Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .
-
Upload
sarah-jonker -
Category
Documents
-
view
216 -
download
0
Transcript of Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .
![Page 1: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/1.jpg)
Welkom
Een waardig levenseinde
Mick Raeven Karin van Montfort
20 maart 2014
www.roerbreda.nl
![Page 2: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/2.jpg)
Programma
Mogelijkheden palliatieve zorg Karin van Montfort
Het levenseinde Mick Raeven
www.roerbreda.nl
![Page 3: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/3.jpg)
Wat zijn de cijfers?
75 % van de Nederlanders wil thuis sterven
25 % van de Nederlanders overlijdt thuis
0% van de Nederlanders wil in het ziekenhuis sterven
35 % overlijdt in het ziekenhuis
www.roerbreda.nl
![Page 4: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/4.jpg)
Hoe kan dat anders?
Weet wat de mogelijkheden zijn
Bespreek je wensen
www.roerbreda.nl
![Page 5: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/5.jpg)
Wat is palliatieve zorg?
Palliatieve zorg = de zorg in de fase tussen de slechte boodschap van de arts en het levenseinde.
Er is geen genezing meer mogelijk.
Er is aandacht voor lichamelijke, psychische, sociale, culturele en spirituele aspecten.
Zorg en ondersteuning aan de patiënt én naasten.
www.roerbreda.nl
![Page 6: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/6.jpg)
Netwerk palliatieve zorg Stadsgewest Breda
Het doel is het verbeteren van palliatieve zorg
• Samenwerking tussen professionals en instellingen
• Deskundigheidsbevordering• Activiteiten en voorlichting voor publiek
www.roerbreda.nl
![Page 7: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/7.jpg)
Waar wordt palliatieve zorg verleend?
Palliatieve zorg wordt verleend thuis in de eigen omgeving, in het ziekenhuis, hospice, verpleeghuis, verzorgingshuis.
Paar voorbeelden noemen van clientensituaties uit de praktijk
www.roerbreda.nl
![Page 8: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/8.jpg)
Waaruit bestaat palliatieve zorg?
1. Medische zorg2. Verpleging en verzorging3. Paramedische zorg4. Psychosociale zorg5. Spirituele zorg of zingevende zorg6. Aanvullende zorg
www.roerbreda.nl
![Page 9: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/9.jpg)
1. Medische zorg
Symptoombestrijding zoals bij misselijkheid, jeuk Pijnbestrijding Palliatieve sedatie & euthanasie
Door wie:Huisarts, specialist, anesthesist, hospice arts, specialist ouderengeneeskunde, SCEN-arts, (wijk)verpleegkundige
www.roerbreda.nl
![Page 10: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/10.jpg)
2. Verpleging en verzorging Wondverzorging Wassen e.d. Medisch Technisch Handelen Advies en ondersteuning bij pijn AIV huisbezoek (Advies, Instructie en Voorlichting) Aanvragen van hulpmiddelen
Door wie:Gespecialiseerde (wijk)verpleegkundige, verzorgende, Medisch Technisch team van de thuiszorgorganisatie
www.roerbreda.nl
![Page 11: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/11.jpg)
3. Paramedische zorg
Fysiotherapie Voedingsadvies Slikadvies Begeleiding en advies bij Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL)
Door wie:Fysiotherapeut, diëtist, logopedist, ergotherapeut
www.roerbreda.nl
![Page 12: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/12.jpg)
4. Psychosociale zorg
Emotionele ondersteuning en advies (individueel of via lotgenotencontact) Praktische ondersteuning en advies Rouwverwerking
Door wie:Psycholoog, maatschappelijk werk, mantelzorgconsulent, vrijwilliger, familie/vrienden/kennissen, uitvaartconsulent, gespecialiseerde therapeut, verpleegkundige, verzorgende, huisarts
www.roerbreda.nl
![Page 13: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/13.jpg)
5. Spirituele/zingevende zorg
Jezelf vragen stellen: Wat geeft mij de kracht om verder te gaan? Waarom ga ik dood? Spirituele zorg is het kunnen, willen en durven stellen van vragen, zorg dragen voor een goede afronding van het leven, de open eindjes aan elkaar knopen, blokkades opheffen.
Door wie:Pastor, dominee, imam, geestelijk verzorger, humanistisch raadsman/vrouw, gespecialiseerde therapeutMaar ook: ieder ander die je ontmoet in de zorgverlening of familie/vriendenkring die deze zorg wil en kan bieden
www.roerbreda.nl
![Page 14: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/14.jpg)
6. Aanvullende zorg (complementaire zorg)
Al het andere, bijvoorbeeld: aromatherapie, reikhi, acupunctuur, wensambulance, muziektherapie, massage, reflexzonetherapie, kruidengeneeskunde etc…
Door wie:Natuurgenezer, gespecialiseerde therapeut, paramedicus, vrijwilliger, verpleegkundige (bijv. aromatherapie in het hospice)
www.roerbreda.nl
![Page 15: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/15.jpg)
VPTZ: vrijwilligers palliatieve terminale zorg zieken bezoeken ‘oppassen’ zodat de mantelzorger even tijd
voor zichzelf heeftboodschappen doenemotionele ondersteuning bieden samen zoeken naar oplossingen
Vrijwilligers palliatieve terminale zorg zijn speciaal opgeleid om mensen in de laatste levensfase en hun naasten te ondersteunen.
Ondersteuning door vrijwilligers www.roerbreda.nl
![Page 16: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/16.jpg)
Wat is belangrijk?
De regie in eigen hand houden en eigen keuzes maken in de gewenste zorg en ondersteuning.
Het gaat om de eigen kwaliteit van leven. Heb daarbij oog voor de wensen en behoeften van de dierbare naasten.
www.roerbreda.nl
![Page 17: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/17.jpg)
Informatie
Huisartsenpraktijk Informatiecentrum in het ziekenhuis Inloophuis Stichting mantelzorg Lotgenotencontact Vrijwilligersorganisaties VPTZ Internet
www.roerbreda.nl
![Page 18: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/18.jpg)
www.watalsiknietmeerbeterword.nl www.roerbreda.nl
![Page 19: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/19.jpg)
www.palliatievezorginbrabant.nlwww.roerbreda.nl
![Page 20: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/20.jpg)
Mick Raeven
Medische zaken rondom het levenseinde
www.roerbreda.nl
![Page 21: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/21.jpg)
Aanleiding
Misverstanden (gebrek aan feitenkennis) die ik vaak tegen kom bij patiënten
www.roerbreda.nl
![Page 22: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/22.jpg)
Indeling presentatie
Algemene uitleg termen scenario’s: 1 “gewoon” overlijden 2 euthanasie 3 palliatieve sedatie
“nieuwe” ontwikkelingen
www.roerbreda.nl
![Page 23: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/23.jpg)
Zonder specifiek ingrijpen door de arts
Gewoon overlijden www.roerbreda.nl
![Page 24: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/24.jpg)
* Thuis/ziekenhuis/hospice
* Langzaam ‘minder’ worden
* Steeds meer slapen
* Rustig afscheid nemen
Gewoon overlijden www.roerbreda.nl
![Page 25: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/25.jpg)
Hospice
• Norm is levensverwachting 3 maanden
• Plaats om te sterven in een rustige omgeving
• Sterven blijft hetzelfde
• Gekwalificeerd personeel
www.roerbreda.nl
![Page 26: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/26.jpg)
De praktijk: “Gewoon” thuis overlijden
Wil eigenlijk iedereen
Mensen worden “bang” gemaakt
Uitputting
Duurt soms lang
www.roerbreda.nl
![Page 27: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/27.jpg)
“Gewoon” thuis overlijden
Veel ondersteuning mogelijk
• Familie en vrienden
• Thuiszorg
• Vrijwilligers
www.roerbreda.nl
![Page 28: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/28.jpg)
“Gewoon” thuis overlijden
Huisarts doet de medische zorg
(samen met verpleging)
Eventueel ook “pomp” mogelijk
Eventueel met consultatiemogelijkheid
www.roerbreda.nl
![Page 29: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/29.jpg)
Euthanasie www.roerbreda.nl
![Page 30: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/30.jpg)
Wat is euthanasie?
Het toedienen van medicatie met het doel de patiënt te laten sterven door die medicijnen
www.roerbreda.nl
![Page 31: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/31.jpg)
De praktijk : euthanasie
Actief ingrijpen
Hoeft niet in de stervensfase
Is geen natuurlijk overlijden
www.roerbreda.nl
![Page 32: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/32.jpg)
De feiten: euthanasie
Wettelijke verplichtingen:• Wilsbekwaam• Vrijwillig (= op verzoek van de patient)• Goed voorgelicht • Geen opwelling• Ondraaglijk en uitzichtloos lijden• Goede uitvoering ( o.a. scen-arts)
www.roerbreda.nl
![Page 33: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/33.jpg)
Aandachtspunten euthanasie
• De wilsverklaring• Kan men dit vragen/eisen?• Medisch domein / “lijden”• Tweede arts• Gemeentelijk lijkschouwer
www.roerbreda.nl
![Page 34: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/34.jpg)
Beleving bij euthanasie
• On-natuurlijk• Heftig / shock-effect• Opluchting• Schuivende normen?
www.roerbreda.nl
![Page 35: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/35.jpg)
Palliatieve (terminale) sedatie www.roerbreda.nl
![Page 36: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/36.jpg)
Wat is palliatieve (terminale) sedatie?
Het laten slapen van de patiënt, zodat die geen klachten meer ervaart
www.roerbreda.nl
![Page 37: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/37.jpg)
De praktijk : palliatieve sedatie
Is een vorm van symptoombestrijding
In de terminale (=eind) fase
Natuurlijke doodsoorzaak
www.roerbreda.nl
![Page 38: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/38.jpg)
• Voorwaarden:
• Onbehandelbaar symptoom
• Stervensfase
• (Meestal) in overleg met de patiënt en de
familie
De feiten: palliatieve sedatie www.roerbreda.nl
![Page 39: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/39.jpg)
Aandachtspunten: palliatieve sedatie
• Worden verwachtingen geschapen
• Niet altijd makkelijk
• Kan ‘lang’ duren
www.roerbreda.nl
![Page 40: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/40.jpg)
Beleving palliatieve sedatie
• Rust en vredigheid
• Tijd
• ‘Natuurlijk’
www.roerbreda.nl
![Page 41: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/41.jpg)
“Nieuwe” ontwikkelingen www.roerbreda.nl
![Page 42: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/42.jpg)
Situatie rondom dementie
• Gradaties
• Lijden?
• Eten en drinken al vaak minder
www.roerbreda.nl
![Page 43: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/43.jpg)
Lijden aan het leven
Schuivende normen
Nu nog géén indicatie voor euthanasie
www.roerbreda.nl
![Page 44: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/44.jpg)
44
Auto-euthanasie
• Door zelf pillen te slikken
• Door te stoppen met eten en drinken
• Boek: “De uitweg”
Stella Braam en Boudewijn Chabot
www.roerbreda.nl
![Page 45: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/45.jpg)
Auto-euthanasie (= zonder arts)
• Versterven ??? (met ondersteuning)
• Dodelijke dosis medicatie innemen
www.roerbreda.nl
![Page 46: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/46.jpg)
Aandachtspunten “versterven”
• Patiënten met kanker eten en drinken op
het laatst weinig, natuurlijk proces
• Kan langzaam gaan !!
• Eventueel bij klachten te ondersteunen
www.roerbreda.nl
![Page 47: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/47.jpg)
Beleving “versterven”
• Vergt wilskracht/overtuiging
• Vergt voorbereiding
• Kan gefaseerd gaan
www.roerbreda.nl
![Page 48: Welkom Een waardig levenseinde Mick Raeven Karin van Montfort 20 maart 2014 .](https://reader036.fdocuments.nl/reader036/viewer/2022062513/5551a0ef4979591f3c8b8ad0/html5/thumbnails/48.jpg)
Morfine
• Veel angst hieromtrent
• Indicaties: pijn en benauwdheid
• Veel mogelijkheden van toedienen
• Bij goed gebruik weinig bijwerking
www.roerbreda.nl