwaar te verduren hebben, is het doel van de onder-wijsvernieuwing de lat nog hoger te leggen.

Volg de discussie op:www.villamedia.nl/opinie

cOrrEctiES & AANVUlliNgENin het bijschrift bij de foto van de slachtoffers van de gifgasaanval in Halabja (VMM nr 3, 11.02.2011) wordt vermeld dat er 70.000 slachtoffers zijn gevallen. Dat klopt niet. De schattingen over het aantal omgekomen mensen lopen uiteen van enkele honder-den tot 7000.

in het interview met Zilveren ca-mera prijswinnaar Evert-Jan Da-niels (VMM nr 2, 28.01.2011) zijn enkele feiten verkeerd weerge-geven. Daniels is nu freelancer en werkte eerder in vaste dienst bij ANP, gPD en Haagsche courant, en niet als freelancer zoals in het stuk staat. Hij is ook geen nieuw-komer onder de Zc-winnaars: eer-der won hij een derde prijs.

reacties op de site kunnen worden doorgeplaatst in het tijdschrift. om te kunnen reageren op een artikel op de site is het voortaan verplicht je eenmalig te registreren. na registratie ontvang je een bevestigingsmail die je vervolgens moet beantwoorden. daarna is het mogelijk om met een vaste gebruikersnaam en wachtwoord deel te nemen aan discussies.

cOlOfONVillamedia magazine, vakblad over journalistiek. Uitgave van Villamedia Uitgeverij BV. Villamedia magazine is een voortzetting van De Journalist. De redactie is onafhankelijk en werkt op basis van een redactiestatuut.

rEDActiEDolf rogmans, hoofdredacteur linda Nab, redacteur frans Oremus, redacteur lars Pasveer, redacteur Marjolein Slats, bureau/eindredacteur trudy van de Ven, redacteur thijs Smeele, stagiair Annelies Waterlander, stagiair

POStADrESPostbus 75997, 1070 az Amsterdam

BEZOEkADrES Johannes Vermeerstraat 221071 dr Amsterdamt 020-67 66 771 / f 020-664 49 01 [email protected] www.villamedia.nl

VOrMgEViNgAnneke de Bruin

AAN Nr. 4 WErktEN MEEfreek van Asperen/ANP, Beeldverteller, Alan Berner, Wouter Bos, Maurice Boyer, Yves Desmet, Bart Ebisch, truus van gog, gert de graaff, Maarten Hartman, lodewijk Hekking, raymond krul, irene de kruif, Violet laverman, Jeroen van loon, Saida Maggé, tony van der Meulen, rimmer Mulder, ilvy Njiokiktjien, rtl Nieuws, Herman Spinhof, robert theunissen, Annelies Verhelst, Jacqueline Wesselius,

VOlgEND NUMMErVillamedia magazine nr. 5 verschijnt over twee weken op vrijdag 11 maart. Deadline: kopij 4 maart, advertenties 7 maart.

ADVErtENtiES BlADVan rijn & Partners, Olaf van rijn, Marlene Zonjee, Singel 512, 1017 ax Amsterdamt 020-624 22 13 • f 020-620 93 32 [email protected]

ADVErtENtiES WEBSitEkaren Bais en Damiaan van Eetent 020-676 67 71 • f 020- 664 49 [email protected]

ABONNEMENtEN Jaarabonnement € 155,00 introductietarief € 99,00 Studenten tot 27 jaar € 65,00losse nrs € 7,25 exclusief portiPrijswijzigingen voorbehouden.

Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk) dienen acht weken voor afloop van de abonnements-periode in ons bezit te zijn.

BlAD NiEt ONtVANgENNVJ leden: ledenadministratie, Postbus 75997, 1070 az Amsterdamt 020-67 66 771 • f 020-66 24 901 [email protected] • www.nvj.nlAbonnees: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 aa Uitgeest t 0900-ABOlAND/0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut) • f 0251-31 04 05 www.aboland.nl/blad/villamedia

UitgEVErUitgeverij Villamedia BVBank 66.68.29.292 • kvk [email protected]

DrUk Senefelder Misset


reacties

Samenvattingen Raad voor de JournalistiekUitspRaak 2011-5 inzakeXtegenPanorama

UitspRaak: ongegrond

klager maakt bezwaar tegen het artikel “’Ik krijg de doodsteek!’” met het chapeau “Greg Remmers, voor uitlevering, lucht zijn hart”. Het artikel behelst een interview met Remmers, waarin klager zijdelings is genoemd. klager stelt dat door de vermelding van zijn naam en woonplaats in het artikel zijn privacy ongerechtvaardigd is aangetast.De Raad overweegt dat de wijze waarop klager in het artikel is aangeduid – met de vermelding van zijn voornaam, de initiaal van zijn achternaam en zijn woonplaats – in het kader van berichtgeving over strafzaken journalistiek gebruikelijk en niet ontoelaatbaar is. in het algemeen kan daarmee worden voorkomen dat een betrokkene eenvoudig kan worden geïdentificeerd. (vgl. RvdJ 2006/82)De Raad acht het niet aannemelijk dat klager buiten de kring van personen bij wie hij al bekend was, in het artikel zal worden herkend. naar het oordeel van de Raad is derhalve geen sprake van een ongerechtvaardigde aantasting van klagers privacy. (zie punten 2.4.1. en 2.4.6. van de Leidraad van de Raad)

Uitspraak vastgesteld d.d. 2 februari 2011 door mr. drs. g.J. Wolffensperger, waarnemend voorzitter, mw. e.J.M. Lamers, A. Mellink MPA, mw. F. Santing en mr. C.A. Streefkerk, leden, in tegenwoordigheid van mw. mr. d.C. Koene, secretaris, en mw. mr. F.g. Jansma, plaatsvervangend secretaris.

UitspRaak 2011-6 inzakeL. de deugdtegenM. Koolhoven en de Telegraaf

UitspRaak: gegrond

De klacht betreft het artikel “Rotterdamse ‘moslimwijk’ in shock na komst fetisjfotograaf” met het chapeau “’Eng en verschrikkelijk!’”. De intro van het artikel luidt:

“De Rotterdamse achterstandswijk Hillesluis – zo’n beetje klein Mekka aan de Maas – is in rep en roer. De overwegend islamitische buurtbewoners hebben ontdekt dat zich in het midden van hun wijk een zogenaamde BDSMstudio bevindt. BDSM staat voor bondage, discipline en sadomasochisme. Zit de duivel achter de deurbel?” Het artikel gaat over klager, fotograaf, en zijn atelier. kern van de klacht is dat de berichtgeving onjuist en tendentieus is, waarbij verweerders een incident hebben uitgelokt, ten onrechte geen wederhoor hebben toegepast en klagers privacy ongerechtvaardigd hebben aangetast. Verweerders hebben niet op de klacht gereageerd.naar het oordeel van de Raad heeft klager voldoende aannemelijk gemaakt dat zijn atelier niet als BDsMstudio kan worden aangeduid, dat de buurtbewoners niet in shock waren over de aanwezigheid van zijn atelier en dat het artikel diverse andere onjuistheden bevat. (vgl. punten 1.1., 1.4. en 1.5. van de Leidraad van de Raad)Uit hetgeen klager heeft aangevoerd blijkt verder genoegzaam dat de bewoners van de wijk er niet van op de hoogte waren dat er een BDsMstudio in hun wijk aanwezig zou zijn. klager heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat koolhoven dit ‘nieuws’ doelbewust aan bewoners in de wijk

heeft medegedeeld, kennelijk om een bepaalde – negatieve – reactie uit te lokken en op deze wijze nieuws te creëren. (vgl. punt 2.1.2. van de Leidraad)De vormgeving van het artikel laat de lezer weinig ruimte voor een andere conclusie dan dat de handelwijze van klager niet deugt. niet is gebleken dat voor de publicatie voldoende grondslag aanwezig was, terwijl klager voorts onbetwist heeft aangevoerd dat hij niet op deugdelijke wijze in de gelegenheid is gesteld op de aantijgingen aan zijn adres te reageren. (zie punten 2.2.5. en 2.3.1. van de Leidraad) Het aan de publicatie voorafgaande verzoek van verweerders om een interview met klager kan niet als een deugdelijke gelegenheid tot wederhoor aangemerkt worden, nu uit dat verzoek op geen enkele wijze bleek dat de publicatie zo’n negatieve lading zou krijgen.Voorts is klager herhaaldelijk in het artikel genoemd en is de locatie van zijn atelier vermeld. Daarbij zijn klager gedragingen verweten die (voor een overwegend islamitische wijk) als zeer onzedelijk gedrag kunnen worden aangemerkt. Verweerders hadden de persoonlijke gegevens van klager kunnen weglaten, zonder dat afbreuk was gedaan aan de aard en inhoud van het artikel. zij hebben niet op verantwoorde wijze het belang van klager bij de bescherming van zijn privacy afgewogen tegen het maatschappelijk belang dat met de publicatie zou zijn gediend. (vgl. punt 2.4.1. van de Leidraad) Door te handelen en na te laten als hiervoor bedoeld hebben verweerders journalistiek onzorgvuldig jegens klager gehandeld.

UitspRaak 2011-7 inzakemr. P.M. SmitstegenB. Middelburg en Het Parool

UitspRaak: gegrond

Op de voorpagina van Het parool is het artikel “Deken van Amsterdamse Orde van Advocaten wil dat publiek op internet register kan inzien” met het chapeau “’Naam slechte advocaat moet openbaar worden’” verschenen. Verder is een vervolgartikel met de kop “Je eigen advocaat als ergste nachtmerrie” geplaatst, waarvan de intro luidt: “Advocaat Paul M. Smits verwaarloost de belangen van zijn cliënten, maar als zij weigeren te betalen, sleept hij ze voor de rechter. Laatste trend: beslag leggen bij cliënten. ‘Hoe komen we in hemelsnaam van Smits af?’” Verweerders hebben laten weten dat zij geen gehoor zullen geven aan de oproep van de Raad tot verweer tegen de klacht, omdat teveel juridische haarkloverij, onderzoek, hoor en wederhoor noodzakelijk is om in deze kwestie tot een goed oordeel te komen. in dat verband stelt de Raad voorop dat hij niet de rechtmatigheid van een journalistieke gedraging beoordeelt. een dergelijke toetsing is voorbehouden aan de rechter. Dit laat echter onverlet dat de Raad zich kan uitspreken over de vraag of met een bepaalde journalistieke gedraging beroepsethische normen zijn overschreden. Dit geldt in beginsel ook als de verweerder niet inhoudelijk op de klacht reageert. een dergelijke handelwijze dient voor rekening van de verweerder te komen. als de Raad echter ten aanzien van een bepaald klachtonderdeel meent dat hij niet in staat is om op basis van het standpunt van de klager en de door klager overgelegde stuk

11 maart 2011 villamedia magazine 37

De volledige uitspraken zijn gepubliceerd op www.rvdj.nl onder het genoemde jaartal/volgnummer

ken tot een gemotiveerd oordeel te komen, zal hij zich ter zake van een oordeel onthouden. (vgl. RvdJ 2009/14) klager heeft gesteld dat sprake is van eenzijdige, tendentieuze en onjuiste berichtgeving, waarbij ernstige beschuldigingen en verdachtmakingen aan zijn adres zijn geuit zonder toepassing van wederhoor. Daarbij heeft klager erop gewezen dat de publicatie hoofdzakelijk is gebaseerd op een selectie van oude – voor klager incriminerende – nieuwsfeiten uit 2005 en 2008. ter zake van zijn vermeende betrokkenheid bij een witwasoperatie heeft klager aangevoerd dat reeds in april 2005 de toenmalige Deken van de amsterdamse Orde van advocaten heeft geoordeeld dat van tuchtrechtelijk verwijtbaar handelen geen sprake is geweest. Uit de door klager overgelegde stukken blijkt dat deze informatie verweerders bekend was. Door niettemin over klager te berichten dat hij ‘als advocaat van onder anderen Bruinsma rond 1990 ook nauw betrokken was bij een, volgens direct betrokkenen, omvangrijke witwasoperatie’ en daarbij onvermeld te laten dat de Orde van advocaten in 2005 ter zake geen aanleiding zag voor tuchtrechtelijke stappen jegens klager, hebben verweerders op dit punt onvolledig en daardoor onjuist over klager bericht. (zie punt 1.1. van de Leidraad van de Raad)Verder heeft klager gemotiveerd betwist dat hij ‘koploper is waar het gaat om tuchtzaken, procedures tegen en beslagleggingen bij (ex)cliënten’. niet is gebleken dat voor deze bewering voldoende feitelijke grondslag bestaat. Daaraan kan niet afdoen dat klager kennelijk in 2008 door het Hof van Discipline van de Orde van advocaten is veroordeeld

tot vier maanden schorsing en is betrokken in enkele civiele procedures tegen (ex)cliënten.Verweerders hebben derhalve een tendentieus en onvolledig beeld van klager als advocaat gegeven, terwijl niet is gebleken dat zij klager in de gelegenheid hebben gesteld op de beschuldigingen aan zijn adres te reageren. zij hebben aldus de grenzen overschreden van hetgeen, gelet op de eisen van journalistieke verantwoordelijkheid, maatschappelijk toelaatbaar is. (zie punten 2.2.5. en 2.3.1. van de Leidraad)

Uitspraken vastgesteld d.d. 2 februari 2011 door mr. C.A. Streefkerk, voorzitter, mw. e.J.M. Lamers, A. Mellink MPA, mw. F. Santing en mr. drs. g.J. Wolffensperger, leden, in tegenwoordigheid van mw. mr. d.C. Koene, secretaris, en mw. mr. F.g. Jansma, plaatsvervangend secretaris.

UitspRaak 2011-8 inzakeP.d. Harmsen en e.P.L. van BeektegenVeluweland.nl

UitspRaak: deeLS gegrond, deeLS ongegrond C.q. onTHoUding oordeeL

Op de voorpagina van Veluweland.nl is het artikel “Kinder opvang KNWV bestuurlijke puinhoop” met de onderkop “Kinderopvang opstap naar schimmige bv’s” verschenen, dat is vervolgd op pagina 3. Verder is een achtergrondartikel met de kop “Mismanagement oorzaak van faillissementen Harbek/KNWV” geplaatst. in de berichtgeving is aandacht besteed aan de handelwijze van klagers als Raad van Bestuur van de Harbek Groep, welke organisatie zich richt op de kinderop

vangsector. Daarbij is aandacht besteed aan enkele faillissementen binnen deze organisatie en de redenen die daaraan volgens verschillende bronnen ten grondslag hebben gelegen.klagers hebben gesteld dat verweerder betreffende een aantal aan de orde gestelde zaken niet waarheidsgetrouw heeft bericht en ongefundeerde ernstige beschuldigingen aan hun adres heeft geuit. De Raad meent dat op dit punt voor een weloverwogen oordeel een bredere kennis van de feiten nodig is dan waarover de Raad beschikt. Gezien de complexiteit van de materie, kan de Raad geen gefundeerd oordeel geven zonder diepgaand feitenonderzoek. De procedure bij de Raad leent zich echter niet voor een dergelijk onderzoek. nu de Raad niet kan vaststellen of voor de beschuldigingen aan het adres van klagers een deugdelijke grondslag bestaat

– waarbij opmerking verdient dat verweerder de gepubliceerde beschuldigingen voor een groot deel baseert op anonieme bronnen en door dezen ter beschikking gestelde documenten die niet aan de Raad zijn overgelegd – onthoudt hij zich op dit punt van een oordeel. (zie punt 2.2.5. van de Leidraad van de Raad en vgl. RvdJ 2009/14)Verder hebben klagers gesteld dat onvoldoende wederhoor is toegepast. De Raad overweegt ter zake dat de verslaggeefster een week voorafgaand aan de publicatie contact met Van Beek heeft gehad en deze daarbij heeft geconfronteerd met de door haar verkregen informatie. De Raad acht het aannemelijk dat Van Beek de strekking van de publicatie voldoende duidelijk moet zijn geweest. Diens reactie is vervolgens duidelijk in het artikel verwerkt, nadat hij de weer

gave van het gesprek vooraf ter inzage heeft ontvangen. niet is gebleken dat de verslaggeefster met Van Beek heeft afgesproken dat zij hem vooraf de tekst van de hele publicatie zou toesturen en zij was daartoe ook anderszins niet gehouden. Voorts is niet aannemelijk geworden dat verweerder met de wijze waarop hij de reactie van Van Beek in de publicatie heeft weergegeven, journalistiek onzorgvuldig heeft gehandeld. Dat Van Beek wellicht niet voldoende adequaat op alle aan hem voorgelegde informatie heeft gereageerd, kan verweerder niet worden verweten. Daarbij komt dat verweerder na de publicatie aan klagers nog heeft aangeboden hun visie op de kwestie verder uiteen te zetten in een te publiceren interview of ingezonden brief. Van die mogelijkheid hebben klagers echter geen gebruik willen maken. Dit onderdeel van de klacht is dan ook ongegrond. (zie punten 2.3.1. en 2.8.1. van de Leidraad en vgl. RvdJ 2006/72)De klacht is echter wel gegrond voor zover deze betrekking heeft op de algehele toonzetting van de publicatie en het onvoldoende onderscheid maken tussen feiten, beweringen en meningen daarin. in de publicatie wordt de (financiële) handelwijze van klagers als bestuurders van de Harbek Groep aan de orde gesteld. Daarbij is in de intro van het grote achtergrondartikel een opsomming gemaakt van zaken die klagers op financieel, beleids en personeelsgebied zouden zijn te verwijten. De inhoud en strekking van de publicatie als geheel genomen is ten aanzien van klagers zeer kritisch, waarbij aan de lezers de indruk wordt gegeven dat sprake is van ernstig wanbeleid en wellicht van onoorbare praktijken.

38 villamedia magazine 11 maart 2011

postbus 12040

1100 aa amsterdamzO

tel.: 020 31 23 930

email: [email protected]

website: www.rvdj.nl

Gelet op het feit dat het hier een complexe materie betreft, had verweerder terughoudender en met een gematigder toon ten aanzien van het handelen van klagers dienen te berichten. Door de beschuldigingen aan het adres van klagers zodanig zwaar aan te zetten en daarbij gepresenteerde meningen onvoldoende te onderscheiden van de in de publicatie weergegeven feiten, heeft verweerder op dit punt journalistiek onzorgvuldig jegens klagers gehandeld. (zie punten 1.4. en 1.5. van de Leidraad)ten slotte overweegt de Raad dat geen grond bestaat voor het oordeel dat verweerder de belangen van klagers bij de bescherming van hun privacy onvoldoende heeft afgewogen tegen het maatschappelijk belang dat met de publicatie is gediend. klagers vormen samen de raad van bestuur van de Harbek Groep en zijn als zodanig kenbaar voor het publiek. aldus kan niet worden geconcludeerd dat de privacy van klagers door het vermelden van hun namen en het plaatsen van een foto van Van Beek disproportioneel is geschaad. Dit onderdeel van de klacht is dan ook ongegrond. (zie punt 2.4.1. van de Leidraad)

Uitspraak vastgesteld d.d. 9 februari 2011 door mr. C.A. Streefkerk, voorzitter, A. Mellink MPA, mw. e.J.M. Lamers, mw. F. Santing en mr. drs. g.J. Wolffensperger, leden, in tegenwoordigheid van mw. mr. d.C. Koene, secretaris, en mw. mr. F.g. Jansma, plaatsvervangend secretaris.

Fotojournalisten

ArnHeMFotoburo Peter drent

M 0653834672 www.peterdrent.nl

• reportage- en publiciteitsfoto-

grafie • bedrijven • magazines

• lid nVF

• lid drentFotografengroep

ASPerennout Steenkamp Fotografie

M 0 624 654 694

www.noutsteenkamp.nl

• portretten en meer

UdenVan Assendelft Fotografie

Wout van assendelft de Coningh

t 0413 26 43 46 / M 06 249 59 121

[email protected]

www.defotojournalist.nl

• bedrijven • sponsored magazines

• vakbladen • persberichten

TieLFotoburo raphaël drent

t 0344 621840 M 0655 134154

www.fotodrent.nl

www.drentfotografengroep.nl

• allround • lid nVF

• lid drentFotografengroep

KorTenHoeFWolverlei Tekst en Beeld

Martin stevens M 06 535 67 050

[email protected]

www.martinstevens.nl

• stockarchief • opdracht fotografie

• beeldresearch

• landschap • natuur

• maatschappij

• nederland en buitenland

11 maart 2011 villamedia magazine 39

Vijf redenen om je in te schrijven bij de community> presenteer jezelf> ontmoet collega’s> start of doe mee aan discussies> vind freelance werk> vind een vaste baan

inloggen

Home Personen Portfolio’s Blogs Werk Marktplaats Vraag & antwoord Forum

http://community.villamedia.nl

TIPSpeciaal voor fotografen is er een databank waar ze voor opdrachtgevers hun gegevens en mooiste werk kunnen achterlaten

foto Marcel terlouw

Betalen wordt makkelijker dan gratis · vakblad over journalistiek - 25 februari 2011 - jaargang 3...

Documents

Transcript of Betalen wordt makkelijker dan gratis · vakblad over journalistiek - 25 februari 2011 - jaargang 3...