BELGIE-BELGIQUEP.B.

GENT X3/2240

Afgiftekantoor Gent X

FOCUS Driemaandelijks tijdschrift september 2005 Nr. 33 AZ Sint-Lucas, Groenebriel 1, 9000 Gent www.azstlucas.be

betrouwbarezorg

Focus

Huisartsenenquête

Marc Justaert

Hypertensie

2

s e

p t

e m

b e

r

0

5

De mening van de huisarts“AZ Sint-Lucas is betrouwbaar ziekenhuis”Deze keer niet één huisarts aan het woord in Focus, maar 303huisartsen! Zoveel huisartsen namen de moeite om de enquêtevan AZ Sint-Lucas in te vullen. De resultaten vindt u op pagina 4 en 5.

Vasculair centrumLaserbehandeling van spatadersNieuwe, minimaal invasieve technieken zorgen ervoor dat debehandeling van spataders minder belastend is voor de patiënt.Dr. Yves Blomme geeft toelichting op pagina 6 en 7.

Spraakmakers & beslissersInterview met Marc Justaert“Ik blijf erbij dat een belangrijke verantwoordelijkheidligt bij wie voorschrijft.”Lees pagina 11 tot 13.

Medische avond voor huisartsenHypertensie, driemaal is scheepsrechtCardioloog Hugues Verloove, nefroloog Anne Wautersen pneumoloog Ann Verpeut buigen zich over het themahypertensie. Hun bevindingen op pagina 15 tot 18.

Reuma, en dan?Dr. Xavier Janssens schrijft een boek“De gewone burger is niet zelden de weg kwijt.”Waarom deze gids ook voor de huisarts interessantkan zijn, leest u op pagina 19.

En verder in Focus nr. 33

8 AZ Sint-Lucas bouwt nieuwe polikliniek in ZelzateNieuwe artsen in AZ Sint-Lucas

9 Thoracolumbale wervelfracturenDienst orthopedie subspecialiseert

10 Feestelijke ingebruikneming nieuwbouw

14 Dienst neurochirurgie gaat internationaalAvondbeurs voor huisartsen kent succes

20 Concert met The Zombies voor het goede doel

Inhoud

11

6

15

19

Focus is het driemaandelijks tijdschrift van vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek.

vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniekcampus Sint-Lucas – Groenebriel 1, 9000 Gentcampus Volkskliniek – Tichelrei 1, 9000 GentTel. 09-224 61 11 – info@azstlucas.be

Redactie: Filip Decruynaere – Groenebriel 1, 9000 GentTel. 09-224 61 23 filip.decruynaere@azstlucas.be

Verantwoordelijke uitgever: dr. Hugo Dierckxsens – Groenebriel 1, 9000 Gent

Redactiecomité: P. Cambier, T. Colle, A. Clement, P. De Baere, P. Degadt,H. Dierckxsens, D. Maes, E. Merchiers, W. Pauwels, M. Troch, G. Van den Abeele.

Foto’s: F. Erkens – Vormgeving: dotplus

4

Colofon

3

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

s

ZiekenhuisfactuurEDITORIAAL

In navolging van een enquête van Test-Aankoop “Ziekenhuistarieven: operatietransparantie?” (verschenen in Test Ge-zondheid van juni-juli 2005), bereken-den de onafhankelijke ziekenfondsen(MLOZ) dat de toeslagen die aan patiën-ten in een éénpersoonskamer wordenaangerekend, tussen 2000 en 2005 met25% zijn gestegen. De factuur van deereloonsupplementen die artsen aanre-kenen is in de jongste 5 jaar met 30%gestegen, ongeacht het soort kamer. Deenquête van Test-Aankoop duidde welop grote regionale verschillen tussenVlaanderen en Brussel.

Als ziekenhuis vinden wij het belangrijkdat onze patiënten en onze verwijzendehuisartsen goed geïnformeerd zijn. Eengoed informatiebeleid over de gebruiktetarieven, maakt immers deel uit vanbetrouwbare zorg. Het wettelijk ver-plichte opnamedocument is sinds ja-nuari 2004 in gebruik in AZ Sint-Lucas.Bovendien kan je via de website vanhet ziekenhuis een “gepersonaliseerde”offerte aanvragen voor een verblijf naaraanleiding van een specifieke ingreep

of prestatie (http://www.azstlucas.be/patient/opna_prijs.asp). In de nabije toe-komst zullen alle tarieven voor stan-daardingrepen op de website terug tevinden zijn.

AZ Sint-Lucas is een vereniging zonderwinstgevend doel. Een gezond financieelbeleid is noodzakelijk om te overlevenen om te kunnen investeren in de toe-komst. Als privaat ziekenhuis kunnenwij ons geen grote verliezen permitteren.In tegenstelling tot OCMW-ziekenhuizenkunnen wij immers geen beroep doenop locale overheden om tekorten bij tepassen.In alle openheid hebben wij in ons Jaar-verslag 2004 onze resultatenrekeninggegeven. Dat die positief is, danken wijaan het gezond financieel beleid dat weal jaren voeren. Wij zullen blijven inves-teren in kwalitatieve geneeskunde, zo-dat we onze patiënten ook in de toe-komst betrouwbare zorg kunnen aan-bieden.

Peter Degadt,algemeen directeur

De jongste wekenverschijnen veel berichten

over de almaar hogereziekenhuisfacturen, over de

betaalbaarheid van degezondheidszorg en over de

positieve omzet van deBelgische ziekenhuizen.

4

s e

p t

e m

b e

r

0

5

“AZ Sint-Lucas is betrouwbaarziekenhuis”

HUISARTSEN REAGEREN MASSAAL OP ENQUÊTE

De enquête werd eind 2004 naar 734huisartsen uit de regio verstuurd. Deaanleiding tot de rondvraag werd duide-lijk gemaakt in de begeleidende brief:AZ Sint-Lucas wil leren uit de groteervaring en deskundigheid die huis-artsen hebben. “Wij willen graag uwmening kennen. Positief zowel alsnegatief. Over het ziekenhuis, over deservice die wij bieden, over de medischespecialismen.” Van meet af aan ver-bond het ziekenhuis zich ertoe omrekening te houden met de resultaten.Want het uiteindelijke doel is een beteredienstverlening te realiseren, voor dehuisarts en voor de patiënt.

Maar liefst 303 huisartsen stuurden deenquête volledig ingevuld terug. Datbetekent een respons van 41,28%, watheel hoog is. Meteen kunnen hier enkeleconclusies aan gekoppeld worden.

Een eerste conclusie: de huisartsen vin-den het belangrijk dat ze hun meningkunnen geven. Ze hebben de tijd en demoeite genomen om de (uitgebreide)vragenlijst te beantwoorden.Ten tweede hebben de huisartsen zomassaal gereageerd, dat de resultatenals representatief beschouwd mogenworden. Over details kan altijd gediscus-sieerd worden, maar de grote lijnen zijnduidelijk.Een derde conclusie volgt logisch uitde twee vorige: het gewicht van dezeenquête is zo groot, dat de uitkomstervan géén eindpunt kan zijn, maar eenbeginpunt wordt. Met hun massalemedewerking tonen de huisartsen im-mers dat ze hoge verwachtingen koes-teren.

Betrouwbare zorgDe enquête opent met enkele vragendie peilen naar het imago van hetziekenhuis. AZ Sint-Lucas wordt over hetalgemeen beschouwd als een dyna-misch, eerder toegankelijk en persoon-lijk ziekenhuis. Erg hoog scoort AZ Sint-Lucas op de factor “betrouwbaarheid”(80% score hoger dan 7/10). Dat wijsterop dat de baseline Betrouwbare zorgniet lukraak gekozen werd. AZ Sint-Lucasscoort echter duidelijk minder hoog watsociale gerichtheid betreft: slechts 44%van de huisartsen geeft hiervoor eenscore van 7/10 of hoger.

Interessant is ook de vraag waaroverpatiënten zoal komen klagen bij dehuisarts na een verblijf in AZ Sint-Lucas.Er werden een aantal mogelijkhedenvooropgesteld (onvoldoende informatieover de ingreep, onvoldoende informatieover de kostprijs, ontevredenheid overde medische behandeling, over deverpleegkundige zorg, over het ont-haal,…). Daarnaast kon de huisarts ookzelf vaak gehoorde klachten aanbren-gen. Veruit het hoogste aantal klachtenvan patiënten bij hun huisarts over hetziekenhuis gaan over de informatie overde kostprijs. Geven ook vaak aanleidingtot ergernis: de wachttijden, info overde ingreep, de maaltijden en de korteverblijfsduur.

Heelkunde, gastro-enterologie, neurochi-rurgie, cardiologie en oncologie/radiotherapie worden met stip door dehuisartsen naar voren geschoven als desterkste troeven van AZ Sint-Lucas. Alsde huisartsen over bepaalde medischediensten minder te spreken zijn, danheeft dat bijna altijd te maken met drie

AZ Sint-Lucas is eendynamisch, toegankelijk en

betrouwbaar ziekenhuis. Datvindt althans de overgrote

meerderheid van dehonderden huisartsen die

meewerkten aan de enquêtevan AZ Sint-Lucas begin ditjaar. De tevredenheid overhet ziekenhuis is hoog. In

dank aanvaardt AZ Sint-Lucas ook de vele

suggesties die de huisartsenmaken voor een nog beteredienstverlening. De directieengageert zich uitdrukkelijk

tegenover de huisartsen omdaar de komende maanden

werk van te maken.

5

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

s

knelpunten: de communicatie (feed-back, informatie, verslagen), de kost-prijs en het terugverwijzingsgedrag.

CommunicatieAZ Sint-Lucas krijgt van de huisartsenover het algemeen relatief goede puntenwat betreft de patiënteninformatie(7/10), de bereikbaarheid van de artsen(7,5/10), de feedback naar de huis-artsen (7,4/10) en de vriendelijkheid(7,4/10). Gaan we iets meer in detail,dan zien we dat vooral de communicatietijdens het verblijf van de patiënt beterkan.Minder goed scoort het ziekenhuis ophet gebied van bereikbaarheid (6,9/10).

55% van de huisartsen werkt met Medi-Ring of MediBridge. Een groot deel vandeze huisartsen is van oordeel dat AZSint-Lucas hier goed tot zeer goed scoort.Vooral de cardiologie, de gastro-ente-rologie, de pneumologie en de heel-kunde krijgen op dit vlak goede puntenvan de huisartsen. Dat een aantal huis-artsen minder tevreden zijn op ditgebied, wijst er evenwel op dat nog nietalle diensten en artsen een optimaleservice verlenen.

De enquête peilde ook naar de tevre-denheid bij de huisartsen over het peri-operatief bilan “Samenwerking Gentseziekenhuizen en huisartsen i.v.m. pre-operatieve gegevens”. 81% van de huis-artsen geeft aan daar tevreden over tezijn. Toch merkt een aantal huisartsenop dat het weinig ingevuld wordt en dathet zeer omslachtig is.

22% van de huisartsen heeft al eencomputeropleiding voor huisartsen inAZ Sint-Lucas gevolgd. Ook de medischeavonden worden op prijs gesteld: liefst66% van de huisartsen heeft al eenavond in AZ Sint-Lucas bijgewoond.De website van het ziekenhuis is nogniet zo goed ingeburgerd (29%). Dit integenstelling tot het driemaandelijksemagazine Focus, dat 98% van de huis-artsen kennen en 95% ook effectief (ge-deeltelijk of volledig) lezen.

PrioriteitenAls u, met uw ervaring als huisarts, alge-meen en/of medisch directeur van AZSint-Lucas werd, dan waren uw grootsteprioriteiten zonder twijfel:1. …2. …3. …

Deze open vraag levert een waaier aanantwoorden op. Enkele huisartsenantwoorden dat AZ Sint-Lucas op degoede weg is en moet voortdoen zoalshet bezig is. Andere huisartsen formu-leren heel algemene prioriteiten: hoog-staande medische zorg, patiëntvriende-lijkheid, …. Maar er zijn ook erg concretetips van de huisartsen,op zowat elk gebied vanhet ziekenhuisbeleid.Een aantal voorbeelden:de procedure euthanasieconcreter uitwerken (bijwelke arts kan men te-recht als de behande-lende arts bezwaren heeft); een open-deurdag organiseren voor de huis-artsen; het centraal medisch dossieropenstellen voor alle bevoegden… Alsorigineelste tip onthouden we: stoppenmet dat idiote muziekje bij detelefoonoproep, of tenminste regelmatigeens van genre veranderen…

Globaal genomen pleiten de huisartsenvoor de volgende prioriteiten voor hetziekenhuis:1. Een betere samenwerking tussen

eerste lijn en tweede lijn2. Patiënten beter informeren over de

ingreep en over de kostprijs3. Een betere afstemming tussen de

verschillende diensten en cam-pussen

Aan het eind van de enquête kon dehuisarts nog opmerkingen, nuance-ringen en suggesties formuleren. Ookhier namen erg veel huisartsen nog demoeite om het ziekenhuis goede tips

aan de hand te doen. Van een kort “Sint-Lucas is een prima ziekenhuis” en eenvriendelijk “Graag nog vele jaren eengoede samenwerking” tot uitgebreideen soms kritische aantekeningen enbedenkingen over de communicatie, deparkeergelegenheid, de kostprijs endies meer.

En nu?De resultaten van deze enquête wordenniet in een kast opgeborgen. De globaleresultaten, waarvan dit artikel een sa-menvatting is, worden besproken entoegelicht op diverse overlegorganen inhet ziekenhuis. Zowel de (overwegend)positieve als de (soms ook) negatievefeedback wordt aan alle betrokkenenmeegedeeld.

Op ziekenhuisniveau is het de uit-drukkelijke bedoeling om deze enquêteals basis te gebruiken voor een nogbetere samenwerking met de huis-artsen, ten voordele van de patiënten.Hiertoe worden de komende maandendiverse initiatieven genomen.Op het niveau van de medischedisciplines worden op basis van deresultaten van de enquête concreteactieplannen opgesteld.Focus zal geregeld verslag blijven uit-brengen over initiatieven in het kadervan deze enquête.

FD

De huisartsen zijn over het algemeen heel

tevreden over AZ Sint-Lucas. Toch kan vooral op

het gebied van communicatie en bereikbaarheid

nog een tandje bijgestoken worden.

Deze cartoon verscheeneerder in De Huisarts.

6

s e

p t

e m

b e

r

0

5

Laserbehandelingvan spataders

VASCULAIR CENTRUM

Spataders of varices zijn een frequentvoorkomende aandoening die we zienbij 25% van de vrouwen en 15% van demannen. Varices zijn een uiting van pri-maire of secundaire veneuze insuffi-ciëntie van het diepe en/of oppervlak-kige veneuze systeem.Als klachten vermelden we vermoeid-heidsgevoel, zwaartegevoel, pijn, nach-telijke krampen en zwelling van deonderste ledematen. Deze klachten wor-den geaccentueerd bij warm weer, lang-durig rechtstaan en tijdens de premen-struele periode. Indien varices en onder-liggende pathologie onbehandeld blij-ven, kunnen deze evolueren naar chro-nische veneuze insufficiëntie met alseindstadium het veneuze ulcus.

Varices worden behandeld om volgenderedenen:– Klachten van veneuze insufficiëntie– Preventie van evolutie naar chroni-

sche veneuze insufficiëntie– Esthetische bezwaren.

BehandelingsmodaliteitenEr zijn verschillende behandelingsmo-daliteiten. Naast compressietherapie

is de meest voorkomende behande-ling het afbinden en strippen van devena safena magna en/of parva, gevolgddoor flebectomieën. Echogeleidesclerotherapie (foam) van de groteinsufficiënte oppervlakkige venenwordt minder toegepast, gezien hetgrote aantal recidieven. Meestal ge-bruiken we sclerotherapie voor behan-deling van kleinere venen en telean-giectasieen.

De “klassieke” varicesoperatie bestaatuit minimaal twee incisies waarbij eengrotere lies- of knieplooiincisie dient om de crosse-ctomie te verrichten (lige-ren van de verschillendezijtakken) en waarbij destripper in de vena safenamagna of parva wordt opgevoerd tot ophet niveau van een tweede beperkteincisie, alwaar de vene wordt verwijderdof gestript. Voor de stripping worden devariceuze zijtakken middels mini-incisiesverwijderd (flebectomieën). Bij hetstrippen worden nog steeds niet-variceu-ze zijtakken afgerukt en deze veroorza-ken hematomen of uitgebreide ecchy-

Het is belangrijk om spataders (varices) tijdig te behandelen. Gebeurtdat niet, dan dreigt vroeg of laat een chronische veneuze insufficiëntie.Met nieuwe minimaal invasieve technieken met radiofrequente energie

en laser-energie, is de ingreep voor patiënten bovendien minderbelastend geworden dan de klassieke varicesoperatie. Dr. Yves Blomme

van het Vasculair Centrum AZ Sint-Lucas geeft een stand van zaken.

mosen ter hoogte van het vena safenatraject.

Minimaal invasiefZoals in alle heelkundige disciplines iser bij variceschirurgie een trend naarminimaal invasieve behandelingen. Bo-né beschreef in ’99 de eerste laserbe-handeling bij varices.Momenteel zijn er twee keuzes met be-trekking tot de endoveneuze behande-ling van een oppervlakkig insufficiëntevene:

– intraluminele toediening van radio-frequente energie (VNUS®)

– intraluminele toediening van laserenergie (Biolitec®, Diomed®, DornierMedilas®,…)

De energietoevoer zorgt in beide tech-nieken voor een collageencontractie vande venewand en denudatie van het en-

Zoals in alle heelkundige disciplines

is er bij variceschirurgie een trend naar

minimaal invasieve behandelingen.

7

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

s

dothelium, die aanleiding geven totvenewandverdikking en uiteindelijkfibrotische omvorming van de vene. Bijde laserbehandeling zien we in tegen-stelling tot de radiofrequente behande-ling bijkomend trombusformatie.De werkwijze en de voordelen van beidetechnieken zijn gelijkaardig. Onderechogeleide wordt de vene op knie- ofenkelniveau aangeprikt, waarna delaserkatheter of radiofrequente katheterwordt opgevoerd tot op hoogte van hetdiep veneus systeem. Eenmaal goedgepositioneerd wordt de katheter terug-getrokken nadat telkens een energie-stoot wordt toegediend. Zo wordt dezieke vene geoblitereerd. Het is duidelijkdat hierbij twee incisies worden uitge-spaard. Daar de zijtakken niet wordenafgerukt is de hematoomvorming min-der uitgesproken. Beperkte hematomenzijn mogelijk ten gevolge van mini-per-foraties in de venewand. Het risico vanbrandwonden ter hoogte van de huid ofparaesthesieen (saphenusneuralgie)wordt tegengegaan door tumescentie.Dit betekent dat het traject van de venewordt geïnfiltreerd met een fysiologi-sche oplossing en lokaal anaestheticum.Deze endoveneuze behandeling wordt

eveneens aangevuld door flebectomiesvan de variceuze convoluten middelsmini-incisies. Enkel complexe gevallenmet zeer tortueuse varices zullen aldusmoeilijk te behandelen zijn.

Samengevat zijn de voordelen van dezeendoveneuze behandeling:– minder littekens– uitsluiten van wondinfectie in de lies

of knieholte– kortere operatieduur in geoefende

handen in vergelijking met de klas-sieke stripping

– minder pijn wat resulteert in vroegtij-dige mobilisatie

– korte ziekenhuisopname– vroegtijdiger werkhervatting

Enkele studies tonen aan dat 90% vande behandelde vena safena magna geoc-cludeerd blijven na een follow-up van 12maanden. Studies die ondertussen vierjaar endoveneuze behandeling en deklassieke varicesstripping vergelijkenvermelden gelijkaardige resultaten voorbeide technieken. Daarbij valt eveneensop dat er minder recidieven optreden.Bij klassieke heelkunde treedt vaakneovascularisatie op ter hoogte van de

Het Vasculair Centrum AZ Sint-Lucas, met dr. Yves Blomme, dr. Filip Ameye, dr. Hendrik Fransen en dr. Christiaan Van Loon.

cross, hetgeen bij een intraluminelebehandeling niet het geval blijkt te zijn.Het ziet er dan ook naar uit dat dezenieuwe techniek een beloftevol alter-natief wordt in de toekomst. Inmiddelswerden een ruim aantal patienten metendoveneuze laser therapie in ons zie-kenhuis behandeld, de initiële resulta-ten zijn zeer bevredigend.De nomenclatuur maakt deze behan-deling toegankelijk voor elke patiëntzonder meerkost voor de patient. Eennadeel van deze techniek is de aankoopvan een duur lasertoestel en de “single-use” laserfibers.

Dr. Yves Blommeyves.blomme@azstlucas.be 7

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

s

Voor meer informatieVasculair Centrum AZ Sint-Lucas

tel. 09-224 64 20

8

s e

p t

e m

b e

r

0

5

Nieuwe polikliniek in ZelzateAZ SINT-LUCAS WERKT SAMEN MET OCMW

In overleg met het OCMWZelzate zal AZ Sint-Lucas een

nieuw medisch centrumbouwen in Zelzate. Datnieuwe centrum zal de

bestaande polikliniek en delow-care in Zelzate onderdak

bieden. Er komt ook eencentrum voor medische

beeldvorming. Eén en anderzal de serviceverlening aan

patiënten uit Zelzate tengoede komen.

Sinds 2001 heeft AZ Sint-Lucas een low-care dialysecentrum in Zelzate, meerbepaald in het Psychiatrisch CentrumSint-Jan-Baptist aan de Suikerkaai 81.Dialysepatiënten komen er tot drie keerper week voor een behandeling vanenkele uren. Aangezien de Broeders vanLiefde hun centrum in de nabije toe-komst renoveren, is AZ Sint-Lucas ge-noodzaakt om vanaf 2008 op zoek tegaan naar een nieuwe locatie. Dat er eendialyse-unit in Zelzate moet blijven,staat voor het AZ Sint-Lucas vast.

Naast een dialysecentrum beschikt hetAZ Sint-Lucas in Zelzate ook over eenpolikliniek. De inwoners van Zelzate kun-nen er terecht voor medische onderzoe-ken en behandelingen op vlak van car-diologie, gynaecologie, neurologie, neus-keel-oor, oftalmologie, pneumologie…Meer dan 5.000 patiënten uit Zelzateen omstreken maken hier jaarlijks ge-bruik van. De infrastructuur is echterbeperkt en het aanbod groeit.

OCMW-voorzitter Freddy De Vilder heeftde infrastructuurnoden van AZ Sint-Lucas opgevangen en wenst samen methet ziekenhuis op zoek te gaan naar eenoplossing. AZ Sint-Lucas kan het braak-

liggend terrein, gelegen naast HomeBloemenbos in gebruik nemen. In eennieuwe infrastructuur worden de dia-lyse-unit en de polikliniek gecentrali-seerd. Dit is niet alleen voor het AZ Sint-Lucas een goede oplossing, ook de inwo-ners van Home Bloemenbos kunnen dangebruik maken van de aanwezige medi-sche diensten. Bovendien komt er eenuitbreiding van het medisch aanbod.Er komen consultaties voor dermatolo-gie en tevens zou een dienst medischebeeldvorming worden ondergebracht inhet nieuwe gebouw.

Alvorens concreet vorm te geven aandit initiatief zal overleg gepleegd wordenmet alle betrokkenen, zowel uit depublieke sector, als met de eerstelijns-zorg, de medisch-technische dienstenen de psychiatrische instelling.

Polikliniek Zelzate

info 09-345 56 42

Lowcare dialysecentrum Zelzateinfo 09-224 65 50Secretariaat Nierziektenen Hemodialyse

Nieuwe artsen AZ Sint-Lucas

Dr. Vincent Renard,internist-oncoloog(01/05/05)

Dr. Caroline Van denBroecke, anatomo-pathologie (01/08/05)

Dr. Olivier VanKerschaver, heelkunde(01/09/05)

Dr. Edwin van Ovost,orthopedie(01/10/05)

Dr. Bernard Kint,dermatoloog(01/10/05)

Dr. Kurt Hermans, hart- en vaatziekten (17/05/05)

Recent kwamen enkele nieuwe artsen AZ Sint-Lucas versterken.

9

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

s

Thoracolumbale wervelfracturenBELGISCHE ORTHOPEDISCHE RUGVERENIGING TE GAST

Geregeld vergadert de BelgischeOrthopedische Rugvereniging

(BORV*) in AZ Sint-Lucas. Onlangswas dr. A. Kathrein van de

Unfallchirurgische Abteilung vande Universitätsklinik van Innsbrucker te gast. Hij kwam praten over zijn

ervaring met de Fractuur-TLIFbehandeling bij thoracolumbale

wervelfracturen. Gastheer wasdr. Johan Van Lerbeirghe.

De vergadering vond plaats op 11 juni jl.en kwam er na een bezoek van dr. JohanVan Lerbeirghe aan de UniversitätsklinikInnsbruck, een leidend instituut op hetgebied van traumatologie. Sinds 1986hebben ze er in de wervelzuilunit eenervaring opgebouwd met een alterna-tieve methode voor de heelkundigebehandeling van wervelfracturen.Hierbij wordt het alom aanvaarde princi-pe gehanteerd dat bij een fractuur ookde betrokken tussenwervelschijf dientte worden verwijderd en dat er in demeeste gevallen ook een anterieure in-greep noodzakelijk is voor de anterieuresupport en voor het reductiebehoud.Deze anterieure ingreep gebeurt meestalthoracoscopisch of, zelden, via thora-cotomie. De eerste optie is vrij duur inopstelling en materiaal en technischveeleisend, de tweede optie is mindercomfortabel voor de patiënt met posto-peratieve pijn en complicaties. Verder

heeft dit als nadeel dat er meestal nade initiële posterieure ingreep (dustwee ingrepen) een cool off periode wordtgerespecteerd voor de anterieure in-greep. Dit betekent dus een langere hos-pitalisatie.

Als alternatief kan men in een ingreepen in urgentie via posterieure weg destabilisatie, en door middel van TLIF ofTTIF (transforaminale lumbale of thora-cale interbody fusie) het ruggenmergdecomprimeren, de wervels stabiliserenen de anterieure support doorvoerendoor middel van goedkope wiggen gepre-leveerd uit het lichaamseigen bekken.De techniek heeft in de ervaring van degroep uit Innsbruck resultaten die min-stens de complexe benadering evenarenen soms zelfs overtreffen. Ze is mogelijkvoor AO type A, B en C fracturen van D6tot L5. Deze techniek werd ook op despineweek in Porto 2004 voorgesteld.

De orthopedisten dr. Piet Libbrecht, dr. Philippe Schietse,dr. Johan Van Lerbeirghe, dr. Edwin Van Ovost, dr. PhilippeVerjans en dr. Philippe Verniers hebben zich op 1 septem-ber 2005 verenigd in een maatschap.

Een van de doelstellingen van de maatschapis over te gaan naar subspecialisaties:Dr. Piet Libbrecht heup- en kniechirurgieDr. Philippe Schietse heup- en kniechirurgieDr. Johan Van Lerbeirghe wervel- en heupchirurgieDr. Philippe Verniers chirurgie van het

bovenste lidmaatDr. Philippe Verjans algemene orthopedische

chirurgieDr. Edwin Van Ovost voet- en enkelchirurgie

U kan de artsen van de maatschap bereiken op:Campus Sint-Lucas 09-224 65 90Campus Volkskliniek 09-224 65 84

Dienst orthopedie AZ Sint-LucasDr. Edwin Van Ovost werd aangetrokken vanuit het UZ Genten komt vanaf 1 oktober fulltime de maatschap versterken.

De maatschap orthopedie doet consultatie op campus Sint-Lucas én op de campus Volkskliniek.

De maatschap legt zich toe op minimaal invasieve chirur-gische technieken. Er bestaan ook reeds klinische ortho-pedische paden die we voor alle subspecialiteiten wensenuit te breiden. Zo bestaat er voor heupchirurgie de heup-klas, voor kniechirurgie het GPC project (Groeps-Prothese-Chirurgie) en tevens is er de rugschool.

Naast deze nieuw gevormde maatschap behorentot de dienst orthopedie AZ Sint-Lucas:Dr. Marc Coetsier algemene orhopedische chirurgie

09-224 65 90Dr. Philippe Croene algemene orthopedische chirurgie

09-224 65 91Dr. Carlos De Wandel algemene orthopedische chirurgie

09-224 65 91

* De BORV is de officiële subspecialistische vakvereniging in België die de pathologie van dewervelzuil bestudeert. Het is een dochtervereniging van de BVOT ( Belgische vereniging voororthopedie en traumatologie). De BVOT overkoepelt de verschillende subspecialismen(kniegroep, belgian handgroup, de FLESS ( schoudergroep), de ABA, de BOTA etc…).

10

s e

p t

e m

b e

r

0

5

Feestelijke verhuis start nogvóór kerstmis

NA JAREN VOORBEREIDING OPENT NIEUWE VLEUGEL CAMPUS SINT-LUCAS

Op 18 november geeft de afdeling uro-logie het startsein voor de verhuisbe-wegingen. Een week later volgt het teamneurochirurgie, begin december eenafdeling heelkunde. Halfweg decemberwordt de nieuwe pediatrie in gebruikgenomen.

Volgende aan de beurt is het team neuro-logie (profiel beroertezorg), dat ofwel vlakvoor kerstmis ofwel begin januari verhuist.

De diensten opname en onthaal verhui-zen half januari, net als de ombuds-dienst. Iets later, eind januari en in deloop van februari, verhuist ook de dienstpatiëntenbegeleiding, waaronder desociale dienst, naar de nieuwe vleugelop campus Sint-Lucas.

De dienst nefrologie en hemodialyse,inclusief de consultaties, verhuist in deloop van februari en maart 2006. Dezeverhuisbeweging gebeurt in verschil-lende fasen, om de goede werking vande dienst hemodialyse niet in het ge-drang te brengen.

Medio februari verhuist een eerste unitintensieve zorgen naar de nieuwe afde-ling. De tweede unit verhuist enkele we-ken later.

Nieuw operatiekwartierOp 14 maart vindt de eerste fase plaatsvan de ingebruikname van het nieuweoperatiekwartier op campus Sint-Lucas.Dan worden acht zalen in de nieuwbouwgeopend.Rond 30 juni vindt de tweede fase plaats,met de ingebruikname van nog eens 4totaal vernieuwde zalen. Op dat ogenblikbeschikt campus Sint-Lucas over eenvolledig nieuw kwartier met 12 zalen dieop elkaar aansluiten, enkel afgeschei-den door een ruimte voor de recovery.Het oude OK Heilige Familie gaat dandefinitief dicht.

Voor de zomer 2006 verhuizen nog eenafdeling heelkunde en de apotheek. Inhet nieuwe onthaal campus Sint-Lucasopent in maart of april 2006 ook eenbezoekerscafetaria.

Omdat er altijd nog een kleine of eengrote kink in de kabel kan komen, blijvenalle data onder voorbehoud van wijzi-gingen. Wat wel vaststaat, is dat er dekomende maanden heel wat nieuwe, fris-se, moderne en aantrekkelijke afde-lingen en diensten opengaan. In het be-gin wordt het even wennen, maar dedienstverlening aan de patiënt zal eralleen maar bij winnen. Voorjaar 2006plannen we dan ook een groot feest,waarop ook de huisartsen uitgenodigdzullen worden.

Wordt vervolgd.

Na jaren van intense voorbereidingwordt binnenkort de nieuwbouw op

campus Sint-Lucas in gebruikgenomen. Nog vóór kerstmismogen vier teams hun intrek

nemen in een totaal nieuweinfrastructuur. Na de jaarwisselinggaat het verder. Niet alleen diverse

hospitalisatieafdelingen krijgeneen nieuw onderkomen, ook het

operatiekwartier, de hemodialyse,onthaal en opname, consultaties enpatiëntgerichte diensten. De service

aan de patiënt en een goede,betrouwbare zorg staan centraal

bij dit alles.

De verpleegafdelingen in de nieuw-bouw worden niet alleen uitgerustmet nieuwe bedden (zoals alle bed-den in het ziekenhuis vervangenworden!), ze krijgen ook de nodigetoeters en bellen. Zoals daar zijn:topkoeling, waardoor het in de zomeriets minder warm wordt; verwarmingdie geregeld kan worden in zones;een tv én een telefoon per bed; ijs-kast en kluis in de kleerkast; eendouche.

Toeters en bellenDe ruimtes voor de hemodialyse zijnuitgerust zoals in de centra in Aalteren Zelzate. Dat betekent: een warme,huiselijke omgeving met op iederepositie volledig comfort met alleserop en eraan.Het nieuwe operatiekwartier bestaatuit drie clusters van vier zalen. Allezalen worden met de meest geavan-ceerde technieken ingericht en zijnook voorzien op toekomstige techno-logische ontwikkelingen.

De nieuwbouw krijgt stilaan kleur.Er wordt met man en macht gewerkt.

11

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

s

Hoe is uw bezoek aan AZ Sint-Lucasverlopen?

Marc Justaert: Het was een leerrijke dag.Ik was aangenaam verrast door eenaantal elementen. Ten eerste, dat AZSint-Lucas kan aantonen dat het inspan-ningen levert om overconsumptie tegente gaan. Het ziekenhuis scoort bijvoor-beeld erg goed op het vlak van de preo-peratieve onderzoeken. Bovendien blijktdat AZ Sint-Lucas nauw samenwerkt metandere ziekenhuizen in de regio. Dezesamenwerking zal onder meer leiden toteen gezamenlijke, beveiligde portaalsitevoor de huisartsen, waar patiënten-gegevens opgevraagd kunnen worden.Heel interessant was ook onze gedach-tenwisseling over de problematiek rondde medische materialen die nog niet inde nomenclatuur zijn opgenomen. Zowelde CM als het ziekenhuis zijn hier be-kommerd om. Vaak gaat het om hoog-technologische en voor de patiënt heelwaardevolle materialen. Maar het knel-punt is: wie moet opdraaien voor dekosten, zolang de ziekteverzekering zeniet terugbetaalt? De patiënt? Alsjeblieftniet, is het standpunt van de CM. Maar

ik begrijp dat ook de ziekenhuizen weinigruimte hebben.

Is dat niet één van de vele problemendie opgelost kunnen worden alskomaf wordt gemaakt met de dualefinanciering van de ziekenhuizen?Nu worden ziekenhuizen onderge-financierd en moeten ze bijgevolgeen beroep doen op afdrachten vanartsen op hun honoraria. Dat leidt toteen moeilijke verhouding tussenartsen-ziekenhuizen, tot discussiesover het aanrekenen van medischematerialen en ereloonsupplementenen in het slechtste geval tot het op-drijven van prestaties…

Heel wat problemen zouden inderdaadopgelost geraken met een eenduidigefinancieringsstroom. Er zou heel watmeer transparantie zijn. Maar dit kanniet gerealiseerd worden zonder een helehervorming, een herijking, van de no-menclatuur. En dat is een moeilijk engroots debat, waar ik niet meteen veelenthousiasme voor bespeur. Want eenherijking betekent dat sommige artsen

Vrijdag 2 september jl. bracht Marc Justaert, voorzitter van de Landsbond der ChristelijkeMutualiteiten, een werkbezoek aan AZ Sint-Lucas. We hadden vooraf afgesproken dat weaansluitend op het bezoek een interview zouden doen. Over de betaalbaarheid van degezondheidszorg, over de vergrijzing, over responsabilisering van artsen en patiënten,over hospitalisatieverzekeringen en ereloonsupplementen en over de rol van deziekenfondsen, vandaag en in de toekomst. Maar onze eerste vraag luidde uiteraard:

minder zullen verdienen en dat andereartsen allicht wat meer zullen verdienen.Dat er met andere woorden een nieuwevenwicht gevonden zal moeten wor-den in wat men als een decente, billijkevergoeding beschouwt voor het werk datmen levert.

Zal zo’n herijking er vroeg of laat tochniet moeten van komen?

Iedereen is het erover eens dat dit eensernstig overdacht zou moeten worden.Maar dat is een werk van lange adem,want het brengt een versassing mee vanhonoraria naar de ziekenhuisfinancie-ring. Dat zou transparanter zijn en wel-licht ook rechtvaardiger. Maar het houdtin dat je van bepaalde mensen iets af-neemt, en dat ligt altijd moeilijk. Dege-nen die moeten inleveren in deze bewe-ging, staan niet te applaudisseren.

En kan de duale financiering nietafgeschaft worden zonder herijking?Dat elke arts grosso modo blijft ver-dienen wat hij vandaag verdient, endat ook de ziekenhuizen een gelijkniveau van financiering aanhouden,

In deze nieuwe reeks brengen we elke aflevering van Focus een interview met een autoriteitop het gebied van de gezondheidszorg. Al wie een vinger in de pap heeft, spraakmakersen beslissers op nationaal, regionaal of lokaal niveau, komt aan bod. Deze keer: MarcJustaert, voorzitter van de Landsbond der Christelijke Mutualiteiten.

“Helaas kan je de mensen nietverplichten om aan sport te doen”

&Spraakmakers

beslissers

Marc Justaert: “Ik blijf erbij dat een belangrijkeverantwoordelijkheid ligt bij wie voorschrijft.”

12

s e

p t

e m

b e

r

0

5

maar dat de tussenstap waarbij artsenmoeten afdragen aan het ziekenhuis,overgeslagen kan worden. Dan heb-ben we alleen een herorganisatie vande geldstromen nodig.

Onze bekommernis is dat de artsen eenjuiste vergoeding krijgen voor hun inzet.Is dat op dit ogenblik het geval? Dat weetik niet. In sommige ziekenhuizen zit ereen stukje correctie op de nomenclatuurin de afspraken over afdrachten vanartsen. Maar of een globale regeling meteen eenduidige financiering met minderafdrachten haalbaar is? Ik vrees van niet.Daar speelt bij te veel actoren de rede-nering: beter één vogel in de hand, dantien in de lucht. Het is een heel moeilijkdebat, ook al voelt iedereen wel aan datdit een betere oplossing zou zijn. Maarmijn realisme zegt me dat dit héél moei-lijk haalbaar is.

GegijzeldEen studie van uw ziekenfonds overde vergrijzing, stelt onder meer datniet zozeer de vergrijzing de kostende hoogte injaagt, maar vooral deveranderde gewoonten en verwach-tingen van een hele generatie men-sen. Er komen steeds nieuwe tech-nologieën en geneesmiddelen, diesteeds meer geld kosten. Hoe moe-ten we hiermee omgaan?

De vergrijzing op zich brengt niet zoveelrechtstreekse meerkosten mee, maarhet dynamisch effect ervan wel. De kos-ten van een bejaarde voor de ziektever-zekering zijn nu éénmaal hoger. Hoemeer bejaarden er zijn, en hoe hoger delevensverwachting wordt, hoe sneller degemiddelde ziekteverzekeringskostenzullen stijgen. Het gevolg is dat de om-kadering voor deze personen een bijko-mende investering zal vergen. Rust- enverzorgingstehuizen, opvang voor zwaarhulpbehoevenden, maar tegelijkertijdook bijkomende inspanningen voor dethuiszorg. We moeten die twee sporenvolgen: intramuraal plus thuiszorg.Beide zullen meer inspanningen verei-sen in de toekomst.

De levensverwachting blijft stijgen.Sommigen gaan ervan uit dat webinnen afzienbare tijd een levensver-wachting van 100 jaar zullen heb-ben. Is dat een doel dat we ten allenkoste moeten nastreven?

Ik denk niet dat het zo’n vaart zal lopen.Op dit moment ligt de levensverwach-ting voor mannen rond de 76 jaar, voor

vrouwen is dat om en bij de 81 à 82 jaar.Dat stijgt gaandeweg héél lichtjes. Datbetekent dat de 80-plussers in detoekomst groter in aantal zullen zijn danvandaag. En dat is een goede zaak. Alsmensen langer leven, is dat een over-winning voor de gezondheidszorg in onsland. Op voorwaarde natuurlijk dat ditleven een zinvol karakter heeft. Dat iseen belangrijk, maar ook een bijzondermoeilijk punt. Wanneer is een levenkwaliteitsvol? Dat wordt een discussie-punt in de toekomst. Zolang er eenkwaliteitsvolle beleving van het levenis, zelfs al is men dan zéér oud, blijft ditaltijd een waardevol objectief. Ook alweten we dat dit een zware kost metzich meebrengt.

Begin dit jaar was u nog heel opti-mistisch over het terugdringen vande overconsumptie van antibiotica.Maar in juli deed Test-Aankoop eenonderzoek bij 96 huisartsen. Eénderde schrijft onnodig spontaanantibiotica voor. Na enig aandringenvan de patiënt stijgt dat zelfs tot54%. Bovendien gaat het vaak ombreedspectrum-antibiotica die tekrachtig zijn. Erg hoopgevend is zo’nenquête niet.

En toch komt er zachtjes aan een ken-tering. Er zijn heel wat inspanningengeleverd om het antibiotica-voorschrijf-gedrag in kaart te brengen. Elke artskrijgt nu een overzicht van zijn eigen

Marc Justaert: “Als mensen langer leven, is dat een overwinning voor de gezond-heidszorg. Op voorwaarde natuurlijk dat dit leven een zinvol karakter heeft.”

13

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

s

voorschrijfgedrag, met daarbij ook degemiddelden van het land en de eigenregio. Deze zachte aanpak heeft gezorgdvoor een zekere trendbreuk, maar, toe-gegeven, minder drastisch dan gehoopt.Hoe gaan we dan verder? Wie moetgeresponsabiliseerd worden? Ik blijferbij dat een belangrijke verantwoor-delijkheid ligt bij wie voorschrijft. Deartsen, en dan vooral de huisartsen, die80% van de voorgeschreven genees-middelen voor hun rekening nemen, zijnverantwoordelijk. Het probleem is datze langs twee kanten misschien nietgegijzeld, maar dan toch beïnvloedworden. Enerzijds door de farmaceu-tische industrie die haar waar aan deman probeert te brengen via medischafgevaardigden en via de medischepers. Anderzijds door de patiënt diesoms te snel naar antibiotica vraagt. Datis geen comfortabele positie voor dehuisarts, maar het blijft wel zijn verant-woordelijkheid. Wat doen we dan metartsen die manifest teveel voorschrij-ven, die echt overdrijven? Op dit mo-ment bekijkt men binnen de NationaleRaad voor Kwaliteitspromotie wat denorm zou kunnen zijn: vanaf wanneeris er sprake van manifeste overdrijving?Die norm is er vandaag nog niet. Ik denkdat het een goede zaak is voor de over-grote meerderheid van de artsen die hetgoed menen, dat een dergelijke norm erkomt. De kleine minderheid van artsendie uit de bocht gaan, moeten op devingers getikt kunnen worden. Dat zalde beroepsgroep zelf ten goede komen.

Stok achter de deurIn CM-Visie van mei jl. schrijft u: “Eenvijftigjarige met verhoogde choleste-rol bespaart 6.700 euro voor deziekteverzekering als hij aan sportdoet.” Dan denk ik, met mijn gezondboerenverstand: verplicht die mandan toch om sport te doen, als deelvan de medische behandeling. Oflaat hem die 6.700 euro zélf betalen!

(lacht) Wel, inderdaad, in de mate datde cholesterol niet erfelijk is, maar eengevolg van slechte levensgewoonten,daar inderdaad vraag ik mij af of deresponsabilisering niet wat groter zoumogen zijn. Ik vind het ergerlijk datmensen goed eten en drinken en danhun geweten sussen met een choles-terolverlagend geneesmiddel om dat tecompenseren. Dat is ook de reden waar-om we met de CM onder de vlag CM-fit-virus een aantal acties op het getouwzetten op het vlak van de dagdagelijkse

lichaamsbeweging. We beschouwen ditals een inherent deel van ons program-ma. We willen ook dat de Vlaamse over-heid, die bevoegd is voor het preventie-beleid, dit project ondersteunt. Helaaskan je de mensen niet verplichten omaan sport te doen als voorwaarde toteen terugbetaling van cholesterolverla-gende geneesmiddelen.

Zou u dat wenselijk vinden? Is datde toekomst? Want het gaat niet al-leen over cholesterol, natuurlijk.

Een gezonde levensstijl aanmoedigen,is in elk geval meer dan wenselijk. Ikdenk niet dat we naar een maatschap-pij moeten evolueren waar voor elke mis-stap een stok achter de deur is.

Dankzij de hospitalisatieverzekeringkunnen patiënten zich vandaag rela-tief goedkoop verzekeren. Een ne-veneffect is wel dat patiënten gesti-muleerd worden om een éénper-soonskamer te vragen, “want het istoch de verzekering die betaalt”. Datbetekent dus: meer éénpersoons-kamers en dus ook meer ereloonsup-plementen. Gevolg: de ziekenfond-sen klagen over de hoge ereloonsup-plementen en zien zich genoodzaaktde hospitalisatieverzekeringen duur-der te maken.

Dat klopt voor een stuk. Ideaal zou zijnals er geen hospitalisatieverzekeringennodig waren. Maar het is normaal datmensen die voor een stukje bijkomendcomfort kiezen, zich graag indekken te-gen dat risico. In de con-text die we hierboven ge-schetst hebben, waarbijde ondergefinancierdeziekenhuizen een beroepmoeten doen op de in-breng van de artsen via hun honoraria,is het een onvermijdelijke evolutie dater ook in de richting van de patiëntwordt gekeken. Men beschouwt deeigen keuze voor een éénpersoonska-mer als een comfortelement waarvooreen prijs gevraagd mag worden. Dat iszo afgesproken in onze maatschappij.Alleen is het jammer dat sommige zie-kenhuizen van die situatie profiterendoor aan patiënten met een hospitali-satieverzekering wat meer aan te reke-nen.

In AZ Sint-Lucas wordt aan patiëntenmet een hospitalisatieverzekering inelk geval niet meer gevraagd. Maarde vraag blijft: was het wel verstan-dig om in de hospitalisatieverzeke-

ringen de kosten eigen aan een één-persoonskamer op te nemen?

De hospitalisatieverzekering is daarinderdaad deels het slachtoffer van.Het is dan ook niet verwonderlijk dat erin de branche van de privaat hospita-lisatieverzekeringen de laatste jarenforse premieverhogingen zijn vastge-steld, omwille van dat fenomeen. Beideelementen spelen hierin, volgens mij:meer mensen kiezen voor een één-persoonskamer en het is voor zieken-huizen een middel om de onderfinan-ciering wat te compenseren. Ik herhaal:ik had liever gehad dat deze hospita-lisatieverzekeringen niet noodzakelijkwaren. Maar als ziekenfonds, werkendzonder winstoogmerk, vonden wij hetaangewezen om ook op die markt vanaanvullende verzekeringen aanwezig tezijn. Dat is ook quasi het enige elementwaar wij in concurrentie gaan met deprivate sector.

Hoe ziet u de opdracht van de Christe-lijke Mutualiteiten in de toekomstevolueren?

Mijn grootste bekommernis is om dekerk in het midden te houden. Ons ge-zondheidsbeleid wordt gemaakt doorvele actoren: de ziekenhuizen, de huis-artsen, de geneesmiddelenindustrie, deapothekers en zo meer. Onze rol alsziekenfonds is ervoor te zorgen dat weeen ziekteverzekering hebben die be-taalbaar blijft voor iedereen. Kijk naarde baseline van AZ Sint-Lucas: Betrouw-bare zorg. Inderdaad, we moeten goede,kwaliteitsvolle, betrouwbare genees-

kunde hebben, die de mensen kunnenbetalen. Betaalbaar voor elk individu énbetaalbaar voor de gemeenschap. Omdat te realiseren, is het lopen op eenslappe koord. Enerzijds moeten we vol-doende financiële middelen vrijmaken,anderzijds moeten we ook meewerkenaan een aantal besparingen. Waar er uit-wassen zijn, moeten ze weggesnedenworden. Waar onnodige preoperatieveonderzoeken gebeuren, moeten we op-treden. Waar onevenwicht is in zwaremedische apparatuur of een overdrevenconcentratie van zware medische dien-sten in één regio, daar moeten we dur-ven snoeien. Dat is onze politiek van dekerk in het midden houden. Maar datwordt een moeilijke opdracht.

FD

Marc Justaert: “Ik vind het ergerlijk dat mensen

goed eten en drinken en dan hun geweten sussen

met een cholesterolverlagend geneesmiddel.”

13

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

s

14

s e

p t

e m

b e

r

0

5

Lovende reacties op opendeurMEDISCHE AVONDBEURS VOOR HUISARTSEN

Op 24 mei jl. vond in campus Volkskliniek een medischeavondbeurs voor de huisartsen plaats. Het overkoepelendethema was revalidatie. De cardiale revalidatie, het DBC-centrum, de geriatrische revalidatie, de totale knieprothese

en het rookstopprogramma werden er voorgesteld. De bij-eenkomst werd afgerond met een walking dinner. De reactiesop deze avond waren unaniem lovend.

Neurochirurgie AZ Sint-Lucas gaatinternationaal

Dr. Luc De Waele (centraal aan hetwerk) met zijn collega’s in Warschau.

Van 30 november tot 2 december vindt in AZ Sint-Lucas op-nieuw een internationale workshop met live surgery plaatsmet dr. R. Bertagnoli. Centraal staat de cervicale en lumbalediscusprothese chirurgie. Een 25-tal spinale chirurgen vanover de hele wereld woont deze bijeenkomst bij.Neurochirurg dr. Luc De Waele is ook uitgenodigd als coursedirector voor de schedelbasiscursus van het CarolinaNeuroscience Institute in november (17-18-19) en als facultyguest en lecturer voor de schedelbasiscursus van de Univer-siteit Turijn in Italie in december (18-19-20).Eind juni en begin juli was dr. De Waele ook al in Warschau tegast als faculty guest op de Conference on anatomy and surgicaltechniques on skull base: central skullbase lesions aan deuniversiteit van Warschau in Polen.

15

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

s

Hypertentie, driemaal isscheepsrecht

MEDISCHE AVOND OVER HYPERTENSIE

Hypertensie was het centralethema op de medische avond

Meet the expert op dinsdag 20september in AZ Sint-Lucas.

Zowel het cardiologisch aspectals het nefrologisch en het

pulmonair aspect werdenbelicht.

De prevalentie en incidentie van arteriële hypertensie is zeer hoog bij de Westersebevolking. Spijtig genoeg wordt minder dan de helft van hypertensieve personengediagnosticeerd en krijgt bovendien slechts de helft van deze groep een correcteantihypertensieve behandeling.

ClassificatieVolgens guidelines European Society of Hypertension:

Primair versus secundairIn 95% van de gevallen kan geen duidelijke oorzaak van hypertensie wordenaangetoond. Slechts in 5% vindt men een secundaire oorzaak: renovasculair,renaalparenchym, feochromocytoom, primair hyperaldosteronisme, Cushing,coarctacio aortae, drugs,…

BehandelingsstrategieDe behandeling van hypertensie is afhankelijk van het globaal cardiovasculairrisicoprofiel van de patiënt en de aanwezigheid van beschadiging van de eindor-ganen (LV-hypertrofie, perifeer vaatlijden, microalbuminurie, lichte nierinsufficiën-tie,…).Bij patiënten met een laag risicoprofiel en geen beschadiging van de eindorganenzal men vooral aandacht schenken aan verandering in levensstijl.

De behandelingvan arteriëlehypertensie

Table 1: Definitions and classification of blood pressure levels (mmHg)

Category Systolic Diastolic

Optimal < 120 <80

Normal 120-129 80-84

High normal 130-139 85-89

Grade 1 hypertension (mild) 140-159 90-99

Grade 2 hypertension (moderate) 160-179 100-109

Grade 3 hypertension (severe) 180 110

Isolated systolic hypertension 140 < 90

When a patient’s systolic and diastolic blood pressures fall into different categories,the higher category should apply. Isolated systolic hypertension can also be graded(grades 1,2,3) according to systolic blood pressure values in the ranges indicated,provided diastolic values are < 90 mmHg.

Tabel 2: Invloed van een gewijzigde levensstijl op de arteriële bloeddruk

Activiteit Aanbevolen Daling van de bloeddruk

Lichaamsgewicht BMI tussen 18,5 en 24,9 5-20 mmHg per 10 kggewichtsverlies

Dieet Veel fruit en groenten 8-14 mmHgWeinig verzadigde vetten

Zoutbeperking < 6 g. NaCl per dag 2-8 mmHg

Fysieke activiteit > 30 min wandelen per dag 4-9 mmHg

Alcoholbeperking Maximaal 2 glazen (mannen) 2-4 mmHgof 1 glas (vrouwen) per dag

≥

≥

≥

16

s e

p t

e m

b e

r

0

5

FarmacotherapieIn de huidige literatuur zijn er duidelijktwee strekkingen.Sommige auteurs zijn ervan overtuigddat bepaalde farmaca specifieke gun-stige effecten hebben op cardiovascu-laire morbititeit en mortaliteit bij hyper-tensieve patiënten. Daartegenover staateen tweede groep die vooropstelt datde gunstige effecten van bloeddrukver-lagende behandeling grotendeels kun-nen worden toegeschreven aan de matevan bloeddrukdaling.Het gunstig effect van ACE-remmers isbeschreven bij patiënten met een hoogcardiovasculair risico (HOPE-studie) enpatiënten met stabiel coronair lijden(EUROPA-studie). In de recente PEACE-trial werden bovengenoemde resultatenechter niet bevestigd. Sartanen en/ofACE-remmers reduceren proteïnurie enbeschermen de nierfunctie bij hyper-

* High fatal CVD risk 5 % over 10 years or willexceed 5 % if projected to age 60 years. Thiscorresponds to the formerly used 20 % absoluterisk of a composite of coronary heart diseaseevents.

# Consider causes of secondary hypertension. Ifappropriate, refer to a specialist.

Caution: patients with normal or high normalpressure (130-139/85-89 mmHg) may qualify forantihypertensive treatment if they have a historyof stroke, CHD, or diabetes.

Guide to Blood Pressure ManagementEstimate absolute fatal CVD risk* using the SCORE Chart

Use initial office blood pressure# to estimate risk of fatal CVD

Absolute risk of fatalCVD < 5 %

and no targetorgan damage

DBP 90-109 mmHgand/or

SBP 140-179 mmHg

Lifestyle advice forseveral months with

repeat BP measurements

Absolute risk of fatalCVD < 5 %and target

organ damageDBP 90 mmHg

and/orSBP 140 mmHg

Lifestyle advice and drugtherapy#

Absolute risk of fatalCVD 5 %

andDBP 90 mmHg

and/orSBP 140 mmHg

Lifestyle advice and drugtherapy#

DBP 110 mmHgand/or

SBP 180 mmHg

Lifestyle advice anddrug therapy# promptly andindependently of total risk

BP< 140/90 mmHg

Maintainlifestyle advice

and annualfollow-up

DBP90-94and/or

SBP 140-149mmHg

Reinforcelifestyle advice;drug therapy if

preferred bypatient

DBP 95

and/orSBP 150mmHg

Drug# therapyand reinforce

lifestyle advice

Dr. Hugues VerlooveCardioloog

09-224 54 30hugues.verloove@azstlucas.be

tensieve patiënten met diabetes en/ofnierlijden (IRMA, IDNT,...). In de LIFE-stu-die is er een significante reductie inaantal CVA’s en diabetes-onset in dehypertensiegroep behandeld met eensartaan.Bovengenoemde meningen vinden weook terug in de internationale richtlijnen.

Samenvattend blijft men ervan over-tuigd dat de mate van daling van bloed-druk belangrijker is dan de wijze waaropde bloeddruk wordt verlaagd.Oude (en zeker goedkoper!) antihyper-tensiva, type thiazidediuretica en B-blokkers, behouden hun plaats alseerstelijnstherapie bij onverwikkeldehypertensie. Hetzij in monotherapie,hetzij in laaggedoseerde combinatie-behandeling. Daarentegen zijn ACE-remmers en/of sartanen aangewezen bijhypertensieve patiënten met diabetes,nierlijden of hartfalen.

Hoog risicopatiënten met eindorgaan-damage zal men sneller medicamenteus behandelen.De doelstelling is een bloeddruk lager dan 140/90 mmHg te bereiken. Bij diabetici ofnierlijden liggen de streefwaarden nog lager: < 130/80 mmHg.

≥

≥

≥

≥

≥

≥

≥

≥

≥

17

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

sDeze aandoening bleek -tot voor kort-secundair te zijn aan– congenitale cardiale afwijkingen– onderliggende ernstige longaandoe-

ningen– thrombo-embolische fenomenen.

Dankzij de evolutie in diagnostiek, car-diothoracale chirurgie, en in behande-ling van deze respiratoire pathologie, isdeze secundaire pulmonale hypertensiemeer onder controle te houden.De huidige interesse in pulmonale hy-pertensie komt vanuit een andere hoeken heeft nog vele ongekenden.Het gaat hier om een nieuwe classifica-tie van pulmonale hypertensie, pulmo-nale hypertensie in het kader van:– gebruik van medicatie– portale hypertensie– HIV infectie– autoimmuunpathologie

Pulmonale hypertensie– familiale pulmonale hypertensie– …

De pathofysiologie ligt in een oneven-wicht met remodelling van het pulmo-nale vaatbed.Het hoofdsymptoom bij deze patiënten-populatie is dyspnoe en hierdoor ge-daalde inspanningscapaciteit.Diagnostisch zijn een multidisciplinaireaanpak met labo, echocardio, diffusie-meting, 6 minutenwandeltest, radiolo-gie en inspanningstest noodzakelijk.De therapeutische mogelijkheden heb-ben zich uitgebreid, maar kennen hunbeperking in terugbetalingsmodalitei-ten.

Dr. Ann VerpeutPneumoloog-intensivist

09-224 64 70ann.verpeut@azstlucas.beDr. Ann Verpeut

Table 2: Indications and contraindications to major classes of antihypertensive drugs, according to the guidelines²of the European Society of Hypertension/European Society of Cardiologya

Class Conditions favouring their use Contraindications

Compelling Possible

Diuretics (thiazides) CHF/elderly/ISH/African origin Gout Pregnancy

Diuretics (loop) ESRF/CHF

Diuretics (anti-aldosterone) CHF/post-MI Renal failure,Hyperkalaemia

β-blochers Angina pectoris/post-MI/ Asthma PVDCHF (up-titration) COPD Glucose intolerancePregnancy A-V block (grade 2 or 3) Athletes/physicallyTachyarrhythmias active patients

Calcium antagonists Elderly/ISH/angina/PVD Tachyarrhythmias(dihydropyridines) Carotid atherosclerosis CHF

Pregnancy

Calcium antagonists Angina A-V block (grade 2 or 3)(verapamil, diltiazem) SV tachycardia CHF

Carotid atherosclerosis

ACE inhibitors CHF/LV dysfunction/post-MI PregnancyNon-diabetic nephropathy HyperkalaemiaType-1 diabetes Bilateral renal arteryProteinuria stenosis

AT1-receptor blockers Type-2 diabetes PregnancyProteinuria HyperkalaemiaDiabetic microalbuminuria Bilateral renal arteryLVH stenosisACE inhibitor cough

α-blockers BPH Orthostatic hypotension CHFHyperlipidaemia

18

s e

p t

e m

b e

r

0

5

Van de secundaire oorzaken van hyper-tensie is renovasculaire hypertensieveruit de meest frequent voorkomendevorm. Zeker in onze verouderende be-volking met toenemende cardio-vascu-laire pathologie. De houding van de artsbij het vaststellen van een stenose vande arteria renalis, kan erg verschillendzijn. Dr. Anne Wauters geeft een standvan zaken.

Arteria Renalisstenose wordt vaak toe-vallig vastgesteld, of wordt specifiekopgezocht bij patiënten met moeilijkbehandelbare hypertensie of snelprogressieve nierinsufficiëntie na hetopstarten van ACE-remmers. Diagnos-tisch blijft een conventionele angiogra-fie de gouden standaard. Om evenweldit invasieve onderzoek met zijn inhe-rente risico’s niet nodeloos uit te voeren,is men gaan zoeken naar niet-invasievetechnieken om een arteria renalis ste-nose in het licht te stellen. Echodop-pler van de nierarteries is uiterst waarde-vol, in handen van een geoefend radio-loog. Van de andere technieken blijktde MRAngio het meest accuraat, waarbijmen rekening moet houden met eenzekere overschatting van de stenose envals positieve resultaten, terwijl eennegatief resultaat geruststellend is.(Negatief predictieve waarde 95%,positief predictieve waarde van 51%).AngioCT en Captopril renogram hebbengeen bijkomende waarde boven deMRAngio.

De houding van de arts bij het vaststel-len van een stenose van de arteria rena-lis, kan erg verschillend zijn naargelangzijn/haar ervaring als huisarts, cardio-loog, interventioneel radioloog of nefro-loog. Waar de ene arts absoluut de ste-nose wenst te dilateren, zal de andereerder conservatief medicamenteus tewerk gaan.Sedert de mogelijkheid van de endovas-culaire dilatatie en stenting van de arte-ria renalis bestaat, is die controversealleen maar toegenomen.

Een echte consensus is tot nu toe in deliteratuur hieromtrent niet bereikt. Ge-randomiseerde studies zijn gestart omde meest frequente huidige therapie-vormen: dilatatie en stenting enerzijds,en medicamenteuze therapie ander-zijds, te vergelijken. Hierbij komen inde verschillende studies mortaliteit,nierfunctieverlies, hypertensie en com-

Renovasculaire Hypertensieplicaties van de gekozen therapie alseindpunt aan bod.Uit de tot nu toe beschikbare gegevens,kunnen enkele richtlijnen weerhoudenworden:– Bij een arteria renalisstenose veroor-

zaakt door fibromusculaire dysplasie,is stenting de eerste keuze therapiebij een stenose van >75%, gezien devaak jonge leeftijd van de patiëntenen de geringere kans op re-stenosebij deze pathologie.

-– Bij een atherosclerotisch veroor-zaakte stenose, dient de therapieindividueel afgewogen te wordenafhankelijk van de algemene toe-stand, leeftijd en het klinisch beeldvan de patiënt (flash longoedeem,plots ontstane hypertensie…). Ookhet bilateraal/unilateraal voorkomenvan de stenose, de niergrootte, hetintrarenale vaatbed, de nierfunctiebij diagnose, … bepalen mee de suc-ces- en complicatieratio van de sten-ting.

– Medicamenteuze therapie, met hier-bij toch een ACE-inhibitor of angio-tensine-II receptor blokker als hoek-steen, kan vaak de hypertensie con-troleren. Geleidelijk en gecontroleerdopstarten van deze medicatie in lagedosis is essentieel om nevenwer-kingen te voorkomen. Verdere secun-daire preventie met een plaatsjes-aggregatieremmer en een statinezijn aangewezen. Regelmatige opvol-ging van deze patienten om evolutienaar nierfunctieverlies op ischemi-sche basis door de stenose tijdig opte sporen is noodzakelijk.

– Meestal is er tijd om in een eerstefase medicamenteuze therapie testarten en rustig de voor- en nadelenvan stenting te bekijken

– Stenting geeft in de studies tot nutoe een 25% verbetering van denierfunctie, 50% stabilisatie en 25%achteruitgang tot zelfs dialysenood.De nood aan antihypertensiva ver-mindert vaak. De complicaties vanstenting kunnen echter ernstig zijn,mede gezien de cardiovasculair be-lasting van deze patiëntenpopulatie(majeure bloeding, cholesterolembo-lisatie, contrastnefropathie, re-ste-nose en totale occlusie van de arterie,overlijden). Bij een goed geselec-teerde patiënt, is deze therapieechter zeer nuttig, gezien het vermin-derde risico op ischemisch nierlijdenin de toekomst, de betere tensie-

controle met minder antihyper-tensiva.

Als algemeen besluit kunnen we stellendat een “oculo-stenotische reflex”, waar-bij de arts elke significante stenose diehij/zij vaststelt, wenst te dilateren, ver-meden moet worden.In slechts drie situaties is zo snel moge-lijke stenting van een uni- of bilateralestenose van >75% aangewezen:– Bij flash longoedeem.– Bij snelle drastische nierfunctie-ach-

teruitgang na het opstarten van ACE-inhibitoren of Angiotensine-II recep-tor blokkers.

– Bij plots opgetreden oncontroleer-bare hypertensie.

In elk ander geval kan gestart wordenmet medicamenteuze therapie om danrustig te overwegen voor elke specifiekepatiënt welke therapievorm (stentingen/of medicatie) voor hem/haar debeste behandeling is, rekening houdendmet factoren die tot nu toe reeds in deliteratuur een prognostische waardebewezen hebben.

Dr. Anne WautersNierziekten

09-224 65 50anne.wauters@azstlucas.be

Dr. Anne Wauters

18

s e

p t

e m

b e

r

0

5

19

f o

c u

s

a z

s i

n t

- l u

c a

s

Door het bos de bomen zien

DR. XAVIER JANSSENS SCHRIJFT BOEK REUMA, EN DAN?

De opbrengst van het boek gaat naarhet Fonds voor Wetenschappelijk Reu-ma Onderzoek. Dit fonds ondersteuntniet alleen het onderzoek, het sponsortook initiatieven die tot doel hebben delevenskwaliteit van patiënten te verbe-teren. Dr. Janssens: “Het zijn vooral deonderzoeken die dicht bij de patiëntstaan die soms moeilijk aan de nodigefondsen geraken. Ik denk dan aan the-ma’s als levenskwaliteit of psychologi-

“Het idee voor dit boek is gegroeid van-uit mijn dagelijkse contact met reuma-patiënten”, vertelt dr. Xavier Janssens.“De gevolgen van reumatische aandoe-ningen op de bevolking en op de indivi-duele patiënt worden nog altijd inbelangrijke mate onderschat. Ondanksde bestaande behandelingsopties lo-pen heel wat chronische reumapatiën-ten onherstelbare gezondheidsschadeen functionele beperkingen op. Dit heefteen weerslag op de algemene levens-kwaliteit: langdurige arbeidsongeschikt-heid, inkomensverlies, depressie, afhan-kelijkheid van derden en sociaal isole-ment. Bovendien lijdt een patiënt zel-den of nooit alleen: ook familie en vrien-den zijn vaak betrokken partij.”

“Zowel op federaal vlak als op gemeen-schapsniveau bestaat een hele reeksorganisaties en initiatieven, die de le-venskwaliteit en de participatiemoge-lijkheden van invalide patiënten kunnenverbeteren. Nochtans blijkt het zeerdikwijls niet evident wie voor een bepaaldvoordeel in aanmerking komt. OnzeSociale Zekerheid is een groot en steviggebouw met vele kamers. Van buitenafechter heeft het soms de schijn van eendoolhof van instellingen en formulieren.De gewone burger is niet zelden de wegkwijt en weet heel vaak niet aan welkedeur aan te kloppen. Het spreekuur bijde arts biedt vaak onvoldoende tijd omal deze aspecten grondig te bespreken,en buiten de spreekkamer valt het nietmee om bijkomende waardevolle enbruikbare informatie te vergaren.”

Reuma heeft grote gevolgen voor de leefwereld, hetfunctioneren en de levenskwaliteit van de patiënten.

Gelukkig is er een ruim aanbod van zorg entegemoetkomingen. Zo ruim zelfs, dat het soms

moeilijk wordt om door het bos nog de bomen te zien.Dr. Xavier Janssens (AZ Sint-Lucas) en dr. Filip De

Keyser (UZ Gent) hebben daarom samen een soortvan wegwijzer in het aanbod gemaakt. Het boek

Reuma, en dan? verschijnt eind september bij Lannoo.

Dit boek vult zonder twijfel een groteleemte in. Het biedt uitgebreide in-formatie in een eenvoudige taal,verstaanbaar voor elke leek. Hetgeeft een overzicht van de belang-rijkste reumatische aandoeningen(didactisch geïllustreerd met ca-sussen), beschrijft de rol van diver-se hulpverleners en patiëntenver-enigingen, belicht de rol van het we-tenschappelijk onderzoek, en geefteen uitgebreid overzicht van de di-verse mogelijkheden tot professio-nele reïntegratie en financiële ensociale tegemoetkomingen. Hetkijkt bovendien ook naar de toe-komst, in functie van de ontwikke-ling van zorgprogramma’s die een

Een uitermate nuttige gidsbredere integrale aanpak van reu-mapatiënten mogelijk kan maken.Tenslotte is er de heel praktischeen uitgebreide lijst van organisatiesin verband met reuma, met respec-tievelijke adressen, telefoonnum-mers en websites.Zonder twijfel is dit boek een mustvoor elke huisarts, reumatoloog enhulpverlener die betrokken is bij dezorg voor patiënten die lijden aanaandoeningen van het bewegings-stelsel. Ook voor de patiënt is heteen uitermate nuttige gids.

Prof.dr. Herman Mielants,voorzitter Koninklijke BelgischeVereniging voor Reumatologie

sche ondersteuning. Zo willen we in2006 vooral aandacht besteden aan deverbetering van de levenskwaliteit vankinderen met reuma.”

FD

Reuma, en dan? van Xavier Janssens enFilip De Keyser verschijnt eind septemberbij uitgeverij Lannoo. Het boek telt 192blz. en kost 17,95 euro in de boekhandel.

20

s e

p t

e m

b e

r

0

5

Concert voor het goede doelTHE ZOMBIES EN JASPER STEVERLINCK

The Zombies maakten begin jaren zestigfurore met hits als She’s not there, Tellher no en Time of the seasons. Spilfigu-ren zijn zanger Colin Blunstone en key-boardspeler Rod Argent, die we in dejaren zeventig weer zien opduiken,respectievelijk bij Alan Parson’s Projecten Argent. Hoewel The Zombies miljoe-nen platen verkochten en wereldwijderkenning kregen, stonden ze nooit eer-der op een Belgisch podium. Van eenprimeur gesproken!Jasper Steverlinck hoeven we allicht nietvoor te stellen. De liefhebbers van hethardere werk kennen hem als zangervan Arid. Maar de grootste roem verwierfhij onder zijn eigen naam dankzij desamenwerking met de broertjes Kolacnyen het jeugdkoor Scala. Vooral de covervan David Bowie’s Life on Mars brakrecords. Begin dit jaar werd JasperSteverlinck geveld door ziekte en moesthij al zijn concerten van het voorjaar entijdens de zomer annuleren. Zijn optre-

Zondag 30 oktober vindt in deCapitole in Gent een concertplaats met de legendarische

sixtiesband The Zombies. Hetvoorprogramma wordt verzorgd

door Jasper Steverlinck.Organisator van dit concert is

hoofdverpleegkundige Dirk Piensvan de afdeling neurochirurgie.

De opbrengst gaat naar concreteacties van de werkgroep

Solidariteit van AZ Sint-Lucas.

den in de Capitole wordt ongetwijfeldeen prettig weerzien.De opbrengst van het concert gaat naarinitiatieven van solidariteit dichtbij ofverder van huis, in concrete daden. Eendeel van de opbrengst gaat naar de actiePropere Lei en komt op die manier recht-streeks ten goede aan de minst begoedepatiënten in het ziekenhuis. Een anderdeel gaat naar het ziekenhuis in Mo-sango in Congo voor de aankoop van 15matrassen, 5 bloeddrukmeters, 1 kinder-weegschaal en 1 manuele aspirator.

PraktischZin om eens lekker uit de bol te gaan?Afspraak op zondag 30 oktober om 20uur in Capitole in Gent.Tickets kosten 20 euro, een VIP-ticket(parkeerplaats, drankjes, hapjes,…) kost65 euro. Reservaties via www.sherpa.be.(Tip: gebruik de zoekfunctie en vul“Zombies” in.)

Colin Blunstone (l) en Rod Argent (r) van The Zombies.

Organisator hoofdverpleegkundigeDirk Piens

Jasper Steverlinck, terug vanweggeweest.

Ver

antw

oord

elijk

e ui

tgev

er: d

r. H

ugo

Die

rckx

sens

, Gro

eneb

riel

1, 9

000

Gen

t

ww

w.a

zstl

ucas

.be