18 mei 2005

Beoordeling van ingrepen in de rivier

Het gebruik van Geografische Informatie Systemen

Eric ten Cate (RWS-ON)

18 mei 2005

2

Overzicht

• Waarom rivierkundig beoordelen?• Rol van GIS aan de hand van een

voorbeeld– Afferdensche en Deestsche waarden

Wat komt er bij kijken?o schematiseren

Waar kijken we naar?o Waterstanden, snelheden

• Terugblik• Wat willen we met GIS

18 mei 2005

3

Achtergrond van het beoordelen

Verschillende redenen voor ingrepen in de rivier:– Rivierverruiming– Natuurontwikkeling– Ontgronding en andere commerciële

activiteiten

Initiatiefnemers:– MinVenW (o.a. Ruimte voor de Rivier)– Particulieren (bewoners, natuur org.,

ontgronders en andere overheid (DLG))

18 mei 2005

4

Beheersen van gevolgen

• Waarom?– Voorkomen van onverwachte gevolgen

bouwen in uiterwaard opstuwing van water

normalisatie (aanleg kribben) bodemdaling

Schade aan kades en kribben

• Hoe?– Beleidslijn Ruimte voor de Rivier

(wanneer mag iets in uiterwaard gedaan worden)

– WBR o.a. beoordeling rivierkundige effecten(Wet Beheer Rijkswaterstaatswerken: vergunning

aanvragen)

18 mei 2005

5“Bouwen in de uiterwaard”:

De rivier heeft minder ruimte gekregen

18 mei 2005

6

Beoordeling

• Begint met: – aanleveren van een plaatje– eerste inschatting, expert

judgement

• Vervolgens– wordt snel gegrepen naar een

WAQUA-model

• Voorbeeld Afferdensche en Deestsche waarden

18 mei 2005

Waal

Neder-Rijn

IJssel

Lek

Pannerdensch Kanaal

NiederrheinBoven-

Rijn

Rijntakken

18 mei 2005

8

N

0 200 400 600 800 Meters

Overzichtskaart Afferdensche en Deestsche waarden Auteur : van Dixhoorn

Afdeling : Riv ierkunde

datum : juni 2004

Bijlage 1

rivieras zomerbed

inrichtingsgebied

Schaal 1 : 20.000Ministerie van Verkeer en WaterstaatDirectoraat-Generaal RijkswaterstaatDirectie Oost-Nederland

Legenda

zandwinplas

steenfabriek Turkse waard

steenfabriek Deest

Afferdensche en Deestsche waarden

Rivierverruiming

Principe

7 of 15

waterstand bij 15.000

m3/s

waterstand bij 16.000

m3/s

Project

gebied

doel

18 mei 2005

10Inrichtingsschets Afferdensche en Deestsche Waarden

N0 300 600 900 1200 Meters

Inrichtingsplan 1999Auteur : van Dixhoorn

Afdeling : Riv ierkunde

datum : juni 2004

Bijlage 5

Schaal 1 : ca 20.000Ministerie van Verkeer en WaterstaatDirectoraat-Generaal RijkswaterstaatDirectie Oost-Nederland

Legenda

18 mei 2005

Afferdensche en Deestsche WaardenBasis elementen van het plan: nevengeul, zand vang, zandwinplas, natuurontwikkeling

18 mei 2005

Het modelleren van vegetatie“Streefbeeld”: verwachte vegetatie in “volgroeide”

toestand

waterclayey beachgrass / tall herb vegetationmeadowforest (hardwood)forest (softwood)buildingshedge

18 mei 2005

Resultaten

Grafiek van waterstandverlaging na de ingreep.

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

896897898899900901902903904Place alongside river (km)

Des

ign

wat

erle

vel i

ncre

ase

(cm

)

Waterstanden HR 96

Waterstanden inrichting

Verandering in waterstanden

90

3

90

2

90

0

90

1

898

170.000

170.500

171.000

171.500

172.000

172.500

173.000

173.500

174.000

174.500

175.000

433.000

433.500

434.000

434.500

435.000

435.500

89

9

N

0 200 400 600 800 Meters

LegendaVerandering waterstand inrichtingsplan t.o.vreferentiesituatie

Auteur : van Dixhoorn

Afdeling : Rivierkunde

datum : juni 2004

Bijlage 14

Schaal 1 : 20.000Ministerie van Verkeer en WaterstaatDirectoraat-Generaal RijkswaterstaatDirectie Oost-Nederland

isolijn verschil waterstand (m)

opmerking.waterstand inrichtingsplan is bij 16.000 m3/s (Lobith) en waterstand referentiesituatie is bij 15.000 m3/s (Lobith)

(uitwerking aug. 03)+.01

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

896897898899900901902903904Place alongside river (km)

Desig

n wate

rleve

l incre

ase (

cm)

Resultaten Stroombeeld 15.000

903

902

900

901

169.500

170.000

170.500

171.000

171.500

172.000

172.500

173.000

173.500

174.000

174.500

175.000

433.000

433.500

434.000

434.500

435.000

435.500

899

N

0 200 400 600 800 Meters

+12.60 isolijn waterstand met hoogte in m+NA P

-1800 stroomlijn met afvoer in m3/s

Ministerie van Verkeer en WaterstaatDirectoraat-Generaal RijkswaterstaatDirectie Oost-Nederland

Schaal 1 : 20.000

Bijlage 10

Auteur : van Dixhoorn

Afdeling : Riv ierkunde

datum : juni 2004

Stroombeeld bij 15.000 m3/s (Lobith) referentiesituatie

blokkade stroming (schotjes)

Legenda

Resultaten Stroombeeld 16.000

903

902

900

901

898

169.500

170.000

170.500

171.000

171.500

172.000

172.500

173.000

173.500

174.000

174.500

175.000

433.000

433.500

434.000

434.500

435.000

435.500

899

N

0 200 400 600 800 Meters

+12.60 isolijn waterstand met hoogte in m+NAP

-1800 stroomlijn met afvoer in m3/s

Ministerie van Verkeer en WaterstaatDirectoraat-Generaal RijkswaterstaatDirectie Oost-Nederland

Schaal 1 : 20.000

Bijlage 13

Auteur : van Dixhoorn

Afdeling : Riv ierkunde

datum : juni 2004

Stroombeeld bij 16.000 m3/s (Lobith) inrichtingsplan

blokkade stroming (schotjes)

Legenda

(uitwerking aug. '03)

18 mei 2005

17

Samenvattend

• Besproken– Waterstanden– Stroomsnelheden

(afvoerpotentialen)

• Niet besproken– Waterbeweging bij lagere

debieten (10.000 m3/s)– Morfologische effecten

18 mei 2005

18

Wat willen we met GIS?

• Nabewerking:– Snel en eenvoudig standaard plaatjes

kunnen maken in ARCVIEW en/of ARCMAP

• Voorbewerking:– Schetsen van inrichtingen makkelijk

omzetten naar een schematisatie (via BASELINE)

18 mei 2005

19

Wat is daarvoor nodig?

• Afstemming SIMONA – BASELINE• Vereenvoudigen voortraject

BASELINE (van schets naar “BASELINE coverages”)

• Standaardisering aanleveren gegevens van een ingreep (uiterwaardaanpassing)

– “ANSR-protocol” is een begin.

18 mei 2005

20Toelichting op te verstrekken informatie bij vergunningenaanvraag WBRbij herinrichting van uiterwaarden, ontgrondingen en/of natuurontwikkeling

• aangeleverd op rivierkaarten 1 : 5000 • hoogtelijnenkaart schaal 1 : 5000

geeft de nieuwe/afwijkende bodemhoogtes aan ……

• vegetatiekaart, schaal 1:5000, geeft de vegetatiesoort en de contour waar de soort naar verwachting zal ontstaan, of wordt gepland weer.

– vegetatietypen en dergelijke met de daarbij behorende stromingsweerstanden/bodemwrijving worden op deze kaart vertaald naar ruwheidstypen

• Kades en terreinsprongen kaart• ….

18 mei 2005

21

Nu nog het GIS-formaat…. (BASELINE-formaat)

• Kade als lijnen en punten• Vegetatie/ruwheid als vlak met attributen….• etc…

• Tot slot:– We willen nog wel kunnen controleren wat

er gebeurt.

Figuur Alternatief D01i: Haven (bruine lijnen) en de op het rekenrooster geschematiseerde weergave (rode lijnen)