Flora-tentoonstelling benadrukt maatschappelijke functie

De Flora-gloeilampenfabriek in Goirle is er al een tijd niet meer. Toch zijn de sporen van deze onderneming nog volop terug te vinden in de Goirlese samenleving. Op zondag 30 mei werd daarom de officiële aftrap gegeven voor een tentoonstelling over de invloedrijke fabriek, genaamd ‘Ondernemen op de puntjes van de tenen’ in de Potstal bij Heemerf de Schutsboom. De tentoonstelling is het resultaat van acht jaar intensieve research. Initiatiefnemer Jan Kloks doorzocht meer dan vijftien archieven om het verhaal zo compleet mogelijk te maken, en werd daarin bijgestaan door oud-werknemers en nabestaanden. Jan volgde zo in de stappen van zijn grootvader, oprichter Jan Kloks. Wat hem vooral trok was het beeld dat Goirlenaren hadden bij de Flora. “Veel mensen zeiden dat de Flora een fout bedrijf was in de Tweede Wereldoorlog. Ik dacht, waar komt die bewering vandaan?”

Door Gino van Montfort

PatentIn 1928 registreerde Jan Kloks, de latere oprichter van de Flora, een patent voor een gloeilampconstructie die de levensduur van gloeilampen verlengde. Deze constructie leidde ertoe dat op 23 oktober 1933 de Flora officieel geregistreerd werd bij de Kamer van Koophandel, als eenmanszaak. Dat werd toen koopman genoemd. Het eigen patent bracht de Flora een groot voordeel ten opzichte van andere fabrikanten; het was een onafhankelijke fabriek en patenten hoefdenniet aangekocht te worden. Hierdoor groeide de Flora gestaag, en op 14 december 1936 werd Bert Greven een vennoot in het bedrijf. Hierdoor bestond de leiding van de onderneming uit twee vennoten, Jan Kloks en Bert Greven, en drie commissarissen. In 1938 verhuisde de Flora naar het pand aan de Molenstraat in Goirle, en vanaf die plek werd de maatschappelijke functie van de onderneming ook echt duidelijk in het straatbeeld.

Flora Sport VerenigingOp 4 maart 1939 werd de Flora Sport Vereniging opgericht. Begonnen als een voetbalclub werd de vereniging uitgebouwd met een handbal- en atletiekafdeling en een toneelvereniging Florato genaamd. De FSV was gedurende en na de Tweede Wereldoorlog een sterke Multi-sportvereniging die in 1945 ongeveer 250 leden telde. In de beginjaren werd bedrijfsvoetbal gespeeld, later trad de FSV tot de Brabantse Voetbalbond toe. Er mocht geen bedrijfsnaam meer worden gebruikt en de naam van de Blauw-Witters werd gewijzigd in TULP (Tot Ut Lest Paraat, en tevens een verwijzing naar het symbool op de Flora-lampen) Door het vertrek van een aantal spelers naar Duitsland in 1942 moesten elftallen uit de competitie worden teruggetrokken..

ProblemenOok de Flora-fabriek zelf was in de Tweede Wereldoorlog in een lastige situatie terechtgekomen. Door goede contacten met de onderneming Carmeta in Berlijn kon Flora in gedurende de oorlog doorproduceren en hoefden vele werknemers niet in Duitsland te gaan werken.Tilkamwol en de Wollenstoffenfabriek legden het werk neer, maar de Flora, Van Puijenbroek en Van Besouw gingen gewoon door met de dagelijkse bezigheden. Een riskante beslissing, zo bleek achteraf. Na de oorlog werd de Flora namelijk voor het Tribunaal geroepen. In 1947 was er nog vrijspraak, maar een jaar later kreeg Flora alsnog een fikse geldboete voor het aannemen van orders uit Duitsland terwijl de grote jongens volledig buiten schot bleven,. Dit was een flinke klap in het gezicht van de onderneming, en hier komt het stigma van ‘foute onderneming’ vandaan. Kleinzoon Jan Kloks: “Maar wat hadden ze dan moeten doen? De tent sluiten en werknemers zodoende op straat zetten? Dat is toch waanzin?”

De problemen hadden hun uitwerking op de ondernemingsgeest, want op 31 december 1949 was er het terugtreden van oprichter Jan Kloks. In 1950 verhuisde de fabriek naar Leur, waarbij er veel ontslagen vielen. Uiteindelijk is de Flora in 1965 failliet verklaard.

Door de verhuizing van de fabriek, kwam de Flora Sport Vereniging aan de grond te zitten. De vereniging was berooid. Kleinzoon Jan Kloks: “Op dat moment zag je de mentaliteit van de Goirlenaren. Schouders eronder en doorzetten, en moet je kijken wat dat vandaag de dag heeft opgeleverd.” Hij wijst daarbij naar de foto van de entree van voetbalvereniging GSBW, zoals de club na de verhuizing ging heten.

NostalgieDe tentoonstelling werd op deze zondag bezocht door een aantal oud-werknemers van de Flora. Dit zorgde voor veel nostalgische gevoelens, met hier en daar een vermakelijke discussie over wie nou op welke foto stond. Ook de voetbalvereniging GSBW was vertegenwoordigd, met oud-eerste elftal keeper Peet Wagemakers en secretaris Harrie de Wit, zoon van Jantje de Wit. “Mijn vader vertelde vroeger altijd dat hij nog eens lid was geweest van

een acrobatenstukje, dat hij dan bovenop een piramide de handstand moest doen. Ik geloofde dat nooit, want mijn vader was maar een tenger mannetje. Maar het is dus echt waar,” zegt Harrie terwijl hij wijst naar een affiche waarop ‘De vier Floranezen’ aangeprezen worden, gespierde mannen met een acrobatiekact.

SamenwerkingDe tentoonstelling over de Flora is mede mogelijk gemaakt door oud-werknemers en clubleden van de voetbalvereniging GSBW, die verschillende unieke relikwieën beschikbaar stelden. Initiatiefnemer Jan Kloks: “Wat een aantal losse verhalen uit oude schoendozen waren, is nu geworden tot een solide geheel en dat is erg fijn om te zien. Zo zijn er unieke foto’s en zelfs nog twee originele Flora gloeilampen te bezichtigen.” Natuurlijk kan er nog veel meer verteld worden over de perikelen rondom de Flora in de oorlogstijd, maar daarvoor kunt u het beste zelf even een kijkje gaan nemen.

De openingstijden van het Heemkundig museum zijn op zondag van 14:00 uur tot 17:00 uur. Voor een rondleiding kunt u contact opnemen met het secretariaat van de Heemkundekring Goirle via 013 5348972 of kijken op http://www.heemkundekring-goirle.nl Vanaf september zijn er op enkele zondagen wisseltentoonstellingen in de Potstal .Op die dagen is de tentoonstelling niet te bezichtigen. Raadpleeg daarvoor het internet of bel even.

________________________________________________Autorisatie: Dit artikel is door de correspondent van Uitgeverij De Uitstraling met de grootste zorgvuldigheid geschreven op basis van een interview of schriftelijke bronnen. Nalezing is alleen toegestaan voor het opsporen van feitelijke onjuistheden zoals data, leeftijd en aantallen. Quotes kunnen in overleg worden aangepast. De Uitstraling behoudt zich het recht voor dit artikel als zodanig te plaatsen, zo nodig gewijzigd inzake feitelijke onjuistheden.Auteursrechten: Alle rechten op dit artikel zijn voorbehouden. Niets uit dit artikel mag worden opgeslagen in een elektronisch bestand, verveelvoudigd of openbaar worden gemaakt in enige vorm van schriftelijke wijze, hetzij elektronisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.