Bestuursverslag 2019

Oog op de Pierson

1 Over het ds. Pierson College ...................................... blz. 2

2 Identiteit ...................................................................... blz. 4

3 Raad van Beheer ......................................................... blz. 5

4 Onderwijs .................................................................... blz. 7

5 Kwaliteitszorg ............................................................. blz. 12

6 Participatie en medezeggenschap .............................. blz. 14

7 Personeel & Organisatie ............................................. blz. 15

8 ICT ................................................................................ blz. 17

9 Facilitair ...................................................................... blz. 18

10 Financiën ..................................................................... blz. 19

Samenvatting jaarrekening en exploitatierekening .......... blz. 21

Dit is de publieksversie van het bestuursverslag 2019. Wilt u het volledige bestuursverslag inclusief jaarrekening inzien, dan kunt u dit opvragen door middel van een e-mail naar communicatie@pierson.nl.

Inhoud

1

Voor u ligt het bestuursverslag 2019 van het ds. Pierson College. Met dit verslag leggen wij verantwoording af over het beleid dat we in 2019 gevoerd hebben en de resultaten daarvan. Er is door de rector/bestuurder en de Raad van Beheer bewust gekozen om dit te doen door betrokkenen in en rond de school zelf aan het woord te laten over hun focus in 2019 en de ambities voor de toekomst. Daarbij wordt ook een verbinding gemaakt met eerdere aandachtsgebieden en de thema’s die in 2020 in beeld zullen zijn.

Deze vorm past bij de wijze waarop de school reflectie organiseert vanuit de uitgangspunten van een lerende organisatie. Vanuit een integrale benadering wordt op alle beleidsterreinen actief gewerkt aan het optimaliseren van het onderwijs en de organisatie daarvan. De ontwikkeling van leerlingen, medewerkers en organisatie staat daarbij centraal.

Het jaarverslag is niet enkel een toelichting op de financiële beleidsvoering en positie van de school, maar geeft vooral ook zicht op de vele activiteiten die in 2019 hebben plaatsgevonden op de diverse terreinen. Het verslag bevat daarmee meer dan de formeel vereiste informatie omdat we graag willen laten zien waar de Pierson voor staat en gaat en waar we trots op zijn.

In het jaar 2019 stond de ontwikkeling van het onderwijs en het versterken van ons kwaliteitsbeleid centraal. Een nieuw en eigentijds onderwijsconcept werd ingevoerd en een nieuw schoolplan geschreven, waarbij continuïteit op de vier belangrijke thema’s uit ons vorig schoolplan uitgangspunt was. Het thema ‘de leerling aan het stuur’ vormt ook in het nieuwe onderwijsconcept een belangrijke basis en wordt vertaald naar meer gepersonaliseerd leren en meer flexibiliteit in het leren, in aansluiting bij de maatschappij die volop in beweging is. Met grote zorgvuldigheid is door het team gewerkt aan de verdere invulling van doorgaande leerlijnen, aan keuzemodules, aan coaching van leerlingen en het stapsgewijs invoeren van een nieuwe onderwijsconcept. Met oog voor de leerlingen, oog voor de medewerkers en oog voor de diverse ontwikkelprocessen in de school. Oog hebben voor elkaar is een belangrijk uitgangspunt in de Pierson. De ander, je omgeving en de wereld zien en daar op een goede manier mee om leren gaan. We vinden het dan ook mooi dat we aan dit jaarverslag de titel ‘Oog op de Pierson’ hebben kunnen geven. Om u daarmee in alle openheid een kijkje te geven op hoe wij op de Pierson werken aan ontwikkeling en groei van onze leerlingen en medewerkers.

Het jaarverslag is geschreven in het kader van zowel de horizontale verantwoording richting de diverse betrokkenen bij de school (zoals ouders, medewerkers, basis- en vervolgscholen, samenwerkende instanties en de gemeente) als de verticale verantwoording richting de Inspectie van het Onderwijs. In het bestuursverslag 2019 is een compacte samenvatting van de jaarrekening opgenomen. Voor de geïnteresseerde lezer is de volledige financiële jaarrekening met toelichting beschikbaar en ook te vinden op onze website.

Ik wens u veel leesplezier.

Alma van Bommel, rector/bestuurder

Voorwoord

2

Hoofdstuk 1

Over het ds. Pierson CollegeTraditie van bijna honderd jaarHet ds. Pierson College is een stichting (de ds. Pierson Stichting voor Voortgezet Onderwijs) die is ontstaan uit de Vereniging voor Protestants Christelijk Onderwijs in ’s-Hertogenbosch en die werd opgericht op 4 december 1998. De school kent echter een veel langere traditie. De school ontstond eigenlijk al op 1 september 1921, toen de nieuwe Lager Onderwijswet het mogelijk maakte om naast de toenmalige lagere school aan het Brugplein een ulo (uitgebreid lager onderwijs) te beginnen. In de loop van de jaren werd dat mavo en breidde de school uit met havo en vwo. Over een jaar viert het ds. Pierson College dan ook zijn honderdjarig bestaan. De voorbereidingen hiervoor vonden in 2019 al volop plaats.

Oog voor de toekomstDe lange traditie van de school staat de ontwikkeling van het onderwijs en innovatie zeer zeker niet in de weg, integendeel! De Pierson bruist en is volop bezig met onderwijsinnovatie in lijn met de ontwikkelingen in de maatschappij. Leren wordt meer maatwerk en meer gepersonaliseerd. We kijken anders naar leren. Zo speelt ook informeel leren een rol in het behalen van leerdoelen. Ook de overgang van het po naar het vo heeft in het kader van doorgaande leerlijnen regionaal en op school onze aandacht. In hoofdstuk 2 lees je meer over hoe de Pierson dit doet.

Een mooi samenwerkingsproject in het kader van de overgang van po naar vo is het stedelijk aanbod van 10-14 onderwijs waar ook in voorgaande jaren al aandacht voor was. Ook hierbij wordt in samenwerking met po- en vo-besturen nagedacht over een vorm van onderwijs die recht doet aan verschillen tussen leerlingen, waarbij het onderwijs de leerling volgt en niet andersom. De beoogde startdatum van de nieuwe school, Spoor 10-14, is in verband met de coronacrisis uitgesteld naar 1 januari 2021.

Zowel binnen als buiten de school is er volop beweging. In het schooljaar 2019-2020 is er via zes onderwijsontwikkeldagen en extra ontwikkeluren tijd en ruimte gemaakt voor medewerkers om de onderwijstransitie met elkaar verder vorm te geven en te realiseren. Docenten zijn ook buiten de school actief en betrokken, zowel in ORION-verband als binnen de sector. Zo zijn er docenten die bij CITO of Curriculum.nu aan onderwijs en toetsing werken, namen meerdere docenten deel aan studiereizen en schoolbezoeken in Canada. Dit alles geeft een enorme impuls aan de onderwijs-ontwikkeling. Meer hierover in hoofdstuk 2.

Op weg naar een volgend bezoek van de onderwijsinspectieDe Inspectie van het Onderwijs heeft onze school eind 2017 bezocht. In 2021 zal een volgend bezoek plaatsvinden. Ondertussen wordt verder gewerkt aan de kwaliteits-ontwikkeling van de school, n.a.v. het rapport van 2018 doe we dat meer systematisch en met meer gestructureerde zelfreflectie. Ook is er in het nieuwe onderwijsconcept en het schoolplan op basis van de aanbevelingen gekozen voor meer focus. Het inspectie- rapport vormt een spiegel en richtlijn in onze ontwikkeling. Vandaar dat we er aan hechten ook in dit jaarverslag daar nog even op terug te blikken:

Wat gaat goed? De inspectie noemde eerder onder andere: ‘Allereerst heeft het bestuur haar financiën op orde. Het bestuur is bovendien op de hoogte van de kwaliteit van het onderwijs op de school en stuurt hier met succes op. Dit blijkt uit het feit dat de lessen en de begeleiding in de basis op orde zijn. Bovendien is het onderwijsaanbod zeer breed. Ook de onderwijsresultaten zijn bovengemiddeld. Het bestuur en de school hebben hoge ambities gesteld. Eén daarvan: ‘Leerlingen aan het stuur zetten in hun leerproces’, hebben wij verder onderzocht. We hebben geconstateerd dat de school hier meer dan gemiddeld in slaagt, zonder daarbij de teugels teveel te laten vieren. Dit maakt dat leerlingen niet alleen goede resultaten behalen maar zich ook betrokken voelen bij hun eigen leerproces en bij de school als geheel.’

Wat kan beter? De inspectie noemde vooral de term ‘focus’ in alle ambities die we heb-ben, en het dieper analyseren van de succesfactoren zodat we ons gerichter kunnen bezighouden met onderwijs dat zijn succes bewezen heeft. Wij zijn blij dat de inspectie zo zorgvuldig en diepgaand heeft gekeken naar onze school en hoe positief zij zijn over onze school. We zijn trots op de mooie resultaten en blij met de waarderende en inspi-rerende reactie van de inspectie.

OrganisatiestructuurSpannende ontwikkelingen dus, niet alleen op het vlak van het onderwijs, maar ook op organisatieniveau. In 2017 ging de school van een driehoofdige directie naar een twee-hoofdige directie, bestaande uit de rector/bestuurder en een directeur Onderwijs & Ontwikkeling. In 2019 werd over de managementstructuur een definitieve beslissing genomen, uitgaande van het principe dat de structuur het toekomstig onderwijs volgt en ondersteunt.

De directie geeft leiding aan het onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel en wordt hierin bijgestaan door zes afdelingsleiders en het hoofd facilitaire dienst. De afdelingsleiders geven elk leiding aan een onderwijsafdeling van ca. twintig docenten. Ondersteuning gebeurt door professionele stafdiensten: de facilitaire dienst, ICT, financiën, het secretariaat, P&O en communicatie.

3

Externe samenwerking

Het ds. Pierson College maakt deel uit van een groot aantal samenwerkingsverbanden en netwerken. Een paar voorbeelden: • Binnen ORION werken veertien zelfstandige schoolbesturen uit de regio

Eindhoven en ’s-Hertogenbosch op vrijwillige basis met elkaar samen. Hun voornaamste doel: het delen en gezamenlijk vergroten van kennis en expertise op bijvoorbeeld het gebied van P&O, professionalisering, kwaliteitszorg en inkoop.

• De rector/bestuurder van het ds. Pierson College is voorzitter van het directeurenoverleg voortgezet onderwijs ’s-Hertogenbosch (DOVO). Belangrijke thema’s binnen dit overleg zijn: aanmeldingen en centrale toewijzing, samenwerking met de basisscholen (POVO) en strategische ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en jeugdzorg in ’s-Hertogenbosch. De gemeente ’s-Hertogenbosch participeert in het DOVO- en POVO-overleg.

• In het samenwerkingsverband VO de Meierij werken scholen voor voortgezet onderwijs in ’s-Hertogenbosch en overige gemeentes in de regio de Meierij nauw samen aan passend onderwijs voor iedere leerling.

• De school is aangesloten bij de VO-raad, een landelijke vereniging van scholen voor voortgezet onderwijs die de belangen behartigt, scholen vertegenwoordigt en de kwaliteitsontwikkeling van scholen en schoolleiding ondersteunt.

• Het ds. Pierson College is aangesloten bij Verus: de vereniging voor katholiek en christelijk onderwijs in Nederland. Verus begeleidt de school onder meer op het gebied van identiteit.

Het bestuur van het ds. Pierson College wordt gevormd door de Raad van Beheer. In governance termen is er dus sprake van een one-tier-model. Daarin vormen de toezichthoudende bestuursleden het Algemeen Bestuur. Het uitvoerend bestuurslid (in de persoon van de rector/bestuurder) vormt het Dagelijks Bestuur. De Code Goed Bestuur is ook voor het ds. Pierson College van toepassing.

Samenwerkingsverband

Wij volgen als school en vanuit samenwerkingsverband VO-de Meierij de ontwikkelingen rondom Passend Onderwijs op de voet en hebben een actieve en vaak ook initiërende rol in het vorm geven van passend onderwijs en maatwerktrajecten. Voor wat de betreft de toekomst houden wij rekening met terugloop van middelen. Wij hebben ook in 2019 een deel van de middelen vanuit de lumpsum en de middelen vanuit het samenwerkingsverband gericht besteed aan het bieden van passend onderwijs aan alle leerlingen op onze school, om daarmee recht te doen aan hun kwaliteiten en mogelijkheden. Het ondersteuningsplan geeft richting aan ons handelen. Mentoren, vakdocenten en het ondersteuningsteam spelen daarbij een belangrijke rol. In die gevallen waar meer nodig was of ander onderwijs dan het reguliere noodzakelijk werd geacht, heeft het samenwerkingsverband een ondersteunende en adviserende rol.

4

Alma van Bommel:

‘Identiteit is breed verweven in ons doen en laten. Dit willen we de leerlingen ook meegeven.’

‘Vanuit onze christelijke traditie en andere inspiratiebronnen geven we vorm aan onze identiteit. Identiteit is breed verweven in ons doen en laten en komt ook terug in de activiteiten voor zowel leerlingen als medewerkers. Denk daarbij aan thema’s als bezinning, duurzaamheid, kansengelijkheid, en je belangeloos inzetten voor een ander. Dit willen we de leerlingen ook meegeven; leerlingen laten bij ons op school niet alleen hun kennis en hun talenten groeien, maar zij groeien ook als mens. Persoonlijke groei vinden wij heel belangrijk, en dat leerlingen leren om (zelf)bewust te kiezen, te doen, beslissingen te nemen en verantwoordelijkheid te leren dragen. Zo worden er gesprekken gevoerd over wie je bent, wie de ander is en wat je voor elkaar kunt betekenen in het leven. Wij willen dat zij leren om op een goede manier met hun omgeving en medemensen samen te werken aan een vreedzame en duurzame wereld. Dit ligt ook geheel in lijn met de drie doeldomeinen waaraan het onderwijs aandacht zou moeten besteden. Onderwijspedagoog Gert Biesta benoemt ze als kwalificatie, socialisatie en subjectificatie, ofwel persoonsvorming.

Voorbeelden van hoe wij dat doen zijn de jaarlijkse paasactie waarbij leerlingen geld inzamelen voor diverse goede doelen zoals Stepping Stone Liberia (SSL), maatschappelijke stages door leerlingen, aandacht voor ons klimaat en de duur-zaamheid in de gebouwen. Vanuit ons eigen Wout Hordijkfonds hebben we minder draagkrachtige leerlingen en ouders kunnen ondersteunen bij de kosten van leermiddelen en onderwijsactiviteiten. We werken samen met Spirit in School aan het in deze tijd en context op een goede manier vormgeven aan onze christelijk geïnspireerde identiteit.’

Hoofdstuk 2

Identiteit

NLdoet

De 21 leerlingen van A3A en hun mentor hebben op een prachtige lentedag eind maart 2019 de handen uit de mouwen gestoken in het Heempark in Den Bosch voor NLdoet. Ze hebben een grote plek vrijgemaakt van bladeren, braam en een omgezaagde esdoorn, waar later allerlei bloemen en kruiden ingezaaid zouden worden. Het was erg wennen voor de leerlingen om dit zware lichamelijke werk te doen, maar ze hebben hun uiterste best gedaan en zeker 10 middagen werk uit handen genomen van de vaste beheerders van het park.

Fot

ogra

af: T

inek

e va

n W

egbe

rg

Bezinnen

In december 2018 maakten de medewerkers even pas op de plaats en verruilden de school voor de Grote Kerk en werd gesproken over wat ons inspireert in het onderwijs en over waarom we doen wat we doen tijdens de tweejaarlijkse bezinningsdag. De volgende tweejaarlijkse Bezinningsdag zal in het schooljaar 2020-2021 worden georganiseerd en zal dan in het teken staan van ons 100-jarig jubileum. In 2019 werd samen met de afdelingsleiders en de stuurgroep identiteit een identiteitstraject gelopen met externe begeleiding (Spirit in School), waarbij in inspirerende sessie gesproken werd over hoe we als school in het hier en nu op passende wijze invulling kunnen geven aan onze christelijken identiteit en aan zingeving en begeleiding van leerlingen. Ook leden van de Raad van Beheer zijn in dit traject betrokken. De stuurgroep Identiteit vergaderde in 2019 elke 6 weken en besprak o.a. de vieringen, dagopeningen, begeleiding nieuwe docenten en bereidde een stilteruimte in de school voor. Ook waren er bezinningsontbijtjes, waarbij in kleine groepen werd gesproken over hoe je in en door het onderwijs geraakt wordt en leerlingen kan raken.

5

Peter van Tilburg, namens de Raad van Beheer

De Raad van Beheer houdt toezicht op de gang van zaken binnen de school en dient als klankbord voor de rector/bestuurder. Deze is ook lid van de Raad. Ook in 2019 is een veelheid van onderwerpen aan de orde geweest. Dit verslag geeft een overzicht van de hoofdlijn. Hoewel de huidige corona crisis pas in 2020 opgeko-men is, willen we hier toch een aantal opmerkingen maken. Er is veel werk verzet in de school om de gevolgen van de crisis het hoofd te bieden. Het digitale onderwijs en de begeleiding van leerlingen op afstand is in korte tijd vorm gegeven. Nieuwe moge-lijkheden, nieuwe aandacht voor elkaar en de wereld waarin we leven is nu noodzaak, maar biedt ook kansen voor de toekomst. Hoewel ieder uitziet naar een terugkeer naar normaal, wordt er rekening gehouden met een continuering van een situatie van (deels) onderwijs op afstand in combinatie met de 1,5 meter school. Dat alles vraagt veel denk-werk en inspanning, primair van de docenten, maar ook van de schoolleiding en het ondersteunend personeel. Dit alles gecombineerd met mogelijke onzekerheden over de eigen gezondheid en die van familieleden. De Raad bedankt de directie en het vol-tallig personeel voor de inzet en de geleverde prestatie. Nu volgen de hoofdlijnen waarover de Raad gesproken heeft in het afgelopen jaar.

De invulling van de vacature rector/bestuurderEr is vooruitlopend op de pensionering van de huidige rector/bestuurder veelvul-dig overlegd over de invulling van de komende vacature voor rector/bestuurder. De managementstructuur van de school is opnieuw vastgesteld in de aanloop naar deze invulling. Er is een extern bureau geselecteerd voor de werving en selectieprocedure, waarbij het nadrukkelijk de wens was om een brede vertegenwoordiging vanuit de school een rol te geven. Ook het functieprofiel is uitgebreid aan de orde geweest. Informatie is opgehaald in interviews met de diverse geledingen in de school, zoals leerlingen, docenten, leidinggevenden en onderwijsondersteunend personeel. Ook met diverse stakeholders en samenwerkende partijen is gesproken. De rol van de rector/bestuurder bij de identiteit van de school was één van de vele onderwerpen die besproken is. Deze is opgenomen in het profiel, passend bij de traditie van de school en vorm gegeven in de huidige tijd. De eerste sollicitatieronde is begin 2020 afgerond en heeft helaas niet tot succes geleid, maar inmiddels wordt gewerkt aan een vervolg. Een goede invulling van deze positie is belangrijk. We zijn blij met de betrokken en deskundige BAC (Benoemings Advies Commissie) en met het feit dat de huidige rector/bestuurder kan en wil aanblijven tot er in de opvolging is voorzien.

Hoofdstuk 3

Raad van BeheerLeden Raad van Beheer met hun nevenfuncties

dhr. O.C. Bult, voorzitter Raad van Beheerhoofdfunctie > manager bedrijfsvoering Stichting De Tussenvoorziening in Utrechtnevenfunctie(s) > –

mw. B. de Bruijn-Köhler, lid Raad van Beheerhoofdfunctie > teamleider elektrotechniek Fontys Hogeschoolnevenfunctie(s) > –

dhr. drs. A.N.G.J. Koot, MLD, lid Raad van Beheerhoofdfunctie > zzp-er associé bij KPC en xpandnevenfunctie(s) > bestuurslid ‘Er is meer’ > extern vertrouwenspersoon Helicon Opleidingen > extern vertrouwenspersoon R.K. Zorgcentrum Roomburgh

mw. Msc., Bsc., drs. L.L.H.M. Schmeitz, lid Raad van Beheerhoofdfunctie > eigenaar Twentehallen BV > lecturer/onderzoeker Hogeschool Utrechtnevenfunctie(s) > –

dhr. P.A. van Tilburg, lid Raad van Beheerhoofdfunctie > –nevenfunctie(s) > PeopleCount finance advies en coaching

mw. drs. A.M.G. Volp-Kortenhorst, lid Raad van Beheerhoofdfunctie > –nevenfunctie(s) > lid Raad van Toezicht Forensische Centrum Teylingereind > voorzitter Raad van Toezicht Stichting Katholieke Onderwijsbelangen Rivierenland (SKOR) > voorzitter Raad van Toezicht bij Samenwerkingsverband IJssel-Berkel > voorzitter Raad van Toezicht bij Samenwerkingsverband Primair Onderwijs - Noord Kennemerland (PPO_NK)

mw. A.M. van Bommelhoofdfunctie > rector/bestuurder ds. Pierson College nevenfunctie(s) > bestuurslid VO-raad > voorzitter/lid ORION, netwerk van 14 zelfstandige scholen > voorzitter Directeurenoverleg Voortgezet Onderwijs ’s-Hertogenbosch > medevoorzitter POVO ’s-Hertogenbosch > bestuurslid Samenwerkingsverband VO-de Meierij > lid Commissie Onderwijs & Zingeving (Verus) > lid bestuurlijk overleg VSV (Voortijdig Schoolverlaten) > diaken, lid Kerkenraad en lid Beraadsgroep Liturgie van de Nicolaïkerk te Utrecht (PKN)

6

In de VO-sector geldt de Code Goed Bestuur. Deze is richtinggevend voor het handelen van de Raad van Beheer en de rector/bestuurder. Er is aandacht voor het naleven van wettelijke verplichtingen en voor het volgen van de Code. Dat gebeurt gedurende het schooljaar maar ook in de jaarlijkse evaluatie waar gesproken wordt over hoe we de Code Goed Bestuur bewaken. Als onderdeel van de Code stelt de Raad van Beheer jaarlijks een accountant aan die zorg draagt voor de controle van de jaarrekening en het accountantsverslag. Op basis van deze processen en informatie kunnen wij als toezichthouders ook vaststellen dat het handelen van de school in 2019 wederom als rechtmatig en doelmatig beoordeeld kan worden.

De onderwijsontwikkelingDe Pierson maakt deel uit van een zich ontwikkelende maatschappij en dat biedt kansen en uitdagingen. Zo spraken we over hoe de Pierson mee vorm geeft aan een stedelijk aanbod van het 10-14 onderwijs in ’s-Hertogenbosch. De op te starten pilot wordt steeds concreter. Ook in ORION verband wordt gewerkt aan een samenwerking waarin de aangesloten scholen maximaal kunnen profiteren van elkaars expertise. Het onderwijs ontwikkelt zich en het enthousiasme waarmee eenieder zich inzet om de transitie tot een succes te maken is prachtig om te zien. We hebben als leden van de Raad van Beheer ook gevisiteerd, We hebben een OOD (onderwijs ontwikkel dag) meegemaakt en zien hoe de vakgroepen werkt aan een stevige basis en keuzemoge-lijkheden om te versterken, verbreden of verdiepen. De leerling leert in toenemende mate om zijn eigen leerproces vorm te geven en daarbij keuzes te maken die passend zijn voor hem of haar. De Raad volgt de onderwijsontwikkeling en de resultaten met belangstelling en is positief over de uitgangspunten en werkwijze.

De cijfersIn de bijeenkomsten komen ook geregeld de cijfers aan de orde. De financiële cijfers worden per half jaar en jaar uitgebreid besproken, eerst in de audit commissie van de Raad en vervolgens in de vergaderingen. Het financiële resultaat voor 2019 was positief en lag zelfs boven de begroting. De financiële positie van de Pierson is gezond te noemen en wordt in de jaarrekening en elders in het jaarverslag toegelicht. Het jaarverslag 2018 en de meerjarenbegroting 2020-2024 zijn in 2019 door de Raad van Beheer goedgekeurd. Uiteraard zijn ook de examencijfers en de onderwijsresultaten een belangrijk onder-werp. Deze zijn op alle afdelingen voldoende. Bij de havo zien we een duidelijke ver-betering ten opzichte van het vorig jaar. De onderwijsontwikkeling en resultaten van vmbo-t vroegen extra aandacht. Daar is door de directie na een zorgvuldige analyse van de situatie ook een concreet plan van aanpak voor ontwikkeld. We hebben vertrouwen in deze actieve en gerichte aanpak.

SchoolbezoekenLeden van de Raad bezoeken de school jaarlijks 2 of 3 keer om zicht te krijgen op de school in praktijk. Zo hebben in 2019 twee toezichthoudende leden de risico-inventarisatie meegemaakt waarin nagedacht werd over mogelijke risico’s die de school loopt en die de continuïteit kunnen raken. Voor mogelijke risico’s met een hoge impact worden passende maatregelen bedacht. Er is een werkbezoek afgelegd over kwaliteitsborging waarbij het algemene beeld werd bevestigd dat de school goed in control is. Verder is een werkbezoek afgelegd met als onderwerp de christelijke identiteit van de school. Wisselend zijn leden van de Raad zo mogelijk ook aanwezig bij algemene gebeurtenissen zoals de Open Dag en de kerstviering voor medewerkers.

De plaats van de school in de omgevingDe maatschappij verandert en de school denkt na wat dit voor haar betekent. Het kan gaan over de ontwikkeling van de leerlingenaantallen in Den Bosch en omgeving en waar de aanmeldingen zijn. Maar het gaat ook over de samenwerking met andere scholen binnen de stad en regio, met stakeholders en de gemeente, waarbij ook de ontwikkelingen op het gebied van huisvesting een belangrijke rol spelen. Met regel-maat is gesproken is over wat veranderingen betekenen voor de school vanuit met name het lange termijnperspectief.

Het functioneren van de Raad van BeheerDe Raad van beheer heeft in 2019 zeven keer vergaderd. Per vergadering wordt na afloop even kort geëvalueerd. Dat is belangrijk omdat de bijdrage van ieder lid van belang is en er bij mogelijke onduidelijkheden snel geschakeld kan worden. Er vindt jaarlijks onder externe begeleiding een evaluatiemoment plaats waarin wordt besproken hoe de governance en de rollen van toezichthouders en bestuurder worden ingevuld. Tevens wordt dan een specifiek onderwerp behandeld. In 2019 was dat de vernieuwde Code Goed Bestuur.

7

Hoofdstuk 4

OnderwijsTabitha van Zinnen, directeur Onderwijs & Ontwikkeling:

‘Onderwijsontwikkeling raakt de school in al haar geledingen.’

Focus‘Doorpakkend op de ontwikkelingen op het gebied van onderwijsvernieuwing in 2018 worden de focuspunten gebruikt om de onderwijsontwikkeling in de volgende versnel-ling te krijgen. Uitgangspunt was om te komen tot een geïntegreerd onderwijsconcept, met enerzijds oog voor wat kan worden toegevoegd en anderzijds voor wat we willen behouden in het onderwijs op de Pierson. Het zit in de genen van de school om te den-ken in ideeën, concepten en idealen. Daar waar beslist en beperkt moet worden, is het een uitdaging om op het juiste moment af te bakenen en een stap voorwaarts te zetten.

Leren voor het levenDe Pierson staat voor kwalitatief sterk onderwijs. Daarbij gaan we uit van een brede opvatting van leren. Leren beslaat niet alleen datgene dat leerlingen in het klaslokaal leren, maar strekt zich uit tot al datgene dat ze ook buiten de school – op een andere plek en op een andere manier – leren. Uitgangspunt in de huidige tijd is de opvatting van de Pierson ‘leren voor het leven’. De steeds sneller veranderende maatschappij vraagt van haar burgers om zich te blijven ontwikkelen. In dat kader zien wij ook de noodzaak om in het onderwijs expliciet aandacht te hebben voor de ontwikkeling van een duurzame houding ten opzichte van leren. Een van de manieren waarop wij hier aandacht voor hebben, is door de leerling meer eigenaarschap in zijn leerproces te geven en te laten ervaren. Het werken vanuit leerdoelen is daarin helpend omdat het de leerling verduidelijkt waar hij mee bezig is en hem meer zicht geeft op wat er al goed gaat en waarmee nog geoefend moet worden. Het werken vanuit leerdoelen kan het leren niet alleen meer relevant en leuker maken, het kan ook helpend zijn bij het maken van passende keuzes.

Concretiseren en eerste stappen zettenHet eerste deel van 2019 stond in het teken van het concretiseren en het voorbereiden van het onderwijsprogramma. Praktische vragen als ‘Hoe past dit in ons onderwijs? Welke lestijden gaan we hanteren? Hoe gaan de lestabellen eruit zien?’ werden in deze fase besproken en beantwoord. Hierdoor konden we in het tweede deel van het jaar stappen zetten om de eerste ervaringen op te doen.

KwaliteitszorgVanuit de behoefte om kwaliteitsaspecten binnen de school structureel te kunnen gaan bewaken en borgen, is in 2018 een kwaliteitsmedewerker aangetrokken. In 2019 heb-ben we MMP aangeschaft; dit is een management tool waarmee betere data analyse vanuit Magister kan worden gedaan. Het geeft meer zicht en meer grip op de kwaliteit van het onderwijs en de onderwijsontwikkeling. De kwaliteitsmedewerker levert een belangrijke bijdrage in de continuïteit, ontwikkeling en de kwaliteit van het onderwijs op de Pierson (meer in hoofdstuk 5 over kwaliteitszorg).

Spannend, maar onzeker procesHet proces van onderwijsontwikkeling is zowel een spannend als onzeker proces. Er vindt verandering plaats, waarbij een appèl wordt gedaan op flexibiliteit en de ontwikkelings- en oplossingsgerichte vermogens van alle medewerkers. Onderwijsontwikkeling is geen panklaar concept, maar veel onzekerheden en het onbekende durven aangaan. Dát heeft 2019 wel echt gekenmerkt.’

Focuspunten van onderwijsontwikkeling

1 Een basisprogramma voor alle leerlingen waarin de doorgaande leerlijn is gewaarborgd, geformuleerd vanuit leerdoelen. Daarnaast ruimte voor maatwerk en keuzes voor leerlingen.

2 Een wezenlijke verandering in de structuur (dagprogramma, weekprogramma, jaarprogramma).

3 Structureel tijd en ruimte voor docenten zodat zij zich kunnen blijven richten op de ontwikkeling van het onderwijs.

8

Piet Blankers, afdelingsleider leerjaar 1:

‘We vinden het belangrijk dat leerlingen op een goede manier leren samenwerken aan een vreedzame en duurzame wereld.’

De leerling aan het stuur‘Om het principe ‘de leerling aan het stuur’ meer vorm te geven, is het nodig om de rol van de mentor daar ook op aan te passen. De mentor verandert meer en meer in een leercoach, die via een oplossingsgerichte benadering de leerlingen helpt om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces. In leerjaar 1 wordt daar de basis voor gelegd. We besteden aandacht aan reflectie op de studievaardigheden en betrekken de vakdocenten daarbij. Docenten worden getraind om leerlingen nog beter te begeleiden in hun reflectie. Mentoren en vakdocenten overleggen daarover zodat zij elkaar daarin in hun aanpak versterken. Leerlingen worden actief betrokken en krijgen eigenaarschap bij het opstellen van een klassenwerkplan, wat zij als klas aan hun vakdocenten presenteren.

Aansluiting po-voAls het gaat om de aansluiting po-vo, dan is het vip-traject voor leerlingen die het spannend vinden om de overstap te maken naar de middelbare school een mooi voorbeeld. Het vip-traject is nog steeds heel succesvol. Voor veel kinderen blijkt dit een zachtere landing op te leveren: ze starten met meer zelfvertrouwen op school omdat ze al weten hoe de kennismakingsdag eruit ziet, waar hun kluisje is en hoe dat werkt. De leerlingen hebben hun mentor al een keer gezien en kunnen beter in de gaten gehouden worden aan het begin van het schooljaar. Wij hebben daarnaast een zeer zorgvuldig proces ingericht om informatie op te halen bij de basisscholen over alle kinderen individueel. Wat werkt er goed op de basisschool waarvan wij weer kunnen leren?

Groei-mindsetElk jaar krijgen de brugklasleerlingen het ‘Bij-de-handboekje’ om hen te helpen hun schoolwerk te organiseren maar ook met veel studievaardigheid tips. Dit schooljaar is er meer aandacht voor de groei-mindset van leerlingen: Ze mogen fouten maken en het opnieuw proberen en daarin groeien. Met andere woorden ze leren zich meer te con-centreren op het proces dan op het resultaat. Maak gebruik van meerdere hulpbronnen is een ander voorbeeld: Wat kun je zelf al doen om je vragen te beantwoorden (zoeken

in de methode bijvoorbeeld) anders dan meteen de docent vragen? Maar ook: hoe stel je een goede vraag aan de docent? ‘Ik snap het niet.’ versus ‘Kunt u mij nog eens uit-leggen hoe…?’ of: ‘Ik weet niet hoe ik deze vraag moet aanpakken. Kunnen we samen nog eens naar deze vraag kijken?’. Met behulp van deze handvatten laten we leerlingen meer richting geven en meer verdieping.

Leren voor het levenDe twee belangrijkste zaken die leerlingen leren in de brugklas? Allereerst is dat hun persoonlijke groei en dat leerlingen zelf leren om daarin te kiezen, te doen en beslis-singen te nemen. Daarnaast vinden we het belangrijk dat leerlingen op een goede manier met hun omgeving en medemensen leren samenwerken aan een vreedzame en duurzame wereld.

De vragen die in onze brugklas centraal staan, zijn: Wat vind ik leuk? Wat kan ik goed? Waar wil ik beter in worden? Wat wil ik leren? Hoe kan ik zelf een goed plan van aanpak maken? Hoe kan ik het beste mijn werk maken en leren?

MINDSET

Als ik veel oefen, zal het vanzelf een keertje lukken

Ik weet niet of ik het kan maar ik kan het vast leren

Als het niet meteen lukt, zet ik door

Door fouten te maken kan ik mezelfverbeteren

Ik ga eens uitzoekenhoe ik dit kan aanpakken

Ik vind het leukom steeds nieuwe dingenuit te proberen

Als iets niet lukt, geef ik het op

Ik ben slim dus ik maak geen fouten

Sommige dingen zijn gewoon te moeilijk!

Als anderen het beter kunnen voel ik mij dom

Wat ik niet probeer, kan ik ook niet verkeerd doen

Ik doe alleen wat ik makkelijk vind

33

Welke uitspraak past bij jou?

vind

Sommige

Als iets niet lukt, geef ik het op

slim dus ik

Als anderen het

Als het niet meteen

zal het vanzelf een

of ik

Ik vind het leuk

Wat is jouw mindset?

Aantal ORANJE: Aantal GEEL:

Heb je vooral ORANJE uitspraken aangekruist, dan heb je een GROEIMINDSET.

Heb je vooral GELE uitspraken aangekruist, dan heb je een VASTE MINDSET.

DsP Bijdehandboekje2019_binnen_defxxx.indd 33 05-08-19 09:42

2019><2020DsP Bijdehandboekjeomslag 2019 defx.indd 1

01-08-19 11:18

9

We helpen de leerlingen hiermee en geven hen graag de tijd om te ontdekken hoe ze al deze dingen kunnen doen. In de lessen Life Skills worden leerlingen begeleid om een goede aanpak te ontwikkelen, om door te zetten als het moeilijk wordt, om te leren van fouten en keuzes te leren maken waarmee ze verder kunnen.

Onderwijs ontwikkel je niet alleen samen met het onderwijzend personeel, maar ook in samenspraak met ouders en leerlingen. Ook dit is een vorm van leerling- en/of ouderparticipatie.

Vera Bevers, afdelingsleider bovenbouw havo:

‘De combinatie van doen en leren is voor een havo-leerling heel fijn.’

Lenteschool‘De Lenteschool is in leven geroepen door het ministerie van OCW omdat doubleren (landelijk) een zorgelijke ontwikkeling is. Met behulp van deze subsidie kunnen leer-lingen in de lente kosteloos een extra week begeleiding krijgen. Zo hebben ze toch nog de mogelijkheid om – met een extra inhaalslag – over te gaan naar het volgende leerjaar én gemotiveerd te blijven.

In 2019 werd de Lenteschool voor de vierde keer georganiseerd. De locatie en het pen-voerderschap rouleert onder de deelnemende Bossche scholen – Rodenborch College, Sint Janslyceum, Jeroen Bosch College en ds. Pierson College. De uitvoering wordt uit-besteed aan Lyceo die ook voorziet in de docenten. In 2019 vond de Lenteschool plaats op het Rodenborch college. 76 leerlingen van de Pierson hebben hieraan deelgenomen waarvan 40 leerlingen toch zijn bevorderd naar het volgende leerjaar. De grootste groep deelnemers zat in havo 4.

Leerlingen krijgen het advies van hun vakdocent om deel te nemen. De deelname is vrijwillig maar niet vrijblijvend. Ze zijn in de meivakantie dan minimaal vier dagen van 9.30 uur tot 16.00 uur aanwezig. Er wordt gewerkt in kleine groepen van twaalf leerlingen per begeleider. Elke leerling heeft zijn eigen individuele opdracht en kan vragen stellen aan de begeleiders. De meest gekozen vakken zijn wiskunde en scheikunde. Daarnaast zijn er ook workshops in vaardigheden zoals het maken van mind maps. Dit biedt Lyceo extra aan en de leerlingen vinden dit ook erg leuk en nuttig. Zo komt er een gevarieerd programma tot stand.Het ds. Pierson College is de enige school die werkt met een eindtoets die het gemiddelde van de leerlingen kan ophalen. Elke sectie bepaalt zelf of dat resultaat een cijfer of gemiddelde kan vervangen. Dat wordt vooraf met de leerling besproken. Voorafgaand aan de Lenteschool wordt tijdens een ouderavond aan ouders en leerlingen precies uitgelegd wat de Lenteschool is en wat de bedoeling is. Zo worden de verwachtingen over en weer goed afgestemd. En dit werkt heel goed.’ Motivatie ontwikkeling op de havo‘In havo 4 komen motivatieproblemen (landelijk) vaak voor, soms met afstroom (naar het mbo) of doubleren als gevolg. Dit heeft te maken met het type leerling; een havo-leerling is vaker een doener en het in de praktijk toepassen is naast leren

10

heel fijn voor ze. En het zijn pubers natuurlijk. Wij hebben een werkgroep gevormd met negen docenten uit de afdelingen havo 4 en havo 5 en van diverse vakken om te kijken hoe we leerlingen meer kunnen motiveren gebruikmakend van ondernemend leren. Iedere zes weken komen we bij elkaar. De insteek is in eerste instantie wat iedereen vanuit zijn eigen vak kan doen, bijvoorbeeld een bezoek aan de groente-veiling in Zaltbommel vanuit het vak economie, een Pierson Tour (maatschappijleer), een interview met een kamerlid door leerlingen tijdens de excursie naar de Tweede Kamer (geschiedenis), een bedrijfsbezoek voor het vak management en organisatie, een bezoek aan de Nederlandse bank, bezoek aan het Brabants museum en activitei-ten i.v.m. 75 jaar vrijheid. Leerlingen kunnen er ook voor kiezen om samen te werken met bedrijven en instellingen. Zoals bijvoorbeeld een opdracht bij de bibliotheek, het organiseren van een lezing, als profielwerkstuk. Leerlingen krijgen ook de ruimte om onderzoek te doen en maken vaak gebruik van deze mogelijkheid. We willen de buiten-wereld naar binnen halen (bijvoorbeeld door de Veteranen 75 jaar) en leerlingen de mogelijkheid geven de buitenwereld te leren kennen (bijvoorbeeld door een bedrijfsbe-zoek). We merken dat de leerlingen tijdens de bijeenkomsten of excursies enthousiast en geïnteresseerd zijn. De activiteiten staan inmiddels vast in het programma van de betrokken secties, zodat de continuïteit gewaarborgd is.

Overstap mavo / vmbo-t naar havo

In 2019 geldt voor de overstap van het vmbo-t naar de havo een drempel. In de toekomst zal enkel een diploma en een zevende vak voldoende zijn om de overstap naar de havo te maken. Dit is wettelijk zo geregeld. Dit betekent dat er in de afdeling gewerkt gaat worden aan een andere voorbereiding en invulling van de overstap van vmbo-t naar de havo. Voor de overstap van de havo naar het vwo is dit in voorbereiding. Ook hier zal een drempelloze overstap van toepassing worden.

11

Erwin Kievit, afdelingsleider vmbo-t 3/4:

‘Voor de overstap van vmbo-t naar mbo, maar ook voor de overstap naar havo, organiseren we veel activiteiten.’

Overstap vmbo-t – mbo‘Net als in 2018 heeft de overheid ons in 2019 een subsidie verleend voor een project om de overstap van vmbo-t naar een vervolgopleiding in het mbo succesvol te laten verlopen. Met andere woorden: leerlingen kansrijker maken om hun diploma te halen en de overstap naar het mbo ook daadwerkelijk te maken. In schooljaar 2019-2020 geldt deze subsidie ook voor de overstap van vmbo-t naar havo. Beide subsidies zijn voor twee jaar en bedoeld om te komen tot een structureel aanbod.

Voor het samenstellen en aanbieden van het programma met betrekking tot de over-stap naar het mbo werken wij samen met Lyceo. Er wordt ingezet op onderwijsvaar-digheden van leerlingen, zoals plannen en reflecteren en voorbereiden op een aantal specifieke vakken. Traject 1 is drie dagen per week gericht op leren leren. Traject 2 bestaat uit een vakinhoudelijke examen variant op zaterdag. Beide trajecten vinden plaats bij Lyceo. Lyceo verzorgt tevens de communicatie naar ouders. De feedback van de leerlingen en de begeleiding is positief. Partnerschool in de subsidieaanvraag is het Koning Willem 1 College (KW1C). Ongeveer 80% van onze vmbo-t leerlingen gaat naar het KW1C om een vervolgopleiding te volgen na het behalen van hun diploma.

In samenwerking met het vervolgonderwijs worden allerhande activiteiten onder-nomen om de keuze voor en de overstap van vmbo-t naar het mbo te optimaliseren. Zo voert op jaarbasis 95% van onze leerlingen in het kader van de oriëntering op het vervolgonderwijs zijn profielwerkstuk uit op het KW1C. In de derde klas vinden daarnaast speeddates plaats met mbo-leerlingen. Met alle leerlingen van t3 gaan we dan naar het KW1C (School voor de Toekomst). Leerlingen stellen vragen aan mbo-ers van diverse opleidingen. Bijvoorbeeld: Wat is nu belangrijk in het mbo in tegenstelling tot het vmbo? En waar moeten we op letten en wat wordt er daar van ons verwacht?Ook doen we als school mee met The Competition, een prijs voor het beste profiel-werkstuk, die wordt gehouden op het Koning Willem 1 College. Deze prijs is de afgelopen jaren veelvuldig in de wacht gesleept door een Pierson-leerling.Met de uitwerking voor het havo-traject zijn we volop bezig. In 2020 kunnen we hierover meer melden.

Voor de overstap naar een vervolgopleiding maken we gebruik van een digitaal door-stroomdossier; zodra een leerling zich aanmeldt op een vervolgopleiding moet hij een dossier samenstellen waarbij niet alleen de leerling zelf en de ouder(s)/verzorger(s), maar ook de mentor bepaalde zaken invult.’

12

Inspectie‘Het huidige Onderwijsresultatenmodel voor het voortgezet onderwijs is sinds 2016 van kracht. Het Onderwijsresultatenmodel bestaat uit vier indicatoren:- Positie in leerjaar 3 ten opzichte van het advies van de basisschool (onderwijspositie

t.o.v. advies po)- Percentage onvertraagde studievoortgang in leerjaar 1 en 2 (onderbouwsnelheid)- Percentage onvertraagde studievoortgang vanaf leerjaar 3 per afdeling

(bovenbouwsucces)- Gemiddeld cijfer centraal examen van alle vakken per afdeling (examencijfers)

Voor elk van deze indicatoren heeft de inspectie een minimale norm bepaald. De indicatoren worden berekend op basis van de resultaten van de drie meest recente schooljaren. Jaarlijks publiceert de inspectie in het voorjaar de nieuwste berekeningen voor een school.

Voor het ds. Pierson College geldt dat sinds de invoering van het Onderwijsresultaten-model, alle indicatoren boven de norm hebben gezeten. Dit geldt ook voor 2019.

Samenwerking ORIONIn ORION-verband is er een kwaliteitsgroep waarbij onze rector/bestuurder nauw betrokken is. Deze groep initieert onder andere visitaties, lesbezoeken en trainingen. We hebben afgesproken om in 2020 de contacten tussen de kwaliteitsmedewerkers te intensiveren en op nog meer terreinen de samenwerking te zoeken.

Tevredenheid ouders en leerlingen Jaarlijks wordt ouders en leerlingen gevraagd naar hun mening over de school. De resultaten worden gepubliceerd op de website van ‘Scholen op de kaart’ (www.scholenopdekaart.nl). Ouders en leerlingen zijn tevreden over de Pierson! Het tevredenheidscijfer van de ouders ligt zelfs boven de benchmark (kwaliteitsbewaking).’

Maaike van de Pas, medewerker Kwaliteitszorg:

‘In 2019 alle indicatoren van het Onderwijsresultatenmodel boven de norm.’

Hoofdstuk 5

Kwaliteitszorg

KlachtenIn het verslagjaar 2019 zijn er geen formele klachten geweest waarbij een beroep werd gedaan op de klachtenregeling. Klachten die bij directieleden zijn gemeld, zijn adequaat opgepakt. Daarmee was de klachtenregeling niet aan de orde.

schooljaar 2017 2018 2019

totaal aantal leerlingen *)**) 1.671 1.664 1.658

* 0p peildatum 1 oktober van het betreffende schooljaar

** inclusief VAVO-leerlingen

aantal leerlingen op 1 oktober 2019

leerjaar 1 2 3 4 5 6

vmbo-t / havo 133 109

havo / atheneum 118 126

atheneum 59 70 90 102 78 84

havo 136 179 172

vmbo-t 108 94

geslaagde leerlingen

2017 2018 2019

school landelijk school landelijk school landelijk

atheneum 94,9% 91,0% 96,1% 91,9% 87,8% 90,7%

havo 81,9% 87,2% 83,6% 88,1% 91,4% 88,2%

vmbo-t 94,9% 92,9% 93,3% 92,5% 89% 92,9%

13

Tevredenheid ouders Tevredenheid leerlingen

14

Willem Doedée, voorzitter medezeggenschapsraad:

‘Leren buiten de school is óók onderwijstijd.’

Onderwerpen in 2019‘In 2019 hadden we als medezeggenschapsraad (MR) – net als voorgaande jaren – te maken met terugkerende onderwerpen als de vakantieplanning, de meerjaren-begroting, de formatie, de Piersongids en de ouderbijdrage. Sommige onderwerpen bekijken we wat gedetailleerder dan andere; de begroting bijvoorbeeld bekijken we op hoofdlijnen.

Het onderwijs op de Pierson is in beweging en daardoor verandert ook de organisatie. Dit jaar kwam daarom de managementstructuur aan bod. De MR heeft instemming op de directiestructuur op school. De MR heeft ingestemd om over te gaan van een drie hoofdige directie naar een tweehoofdige directie. De directie bestaat nu uit een rector-bestuurder en een directeur onderwijs. De oude structuur met conrectoren verdwijnt daardoor. De verantwoordelijkheden worden, waar kan, lager in de organisatie gelegd. Op deze manier ontstaat er meer formatieruimte voor het primaire proces.

Op de agenda van de MR kwam ook de procedure voor de werving en selectie van een nieuwe rector/bestuurder in verband met het a.s. pensioen van mevrouw Van Bommel. De MR heeft een belangrijke rol als het gaat om de vaststelling van een nieuw profiel voor een nieuwe rector/bestuurder. De MR is daarbij zeer betrokken en gaat daarvoor in gesprek met de Raad van Beheer.

OnderwijsontwikkelingEen ander groot en meerdere jaren omvattend onderwerp is de transitie naar een vernieuwd onderwijsconcept voor de school. Vorig jaar kwam de Beleidsnotitie Transitie met daarin een aantal grote veranderingen. De MR is akkoord gegaan met het 1/3 – 2/3 principe als uitgangspunt voor het lesrooster en het onderwijsaanbod. Hieruit vloeien vervolgens zaken voort zoals taakbeleid en lesroosters die weer apart voorbij komen in de MR. In het jaar 2019 zijn met een aanpassing in de lessentabel en de vaststelling van de definitie van de onderwijstijd, weer stappen gezet in het nieuwe onderwijsconcept. Met name in de definitie van de onderwijstijd is opgenomen dat ook leren buiten de school als leren wordt beschouwd en dat dit ook mag tellen als onderwijstijd.

Communicatie en zichtbaarheidVoor wat betreft scholing van MR-leden werd er net als vorige jaren aan de nieuwe leden een startcursus aangeboden en hebben de leerlingen een tweedaagse training gevolgd bij het LAKS. Hierover zijn we heel tevreden. Daarnaast zijn we als MR continu bezig met zaken als de communicatie: Hoe communiceer je met je achterban? Hoe informeer je de achterban op een effectieve manier? Wat moeten ze weten en wat niet en hoe vind je hierin de balans? Als MR zijn we dus ook bezig met de zichtbaarheid. Je bent aan de ene kant een belangrijke gesprekspartner voor de directie, maar je bent ook een vertegenwoordiging van je achterban. De personeelsleden spreken elkaar natuurlijk met regelmaat. Voor ouders is dit wat lastiger, voor leerlingen zijn de onderwerpen die de MR passeren wel heel relevant, maar ze spreken minder tot de verbeelding. Het is daarom steeds een weg zoeken naar hoe we het beste in contact kunnen blijven met onze achterban. Dat zal de komende jaren ook een uitdaging blijven.

In bewegingHet mooie aan de medezeggenschapsraad is dat je dicht op de ontwikkelingen zit die in de school gaande zijn. Je ondervindt ze niet alleen, maar je hebt er ook een stem in. Je ziet zo het bredere plaatje en daardoor kun je soms ook zaken beter in perspectief plaatsen. Er komen belangrijke punten voorbij waar besluitvorming aan vastzit en gevolgen hebben voor de mensen die hier werken en voor de manier waarop, dus het taakbeleid, de definitie van onderwijstijd, lesroosters, etc. Met andere woorden, dit zijn spannende tijden en ontwikkelingen met gevolgen voor de medewerkers en de leerlingen die wij vertegenwoordigen. Dit zijn niet de standaard onderwerpen die nu spelen. Mooi om onderdeel uit te maken van een MR juist in deze tijden van veel ontwikkeling en zaken die de medewerkers echt raken.’

Hoofdstuk 6

Participatie en medezeggenschap

15

Sanne Verhoeven, coördinator P&O:

‘We werken samen om de docenten binnen ORION-verband te kunnen behouden.’

Vacatures Een belangrijk aandachtspunt in 2019 en ook voor 2020 is het invullen van vacatures. Dit verloopt tot heden boven verwachting. Het landelijke beeld is dat het invullen van vacatures moeizamer verloopt. Er zijn grote onderlinge verschillen tussen de scholen van ORION, sommige scholen hebben bijvoorbeeld te maken met krimp, terwijl andere scholen soms te veel aanmeldingen hebben en moeten loten. We werken samen om de docenten binnen ORION-verband te kunnen behouden.

Vervangingsvacatures zijn doorgaans lastiger in te vullen dan reguliere vacatures. Ook daarin trekken we als ORION-scholen samen op. Op dit moment zijn we in ORION-verband aan het onderzoeken of het mogelijk is om een regionaal mobiliteitscentrum (RMC) op te zetten. We streven ernaar om zoveel mogelijk vacatures op eigen kracht in te vullen en zo min mogelijk gebruik te maken van detacheringsbureaus.

Tevens worden leerlingen betrokken bij sollicitatieprocedures. We zijn bezig met het opzetten van een leerlingen pool benoemingsadviescommissie (BAC). Als lid van de BAC nemen leerlingen deel aan sollicitatiegesprekken en adviseren zij in de selectie voor de beste docenten voor de Pierson. Zo hebben leerlingen inspraak en krijgen zij zicht op het sollicitatieproces. Deze activiteit geldt als onderwijstijd en kan toegevoegd worden aan het plusdocument van leerlingen.

Begeleiding nieuwe docentenEén van de speerpunten van het invullen van onze vacatures met nieuwe docenten, is het optimaal begeleiden van deze nieuwe docenten. We hebben hiervoor een traject ingericht waarbij iedere nieuwe docent, naast hun leidinggevende (de afdelingsleider), een maatje in de sectie krijgt toegewezen en bijgestaan wordt door een ‘begeleider nieuwe docenten’. Er wordt onder andere wekelijks een bijeenkomst georganiseerd met de nieuwe docen-ten, twee keer per jaar een leerlingenenquête afgenomen en de nieuwe docenten krijgen feedback naar aanleiding van lesbezoeken en video-opnames van de lessen.

Hoofdstuk 7

Personeel & Organisatie360 graden feedback is een belangrijk uitgangspunt voor de gesprekscyclus van alle docenten. Zowel afdelingsleider, als sectie en leerlingen hebben hierin een rol en evalueren en beoordelen het functioneren van docenten.

Functiemix We houden ons aan de functiemix, met andere woorden de verhouding tussen LB, LC en LD, zoals deze is vastgelegd in de CAO VO 2018-2019. In 2019 was er beperkt ruimte om docenten te benoemen in LC en LD. Dit biedt docenten met een LB- en LC-functie-profiel een mooie kans om door te groeien. Sollicitanten bouwen in de aanloop naar de selectie gesprekken een portfolio op.

Voorbeelden van professionalisering:

- Scholingsactiviteiten Pierson Academy

- Teacher Leader trajecten

- ORION-masterclasses

- LerarenOntwikkelfonds (LOF)

- Lerarenbeurs

- Intervisie

- Visitaties

- Uitwisselingen en studiereizen zoals scholenbezoek Canada en Israël

- Detacheringen zoals bij Cito of de Universiteit Utrecht

- Deskundigheidsbevordering via Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO)

Professionalisering en duurzame inzetbaarheid Als het gaat om duurzame inzetbaarheid, de optimale inzetbaarheid van mensen nu en in de toekomst, maken we gebruik van verschillende middelen om ondersteuning te bieden aan onze medewerkers. Bijvoorbeeld door de inzet van coaches voor ondersteu-ning op werkinhoudelijk vlak maar ook met aandacht voor de balans werk-privé.

Ook het professionaliseringsportaal dat we binnen ORION-verband hebben ingericht, biedt medewerkers de mogelijkheid om bezig te zijn met hun vitaliteit en duurzame inzetbaarheid. Ook in 2019 werd er een ORION Ontwikkeldag georganiseerd, een studie dag voor vaksecties en OOP-teams.

16

Daarnaast zijn er allerhande voorbeelden van professionalisering, binnen en buiten de school, waar medewerkers gemotiveerd en enthousiast gebruik van maken en waardoor kennis de school verrijkt. Professionalisering vinden we belangrijk. De investeringen voor de diverse trajecten, inclusief de visitaties, omvatten net als de voorgaande jaren ruim 10% van onze personele exploitatie.

Werkdruk We merken dat de betrokkenheid groot is bij collega’s. Dit brengt ook risico’s met zich mee als het gaat om werkdruk. Grote veranderingsprocessen, zoals de transitie, brengen onduidelijkheden en onzekerheden met zich mee wat een uitwerking kan hebben op mensen. Tegelijkertijd is er vanuit de CAO VO extra ontwikkeltijd beschikbaar gesteld die we binnen het ds. Pierson College hebben belegd in onderwijsontwikkeldagen. Tijd waarin docenten ook daadwerkelijk bezig zijn met ontwikkelen, samen met hun collega’s. Want onderwijs ontwikkelen doe je niet alleen, onderwijs ontwikkelen doe je samen! Dit wordt dan ook als heel positief en inspirerend ervaren.

Personeelsmutaties Personeelsmutaties zijn onvermijdelijk. Collega’s nemen afscheid van de school omdat ze een nieuwe baan hebben, met pensioen gaan of promotie maken. In 2019 hebben diverse medewerkers afscheid genomen van onze school omdat ze na een jarenlang dienstverband met pensioen gingen. Dit afscheid werd hartverwarmend en persoonlijk gevierd en dit werd dan ook als heel waardevol ervaren door de betreffende mede werkers.

Uitkeringen na ontslag Er waren geen gedwongen ontslagen in 2019. Wel was er sprake van beëindiging van dienstverbanden middels een vaststellingsovereenkomst. Uitdiensttreding in het kader van arbeidsongeschiktheid is helaas soms aan de orde. Voordat daartoe overgegaan wordt, wordt in samenspraak met de betreffende medewerker, op alle manieren bekeken of en hoe re-integratie binnen de school mogelijk is. Met inachtneming van wet- en regelgeving zijn geen uitkeringen na ontslag toegekend buiten wettelijke verplichtingen in het kader van transitievergoedingen.

Kengetallen personeel Op peildatum 31-12-2019 werken in totaal 172 medewerkers (126,1 fte) in loondienst bij het ds. Pierson College. Het merendeel is vrouw, zowel in absolute aantallen als omgerekend naar aantal fte. Er is binnen de school een tamelijk gelijke verdeling van medewerkers over de verschillende leeftijdscategorieën.

Verdeling mannen en vrouwen over leeftijdscategorieën (peildatum 31-12-2019)

man vrouw totaal

aantal fte aantal fte aantal fte

0-24 1 0,2 2 1,0 3 1,2

25-34 17 13,1 24 16,5 41 29,6

35-44 15 12,6 25 16,9 40 29,5

45-54 16 13,0 26 17,1 42 30,1

55-59 6 4,8 20 14,4 26 19,2

60-67 7 6,6 13 9,9 20 16,5

TOTAAL 62 50,3 110 75,8 172 126,1

Personele bezetting naar functiecategorie in 2019 (peildatum 31-12-2019)

functiecategorie aantal fte percentage van de totale bezetting

directie 2,0 1,6%

onderwijzend personeel 94,9 75,2%

overige medewerkers 29,2 23,2%

TOTAAL 126,1 100%

Verzuimpercentage en -frequentie 2017 - 2018 - 2019

kalenderjaar verzuimpercentage verzuimfrequentie

2017 4,99 1,55

2018 6,82 1,62

2019 5,80 1,51

Verzuimpercentage kort/middel/lang

2019 kort middel lang

verzuimpercentage 0,93 0,23 4,64

ToekomstHet strategisch personeelsbeleid krijgt, vanuit de directie in samenspraak met de nieuwe coördinator P&O, verder vorm door bredere en intensievere samenwerking binnen ORION. Er worden steeds meer toekomstgerichte initiatieven ontplooid gericht op opleiden, professionaliseren, boeien en binden van medewerkers.

17

Frank Klumpers, coördinator ICT, Privacy Officer en docent Engels:

‘Google is in 2019 nog verder en beter geïntegreerd in het onderwijs en de organisatie.’

ICT‘Op het gebied van ICT zijn er in 2019 veel ontwikkelingen geweest die in het verlengde liggen van 2018. Google is nog verder en beter geïntegreerd in het onderwijs en in de organisatie. Bij dat laatste moet je vooral denken aan de stafdiensten zoals P&O, financiële administratie, secretariaat.

Serveromgeving en lokaalcomputersIn 2019 hebben we de laatste aanpassingen gedaan aan ons serverpark met het oog op het uitrollen van Windows 10 voor alle Microsoft Windows werkplekken. Alle oude servers zijn inmiddels uitgefaseerd en ‘draaien’ we volledig op Hyper-V. Alle computers in de lokalen zijn vervangen door de nieuwste Dell All-in-one pc’s zodat we daar voor de komende jaren weer prima uitgerust zijn.

Hoofdstuk 8

ICTCanonIn 2019 hebben we ons contract met Canon met opnieuw 5 jaar verlengd en zijn er door het hele gebouw nieuwe Canon kleuren multifunctionals (printen, scannen en kopiëren) geplaatst.

Slimme slotenIn het kader van de AVG en het nieuwe sleutelplan zijn we gestart met de eerste fase van het plaatsen van ‘slimme’ sloten. In eerste instantie op de deuren die toegang geven tot kantoor- of ICT-ruimtes waar met persoonsgegevens wordt gewerkt of waar kwetsbare infrastructuren aanwezig zijn zoals de MER waar alle servers zich bevinden. De sloten zijn te openen met een persoonlijke tag waarmee we toegang tot bepaalde deuren en ruimtes centraal kunnen inregelen en gemonitord kan worden. De komende jaren zullen we fasegewijs deze uitrol verder voltooien.

ICT-vaardighedenscanIn het begin van het schooljaar 2019/2020 is er een ICT-vaardigheden scan afgenomen onder het voltallige personeel. Onze visie op onderwijs en begeleiding heeft er voor gezorgd dat we de laatste jaren meer gebruik zijn gaan maken van de mogelijkheden van ICT. De ontwikkelthema’s uit het schoolplan gaven daarbij duidelijk richting. De introductie van de chromebooks en het Google platform heeft gevraagd om andere, meer, ICT-vaardigheden van de medewerkers van de Pierson dan de jaren daarvoor. Je kunt ICT gebruiken voor de organisatie van je werk, je eigen professionalisering en voor de docenten ook als didactisch middel (TPACK - Technological, Pedagogical & Content Knowledge, zie hieronder). Het hebben van een aantal basisvaardigheden op voornoemde gebieden is dan ook een vereiste om te kunnen voldoen aan de vraag van collega’s, leerlingen en ons onderwijs.

Deze basisvaardigheden hebben we in beeld gebracht zodat we een plan op kunnen stellen om er voor te zorgen dat iedereen op korte termijn beschikt over deze ICT basisvaardigheden. De scan geeft je tevens een beeld van de door de school gewenste, vereiste vaardigheden.

ZermeloSamen met de roostermakers, directie, decanaat en P&O zijn we gestart met de implementatie van Zermelo. Zermelo is een totaalpakket voor roosteren, formatie-beheer en pakketkeuze. Deze zaken zijn tot nu toe ondergebracht bij verschillende softwarepakketten. Door Zermelo te gaan gebruiken vanaf het schooljaar 2020-2021 sluiten we beter aan bij de manier waarop we ons onderwijs vormgeven.’

18

Mirjam Hattink, hoofd facilitaire dienst:

‘Ons team is een bijzondere eenheid geworden.’

TeamIn het Pierson bulletin van januari 2020 zei één van de conciërges het volgende in een interview: ‘We hebben een enthousiast team dat voor iedereen klaarstaat. We zijn ook de beheerders van de aula, de gangen, het schoolplein en de fietsenstalling. We voelen ons verantwoordelijk om al die ruimtes functioneel, veilig, schoon en gezellig te houden. We voelen ons zelfs verantwoordelijk voor de sfeer.’Precies dát was de opzet toen we in 2018 het conciërge team wilden versterken. Mensen die niet alleen maar facilitair medewerker zijn maar ook gastheer of -vrouw en vooral ook pedagogisch conciërge. We zijn in onze opzet geslaagd en werken nu aan het nog verder verbeteren en versterken van het team. Ook binnen het team is de samenwerking sterk verbeterd. Conciërges, servicedeskmedewerkers en onderhoudsdienst werken met en voor elkaar. Het is een bijzondere eenheid geworden.

Hoofdstuk 9

FacilitairFacilitaire dienstHet klimaat blijft een grote rol spelen in besluiten die we nemen in en om het gebouw. We zijn ons er meer en meer van bewust dat wij dit als facilitaire dienst niet alleen kunnen. Samen moeten we ons sterk maken voor zaken als duurzaamheid en energiebesparing. Een mooie toevoeging aan klimaatverbetering hebben we kunnen doen door het dak van de aula te verbeteren. Er ligt nu een sedumdak dat in de loop van 2020 zal gaan groeien en bloeien.In beslissingen rondom uitgaven voor het onderhoud aan het gebouw proberen we behoud en verbetering hand in hand te laten gaan. De grote schilderklus die we gestart zijn in de gangen is daarvan een mooi voorbeeld. Behoud van het houtwerk en verbetering van de uitstraling van het gebouw door een andere, wat meer, eigentijdse kleurkeuze. Onderhoud en verbetering staat nooit stil, het is een continu proces.

De toepassing van de wet op de privacy heeft ons doen besluiten om ten aanzien van toegang tot ruimtes met privacygevoelig materiaal een andere keuze te maken. Bij een aantal kantoren hebben we de traditionele sleutelsloten vervangen door een elektro-nisch slot (het zgn, ‘slimme’ slot, zie hoofdstuk 8 ICT). De software die gekoppeld is aan dit systeem registreert wie de ruimte betreedt en verlaat. Tevens is toegang beperkt daar waar nodig.

Op gebied van veiligheid is in de stad ’s-Hertogenbosch weer een belangrijke stap gezet. Het convenant School & Veiligheid 2019 is weer voor 5 jaar ondertekend door de VO-scholen, Gemeente, GGD, Politie en Halt. Samen houden we de schoolomgeving en de stad veiliger door elkaar voortdurend scherp te houden over wat er speelt op de scholen in samenhang met veiligheidszaken in de maatschappij. We kennen elkaar als partners in het convenant en weten waarvoor we elkaar kunnen inzetten. Als lid van de stedelijke werkgroep blijf ik dicht op de ontwikkelingen zitten en helpt het netwerk ons en mij daar waar nodig. De scholen beschikken allemaal over een schoolveiligheidsplan en bijbehorende protocollen.’

Huisvestingsbeleid

Het ds. Pierson College is juridisch eigenaar van het schoolgebouw en -terrein. De gemeente ’s-Hertogenbosch is economisch eigenaar. Op basis van het huidige Integraal Huisvestings Plan is de verwachting dat dit de komende jaren niet gewijzigd zal worden, ondanks dat een deel van de scholen in ‘s-Hertogenbosch doorgedecentraliseerd is. Na eerdere aanpassingen in het schoolgebouw (waaronder een gedeeltelijke nieuwbouw in 2014-2015), gericht op het kunnen bieden van toekomstbestendig en eigentijds onderwijs, zijn er in de nabije toekomst geen (ingrijpende) aanpassingen of bouwprojecten voorzien vanuit de Stichting. Samen met de gemeente ’s-Hertogenbosch (en andere partners) wordt echter wel nagedacht over de toekomst van het gebied van station Oost (in dit gebied bevindt zich ook het schoolgebouw). Dit zal resulteren in een ambitiedocument, waarbij niet uitgesloten is dat ook het ds. Pierson College daar onderdeel van zal zijn.

19

Henk Spuijbroek, coördinator financiële administratie:

‘Positief beeld 2019 met enkele kanttekeningen.’

‘Net als in 2018 is het algemene beeld van 2019 positief met als kanttekening dat het beeld enigszins vertekend is vanwege een extra, eenmalige bekostiging eind 2019 in verband met het afsluiten van het convenant. De vraag was of dat bedrag nog als bate in 2019 moest worden verwerkt of dat het bedrag doorgeschoven kon naar de jaren 2020 en 2021, omdat de besteding ervan pas in die kalenderjaren gaat plaatsvinden. Vanuit het ministerie is in februari 2020 duidelijkheid gekomen: presenteren als bate voor 2019 met als toelichting dat deze pas in 2020 en 2021 gebruikt gaan worden.’ Aan het woord is Henk Spuijbroek, coördinator van de financiële afdeling van het ds. Pierson College.

Opvallende aspecten jaarrekening‘Het kalenderjaar 2019 wordt afgesloten met een positief resultaat van €350.000,- maar daar inbegrepen zit de hierboven genoemde post van ruim €250.000,- die in de toekomst wordt besteed. De uiteindelijke winst van €100.000,- was begroot en tussen-tijds geprognosticeerd. Dit is een mooi en positief resultaat. Ondanks het feit dat er veelvuldig gebruik is gemaakt van detacheringsbureaus voor het inzetten van (extra) docenten en andere medewerkers.De rentebaten lopen helaas steeds verder terug. Een verklaring is dat het geld enerzijds staat op spaarrekeningen waar de rente nu 0% is (en waarop we zelfs in de toekomst rente gaan betalen). Een ander (groot) deel van het geld wordt belegd in de vorm van obligaties, we mogen echter alleen zonder risico beleggen en deze obligaties expireren (het contract loopt af) en herbeleggen van die gelden kan nagenoeg niet, omdat er geen producten zijn die de markt aanbiedt waar we kunnen instappen. Daardoor krijgen we elk jaar minder rente. Dit zie je ook terug in de jaarrekening en geeft wel reden tot enige zorg. Hierop hebben we echter weinig tot geen invloed.’

Henk vervolgt zijn verhaal: ‘Bij het globaal bekijken van de jaarrekening, lijkt het dus dat de school voldoende algemene reserves heeft, maar hierop moet enige nuance aangebracht worden. De reserves zijn bedoeld om onverwachte zaken en tegenvallers

Hoofdstuk 10

Financiën

20

op te vangen. Ook is er in 2019 relatief weinig geïnvesteerd in bijv. ICT, inventaris etc. Er werd minder geïnvesteerd dan de afschrijvingspost, dus dat geld blijft op de reke-ning staan. Reden is dat er weinig op de planning stond om te worden vervangen. Voor groot onderhoud geldt hetzelfde.

Daarnaast valt op dat de gelden van de ene spaarrekening van de ene bank naar een andere zijn verplaatst, vanwege een wijziging in de Regeling Beleggen en Belenen (ratingeisen) van de banken. Daarom staat het saldo op die rekening eind 2019 op €0,- en zijn die gelden naar een andere bank verplaatst die wel voldoet aan de nieuwe eisen.’

Cao-wijziging lonen‘Verhoging loonkosten was voorzien en gecompenseerd in de vorm van de bekostiging. We hebben te maken met extra kosten, maar deze zijn bekostigd door het ministerie. Dit heeft geen directe gevolgen voor de jaarrekening.’

Spoor 10-14‘Onze school is penvoerder van deze nieuwe onderwijsvorm in ’s-Hertogenbosch. Dit betekent dat wij alle inkomsten en uitgaven registreren, o.a. het doorbelasten van loonkosten van de personeelsleden van de scholen die meewerken in de diverse werkgroepen. De voorlopige afrekening tot en met 31 juli 2019 (schooljaar 2018-2019) is gemaakt en deze is doorberekend aan de participerende scholen. De accountant controleert of de subsidie van de gemeente op de juiste wijze besteed is.’

Wout Hordijkfonds, Stichting Leergeld en bekostiging nieuwkomers‘Als onderdeel van het eigen vermogen van de school hebben we een specifiek bestem-mingsfonds, het zogenaamde Wout Hordijkfonds. Giften van ouders, medewerkers en externe partijen gaan naar dit fonds. De gelden worden gebruikt om leerlingen van onze school kansen te bieden, als hun ouders niet in staat zijn om daaraan een bijdrage te doen. Vorig jaar hebben we meer giften ontvangen voor het fonds.

In 2019 hebben we voor het eerst gelden ontvangen van Stichting Leergeld ’s-Hertogenbosch voor leerlingen waarvan de ouders de ouderbijdrage niet kunnen betalen. Dit bedrag was in het totaal €9.000,-.

Allocatie van middelen

Wij vinden transparantie in de besteding van onderwijsmiddelen van belang. Naast de lumpsum ontvangen we specifieke onderwijsmiddelen. De besluitvorming over de allocatie van middelen binnen het schoolbestuur vindt plaats door de directie, maar niet zonder raadpleging of overleg met anderen waar nodig, zoals afdelingsleiders, coördinatoren stafafdelingen en MR.

Daarnaast hebben we voor het eerst een relatief hoog bedrag ontvangen voor bekostiging nieuwkomers (ISK-leerlingen). Voorheen moest dat apart aangevraagd worden, nu gaat dat ‘automatisch’ vanuit een real time verbinding vanuit Magister met DUO. In 2018 was dat €4.000,- in 2019: €30.000,- een enorme toename.’

Wat kunnen we verwachten vanaf 2020?• In 2020 begroten we extra ICT-kosten, vanwege de investering in het

softwarepakket Zermelo en het nog draaiende pakket Foleta. • De vereenvoudiging van de bekostiging gaat naar verwachting vanaf 2021 een

positief effect hebben op onze school. Voor 2021 is dat ongeveer €100.000,- en in 5 jaar kan dat oplopen tot €450.000,-.

21

Samenvatting jaarrekening en exploitatierekening

Samenvatting jaarrekening 2019Balans per 31 december 2019 (afgerond op €1.000,-)

ACTIVA

VASTE ACTIVA

Materiële vaste activa 1.128.000

Financiële vaste activa 1.277.000

TOTAAL VASTE ACTIVA 2.405.000

VLOTTENDE ACTIVA

Vorderingen 283.000

Effecten 450.000

Liquide middelen 4.270.000

TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA 5.003.000

TOTAAL ACTIVA 7.408.000

PASSIVA

EIGEN VERMOGEN

Algemene reserve 727.000

Bestemmingsreserve publiek 1.592.000

Bestemmingsreserve privaat 284.000

Bestemmingsfonds publiek 571.000

Bestemmingsfonds privaat 7.000

VOORZIENINGEN 2.478.000

LANGLOPENDE SCHULDEN 98.000

KORTLOPENDE SCHULDEN 1.651.000

TOTAAL PASSIVA 7.408.000

Exploitatierekening over 2019Exploitatierekening (afgerond op €1.000,-)

BATEN

Rijksbijdrage 10.904.000

Overige overheidsbijdragen en subsidies

1.441.000

Inkomensoverdracht van rijksbijdragen

157.000

Overige baten 642.000

TOTAAL BATEN 13.144.000

LASTEN

Personeelslasten 10.319.000

Afschrijvingen 286.000

Huisvestingslasten 778.000

Overige lasten 1.442.000

TOTAAL LASTEN 12.825.000

Saldo baten en lasten 319.000

Saldo financiële bedrijfsvoering 36.000

TOTAAL RESULTAAT 355.000

Postbus 701, 5201 AS ’s-HertogenboschGeraert ter Borchstraat 1, ’s-Hertogenbosch073 644 29 29 | info@pierson.nl | www.pierson.nl

Dit is een jaarlijkse uitgave van het ds. Pierson CollegeFotografie: Frans Artz, Ben Nienhuis en anderen Grafisch ontwerp: Bureau Gurk, Marie Christine Meijer